การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

โดย

นางสาวกชกร เอยมวมงสา

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วารสารศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงขาต

โดย

นางสาวกชกร เอยมวมงสา

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วารสารศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ORGANIZATIONAL COMMUNICATION

IN NATIONAL NANOTECHNOLOGY CENTER

BY

MISS KOTCHAKORN IEMWIMANGSA

AN INDEPENDENT STUDY SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF ARTS

PROGRAM IN CORPORATE COMMUNICATION MANAGEMENT FACULTY OF JOURNALISM AND MASS COMMUNACATION

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอการคนควาอสระ การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

ชอผเขยน นางสาวกชกร เอยมวมงสา ชอปรญญา วารสารศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย สาขาวชาการจดการการสอสารองคกร

คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ อาจารย ดร.นนทพร วงษเชษฐา ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การศกษาหวขอ “การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต” มวตถประสงคเพอศกษาสถานการณการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ปญหาและอปสรรคทพบในการสอสาร รวมถงการเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการใหดยงขน โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ จากการสงเกตการณ และการสมภาษณผใหขอมลแบบเจาะลก ผลการศกษาสถานการณการสอสารภายในองคการพบวา นบตงแตการกอตงในป 2546 จนถงปจจบน องคการเตบโตขนอยางรวดเรว มการปรบปรงโครงสรางองคการใหเหมาะสมกบจ านวนพนกงานทเพมขนในแตละป ประกอบภมหลงทแตกตางกน มผลท าใหการสอสารภายในองคการจ าเปนตองอาศยรปแบบกจกรรมการสอสารทหลากหลายเพอใหเกดผลส าเรจ ทงกจกรรมทอยในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ อยางไรกตาม กจกรรมการสอสารเพยงวธการเดยวไมอาจครอบคลมความตองการและพฤตกรรมการสอสารของพนกงานทงองคการได ซงจะแตกตางจากวธการสอสารภายในองคการในระยะแรกเรมกอตง ทงน เนองจากพนกงานในระยะแรกยงมจ านวนไมมากเทาปจจบน อกทงโครงสรางขององคการทยงไมซบซอนมากนก ซงท าใหการสอสารสามารถครอบคลมความตองการของพนกงานไดมากกวา ดงนน เพอใหการสอสารภายในองคการในปจจบนประสบผลส าเรจและเกดประสทธภาพมากทสด จงตองมการวางแผนการสอสารลวงหนาทด กลาวคอ จ าเปนตองทราบลกษณะพฤตกรรมของกลมเปาหมายและประเมนสถานการณกอนทจะท าการสอสารวา กจกรรมหรอวธการทเลอกใชนน สามารถครอบคลมกลมความตองการและพฤตกรรมของพนกงานทเปนกลมเปาหมายไดทงหมดแลวหรอไม ในดานปญหาและอปสรรคทพบในการสอสาร พบวา มปจจยหลายประการทกอใหเกดอปสรรคระหวางการสอสาร ซงมผลท าใหการด าเนนงานในบางครงไม

(2)

ประสบผลส าเรจตามทควรจ าเปน โดยปจจยทางการสอสารทพบวาเปนอปสรรคและสงผลตอการด าเนนงานภายในองคการมากทสดคอ การบดเบอนสาร ซงโดยมากมกจะเกดจากความไมตงใจ รองลงมาไดแก ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขน ภาระในการตดตอสอสาร และการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม ซงสงผลตอการด าเนนงานขององคการในระดบทเทาๆ กน หรอระดบทสามารถยอมรบได นอกจากน จากการรวบรวมสถานการณการสอสาร ปญหาและอปสรรคทพบภายในองคการนน จงน ามาสการเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการใหดยงขน ซง ไดแก ผบรหารในทกระดบตองใหความส าคญกบการสอสาร การเนนเรองการตดตอสอสารแบบเผชญหนา การแบงปนความรบผดชอบดานการตดตอสอสารกบพนกงาน การสอสารประเดนส าคญในจงหวะเวลาทเหมาะสม รวมถง การสอสารอยางตอเนอง ทงน แนวทางการพฒนาการสอสารดงทกลาวมา เปนวธการทเหมาะสมกบสถานการณทางการสอสารในปจจบนเปนอยางด สามารถน าไปเปนแนวทางในการชวยลดทอนปญหาและอปสรรคทเกดขน รวมถงสงเสรมและพฒนาประสทธภาพของการสอสารภายในองคการใหดยงขนไดในอนาคต ทงน เพอเปนการสงเสรมใหพนกงานในองค การสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะน าไปสความส าเรจและยงยนขององคการตอไป

ค าส าคญ: การสอสารองคการ, การสอสารภายในองคการ, กจกรรมการสอสาร, การสอสารทเปนทางการ, การสอสารทไมเปนทางการ, อปสรรคทางการสอสาร, การพฒนาการสอสาร, ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

(3)

Independent Study Title ORGANIZATIONAL COMMUNICATION IN NATIONAL NANOTECHNOLOGY CENTER

Author Miss Kotchakorn Iemwimangsa Degree Master of Arts Major Field/Faculty/University Corporate Communication Management

Faculty of Journalism and Mass Communication Thammasat University

Independent Study Advisor Nantaporn Wongchestha, Ph.D. Academic Year 2015

ABSTRACT

The research on “Organizational communication in National Nanotechnology Center” aimed to investigate communication situations in National Nanotechnology Center, problems and barrier to communication, and to provide resolutions towards communication development in the organization. This study was conducted with qualitative research methods including observation and in-depth interview. The results obtained from the observation of internal communications showed that, since the establishment in 2003 until the present time, the organization had rapidly grown and improved the organizational structure to support the rising number of employees in each year. Due to different backgrounds, the internal communication required various types of activities to achieve success consisting of both formal and informal communication. However, only one communication activity could not cover requirements and communication behavior of all employees in the organization. This was different from the methods of internal communication during the early establishment due to the small number of employees at that time and uncomplicated organizational structure. Thus the previous internal communication methods could better support the employees’ requirements. To achieve most successful and effective internal communication, a good communication plan should

(4)

be determined in advance by acknowledging behavior of target groups and evaluating situations. This would ensure that the selected activities or methods could cover all target groups and the employees’ behavior. According to the problems and barrier to the communication, there were certain problems that sometimes led to unsuccessful operation. The most common problems and barrier found in the organization were unintentional message distortion, followed by organizational silence, status relationship, physical distance, bypassing, communication load, and improper use of communication channel. These could affect the organizational operation at equal level or acceptable level. Additionally, the situations, problems and obstacles related to communications were collected to provide resolutions to improve the internal communication: for instance; the executives at all levels should emphasize the communication, especially face to face communication; the responsibility for communication should be delegated among the employees; the important issues should be communicated at the proper time; and the communication should be conducted constantly. The proposed resolutions towards the communication development were highly suitable to the current communication situations. They could be applied to reduce possible problems and obstacles, to promote and improve the efficiency of internal communication in the future. Also, they could increase the employees’ performance which would lead to sustainable success of the organization.

Keywords: Organizational communication, Internal Communication, Formal Communication, Informal Communication, Barrier in Organization Communication, National Nanotechnology Center

(5)

กตตกรรมประกาศ

การคนควาอสระหวขอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตนส าเรจลลวงไปไดดวยด กดวยการไดรบความกรณาจาก ศาสตราจารย ดร.สรพงษ โสธนะเสถยร ประธานกรรมการสอบการคนควาอสระทมพระคณยงตอขาพเจา นอกจากนขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.นนทพร วงษเชษฐา หรออาจารยแมในฐานะอาจารยทปรกษาทไดกรณาไดค าแนะน าทเปนประโยชน นบตงแตวนแรกทไดเขาปรกษาแมเปนสวนส าคญทผลกดนศษยคนนใหสามารถศกษาตอไปดวยดวยก าลงใจทไมยอทอและไดเหนพฒนาการทดขนของตวเอง รวมถง อาจารย ดร.พรยทธ โอรพนธ ทไดกรณามาเปนกรรมการในงานศกษา ซงทงสามทานนไดชแนะแนวทางและใหค าแนะน าทเปนประโยชนยงตอการศกษามาโดยตลอด

ขอกราบขอบพระคณบคคลทกคนในองคการทเปนสวนส าคญในการศกษาและไดมาซงขอมลทเปนประโยชน ศาสตราจารย ดร. นพ.สรฤกษ ทรงศวไล ผใหความอนเคราะหใหขาพเจาไดศกษาหวขอดงกลาวน พวภาดา พนก พเดด และต ผเปนก าลงใจส าคญในการศกษาคนควา พอารท พเลก ผใหขอมลและเสนอแนะแนวทางทดในการท าการศกษา ตลอดจนผใหขอมลส าคญทกทานทไดกรณาสละเวลาใหสมภาษณจนไดมาซงขอมลประกอบการคนควาอสระเลมน

นอกจากน ส าหรบก าลงใจในการศกษาเลาเรยน ขาพเจาขอขอบคณทกคนในครอบครวทเปนก าลงใจส าคญของขาพเจาเสมอ คณพอ คณแม พน า รวมทงเพอนสมาชกทไดศกษาดวยกนในชนเรยน โดยเฉพาะอยางยง พอฟ พปน พฝน พเก ทมงานคณภาพซงเปนสวนหนงทรวมกนท างานมาตลอดทง 2 ปทท าใหผลงานทผานมาในชนเรยนไดนาพงพอใจเสมอ ทส าคญส าหรบการคนควาอสระหวขอนขาพเจาขอขอบคณทมงานคณภาพศษยเอกอาจารยแม พไนล พอฟ พหญง พเตนท พนท ทรวมกนฟนฝาอปสรรค ชวยเหลอซงกนมาโดยตลอด รวมไปถงบคคลอนๆ อกหลายคนทขาพเจาไมสามารถเอยนามไดหมด ซงขาพเจาขอบคณทกทานมา ณ โอกาสน

นางสาวกชกร เอยมวมงสา

(6)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญตาราง (9)

สารบญภาพ (10)

รายการสญลกษณและค ายอ (11)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 5 1.3 ขอบเขตของการศกษา 5 1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6 1.5 นยามศพททเกยวของ 6

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 8

2.1 ทฤษฎและแนวคดเกยวกบการสอสารองคการ 8

(7)

2.1.1 ความส าคญของการสอสารภายในองคการ 9 2.1.2 เปาหมายของการตดตอสอสารภายในองคการ 11 2.1.3 คณลกษณะของการตดตอสอสารภายในองคการ 12 2.1.4 โครงสรางของการตดตอสอสารภายในองคการ 13

2.1.4.1 การตดตอสอสารทเปนทางการ 13 2.1.4.2 การตดตอสอสารทไมเปนทางการ 18

2.1.5 แนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารภายในองคการ 20 2.1.6 แนวคดเรองบรรยากาศองคการ 27

2.2 งานวจยทเกยวของ 32

บทท 3 วธการวจย 37

3.1 รปแบบการศกษาขอมล 37 3.2 ผใหขอมลส าคญ 37 3.3 การเกบรวบรวมขอมล 38 3.4 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 39 3.5 การวเคราะหขอมล 40

บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล 41

4.1 สวนท 1 การศกษาการสอสารภายในองคการ 41

4.1.1 สถานการณปจจบนขององคการ 41 4.1.1 โครงสรางการตดตอสอสารภายในองคการ 49

4.2 สวนท 2 การศกษาปญหาและอปสรรคทมผลตอการตดตอสอสารภายในองคการ 71 4.3 สวนท 3 แนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการ 81

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 87

5.1 สรปผลการวจย 87 5.2 อภปรายผล 91

(8)

5.3 ขอเสนอแนะ 96

รายการอางอง 100

ภาคผนวก 104

ประวตผเขยน 114

(9)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 แสดงลกษณะของพฤตกรรมกลมทแตกตางกนในบรรยากาศองคการแบบปองกน 30

และบรรยากาศแบบสนบสนน

(10)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 4.1 แสดงโครงสรางองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต 44

(11)

รายการสญลกษณและค ายอ

สญลกษณ/ค ายอ ค าเตม/ค าจ ากดความ

นาโนเทค

ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

“องคการ” แหลงรวมของกลมคนจ านวนมากทมการตดตอสอสารและปฏสมพนธระหวางกน โดยมวตถประสงคหรอเปาหมายอยางใดอยางหนงและรวมมอกนปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทไดวางไวใหส าเรจ โดยการอาศย “การตดตอสอสาร” มาเปนเครองมอในการถายทอดขอมล สรางวฒนธรรมและความเขาใจใหเกดขนภายในองคการเพอใหพนกงานสามารถท างานรวมกนไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล การสอสารจงเปนกจกรรมททกคนในองคการจะตองปฏบตอยเสมอ ไมวาจะอยในต าแหนงใดขององคการกตาม เนองจากมความส าคญทงในแงของบคคลทจ าเปนจะตองตดตอสอสารกบเพอนรวมงานเพอใหไดมาซงขอมลในการปฏบตงาน การแสดงความคดเหนและทศนะตางๆ หรอในแงขององคการทจะชวยเสรมสรางผลงานทมประสทธภาพ สรางความเขาใจระหวางพนกงานและผบรหาร ตลอดจนสรางความมนคงใหกบองคการได ทงน การตดตอสอสารทดจะสงเสรมใหบคลากรมความรความเขาใจในเปาหมายของคการไดอยางถกตอง สามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพตรงตามหนาททไดรบมอบหมาย ตลอดจนเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางฝายหรอหนวยงานตางๆ ภายในองคการ จงอาจกลาวไดวาการตดตอสอสารนนเปนหวใจส าคญของระบบองคการกวาได

โดยทวไปแลวองคการจะมการแบงออกเปนฝายหรองานตางๆ แตกตางกนไปตามบทบาท อ านาจหนาท ความช านาญและภาระงาน รวมกนเปนโครงสรางขององคการทมลกษณะเปนล าดบสงต าของอ านาจหนาท ท าใหการตดตอสอสารภายในองคการมรปแบบและทศทางทหลากหลาย โดยอาจอยในรปแบบทเปนทางการ (Formal Communication) ซงเปนการสอสารทเกดขนตามทศทางของโครงสรางองคการ ประกอบไปดวย ทศทางของการตดตอสอสารจากระดบบนลงสระดบลาง (Downward Communication) การตดตอสอสารจากระดบลางขนสระดบบน (Upward Communication) หรอในบางครงอาจเปนการตดตอสอสารในระดบแนวนอนหรอแนวราบ (Lateral or Horizontal Communication) นอกจากนยงมการตดตอสอสารทไมเปนทางการ (Informal Communication) ซงเปนการสอสารทไมยดตดกบชองทางของการสอสารทเปนทางการและไมมทศทางทชดเจนนก แตเปนไปตามปฏสมพนธระหวางบคคล ไมมสายบงคบบญชาเขามาเกยวของ จงท าใหการตดตอสอสารในลกษณะนมความรวดเรวกวาการสอสารทเปนทางการ ทงน การตดตอสอสารทเกดขนภายในองคการ จงอาจปรากฏใหเหนทงลกษณะของการตดตอสอสารทงท

2

เปนทางการและไมเปนทางการและมการกระจายของขาวสารในทศทางทแตกตางปะปนกนไป เพราะการสอสารในรปแบบตางๆ จะชวยสงเสรมการด าเนนงานขององคการมประสทธภาพมากขนโดยทไมอาจเลอกใชการตดตอสอสารเพยงวธการเดยว

อยางไรกตาม การตดตอสอสารภายในองคการรปแบบตางๆทเกดขนอยตลอดเวลาโดยไมวาจะเปนการสอสารระหวางบคคล การสอสารระหวางกลมหรอองคการของพนกงานทมอ านาจหนาท ภมหลง หรอบคลกลกษณะทแตกตางกน ท าใหยากทจะหลกเลยงปญหาและอปสรรคทอาจเกดขนระหวางการสอสารได ซงในกระบวนการสอสารเราเรยกสงเหลานนวา “สงรบกวน” ทมไดมแตเฉพาะขนตอนการสงผานสารจากชองทางผสงสารไปยงผรบสารเทานน แตยงหมายรวมถงอปสรรคทเปนสงรบกวนอนๆทเปนเหตท าใหการตดตอสอสารไมมประสทธผลเทาทควร (สรอยตระกล ตวยานนท อรรถมานะ, 2550, น. 341) หรอแมแตการเจรจาตอรองอาจแสดงใหเหนถงความสบสนทเกดขนระหวางผสงสารและรรบสาร ซงความสบสนเหลานนเปนขอมลขาวสารอยางหนง แตมความยงเหยงไมเปนภาษา โดยอาจจะเกดขนไดทงภายในบคคลและภายนอกบคคล (ส รพงษ โสธนะเสถยร, 2556, น. 6) โดยการเกดอปสรรคทางการสอสารเหลานอาจเปนผลมาจากปจจยหลายประการ เชน การสอสารในรปแบบทไมเปนทางการอาจท าใหเกดขาวลอในองคการ การสอสารทไมใชภาษาหรอใชอวจนภาษาอาจท าใหการตความหมายไมเปนไปตามวตถประสงค (สพาน สฤษฎวานช, 2552, น. 285) หรออปสรรคในการตดตอสอสารทเปนผลมาจากความแตกตางทางดานคณลกษณะทางประชากรศาสตรของบคคล เชน เพศชายและเพศหญงมกจะพบปญหาในการตดตอสอสารในรปแบบของการสนทนา โดยการตดตอสอสารดวยวาจาถอเปนอปสรรคของการตดตอสอสาร (ศรวรรณ เสรรตน, สมชาย หรญกตต และธนวรรธ ตงสนทรพยศร, 2550, น. 369) ในทางตรงกนขาม ปจจยทมผลตอการสอสารภายในองคการอนจะเปนการชวยลดปญหาและอปสรรคในการสอสารนนอาจมาจาก ความสมพนธทดกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน บรรยากาศขององคการและสถานทในการปฏบตงาน (สนทรภรณ จนทรวชชย, 2555, น. บทคดยอ) เปนตน

ดวยปจจยหลายประการทอาจจะสงผลตอการตดตอสอสารภายในองคการหรออาจกอใหเกดปญหาอปสรรคระหวางการสอสารดงทไดกลาวมาขางตน องคการจงจ าเปนตองมวธการในการปรบปรงพฒนาการสอสารภายในองคการใหมประสทธภาพมากทสดเทาทจะพงกระท าได ทงน เพอใหการตดตอสอสารภายในองคการเกดประสทธผล รวมถงสามารถลดทอนปญหาและอปสรรคทเกดขนระหวางการตดตอสอสาร อนจะท าใหการด าเนนงานภายในองคการมความราบรนและประสบผลส าเรจตามเปาหมายทไดวางไว

3

ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต หรอนาโนเทค เปนองคการในการก ากบดแลของรฐทด าเนนงานดานการวจยและพฒนา ภายใตการด าเนนงานของส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หรอ สวทช. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กอตงขนเมอวนท 13 สงหาคม พ.ศ. 2546 มภารกจหลกในการสราง สนบสนนและสงเสรมศกยภาพในดานนาโนเทคโนโลย มการเผยแพรความรใหกบสงคม ถายทอดเทคโนโลยสภาคอตสาหกรรมและเอกชน ตลอดจนสรางความตระหนกใหกบภาคประชาชนเพอใหมความพรอมในการรบขอมลขาวสารดานนาโนเทคโนโลยทงในปจจบนและอนาคต ทงนเพอใหบรรลวตถประสงคในการจดตงองคการและเปนไปตามเปาหมายของการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต, 2555) โครงสรางการด าเนนงานขององคการนน ประกอบไปดวยบคลากรในสายงานทแตกตางกนไป กลาวคอ พนกงานทงกลมต าแหนงทางดานการวจยและพฒนา ซงประกอบไปดวยนกวจยและผชวยวจยของหองปฏบตการวจยตางๆ และพนกงานกลมต าแหนงดานสนบสนน ซงไดแกพนกงานในฝายบรหาร ฝายสนบสนนการวจยและพฒนา ฝายพฒนาธรกจ ฝายส านกผอ านวยการ ฝายสนบสนนองคกร ฝายแผนงบประมาณและกลยทธองคกร งานความปลอดภย ชวอนามยและสงแวดลอม และงานจดการและบรการวจยกลาง จะเหนไดวาแมองคการจะด าเนนงานทางดานการวจยและพฒนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนหลก แตกระนนองคการไมสามารถทจะขาดบคลากรดานอนๆไปได ดงนน การปฏบตงานรวมกนอยางเปนระบบระหวางพนกงานทมความเชยวชาญทแตกตางกนไป จะเปนการชวยกนสงเสรมและผลกดนการวจยและพฒนาขององคการใหเปนไปอยางมประสทธภาพมากขนรวมถงสามารถบรรลภารกจหลกขององคการได ซงกระบวนการตดตอสอสารจงกลายมาเปนเครองมอส าคญทท าใหพนกงานในองคการสามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงเกดการประสานงานระหวางกนเพอใหเกดงานวจยทเปนประโยชน โดยอาศยการตดตอสอสารองคการในทกๆ รปแบบตามสถานการณและความเหมาะสม ดวยเหตนกระบวนการสอสารภายในองคการของนาโนเทคจงปรากฏทงรปแบบทเปนทางการตามโครงสรางองคการ และรปแบบทไมเปนทางการเขารวมดวยเพอใหเกดความรวดเรวในการสอสารและตอบสนองการท างานในเชงรก ทงน เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการด าเนนงาน

จากการทผศกษาไดสงเกตพฤตกรรมการสอสารภายในองคการ พบวา ปจจบนการตดตอสอสารทเปนทางการตามโครงสรางเปนวธการหลกทน ามาใชในระดบนโยบายและหวเรองทส าคญ แมวาการบรหารงานขององคการจะไมใชองคการราชการโดยแท แตเนองจากมการด าเนนงานภายใตหนวยงานรฐบาล จงมความจ าเปนตองบนทกการท างานอยางเปนลายลกษณอกษรเพอใหเกดความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได อยางไรกตาม การสอสารผานโครงสรางทประกอบไปดวยหนวยงานตางๆ หลายระดบต าแหนง จ าเปนตองอาศยระยะเวลาในการสงตอขอมลขาวสารเปนทอดๆ

4

ผานระดบบญคบบญชาทลดหลนกนลงไป ท าใหบางครงการด าเนนงานภายในเกดความลาชาเกนกวาทไดก าหนดไว จนอาจเกดผลกระทบดานลบตอองคการทงในแงของแผนการด าเนนงานภายในทลาชาเกนกวาก าหนด หรอภาพลกษณองคการตอบคคลภายนอกทไมดนก หากเรองดงกลาวจ าเปนตองสงตอไปยงหนวยงานภายนอกอนๆ นอกจากน บอยครงทการสอสารไมประสบผลส าเรจหรอผลทไดจากการสอสารไมเปนไปตามคาด แมวาจะมการวางแผนมาแลวอยางดกตาม โดยเฉพาะอยางยงเมอไดมการสอสารเรองใดเรองหนงไปยงพนกงานจ านวนมาก มกจะพบวา มพนกงานจ านวนหนงไมไดรบขอมลขาวสารทไดสอสารไป ซงไมวาจะดวยเหตผลใดกตาม ท าใหหลายครงหนวยงานผรบผดชอบจ าเปนตองน าเรองเดมทเคยไดสอสารแลวกลบมาสอสารใหม เพอใหขาวสารครอบคลมพนกงานทงองคการ ในทางกลบกน ส าหรบพนกงานทไดรบขาวสารนนๆแลว อาจท าใหเกดความรสกเบอหนายจากการสอสารซ าๆ ภายในองคการได

นอกจากนยงพบวา ผลลพธทไดจากการตดตอสอสารระหวางกนไมเปนไปตามทาดหวงหรอพนกงานมความเขาใจสารไมตรงกน เปนเหตใหการท างานอาจผดพลาดไปจากแผนการปฏบต งานท ไดวางไว ซ งอาจเกดจากความแตกตางกนทางดานคณลกษณะ ภมหลงทางประชากรศาสตรและความสามารถทแตกตางกน ท าใหพนกงานตองเสยเวลาแกปญหาทเกดขน ซงกท าใหเปนการเพมภาระงานมากขนยงไปอก ขณะเดยวกนในระยะหลงจ านวนพนกงานทเพมมากขน และเทคโนโลยทเปลยนแปลงไปมผลท าใหแนวโนมของการตดตอสอสารทไมเปนทางการเพมมากขน ประกอบกบความลาชาของการตดตอสอสารในรปแบบทเปนทางการอาจไมสามารถตอบสนองความตองการของพนกงานไดอยางครบถวนหรออาจกอใหเกดปญหาและอปสรรคทางการสอสารไดตามทกลาวมาขางตน ปจจบนจงพบวา การตดตอสอสารทไมเปนทางการถกน ามาใชในกระบวนการสอสารภายในองคการมากขน อยางไรกตาม การตดตอสอสารทไมเปนทางการภายในองคการ อาจกอใหเกดปญหาทตามมาเชนกน เชน การเกดขนของขาวลอในองคการ หรอการบดเบอนสาร เปนตน

นอกจากนในป 2558 ทผานมา นาโนเทคไดมการจดส ารวจความผกพนของพนกงานทมตอองคการ (Engagement Survey) โดยผลการส ารวจความคดเหนของพนกงานทมตอการสอสารขององคการของพบวา พนกงานมความพงพอใจตอการสอสารขององคการอยในเกณฑทนอยกวาความคาดหวง แตขณะเดยวกนกยงสามารถปรบปรงและพฒนาใหดยงขนไดอนาคต โดยเมอพจารณาในรายละเอยดจะพบวา การสอสารเปนปจจยล าดบตนๆ ทแสดงใหเหนวาหากองคการสามารถพฒนาระบบการสอสารใหดขนจะสงผลใหความผกพนของพนกงานทมตอองคการดขนตามไปดวย ดวยเหตน ผบรหารและพนกงานจงมความคาดหวงวาในอนาคตจะองคการสามารถพฒนาการตดตอสอสารใหดยงขนได เพอใหการด าเนนงานเกดประสทธภาพสงสด รวมไปถงสามารถท าใหพนกงานเกดความรสกผกพนตอองคการเพมมากขนนนเอง

5

จากความส าคญของการสอสารภายในองคการและสถานการณการสอสารภายในดงทไดกลาวมาขางตน ผศกษาในฐานะทไดศกษาในสาขาวชาการจดการการสอสารองคการ จงมความสนใจทจะศกษาวจยเรอง การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ทงนเพอน าผลการศกษาทไดไปตอยอดใหเกดประโยชนเพอเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาการสอสารภายในองคการใหสอดคลองกบสถานการณทเปนอยในปจจบน สามารถประเมนอปสรรคทจะเกดขนในอนาคต รวมถงลดปญหาทเกดขนจากการสอสารภายในองคการ ทงน เพอเปนการชวยเพมประสทธภาพในการสอสาร อนจะเปนการสงเสรมใหบคลากรในศนยสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ เปนไปตามนโยบายและภารกจหลกจนน าไปสความส าเรจและยงยนขององคการตอไป

1.2 วตถประสงค

1. ศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

2. ศกษาปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

3. แหงชาตศกษาแนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต 1.3 ขอบเขตของการศกษา

การศกษาครงนเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ทมงเนน

การศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต อนเปนหนวยงานภายใตการก ากบดแลของส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) โดยมไดครอบคลมถงหนวยงานศนยแหงชาตอนๆ ทอยในสงกดเดยวกน โดยศกษาจากการรวบรวมขอมลทเกยวของ การสงเกตการณและการสมภาษณเจาะลกผใหขอมลซงเปนพนกงานทปฏบตงานในขององคการเทานน ซงกลมผใหขอมลจะประกอบไปดวย ผบรหาร พนกงานสายวจย และพนกงานสายสนบสนน ใชระยะเวลาในการเกบขอมล 2 เดอน คอตงแตระหวางวนทเวลา 25 เมษายน – 24 มถนายน 2559

6

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.4.1 ท าใหทราบการสอสารภายในองคการในสถานการณปจจบน รวมถงปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการ อกทงยงท าใหสามารถมองเหนววฒนาการของการสอสารภายในองคการและอาจประเมนสถานการณในอนาคตได

1.4.2 ผลจากการศกษาสามารถน ามาวางแผนการสอสารใหเขากบสถานการณในปจจบนขององคการไดอยางเหมาะสมทงในปจจบนและอนาคต ทงนเพอชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลในด าเนนงานมากยงขน

1.4.3 การศกษาหวขอนจะเปนเครองมอทส าคญทจะชวยระบสถานการณและปญหาทเกดขนในปจจบนดานการสอสารขององคการไดอยางเปนรปธรรม สามารถสะทอนปญหาทเกดขน และกระตนใหผบรหารและบคลากรทเกยวของหนมาใหความสนใจการสอสารภายในองคการมากขน 1.5 นยามศพททเกยวของ

การศกษาหวขอ “การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต” ม

ค าศพททเกยวของ ซงจ าเปนตองมการนยามความหมายเพอใหเกดความเขาใจทตรงกน ดงน

ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (นาโนเทค) หมายความถง องคการทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทจดตงขนในส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย จดเปนองคการในการก ากบดแลของรฐ กอตงขนตาม พรบ.พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ.2534 ซงตองการใหมองคการทมความเปนอสระและความคลองตวสงในการด าเนนงานโดยไมผกพนไวกบกฎระเบยบการปฏบตและขอบงคบปกตของราชการ ทงนองคการมหนาทรบผดชอบดานการวจยและพฒนาวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม ในศาสตรเฉพาะดานนาโนเทคโนโลย

รปแบบการสอสารภายในองคการ หมายความถง ลกษณะการตดตอสอสารภายในศนยนาโน เทคโนโลยแห งชาต โดยแบ งออกเ ปน การตดตอส อสารท เปนทางการ (Formal communication) และการตดตอสอสารท ไม เปนทางการ (Informal communication) โดยสามารถแบงทศทางของการสอสารออกเปน 3 ทศทาง ไดแก การตดตอสอสารแบบระดบบนลงไปสระดบลาง (Downward Communication) การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบน

