การวิเคราะห์ 10 Subjectcourseware.npru.ac.th/admin/files/20170526111002_050ea6fd6c968… · 1632201 การวิเคราะห ์และสังเคราะห

1632201การวเคราะหและสงเคราะห

เนอหาสารสนเทศ 1

จดทาโดยรองศาสตราจารยเบญจรตน สทองสก

1632201การวเคราะหและสงเคราะหเนอหาสารสนเทศ 1

จดทาและบรรยายโดย

รองศาสตราจารยเบญจรตน สทองสก[email protected]

สาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรมหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

หวเรองและการกาหนดหวเรองการวเคราะหสารสนเทศ 1

รศ.เบญจรตน สทองสก3 มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

1. ใหนกศกษาศกษาหนงสอคมอการใหหวเรองตามทปรากฏในบทท 10 น เพอใหเกดความคนเคย และเขาใจในบทเรยนไดดย งข น2. ใหนกศกษาทาแบบฝกหดทแทรกอยในบท และทอาจารยมอบหมาย3. ใหนกศกษาแบงกลม ๆ ละ 5 คน ไปสมตวอยางจากนกศกษาทมาใชหองสมด

จานวน 20 คน ชนปละ 5 คนวา (จดชนป สาขา เพศ ความถในการใชดวย)3.1 รจก หวเร อง หรอไม3.2 เคยใชหวเร องในการคนหาทรพยากรสารสนเทศของหองสมดหรอไม3.3 ใชคาคนประเภทใด สบคนทรพยากรสารสนเทศ มากทสด 3.4 นาขอมลทไดมาอภปรายผลของการใชหวเรองคนขอมลในหองสมด3.5 ใหคดวธการทจะทาใหผใช ใชหวเรองคนหาขอมล



การสบคนสารสนเทศ (Information retrieval หรอInformation searching) หมายถง กระบวนการคนหาขอมลหรอสารสนเทศทบนทกและเผยแพรไวในสอประเภทตาง ๆ เพอใหไดสารสนเทศทเกยวของกบเรองทตองการ



1. เพอการศกษา2. เพอหาขอมล หรอ ความรใหม ๆ3. เพอความบนเทงและการพกผอนหยอนใจ4. เพอประกอบการทางาน การคา การประกอบธรกจ5. เพอประกอบการตดสนใจในเรองใดเรองหนง



Library catalog (OPAC)- จะตองใชคาสาคญ หรอ หวเรองในการคน- รเทคนคในการคน เชน Advanced search, Boolean

อนเทอรเนต- รจกการคนผาน Search engine- รจกประเมนสารสนเทศจากเวบไซต

ฐานขอมลออนไลนตาง ๆ- มวธการใชและการสบคนทแตกตางกน



การสบคนสารสนเทศ แบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ1. ทราบรายละเอยด

ผคนทราบรายละเอยดบางสวนของทรพยากรสารสนเทศทตองการคน หรอการคนแบบพนฐาน (Basic search) เชน รช อผแตง ชอหนงสอ

2. ไมทราบรายละเอยดผคนไมทราบรายละเอยดของทรพยากรสารสนเทศทตองการคน จงตองคด คาคน ขนมา การคนแบบนเปนการคนแบบขนสง (Advanced search)



รช อผแตง ตองรครบ และสะกดถกตอง ชอทสะกดแปลก ๆ อาจหาไมพบ พะเยา พเยาว เพยา เพยาว



คาทผใชกาหนดขนแทนเนอหาหรอสาระทตองการเพอใชในการคนหาสารสนเทศ

คาคนทใชในการคนสารสนเทศ โดยทวไปแบงเปน 2 ประเภท คอ1. คาศพทแบบควบคม (Controlled vocabularies)2. คาศพทแบบไมควบคม (Uncontrolled vocabularies)



คา กลมคา หรอวลทถกกาหนดขนอยางมระเบยบกฎเกณฑอยางเครงครด เพอใชเปนคาทเกยวของกบเนอหาสาระของทรพยากรสารสนเทศ

• คาศพทแบบควบคมในลกษณะน ไดแก– หวเรอง (Subject heading) – อรรถาภธาน (Thesaurus)