7

(Upward Communication) และการตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ (Lateral or Horizontal communication)

กจกรรมการสอสาร หมายความถง วธการทน ามาใชในการสงขาวสารตางๆ ภายในองคการ ประกอบไปดวย กจกรรมการสอสารดวยการพด เชน การประชม การสนทนาซงหนา กจกรรมการสอสารดวยการเขยน เชน การใชบนทกขอความ ค าสง ประกาศ และการสอสารผานเครองมอตางๆ

อปสรรคในการสอสาร หมายถง สงทรบกวนทเกดขนระหวางกระบวนการตดตอสอสาร ทเปนเหตใหการตดตอสอสารภายในองคการมประสทธภาพและประสทธผลลดนอยลง โดยอาจเกดจากปจจยทางดานตาง ๆ

พนกงานสายวจย หมายความถง บคลากรของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ผทปฏบตงานในกลมต าแหนงดานการวจยและพฒนา ประกอบไปดวย นกวจยและผชวยวจย ซงสงกดอยภายใตหองปฏบตการวจยตางๆ

พนกงานสายสนบสนน หมายถง บคลาการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ผทปฏบตงานในกลมต าแหนงทไมใชดานการวจยและพฒนา โดยจะปฏบตหนาทอยภายใตฝายหรองาน ไดแก ฝายส านกผอ านวยการ ฝายบรหาร ฝายแผนงาน งบประมาณและกลยทธองคกร ฝายสนบสนนองคกร ฝายสนบสนนการวจยและพฒนา ฝายพฒนาธรกจและถายทอดเทคโนโลย งานความปลอดภย ชวอนามยและสงแวดลอม และงานจดการและบรการวจยกลาง

8

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การศกษาเรองการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต เปน

การศกษาเพอคนหาสถานการณการสอสารภายในองคการในปจจบน ปญหาและอปสรรคทเกดขนของการสอสาร ตลอดจนการเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการสอสารของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต โดยผศกษาไดท าการคนควาเอกสารทางวชาการ ประกอบดวยทฤษฎและแนวคดเกยวกบการสอสารองคการรวมถงงานวจยทเกยวของ โดยมรายละเอยดดงน

2.1 ทฤษฎและแนวคดเกยวกบการสอสารองคการ 2.1.1 ความส าคญของการสอสารภายในองคการ 2.1.2 เปาหมายของการตดตอสอสารภายในองคการ 2.1.3 คณลกษณะของการตดตอสอสารภายในองคการ 2.1.4 โครงสรางของการตดตอสอสารภายในองคการ 2.1.5 แนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารภายในองคการ 2.1.6 แนวคดเรองบรรยากาศองคการ 2.2 งานวจยทเกยวของ

2.1 ทฤษฎและแนวคดเกยวกบการสอสารองคการ

จากการคนควาเอกสารทางวชาการ พบวา มนกวชาการหลายทานทไดรวบรวมขอมลและใหความหมายของค าวา “การสอสารภายในองคการ” อยางหลากหลาย (สรอยตระกล ตวยานนท) อรรถมานะ (2550, น. 441) อธบายวา องคการเปนการรวมมอประสานงานในกจกรรมตางๆ ทมเหตผลของบคคลจ านวนหนงเพอใหบรรลความประสงคหรอจดมงหมายทมอยรวมกนอยางชดเจนดวยวธการแบงแรงงานและหนาท (Division of labor and function) ตามสายงานทก าหนดล าดบชนของอ านาจหนาท (a hierarchy of authority) และความรบผดชอบ อาจวเคราะหไดวาองคการจะตองประกอบไปดวยบคคลมากกวาหนงคนมารวมกนท ากจกรรมอยางใดอยางหนงอยางเปนระบบดวยความรวมแรงรวมใจกนอยางจรงจงเพอทจะไดบรรลเปาหมายทไดตงไว ซงมความจ าเปนตองมโครงสราง (Structure) ทจดตงขนตามหลกการจดตงองคการอยางมระเบยบ และมการจดแบงแรงงานและหนาทตามสายงานทก าหนดไว มล าดบขนของอ านาจหนาทและความรบผดชอบระบไวอยางชดเจน

9

นอกจากน ศรวรรณ เสรรตน, สมชาย หรญกตต และธนวรรณ ตงสนทรพย (2550, น.25) ระบวา ในทกๆองคการนนจะมลกษณะทส าคญ 3 ประการ ไดแก มจดมงหมายทเดนชด (Distinct purpose) บคคลหร อสมาช ก (People or member) และโครงสร า งท เ หมาะสม (Deliberate structure) ซ งโครงสรางขององคการนน อาจเปนลกษณะองคการแบบดงเดม (Traditional organization) หรอองคการแบบใหม (New organization) โดยองคการแบบดงเดมนนเปนองคการทมแนวความคดทมงกฎเกณฑ ขอก าหนด และต าแหนงงาน โดยมงความส าคญทงาน ซงอ านาจการตดสนใจจะอยทผบงคบบญชา หรออาจมงความส าคญทบคคลใดบคคลหนง ในองคการจะมความสมพนธตามสายบงคบบญชา และมลกษณะแบบคงททไมมความยดหยน ขณะทองคการแบบใหมเปนการพฒนาขององคการแบบดงเดม โดยมความยดหยนได มการเปลยนแปลงตลอดเวลา มงความส าคญททมงาน ขอก าหนด และรายละเอยดของงาน มงความส าคญททกษะของคน ซงอ านาจการตดสนใจนนจะอยททมงาน โดยในองคการจะมความสมพนธแบบแนวนอนและแบบเครอขาย ซงแสดงใหเหนวาแนวความคดขององคการนนมการเปลยนแปลงจากองคการดงเดมเปนองคการแบบใหม

2.1.1 ความส าคญของการสอสารภายในองคการ

การตดตอสอสารนบเปนกญแจส าคญยงในการด าเนนชวตของมนษยรวมไปถงการด าเนนงานขององคการอกดวย สรพงษ โสธนะเสถยร (2556, น. 3) ไดใหนยามของการสอสารวา เปนการถายโอนความหมายระหวางผสอสาร ซงผสอสารหมายถงทงผสงสารและผรบสารไมวาจะจ านวนเทาใด ทงนเพอพยายามใหพวกเขาเขาใจในความหมายเดยวกน ทงน การถายโอนความหมายตองอาศยกระบวนการเปนขนตอนทตอเนองจนกวาจะบรรลความตงใจได

ขณะเดยวกน เสนาะ ตเยาว (2541, น. 2) ไดระบวา การตดตอสอสารเปนกจกรรมทมความส าคญตอมนษย เพราะความคดและองคความรทกอยางของมนษยไมวาจะเปนดานวทยาศาสตร ศลปะ สงคมศาสตร หรอพฤตกรรมศาสตรนน สามารถน าเอาไปปฏบต ถายทอด เกบรกษาและปรบปรงใหดยงขนโดยอาศยกระบวนการสอสารทงสน ซงการสอสารไมเพยงแตจะท าใหมนษยไดประโยชนจากความรทสงสมมาจากอดต แตยงชวยใหเกดความตอเนองของความเจรญไดอกดวยงานของทกๆองคการอกดวย

นอกจากน เสนาะ ตเยาว (2541) ยงไดอธบายถงความส าคญของการสอสารภายในองคการวาเปนเครองมออยางหนงของการบรการงานในองคการ ซงการสอสารจะท าหนาททส าคญ 3 ประการ ไดแก ประการแรกคอ การสอสารทใชในการออกค าสง การใชการสอสารในการสราง

10

ความสมพนธระหวางบคคล และการใชการสอสารในการแกปญหาและความไมแนนอนทเกดขน โดยมรายละเอยดดงน

1. การสอสารทใชในการออกค าสง โดยการสอสารทใชในการออกค าสงนเกดขนกเพราะวาองคการประกอบดวยบคคลจ านวนมาก ซงแตละคนถกก าหนดหนาทและบทบาททแตกตางกน แตการกระท าของคนแตละคนจะเกยวของและมผลกระทบซงกนและกน องคการจงตองอาศยหนาททางการสอสารมาก าหนดรปแบบของการท างาน แปลความหมายและการตดสนใจของบคคลทกคนในองคการนน ๆ ซงในฐานะของผบรหารหรอผบงคบบญชาทจะใชในการสงการ ระบหนาทและขอบเขตในการท างานจองผปฏบตงานทกคนในองคการ โดยหากผปฏบตงานคนใดไมปฏบตตามค าสงหรอปฏบตไมเหมาะสมกแสดงวาการสงการนนไมมประสทธภาพ ทงน การสอสารในการออกค าสงอาจอยในรปแบบของการออกค าสงเปนลายลกษณอกษรหรอการออกค าสงดวยวาจากได

2. การใชการสอสารในการสรางความสมพนธระหวางบคคล โดยความสมพนธระหวางบคคลภายในองคการนนมกจะมรปแบบภายใตโครงสรางขององคการมาเปนตวก าหนดและจ ากดรปแบบความสมพนธระหวางบคคลภายในองคการ ซงจะยดถอความสมพนธของงานเปนหลกส าคญ โดยทความสมพนธของงานกมลกษณะเชนเดยวกบความสมพนธระหวางบคคล ทจ าเปนตองอาศยความเขาใจซงกนและกนจงจะกอใหเกดผลส าเรจของงาน ในท านองเดยวกนความสมพนธระหวางงานกอาจน าไปสความขดแยงได ทงนเพราะความสมพนธทเกดขนในองคการอาจเรมตนเพราะเหตการณบงคบใหบคคลแตละคนมาเกยวของกนดวยการประสานงานกนหรองานทมความเกยวของกนแมวาในระยะแรกความสมพนธอาจไมไดเกดขนดวยความสมครใจแตเพราะความจ าเปนทตองอาศยการตดสนใจรวมกน ดงนนจงเปนปรากฏการณธรรมดาวาการขดแยงกนหรอความไมลงรอยกนในเรองทตดสนใจจะตองเกดขน แตดวยผลประโยชนในการท างานรวมกนท าใหความขดแยงตางๆ ทเกดขนในองคการไมกระทบตอความสมพนธระหวางบคคล นอกจากนความสมพนธระหวางบคคลนนกมผลตอการปฏบตการดวย อาจกลาวไดวาเมอความสมพนธของบคคลคนหนงในองคการกบบคคลอนเปลยนแปลงไป การตดสนใจของบคคลเหลานนกอาจเปลยนแปลงไปดวย ซงสรปไดวาความสมพนธกบเพอนรวมงานนนมอทธพลตอการไดรบขอมล เพอสงเสรมใหการท างานนนมประสทธภาพมากยงขน

3. การใชการสอสารในการแกไขปญหาและความไมแนนอนทเกดขน กลาวคอ ในการบรหารงานองคการอาจจะตองเผชญกบปญหาตางๆมากมายทตองตดสนใจ โดยการตดสนใจนนๆอาจจะยงยากหรอไมกตาม ผตดสนใจอาจจะอาศยปจจยส าคญ 2 ประการไดแก ตดสนใจโดยยดถอตนเองเปนส าคญหรอยดถอองคการเปนส าคญ โดยการตดสนใจแตละครงยอมขนอยกบสถานการณ

11

ของปญหา ซงยากทจะก าหนดไดวาเมอใดจะยดถอตนเองหรอองคการเปนส าคญ ดวยเหตนจงท าใหกระบวนการตดสนใจนนยงยากซบซอนและยากทจะระบถงผลทจะเกดขน ดงนน การใชการสอสารจงเปนหนทางหนงทส าคญของการรวบรวมและไดมาซงขอมลทจะน ามาใชในการตดสนใจภายใตสถานการณทก ากวม

ดงนน จากความหมายและความส าคญตามทผศกษาไดรวบรวมมาขางตน จงสรปไดวา กระบวนการสอสารนนมความส าคญยงในการบรหารงานขององคการ ในฐานะทเปนเครองมอทจะชวยในการถายโอนขอมลภายในองคการ เพอพนกงานในองคการใหเกดความเขาใจไปในทางเดยวกน เพอใหเกดความตอเนองในการบรหารองคการ ทงน การสอสารภายในองคการทดนนนนยงชวยใหพนกงานสามารถปฏบตงานไดอยางบรรลเปาหมายจากการออกค าสงทมประสทธภาพ ชวยใหเกดการด าเนนงานทราบรนจากการใชการสอสารในการสรางความสมพนธระหวางบคคล ตลอดจนการใชการสอสารทเขามาชวยในกระบวนการตดสนใจหากเกดสถานการณทเปนปญหาหรอไมพงประสงคเกดขนภายในองคการนนเอง

2.2.2 เปาหมายของการตดตอสอสารภายในองคการ

นอกจากการตดตอสอสารจะมความส าคญดงกลาวมาแลว ยงเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา การบรหารองคการจะบรรลผลส าเรจตามเปาหมายไดกโดยอาศยการตดตอสอสารทกคนในองคการจะมสมพนธภาพระหวางกน ซงอาจะเปนสมพนธภาพระหวางบคคลสองคนหรอบคคลกบกลมในองคการหรอสมพนธภาพระหวางกลมกบกลมกได ทงน การตดตอสอสารจะชวยใหทกคนในองคการสามารถท างานรวมกนไดอยางราบรน จงเปนทเหนไดชดวาจดประสงคประการหนงของการตดตอสอสารคอการใหขาวสาร ขอมล และพฒนาใหเกดความเขาใจทจ าเปน เพอท าใหเกดพลงกลม นอกจากน ยงมจดประสงคทจะสรางทศนคตทจ าเปนเพอจะไดจงใจใหท างานมากขน มความรวมมอในการท างานเปนทมไดอยางมประสทธภาพประสทธผล โดยเปาหมายหรอหนาทของการตดตอสอสารในองคการน ล โอ. เทเยอร (Lee O. Thayer) อางถงใน สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550, น. 365) ไดกลาวแยกไว 5 ประการ อนไดแก

1. เพอปอนขาวสารขอมลใหบคคลไดทราบ อาจกลาวไดวาการบอกขาวสารขอมลแกบคคลภายในองคการใหทราบนนเปนสงทตองกระท าในทกๆวน การตดตอสอสารเปนวถทางทจะยนยนใหสมาชกในองคการไดทราบถงเปาหมายทมรวมกนระหวางองคการและสมาชกขององคการ การวนจฉยสงการหรอการตดสนใจใดๆจะเปนผลไมไดถาสมาชกในองคการไมไดรสกถงการวนจฉยสงการนนๆ

12

2. เพอประเมนผลงานของบคคล ลกษณะงานทส าคญอกประการหนงขององคการกคอการประเมนผลกจกรรมของสมาชกองคการอยางสม าเสมอวาเขาไดท างานใหเปนไปตามจดประสงคทตองการไดเพยงใด

3. เพอการอ านวยการหรอการใหค าสงแกผใตบงคบบญชา การตดตอสอสารหรอผใตบงคบบญชารบค าสงจากผบงคบบญชา

4. เพอจะไดใชอทธพลหรอไดรบอทธพลจากผอนโดยเฉพาะในเรองการจงใจใหท างานเปนอาท ซงนบเปนเรองทจะท าใหองคการมความเคลอนไหวเปลยนแปลงได

5. เพอเปนกจการอนๆภายในองคการทอาจมไดเกยวของโดยตรงกบเปาหมายหรอวตถประสงคขององคการ โดยเฉพาะทเกยวกบความพงพอใจของบคคล หรอการสนองความตองการของบคคลทสอดคลองหรอไมขดกบเปาหมายขององคการ เชน การทสมาชกขององคการมการตดตอกนในทางสงคมในรปขององคการการอรปนยหรอองคการทไมมโครงสรางดงกลาวมาแลว เปนตน

2.1.3 คณลกษณะของการตดตอสอสารภายในองคการ

ธงชย สนตวงษ และชนาธป สนตวงษ (อางถงใน ณฏฐชดา วจตรจามร, 2553. น. 27) อธบายวา การสอสารในองคการมคณลกษณะ 3 ประการดงตอไปน ประการแรก การสอสารในองคการมงเนนถงการประสานรวมมอกนและมงถงเปาหมายของทกฝายขององคการเปนหลก เนองจากการสอสารเกดขนในขอบเขตขององคการ ซงเปนแหลงรวมทรพยากรตางๆ และคนทมกจกรรมตางๆ เกดขนมากมายภายในองคการและท าเพอบรรลเปาหมายขององคการเปนส าคญ ดงนน การประสานงานระหวางกนของฝายตางๆในองคการจงเปนหวใจของความส าเรจ กจกรรมการสอสารทงหลายทเกดขนกเพอทจะพยายามใหเกดการประสานงานทดของฝายตางๆ ภายในกรอบดงกลาวน จะเหนวาการสอสารในองคการนนสวนมากจะสมพนธกบฝายตาง ๆ ขององคการทท าอย ซงงานดานการตดสนใจ การวดและการประเมนผลงาน หรอการใหมสวนรวมในการบรหารและการตดตามแลการปฏบตงาน ลวนแลวแตตองมการสอสารเปนสวนส าคญ

ประการทสองการสอสารของขององคการจะเกดขนบนพนฐานภายในกรอบของระบบองคการทจดไวเปนโครงสราง ซงการสอสารเปนไปตามสภาพของสภาพองคการทมลกษณะเปนโครงรางทมล าดบสงต าของอ านาจหนาท มความส าคญระหวางฝายตางๆ และยงมโครงสรางทางสงคมของบคคลทท างานอยดวยกนทเปนทยอมรบระหวางกนดวย โครงสรางทงในสวนทเปนทางการและไมเปนทางการนอาจเปนตวเสรมหรอบนทอนการตดตอสอสารในองคการไดเสมอ

13

ประการสดทายการสอสารขององคการจะตางกบการสอสารอนๆ เพราะการสอสารขององคการนอกจากจะเปนการสอสารทเกดขนในขอบเขตขององคการแลว ยงเปนการสอสารทมการขามไปมาในวงตางๆ ทมอยในองคการเดยวกน หรอการสอสารขามแผนกและขามหนาท ตลอดจนเปนการสอสารขามพรหมแดนของแตละองคการกบองคการตางๆ หรอเปนการสอสารระหวางองคการดวย

2.1.4 โครงสรางของการตดตอสอสารภายในองคการ

โครงสรางการตดตอสอสารภายในองคการ (Organizational Communication Structure) จดเปนแนวคดทส าคญในการศกษาเกยวกบการตดตอสอสารในองคการ โครงสรางการสอสารในทน หมายถง เสนทางของการตดตอสอสารในองคการหรอเสนทางของขาวสารทไหลเวยนอยในองคการทงทอยในรปของวจนภาษาและอวจภาษา นอกจากนโครงสรางการสอสารยงถกจดวาเปนรปแบบของปฏสมพนธระหวางบคคลทประกอบกนเปนองคการ โดยรปแบบและกจกรรมการสอสารในองคการนนขนอยกบเปาหมายขององคการ รปแบบการบรหารและบรรยากาศภายในองคการ โดยหนาทประการหนงของผบรหารคอการสรางการสอสารกบพนกงาน บรรยากาศการสอสารทกอใหเกดการแบงปนขาวสาร ความคด และทศนคต กลาวคอ ผบรหารตองสราง “การมสวนรวมหรอการรวมกน” กบบคคลอน ดงนน เพอใหการสอสารในองคการประสบความส าเรจ ขอมลขาวสารขององคการจงจ าเปนตองไหลจากฝายบรหารไปยงพนกงาน และไหลจากพนกงานขนไปยงฝายบรหาร โดยทงผบรหารและพนกงานมความเขาใจในโครงสรางหรอการไหลของขาวสารภายในองคการ เพอชวยใหบรรลเปาหมายในการถายทอดขอมลทชดเจน เทยงตรง และสมบรณ

โครงสรางการสอสารภายในองคการนนสามารถแบงออกเปนการสอสารทเปนทางการ (Formal Communication) และการสอสารทไมเปนทางการ (Informal Communication) โดยผศกษาขอรวบรวมแนวคดจากนกวชาการทเกยวของทไดอธบายถงรปแบบของการตดตอสอสารภายในองคการไว ดงน

2.1.4.1 การตดตอสอสารทเปนทางการ

การตดตอสอสารแบบเปนทางการ (Formal Communication) เปนรปแบบของการสอสารทมการไหลเวยนของสารไปตามชองทางการ ทปรากฏในแผนภมหรอโครงสรางขององคการ (Organizational Chart) นบเปนการตดตอสอสารทมระเบยบแบบแผนทชดเจน โดยปกตการตดตอสอสารทเปนทางการทเกดขนในองคการหรอทพยายามจะใหเกดขนนน อาจแยกไดเปนสามประเภท ประกอบด วย การตดตอส อสารแบบระดบบนลงไปส ระดบล า ง (Downward Communication) การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบน (Upward Communication)

14

และการตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ (Horizontal Communication) ส าหรบการตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ ทศทางการไหลของขาวสารจะแตกตางไปจากการสอสารแบบระดบบนลงไปสระดบลางและระดบลางขนสระดบบน ซงถอเปนการตดตอสอสารในจากบนลงลาง ซงจ าเปนตองอาศยโครงสรางของระดบบงคบบญชาในการตดตอสอสาร ขณะท การตดตอสอสารแบบระดบแนวนอนหรอแนวราบนจะเปนการสงขาวสารไปยงผรบทอยในระดบชนการบงคบบญชาเดยวกนหรอใกลเคยงกน

การตดตอสอสารจากระดบบนลงสระดบลาง

สรอยตระกล (ต วยานนท ) อรรถมานะ (2550, น. 366) อธบายถ ง การตดตอสอสารแบบระดบบนลงไปสระดบลางนวา เปนแบบของการตดตอสอสารทส าคญ เนองจากทฤษฎการจดการแบบดงเดม (classical theory of communication) ไดใหความสนใจแกการตดตอสอสารแบบนมากทสด ทงนเพราะเกยวของกบการใชอ านาจหนาท การสงงาน หรอการควบคม นอกจากนการตดตอแบบระดบบนลงสระดบลางยงเปนวธการพนฐานทจะท าใหบคคลซงอยในระดบการบงคบบญชาลางไดทราบนโยบายและวตถประสงคขององคการ ดงทกลาวแลววา การตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลางนนมกอาศยชองทางการตดตอสอสารทปรากฏตามแผนภมองคการ นอกจากนแลวยงสามารถใชสออนไดอก เชน การประกาศผลตามบอรด คมอการปฏบตงาน การประเมนผลงาน การประกาศนโยบาย สนทรพจนและจดหมายเวยน หงหนงสอ เปนตน การตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลางอาจกระท าไดโดยอาศยการประชม อาจจะเปนการประชมของผบงคบบญชาในระดบสงสด หรอระดบกลาง หรอแมแตระดบผบ งคบบญชาชนตนทเรยกกลมของตนเพอบอกกลาวถงแผนงาน นโยบาย กนบเปนวธการทผบงคบบญชาในระดบบนจะตดตอกบผบงคบบญชาในระดบลางๆได

จะเหนไดวาในการตดตอสอสารแบบนอาจใชสอแบบลายลกษณอกษร (Written Media) รวมถงสอแบบค าพด (oral media) เชน การประชม ค าสงหรอค าแนะน าของผบงคบบญชา สนทรพจน โทรศพท โทรทศนวงจรปด เปนตน การตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลางดวยสอแบบค าพดอาจปรากฏขอบกพรองไดคอ ผฟงอาจรบขาวสารไมไดทงหมดเพราะไมไดยนทกอยางทผพดสอสาร อกประการหนงเมอไดรบขอมลหรอเนอหาจ านวนมากกอาจจะไมสามารถน าเนอหาของขอมลขาวสารไดทงหมด โดยหากจะใหผฟงซงรบขาวสารไดไมครบถวนเปนผท าหนาทถายทอดขาวสารตอไป โอกาสในการสญหายของขาวสารกจะมมากขน นอกจากปญหาความบกพรองในการฟงและการจดจ าแลว ยงปรากฏปจจยทส าคญอนอก ไดแก ปจจยทเกยวของกบบรรยากาศขององคการ และปจจยทางสงคมและจตวทยาของสมาชกองคการ

15

ณฏฐชดา วจตรจามร (2553, น. 86) ไดกลาวถงปญหาของการสอสารแบบระดบบนลงสระดบลาง ไวดงน

1. การสอสารจากบนลงลางดวยลายลกษณอกษรทมากจนเกนไป ท าใหผบรหารขาดความเปนกนเองกบพนกงานจนท าใหเกดความสมพนธทหางเหน

2. เมอพนกงานไดรบขอมลตางๆทมากเกนไป เชน หนงสอเวยน ประกาศ บนทกขอความ บางครงไมมเวลาอานหนงสอเหลานน หรอไดรบขอมลมากจนกระทงเหนวาขอมลเหลานน ามส าคญ อาจท าใหขาวสารบางอยางตกหลน

3. ระยะเวลาในการสงขอมลไมเหมาะสม ท าใหขอมลตกหลนหรอกระจายไมทวถงบคลากรทวทงองคการ เชน การออกค าสงหยดงานวนศกร แตค าสงออกในวนพฤหสบดตอนบาย อาจท าใหบางคนไมไดรบทราบขาวสารดงกลาว

4. ขอมลผดพลาดอนเกดจากการกลนกรองจากบคคลหลายระดบ แตละคนมการตความขาวสารแตกตางกน รวมถงมขอจ ากดในการประมวลขอมลทไดรบ

การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบน

สรอยตระกล (ต วยานนท ) อรรถมานะ (2550, น. 368) อธบายถ ง การตดตอสอสารแบบระดบลางขนสระดบบนนวา หมายถงการถายทอดขอมลขาวสารจากบคคลทอยในต าแหนงทมระดบต ากวาไปยงบคคลทอยในต าแหนงทมระดบสงกวา หรอเปนการสงขาวสารขอมลจากระดบผปฏบตในระดบชนการบงคบบญชาดานลางขนไปยงผบงคบบญชา โดยผานชองทางการตดตอสอสารตางๆ การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบนน มความส าคญและเปนทตองการไมนอยกวาการตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลาง ซงการบรหารงานแบบดงเดมไมคอยใหความสนใจกบการสอสารในลกษณะน ขณะทการบรหารตามแนวทางมนษยสมพนธเหนวาการสอสารแบบระดบลางขนสระดบบนมบทบาททส าคญภายในองคการ และเนนการสอสารสองทางระหวางผบงคบบญชาและพนกงานไดเปนอยางด ซงถอเปนวธหนงในการสงเสรมการท างาน ดงนน ในระยะหลงองคการจงหนมาใหความส าคญในเรองการตดตอสอสารแบบระดบลางขนสระดบบนมากขน การตดตอสอสารน เกยวของโดยตรงกบการทผปฏบตงานจะมสวนรวมในการท างาน (participation) การปอนกลบ (feedback) และการเสนอความคดรเรมใหมๆ (initiative) ซงเปนการเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาแสดงความคดเหนตอผน าหรอหวหนางานได นอกจากนนยงอาจใชเปนวถทาง การตดตอกบผบงคบบญชาในการท างาน การส ารวจทศนคตของผปฏบตงาน การรองทกข เปนตน

16

การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบนนน แตกตางจากการตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลางหรอแบบแนวราบหรอแนวนอน เพราะขาวสารขอมลทสงขนไปสระดบบนนกอนจะถงผบงคบบญชาอาจจะถกบดเบอนเพอใหถกใจผบงคบบญชา เมสน แฮร (Mason Haire) อางถงในสรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550, น. 368) เหนวา บคคลมกจะพยายามท าตวเองใหเปนทถกใจของผควบคมบงคบบญชา โดยการพยายามลดขอขดแยงใหนอยทสด ทงนเพอใหผบงคบบญชามทศนคตกบตนในทางทด ขณะท วลเลยม เอช. รด (William H. Read) พบวา ขาวสารทสงจากระดบลางขนสระดบบนนนมกถกกลนกรองและเปลยนแปลง การทผสงขาวสารเปลยนแปลงเนอหาของขาวสารนนกเพอเลยงผลกระทบทางออมทอาจมผลตอความมนคงหรอความกาวหนาของผใตบงคบบญชาเอง ดงนนการตดตอสอสารแบบนจงมกจะเกยวกบการเปลยนแปลงแกไขขอมลโดยผใตบงคบบญชา โดยกวาทขาวสารขอมลจะถงผบงคบบญชาในระดบสง ขาวสารขอมลอาจถกตดทอนลง เปนผลท าใหนกบรหารในระดบสงมกจะไมไดรบขอเทจจรงหรอค ารองทกข หรอค าขอรองจากผปฏบตงานในระดบลางๆ

ณฏฐชดา วจตรจามร (2553, น. 89) อธบายถงปญหาและอปสรรคของการสอสารจากระดบลางขนสระดบบน ไวดงน

1. ความแตกตางทางสถานภาพระหวางผบรหารและพนกงาน อาจท าใหพนกงานรสกไมสะดวกใจทจะแสดงความคดเหนและพดคยกบผบรหาร

2. พนกงานมแนวโนมทจะปดบงความคดของตนเองตอผบงคบบญชาหรอผบรหาร เนองจากเกรงงาหากพดความจรงออกไปอาจสงผลเสยไดในภายหลง หรอพนกงานมกจะพดในดานดหรอพดในสงทคดวาหวหนางานอยากไดยน

3. พนกงานมความรสกวาผบงคบบญชาหรอผบรหารไมสนใจปญหาของพวกเขา ไมตอบสนองขอเรยกรองหรอรายงานทพนกงานเสนอขนมา

4. พนกงานรสกวาผบรหารไมมเวลามากพอทจะรบฟงปญหาตางๆ ของพนกงาน จงไมมประโยชนทจะพยายามสอสารไปสายบงคบบญชา