เปนภาษาธรรมชาต (Natural language) ไดแก คา (Words) กลมคา (Terms) และวล (Phases) ทพบหรอรจกกนทวไปและปรากฏอยในเนอหาของ ทรพยากรสารสนเทศ เชนจาก ชอเรอง สาระสงเขป



คา กลมคา วล หรอชอเฉพาะ ทกาหนดขนอยางมหลกเกณฑ เพอใชแทนเนอหาสาระ ของหนงสอ หรอ วสดสารนเทศตาง ๆ

หวเรองทดจะตอง สน กะทดรด ไดใจความ มความหมายชดเจนในตวเอง ใชภาษาถกตอง

ใชคมอกาหนดหวเรอง บรรณารกษไมไดกาหนดขนเอง หนงสอเลมหนง *มไดหลายหวเร อง*





เพอประโยชนในการสบคนทรพยากรสารสนเทศ ชวยใหคนหาทรพยากรสารสนเทศ ไดสะดวกรวดเรว ผใชไดหนงสอตรงกบความตองการ แสดงใหเหนถงเนอหาในหมวดวชาใดวชาหนง

เพอประโยชนในการทางานของบรรณารกษ การจดเกบและคนคน (ทารายการสบคน) การใหบรการสารสนเทศในดานตาง ๆ การจดหา



ประเภทและขนาดของหองสมด ความหมายเฉพาะเจาะจง การใชภาษาทเหมาะสม ผใชบรการหองสมด ความเปนเอกภาพของหวเรอง



ฟสกส เคม ขววทยา

อนทรยเคม นวเคลยรฟสกส จลชววทยา

ใหนศ.บอกความแตกตาง



กระทอม เงาะ ทบทม

กระทอม (พช)เงาะ (กลมชาตพนธ)ทบทม (ผลไม)



คาทใชอยในปจจบน คากลาง ๆ คนรจก ใชแพรหลาย

สลม แหลงเสอมโทรม ชมชนแออด

============ รานคาปลก รานขายของชา รานโชหวย



ประชาชน นกเรยน นกวจย



สลม แหลงเสอมโทรม ชมชนแออด

============ รานคาปลก รานขายของชา รานโชหวย

อาคารชด คอนโด คอนโดมเนยม



ชมชนแออด (Slums) [HV4023-4170.7 ; 307.3364] แบงตามชอภมศาสตร

UF การปรบปรงแหลงเสอมโทรมสลมแหลงเสอมโทรม

BT คนจนเคหะ

NT การยายทอยอาศย



ชมชนแออด (Slums) 307.336ชท สลมกข เขตเมอง / เขตเมอง—การรอปรบใหม /

ความยากจน / ชมชนแออด—สภาพแวดลอม /เมองช นใน



สลมดท

ชมชนแออด



แหลงเสอมโทรม ดท

ชมชนแออด



ชมชนแออด ดเพมเตมท

คนจนเคหะการยายทอยอาศย


การควบคมรายการหลกฐาน (authority control) ซงเปนกระบวนการทางานเพอใหแนใจวาขอมลแบบเดยวกนจะบนทกในลกษณะเดยวกน เพอความเปนเอกภาพ

หองสมดจดทาขนเพอใชเปนหลกฐานตรวจสอบความถกตองของรายการคนตาง ๆ

ใชเปนรายการโยง ไมวาจะคนจากคาใด ทมความหมายเดยวกนกจะไดขอมลทตองการ




X50 หวเร องท วไปX51 หวเร องชอทางภมศาสตร================150 ## $a รายการนา 450 ## $a รายการโยงดท คอคาทไมไดใชลงรายกา550 ## $a รายการโยงดเพมเตมท คอคาทเกยวของ



150 ## $a ชมชนแออด450 ## $a การปรบปรงแหลงเสอมโทรม450 ## $a สลม450 ## $a แหลงเสอมโทรม550 ## $a คนจน550 ## $a เคหะ550 ## $a การยายทอยอาศย



150 ## $a อาคารชด450 ## $a คอนโด450 ## $a คอนโดมเนยม550 ## $a สถาปตยกรรมทอยอาศย550 ## $a อสงหารมทรพย550 ## $a บานหองชด550 ## $a อาคารชด (สานกงาน)