5. พนกงานขาดสงจงใจในการสงขาวสาร พนกงานไมเหนวาตนเองจะไดรบอะไรเปนสงตอบแทน จงไมกระตอรอรนทจะสงขอมลใหแกผบรหาร

6. ผบรหารหรอหวหนามแนวโนมทจะตอบสนองเฉพาะขอมลทเปนดานบวก หรอขอมลทสอดคลองกบนโยบาย และไมคอยจะตอบสนองตอค าวพากษวจารณหรอขอมลดานลบจากพนกงาน

17

7. พนกงานมความรสกวาพวกเขาเขากบผบรหารไมได หรอพนกงานกบหวหนางานมองปญหาแตกตางกน อกทงผบรหารกมงานประจ ามากเกนไปจนไมมเวลาทจะรบฟงปญหาของพนกงาน

การตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ

สรอยตระกล (ต วยานนท ) อรรถมานะ (2550, น. 368) อธบายถ ง การตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ เปนการสอสารทเกดขนระหวางบคคลทด ารงต าแหนงในระดบเดยวกนขององคการ ซงมความส าคญไมนอยไปกวาการตดตอสอสารสองแบบแรก การตดตอสอสารแบบนเปนการตดตอสอสารในระดบเดยวกนหรอใกลเคยงกน ซงเปนสงทแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางบคคลดวย เชน การตดตอสอสารจากผปฏบตงานคนหนงทมไปยงผปฏบตงานอกคนหนง จากผควบคมบงคบบญชาชนตนผหนงไปยงผควบคมบงคบบญชาชนตนอกผหนง จากหวหนากองไปยงหวหนากอง เปนตน การตดตอสอสารในรปแบบดงกลาวนมความส าคญอยางยงตามแนวทางการบรหารทรพยากรมนษย ซงมองวาการสอสารแนวราบเปนสงจ าเปนส าหรบกระบวนการตดสนใจแบบมสวนรวมและการปรบตวขององคการ

การตดตอสอสารแบบนอาจจะมปญหาอนเนองมาจากจ านวนสมาชกทอยในระดบแนวนอนเดยวกนหรอใกลเคยงกนนนมมากจนผควบคมบงคบบญชาชนตนไมอาจตดตามไดทงหมดหรอตดตามไดไมทวถง ซงการตดตอสอสารแบบแนวราบนจะมมากนอยนเพยงใดนนตองขนอยกบสถานการณของงาน โดยเฉพาะงานท เกยวกบการผลตและใชเทคนควธมากๆ มกจะมการตดตอสอสารแบบแนวราบ รชารด ซมปสน (Richard Simpson) อางถงใน สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550: น.368) ไดเสนอขอเทจจรงโดยศกษาจากโรงงานอตสาหกรรมผาฝายวา รอยละ 40 ของการตดตอสอสารระหวางหวหนาคนงานเปนแบบแนวราบ เขากลาววาตวแปรทส าคญทจะก าหนดทศทางของการตดตอสอสารกคอระดบของการใชเครองยนตกลไกในกระบวนการท างาน อาท ถาการใชเครองจกรเครองกลเปนไปตามวธการท างานทเปนขนตอนไปจนส าเรจรป (assembly line) การควบคมบงคบบญชาจากระดบบนลงสระดบลางจะมนอยลง ทงนเพราะเครองจกรไดก าหนดถงจงหวะการท างานแลว ดงนนการตดตอสอสารตามนวราบจงเพมขน ตรงกนขามการท างานทใชเครองจกรเครองกลนอยจะเปนเหตท าใหมการตดตอสอสารในองคการการตดตอสอสารจากระดบบนลงสระดบลางมาก ทงนเพราะผควบคมบงคบบญชาจะตองควบคมงานในทกระดบ หวหนางานตองตดตอสอสารกบผใตบงคบบญชามากขน

อยางไรกตามกอาจพบปญหาบางประการเกยวกบการตดตอสอสารแบบแนวนอนน เชน ปญหาทเกดจากความแตกตางของบคคลซงมวชาชพหรอมความสนใจตางกน ทงนเพราะความ

18

แตกตางในภมหลง ประสบการณและทกษะ ตลอดจนบรรยากาศของการแขงขนในองคการกอาจเปนอปสรรคทจะท าใหมการตดตอสอสารแบบแนวนอนนกได

ณฏฐชดา วจตรจามร (2553, น. 94) ไดอธบายถงปญหาและอปสรรคของการสอสารในแนวราบ ซงเกดขนจากปจจยดงตอไปน

1. การขาดแรงจงใจทจะใชความพยายามมากขนในการตดตอสอสาร บคคลมกตดตอสอสารเฉพาะกบบคคลทเขาถงงาย ซงท างานใกลชดกนหรอสอสารกนตามชองทางการสอสารทไดก าหนดไวชดเจนแลว

2. การกนแบงระหวางหนวยงาน สมาชกในองคการทรบผดชอบงานหรอกจกรรมหนงขององคการ มกจะมองวาการทบคคลจากหนวยงานอนเขามาเกยวพนกบงานของตนเปนการรกล าเขตแดนของหนวยงาน นอกจากน ความสมพนธระหวางหนวยงานมกเปนไปในทศทางการแขงขนกน

3. การขาดความไววางใจซงกนและกน การสอสารในแนวนอนคอนขางมลกษณะการสอสารแบบไมเปนทางการ คอ เปนเรองสวนตว ไมวาจะเปนการประสานงาน การแลกเปลยนขอมล หรอการสรางความเขาใจรวมกน หากผรวมงานขาดความไววางใจซงกนและกนแลวกยากทจะท าใหการสอสารในแนวนอนบรรลวตถประสงคได

2.1.4.2 การตดตอสอสารทไมเปนทางการ

นอกเหนอจากการตดตอสอสารทอาศยโครงสรางองคการในการก าหนดทศทางของการสอสารดงทปรากฏในการสอสารทเปนทางการแลวนน ยงมการสอสารทไมเปนทางการอยดวยซง หมายความถง การสอสารทเกดจากปฏสมพนธระหวางบคคลทไมไดถกจ ากดโดยชองทางการสอสารทเปนทางการ สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550, น. 368) อธบายวา สอสารในรปแบบดงกลาวนมอทธพลในการพฒนาและสงเสรมมาตรฐานการปฏบตงาน ความคาดหวงของพนกงานและคานยมของพนกงานในระดบกลมดวย การสอสารทไมเปนทางการนจะเกดขนเมอขอมลทถกถายทอดผานชองทางการสอสารทเปนทางการไมเพยงพอและมความคลมเครอ ซงบอยครงจะเปนเรอง “ลบ” เกยวกบบคคลหรอเหตการณทไมไดถกสอสารตามชองทางทเปนทางการ อยางไรกด การสอสารในลกษณะนมนกวชาการอธบายวาเปนการวสอสารทไมอาจหลกเลยงไดในองคการ

ในทกๆ องคการจะมชองทางการตดตอสอสารทไมเปนทางการ ซงอาจเรยกวาการตดตอสอสารแบบเถาองน (grapevine) การตดตอสอสารแบบเถาองนนนบเปนสวนส าคญสวนหนงของความซบซอนในองคการ และเปนการชวยตอบสนองความตองการของผปฏบตงานในแงของการ

19

สงขาวสารอนรวดเรวทผปฏบตงานเหลานนสนใจ หรอขาวสารทมผลกระทบโดยเฉพาะถงหนอวยงานของตน หรอกลมงานของตน หรออาจเปนขาวสารสวนตวทกระทบถงตวบคคลกได

ความสมพนธแบบไมเปนทางการเสมอนเถาองนนนไดรวมถงเครอขายการตดตอสมพนธของบคคลแบบไมเปนทางการทเกดขนในตลอดวนของการท างาน การทผปฏบตงานหรอกลมผปฏบตงานมการตดตอสวนตวนกเพอทจะเปนทางทจะไดขาวสารขอมลอยางรวดเรว นอกจากนอาจมการพบกนแบบไมเปนทางการทเปนกนเองในระยะหยดพกการท างานหรอในขณะเดนทางมาทท างานหรอกลบบาน การตดตอเหลานเปนการเปดโอกาสใหบคคลเหลานไดแลกเปลยนขาวสารกน ดงนนจงเปนการท าใหขายการตดตอสอสารกวางขนอยางรวดเรวกวาการอาศยการตดตอสอสารทเปนทางการเพยงอยางเดยว โดยจะเหนไดวาสมพนธภาพทางสงคมของสมาชกในองคการแบบเถาองนนไมเกยวของเฉพาะแตขาวสารขอมลทเกยวกบงานโดยตรง แตยงรวมถงขาวสารสวนตวของสมาชกองคการดวย

ขาวสารขอมลตางๆดงกลาวนรวมทงขาวสารทเปนขอเทจจรงและรวมถงการตความขาวสารทเปนเหตท าใหเกดการบดเบอนขอเทจจรงไปจากมลความจรง กลายเปนขาวลอทเกดขนภายในองคการ ทงนรวมถงขาวลอหรอความคดอานสวนตวของบคลากรทปะปนออกมากบขาวสาร หากองคการไมสามารถทจะควบคมความเปนไปของการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการได วธแกไขทดทสด ไดแกการทองคการคอยใหขาวสารขอเทจจรงเกยวกบการงานใหผปฏบตงานทราบอยเสมอ วธการนมใชจะท าใหผลเสยของการตดตอสอสารแบบเถาองนหมดสนไปท งหมดแตจะชวยท าใหขาวลอไมหางจากขอเทจจรงจนเกนไปนก

ความสมพนธแบบไมเปนทางการนมวถทางของการตดตอสอสารไดในสามทศทางเชนกนกบการตดตอสอสารแบบเปนทางการ นนคอ แบบการตดตอสอสารจากระดบบนลงสระดบลาง การตดตอสอสารจากระดบลางขนสระดบบน และการตดตอสอสารในระดบเดยวกนหรอแบบแนวราบหรอแนวนอน

Davis & O’Connor, 1989, pp. 115-116, อางองใน ณฏฐชดา วจตรจามร (2553, น. 94) กลาวถงคณลกษณะทส าคญของการสอสารแบบเถาองนไวดงน

1. การสอสารแบบเถาองนโดยมากมกเปนการสอสารแบบปากตอปาก (Word-of-Mouth Interaction) โดยอาจเรมตนและสนสด ณ จดใดจดหนงกไดภายในองคการ กลาวคอ สามารถไหลไปไดทกทศทางภายในองคการ

2. การสอสารแบบเถาองนโดยทวไปเปนการสอสารทไมมขอจ ากดทางดานองคการหรอต าแหนงงาน

20

3. การสอสารแบบเถาองนท าใหขอมลขาวสารแพรกระจายอยางรวดเรว

4. เครอขายการสอสารแบบเถาองน มลกษณะเปนลกโซกลม (Cluster Chain) กลาวคอ ผถายทอดขาวสารมกจะบอกเลาขาวสารไปยงกลมบคคลมากกวาจะเปนการถายทอดไปยงบคคลใดเพยงบคคลเดยว

5. ผมสวนรวมในเครอขายเถาองน (Grapevine Network) มกจะมบทบาทใดบทบาทหนงจาก 3 บทบาท ไดแก ผเชอมโยง ผโดดเดยว และผทไมสงผานขอมลไปยงคนอนๆตอ

6. ยงบคคลไดรบทราบเกยวกบเหตการณท เกดขนรวดเรวมากเทาใด กยงมแนวโนมมากขนทบคคลเหลานนจะถายทอดเรองราวเกยวกบเหตการณนนไปยงบคคลอนๆ

7. ขอมลขาวสารนนเปนสงทบคคลใหความสนใจ บคคลนนมโนวแนมอยางยงทจะถายทอดขาวสารไปยงผอน

8. โดยทวไปรายละเอยดของขาวสารทถายทอดผานเครอขายแบบเถาองนมความถกตองประมาณ 75-90% อยางไรกตาม คนมกจะคดวาขาวสารจากเครอขายเถาองนมกจะไมถกตอง เพราะขอมลทผดพลาดจะมสสน นาตนเตนมากกวา และสงผลกระทบใหคนสามารถจดจ าได

9. ขอมลขาวสารจากเครอขายเถาองนมกจะขาดความสมบรณ ท าใหเกดการตความผด แมวารายละเอยดจะมความถกตองกตาม

10. การสอสารแบบเถาองนมกมอทธพลภายในองคการ ดงนน การท าความเขาใจเกยวกบการสอสารเถาองนจงเปนสงส าคญ

จากทกลาวทงหมดขางตนจะเหนไดชดวาการตดตอสอสารอาจเปนไปอยางมประสทธภาพโดยเฉพาะถาการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการมลกษณะของขาวลอนอยทสดกจะเปนวธทจะชวยใหการตดตอสอสารโดยทวไปมประสทธภาพขน ทงนเพราะการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการจะชวยสงเสรมความเขาใจและรวมมอระหวางผปฏบตงานผปฏบตงานผปฏบตงานดวยกนเองใหดขนได

2.1.5 แนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารภายในองคการ

หากกระบวนการสอสารทเกดขนภายในองคการท าใหบคคลในองคการสามารถประสานความรวมมอกนท างานไดส าเรจลลวงตามวตถประสงค หรอสามารถจงใจใหบคลากรในองคการยอมรบการเปลยนแปลงทจะเกดขนและปฏบตงานไดตรงตามหนาทไดรบมอบหมาย กถอไดวากระบวนการสอสารนนท าหนาทไดอยางด ในทางตรงกนขาม หากกจกรรมการสอสารไมกอใหเกดผลใดๆ หรอกอใหเกดผลทผดเพยนไปจากความตองการของผสงสาร ยอมถอวาการสอสารนนลมเหลว

21

ไมประสบความส าเรจ ซงอาจจะเกดมาจากปจจยทมผลดานลบซงน ามาสปญหาแปสรรคตอการสอสาร ในทนผศกษาสนใจแนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารภายในองคการของณฏฐชดา วจตรจามร (2553, น. 35) ทไดอธบายถง อปสรรค 12 ประการ ทสงผลกระทบทางลบตอการสอสารในองคการ ซงผบรหารองคการควรหาวธทจะขจดอปสรรคเหลาน เพอใหการสอสารท าหนาทไดอยางมประสทธภาพ ซงมดงตอไปน

1. ปญหาทเกดจากการใชภาษา

หนาทลมเหลวของการสอสารเกดขนไดเมอผรบสารตความหมายเนอหาสารผดเพยนไปจากความหมายทผสงสารตงใจจะสอสาร ในบางครงค าทใชในการสอสารทสามารถตความไดหลายความหมาย ซงขนอยกบการตความของผรบสารทแตกตางกนออกไป หรอค าบางค าทมความหมายผนแปรไปตามสถานการณได หรอปญหาทางดานภาษาทอาจเกดขนจากการใชค าแสลงหรอศพททางเทคนคทางวชาชพทตองอาศยความรความเขาใจของผรบสารเพอเขาใจความหมาย นอกจากนยงพบวามปญหาทางภาษาอาจเกดขนในบรบทของการสอสารระหวางวฒนธรรม ภายในองคการทมการด าเนนงานในระดบโลกได ปญหาทางดานภาษาเกดขนเพราะค าตางๆ ทใชในการสอสารไมไดมความหมายในตวเอง แตผใชไดมการตกลงกนวาใหค าตางๆ แทนความหมายใดแลวกใชกนตามทตกลง

2. การบดเบอนสาร

หนาทลมเหลวท เกดขนเมอผส งสารและผรบสารขาดกรอบอางอง (Frame of reference) รวมกน ดงทวามนษยทกคนนนมความแตกตางกนในประสบการณ ซงเปนปจจจยส าคญทสงผลใหการตความหมายตอสงตาง ๆ ทไดพบเหนแตกตางกนไป ผสงสารและผรบสารอาจมคณลกษณะ พนฐานความเปนมา ต าแหนงงานในองคการและวฒนธรรมทแตกตางกน สงผลใหการตความหมายสารมความแตกตางกนตามไปดวย นอกจากน ผรบสารยงสามารถบดเบอนสารโดยการตงขอสนนษฐานเกยวกบสงทผสงสารตองการสอสาร ซงขอสนนษฐานนท าใหผรบสารเรมถอดรหสสารและลงมอกระท ากอนทจะไดรบเนอหาสารทงหมด ซงสงทผรบสารตความหรอลงมอท าอาจไมใชวตถประสงคของผสงสารเลยกได

3. การกรองขอมลขาวสาร

ในกระบวนการสอสารบางครง ผสงสารอาจกรองหรอตดเนอหาสารบางอยางออกไปโดยตงใจหรอไมตงใจ ซงท าใหผรบสารตความเนอหาสารผดพลาด ในทนผสงสารอาจจะตงใจกรองขอมลขาวสารบางอยางออก เนองจากเกรงกลวปฏกรยายอนกลบของผรบสารหรอเหนวาผรบสารไมมเวลามากพอทจะรบขอมลทงหมด เชน เมอตองการสงขอมลทตองใชเวลาศกษาและมจ านวนมาก ใหผกบผรบสารโดยทผรบสารมเวลาจ ากด ผสงสารจงยอขอมลใหเหลอเพยงบางสวน เพอใหเหมาะกบ

22

เวลาทผรบสารมอย ท าใหสาระส าคญของเนอหาถกตดออกไป หรอในกรณทผใตบงคบบญชากลนกรองขอมลทจะท าใหผบงคบบญชาเกดความไมสบายใจออกไป นอกจากน บางครงผสงสารอาจกรองขอมลออกโดยไมตงใจถาเขาไมเขาใจปญหาหรอประเดนทตองการสอสาร การกรองขอมลทงสองลกษณะนเปนเหตส าคญทท าใหเนอหาสารขาดขอมลทเพยงพอตอการตความและความเขาใจทถกตองของผรบสารนนเอง

4. เวลาในการสงเนอหาสาร

เนอหาสารทมก าหนดเวลาสน อาจท าใหผรบสารไมมเวลามากพอทจะตความสารอยางถกตอง และอาจลงมอท าในสงทไมสอดคลองกบความตงใจของผสงสาร หรอ ในกรณทผสงสารถายทอดเนอหาสารกอนเวลาทตองการใหเกดการกระท านานมากเกนไป อาจท าใหผรบสารลมและไมไดท าตามความตงใจของผสงสารกได นอกจากนผรบสารจะลงมอปฏบตกตอเมอผรบสารยอมรบเนอหาสารนน ซงตองมความนาเชอถอพอ รวมไปถงอ านาจของผสงสารทมบทบาทอยางยงทจะท าใหผรบสารยอมรบเนอหาสารนนๆ ปจจยดานอ านาจนมความส าคญตอการสอสารในองคการเปนอยางมาก เพราะต าแหนงงานของผสงสารจะท าใหผสงสารมอ านาจเหนอผรบสาร ความสมพนธในลกษณะนจดเปนคณลกษณะส าคญของการสอสารระหวางผบงคบบญชาและผ ใตบงคบบญชา หากผใตบงคบบญชาเหนวาผสงสารเปนแหลงสารทไมนาเชอถอ กมแนวโนมทจะไมยอมรบสารนนๆ

5. ความเงยบงนในองคการ

ความเงยบงนเปนสถานการณทพนกงานไมเตมใจแสดงความคดเหนตอเหตการณหรอสงทเกดขนในองคการ เพราะเชอวาความเหนของตนเองไมกอใหเกดประโยชนใด ๆ หรอแยไปกวานนอาจสงผลเสยตอตนเอง ประเดนภายในองคการทคนหลกเลยงการแสดงความเหน เชน การจายคาตอบแทนทไมยตธรรม ผลกระทบทางลบตอการเปลยนแปลงภายในองคการ ปญหาในการบรการลกคา เปนตน จากงานวจยตางๆทผานมาพบวาการขาดการสอสารเปนปจจยหนงทเกดขนในองคการทท าใหการสอสารนนลมเหลวอยางรนแรง

6. ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร

สงทสามารถแสดงถงสถานภาพของบคคลในองคการนนมมากมาย อาท ต าแหนงหนาท ขนาดของหองท างาน การตกแตงในหองท างาน อปกรณเครองมอทใชในหองท างาน เลขานการสวนตว รถ ทจอดรถ และเงนเดอน เปนตน ทงนไมวาสถานภาพจะถกแสดงผานทางสงใดกตาม สถานภาพเหลานนอาจสกดกนการสอสารอยางมประสทธภาพระหวางผทมสถานภาพตางระดบกน และยงเปนอปสรรคตอการไหลเวยนของขาวสารภายในองคการ ปญหาในการสอสารทเกดจากความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสารทมกพบ คอ ลกนองมกบอกหวหนาเฉพาะในสงทคดวา

23

หวหนาสนใจและไมพดในสงทคดวาหวหนาไมอยากไดยน มแนวโนมในการปกปดปญหาและความผดพลาดทเกดขน นอกจากนลกนองอาจเลอกรายงานเฉพาะขอมลทจะชวยใหตนเองมความกาวหนาในหนาทการงาน เชน รายงานความส าเรจในการท างานของตนเองซงบางครงกอใหเกดการบดเบอนสารได ดงนนผบรหารควรพยายามสรางบรรยากาศของความเสมอภาค ลดการใหความส าคญกบระดบชนของสถานภาพเพอเพมประสทธผลในการสอสาร

7. การเปนเจาของขอมล

หากองคการใหคณคากบต าแหนงหรอความรของบคคลมากและใชเปนตวชวดความส าเรจแทนการใหคณคากบความส าเรจในการรวมมอและประสานงาน จะท าใหเกดการแสวงหาอ านาจซงไดมาจากการเปนเจาของ ขอมลส าคญ กลาวคอใครทเปนเจาของขอมลกจะเปนผมอ านาจ ท าใหเกดการกกเกบและหวงขอมล ซงเปนอปสรรคอางยงตอการประสานงาน ดงนนฝายบรหารควรสรางความรสกภาคภมใจกบการท างานเปนทม และอธบายใหพนกงานเหนความจ าเปนในการรวมมอรวมใจกนระหวางสมาชกในองคการ

8. ระยะหางทางกายภาพ

โครงสรางองคการทประกอบดวยล าดบชนทางการบงคบบญชาหลายระดบท าใหผสงสารและผรบสารอยหางกน ขาวสารจากแหลงสารตองถกถายทอดผานหลายคนหลายขนตอนกวาสารนนจะถงผรบสารเปาหมาย ตวอยางเชน ก.ถายทอดสารไปยง ข. ข. ถ ายทอดสารไปยง ค. ค. ถายทอดไปยง ง. ลกษณะเชนน เรยกวา การสอสารตามล าดบ ซงมความเปนไปไดสงมากทความหมายของขาวสารจะถกบดเบอนไปหรอมการถายทอดขาวสารผด ขาวสารทผรบสารสดทายไดรบมกจะไมตรงกบขาวสารจากตนแหลงสาร ซงเกดจากการแตกตางทางความคด ทศนคต ความเชอ และการรบรระหวางผสงสารและผรบสาร รายละเอยดบางอยางในขาวสารถกตดทงไป รายละเอยดใหม ๆ ถกเพมเตมเขามา เมอผรบสารถายทอดสารตอไปยงคนอนอาจมการใสการตความหรอความรสกของตนเองเขาไปในขาวสารนน ท าใหขาวสารเปลยนแปลงไปจากขาวสารเดมจากตนตอ ดงนน ยงมล าดบชนมากเทาไรโอกาสการเขาใจคลาดเคลอนยงมมากขนเทานน

ระยะหางทางกายภาพเปนปจจยทมผลตอการสอสารในองคการ หากสมาชกในกลมมระยะหางระหวางกนมาก การสอสารระหวางกนจะมนอย อาจจะมการส อสารกนเฉพาะชวงพกจากงานเทานน หากสมาชกมระยะหางทางกายภาพสน จะเปนปจจยทสงผลตอการเพมภาระการสอสาร เพราะสมาชกสามารถสอสารถงกนไดโดยผานชองทางการสอสารทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

24

9. การสอสารขามล าดบชน

การสอสารขามล าดบขนเปนการสอสารทขามชองทางการสอสารหรอสอสารขามบคคลใดบคคลหนงทควรจะไดรบทราบขาวสารนนๆกอน ซงเปนปญหาหนงของการสอสารในองคการ เชน สมศกดรายงานปญหาในการปฏบตงานใหผจดการโดยตรงแทนทจะรายงานไปยงหวหนาซงเปนผบงคบบญชาของสมศกด หรอผจดการมอบหมายงานใหสมศกด โดยตรงแทนการมอบใหผบงคบบญชาของสมศกด โดยสวนใหญแลวการกระโดดขามล าดบชนมกเกดขนในหลายกรณ (Lewis, 1980, อางถงใน ณฏฐชดา วจตรจามร, 2553, น. 39) เชน

- เมอจ าเปนตองท างานใหเสรจเรวขน

- เมอมเรองดวน

- เมอผบรหารเหนวาการสงงานใหผปฏบตงานโดยตรงงากวาทจะชแจงใหหวหนางานเขาใจ

- เมอผใตบงคบบญชาถกผบงคบบญชามองขามความสามารถ

- เมอผใตบงคบบญชารสกวาหวหนาขาดความยตธรรม

- เมอผใตบงคบบญชาเหนวาหวหนาท างานหรอตดสนใจผดพลาด

- เมอเกดความขดแยงระหวางหวหนากบลกนอง ลกนองจงตองเขาพบผบงคบบญชาในระดบทสงกวา

- เมอคนสวนใหญในองคการมกจะไมสอสารตามล าดบ

หากใครกตามพบวาลกนองหรอผบงคบบญชากตามสอสารขามตนเองไป มความจ าเปนจะตองพจารณาทบทวนวาปญหานเกดขนเพราะเหตใด เชน ทผานมาไดท างานอยางถกตองและมประสทธภาพหรอไม ทงนควรตองหาแนวทางปองกนไมใหปญหาการสอสารขามล าดบชนเกดขนซ าอก

10. ความไมสนใจของผบรหาร

การเมนเฉยไมสนใจของผบรหารเปนอปสรรคอยางหนงในการสอสาร ซงมสาเหตมาจากการทผบรหารไมถายทอดขาวสารทจ าเปน เนองดวยอาจจะเขาใจวาพนกงานทกคนทเกยวของไดรบทราบขาวสารนนไปแลวหรอในบางกรณผบรหารขาดความกระตอรอรน หรอองคการไมเหนความส าคญของการสอสารสองทาง การสอสารสองทางในความคดของผบรหารจงอาจจ ากดอยเพยงการสอสารค าสงจากผบงคบบญชาไปยงใตผบงคบบญชา และการรายงานผลความคบหนาการปฏบตงานจากผใตบงคบบญชาไปยงผบงคบบญชานนเอง

25

11. การขาดการตดตอสอสาร

ความลมเหลวในกระบวนการสอสารอาจเกดขนไดจากการขาดการตดตอสอสารภายในองคการ การสอสารทขาดชวงเกดจากความลกลบของการจดการและความซบซอนในโครงสรางองคการทมขนาดใหญ การตดตอสอสารระหวางบคคลในองคการท าไดไมงายนก เพราะชองทางการตดตอสอสารมกจะมผใชมาก เชน สายโทรศพทไมวาง ทกคนยงจนไมมเวลาพดคยกน จดหมายตดตอสอสารสายไป ผตดตอสอสารไปท าธระตางจงหวด และการขาดการตดตอสอสารยงอาจเกดจากการใชความช านาญพเศษในงานทเพมมากขน ดงนนบคคลทอยในงานเฉพาะดานมกจะไมยอมตดตอสอสารกบบคคลนอกหนวยงานของตน เปรยบเสมอนมอซายไมร วามอขวาท าอะไรอย คอ ไมมการประสานกน (อวยชย ชบา , 2532, น. 364-365)

12. ภาระในการตดตอสอสาร

ภาระในการตดตอสอสาร ในทนหมายถง ปรมาณและความซบซอนของขาวสารทบคคล หนวยงาน ทมงาน หรอองคการหนงไดรบ ปรมาณของขาวสาร หมายถง ขาวสารท ไดรบจากชองทางตาง ๆ ในองคการ สวนความซบซอนของขาวสาร หมายถง ระดบความยากงายตอความเขาใจ ผรบสารสามารถจดการกบขาวสารทไมซบซอน เขาใจงายจ านวนมาก ๆ ไดส าเรจ ตรงกนขามหากความสารมความซบซอน เขาใจไดยากจะท าใหผรบสารไมสามารถจดการขอมลจ านวนมาก ๆ ได อปสรรคการสอสารทเกดขนจากภาระในการตดตอสอสารจ านวนม 2 ลกษณะดวยกน คอ ภาระการสอสารทนอยเกนไป (Communication Underload) และภาระการสอสารทหนกเกนไป (Communication Overload)

ภาระการสอสารทนอยเกนไปเปนปญหาทเกดขนเมอบคคลใดบคคลหนงถกตดขาดออกจากเครอขายการสอสารในองคการ โดยมากมกจะเปนพนกงานระดบลางทรบผดชอบงานเปนประจ าและมแนวโนมทพนกงานจะถกตดขาดและหนไปสนใจชองทางการสอสารทไมเปนทางการอยางการซบซบนนทาแทน นอกจากนพนกงานทมภาระการสอสารนอยมากหรอถกตดขาดจากชองทางการสอสารจะสงผลเสยท าใหพนกงานเกดความแปลกแยกในองคการได ดงนนฝายบรหารควรแกไขปญหานดวยการจดใหมการประชมกนอยางสม าเสมอ การใหขอมลขาวสารประจ าวน และการพยายามดงบคคลทมความเสยงเหลานเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจตางๆทจะชวยขจดความรสกแปลกแยกออกไปได

สวนปญหาภาระการสอสารทหนกเกนไปเมอเกดขนกบบคคล หนวยงาน หรอองคการ ไดรบขอมลขาวสารในปรมาณทมากเกนไป หรอขอมลขาวสารมความซบซอนมากจนเปนปญหาตอการประมวลขอมล ขอมลทมากเกนไปจะท าใหผรบใหความสนใจกบขอมลแตละชนนอย

26

นบเปนสถานการณทเปนอนตรายตอประสทธภาพขององคการได ผบรหารหลานคนทไดรบขอมลขาวสารมาก แตไมสามารถคนหาขอมลทถกตองเพอใชในการตดสนใจได ซงน าไปสการทไมสามารถตดสนใจและเกดการตงค าถามเพอหาขอมลเพมเตมและจะสงผลใหขอมลทวมทนขนอกจนเกนความสามารถในการประมวลผลอยางมประสทธภาพ นอกจากนผรบสารมกมปฏกรยาตอขอมลททวมทนหลายทาง เชน ผรบสารอาจเพกเฉยขอมลหรอตดขอมลบางอยางออก หรอบางครงผรบสารไมตอบสนองตอเนอหาสารอยางทนททนใด แตเลอนการตอบสนองในเวลาอนทวางเปนผลใหผสงสารตองสงเนอหาสารนนซ าอก ซงเปนการเพมพนขอมลใหมากขนไปอกในระบบการสอสาร

จะเหนไดวาภาระการสอสารทหนกเกนไปสงผลกระทบทางลงตอทงองคการและบคคล ในระดบองคการขอมลขาวสารททวมทนท าใหการประมวลขอมลขาดประสทธภาพและประสทธผล ลดคณภาพในการตดสนใจและความพงพอใจของงาน และสงผลตอการเพมของอตราการขาดงานและลาออกจากงาน ในระดบบคคล ภาระการสอสารทหนกจนเกนไปท าใหบคคลเกดความตงเครยด ซงจะสงผลทงทางดานกายภาพและทางดานจตวทยา ในดานกายภาพท าใหมความผดปกตในระบบประสาท เกดโรคทางระบบหายใจและหลอดเลอด สวนในดานจตวทยาท าใหเปนคนทขาดความมนใจ ความเหนอยลาทางจตใจ และมความนบถอตนเองต า

องคการสามารถแกไขปญหาภาระการสอสารทหนกเกนไปได โดยการจดฝ กอบรมพนกงานเกยวกบการบรหารเวลาอยางมประสทธภาพ ใหพนกงานไดเรยนรการจดล าดบความส าคญของงาน การจดกลมทคลายคลงกนเขาดวยกนเพอประหยดแรงงานและเวลา นอกจากนควรมการจดระบบการสอสาร โดยใชหลกการกระจายขาวสารทเกยวของและเปนขาวสารทบ คคลนนจ าเปนตองร เพอใหบคคลไมตองเสยเวลากบการอานขาวสารบางอยางซงในทสดพบวาเปนขาวสารทไมเกยวของในตนเองเลยไมแตนอย ปจจยทสงผลกระทบตอภาระการสอสารสามารถแบงไดเปน 2 ปจจยทส าคญไดแก ปจจยดานองคการ และปจจยสวนบคคล (Gibson and Hodgetts, 1991, 281, อางถงใน ณฏฐชดา วจตรจามร, 2553, น. 43)

งานทตองอาศยการประสานงานและการรวมมอมากเปนปจจยทท าใหบคคลมภาระการสอสารสง ตรงกนขามหากบคคลไดรบผดชอบงานทไมจ าเปนตองประสานงาน บคคลมกจะมภาระการสอสารทต า

ลกษณะงานทเปนกจวตรประจ าวนไมคอยมการเปลยนแปลงมากนก ท าใหผรบผดชอบไมจ าเปนตองรบขอมลตางๆ อกทงไมมความจ าเปนตองตงค าถามและไดรบขอมลยอนกลบ จงท าใหมภาระการสอสารทต า ซงตรงกนขามกบงานทไมเปนกจวตร มความเปลยนแปลงในงานสงซงเปนปจจยส าคญทสงผลตอความตองการขอมล จงท าใหมภาระการสอสารสงตามไปดวย นอกจากนถาม

27

ขอจ ากดดานเวลา ประกอบกบคณภาพและปรมาณการตดสนใจทต ามาก กจะยงท าใหระดบภาระการสอสารต า แตหากมขอจ ากดดานเวลาสง คณภาพและปรมาณของการตดสนใจสง จะท าใหบคคลมภาระการสอสารสงตามไปดวย

สวนปจจยดานบคคลนน บคคลทมความสามารถและมความตองการในการสอสารสงจะสามารถประมวลขอมลไดดกวา และมการรบขอมลมาก จงท าใหเกดภาระการสอสารสง แตในทางตรงกนขามหากบคคลมความสามารถใจการสอสารต า จะสงผลใหภาระการสอสารต า ซงอาจเกดขนไดจากการทบคคลอนๆมแนวโนมทจะสอสารขามบคคลทมความสามารถในการสอสารต าไป

ปจจยทงหมดทไดกลาวมาขางตนนสงผลใหการสอสารลมเหลวหรอไมสามารถตอบสนองวตถประสงคของการสอสารไดอยางมประสทธภาพ

2.1.6 แนวคดเรองบรรยากาศองคการ

ความหมายของบรรยากาศองคการ

บรรยากาศองคการ หรอ Organizational Climate นน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของบรรยากาศองคการไวมากมาย โดยในบางครงบรรยากาศองคการถกเรยกวา บคลกภาพขององคการ หรอ Organizational Personality ทงน ผศกษาไดจงรวบรวมนยามของค าวาบรรยากาศองคการทนาสนใจไว ดงน

กบสนและคณะ (Gibson et al., 2000, p. 8) ไดใหความหมายของบรรยากาศองคการวา หมายถง คณลกษณะของสภาพแวดลอมของงานในองคการทสมาชกรบรทงโดยตรงหรอโดยออม และมบทบาทส าคญทมอทธพลตอพฤตกรรมในการท างานของสมาชกองคการ

บราวนและโมเบรก (Brown & Moberg, 1980, p. 667) ใหความหมายวา บรรยากาศ องคการคอ กลมของลกษณะตางๆ ภายในองคการ คอ กลมลกษณะตางๆ ภายในองคการทสมาชกรบรโดยลกษณะดงกลาวประกอบดวย บรรยากาศถงสภาพขององคการ เปนเครองชวยใหเหนความแตกตางระหวางองคการหนงกบอกองคการหนงในลกษณะทคงทนและมอทธพลตอพฤตกรรม ของคนในองคการ

จฬารตน สคนธรตน (2541, น. 10 อางถงใน ทพยสดา เมธพลกล (2550, น. 11) การรบรบรรยากาศองคการ : การประเมนสขภาพตนเอง) ใหความหมายของบรรยากาศองคการวา หมายถง การรบรความรสก หรอความเขาใจของพนกงานทมตอลกษณะขององคการในดานตางๆ ทแวดลอมอยรอบๆ ตวของพวกเขา ซงเปนลกษณะทแตกตางกนออกไปในแตละองคการ อกทงยงมอทธพลตอพฤตกรรมและทศนคตของผทปฏบตงานในองคการดวย

28

นงเยาว แกวมรกต (2542, น. 10 อางถงใน ทพยสดา เมธพลกล (2550, น. 11) การรบรบรรยากาศองคการ: การประเมนสขภาพตนเอง) ใหนยามของบรรยากาศองคการวา หมายถง การรบรของพนกงานตอสงตางๆ ภายในองคการน ซงปนสงทมลกษณะเฉพาะในแตละองคการ และมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรมในองคการของพนกงาน

จากความหมายดงกลาวทไดรวบรวมมาขางตนน ผศกษาจงสรปวา บรรยากาศองคการหมายถง คณลกษณะและสภาพแวดลอมขององคการทเปนสภาวะปจจบนในองคการ โดยเกดขนอยางสม าเสมอและมอทธพลตอพฤตกรรมในการท างานของสมาชกในองคการ ทงนสมาชกในองคการสามารถบรถงสภาพแวดลอมตางๆนนไดทงทางตรงและทางออม นอกจากนบรรยากาศองคการมผลตอทศนคตและพฤตกรรมในองคการของบคลากรหรอพนกงานอกดวย

องคประกอบของบรรยากาศองคการ

นกวชาการหลายทานไดพจารณาลกษณะของบรรยากาศองคการไวหลายประการ แตเนองจากองคประกอบของบรรยากาศองคการนนมขอบเขตคอนขางกวาง เพราะเปนเรองทเกยวกบการทสมาชกขององคการสามารถรบรและเขาใจคณลกษณะและสภาพแวดลอมขององคการทเปนสภาวะปจจบนในองคการ การท าความเขาใจเกยวกบบรรยากาศองคการจงเปนเรองทคอนขางซบซอน อยางไรกดผศกษาไดรวบรวมแนวคดทไดอธบายองคประกอบของบรรยากาศองคการทเขาใจไดโดยงายและคอนขางครอบคลมแนวคดของนกวชาการทานอนๆ โดย จฑารตน สคนรตน (2541, น.18, อางถงใน ทพยสดา เมธพลกล (2550, น. 15) การรบรบรรยากาศองคการ: การประเมนสขภาพตนเอง) ซงไดแบงองคประกอบของบรรยากาศองคการจากการบรของพนกงานในองคการจ านวน 5

ดาน ดงน

1. โครงสรางองคการ หมายถง การรบรของพนกงานทมตอเปาหมายและนโยบายขององคการ การจดหนาทแบงตามสายบงคบบญชา กฎระเบยบ ขอบงคบ ความซบซอนของระบบการท างาน สภาพแวดลอมในการท างานและการใชเทคโนโลยตางๆเขาชวย รวมถงรปแบบการตดตอสอสารภายในองคการ

2. ลกษณะของงาน หมายถง การรบรของพนกงานทมตอภาระหนาทความรบผดชอบในงาน ความยากงายและความทาทายของาน ความมนคงและกาวหนาในงานตลอดจนคณคาของงาน

3. การบรหารงานของผบงคบบญชา หมายถง การรบรของพนกงานทมตอลกษณะการบรหารและการตดสนใจของผบงคบบญชา การสนบสนนไววางใจ การประเมนผลการปฏบตงาน การเลอนขนเลอนต าแหนง รวมทงการใหรางวลและการลงโทษของผบงคบบญชา

29

4. สมพนธภาพภายในหนวยงาน หมายถง การรบรของพนกงานทมตอความสมพนธระหวางเพอนรวมงานหรอผบงคบบญชา ความรวมมอและชวยเหลอซงกนและกนในการท างาน ความอบอน มตรภาพและความสามคค รวมถงการยอมรบจากผรวมงาน

5. คาตอบแทนและสวสดการ หมายถง การรบรของพนกงานทมตอเงนเดอนหรอผลตอบแทนตางๆ ทไดรบจากองคการ เชน การจดสรรสวสดการตางๆ ทจะชวยอ านวยความสะดวกใหกบพนกงานงาน เชน การจดหาบานพก รถรบสง รวมทสทธในการลาประเภทตางๆดวย

การสรางบรรยากาศอนมลกษณะสนบสนน (Supportive Climates)

การสรางบรรยากาศทมลกษณะแบบสนบสนนเปนแนวทางหนงในการปรบปรงเพอการตดตอสอสารทมประสทธผล สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ (2550, น. 377) กลาวถงแนวทางดงกลาวน โดยอธบายวาปญหาและอปสรรคทท าใหเกดความยากล าบากในการสอสารนน สงหนงทจะชวยใหการสอสารมประสทธภาพและประสทธผลดขนจงจ าเปนตองใชเทคนคและวธการตางๆเขาชวย ซงหนงในนนคอการสรางบรรยากาศในการสอสารภายในองคการใหมลกษณะแบบสนบสนน ดงปรากฏในตารางท 2.1 ซงเปนวธทไดผลทดกวาการสรางบรรยากาศแบบปองกน (Defensive Climates) ซงการสรางบรรยากาศแบบสนบสนนประกอบดวยการบรรยาย ซงเปนการบอกเลาหรออธบายขยายความท าใหผรบขาวสารเกดความเขาใจสารไดอยางถกตองมากยงขน เชนเดยวกบการมงแกปญหา อนเปนการเนนใหความสนใจในตวปญหาทเกยวของ มใชเนนทตวผตดตอสอสาร สวนบรรยากาศในลกษณะทเปนธรรมชาตนนกเปนการตดตอสอสารทเปนไปตามธรรมชาตไมเสแสรงแกลงท าหรอมลกษณะก ากวม นอกจากนการเอาใจเขามาใสใจเรา และการสรางความเสมอาคนนกเปนบรรยากาศทท าใหผตดตอสอสารเกดความสบายใจและเกดความไววางใจระหวางกน ซงจะชวยใหการตดตอสอสารเปนไปอยางราบรนและมประสทธภาพยงขน นอกจากนยงมลกษณะบรรยากาศทตองมความเอออ านวย ซงเปนบรรยายกาศทเปดชองใหมการตดตอสอสารทมประสทธภาพอยางพอเพยง บรรยากาศตางๆทไดกลาวมาขางตนนเปนบรรยากาศทสรางความมนใจและความไววางใจระหวางวน ในทางตรงกนขาม การท าตนเปนศตร ความกลว ความไมไววางใจกน ทศนคตและความรสกในท านองเดยวกนนไมเพยงแตจะเปนเหตทท าใหการตดตอสอสารและการยอมรบขาวสารนอยลงเทานน แตยงเปนชองทางทท าใหขาวสารถกบดเบอนดวย ไมวาจะเปนการตดตอสอสารจากบนลงสระดบลาง ระดบลางขนสระดบบน หรอการสอสารในระดบเดยวกนทหากเกดความไมไววางใจกนแลวจะท าใหการตดตอสอสารเกดการลมเหลวได

30

ตารางท 2.1 แสดงลกษณะของพฤตกรรมกลมทแตกตางกนในบรรยากาศองคการแบบปองกนและบรรยากาศแบบสนบสนน

บรรยากาศแบบปองกน

Defensive Climate

บรรยากาศแบบสนบสนน

Supportive Climate

1. การประเมนผล (Evaluation) 2. การควบคม (Control) 3. การใชยทธวธ (Strategy) 4. ถอความเปนกลาง (Neutrality) 5. การอยรวมกบผทมสถานภาพสงกวา

(Superiority) 6. การยดความแนนอน (Certainty)

1. การบรรยาย (Description) 2. การมงในแงปญหา (Problem

Orientation) 3. ลกษณะโดยธรรมชาต (Spontaneity) 4. การเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) 5. ความเสมอภาค (Equality) 6. การเอออ านวย (Provisionalism)

หมายเหต. จาก พฤตกรรมองคการ: ทฤษฎและการประยกต (น. 378) โดยสรอยตระกล ตวยานนท อรรถมานะ, 2547, กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ในท านองเดยวกน Goldhaber (2549, น. 21 อางถงใน สรพงษ โสธนะเสถยร (2550, น. 66) กลาวบรรยากาศการสอสารภายในองคการทดวาประกอบดวยปจจย 5 ประการ ไดแก บรรยากาศทสนบสนนซงกนและกน (Supportiveness) คอพนกงานรบรวาผบงคบบญชาชวยใหพวกเขาสราง รกษาคณคา และความส าคญในตวเองไวได การเปดโอกาสใหพนกงานไดรวมกนต ดสนใจ (Participative decision making) ความเชอมนและความไวใจในผสงสาร (Trust, confidence, credibility) มการเปดกวางทงในการพดและการฟง (Openess and candor in message telling and listening) และ มการสอสารถงเปาหมายในการปฏบตงานใหคนภายในองคการทราบ (High performance goal) โดยการสรางบรรยากาศทสนบสนนซงกนและกนนน สามารถกระท าไดดงน (Goldhaber) (อางถงใน สรอยตระกล ตวยานนท อรรถมานะ, 2550, น. 378)

1. การอธบาย การไตถามขอมล เพอขอขอมลในเรองตางๆ

2. การท าความเขาใจและชวยพนกงานหาแนวทางแกไขปญหา

3. การซอสตยและเปดเผยตอกน

4. การใหความเสมอภาคและเทาเทยมกน ทงในเรองของความเชอใจและความเคารพ

31

5. การพยายามท าความเขาใจ รบฟง และแบงปนปญหารวมกน

6. ความยนดทรบฟงปญหาและพฤตกรรมใหมและพรอมทจะน าไปทดลองใช

7. การเปดโอกาสใหพนกงานไดมสวนรวมในการตดสนใจ

8. ความเชอมนแลความไววางใจในแหลงสาร

9. มการเปดกวางทงในดานการพดและการฟง

10. มการสอสารถงเปาหมายในการปฏบตงานใหคนภายในองคการทราบ

นอกจากน กรช สบสนธ (2532, น. 5) ไดอธบายวา การสรางบรรยากาศการสอสารในองคการสามารถน าไปสความพงพอใจในการปฏบตงานได เพราะเมอบคลากรมความเขาอกเขาใจในวตถประสงคขององคการเปนอยางด มความไวเนอเชอใจกนและกนสง ยอมสงผลถงบรรยากาศในการท างานทดและมความพงพอใจในงานมากขน เปนผลใหมผลงานทดขนโดยทบคลากรทปฏบตงานไมเบอหนายในการท างานรวมกนกบเพอนรวมงานหรอสามารถท างานตามหนาททไดรบมอบหมายไดเปนอยางด บรรยากาศองคการถอเปนสภาพแวดลอมของการจดการทางการสอสาร ซงจะกลายมาเปนตวแปรหนงในการก าหนดบทบาทและการสอสารภายในองคการตอไป

นอกจากน สรพงษ โสธนะเสถยร (2550, น. 68) ยงไดอธบายถงค าวา บรรยากาศองคการไววา บรรยากาศถอเปนสภาพแวดลอมของการจดการทางการสอสาร ซงจะกลายมาเปนตวแปรหนงในการก าหนดบทบาทและการสอสารภายในองคการตอไป โดยบรรยากาศทวไปของการจดการทางการสอสาร เปนสภาพแวดลอมทจะก าหนดความคดและพฤตกรรมของผคนในองคการได โดยบรรยากาศทวไปมทมาจาก 4 ลกษณะคอ บรรยากาศองคการอนเปนการรบรถงประสบการณในการท างานรวมกน เชน ความกระตอรอรนดวยความเตมใจในการใหบรการแกผมาตดตอ บรรยากาศการสอสารซงเปนการรบรถงเนอหาของขอมลขาวสารทไหลเวยนอยในหนวยงาน โดยลกษณะของขอมลทไหลเวยนสามารถก าหนดความคดและพฤตกรรมของพนกงาน ตวอยางเชน สภาพของขอมลขาวสารทเนนอ านาจการบงคบบญชา จะมสวนท าใหบรรยากาศการสอสารเตมไปดวยความหวาดกลว ไมไววางใจ วฒนธรรมองคการเปนอกสภาพแวดลอมทมอทธพลเหนอความคดและพฤตกรรมของคนในองคการ เนองจากวฒนธรรมองคการท าใหเกดระบบความเชอและคานยมรวม เชน ความเชอในเรองระบบอปถมภมสวนท าใหการสอสารภายในองคการเตมไปดวยการใชระบบเสนสาย สวนสภาพแวดลอมสดทายทส าคญคอจตวทยาการสอสารในองคการ ซงจะถกน ามาใชเพอสรางขวญก าลงใจผานมนษยสมพนธและพฤตกรรมองคการ เชน การน าทฤษฎมาสโลว มาปรบใชในการสรางความพอใจแกพนกงานในแตละระดบทมสถานภาพแตกตางกน จากบรรยากาศเหลานน พบวา

32

บรรยากาศองคการหรอประสบการณรวมกนในการท างานจะมความส าคญมากทสด ตามดวยบรรยากาศการสอสาร วฒนธรรมองคการ หรอระบบความเชอ และการใชจตวทยาการสอสารตามล าดบ

จากแนวคดของนกวชาการทไดกลาวมาในขางตน สามารถกลาวไดโดยสรปวา การสรางบรรยากาศการสอสารภายในองคกรทดนน สามารถกระท าไดโดยการสรางบรรยากาศใหเกดการสนบสนน ซงจะสามารถสงผลทดตอการบรหารองคการได โดยบคลากรทปฏบตงานจะมความพงพอใจในงานและสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

2.2 งานวจยทเกยวของ

จากการทผศกษาไดรวบรวมงานวจยทเกยวของกบการศกษาหวขอการสอสารภายใน

องคการขอจ าแนกงานวจยทเกยวของไวดงน

มานดา ค าจน (2547) ศกษาการสอสารภายในองคกรทมผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานของพนกงานรายเดอน : กรณศกษา บรษท วาไทยอตสาหกรรม จ ากด (มหาชน) ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางเหนวา แหลงขอมลขาวสารทมความถกตองและชดเจนทสดสวนใหญมาจากผบรหารซงเปนการสอสารจากบนลงลาง และพบวาพนกงานมความพงพอใจรปแบบการสอสารแบบระดบลางขนบนและระดบบนสลางในระดบทมากกวาการสอสารขามสายงาน ทงนมขอบกพรองของการสอสารทสวนใหญมาจาก ขอมลขาวสารทไดรบไมละเอยดครบถวนและตความหมายของการสอสารผด

จกรพนธ ใจงาม (2547) ศกษารปแบบการสอสารเพอการด าเนนงานภายในส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมขอเสนอแนะเพอเตมเกยวกบการสอสารเพอการด าเนนงานภายในองคการทควรปรบปรงคอ ดานการสอสารเพอการบรหารสวนใหญเหนวาควรปรบปรงขนตอนการปฏบตงานเพอใหเกดความคลองตวมากขน ดานการสอสารเพอสรางความสมพนธเหนวาควรจดกฬาสเพอเพมความสมพนธระหวางหนวยงาน

พมพวลญช กจการนนท (2554) ศกษาปจจยการสอสารทมผลตอความพงพอใจในการท างานของพนกงานธนาคารกสกรไทย ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมความพงพอใจในการท างานดานความสมพนธกบเพอนรวมงานสงสด รองลงมาไดแก ดานบรรยากาศและสถานทในการปฏบตงาน ดานลกษณะงานทปฏบต ดานความสมพนธกบผบงคบบญชา ดานความมนคงและความกาวหนาในอาชพ สวนดานคาตอบแทนและสวสดการไดรบคะแนนความพงพอใจนอยทสด

33

สนทรภรณ จนทรวชชย (2555) ศกษาปญหาและอปสรรคทางการสอสารภายในองคกรทมผลตอการปฏบตงานของพนกงานสาขา กรณศกษา ธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ผลการศกษาพบวา พนกงานในองคการเหนดวยกบการสอสารภายในองคการในรปแบบระดบบนลงลางโดยใหผจดการสาขาเปนผถายทอดขอมลขาวสารดวยตนเอง ส าหรบการสอสารจากลางขนบนพบวา พนกงานเหนดวยกบการสามารถแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะเรองการปฏบตงานตอผจดการสาขาไดอยางเตมท โดยปญหาและอปสรรคทางการสอสารมบางประเดนทกลมตวอยางเหนวาเปนอปสรรค ไดแก ขาวสารไดรบการบดเบอน ชองทางการสอสารยากแกการคนหาขอมล และการไมเขาใจขาวสาร

ปทมา สมพรชยกจ (2556) ศกษาการสอสารภายในองคการของส านกเทศกจ กรงเทพมหานคร พบวา การสอสารของผบรหารเปนการสอสารในรปแบบทเปนทางการ เพอการถายทอดนโยบาย แนวทางการปฏบตงาน ผานหนงสอสงการ หนงสอเวยน การประชม การปดประกาศ การใชวทยสอสาร และเสยงตามสาย และมการสอสารทไมเปนทางการ โดยผบรหารจะสอสารกบพนกงานดวยวาจาโดยตรง มการใชสอสงคม อาท ไลน เฟสบค เพอสงการหรอมอบหมายหนาท โดยผใตบงคบบญชาสามารถสอสารตอบกลบได ทงน ผบรหารเหนวาไมมปญหาและอปสรรคในการสอสารจากบนลงลาง เนองจากมการเปดโอกาสใหมการสอสารสองทางแลว ส าหรบการสอสารของพนกงาน พบวา เกยวกบนโยบาย แนวปฏบต ขาวสารการอบรม โดยสวนใหญอยในรปแบบหนงสอเวยน การประชม การปดประกาศ การเขาแถวหนาเสาธง นอกจากนยงพบการใชสอสงคมเชนเดยวกบผบรหารดวย ในดานอปสรรคพบวา ชองทางการสอสารยงไมเพยงพอ และเปนการสอสารทางเดยวเปนสวนใหญ

เบญจวรรณ แจมจ ารญ (2557) ศกษาปจจยบรรยากาศในการสอสารภายในองคกร กระบวนการในการสอสาร และสอสงคมออนไลนทสงผลตอประสทธภาพในการสอสารภายในองคกรของพนกงานบรษทเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร ผลการศกษาพบวา บรรยากาศในการสอสารภายในองคการทสนบสนนดานการมสวนรวมในการตดสนใจสงผลตอประสทธภาพในการสอสารภายในองคการของพนกงานบรษทเอกชนในเขตกรงเทพมหานครมากทสด รองลงมา คอ กระบวนการสอสารดานชองทางการสอสาร บรรยากาศในการสอสารภายในองคการดานการสนบสนนซงกนและกน กระบวนการสอสารดานผสงสาร และบรรยากาศในการสอสารภายในองคการดานการเปดเผยการสอสารจากบนลงลาง ตามล าดบ

สภาภรณ อานภาพศรธาดา (2558) ศกษาพฤตกรรมการสอสารภายในองคการของส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (ส านกงาน

34

กปร.) ในดานรปแบบการสอสารภายในองคการ พบวา มการสอสารแนวนอนมากทสดและเปนการสอสารรปแบบหลกขององคการ รองลงมาคอ การสอสารจากบนลงลาง สวนการสอสารจากลางขนบนพบนอยทสด ซงจะเหนไดวา องคการมการสอสารในลกษณะดงเดม และมการเปดรบสอภายในองคการทเปนทางการแบบราชการ กลาวคอ หนงสอค าสง หนงสอเวยน บนทกขอความ ขณะทสอสงคมมการเปดรบนอยทสด

ณฐดนย เพชรสม (2558) ศกษาเรอง พฤตกรรมและความพงพอใจตอการสอสารภายในองคการของพนกงานบรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด ผลการศกษาพบวา องคการมการสอสารทงรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยพนกงานมการเปดรบขาวสารจากการใชจดหมายอเลกทรอนกสสวนตวมากทสด เนองจากสามารถเขาใชงานไดงาย นอกจากนยงพบวา องคการประกอบไปดวยพนกงานทมความแตกตางหลากหลายทางดานคณลกษณะทางประชากรศาสตร ท าใหชองทางการสอสารภายในบรษท ไมอาจตอบสนองความตองการของพนกงานทวทงองคการได และบางครงยงเกดการตความของเนอหาขาวสารหรอความเขาใจในขาวสารทแตกตางกนซงสงผลตอประสทธภาพการด าเนนงานภายในขององคการดวย

จากงานวจยทเกยวของกบการสอสารภายในองคการทงไดรวบรวมมาขางตน พบวา องคการสวนใหญใหความส าคญกบการสอสารภายในองคการแบบบนลงลางหรอการสอสารจากผบรหารทตองมความชดเจน เชน งานศกษาของ มานดา ค าจน (2547) ทพบวากลมตวอยางภายใน บรษท วาไทยอตสาหกรรม จ ากด (มหาชน) การสอสารจากผบรหารหรอการศกษาจากบนลงลางเปนแหลงขาวทนาเชอถอ ขณะเดยวกน งานศกษาของ สนทรภรณ จนทรวชชย (2555) พบวา กลมตวอยางของ ธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) เหนดวยและพงพอใจตอการสอสารภายในองคการในรปแบบบนลงลางหากผบรหารหรอผจดการสาขาไดมการสอสารดวยตนเอง รวมถงงานศกษาของ ภทราวรรณ แกวมะยม (2557) ทพบวารปแบบการสอสารภายในองคการของส านกงานเลขาธการครสภานน มการสอสารแบบเปนทางการทเปนรปแบบบนลงลางมากทสด เนองจากมการบรหารงานแบบระบบราชการ

ขณะเดยวกนเมอพจารณาถงการสอสารภายในองคการทมรปแบบใกลเคยงกบองคการทผศกษาสนใจศกษา กลาวคอเปนองคการทมลกษณะการบรหารงานทเปนระบบราชการ สวนใหญมการสอสารในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยการสอสารทเปนทางการจะอาศยการตดตอสอสารตามโครงสรางขององคการเปนหลกและเปน เชน งานศกษาของ ปทมา สมพรชยกจ (2556) ทพบการสอสารภายในองคการสวนใหญเปนการสอสารจากผบรหาร เนองจากองคการในลกษณะดงกลาวน มระบบบรหารองคการทอยภายใตหนวยงานราชการ จงท าใหมการสอสารทเปน

35

รปแบบทางการตามไปดวย ซงการสอสารทไมเปนทางการในองคการจะชวยสงเสรมความสมพนธระหวางพนกงาน และมผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานของพนกงานดวยเชนเดยวกน หรอการศกษาของ ณฐดนย เพชรสม (2558) ซงเปนองคการทมความคลายคลงกบองคการทผศกษาศกษามากทสดทพบวา การสอสารภายในองคการพบไดทงสองรปแบบ โดยบรรยากาศในองคการและบรรยากาศในการสอสารเปนปจจยส าคญทจะชวยใหการสอสารภายในองคการนนเกดประสทธภาพและประสทธผล ตามทปรากฏในการศกษาของ เบญจวรรณ แจมจ ารญ (2557) และ พมพวลญช กจการนนท (2554)