คานามทเปนคาเดยวคาพยางคเดยว หรอหลายพยางค กได

หวเร องภาษาไทย หวเร องภาษาองกฤษ

การศกษา Education

คอมพวเตอร Computers

ดนตร Music

สมนไพร Herbs

อคคภย Fires


หาหวเร องทเปน คานามทเปนคาเดยวคนละ 5 คา




คาประสม และ / and ใชเชอมคาทมเนอหาหรอมความหมายในทานองเดยวกน เนอเรอง 2 เรองสมพนธกนจนแยกไมออก มความเกยวของใกลชดกน


ความดและความชว Good and evil

ธนาคารและการธนาคาร Banks and banking

พธทางศาสนาและพธกรรม Rites and ceremonies

มหาวทยาลยและวทยาลย Colleges and universities

หนงสอและการอาน Books and reading



คาประสม กบ / and ใชเชอมคาของเนอหา 2 เรอง ทโดยปรกตไม

เกยวของกน แตนาเนอหาทง 2 เรองมาเขยนเพอเปรยบเทยบหรอกลาวถงอยางมเหตผลตอกน


คอมพวเตอรกบเดก Computers and children

พทธศาสนากบวทยาศาสตร Buddhism and science

วทยาศาสตรกบอารยธรรม Socialism and the art

ศาสนากบสงคมวทยา Mass media and arts


หาหวเร องทเปน

คาประสมคนละ 5 คา




กลมคาคาหลายคา เปนขอความ กะทดรด ไดใจความ ความหมาย เจาะจง


การเมองของโลก World Politics

การยกนาหนก Weight lifting

โทรทศนเพอการศกษา Television in education

เสรภาพในการพด Freedom of speech


หาหวเร องทเปน กลมคาคนละ 5 คา




มคาอธบายประกอบอยในวงเลบ


กระทอม Bridge

กระทอม (พช) Bridge (Game)

ทบทม Lime (Fruit)

ทบทม (ผลไม) Lime (Mineral)



ความเปนอยและประเพณ ศลปะการแสดง มารยาทในการรบประทานอาหาร เพลงไทย โทรทศนกบวยรน โทรทศนเพอการศกษา เครองแตงกาย ดนตรในโฆษณา สภาษตและคาพงเพย วดกบการทองเทยว หนงสอภาพสาหรบเดก

21312313223

1.คาเดยว2.คาประสม3.กลมคา



หวเรองใหญ

หวเรองยอย



บอกเนอหาสาคญของทรพยากรสารสนเทศโดยตรง ใชตามลาพงไดทกหวเรอง ใชประกอบกบหวเรองยอยเพอระบเรองเฉพาะไดตามตองการ

กฎหมาย กฎมณเฑยรบาล กฎบตรสหประชาชาต ยาเสพตด นก หนงสอ ดอยอนทนนท



ใชเปนสวนขยายหวเรองใหญ เพอกาหนดขอบเขตและความหมายทเฉพาะเจาะจง ในแงใด

แงหนงใหชดเจนยงขน ใชเครองหมายยตภงค (--) คนระหวางหวเรองใหญกบหวเรอง

ยอย แบงออกเปน 5 ลกษณะ



หวเรองใหญไทยผสงอายภาษาองกฤษปลาเทนนสขาวอตสาหกรรมยาวรรณกรรมไทยจกรยานสองลอ

หวเรองยอยสขภาพและอนามยการควบคมคณภาพประวตศาสตรประวตและวจารณพจนานกรมเมลดพนธการฝกสอนการวางไขเครองมอและอปกรณ




เลขคณต -- การศกษาและการสอน Arithmetic -- Study and teaching

นกดนตร – ชวประวต Musicians -- Biography

วารสาร -- ดชน Periodicals -- Indexes

แพทย -- ทาเนยบนาม Physicians -- Directories

ศาสนา –- ปรชญา Religion -- Philosophy

ใชตามหลงหวเรองใหญใด ๆ กไดตามความเหมาะสม หากจาเปนตองเตมหวเรองยอยหลายกลมใหเตมหวเร องยอย

แสดงวธเขยน ไวเปนอนดบสดทาย



หนงสอทมเนอหาเนนถง หลกการ ทฤษฎ วธเขยนเรองราว หรอเนอเรองสวนใหญเกยวกบเรองนน ๆ สามารถใชหวเรองยอยทแสดงวธเขยน เปนหวเรองใหญหรอหวเรองเฉพาะได ปรชญา บรรณานกรม วจย ชวประวต นทรรศการ หลกสตร ฯลฯ



กฎหมายและระเบยบขอบงคบ การทดสอบ การวจย การศกษาและการสอน การสอบ ชวประวต ประวต ปรชญา อปกรณและเครองมอ



หนงสอทมเนอหานาเสนอในรปแบบของบญชรายการ ตาราง ภาพลายเสน แผนท รปภาพ ฯลฯ การตนและภาพลอ คมอ นามานกรม นทรรศการ บรรณานกรม แบบเรยนสาเรจรป แผนท รายงานการประชม สารานกรม



ระบยคสมย หรอ ป พ.ศ. หรอ ค.ศ. เพอชเฉพาะวาเนอหาอยในชวงยคใดสมยใด

ประวตศาสตร วรรณคด และ ศลปกรรม ของประเทศ หรอ ภมภาคตาง ๆ

หวเรองเฉพาะอน ๆ ทมความสาคญในแงยคสมยหรอเหตการณ กฎหมาย -- ไทย -- กรงศรอยธยา วรรณคดไทย -- สมยสโขทย ไทย -- ประวตศาสตร -- กรงธนบร ศลปกรรมไทย -- สมยศรวชย



ใชกบหนงสอทมเนอหาวชาทวๆ ไป แตเขยนเฉพาะเจาะจงลงไปวา เปนเรองของประเทศใดประเทศหนง หรอเมอง หรอภมภาค หรอสถานทตาง ๆ ชอทางภมศาสตรเปนหวเรองใหญ ชอทางภมศาสตรเปนหวเรองยอย



การใชหวเรองยอย คมอกาหนดหวเรองไทยใหดท กรงเทพฯ และ ไทย สวนภาษาองกฤษใหดท United States ; Ohio และ Chicago


ไทย – การคา United States -- Commerce

ไทย -- เขตแดน United States -- Boundaries

ไทย -- รฐธรรมนญ United States -- Constitution

ไทย -- อารยธรรม United States -- Civilization

กรงเทพฯ -- การเมองและการปกครอง Ohio -- Politics and government

กรงเทพฯ -- ประชากร Ohio -- Population

กรงเทพฯ -- โบราณสถาน Ohio -- Antiquities

กรงเทพฯ -- สามะโนประชากร Ohio -- Census



ใชตามหลงหวเรองเฉพาะทมคาอธบายระบใหแบงตามภมศาสตร

หวเรองภาษาไทย หวเรองภาษาองกฤษ

การกอสราง -- ไทย Building -- Thailand

งานเทศกาล -- ไทย Festivals -- Thailand

กฬา -- ไทย Sport -- Thailand

ครอบครว -- ไทย Family -- Thailand



เพอนามาใชชเฉพาะเนอหาของภาษาใดภาษาหนงใหละเอยดลงไปวาเปนดานใด (การใชหวเรองยอยนคมอกาหนดหวเรองภาษาไทยใหดท ภาษาไทย สวนภาษาองกฤษใหดท English language)


ภาษาไทย -– การออกเสยง English language -- Pronunciation

ภาษาไทย -– นรกตศาสตร English language -- Etymology

ภาษาไทย –- พจนานกรม English language -- Dictionaries



หวเรองยอยทบอกประเดนเนอหา จะใชตามหลงหวเรองใหญบางหวเรองทเหมาะสมเทานน


วทย -- การซอมแซม Radio -- Repairing

การวางงาน -- การศกษาเฉพาะกรณ Juvenile delinquency -- Case studies


หาหวเร องทมหวเร องยอย ทง 5 ลกษณะ หามาลกษณะละ 5 คา




หวเรองหลก--ชอภมศาสตร--ยคสมย--รปแบบ ชอภมศาสตร (หวเรองหลก)--หวเรองยอย หวเรองหลก--ชอภมศาสตร--หวเรองยอย