นอกจากนย งพบวา ในระยะหลงมววฒนาการของการสอสารองคการ จากความกาวหนาของเทคโนโลยทโดยไดน าสอใหมเขามาปรบใชในการสอสารองคการดวย กลาวคอ ผศกษาพบวาสอสงคมในรปแบบตางๆ กลายมาเปนเครองมอหนงในการสอสารและปรากฏอยในการสอสารภายในองคการในการศกษาระยะหลงมากขน ซงแตกตางจากการสอสารในระยะแรกเรมทใหความส าคญของการสอสารแบบองคการดงเดมดวยวธการใชเอกสาร ดงทปรากฏในการศกษาของ ปทมา สมพรชยกจ (2556) ทพบวาผบรหารมการใชสอสงคมเพอการสงงาน ทงน ปญหาและอปสรรคของการสอสารภายในองคการทพบสวนใหญ ไดแก การตความหมายของการสอสารผด สารถกบดเบอน อนเนองมาจากความแตกตางดานคณลกษณะทางประชากรศาสตรของพนกงานในองคการ ดงทปรากฏในการศกษาของ มานดา ค าจน (2547) สนทรภรณ จนทรวชชย (2555) หรออาจจะเกดจากการสอสารทเปนทางเดยวเปนสวนใหญในองคการทมลกษณะการบรหารงานแบบราชการดงทปรากฏในการศกษาของ ปทมา สมพรชยกจ (2556)

โดยสรป จากการทผศกษาไดคนควาทฤษฎและงานวจยทเกยวของ นน ท าใหผศกษาเขาใจถงกระบวนการสอสารภายในองคการทปรากฎในทงลกษณะของการสอสารทเปนทางการหรอไมเปนทางการ ซงมทศทางของการสอสารทแตกตางกนออกไปตามความเหมาะสมซงในแตละองคการนนกจะมพฤตกรรมการสอสารทแตกตางกนไปตามลกษณะการด าเนนงาน อยางไรกตาม การสอสารภายในองคการเหลานนเปนการยากทจะหลกเลยงปญหาและอปสรรคทอาจจะเกดขนในระหวางการสอสาร ซงปญหาเหลานนอาจจะเกดขนไดจากปจจยหลายประการโดยทในแตละองคการอาจจะมปจจยทไมเหมอนกน ทงน การศกษาการสอสารภายในองคการนนจะเปนวธการหนงทท าใหทราบถงสภาพปจจบนของการสอสารภายในองคการ สภาพปญหาและอปสรรค รวมถงน าไปสการแกไขปญหาและการพฒนาการสอสารองคการใหเปนไปในทศทางทดขน ดวยเหตนจงเปนทมาทผศกษาสนใจทจะศกษาเรองปจจยทมผลตอการสอสารในองคการนาโนเทค โดยผศกษาคาดวาการศกษาในครงนจะท าใหทราบถงสถานการณปจจบนของการสอสารภายในองคการ สามารถระบ

36

ปญหาและอปสรรคทางการสอสารภายในองคการ น าไปสการเสนอแนะแนวทางการพฒนาการสอสารภายในองคการเพอน าไปปรบใชใหสอดคลองกบองคการตอไป

37

บทท 3 วธการวจย

3.1 รปแบบการศกษาขอมล

การศกษาเรองปจจยทมผลตอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลย

แหงชาต เปนการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงใชวธการรวบรวมขอมลจากการสงเกต (Observation) และการสมภาษณผใหขอมลส าคญโดยใชวธการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ทงน ขนตอนในการศกษามดงตอไปน

1. รปแบบการศกษาขอมล 2. ผใหขอมลส าคญ (Key Informant) 3. การเกบรวบรวมขอมล 4. เครองมอในการเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมล

3.2 ผใหขอมลส าคญ

ผใหขอมลส าคญในการศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตไดมาจากการก าหนดกลมผใหขอมลโดยใชวธการเลอกแบบเจาะจง (Criterion Based Selection) แบบไมมโครงสรางทเครงครด มขนตอนการด าเนนงานทไมซบซอน ทงนการเลอกกลมผใหขอมลส าคญมงเนนการเลอกหาตวอยางทเหมาะสมสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษาทงผบรหารองคการ พนกงานสายวจย และพนกงานสายสนบสนน โดยผศกษาไดเลอกผใหขอมลทมพนฐานทางคณลกษณะดานประชากรศาสตรทแตกตางกนไปซงอาจจะเปนปจจยทมผลตอการสอสารภายในองคการได โดยมการก าหนดผใหขอมลบางคนแบบเจาะจงเอาไวลวงหนา อยางไรกตามในการลงพนทศกษาจรงมผใหขอมลส าคญบางคนทไมไดก าหนดไวเจาะจงแตอาสาใหขอมลทเปนประโยชนตอการศกษา โดยแบงออกเปน 3 กลม ไดแก

กลมท 1 ผบรหารองคการ ประกอบดวย ผบรหารระดบสง (Top managers) และผบรหารระดบกลาง (Middle managers) และผบรหารระดบตน จ านวน 4 คน ผบรหาร 1 ต าแหนงบรหารระดบสง อายงาน 7 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท ผบรหาร 2 ต าแหนงบรหารระดบกลาง อายงาน 5 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท

38

ผบรหาร 3 ต าแหนงบรหารระดบตน อายงาน 7 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท ผบรหาร 4 ต าแหนงบรหารระดบตน อายงาน 8 ป การศกษาสงสด ปรญญาเอก

กลมท 2 พนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนา จ านวน 5 คน

พนกงานวจย 1 ต าแหนงนกวจย อายงาน 3 ป การศกษาสงสด ปรญญาเอก พนกงานวจย 2 ต าแหนงนกวจย อายงาน 2 ป การศกษาสงสด ปรญญาเอก พนกงานวจย 3 ต าแหนงผชวยวจย อายงาน 10 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานวจย 4 ต าแหนงผชวยวจย อายงาน 4 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานวจย 5 ต าแหนงนกวจย อายงาน 12 ป การศกษาสงสด ปรญญาเอก

กลมท 3 พนกงานในกลมต าแหนงงานสนบสนน จ านวน 6 คน

พนกงานสนบสนน 1 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 7 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานสนบสนน 2 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 5 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานสนบสนน 3 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 1 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานสนบสนน 4 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 10 ป การศกษาสงสด ปรญญาตร พนกงานสนบสนน 5 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 4 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท พนกงานสนบสนน 6 ต าแหนงเจาหนาท อายงาน 10 ป การศกษาสงสด ปรญญาโท 3.3 การเกบรวบรวมขอมล

เพอใหขอมลทไดจากการสมภาษณและการเกบรวบรวมขาวสารทศกษาจากทง เอกสาร

ทางวชาการ งานวจย และการสมภาษณ เปนไปตามวตถประสงคทไดวางแผนไว การศกษาครงนมการเกบรวบรวมขอมลโดยใช 2 วธดงตอไปน

1. การเกบรวบรวมขอมลจากการสงเกตการณของผศกษาเอง ดวยวธการสงเกตการณแบบมสวนรวมกบกจกรรมการสอสารตางๆ ภายในองคการ

2. การเกบรวบรวมขอมลแบบสมภาษณเจาะลก (In-Depth Interview) การรวบรวมขอมลในการสมภาษณครงนมจดมงหมายเพอใหไดขอมลในเชงลกจากผทปฏบตงานในแตละต าแหนงงานของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ซงประกอบไปดวยผใหขอมลซงเปนตวแทนจาก ผบรหาร พนกงานในสายงานวจย และพนกงานในสายสนบสนน จ านวนรวมทงหมด 12 คน ดวยวธการคดเลอกแบบเจาะจง และโดยความสมครใจของผใหขอมลทสละเวลาใหสมภาษณ โดยการศกษาครง

39

นมการเกบขอมลจากการสมภาษณผใหขอมลในชวงระหวางวนทเวลา 25 เมษายน – 24 มถนายน 2559

3.4 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

วธเการไดมาซงขอมลของการศกษาหวขอ “การสอสารภายในองคการของศนยนาโน

เทคโนโลยแหงชาต” นน ผศกษาใชวธการสงเกตการณควบคไปกบการใชการสมภาษณกลมผใหขอมลส าคญแบบเจาะลก โดยมแนวค าถามในการสมภาษณ ดงน

1. กรณาอธบายลกษณะการท างานและการสอสารในต าแหนงหนาทของทาน วามหนาทอะไรบาง ใชวธการสอสารในรปแบบใด ไดผลหรอไม อยางไร

2. ทานใชวธการใดในการสอสารไปยงผบงคบบญชาและผบรหาร และวธการดงกลาวนน ไดผลหรอไม อยางไร

3. ทานใชวธการใดในการสอสารไปพนกงานใตบงคบบญชาของทาน และวธการดงกลาวนน ไดผลหรอไม อยางไร

4. ทานใชวธการใดในการสอสารไปยงเพอนรวมงานทมต าแหนงเดยวกน และคนระระดบต าแหนง และวธการดงกลาวนน ไดผลหรอไม อยางไร

5. ปจจยใดบางททานเหนวามผลตอความส าเรจของการตดตอสอสารภายในองคการ ทงในดานการตดตอสอสารกบผบงคบบญชา พนกงานใตบงคบบญชา และเพอนรวมงานของทาน

6. ในการตดตอสอสารระหวางกนภายในองคการ ทานพบปญหาและอปสรรคใดบางทเกดขนจนมผลท าใหการสอสารไมประสบผลส าเรจ และทานคดวาปญหาดงกลาวนนเกดจากปจจยอะไร ท าไมจงเปนเชนนน

7. บรรยากาศโดยรวมขององคการในความคดเหนของทานเปนอยางไร มผลตอความส าเรจของการสอสารภายในองคการหรอไม อยางไร

8. กรณาระบวธการสอสารททานเหนวาเหมาะสม ทจะมสวนชวยแกไขและปองกนการเกดปญหาและอปสรรคภายในองคการในปจจบน

40

3.5 การวเคราะหขอมล

ผศกษาไดวเคราะหขอมลในการศกษาวจยครงน ดวยการน าขอมลทไดจากการสมภาษณแบบเจาะลกและจากการสงเกตการณของผศกษาเอง มาวเคราะหรวมกบทฤษฎและแนวคดทเกยวของดงทไดน ามารวบรวมไวขางตน ไดแก ทฤษฎและแนวคดเกยวกบการสอสารภายในองคการ แนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารในองคการ แนวคดเกยวกบบรรยากาศการสอสารภายในองคการ และงานวจยทเกยวของกบการสอสารองคการ ทงน เพอใหสามารถน าขอคนพบทไดมาวเคราะหรวมกบทฤษฎและงานวจยทเกยวของ รวมถงสามารถไดขอสรปจากการศกษาอยางครบถวนและเปนไปตามวตถประสงคการวจย

41

บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล

จากการรวบรวมขอมลดวยวธการสงเกตการณ และการสมภาษณผ ใหขอมลแบบเจาะลกจากกลมผใหขอมลทผศกษาไดออกเปนกลมผใหขอมลทเปนผบรหาร และกลมผใหขอมลทเปนพนกงาน โดยผใหขอมลกลมทเปนพนกงาน ผศกษาไดจ าแนกกลมต าแหนงงานออกเปนสองกลมใหญ ไดแก พนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาทมหนาทรบผดชอบหลกในการด าเนนงานดานการวจยและพฒนา และพนกงานทไมไดอยในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนา ปฏบตหนาทในสายงานสนบสนนมหนาทรบผดชอบหลกเพอสนบสนนการท างานทกดานขององคการ ในการนเพอใหงายตอการท าความเขาใจ ตอไปนผศกษาจงขอเรยกพนกงานทงสองกลมต าแหนงงานวา พนกงานสายวจยและพนกงานสายสนบสนน

ทงน ผลการศกษาการเกบขอมลทงสองวธ ซงเปรยบเทยบกบทฤษฎและการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของทไดรวบรวมมาแลว ผศกษาขอเสนอผลการศกษาโดยจ าแนกออกเปน 3 สวนตามวตถประสงคของการศกษา ดงตอไปน

สวนท 1 การศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

สวนท 2 การศกษาปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

สวนท 3 การศกษาแนวทางการพฒนาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต 4.1 สวนท 1 การศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

4.1.1 สถานการณปจจบนขององคการ

การจะศกษาเรองการสอสารภายในองคการนน จ าเปนทจะตองทราบประวตความเปนมาขององคการโดยสงเขปเสยกอน ทงน กเพอใหสามารถท าความเขาใจกบลกษณะการด าเนนงาน วฒนธรรมและพฤตกรรมของคนในองคการ ซงจะน าไปสการอธบายสถานการณทางการสอสารไดอยางละเอยดมากยงขน

42

ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต หรอนาโนเทค เปนองคการในก ากบของรฐ ภายใตส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หรอ สวทช. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย จดตงขนโดยอาศยอ านาจตามพระราชบญญตพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 2534 (ดเพมเตมภาคผนวก ก) ทเปนการเหนสมควรใหจดตงหนวยงานเฉพาะทางตามขอบงคบคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต แมวาองคการจะอยภายใตการด าเนนงานของรฐกตามแตระบบการบรหารจดการองคการนนกไมใชระบบราชการโดยแท ทงน ตามทไดระบไวในสวนทายของพระราชบญญตฯ ไมอาจปฏเสธไดวาปจจบนการด าเนนงานทางดานการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยนนจ าเปนตองอาศยความช านาญพเศษ โดยไมอาจอาศยองคการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมอยแตเดม หากแตจ าเปนจะตองมองคการทถกจดตงขนซงมความเปนอสระและความคลองตวสง ขณะเดยวกนระบบการบรหารงานตองไมผกพนไวกบกฎระเบยบการปฏบตและขอบงคบปกตของราชการและรฐวสาหกจ และเปนองคการทประกอบไปดวยบคลากรทมความช านาญในการปฏบตการดานตาง ๆ ทงน เพอใหการบรหารมประสทธภาพสงสด สามารถด าเนนกจกรรม เกอหนนองคการตาง ๆ อยางเปนระบบ อกทงสามารถประสานการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยระหวางภาครฐบาลและภาคเอกชนใหบรรลประโยชนรวมสงสดตอการพฒนาประเทศ และเพอเปนการสงเสรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในภาครฐบาลและภาคเอกชน ซงครอบคลมถงการจดตงศนยแหงชาตซงเปนหนวยงานเฉพาะทางภายในส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ทงน เพอพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเฉพาะสาขา ปจจบนประกอบไปดวย 4 หนวยงานศนยแหงชาตดวยกน ไดแก ศนย พนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต และศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ทงน หากเทยบระยะเวลาการด าเนนงานกบหนวยงานศนยแหงชาตอนๆ แลว นาโนเทคถอเปนองคการทมอายนอยทสดใน สวทช.

ปจจบนนาโนเทคมระยะเวลาการด าเนนงานมาแลวเกอบ 13 ป นบตงแตวนกอตงเมอวนท 13 สงหาคม 2546 มภารกจหลกขององคการคอการรบผดชอบในการสราง สนบสนน และสงเสรมศกยภาพองคความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในศาสตรเฉพาะดานนาโนเทคโนโลย ตลอดจนเผยแพรความรใหกบสงคม ถายทอดเทคโนโลยสภาคอตสาหกรรมและสรางความตระหนกกบภาคประชาชนใหมความพรอมในการรบขอมลขาวสารดานนาโนเทคโนโลย ทงในปจจบนและอนาคต ทงนกเพอใหบรรลวตถประสงคของการกอตงองคการและเปนไปตามเปาหมายของการพฒนาประเทศตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แมองคการจะมการด าเนนงานในระยะเวลาเพยง 13 ปซงนอยกวาองคการอนในสงกดเดยวกน อยางไรกตาม องคการมการพฒนาและเตบโตขนอยางรวดเรวจนปจจบนนาโนเทคมผลงานดานการวจยและพฒนาทเปนทรจกมากขน ตลอดจน

43

สามารถน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาชวยเพมคณภาพชวตและสรางผลกระทบทางเศรษฐกจไดอยางเปนทนาพงพอใจ

เมอพจารณาถงการบรหารงานขององคการแลวนน จะพบวาดานโครงสรางการบรหารองคการปจจบนมกระบวนการบรหารจดการภายในโดยใชโครงสรางขององคการทเปนล าดบขน (The management hierarchy) มการก าหนดการบรหารงานโดยแบงเปนระดบอ านาจหนาททชดเจน ดงปรากฎตามผงขององคการหรอโครงสรางขององคการ (Organization chart) ซงแบงออกเปนหนวยงานยอยตางๆ ในจ านวนทเหมาะสมเพอใหสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนแตละต าแหนงหนาทไดมการก าหนดวธการท างานอยางชดเจน มกฎระเบยบ ขอบงคบในการปฏบตงานทเปนลายลกษณอกษรเพอใหการท างานมความเปนมาตรฐานและเกดบรรทดฐานเดยวกนในการท างาน เชน ค าอธบายงาน คมอการปฏบตงาน ขนตอนการปฏบตงาน และเอกสารระดบมาตรฐานการใหบรการ เปนตน

นอกจากน การพฒนาอยางกาวกระโดดภายในระยะเกอบ 13 ปทผานมา ท าใหโครงสรางภายในองคการนบตงแตการกอตงจนถงปจจบนมการปรบเปลยนและเพมจ านวนหนวยงานใหเหมาะสมกบจ านวนพนกงานทเพมมากขนในแตละป โดยโครงสรางทไดปรบปรงใหเหมาะสมกบสถานการณขององคการ มผลบงคบใชลาสดในเดอนตลาคม 2558 ประกอบไปดวยหนวยงานดานวจยและพฒนาจ านวน 4 หนวยงาน และหนวยงานดานฝายสนบสนนจ านวน 6 หนวยงาน รายละเอยดปรากฏดงภาพ ท 4.1

44

ภาพท

4.1

แสดง

โครง

สราง

องคก

ารขอ

งศนย

นาโน

เทคโ

นโลย

แหงช

าต

45

จากโครงสรางองคการตามทปรากฏในภาพท 4.1 ผศกษาไดรวบรวมขอมลลาสดดานจ านวนบคลากรจากงานพฒนาบคลากรและองคกร โดยขอมล ณ วนท 20 มถนายน 2559จ านวนพนกงานทงโครงสรางขององคการมจ านวนทงสน 202 คน เมอพจารณาโดยจ าแนกตามกลมต าแหนง จะประกอบไปดวย 3 กลมต าแหนงหลก ไดแก พนกงานทอยในกลมต าแหนงบรหาร จ านวน 20 คน พนกงานทอยในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนา จ านวน 129 คน และพนกงานทอยในกลมต าแหนงสนบสนน จ านวน 53 คน จากตวเลขจ านวนพนกงานในองคการทไดกลาวมา จะเหนไดวา พนกงานทอยในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาจดเปนบคลากรสวนใหญในองคการ กลาวคอ มจ านวนมากกวาครงหนงของพนกงานทงหมด ทงน เนองจากภารกจหลกขององคการมหนาทในการด าเนนงานดานการวจยและพฒนาและผลกดนใหเกดผลงานทางดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมในระดบประเทศและนานาชาต ท าใหพนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาเปนกลมพนกงานทมจ านวนมากทสด อยางไรกตาม การบรหารงานองคการนนไมสามารถขาดบคลากรทางด านกลมต าแหนงสนบสนนองคการไปได ดงนน จงตองมพนกงานทท าหนาทสนบสนนสนนองคการในดานตางๆ ดงทไดปรากฏอยในโครงสราง ทงน รายละเอยดของกลมต าแหนงตางๆขางตน อนไดแก ผบรหาร ซงสามารถแบงออกเปน ผบรหารระดบสง (Top managers) ผบรหารระดบกลาง (Middle managers) และผบรหารระดบตน (First-line manager) รวมถงพนกงานสายวจยและพฒนา และพนกงานสายสนบสนน มดงน

ผบรหารระดบสงปจจบนมจ านวน 4 คน แบงเปน ผอ านวยการศนย 1 คนและรองผอ านวยการศนย 3 คน ทงน ผอ านวยการศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตจะด ารงต าแหนงในระดบสงทสดขององคการ มภาระหนาทในการบรหารงานใหเปนไปตามอ านาจหนาทของศนยฯ ตามระเบยบขอบงคบของคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตวาดวยอ านาจหนาทและการด าเนนงานของหนวยงานเฉพาะทางฯ พ.ศ. 2550 อกทงควบคมดแลการปฏบตงานของพนกงานและลกจางของหนวยงาน พจารณาและเสนอหนวยงานตนสงกดในการรบและบรรจบคคลเขาเปนพนกงานหรอพนกงานโครงการของหนวยงานเฉพาะทาง ตลอดจนหนาทการบรหารงานอนๆ ตามทไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตและคณะกรรมการบรหารศนยฯ โดยมรองผอ านวยการศนยทง 3 คนเปนผสนบสนนการบรหารงานในสายงานตางๆ ตามทปรากฏในภาพท 4.1 ทงน ต าแหนงรองผอ านวยการแบงออกเปน รองผอ านวยการดานวจยและพฒนาท าหนาทบรหารงานหนวยวจยจ านวน 4 หนวย รองผอ านวยการดานการสนบสนนการวจยและถายทอดเทคโนโลยท าหนาทบรหารฝายสนบสนนการวจยและพฒนา และฝายพฒนาธรกจและถายทอดเทคโนโลย และรองผอ านวยการดานการบรหารและสนบสนนองคการท าหนาทบรหารฝาย

46

ส านกผอ านวยการ ฝายสนบสนนองคกร ฝายบรหาร และงานความปลอดภยและชวอนามย ทงน ฝายแผน งบประมาณและกลยทธองคกรเปนหนวยงานในระดบฝายทขนตรงกบผอ านวยการ

ผบรหารระดบกลาง เปนบคคลทปฏบตหนาทรองลงมาจากผบรหารระดบสง ในการดแลหนวยงานระดบหนวยวจยหรอระดบฝายจ านวน 10 คน แบงออกเปนผบรหารระดบกลางทดแลหนวยงานสายวจยและพฒนา 4 คน ไดแก ผอ านวยการหนวยวจยหนวยนาโนเทคโนโลยเพอคณภาพชวตและสขภาพ ผอ านวยงานหนวยวจยวสดนาโนและวศวกรรมระบบนาโน ผอ านวยการหนวยวจยวสดนาโนสมบตเฉพาะทางและประกอบสราง และผอ านวยการหนวยวจยโครงสรางและมาตรวทยาระดบนาโน ส าหรบผบรหารระดบกลางทดแลหนวยงานสายสนบสนนมจ านวน 6 คน ไดแก ผอ านวยการฝายสนบสนนองคการ ผอ านวยการฝายบรหาร ผอ านวยการฝายส านกผอ านวยการ ผอ านวยการฝายแผน งบประมาณและกลยทธองคการ ผอ านวยการฝายพฒนาธรกจและถายทอดเทคโนโลย และผอ านวยการฝายสนบสนนการวจยและพฒนา ทงน ผบรหารระดบกลางมหนาทรบผดชอบดานดแลการปฏบตงานในระดบฝายใหเปนไปตามวตถประสงคขององคการและนโยบายของผบรหารระดบสง โดยมบคคลใตบงคบบญชาเปนผบรหารตนทดแลหนวยงานยอยตางๆ

ผบรหารระดบตน ปฏบตงานภายใตการบงคบบญชาของผบรหารระดบกลางซงรบผดชอบดแลหนวยงานยอยตางๆ ภายในองคการ ซงผบรหารระดบตนทปฏบตงานภายใตสายบงคบบญชาของผอ านวยการหนวยวจยจะด ารงต าแหนงเปนหวหนาหองปฏบตการ มหนาทบรหารงานหองปฏบตการ และเปนผบงคบบญชาขนตนของพนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาของหองปฏบตการภายในสงกด ขณะทผบรหารระดบตนภายใตการดแลของผอ านวยการฝายสนบสนนจะด ารงต าแหนงเปนผจดการงาน โดยดแลพนกงานในกลมต าแหนงสนบสนน

ส าหรบพนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาซงเปนบคลากรสวนใหญในองคการ เมอเทยบสดสวนของจ านวนพนกงานทงหมด โดยในปจจบนมจ านวน 129 คน ประกอบดวย ต าแหนงนกวจยและผชวยวจย ซงมหนาทรบผดชอบดานการวจยและพฒนาภายใตสงกดการดแลของหวหนาหองปฏบตการตางๆ สวนใหญมระดบการศกษาตงแตปรญญาโทขนไป กลาวคอ ต าแหนงนกวจยจะเปนผส าเรจการศกษาในระดบปรญญาเอกขนไป ขณะทต าแหนงผชวยวจยจะส าเรจการศกษาในระดบไมต ากวาปรญญาโท

พนกงานทอยในกลมต าแหนงสนบสนน ปจจบนมจ านวนพนกงาน 53 คน ประกอบไปดวยต าแหนง เจาหนาทสนบสนนการวจยและพฒนา เจาหนาทธรกจ เจาหนาทพฒนาและถายทอดองคความร และเจาหนาทสนบสนน มระดบการศกษาตงแตปรญญาตรไปจนถงระดบปรญญาเอก โดยสวนใหญจบการศกษาในระดบปรญญาโท

47

ทงน เมอจ าแนกพนกงานจากชวงอาย จะพบวา พนกงานทมอายในชวงระหวาง 31-40 ป มจ านวนมากทสดอยท 124 คน รองลงมาไดแกชวงอาย 21-30 ป จ านวน 41 คน ชวงอาย 41-50 ป จ านวน 30 คน และอายตงแต 51 ปขนไป จ านวน 7 คน ตามล าดบ

จากตวเลขของพนกงานจ านวน 202 คนภายในเวลาเกอบ 13 ป นบตงแตแรกเรมการกอตงเมอป 2546 ถอวาองคการไดพฒนาและเตบโตมาอยางรวดเรว เมอเทยบกบองคการอนๆ ภายใตหนวยงานสงกดเดยวกน โดยเฉพาะอยางยงในระยะหลงจ านวนพนกงานในกลมต าแหนงวจยและพฒนามเพมมากขนเรอยๆ จากการกลบเขามาปฏบตงานของนกเรยนทนรฐบาลทตองกลบมาท างานในองคการเปนระยะเวลาตามเงอนไขทไดตกลง ท าใหจ านวนพนกงานในกลมต าแหนงดงกลาวมเพมมากขนในระยะเวลาทไมนาน ขณะทพนกงานในสายสนบสนนเปนกลมต าแหนงงานทไมไดมอตราการขยายตวทสงมากนก

พนกงานผใหขอมลผทปฏบตงานภายในองคการมาตงแตในยคเรมแรกของการกอตงกลาววา แตเดมในป 2546 องคการเรมจากจ านวนพนกงานจ านวนสบกวาคนแตละคนมหนาททหลากหลาย โดยไมไดมการแบงหนาทอยางชดเจนเทากบปจจบน โดยเฉพาะอยางยงพนกงานสายสนบสนนทมเพยงไมกคน แตจ าเปนตองเรยนรงานในภาระหนาทตางๆใหครอบคลมทกๆ ดาน เพอใหองคการสามารถเตบโตและอยรอดตอไปได ท าใหทกษะของพนกงานทปฏบตงานในชวงแรกๆของการกอตงองคการ จ าเปนตองมการตดตอประสานงานกบผรวมงานในทกต าแหนง นอกจากนจ านวนพนกงานทยงมนอยสงผลใหการสอสารภายในองคการในยคเรมแรกมลกษณะทเปนการสอสารแบบซงหนาอยเกอบตลอดเวลา กลาวคอ พนกงานทกคนในองคการมโอกาสเจอกนทกวน ไมวาจะเปนผบรหารหรอพนกงานกตาม อยางไรกตามปจจบนองคการมจ านวนพนกงานเพมมากขนเรอยๆ ท าใหองคการตองปรบตวและจดระเบยบองคการใหเหมาะสมกบจ านวนพนกงานทเพมขนในแตละป โดยจะเหนไดวาองคการมการปรบปรงโครงสรางอยเปนระยะตามความเหมาะสม ท าใหอ านาจหนาทของพนกงานถกจดสรรอยางเปนระบบมากขน ท าใหโครงสรางองคการทใชส าหรบการบรหารจดการภายในองคการ มการแบงหนาทและอ านาจอยางชดเจน

การบรหารจดการภายในโดยใชโครงสรางขององคการทเปนล าดบขนในปจจบน มการจดแบงกลมต าแหนงชดเจนขน การมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบทลดหลนกนลงไปดงทปรากฏขางตน ท าใหการตดตอสอสารภายในองคการมระเบยบแบบแผนทแนนอนกวาองคการในระยะแรกเรมกอตง กลาวคอ คณลกษณะของการรบ-สงขอมลขาวสารเปนไปตามโครงสราง โดยขาวสารจะถกไหลผานพนกงานไปตามแตละระดบ ซงชวยสงเสรมใหการด าเนนงานและการตดตอประสานงานระหวางกนในองคการมความชดเจน เนองจากพนกงานแตละคนจะทราบดวาการสงตอ

48

ขอมลขาวสารทไดรบนนจะตองสงตอไปยงใคร หรออาจกลาวไดวา โครงสรางขององคการทปรากฎอยางชดเจนไมกอใหเกดความสบสนในการสงตอขอมลขาวสารเพราะมรปแบบและระเบยบบงคบทแนนอนอยแลววาจะตองมการด าเนนการอยางไร ความสมพนธของพนกงานทปรากฏตามโครงสรางขององคการจงอยในลกษณะของ หวหนา ลกนอง หรอเพอนรวมงาน อยางไรกด นอกจากโครงสรางทปรากฏอยางเปนทางการ ยงมโครงสรางทางสงคมของพนกงานทปรากฏเปนความสมพนธแบบไมเปนทางการดวย โดยจะอยในรปแบบของความสมพนธอนๆ ทไมไดมโครงสรางขององคการเปนตวก าหนด หรอเปนความสมพนธทเปนทยอมรบระหวางกนของพนกงาน เชน กลมพนกงานทสนทสนมกนจากการทไปรบประทานอาหารดวยกนทกวน การนงท างานใกลเคยงกน กลบบานทางเดยวกน หรอแมแตพนกงานทไมไดท างานในกลมต าแหนงเดยวกนแตมความจ าเปนตองตดตอประสานงานกนบอยครงจนกลายเปนความคนเคยและสนทสนม ความสมพนธทไมเปนทางการเหลานจะชวยเสรมสรางความใกลชดของพนกงาน เกดความรวมมอกนระหวางหนวยงานและมสวนท าใหพนกงานเกดความรสกผกพนธกบองคการมากขนได เนองจากความสมพนธทไมเปนทางการสงเสรมใหเกดบรรยากาศของความใกลชด สามารถผอนคลายความตงเครยดทเกดขนจากการท างานได แตในทางตรงกนขามความสมพนธเหลานอาจท าใหการบรหารองคการมประสทธภาพนอยลง กลาวคอ การรวมกลมกนของพนกงานอยางไมเปนทางการท าใหเกดการแพรกระจายของขาวลอ หรอขอมลทไมพงประสงคทเกดขนในองคการได ทงน ขนอยกบวธการบรหารจดการดานการสอสารภายในองคการอยางมประสทธภาพ