การกาหนดหวเรองจาเปนตองใช คมอกาหนดหวเรอง ซงเปนหนงสอบญชหวเรองทจดทาขนเพอใชในการกาหนดหวเรองของทรพยากรสารสนเทศในหองสมดใหเปนมาตรฐานเดยวกน

คมอกาหนดหวเรอง : คาอธบายความหมาย สญลกษณทใช วธการกาหนดหวเรอง และสวนทเปนบญชหวเรอง

เมอเลอกใชหนงสอหวเรองเลมใดแลว ควรใชเลมนนตลอดไป ตองศกษาบญชหวเรองตลอดจนวธใชใหละเอยด กอนทจะใช



หวเรองสาหรบหนงสอภาษาไทย ของหองสมดสถาบนอดมศกษา

หวเรองสาหรบหนงสอภาษาไทย ของหอสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การกาหนดหวเรองและบญชหวเรองภาษาไทย พรอมดวยเลขหมระบบทศนยมดวอ ของพวา พนธเมฆา



รวบรวมหวเรองทใชกนในหองสมดสถาบนอดมศกษาตาง ๆ ไวกวา 25,000 หวเรอง

ใหหวเรองภาษาไทยเทยบเคยงกบคาหวเรองภาษาองกฤษจากหนงสอ Library of Congress subject heading จดเรยงหวเรองตามลาดบอกษร

แสดงหวเรองทมความหมายกวางกวาหรอแคบกวา ศพททางวชาการจะมคาอธบายขอบเขตวธใช

ใหเลขหมทงในระบบทศนยมของดวอ และระบบหอสมดรฐสภาอเมรกน



Sears List of Subject Headings รวบรวมหวเรองทกแขนงวชาความรอยางกวาง ๆ เหมาะ

สาหรบหองสมดขนาดกลางและขนาดเลก จดเรยงหวเรองตามลาดบอกษรพรอมทงแสดงหวเรองทม

ความสมพนธในระดบเดยวกน หรอกวางกวา หรอแคบกวา ศพททางวชาการจะมคาอธบายขอบเขตวธใช ใหเลขหมระบบทศนยมของดวอ ฉบบยอ พมพครงท 13 มรายการแจงยกเลกหวเรองเดมและบอกหวเรองใหมทใชแทน

หวเรองทยกเลก



รวบรวมหวเรองทใชในหองสมดโรงเรยนกวา 8,000 หวเรอง ใหหวเรองภาษาไทยเทยบเคยงกบคาหวเรองภาษาองกฤษ

จดเรยงหวเรองตามลาดบอกษร แสดงหวเรองทมความหมายเกยวของกน หรอแคบกวา ศพท

ทางวชาการจะมคาอธบายขอบเขตวธใช คาทไมใชจะมรายการโยงไปหาคาทใช ใหเลขหมทงในระบบทศนยมของดวอ ของรศ.พวา



คมอกาหนดหวเรองมกมหลกการใหญ ๆ คลายคลงกน อาจแตกตางกนในรายละเอยดปลกยอยบางประการ

ถาผใชเขาใจวธใชคมอกาหนดหวเรองเลมหนงแลวกสามารถทาใชคมอกาหนดหวเรองเลมอน ๆ ได

งานเทศกาล (Festivals) [GT33930-4995 ; LB3560-3575 ; 394.26] แบงตามชอภมศาสตรUF เทศกาลBT ความเปนอยและประเพณ

วนRT งานรนเรง

NT ขบวนแหงานปนงานแปล (translations) [PN6010]

ใชเปนหวเรองยอยตามหลงหวเรองทวไป ชอผแตงวรรณกรรม ชอวรรณกรรมและแบบประพนธเฉพาะประเภทไดดวย

ถาเปนงานแปลจากภาษาใดใหใชคาวา “แปลจากภาษาองกฤษ [ฝรงเศส ฯลฯ]” เปนหวเรองยอย เชน กวนพนธจน -- แปลจากภาษาองกฤษ

BT การแปลและการตความ NT หนงสอแปล

หวเร องสาหรบหนงสอภาษาไทย สถาบนอดมศกษา

หวเร องท วไป

UF ไมใชเปนหวเร อง

BT เนอหากวางกวา

RT เนอหาเทากน

NT เนอหาแคบกวา

150

450

550

550

550


งานนกขตฤกษ ดท งานรนเรง

งานบรรเทาสาธารณภย (Rescue work) 363.1คก การชวยชวต / ปฏบตการชวยชวตในอวกาศ / การปฐมพยาบาล

งานประกวดภาพยนตรนานาชาต (Film festivals) 791.43ชท การประกวดภาพยนตร

งานปารต ดท งานเลยงสงสรรคงานฝมอเปลอกไข ดท การประดบตกแตงไข

งานโมเสก (Mosaics) 729 / 738.5 / 748.5ชท โมกเสก / ศลปะการประดบเศษหนกข จตรกรรมและการประดบตกแตงฝาผนง

งานไม (woodworking) 743.3

ชท ไมใชเปนหวเร อง

กข เนอหาเทากน

คก เนอหาแคบกวา

450

550

550

หนา 207

ชท = ใชแทน / คก = แคบกวา / กข = เกยวของ



คาทใชเปนหวเรอง จะเปนอกษรตวดาหนา การจดเรยงลาดบคา จดเรยงลาดบอกษรแบบพจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถาน มเลขหมกากบหวเรอง คาอธบายการใชหวเรอง รายการโยงหวเรอง



ประเภทของหวเร อง หวเร องแบบอยางกว สนทรภประเทศ ไทย พช ขาวภาษา ภาษาไทย เมอง กรงเทพฯ สถาบนอดมศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลยสตว ปลาหนวยงาน กระทรวงมหาดไทยอาชพ ครอตสาหกรรม อตสาหกรรมการกอสราง


ดหวเร องทเปนแบบอยางแลวนามาสรางหวเร องเอง เลอกมา 5 ประเภท ๆ ละ 5 คารวม 25 คา




http://161.200.145.23













150 $a สนข

450 $a หมา

550 $a การถายภาพสนข

550 $a เจาของสนข



150 $a ทางดวนขอมล

450 $a อนฟอรเมชนซปเปอรไฮเวย

550 $a เทคโนโลยสารสนเทศ

550 $a อนเตอรเนต

550 $a เครอขายสารสนเทศ

550 $a พาณชยอเลกทรอนกส



150 $a ยาแกปวด450 $a ยาลดไข 450 $a ยาระงบปวด450 $a ยาบรรเทาปวด550 $a สารกดระบบประสาทสวนกลาง 550 $a กรดเมเฟนามก 550 $a เครองเทนส 550 $a นาลบฟน 550 $a ฟนาซตน 550 $a ยาตานรหมาตสม 550 $a แอสไพรน


หาหวเร อง ทม BT NT RT แลวทาใหเปนรายการ MARCคนละ 5 คา




151 $a กรงเทพฯ $x การเมองและการปกครอง

151 $a กรงเทพฯ $x ประวตศาสตร $y 2475-2499

151 $a ไทย $x การคากบตางประเทศ $z ญป น


หาหวเร องภมศาสตร แลวทาใหเปนรายการ MARCคนละ 5 คา



1. หาหวเรองทเปน คานามทเปนคาเดยว 5 คา 2. หาหวเรองทเปน คานามทเปนคาประสม 5 คา3. หาหวเรองทเปน คานามทเปนกลมคา 5 คา4. หาหวเรองทมหวเรองยอย ทง 5 ประเภท หามาอยางละ 5 คา5. ดหวเรองทเปนแบบอยางแลว นามาสรางหวเรองเอง เลอกมา 5 ประเภท ๆ ละ 5 คา รวม 25 คา6. หาหวเรองแลวทาใหเปนรายการ MARC คนละ 5 คา


Documents

การวิเคราะห์ 10 Subjectcourseware.npru.ac.th/admin/files/20170526111002_050ea6fd6c968… · 1632201 การวิเคราะห ์และสังเคราะห