ดงนน โครงสรางขององคการทปรากฎในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ ประกอบกบความแตกตางดานภมหลงทางประชากรศาสตรของพนกงานไมวาจะเปน เพศ ชวงอาย และระดบการศกษา สงผลท าใหเกดรปแบบและกจกรรมการสอสารภายในองคการทแตกตางกนออกไป ขนอยกบวตถประสงคและการพจารณาเลอกใชชองทางการสอสารตามความเหมาะสมและดลยพนจของคสอสาร เพอน าไปสการบรหารงานทบรรลเปาหมายและประสบความส าเรจ ทงน การสอสารทด ขาวสารจะตองถกถายทอดและไหลเวยนอยางครอบคลมทวทงองคการ กลาวคอ จากผบรหารไปยงพนกงานและจากพนกงานยอนกลบมายงผบรหาร โดยพนกงานในทกๆกลมต าแหนงจ าเปนจะตองเขาใจสงทไดมการตดตอสอสารไปในทศทางเดยวกนดวย อาท ความเขาใจในนโยบายของผบรหารและเปาหมายขององคการทเปนเรองเดยวกน หรอการเขาใจภาระงานทไดรบมอบหมายไปในทศทางเดยวกน ไมมการตความหมายไปคนละแบบ ทงน เพอใหเกดการด าเนนงานทราบรนจากการทสอสารทมประสทธภาพและประสทธผล อยางไรกตาม การบรหารงานและการจดการทางการสอสารใหเปนไปอยางราบรนนบเปนความทาทายส าหรบองคการในปจจบนอยางมาก เนองจากความแตกตางของพนกงานไมวาจะเปน ชวงอาย ประสบการณ และภมหลงทางดานการศกษา โดยเฉพาะ

49

อยางยงความแตกตางในเชงพฤตกรรมของพนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนา และกลมต าแหนงสนบสนนทมผลท าใหพฤตกรรมการสอสารของพนกงานแตละคนมความหลากหลาย กลาวคอ กจกรรมการสอสารประเภทหนงๆ อาจตอบสนองพนกงานแคเพยงบางกลมเทานน ดวยเหตน องคการจงตองมความพยายามในการออกแบบการสอสารใหเหมาะสมกบพฤตกรรมของพนกงาน อกทงตองครอบคลมความตองการของพนกงานใหทวทงองคการอกดวย

ปจจบนหนวยงานทมหนาทรบผดชอบในดานการจดการการสอสารในองคการ คอ หนวยงานฝายบรหาร ทมดชนชวดผลงานหรอความส าเรจของงาน (KPIs) อยในเรองการพฒนาบคลากรและระบบบรหารจดการภายในเชงรก โดยงานทมหนาทรบผดชอบหลก คอ งานพฒนาบคลากรและองคกร ทงน งานเลขานการ การพสด งานธรการ จะเปนผรบผดชอบรวม ซงแผนปฏบตการรายป (Action plan) ของฝายบรหารนจะมเรองการจดการทางดานทางสอสารภายในองคการรวมอยดวย กจกรรมการสอสารทอยในหนาทฝายบรหาร เชน การจดกจกรรมในโอกาสส าคญตางๆ การออกแบบกจกรรมการสอสารเรองราวตางๆ ภายในองคการ และการส ารวจความพงพอใจของพนกงานตอสภาพแวดลอมและความปลอดภยในสถานทท างานทกพนท เปนตน

4.1.2 โครงสรางการตดตอสอสารภายในองคการ

โครงสรางการสอสารภายในองคการทปรากฏในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต จ าแนกตามทฤษฎดานการสอสารองคการทง 2 รปแบบ ไดแก การตดตอสอสารทเปนทางการ (Formal communication) และการตดตอส อสารท ไม เปนทางการ (Informal communication) มรายละเอยด ดงน

4.1.2.1 การตดตอสอสารทเปนทางการ

การตดตอสอสารทเปนทางการภายในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต เปนรปแบบการสอสารทอาศยโครงสรางขององคการในการถายทอดขอมลขาวสารระหวางผบรหารสงสดขององคการไปจนถงพนกงานในระดบปฏบตการเพอใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน การสอสารในลกษณะนตามทฤษฎการสอสารองคการ ปรากฏในทศทางจ านวน 4 ทศทางไดแก การตดตอสอสารแบบระดบบนลงสระดบลาง หรอการตดตอสอสารในจากบนลงลาง (Downward communication) การตดตอสอสารแบบระดบลางขนสระดบบนหรอการตดตอสอสารในจากลางขนบน (Upward Communication) การตดตอสอสารแบบระดบเดยวกนหรอการตดตอสอสารในแนวนอนหรอแนวราบ (Horizontal communication) และ การตดตอสอสารแบบตางหนวยงานและตางระดบหรอการตดตอสอสารในแนวทแยง (Diagonal communication) ทงน การสอสารทศทางตางๆทพบในองคการ มรายละเอยด ดงน

50

(1) การตดตอสอสารแบบระดบบนลงไปสระดบลาง

การตดตอสอสารในจากบนลงลางของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต เปนการสอสารทปรากฏอยางเดนชดทสดในกระบวนการสอสารภายในขององคการ มทศทางการไหลเวยนของขาวสารไปตามสายงานบงคบบญชาหรอตามโครงสรางขององคการ โดยถกถายทอดมาจากผบรหารสงสดผานผบงคบบญชาแตละระดบมาจนถงพนกงานในระดบปฏบตการ กลาวคอ ตงแตผระดบผอ านวยการศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ผานผบรหารในระดบรองลงมา จนถงพนกงานในกลมต าแหนงตางๆ กระจายออกไปตามสายบงคบบญชาแตละหนวยงาน โดยมวตถประสงคเพอการสงการ มอบนโยบาย กลยทธ วตถประสงค หรอภาระหนาทอนๆ ทเกยวของ ลงมายงพนกงานในสายการบงคบบญชาของตนเอง ผานกจกรรมการสอสารตางทงการพด การเขยน และการสอสารโดยใชเครองมอหรออปกรณ เชน การใชเอกสาร การสงจดหมายอเลกทรอนกส การประชม การใชสอสงคม หรอการสอสารดวยวธซงหนา เปนตน การสอสารจากบนลงลางถอเปนการสอสารทมความส าคญมากในแงของการบรหารจดการองคการ ซงผบรหารทานหนงทมหนาทรบผดชอบหลกดานการบรหารจดการการสอสารภายในองคการไดกลาวถงความส าคญของการสอสารในจากบนลงลางวา การบรหารงานทประสบความส าเรจมาจากการสอสารในจากบนลงลางทมความชดเจน เพราะสามารถท าใหพนกงานใตบงคบบญชาน าสารทไดไปสอสารตอไดอยางมประสทธภาพ ซงท าใหการด าเนนงานขององคการบรรลเปาหมายอยางทควรจะเปน (ผบรหาร 2, สมภาษณ, 7 มถนายน 2559)

กจกรรมการสอสารของการสอสารแบบบนลงลาง

เมอพจารณาคณลกษณะของการรบ-สงขอมลขาวสารภายในองคการจากบนลงลาง พบวา ในระดบของการสอสารระหวางบคคล ผบงคบบญชาขนตนจะสงขอมลขาวสารไปยงพนกงานในสายบงคบบญชาของตนเองโดยตรงผานชองทางการสอสารทงทเปนทางการและไมเปนทางการควบคกนไป ขนอยกบผบงคบบญชาขนตนวาจะพจารณาเลอกใชวธการใดในการสอสาร เชน การใชจดหมายอเลกทรอนกสในหวขอการสอสารทเปนทางการ หรอการใชโทรศพท และวธการพดคยแบบซงหนาส าหรบการสอสารในเรองดวน เปนตน ขณะเดยวกน การสอสารจากผบงคบบญชาทอยสงขนในล าดบถดไปมายงพนกงานในระดบปฏบตการ หรอการตดตอสอสารในรปแบบกลมทมผบรหารรวมอยในกลมดวย จะอาศยการตดตอสอสารในรปแบบทเปนทางการมากขน โดยเฉพาะผบรหารระดบสง พบวา วธการสอสารมกจะอยในรปแบบของการใชเอกสารบนทกขอความและการประชมอยางเปนทางการเปนหลก อาจกลาวไดวา การสอสารในจากบนลงลางของพนกงานทมระดบต าแหนงใกลชดกนมโอกาสทจะเลอกใชกจกรรมการสอสารไดหลากหลายกวาพนกงานทอยในระดบต าแหนงทหางกน

51

- กจกรรมการสอสารดวยการเขยน

ส าหรบกจกรรมการสอสารดวยการเขยนหรอการใชเอกสารเปนวธการทมความจ าเปนและไดผลมากทสดกบการสอสารส าหรบหวเรองทเปนทางการและจ าเปนตองใชหลกฐานในการอางอง สวนใหญเปนเรองแจงใหพนกงานทราบภายในองคการ เชน ค าสงแตงตง ประกาศ หรออาจเปนการสอสารแบบปอนกลบในเรองทพนกงานไดน าเสนอตอผบรหาร เชน แจงผลการพจารณาอนมตในเรองตางๆ เปนตน การสอสารดวยวธนถอเปนการสอสารทเปนทางการมากทสดในองคการ ซงสวนใหญอยในลกษณะของการถายทอดขอมลในระดบนโยบายจากผบรหารระดบสงมายงพนกงาน และจ าเปนตองสอสารผานผบงคบบญชาเปนทอดๆ ตามโครงสราง ท าใหตองใชระยะเวลาพอสมควรกวาทขอมลขาวสารทางเอกสารจะมาถงพนกงานงานในระดบปฏบตการ

อยางไรกตาม แมวาการสอสารดวยเอกสารหรอบนทกขอความผานสายบงคบบญชาแตละระดบจะท าใหเกดความลาชา ประกอบกบผทมความรดานการบรหารจดการเรองเอกสารในองคการมนอย เพราะพนกงานโดยสวนใหญเปนนกวเคราะห นกวจย ลกษณะงานไมไดเชยวชาญเรองการจดท าเอกสารในรปแบบทถกตองจงท าใหการท างานดานนไมมประสทธภาพมากนก อยางไรกตามในแงของการบรหารองคการ การสอสารดวยการใชเอกสารยงคงมความจ าเปนอยมาก กลาวคอ การสงการดวยเอกสารทเปนลายลกษณอกษรผานสายบงคบบญชาแตละระดบตงแตผบรหารสงสดขององคการลงมาจนถงพนกงานระดบปฏบตการจะมความชดเจนของชอเรอง ใคร ท าอะไร ทไหน เมอใด และสามารถตรวจทานหรอสบคนขอมลจากระบบสารบรรณอเลกทรอนกสไดอยางรวดเรวและเปนการยนยนการท างานนน ๆ วา ไดมการสอสารออกไปใหกบผเกยวของทราบแลว เนองจากผทไดรบแจงขาวสารจ าเปนตองมการลงนามเพอทราบหรอพจารณาในเอกสาร โดยหากเรองดงกลาวเปนเรองดวนกจะมการใชวธการสงขอมลขาวสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสควบคกนไป นอกจากน การสอสารดวยเอกสารยงสามารถใชเปนหลกฐานในการยนยนทมาทไปของเรองทสอสารไดดวย พนกงานสนบสนนทานหนงทท างานในดานเอกสารชแจงถงความจ าเปนของการสอสารกนดวยเอกสาร เนองจากเอกสารนนจะเปนหลกฐานทสามารถน ามาอางองได หรอตรวจสอบเพอยนยนการด าเนนการใดๆภายในองคการไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงองคการทด าเนนงานภายใตหนวยงานของรฐจ าเปนตองมเอกสารบนทกการท างานเพอการด าเนนงานทโปรงใส

“แมวาจะมการสอสารผานชองทางอนกอนหนานแลว หากไมมการจดท าเปนเอกสารหรอหนงสอไว กรณทมการพาทพงกนจะไมมหลกฐานสามารถยนยนกนไดเลยวาเรองตาง ๆ มความเปนมากนอยางไร อางองไมได ปจจบนการด าเนนการใด ๆ ขององคกร

52

ตองโปรงใส สามารถตรวจสอบไดในภายหลง” (พนกงานสนบสนน 3, สมภาษณ, 15 พฤษภาคม 2559)

ดงนนการตดตอสอสารในจากบนลงลางจงหลกเลยงไมไดทจะตองใชวธการสอสารดวยเอกสารส าหรบหวเรองทเปนทางการและจ าเปนตองใชหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรในการอางองขอมลในอนาคต อยางไรกด ในปจจบนมการใชวธการสอสารดวยเอกสารเปนหลกควบคไปกบการตดตอสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสหรอแจงดวยวาจาเพอลดขอจ ากดบางประการของการตดตอสอสารดวยเอกสารเพยงอยางเดยว และเพอชวยสงเสรมใหการสอสารมประสทธภาพมากขน

- กจกรรมการสอสารดวยการพด

นอกจากนการสอสารในจากบนลงลางยงปรากฎในรปแบบของวงประชมตางๆ ตงแตการประชมในระดบผบรหารขององคการ ไปจนถงการประชมในระดบฝายทมพนกงานเปนผเขารวมประชมดวย ทงน การประชมในระดบผบรหารจะมความถประมาณสปดาหละ 1 ครง โดยองคประชมจะประกอบไปดวย ผบรหารระดบสง และผบรหารระดบกลาง จ านวนรวม 14 คน โดยมผอ านวยการศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตท าหนาทประธานในทประชม เมอด าเนนการประชมเสรจสนและมมตจากการประชมแลว ผบรหารระดบกลางจะรบหนาทถายทอดขอมลทเกยวของกบฝายของตนเองใหกบผบรหารระดบตนและพนกงานในสายบงคบบญชาไปตามล าดบ โดยอาจอยในรปแบบของการประชมฝายซงมความถเดอนละครง การแจงดวยจดหมายอเลกทรอนกส หรอตามแตดลยพนจของผบรหารและความเหมาะสม นอกจากการประชมในระดบผบรหารแลว ยงมการประชมทมพนกงานเขารวมประชมดวย ไดแก การประชมสายงานทมรองผอ านวยการศนยเปนประธานในการประชม และการประชมในระดบฝายซงมผอ านวยการฝายหรอผบรหารในระดบกลางท าหนาทเปนประธานการประชม โดยการประชมระดบฝายจะมพนกงานในสายบงคบบญชาเขารวมประชมดวย ซงความถในการจดประชมจะขนอยกบนโยบายทไดก าหนดไวของประธานองคประชม ทงน ขอดของการสอสารในจากบนลงลางดวยการประชมคอการชวยเพมคณภาพในการตดสนใจ เนองจากเปนการเปดโอกาสใหพนกงานทเกยวของไดพจารณาขอมลและแสดงความคดเหนไปไดพรอมๆ กน ซงท าใหเกดการตดสนใจทมคณภาพและสรางการมสวนรวมของสมาชกในองคการมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงในประเดนส าคญทเกยวของกบการเปลยนแปลงทจะสงผลกระทบตอการปฏบตของพนกงานสวนใหญ การสอสารดวยวงประชมและการมสวนรวมในกระบวนการคดและการตดสนใจเกยวกบการเปลยนแปลง ซงจะชวยใหพนกงานมแนวโนมทจะสนบสนนการเปลยนแปลงนนๆ มากกวาจะเกดความรสกตอตานการเปลยนแปลง

53

อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวา แมการประชมจะมขอดมากมาย แตการจดประชมทมความถมากจนเกนความจ าเปนไมไดชวยเพมประสทธภาพในการสอสารภายในองคการแตอยางใด เนองจากอาจมวธอนทประหยดเวลากวาการจดประชม เชน การใชบนทกขอความ การสงจดหมายอเลกทรอนกส หรอการสอสารดวยวธซงหนาอนๆ นอกจากน จากการสงเกตพฤตกรรมของพนกงานในองคการพบวา พวกเขาจะใหความส าคญกบวงประชมทไมไดจดบอยครงจนเกนไป มเนอหาทเกยวของทอาจจะกระทบตอการปฏบตงานและจ าเปนจะตองใชวงประชมในการสอสารเพอการแสดงความคดเหนรวมกนของเพอนรวมงาน ในทางกลบกน จากการสมภาษณพนกงานสายสนบสนนไดแสดงความคดเหนวา การประชมทถกจดขนโดยไมจ าเปนอาจท าใหพนกงานรสกเบอหนาย เพราะเหนวาเปนเรองเสยเวลามากกวาจะเปนเรองทควรใหความส าคญ (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

ขณะทวธการสอสารแบบซงหนา หรอการสอสารในรปแบบของการสนทนาจะใหผลลพธทดกวา เนองจากการสนทนาเปนเครองมอพนฐานในการสรางและพฒนาความสมพนธระหวางบคคล โดยการสนทนาระหวางผบงคบบญชาและผไดบงคบบญชาในจากบนลงลางจงเกยวของกบการสงงาน หรอการใหขอมลยอนกลบตางๆเกยวกบการท างานเชน การชมเชย เปนตน ดวยเหตนจงพบวาหากมเวลามากพอ ผบงคบบญชาเลอกทจะใชวธการสงงานดวยการสนทนาในเรองทตองอาศยการอธบายอยางละเอยด เพอลดความเขาใจผดระหวางการสอสาร ขณะเดยวกนกสามารถพฒนาความสมพนธระหวางพนกงานในสายบงคบบญชาของตนเองไดดวย

นอกจากน การสอสารในจากบนลงลางดวยการสนทนาระหวางบคคล องคการไดมความพยายามทจะจดกจกรรมการสอสารทเปดโอกาสใหผบรหารไดสนทนากบพนกงานไดมากขนเพอลดชองวางระหวางพนกงานในระดบผบรหารและพนกงานในระดบปฏบตการ โดยใชเวทการสอสารตามกจกรรมประจ าปในโอกาสตางๆ ใหผบรหารไดสอสารกบพนกงานในบรรยากาศทไมไดเปนทางการมากจนเกนไปนก เชน กจกรรมในวนขนปใหม สงกรานต วนครบรอบการกอตงศนยฯ เปนตน นอกจากนยงมการสอสารจากผบรหารมายงพนกงานในรปแบบอนๆ เชน สารจากผบรหาร ซงพนกงานจะไดอานบทความจากผบรหารในโอกาสตางๆ อยางไรกตามในระยะหลงพบวา เนองจากภาระงานของผบรหารทเพมมากขน ท าใหการสอสารดวยบทความลดนอยลงจากปท ผานๆ มาอยางเหนไดชด เพราะการสอสารดวยการเขยนสารจากผบรหารมขนตอนการจดท าและใชระยะเวลาในการตพมพทคอนขางนาน ท าใหปจจบนการสอสารแบบซงหนาจากผบรหารจะเนนไปในเรองของการจดเวทกจกรรมสอสารเปนสวนใหญ โดยผจดกจกรรมจะเปดโอกาสใหมชวงเวลาใดเวลาหนงในกจกรรม ทใหผบรหารไดทกทายพนกงาน และพดคยในรปแบบทมความเปนกนเองบนเวทกจกรรม

54

- กจกรรมการสอสารดวยเครองมอตางๆ

ส าหรบการสอสารในจากบนลงลางดวยวธการใชเครองมออาท เชน การใชจดหมายอเลกทรอนกส การใชโทรศพท และการใชสอสงคม เปนวธการทผบงคบบญชาหลายคนน ามาใชในการตดตอสอสารกบพนกงานในสายบงคบบญชาของตนเชนเดยวกน อาจกลาวไดวา เปนวธการทนยมใชมาตงแตสมยกอตงองคการในระยะเรมแรก จากจ านวนพนกงานทมเพยงไมกคน ท าใหการสอสารดวยวธซงหนาประสบผลส าเรจเปนอยางด อยางไรกตาม ขนาดขององคการและจ านวนพนกงานทเพมมากขนท าใหการสอสารดวยวธซงหนาไมอาจครอบคลมจ านวนพนกงานทวทงองคการได การใชโทรศพท พดคยซงหนาจงถกน ามาใชกบหวขอการสอสารทเปนเรองเรงดวน หรอ ไมไดตองการความเปนทางการมากจนเกนไป และยงชวยสงเสรมใหเกดการสอสารสองทางระหวางกนมากขนอกดวย ส าหรบ ในเรองทเปนทางการอนๆ จะถกแทนทดวยการสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกส เนองจากครอบคลมพนกงานไดมากกวานนเอง นอกจากน ยงพบวา เหตผลทการสอสารดวยวธการใชโทรศพทดงกลาวยงเปนทนยม เนองจากท าใหตดตอสอสารกนไดอยางรวดเรว คาใชจายต า สามารถตดตอกนไดในระยะไกลอกดวย ทงน ดานการตดตอสอสารดวยสอสงคมพบวา สดสวนของพนกงานภายในองคการทมอายนอยกวา 40 ป มจ านวนมากขนจนกลายเปนพนกงานสวนใหญขององคการ จงท าใหหลกเลยงไมไดทจะตองอาศยสอสงคมในการตดตอสอสารกบผใตบงคบบญชาของตนเอง อยางไรกตามการสอสารในลกษณะนมขอจ ากดบางประการเชน การตดตอกนผานสอสงคมและโทรศพทท าใหผบงคบบญชาและพนกงานไมเหนการแสดงอากปกรยาของกนและกน ซงอาจท าใหการตความหมายของสารผดเพยนไปจากวตถประสงคได เนองจากพนกงานตองคาดเดาจากน าเสยง หรอภาษาทใช โดยไมเหนสหนาของผบงคบบญชานนเอง ดงนน วธการสอสารดวยโทรศพทและสอสงคมน จงควรระมดระวงการใชภาษามากเปนพเศษ โดยเฉพาะอยางยงการใชค าทมลกษณะก ากวมหรอตความไปไดหลายความหมาย เพราะเสยงตอการเกดความเขาใจผดและยงสรางความไววางใจระหวางกนไดยาก

ส าหรบการสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกส ถกน ามาใชอยางกวางขวางภายในองคการ ทงในแงของการสงการ มอบนโยบาย หรอแจงเรองตางๆ จากผบรหาร หรอถกน ามาใชควบคกบการสอสารดวยวธการใชเอกสารเพอใหเกดความรวดเรวมากยงขน เนองจากคณสมบตการใชงานของจดหมายอเลกทรอนกสทสามารถส าเนาทราบถงผรบสารไดหลายคนภายในเวลาเดยวกน เชน การสอสารค าสงแตงตงดวยการสงเอกสารไปพรอมๆ กบการแจงใหผทเกยวของทราบผานทางจดหมายอเลกทรอนกส ทงน เพอใหผทเกยวของสามารถเกบเอกสารไวเปนหลกฐานและทราบขอมลภายในเวลาอนรวดเรวดวย การสอสารดวยวธนปรากฏใหเหนอยบอยครง ซงเปนวธทนยมใชอยางแพรหลายกบผบงคบบญชาในทกระดบ

55

จากการสมภาษณผใหขอมลสวนใหญ อธบายในท านองเดยวกนวา วธการทนยมใชมากทสดส าหรบการสอสารในจากบนลงลางคอการตดตอสอสารกนดวยจดหมายอเลกทรอนกส กลาวคอ ผบงคบบญชามกเลอกใชวธการนมากกวาวธการอนเนองจากมความรวดเรว สะดวก ตอบสนองตอลกษณะการท างานในเชงรก และสามารถสงขอมลขาวสารไปยงผใตบงคบบญชาไดหลายคนในคราวเดยวกน ประกอบกบหากพนกงานรบทราบกขอมลแลวยงสามารถส อสารตอบกลบไดดวย จดหมายอเลกทรอนกสจงกลายมาเปนชองทางทผบงคบบญชานยมใชในการสงงาน มอบหมายหนาทตางๆ มากกวาชองทางอน ทงในเรองทเปนทางการหรอในเรองทไมไดเปนทางการมากนก ทงน เพอลดความลาชาของการสอสารและสนเปลองทรพยากรจากการใชเอกสาร ขณะเดยวกนกมการบนทกเปนลายลกษณอกษรทสามารถน ามาใชอางองไดในภายหลง

อยางไรกด การสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสเพยงอยางเดยว มโอกาสทพนกงานอาจไมไดรบขอมลขาวสารอยางทวถงทงองคการ เนองจากภาระหนาททไมไดเอออ านวยใหมการเปดอานจดหมายอเลกทรอนกสตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยง พนกงานทปฏบตหนาทในสายงานวจยและพฒนาทท างานอยในหองปฏบตการเปนสวนใหญ มโอกาสทจะตรวจสอบจดหมายอเลกทรอนกสไดนอยกวาพนกงานทปฏบตงานในสายงานสนบสนน กลาวคอ อาจมเวลาแคชวงเชาและเยนเทานน จากการสมภาษณในประเดนการรบสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสพบวา พนกงานในสายสนบสนนมโอกาสทจะเปดอานขอความทถกสงมาไดตลอดทงวน มากกวาพนกงานในสายวจยและพฒนา พนกงานสายสนบสนนคนหนงไดกลาวถงพฤตกรรมทแตกตางกนนวา “บางคนท างานอยกบแลปคอนขางเยอะ โอกาสทเชคอเมลมแคเชากบเยน บางคนไมเดนเขาโตะ มาถงเดนเขาหองแลปเลย โอกาสเชคอเมลจงถอวานอยกวาคนอนๆมาก (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 16 พฤษภาคม 2559) ดงนน ส าหรบองคการแลว การตดตอสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสเพยงอยางเดยวอาจไมตอบสนองลกษณะการท างานของพนกงานในสายวจยได ปจจบนจงพบวาพนกงานในสายวจยและพฒนารสกวาตนเองนนไมไดรบทราบเรองราวตาง ๆ ในองคการ เนองจากการสอสารทเนนการใชจดหมายอเลกทรอนกสเพยงอยางเดยว ดวยเหตน องคการจงจ าเปนทตองอาศยการตดตอสอสารอนๆ ควบคกนไปดวยเชน การสอสารดวยวธซงหนา การใชสอสงคม โทรศพท หรอเอกสาร เปนตน เพอใหการสอสารครอบคลมทงกลมพนกงานในสายวจยและสายสนบสนน

56

ปจจยทมผลตอการสอสารแบบบนลงลาง

เนองจากวาตดตอสอสารทเปนทางการจากระดบบนลงสระดบลางทตองอาศยการถายทอดขอมลขาวสารตามโครงสรางองคการทประกอบไปดวยระดบบงคบบญชาหลายระดบ อาจสงผลกระทบตอประสทธภาพในการสอสารได เนองมาจากระยะเวลาในการการสอสารตามล าดบขนเพอใหขอมลขาวสารถกถายทอดไดอยางทวถงตลอดทงโครงสราง กลาวคอ ตงแตผบรหารสงสดลงมายงผบงคบบญชาแตละระดบ ไปจนถงพนกงานระดบลางหรอระดบปฏบตการ โดยผานการกลนกรองจากบคคลหลายคน ซงแตละคนมประสบการณและการตความขอมลทแตกตางกน จนเมอน ามาถายทอดใหกบพนกงานใตบงคบบญชา อาจมผลท าใหขอมลขาวสารตกหลนหรอไมเปนไปตามทผบงคบบญชาทมอ านาจสงสดสงการ โดยเฉพาะอยางยงการตดตอสอสารกนดวยการวธการสนทนามแนวโนมทจะถกตความถอยค าหรอความหมายทไมเหมอนกนของผบงคบบญชาแตละคน เพราะไมมหลกฐานทเปนลายลกษณอกษรมาอางอง ซงอาจท าใหพนกงานแตละสายงานมความเขาใจในนโยบายหรอค าสงจากผบรหารแตกตางกนจนกอใหเกดปญหาทตองตามมาแกไขในภายหลง นอกจากนยงพบวา การสงการและแจงขอมลขาวสารผานทางเอกสารจากผบรหารมาจนถงพนกงานในระดบปฏบตงานยงพบปญหาของการใชระยะเวลานานในการทจะสอสารขอมลใหพนกงานทราบตลอดทงสายบงคบบญชา จนเมอพนกงานในระดบปฏบตการรบทราบขอมล ขอมลดงกลาวทไดรบนนอาจมการเปลยนแปลงไปแลว ดงทพนกงานสายสนบสนนไดใหขอมลวา “พอผบรหารมมตหรอสงการอะไรมากจะมาสอสารในวงประชม บางเรองเขาคงประชมกนไปตงนานแลวกวาจะไดรบแจงในทประชมฝาย บางทรมากอนอเมลแจง รกอนในวงประชมของเราอก”(พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

นอกจากน พบวา การตดตอสอสารในรปแบบท เปนทางการจากผบรหารระดบสงทมกจะอาศยวธการทอยในรปแบบทเปนทางการและมลายลกษณอกษรอยเสมอ เปนสวนหนงทท าใหขาดบรรยากาศความเปนกนเองกบพนกงานและเปนตนเหตท าใหเกดความสมพนธทหางเหน จากการสมภาษณผใหขอมล พนกงานจ านวนหนงใหความเหนในท านองเดยวกนวาการสอสารระหวางผบรหารระดบสงและพนกงานในระดบปฏบตการมชองวางระหวางกนอยพอสมควร เพราะสามารถพดคยและสอสารไดแตเฉพาะเรองงานเทานน ดวยเหตน ความเปนทางการจงท าใหพนกงานรสกหางเหนกบผบรหารมากขน เพราะทกอยางทสอสารกนมแนวโนมวาจะเปนหวขอทเปนทางการไปหมด ไมเปนทางการนนนอยมากหรอแทบจะไมมเลย (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2559)

57

ดวยเหตน ความรสกของพนกงานในสถานการณทมการสอสารในจากบนลงลางจากผบรหาร จงกลายเปนเรองงานไปเสยเกอบทงหมด แมวาผบรหารจะไมไดสอสารในเรองทเปนทางการกตาม เมอใดทมการพบปะทกทายแบบไมเปนทางการเกดขนพนกงานจะรสกไมเปนธรรมชาต อาจกลาวไดวา การสอสารจากผบงคบบญชาทใชกจกรรมทเปนทางการอยางสม าเสมอ มผลตอความรสกของพนกงานในองคการอยพอสมควร จากกรณดงกลาวน ปจจบนองคการจงมความพยายามอยางยงทจะจดกจกรรมการสอสารในวนส าคญหรอโอกาสพเศษตางๆ ทมบรรยากาศทไมเปนทางการมากจนเกนไปนก โดยเปดโอกาสใหพนกงานกบผบรหารใกลชดกนมากยงขนในบรรยากาศทไมไดเกยวของกบภาระหนาทตามโครงสรางขององคการมากจนเกนไป ซงมองวาเปนการสรางความรสกรวมกนและดงพนกงานทมอ านาจหนาททหางกนใหเขามาใกลชดกนมากยงขนผานกจกรรมการสอสารในโอกาสตางๆ นนเอง

โดยสรป การสอสารในจากบนลงลางภายในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต มวตถประสงคเพอการมอบนโยบาย สงการ และมอบหมายภาระหนาทอนๆ ใหกบยงพนกงานในสายการบงคบบญชาของตนเอง โดยอาจจะมการสอสารลงมาเปนทอดๆ ผานผบงคบบญชาแตละระดบหรออาจเปนการสงการโดยตรงจากผบรหารระดบสงมายงพนกงานในระดบปฏบตการ ทงน มการอาศยกจกรรมการสอสารในรปแบบทแตกตางกนไปตามวตถประสงค ขนอยกบการประเมนสถานการณและการพจารณาของผบงคบบญชาวาจะเลอกใชวธ การใด ซงวธการสงจดหมายอเลกทรอนกสจากผบงคบบญชาไปยงพนกงานใตบงคบบญชาเปนวธการทนยมใชและไดผลมากทสด เนองจากมความรวดเรว สามารถกระจายขาวสารใหกบผใตบงคบบญชาหลายคนไดในเวลาเดยวกน รวมถงมลายลกษณอกษรทสามารถใชในการอางองไดในอนาคต ดงนน การสอสารในจากบนลงลางทงในเรองทเปนทางการ และเรองอนๆ จงถกน ามาใชกบจดหมายอเลกทรอนกสอยางกวางขวาง ทงน ปจจยทมผลตอความส าเรจของการสอสารจากบนลงลาง ไดแก บรรยากาศของการสอสาร และโอกาสในการเปดรบสอ โดยบรรยากาศของการสอสารในจากบนลงลางทเปนทางการมากจนเกนไป สงผลตอความรสกของพนกงานทมตอผบรหาร โดยเฉพาะผบรหารระดบสงขององคการ ซงองคการจงตองพยายามสรางสรรคกจกรรมการสอสารอน ๆ เพอชวยลดบรรยากาศความเปนทางการ และน ามาใชควบคกนไปกบวธการสอสารทมกจะไดผล เพอใหการสอสารมประสทธภาพมากขน นอกจากนโอกาสในการเปดรบสอกมผลตอความส าเรจเชนกน กลาวคอ ลกษณะการท างานของพนกงานมผลตอโอกาสในการรบขอมลขาวสารภายในองคการ แมวาการใชจดหมายอเลกทรอนกสจะเปนกจกรรมการสอสารทนยมใชและไดผลมากทสด อยางไรกตามพบวา อาจใชไมไดผลกบพนกงานบางสวน

58

(2) การตดตอสอสารแบบระดบลางขนไปสระดบบน

การตดตอสอสารในจากลางขนบนของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ปรากฏในลกษณะทขาวสารถกถายทอดจากพนกงานตงแตระดบปฏบตการไปผานผบงคบบญชาแตละระดบและอาจจะสงตอไปจนถงผบรหารสงสดขององคการ การตดตอสอสารภายในองคการลกษณะนมวตถประสงคเพอการรายงานความคบหนา การปรกษางาน การแสดงความคดเหน รองเรยน หรอการส ารวจทศนคตของพนกงาน ซงมความส าคญไมตางไปจากการสอสารในจากบนลงลาง เนองจากขอมลทไดจากการสอสารในจากลางขนบนนจะเปนประโยชนอยางยงตอผบรหารในการตดสนใจด าเนนงานใดๆ ขององคการ รวมถงสนบสนนใหเกดการมสวนรวมในการตดสนใจของพนกงานดวย จากการสงเกตสถานการณการสอสารภายในองคการหากไมนบรวมการสอสารจากลางขนบนทเปนเรองการรายงานประเดนตางๆทเปนทางการ จะเหนไดวา ปจจบนผบรหารในทกระดบใหความส าคญกบการสอสารในจากลางขนบนมากขน มการบรหารงานดวยแนวคดททนสมย มชองทางใหพนกงานไดแสดงความคดเหนกบผบงคบบญชามากขน รวมถงกจกรรมการสอสารทเอออ านวยใหเกดการสอสารทงจากบนลงลางและจากลางขนบนในอตราทเทาๆกน ซง องคการมความคาดหวงเปนอยางยงวาการเปดโอกาสใหมการสอสารในจากลางขนบนจะสงผลตอความรสกพงพอใจในการปฏบตงานและความรสกผกพนตอองคการ

กจกรรมการสอสารของการสอสารแบบลางขนบน

กจกรรมการสอสารทปรากฏอยในทศทางการสอสารจากลางขนบน ประกอบไปดวยการเขยน การพดและการใชเครองมอ ไดแก การใชเอกสารบนทกขอความ จดหมายอเลกทรอนกส ระบบอนทราเนต การใชโทรศพท การประชม สอสงคม เปนตน โดยการสอสารในจากลางขนบนตามโครงสรางขององคการน พนกงานคนหนงภายในนาโนเทค อาจมผบงคบบญชามากกวา 1 คน กลาวคอ เจาหนาทในสายงานสนบสนนมผบงคบบญชาขนตนเปนผจดการงาน และมผบงคบบญชาขนถดไปเปนผอ านวยการฝาย รองผอ านวยการศนยฯ และผอ านวยการศนยแหงชาต ตามล าดบ ดงนน การตดตอสอสารผานโครงสรางขององคการจากพนกงานในระดบปฏบตการไปจนถงผบรหารสงสดขององคการ ขาวสารจงถกสงผานผบงคบบญชามากกวา 1 คน กวาทจะไปถงปลายทางซงคอผบรหารระดบสงสดขององคการ โดยเฉพาะอยางยงการสอสารในจากลางขนบนในเรองทเปนทางการ

- กจกรรมการสอสารดวยการเขยน

การใชบนทกขอความในการสอสารจากลางขนบนภายในองคการ มกจะปรากฏในหวขอการสอสารทเปนทางการ โดยมวตถประสงคคอ การแจงเพอทราบ การน าเสนอเพอ

59

พจารณา การขออนมต ฯลฯ ซงกระบวนการน าเสนอเอกสารนจ าเปนจะตองผานตงแตผบงคบบญชาขนตนของเจาของเรอง ไปจนถงผผบรหารระดบสงทมอ านาจในการสงการ ดงนน การน าเสนอเอกสารเพยงเรองเดยวอาจตองอาศยระยะเวลาพอสมควรกวาจะสนสดกระบวนการอยางเปนทางการ เนองจากขนอยกบปจจยอนทควบคมไดยาก เชน หากผบงคบบญชาในล าดบถดไปไมอยหรอตดประชม ไมสามารถลงนามได พนกงานใตบงคบบญชากจ าเปนจะตองรอจนกวาผบงคบบญชาจะสามารถกลบมาลงนามเอกสารได ซงหากเกดสถานการณเชนนบอยกจะท าใหกระบวนการน าเสนอเอกสารลาชายงขนไปอก ดงนน การตดตอสอสารในจากลางขนบนดวยเอกสารจงจ าเปนตองมการวางแผนกอนการด าเนนการเพอใหกระบวนการทงหมดเสรจสมบรณไดทนเวลา ผใหขอมลทมหนาทเกยวของกบการน าเสนอเอกสารอธบายถงวธการน าเสนอเอกสารตอผบรหารอยางมประสทธภาพไวดงน

“การน าเสนอเอกสารจะชาหรอไมขนอยกบการวางแผนไวลวงหนา ถารวาตองผานหลายคนตองบรหารจดการเวลาใหด เชน ตรวจสอบวาชวงเวลาทน าเสนอผบรหารอยหรอไม หากไมอยใครท าหนาทแทน เตรยมเอกสารแนบทส าคญใหเรยบรอย ครบถวน จะไดไมถกตกลบเพอไปแกไขใหม เพราะจะยงท าใหเสยเวลาไปอก ถาเอกสารครบแลววางแผนดๆมกจะไมมปญหา ยกเวนวาเรองทดวนมากจรงๆ” (พนกงานสนบสนน 6, สมภาษณ, 13 พฤษภาคม 2559)

อยางไรกตาม แมวาการสอสารในจากลางขนบนดวยเอกสารจะมขอจ ากดบางประการ แตในทางกลบกน การสอสารดวยเอกสารยงคงมความจ าเปนส าหรบองคการและไมสามารถใชกจกรรมการสอสารอนๆ ทดแทนไดโดยเฉพาะหวขอเรองทมระเบยบบงคบใหใชเอกสารเปนหลกฐานในการอางอง เชน เอกสารการขออนมตจดซอ จดจาง การประกวดราคา หรอ การขออนมตขยายระยะเวลาโครงการวจย เปนตน เนองจากการด าเนนการทส าคญขององคการอยภายใตการดแลของหนวยงานรฐ จ าเปนตองด าเนนการตามระเบยบ โปรงใสในทกขนตอน และมหลกฐานทสามารถตรวจสอบได ทงน ประสทธภาพของการสอสารดวยเอกสารตางๆ จงขนอยกบวางแผนการน าเสนออยางละเอยดรอบคอบ อาท การเตรยมเอกสารใหควบถวน ถกตอง สมบรณตามรปแบบหนงสอราชการ หรออาจมการแจงใหผบงคบบญชาทราบลวงหนากอน แลวจงน าเสนอเอกสารตามมาในภายหลง

- กจกรรมการสอสารดวยการพด

ส าหรบการสอสารในจากลางขนบนดวยการพด เชนวธการประชมมกจะเปนกจกรรมเดยวกนกบการประชมทปรากฏในการสอสารในจากบนลงลาง กลาวคอ การประชมท าใหเกดโอกาสในการสอสารตอบกลบจากพนกงานไปยงผบรหารในแงของการแสดงความคดเหนในท

60

ประชม โดยอาจจะอยในรปแบบของการสอสารในวงประชมขนาดเลก เชน การประชมทมเฉพาะผจดการงาน และพนกงานใตบงคบบญชา หรอในวงประชมขนาดใหญทมผบรหารเปนประธานในทประชม ทงน การประชมทมผบรหารเขารวมประชมมกจะเปนการประชมทเปนทางการ มการก าหนดวนประชมลวงหนา และมวาระน าเสนอในทประชมเพอใหผบรหารไดพจารณา ทงนการใชวธการสอสารซงหนามแนวโนมของความนยมใชกบสารสนทนาระหวางบคคลของพนกงานทมความสมพนธทใกลขดกน

- กจกรรมการสอสารดวยเครองมอตางๆ

ส าหรบการสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกส ถอเปนวธการทนยมใชในการสอสารจากลางขนบนมากพอสมควร เนองจากเปนวธการทมความรวดเรว ประหยดเวลา ลดการใชกระดาษ และยงสามารถสงส าเนาถงผบงคบบญชาหลายระดบในเวลาเดยวกนอกดวย ดงนน หากหวขอทจะสอสารไมไดมระเบยบบงคบใหตองน าเสนอเอกสาร การสงจดหมายอเลกทรอนสคจงเปนทางเลอกทดส าหรบการตดตอสอสารในจากลางขนบน เพราะไมใชเวลามากจนเกนไปอกทงยงมลายลกษณอกษรทสามารถน าไปใชอางองได

นอกจากนยงมการสอสารในจากลางขนบนยงปรากฏอยในรปแบบของการแจงขอรองเรยนหรอขอรบบรการผานทางระบบอนทราเนตขององคการ หรอชองทางการสอสารระบบขอรองเรยนภายใน (VOU) ทถกพฒนาขนเพอเปดโอกาสใหพนกงานทตองการแจงขอรองเรยนอนมผลกระทบตอการปฏบตงานสามารถรายงานหรอแจงกบทมงานผดแลระบบดวยโดยตรงและมการตอบกลบในทนทททมงานไดรบขอมล โดยขอมลตางๆเหลาน จะถกรวบรวมไวในระบบและน าเสนอตอผบรหารเพอใหทราบถงปญหาและขอรองเรยนตางๆ ทเกดขนภายในองคการ ซงระบบขอรองเรยนทถกพฒนาขนมาน ชวยท าใหพนกงานรสกวาองคการไมละเลยปญหาทเกดขน โดยพนกงานสามารถรายงานปญหาไปยงผเกยวของ และผบรหารจะไดรบทราบปญหาทเกดขนนเพอใหเกดการแกไขอยางจรงจง โดยปญหาเหลานนไมไดถกมองขามและไดรบการแกไขอยางเปนระบบ พนกงานในองคการไดแสดงความคดเหนเกยวกบระบบขอรองเรยนทไดถกพฒนาขนนวา เปนระบบทชวยท าใหสามารถแจงปญหาทเกดขนภายในองคการไดสะดวกและเปนรปธรรมมากขน โดยสามารถตดตามขนตอนการด าเนนการไดดวยวาขอความทไดแจงไปแลวนน ไดมการด าเนนการไปแลวหรอไมอยางไร

“แตกอนเมอมปญหาเกดขนในพนทปฏบตงาน จะมการรองเรยนแบบกระจดกระจาย โดยไมรวาเรองทเปนปญหาควรจะไปแจงใคร และใครคอผมอ านาจสงการแกไข การสรางระบบรองเรยน ขนมา จงตอบสนองความตองการชองทางการสอสารปญหาไปยง

61

ผบรหารทเปนรปธรรมมากขน เพราะระบบดงกลาวใชไดจรง มประสทธภาพในขณะเดยวกนพนกงานผรองเรยนปญหาสามารถตดตามงานไดดวยตนเอง (พนกงานสนบสนน 7 , สมภาษณ, 7 มถนายน 2559)

ในสวนของการใชกจกรรมการสอสารอนๆ เชน โทรศพท หรอสอสงคม อาจไมใชชองทางทนยมใชนกในการสอสารในจากลางขนบน เนองจากชองทางดงกลาวใหความรสกทไมเปนทางการ ไมมการบนทกลายลกษณอกษร จงไมเหมาะทจะใชในการรายงานเรองส าคญ หรอการแสดงความคดเหนทมน าหนกมากพอ อยางไรกตาม การสอสารในลกษณะนจะถกน ามาใชในการสงเสรมใหการสอสารดวยวธการทเปนทางการอนๆ ใหมประสทธภาพมากขน อาท การแจงผบงคบบญชาลวงหนาทางโทรศพท สอสงคม หรอการแจงดวยวาจา กอนทจะมการปฏบตจรง หรออาจน ามาใชในกรณทชวยเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางบคคลและความใกลชดระหวางพนกงานและผบงคบบญชาดวย

ปจจยทมผลตอการสอสารแบบลางขนบน

จากการสมภาษณผใหขอมลในประเดนการตดตอสอสารในจากลางขนบน พบวา การตดตอสอสารพนกงานทอย ในระดบต าแหนงท ใ กลเคยงกนมกจะใชกจกรรมการตดตอสอสารทเปนทางการนอยลง กลาวคอ ในการตดตอสอสารระหวางพนกงานและผบงคบบญชาขนตน มแนวโนมทจะตดตอสอสารกนดวยวธการซงหนา หรอการใชโทรศพท สอสงคม มากวาการใชวธการทเปนทางการ ทงน เพอเปนการชวยตอบสนองใหการตดตอสอสารมความรวดเรวและสะดวกมากยงขน พนกงานคนหนงกลาวถงการตดตอสอสารกบผบงคบบญขนตนไววา ส าหรบผบงคบบญชาขนตนทอยใกลชดกนมแนวโนมทจะสอสารกนงายมากขน “การตดตอกบหวหนางายมาก โทรไปคยหรอเดนไปถามไดถงโตะเลย ไมตองมพธมาก ยกเวนแตกบผบรหารทตองทางการหนอย เพราะตองผานขอมลหลายคน” (พนกงานวจย 1, สมภาษณ, 13 พฤษภาคม 2559)

ในทางกลบกน พนกงานทมอ านาจหนาทในระดบทหางกนออกไปจะมลกษณะของการตดตอทเปนทางการมากขน เชน การตดตอสอสารระหวางพนกงานกบผบรหารทมกจะใชวธการรายงานขอมลดวยเอกสารบนทกขอความ จดหมายอเลกทรอนกส หรอการรายงานขอมลใหแกผบรหารในทประชมเทานน โดยพนกงานไดกลาวถงการตดตอสอสารกบผบรหารวาส าหรบการสอสารกบผบรหารนนเขาเลอกทจะใชวธการทเปนทางการมากกวาวธการอนๆ “เอกสารทเปนทางการจะใชส าหรบรายงานผบรหาร เพอใหเปนลายลกษณอกษรและเหมาะสมกบกาละเทศะ สวนคยกบหวหนานสวนใหญใชวธคยกน ไมคอยมเอกสาร เวนแตเปนแปะโนตเขยนไว ”(พนกงานสนบสนน 5, สมภาษณ, 16 พฤษภาคม 2559)

62

อนง จากการสงเกตการณและการสมภาษณ พบวา ความสมพนธระหวางบคคลมผลโดยตรงตอการสอสารในจากลางขนบน โดยเฉพาะอยางยงการสอสารของพนกงานไปยงผบงคบบญชาขนตน กลาวคอ หากพนกงานมความสมพนธกบผบงคบบญชาในทางบวกหรอมความใกลชดสนทสนมกน มผลท าใหผบงคบบญชามแนวโนมทจะรบขอมลขาวสารและมปฏกรยาตอบกลบไดอยางรวดเรวมากขน ท าใหพนกงานรสกสบายใจทจะปรกษางาน แสดงความคดเหน หรอตดตอสอสารในเรองอนๆ กบผบงคบบญชาไดมากขน ดงนน ผใหขอมลทเปนพนกงานจงไดใหขอมลไปในทศทางเดยวกนวา หากมความสมพนธทดกบผบงคบบญชา สงผลใหเกดความรสกสบายใจระหวางการตดตอสอสารเพราะผบงคบบญชาใหความสนใจสงทคยกน พนกงานสายสนบสนนคนหนงทมความสมพนธทดกบผบงคบบญชาของเขากลาววา “รสกด โชคดทคยกนไดโดยตรง และมนใจวาเขาแนะน าเราได” (พนกงานสนบสนน 8, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559) นอกจากนยงสามารถปรกษาผบงคบบญชาไดทกเรอง มความไวเนอเชอใจทจะปรกษาหารอและรายงานทกเรองทเกดขนกบผบงคบบญชา ซงพนกงานทมความเชอใจผบงคบบญชาไดอธบายความรสกเมอไดสอสารกบผบงคบบญชาของเขาวา “เขาท าใหเรารสกวาเขาเหนคณคาของเรา ไมฟงอยางเดยว แตเขาใจดวย ท าใหมโอกาสคยกนไดมากขน” (พนกงานวจย 1, สมภาษณ, 13 พฤษภาคม 2559)

นอกจากน พบขอสงเกตทนาสนใจเกยวกบความสมพนธทดระหวางพนกงานและผบงตบบญชา พบวา หากพนกงานและผบงคบบญชาขนตนจบการศกษามาจากสถาบนการศกษาเดยวกน จะยงสงเสรมเกดความสมพนธทดระหวางกนมากขนและมแนวโนมทจะสนทสนมกนอยางรวดเรวโดยเฉพาะพนกงานทเขามาท างานใหม เพราะพนกงานจะรสกวาตนเองและผบงคบบญชามประสบการณรวมกนจากการไดศกษาในสถาบนการศกษาเดยวกน พนกงานคนหนงทพบวาตนเองและผบงคบบญชาจบการศกษามาจากสถาบนเดยวกนกลาววา “สงสยจบมาจากทเดยวกนดวย เลยคยกนงายขน มเรองคยเยอะขน ความสมพนธดไมคอยตอวาอะไร” (พนกงานสนบสนน 8, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559) ความสนทสนมระหวางพนกงานปละผบงคบบญชาอนเนองมาจากความสมพนธทดน จงสงผลท าใหเกดบรรยากาศสนบสนนในการตดตอสอสาร จนเกดความรสกไวเนอเชอใจตอผบงคบบญชาของตนเอง เพราะสามารถพดคยเรองอนๆ นอกเหนอจากเรองงานได จงอาจสรปไดวา ความสมพนธทดนนกอใหเกดการสอสาร การสอสารจากพนกงานไปยงผบงคบบญชาขนตนแบบซงหนา ซงมกจะเปนการพดคยกนเปนหลก วธการดงกลาวนถกน ามาใชในการสอสารกนอยางกวางขวางในองคการระหวางลกนองและหวหนาไมวาจะเปนการสงงานทสามารถพดจากนไดโดยตรง พนกงานมโอกาสสอบถามผบงคบบญชาในประเดนทสงสย ขณะเดยวกนผบงคบบญชาสามารถอธบายความได ซงท าใหทงสองฝายเขาใจตรงกนไดโดยงาย อนจะเปนปจจยทน าไปสความส าเรจของงานทจะเกดขน

63

ในแงของการแสดงความคดเหนในทประชมไปยงผบงคบบญชา พบวา พนกงานสวนใหญใหขอมลตรงกนวาสามารถแสดงความคดเหนของตนไดอยางอสระกบผบงคบบญชา โดยเฉพาะอยางยงกบผบงคบบญชาขนตนทมสวนส าคญในการชวยเหลอเรองงานและมความไวเนอเชอใจระหวางกน เมอพนกงานมปญหาจะรสกวาผบงคบบญชาขนตนสามารถใหค าปรกษาไดหรอสามารถเดนไปพดคยเปนการสวนตวหรอขอค าปรกษาไดเปนอยางด ท าใหบรรยากาศในการท างานดขน อยางไรกตาม ในการสอสารในวงประชมทมผบงคบบญชาหลายระดบหรอในวงประชมทใหญขน มโอกาสแสดงความคดเหนไดนอยลง จากการสมภาษณพนกงานเรองการแสดงความคดเหนในวงประชม พนกงานสวนใหญรสกวา ตนเองสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระในวงประชม ถงแมวาบางครงความคดเหนของตนเองอาจจะไมไดรบการพจารณากตาม โดยมองวาการประชมสวนใหญผบรหารมทศทางทจะพจารณาคดเลอกหรอตดสนใจอยแลว แตมองวาในฐานะพนกงานขององคการตนเองมสทธทจะแสดงความเหนตอทประชมได ดงนนจงมพนกงานจ านวนหนงทกลาวถงการแสดงความคดเหนในทประชมไวดงน “คดเหนอยางไรกพดออกไปนะ ถงจะรวาคนฟงเขากมค าตอบของเขาอยแลว” (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2559) หรอ“พดไดอยแลว ในหองประชมคยกนเตมทเลย ดไมด ใชไมใช จะไดชวยกนคด” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559) รวมไปถงมองวาเปนโอกาสทดทจะไดแสดงความคดเหนไปยงผบรหาร ขณะเดยวกนกไดแลกเปลยนขอมลกบเพอนรวมงานดวย เชน “ในวงประชมใหญ เราควรมาชวยกนคด ชวยกนแกปญหา ใครมอะไรกมารายงาน โดยมหวหนาหองแลปนงอย แตละแลปกแชรขอมลกน แลกเปลยนกนได เพราะบางทเราท างานในแลปของเรา เราไมรวาแลปอนเปนแบบเดยวกนหรอเปลา กจะมาเลาสกนฟงแลกเปลยนกนในทประชม” (พนกงานวจย 2, สมภาษณ, 15 พฤษภาคม 2559)

ในทางกลบกน มพนกงานบางสวนรสกวาการแสดงความคดเหนในวงประชมเปนเรองยาก และคดวาความเหนของตนไมไดรบความสนใจจากผบงคบบญชาหรอผบรหารเทาทควร แมจะรสกเหนดวยหรอไมเหนดวยกตาม โดยเฉพาะอยางยงเมอตนเองรสกไมเหนดวยจะไมกลาเสนอความคดเหนทแยงตอทประชมเพราะเกรงวาอาจจะมปญหาตามมาในภายหลง อยางไรกด มพนกงานทใดแสดงความเหนตอตอความส าคญของการน าเสนอความคดเหนในทประชมวาเปนเรองทมความส าคญเปนอยางยงตอองคการและมสวนชวยใหบรรยากาศของการสอสารภายในองคการดขนได เนองจากการแสดงความคดเหนในทประชมเปนชองทางส าคญทท าใหผบรหารทราบความคดเหนของพนกงานและเปนโอกาสอนดทพนกงานจะไดแสดงความคดเหนตอผบงคบบญชาหลายๆระดบ รวมถงเพอนรวมงานไดอยางเหมาะสมทสด เพราะเหนวาสถานการณในการสอสารไมไดเออใหเกดโอกาสทจะไดแสดงความคดเหนตอผบรหารไดบอยครงเมอเทยบกบการสอสารระหวางกนในระยะแรกเรมของการกอตงองคการ อยางไรกตามปจจบนปญหาทพบเรองการแสดงความเหนในทประชมสวนใหญจง

64

มาจากการทพนกงานรสกไมเหนดวยในทประชมแตไมแสดงความคดเหนของตนออกมา แตกลบไปแสดงความคดเหนกบผทอยนอกวงประชมในลกษณะทเปนทศนคตดานลบตอวงประชม ซงอาจท าใหเกดปญหาความเขาใจผดตามมาในภายหลง อกทงอาจท าใหเกดความรสกอดอดตอบรรยากาศการสอสารภายในองคการได ทงน ความแตกตางระหวางพนกงานทรสกวาสามารถแสดงความคดเหนไดอยางอสระ กบพนกงานทมกไมแสดงความคดเหนตอทประชมมกขนอยกบบคลกลกษณะเฉพาะบคคลมากกวาปจจยดานอนๆ โดยไมมความแตกตางอยางชดเจนระหวางสายงาน อาย หรอภมหลงใดๆ

โดยสรป การตดตอสอสารในจากลางขนบนนถอเปนการสอสารทมความส าคญอยางยงตอองคการและเปนการสอสารทผบรหารใหความส าคญมาก เนองจากเปนวธการทจะท าใหผบรหารไดทราบถงความคดเหนทมคณคาของพนกงาน และมโอกาสไดรบรปญหาทแทจรงจากพนกงานเพราะพนกงานถอเปนผทอยใกลชดกบสถานการณมากทสด และยงชวยใหพนกงานเกดการยอมรบขอมลขาวสารทไดจากผบรหารหรอการสอสารในจากบนลงลางมากยงขน ตลอดจนชวยใหเกดความรสกจงรกภกดตอองคการและมความรสกดานดตอผบงคบบญชาและผบรหารเนองจากรสกวาองคการไดเปดโอกาสใหมการสอสารสองทาง โดยพนกงานสามารถถามค าถาม ใหขอเสนอแนะ แจงขอรองเรยน รวมไปถงการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและตดสนใจในกจกรรมตางๆขององคการ ทงน การสอสารในจากลางขนบนทพบในองคการ ปรากฏใหเหนเปนกจกรรมการสอสารทหลากหลาย โดยเนนการสอสารในรปแบบทเปนทางการมากกวา เนองจากมผบตอความนาเชอถอของขอมล อยางไรกดพนกงานและผบงคบบญชาทมความสมพนธทดระหวางกนมแนวโนมทจะเลอกใชวธทเปนทางการนอยลง หรอน ามาใชประกอบกบวการสอสารอนๆ เพอใหมประสทธภาพมากขน

(3) การตดตอสอสารแบบแนวนอนหรอแนวราบ

การตดตอสอสารในแนวราบภายในองคการ ปรากฏตามทฤษฎการสอสารองคการทงในลกษณะของการตดตอสอสารภายในสายงานเดยวกนและการตดตอสอสารขามสายงาน โดยบคคลทตดตอสอสารกนนนจะด ารงต าแหนงอยในระดบเดยวกน ทงน พนกงานคนหนงมโอกาสทจะตองตดตอประสานงานกบทงพนกงานในสายงานเดยวกนและพนกงานทไมไดอยในสายงานเดยวกนดวย การตดตอสอสารในแนวราบนมวตถประสงคของการตดตอสอสารเพอการประสานงาน การแลกเปลยนขอมลขาวสารระหวางพนกงานดวยกน การแจงเพอทราบ การขอความรวมมอ สรางความเขาใจรวมกน รวมไปถงเพอพฒนาความสมพนธระหวางบคคล

กจกรรมการสอสารของการสอสารแบบแนวราบ

กจกรรมการสอสารทปรากฏในการตดตอสอสารในแนวราบนมการใชทงกจกรรมการสอสารทเปนทางการและไมเปนทางการ กลาวคอ ในกจกรรมการสอสารทเปนทางการ มการใช

65

เอกสารเพอแลกเปลยนขอมลขาวสาร เชน บนทกขอความหรอเอกสารทมการเขยนลายมอเปนลายลกษณอกษรหรอมการพมพขอความเพอใหการตดตอสอสารมหลกฐานส าหรบการตดตอกนแตวธนไมเปนทนยมนกเนองจากมความลาชาปจจบนการประสานงานกบเพอนรวมงาน หรอตดตามงานมกจะเลอกใชการตดตอสอสารโดยใชจดหมายอเลกทรอนกสมากกวาและไดผลส าเรจเปนอยางด เนองจากเปนการตดตอสอสารทมลายลกษณอกษรเปนหลกฐานและมความรวดเรวสอดคลองกบการท างานในปจจบน รวมถงยงสามารถส าเนาขอความสงถงเพอนรวมงานได ท าใหพนกงานมโอกาสรบทราบขอมลไปพรอมๆกนเพราะเปนชองทางทพนกงานทกคนในองคการสามารถเขาถงและมชอผใชงานเปนของตนเอง นอกจากนยงมการตดตอดวยโทรศพทซงเปนวธทงาย สะดวกและรวดเรวเหมาะกบการตดตองานในกรณทมเรองเรงดวนและตองการการโตตอบหรอพดคยกนแบบทนททนใด นอกจากวธการทเปนทางการทนยมใชขางตนการตดตอสอสารในแนวราบยงปรากฏในรปแบบกจกรรมทางสงคมในลกษณะทไมเปนทางการซงมกจะมวตถประสงคเพอเสรมสรางความสมพนธทดระหวางพนกงานในระดบเดยวกนเปนหลก เชน การเลนกฬา ซงเปนกจกรรมทพนกงานในองคการนยมท ารวมกนมากทสด อยางไรกดการสอสารดวยวธการประชมไมเปนทนยมมากนกส าหรบการสอสารในแนวราบ

อาจกลาวไดวากจกรรมการสอสารในแนวราบนสวนใหญเปนกจกรรมการสอสารดวยการพดซงเนนการพดคยแบบซงหนามากกวาวธการอนๆ รวมถงกจกรรมการสอสารดวยการใชเครองมอตางๆ ทงนกจกรรมการสอสารดวยการเขยนหรอเอกสารนนพบนอยมาก

ปจจยทมผลตอการสอสารแบบแนวราบ

การทพนกงานคนหนงมโอกาสทจะตองตดตอประสานงานในสายงานทหลากหลายในแนวราบ ท าใหตองสอสารกบพนกงานทมภมหลงทแตกตางกน ทงในดานอาย ระดบการศกษา รวมถงความแตกตางในดานภาระหนาททแตกตางกน อยางไรกตาม พบขอสงเกตทนาสนใจวา การตดตอสอสารระหวางพนกงานในลกษณะน ภมหลงทางประชากรศาสตรไมเปนอปสรรคตอการตดตอสอสารแตอยางใด แมวาพนกงานแตละกลมต าแหนงจะจบการศกษาและมประสบการณในสายงานทแตกตางกน กลาวคอ การตดตอสอสารของพนกงานในระดบเดยวกบ ไมวาจะทงสายงานเดยวกนหรอคนละสายงานถอวาประสบผลส าเรจเปนสวนใหญ โดยไมไดขนอยกบวาคสอสารปฏบตงานในสายงานเดยวกนหรอไม ในทางกลบกนมกขนอยกบบคลกลกษณะของคสอสารเปนหลกวาจะสามารถสอสารกนไดอยางมประสทธภาพหรอไม พนกงานทงสองสายงานไดกลาวถงการตดตอขามสายงานกนไวดงน “การตดตอขามสายงานวจยกบสายงานสนบสนนไมเปนปญหาเลย ขนอยกบคนคยดวยมากกวา เวลาทคยงานจะเขาใจหรอไมเขาใจ ขนอยกบวาใครคอคนทเราคยดวย” (พนกงานวจย 1, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2559) “คนละฝายทตดตองานบอยๆ ไมเคยมปญหา

66

สวนใหญคยกนรเรอง แตทไมรเรองสวนใหญมาจากคนมากกวา” (พนกงานสนบสนน 7, สมภาษณ, 2 มถนายน 2559)

ดงนนจงสรปไดวา การสอสารระหวางสายงานทไมประสบผลส าเรจ อาจไมไดเกดจากพนกงานมภมหลงทแตกตางกนหรอปฏบตงานในสายงานทแตกตางกน แตเกดจากลกษณะสวนตวของบคคล ลกษณะการท างาน ภาษาทใช หรอวาทะศลปของคสอสารมากกวาวามมากหรอนอยเพยงใด ทงน องคการไดตระหนกถงความส าคญของประเดนดงกลาวเปนอยางด โดยในระยะไดหนมาใหความส าคญกบการฝกอบรมและพฒนาทกษะดานตางๆทจ าเปนตอการใชชวตในทท างานและการท างานรวมกบผอน โดยสอบถามความตองการของพนกงานสวนใหญวาตองการอบรมในเรองใด ซงทผานมาองคการไดมการจดอบรมบคลกภาพ การพด วาทะศลปไปบางแลว ผลปรากฎวาหลกสตรดงกลาวไดรบความสนใจอยางกวางขวาง มพนกงานทงในสายวจยแลสายสนบสนนเขารบการอบรมในจ านวนทนาพงพอใจและคาดวาจะจดหลกสตรดงกลาวอกในอนาคตเพอรองรบพนกงานทเขามาท างานใหมดวย

ส าหรบความสมพนธทดระหวางพนกงานในระดบเดยวกบกเปนปจจยส าคญทสงผลตอการตดตอสอสารในแนวราบเชนเดยวกบการสอสารในจากลางขนบน โดยพนกงานทมความสมพนธกบเพอนรวมงานทดมแนวโนมทจะตดตอประสานงานงายขน ทงการตดตอประสานงานภายในกลมต าแหนงงานของตนเองและการตดตอประสานงานขามกลมต าแหนงทงน พนกงานทมความสมพนธทดตอกนมกใชวธการตดตอสอสารแบบซงหนา กลาวคอ ใชการพดคย การสนทนาแลกเปลยนระหวางกน ซงท าใหการสอสารมประสทธภาพมากยงขน พนกงานสายสนบสนนคนหนง ใหขอมลวา การตดตอประสานงานทงภายในกลมต าแหนงเดยวกนหรอแมแตคนละกลมต าแหนงจะเปนไปอยางราบรนและไมตดขด เมอรสกวามความสนทสนมกบผทตดตอสอสาร ตวอยางเชน เมอมการตดตอประสานงานเพอขอขอมลจากเพอนรวมงานทมความสมพนธทด สามารถใชชองทางในการตดตอไดทงในรปแบบการสอสารทเปนทางการเชน จดหมายอเลกทรอนกส และชองทางการสอสารทไมเปนทางการ เชน สอสงคม หรอแมแตการพบปะพดคยซ งหนา รวมไปถงอปกรณสอสารอนๆ เชน การโทรศพทคยงานกน“การตดตองายถาอาศยความสมพนธสวนตว กบบางคนทสนทกน แคยกหหากรเรอง ไมตองมาอเมลตอบไปตอบมา” (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 12 พฤษภาคม 2559)

ความสามารถในการใชชองทางการตดตอสอสารทหลากหลายน มผลท าใหการตดตอสอสารประสบความส าเรจและมประสทธภาพ เนองจากพนกงานทขอขอมลจะไดรบขอมลทถกตอง ครบถวน ขณะเดยวกนกประหยดเวลาในการตดตอสอสารมากขน รวมถงยงรสกวาสามารถทวงงานไดอยางไมตะขดตะขวงใจอกดวย ในทางตรงกนขาม หากพนกงานมการตดตอประสานงาน

67

กบเพอนรวมงานทไมไดมความสนทสนมกนมากนก จะสามารถใชชองทางการสอสารไดนอยลง กลาวคอ อาจจ าเปนตองใชวธการทเปนทางการมากขน เชน มกตองตดตอกนผานอเมลเปนหลก โดยอาจจะตองระมดระวงภาษาทใชมากขนดวย รวมถงมความรสกวาการทวงงานเปนเรองยาก ดงท พนกงานคนหนงกลาวถงการตดตอประสานงานกบคสอสารบางคนวา “บางคนคยยากหนอย ตองอเมลทงไว ทงๆท แคคยกนกจบ ไมเสยเวลา”(พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559) ดงนน การสอสารระหวางเพอนรวมงานทไมไดสนทสนมกนจงมขอจ ากดเรองของชองทางการใชสอ อาจมผลท าใหการไดมาซงขอมลมความลาชา หรอไดขอมลไมตรงตามวตถประสงค

ในทางกลบกนเมอสอบถามถงประเดนเรองการตดตอสอสารกบคสอสารทไมไดสนทสนมกนหรออาจรสกไมพงพอใจลกษณะการประสานงานหรอทาทในการพดคย พบวา มผลตอความรสกทางดานจตใจมากกวาทจะกระทบตอความส าเรจของงาน ทงนเนองจากพนกงานสวนใหญสามารถแยกแยะเรองสวนตวออกจากเรองงานไดอยางชดเจน จากการสมภาษณผใหขอมลทเปนพนกงานในกลมต าแหนงสนบสนนทมหนาทรบผดชอบในการตดตอประสานงานเปนหลก ใหขอมลทนาสนใจวา แมการตดตอสอสารกบคสอสารทมลกษณะทาทางทไมนาพงพอใจมากนกจะลดก าลงใจในการท างาน อยางไรกตาม ในฐานะคนท างานมองวามความจ าเปนตองรบผดชอบหนาทของตนเองใหดทสดเพอสงมอบงานภายในก าหนดเวลา ดงทไดกลาววา “พยายามจะคยกนดๆ เพราะวางานทเราท าคองานบรการ เราตองเจอกบสงทกอยาง ทกคน อะไรทพอเกบไวในใจไดกเกบไวในใจ เรองงานกคอเรองงาน พยายามหาวธอนๆทคลายเครยด” (พนกงานสนบสนน 4, สมภาษณ, 16 พฤษภาคม 2559)

นอกจากน พบประเดนทนาสงเกตของการสอสารระหวางสายงานทแตกตางกนคอมพนกงานบางสวนรสกวา การตดตอประสานงานขามสายงานราบรนกวาการตดตอพนกงานในสายงานของตนเอง ดงทพนกงานสาบสนบสนนคนหนงไดกลาววา “ในฝายยากกวา นอกฝายดกวา แตกนาจะขนอยกบตวบคคลดวย” (พนกงานสนบสนน 7, สมภาษณ, 2 มถนายน 2559) ประกอบกบการทพบวาพนกงานในสายงานของเดยวกนมลกษณะตางคนตางท างาน ไมมความเปนทมมากนก แตกตางจากเพอนรวมงานในสายงานอนทมกจะไดรบความรวมมอในการท างานเปนอยาง ด เชนเดยวกนกบพนกงานอกคนหนงอธบายถงความแตกตางระหวางการท างานของเพ อนรวมหนวยงานและตางหนวยงานไวดงน “เพอนรวมงานในฝายอน ๆ มอธยาศยด ใหความรวมมอในการท างานดเมอมการรองขอ สวนในฝายกตางคนตางท างานของตนเอง บางคนกไมเหนใจเรา บางครงมาเรงใหเราท างานใหในชวงใกลกลบบานแบบไมนชอบเลย” (พนกงานสนบสนน 3, สมภาษณ, 15 พฤษภาคม 2559)

68

โดยสรป การตดตอสอสารในแนวราบขององคการสวนใหญอยในรปแบบของการประสานงานและการแลกเปลยนขอมลระหวางกน ซงพนกงานในองคการมโอกาสทจะไดตดตอสอสารกบผรวมงานทมภมหลงทางประชากรศาสตรและภาระหนาททแตกตางกนออกไป โดยความแตกตางเหลานไมมผลตอการสอสารแตอยางใด ทงนปจจยทมผลตอความส าเรจของการสอสารทราบรนสวนใหญมาจากการทพนกงานมความสมพนธทดระหวางกนทจะเปนการชวยสงเสรมใหการสอสารมประสทธภาพมากยงขน อยางไรกตามพบวา ความสมพนธในดานลบนนไมมผลตอการปฏบตงาน กลาวคอหากพนกงานทไมไดรสกวามความสมพนธทดกบคสอสาร กยงสามารถปฏบตงานได อาจกลาวไดวา การสอสารในแนวราบกบพนกงานทไมไดมความสมพนธทดตอกนนนสงผลกระทบกบจตใจของพนกงานมากกวาทจะสงผลกระทบกบคณภาพของงาน

สรปภาพรวมของการสอสารตามโครงสรางขององคการทเปนทางการ เปนปจจยส าคญทท าใหการตดตอสอสารภายในองคการจ าเปนตองอาศยวธการตดตอทเปนทางการเปนหลก และใชวธการอนๆควบคกนไปเพอตอบสนองลกษณะการท างานในเชงรก รวมถงลดปญหาและอปสรรคตางๆทอาจจะเกดขนระหวางการตดตอสอสารอยางไรกตาม โครงสรางองคการทเปนทางการและการตดตอสอสารในจากบนลงลางจากผบรหารทดจะเปนทางการมากจนเกนไป สงผลกระทบโดยตรงตอความรสกหางเหนระหวางพนกงานและผบรหาร อยางไรกตาม การตดตอสอสารทประสบความส าเรจและมประสทธภาพมกเปนการสอสารระหวางพนกงานและผบงคบบญชาขนตนทใกลชดกนและสามารถใชชองทางการสอสารไดหลากหลายกวานนเอง

4.1.2.2 การตดตอสอสารทไมเปนทางการ

การตดตอสอสารอยางไมเปนทางการหรอการตดตอสอสารแบบเถาองนภายในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ไมปรากฏทศทางการสอสารทแนชด สวนมากมวตถประสงคเพอการสงคมเนองจากการตดตอสอสารทไมเปนทางการไมวาจะเปนเร องงานหรอเรองสวนตวกด สามารถสนบสนนใหพนกงานเกดความสมพนธทดระหวางกน รวมไปถงเพอการลดความตงเครยดทเกดจากการท างาน การไดระบายหรอพดคยกบเพอนรวมงานในลกษณะทไมเปนทางการนท าใหรสกสบายใจและลดความตงเครยดลงได

กจกรรมการสอสารของการสอสารทไมเปนทางการ

ลกษณะตดตอการสอสารทไมเปนทางการน พบวา มกถกน ามาใชควบคกบการสอสารอยางเปนทางการหรอในกรณทการสอสารในลกษณะท เปนทางการไมตอบสนองตอวตถประสงค โดยสวนมากพนกงานทปฏบตงานใกลชดและมความสมพนธทด ตอกนจะใชการตดตอสอสารทไมเปนทางการรวมกบการตดตอสอสารอยางเปนทางการเมอมการตดตอสอสารกนใน

69

เรองงานควบคกนไป เพราะมสวนชวยใหการสอสารประสบผลส าเรจและมประสทธภาพมากยงขน โดยผานกจกรรมการสอสารทงการพดทอาศยการอาศยวธการซงหนา และการใชเครองมอตางๆ โดยเฉพาะสอสงคมทไมไดเปนทางการ อาจเรยกไดวาส าหรบกลมพนกงานทใกลชดสนทสนมกนอยพอสมควรแลวบรรยากาศของการการสอสารทไมเปนทางการมกเกดขนอยเสมอ เชน มการพดคยกนอยางไมเปนทางการ การชวนกนไปรบประทานอาหารรวมกนเปนประจ า ทงนกจกรรมการสอสารดวยการเขยนไมพบในกรณการสอสารทไมเปนทางการ

การตดตอสอสารระหวางพนกงานและผบงคบบญชาในแบบทไมเปนทางการชวยกระชบความสมพนธระหวางกนและใหการตดตอสอสารในเรองงานหรอเรองทเปนทางการมคว ามราบรนมากขน เพราะพนกงานจะรสกใกลชดกบผบงคบบญชา จนสามารถพดคยและเกดความรสกไววางใจผบงคบบญชาของตนเอง ส าหรบการตดตอสอสารทไมเปนทางการระหวางพนกงานระดบปฏบตการและผบงคบบญชาล าดบทสงขนไปจนถงผบรหารมกมนอย เวนเสยแตวาผบรหารทานนนๆ มความสนทสนมกบพนกงานเปนการสวนตว

ปจจยทมผลตอการสอสารทไมเปนทางการ

จากการศกษาพบวา การสอสารทไมเปนทางการเปนสวนหนงทชวยสนบสนนใหการสอสารภายในองคการเปนไปอยางราบรนและชวยเพมบรรยากาศขององคการไปในทางทดได จากการสมภาษณผใหขอมล ไดแสดงความคดเหนทคลายคลงกนวา บรรยากาศขององคการในปจจบนเปนไปในลกษณะสนบสนน เนองจากความสมพนธทไมเปนทางการระหวางพนกงานเปนไปในลกษณะทเหมอนคนในครอบครวเดยวกน โดยเฉพาะอยางยงในแงของบรรยากาศในการสอส ารระหวางพนกงานในระดบเดยวกน มบรรยากาศในการสอสารระหวางเพอนรวมงานภายในองคการเปนไปในทางบวก กลาวคอ พนกงานสวนใหญมความสบายใจทจะสอสารระหวางกน แตละฝายงานตางใหการชวยเหลอเกอกลกนเปนอยางด นอกจากนยงมองวาพนกงานในองคการมความเคารพในการตดสนใจ ใหเกยรตกนและสามารถแสดงความคดเหนตอกนไดโดยไมมการแบงฝกแบงฝายแตอยางใด ซงบรรยากาศในลกษณะนมสวนชวยอยางยงในการสงเสรมใหการตดตอสอสารในแนวราบประสบผลส าเรจและยงมประสทธภาพอกดวย ดงพนกงานสายวจยและพฒนาคนหนงไดกลาวถงบรรยากาศในการสอสารในองคการวา“ขอดขององคกรเราคอ ทกคนใหเกยรตกน คยกนได ไมแบงฝกแบงฝาย ถอวาทกคนมความสามคคทเดยว” (พนกงานวจย 1, สมภาษณ, 13 พฤษภาคม 2559)

นอกจากน สภาพแวดลอมขององคการโดยรวม เออใหเกดบรรยากาศของการสอสารอยางไมเปนทางการพอสมควร กลาวคอ มการจดสรรพนทใหเปนมมพกผอนของพนกงาน อาท ลานกฬาบาสเกตบอล หองส าหรบซอมกฬาเทเบลเทนนส พนทนงโซฟาส าหรบการพดคยอยางไมเปน

70

ทางการ หรอหองส าหรบท ากจกรรมตางๆ เพอใหพนกงานไดมโอกาสพบปะพดคยกน ซงจากการสงเกตพบวา พนทพกผอนเหลานไดรบความนยมอยางมากจากพนกงานทงสายวจยและสายสนบสนน อกทงผใหขอมลสวนใหญแสดงความคดเหนวา รสกพงพอใจตอการจดสรรมมพกผอนใหกบพนกงานเปนอยางมาก เนองจากชวยลดความตงเครยดจากการท างานไดเปนอยางด อกทงยงสามารถออกก าลงกายในชวงเวลาหลงจากท างานไดดวย

อยางไรกตาม บรรยากาศทเอออ านวยใหเกดการสอสารอยางไมเปนทางการเหลาเปนสาเหตหนงของการเกดและแพรกระจายขาวลอภายในองคการได โดยมากจะพบในลกษณะของการพดคยแบบปากตอปาก หรอการจบกลมสนทนาในเรองทเปนความลบ หรอในประเดนทการสอสารทเปนทางการไมสามารถตอบสนองได จากการสมภาษณผใหขอมลพบวา ขาวลอภายในองคการทปรากฏสวนใหญเปนเรองเทจมากกวาเรองจรง หรอหากเปนเรองจรงจะพบวามความเกนจรงมากกวาทควรจะเปน และมกจะเปนขาวลอดานลบมากกวาขาวลอดานบวก นอกจากนยงพบวา ขาวลอภายในองคการจะถกสงตออยางรวดเรวมาก เนองมาจากผถายทอดขาวลอมกจะสงตอสารไปยงกลมคนมากกวาการสอสารระหวางบคคล สงทนาสงเกตคอตนตอของขาวสารมกจะมาจากคนกลมเดมๆ บางครงสามารถคาดเดาไดอยางไมยากวาขาวลอดงกลาวมทมาจากพนกงานคนใด

จากการสมภาษณพนกงานมหนาทรบผดชอบการสอสารภายในองคการ และมประสบการณในการจดการกบขาวลอทเกดขนใหขอมลทนาสนใจวา ในกรณทขาวลอเปนเรองเทจ การบรหารจดการดวยการแจงแกไขขอมลกบพนกงานผทไดรบสารซงเปนขาวลอ มกไดผลนอยกวาวธการท าใหขอเทจจรงกลายเปนขาวลอ ไวดงน

“ขาวลอตองแกดวยขาวลอ ถาไปแกกนตรงๆ ไมคอยเชอกนหรอก ยงจะคยกนไปเรอย ตองท าใหเรองจรงกลายเปนขาวลอบางแลวใหไปกระจายตอกนเลย แตไปบอกกบคนปลอยขาวไมไดนะ เลอกกระซบคนทสนทกน ใหแนใจวาเขาจะไปบอกตอ เดยวสกพกกจะลอเรองจรงกนเอง เปนอนจบ ไวเรองหนาคอยลอตอ”(พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

จะเหนไดวาวธการจดการกบขาวลอภายในองคการ สามารถกระท าไดโดยการสอสารซ าในเรองจรงโดยใหคนใกลตวของพนกงานทเปนตนตอของขาวสารเปนกลมเปาหมาย และไมท าใหรสกวาเปนการแกไขขาวลอ โดยเมอกลมเปาหมายไดรบสารแลวจะมการกระจายตอ ท าใหเรองจรงสงตอเปนทอดๆ สงผลใหขาวลอทเปนเทจหมดไป หรอหยดพดถงประเดนดงกลาวได

โดยสรป ภาพรวมของการสอสารแบบไมเปนทางการภายในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตมบทบาทในการสงเสรมประสทธภาพในการสอสารใหดมากยงขนเมอวธการสอสารทเปน

71

ทางการไมตอบวตถประสงค รวมถงมสวนชวยในการพฒนาความสมพนธระหวางกนของพนกงานไมวาจะเปน ผบงคบบญชากบพนกงาน หรอพนกงานดวยกน ซงมผลตอความส าเรจในการสอสารองคการ อยางไรกด ”ขาวลอ”ทเกดขนภายในองคการนนไมสงผลกระทบตอการท างานมากนกเนองจากผท เกยวของมองวาเปนเรองธรรมชาตขององคการซงเ ปนการรวมกนของกลมคน ขณะเดยวกนกสามารถทจะบรหารจดการขาวลอทเกดขนได

4.2 สวนท 2 การศกษาปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

ความส าเรจของการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโลยแหงชาตทงทอยใน

รปแบบของการสอสารทเปนทางการและไมเปนการ มาจากการพจารณาเลอกใชวธการทเหมาะสมกบสถานการณจนน าไปสการสอสารทประสบผลส าเรจและเกดประสทธภาพ อยางไรกตาม พบวา ยงมปญหาอปสรรคบางประการทเกดขนระหวางการสอสารทท าใหเกดความยากล าบากในการประสานงานระหวางกน หรอท าใหการสอสารภายในองคการนนไมประสบผลส าเรจตามทควรจ าเปน โดยปจจยทางการสอสารทเปนอปสรรคตอการสอสารภายในองคการทพบในองคการ อางองจากแนวคดเรองอปสรรคของการสอสารภายในองคการของ ไดแก การบดเบอนสาร ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขน ภาระในการตดตอสอสารและการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม โดยมรายละเอยด ดงน

1. การบดเบอนสาร

ปญหาการบดเบอนสารเกดจากการทพนกงานแตละคนในองคการมความแตกตางกนในประสบการณ สงผลใหการตความหมายของสารหรอตอสงทไดพบเหนตางๆ แตกตางกนไปตามกรอบอางองของบคคลนนๆ การรบรนน มผลตอทศนคต ความรสกนกคด ตลอดจนพฤตกรรมในการสอสาร ทอาจจะเกดจาก บคลคภาพสวนตว การเรยนรและประสบการณเกากอน แรงจงใจและความสนใจ ความคาดหวง ทศนคต ตลอดจนแรงขบทเกดจากสงเราอนๆ ทมผลตอการรบรของพนกงานคนนนๆ ซงอาจจะท าใหการตความหมายของสารผดเพยนไปจากวตถประสงคทคสอสารไดแมวาจะเกดจากความไมไดตงใจกตาม

การบดเบอนขาวสารทเกดจากการสงขอขอมลทผดพลาดจากรบรของพนกงานทแตกตางกน เปนปจจยส าคญอยางยงทกอใหเกดอปสรรคในระหวางการสอสาร และอาจท าใหการสอสารลมเหลวในทสด อยางไรกตามพบวา ปญหาดานการบดเบอนสารมกจะเกดจากความแตกตาง

72

ทางประสบการณของพนกงาน และการสงตอขาวสารหลายขนตอน โดยไมไดเกดจากความตงใจ สวนใหญมกจะเกดขนกบการตดตอสอสารในจากบนลงลาง กลาวคอ เมอพนกงานหรอผใตบงคบบญชาไดรบค าสง หรอรบมอบนโยบายจากผบรหารไปแลว พบวามการตความไปคนละความหมาย และเมอน าไปสอสารตอจงท าใหความหมายผดเพยนไปจากสงทผบรหารคาดหวง ทงน ผบรหารระดบสงขององคการไดตระหนกถงปญหาดงกลาวนเปนอยางด และไดวเคราะหวาปญหาดงกลาวอาจจะมาจากสาเหตทปจจบนมพนกงานทเปนคนรนใหมเขามาท างานมากขน โดยไดวเคราะหถงสาเหตของปญหาดงกลาวนวามาจากความแตกตางทางดานอายและประสบการณในการท างานทแตกตางกน ดงน

“หลายๆเรอง อยางเชนบอกวาใหท าแกว แตแกวสมองของนองๆทเปนคนรนใหม กบแกวในความคดของผใหญมลกษณะทตางกน ท าใหหลายๆเรองทเราท างานตองแกปญหาระหวางทางเยอะมาก เพราะความเขาใจความหมายของค าสงหรอนโยบายแตกตางกน ดงนน กบพนกงานทเปนคนรนใหม อาจจะตองพยายามหาวธอธบายใหมากขนกวาเดม เพอไมใหเกดปญหาเชนน” (ผบรหาร 1, สมภาษณ, 27 พฤษภาคม 2559)

จะเหนวา ในปจจบนอตราสวนของพนกงานทปฏบตงานอยในองคการทมอายนอยกวา 40 ป มจ านวนเกนครงหนงของพนกงานทงหมด ขณะเดยวกนพนกงานทอยในระดบบรหารมกมอายตงแต 41 ปขนไป ชองวางระหวางวยและประสบการณในชวตรวมถงการท างานทแตกตางกนน ท าใหเมอพนกงานไดรบขอมลขาวสารมาแลว จงเกดการตความทไมเหมอนกนหรอไมเปนไปตามทผบรหารคาดหวง บอยครงทพบวาเมอพนกงานไดรบนโยบายหรอค าสงจากผบรหารไปแลว ผลงานทไดไมเปนไปตามทผบรหารไดมอบนโยบายสงการ

ผลกระทบจากการรบรและการตความหมายของผรบสารทแตกตางกนน สงผลใหการท างานตองใชระยะเวลามากขนเนองจากตองมการแกไขขอมลใหถกตองอยตลอดเวลา รวมถงการสอสารนโยบายหรอการสงการใดๆ อาจจะตองใชวธการสอสารซ าๆ และอธบายอยางละเอยดมากขน เพอใหแนใจวาพนกงานจะไดรบขอมลไปในทศทางเดยวกน อยางไรกตาม การสอสารทไมเปนไปตามทผบรหารคาดหวง สงผลใหตองมการแกไขงานอยเปนประจ าเพอใหบรรลเปาหมายตามนโยบายของผบรหารทไดวางไว พนกงานจงรสกเหนอยกบการท างานมากขน ผบรหารทานหนงไดอธบายวา ความรสกเหนอยจากการท างานของพนกงานหลายคน หากวเคราะหอยางละเอยดแลวจะพบวา สวนหนงมสาเหตมาจากการทผบรหารและพนกงานมประสบการณและพนฐานในการรบรทแตกตางกน ผบรหารมกจะเขาใจวา เมอไดสอสารไปแลวพนกงานจะเขาใจสงทตนเองสอสารเปนอยางด อยางไรกตามพบวาพนกงานกลบเขาไปในในทศทางอน ซงปญหานเกดจากการรบรทแตกตางกน ดงนนเมอสง

73

ทไดสอสารไปไมเปนไปตามทเขาใจ ผลงานของพนกงานยอมไมเปนไปตามทผบรหารตงใจไว ท าใหผบรหารตองลงไปแกไขปญหาอยบอยครง หรอพนกงานเองกตองเสยเวลากบการแกไขผลงานมากขน แทนทจะน าเวลาไปสรางสรรคผลงานใหมๆ กลบตองมาแกไขงานเดมๆทเกดจากการสอสารกนไมเขาใจ อนง อปสรรคในดานการรบรทแตกตางกนระหวางผบรหารและพนกงาน เปนขอเตอนใจใหกบผบรหารและสมาชกองคการไดเปนอยางดวา กระบวนการรบรกอใหเ กดความผดพลาดในการตดสนใจหรอการบรหารงานได ดงนนปจจบนผบรหารจงไดพยายามหาวธการสอสารทจะชวยลดปญหาและอปสรรคดงกลาวไมวาจะเปนการจดการประชม การจดเวทเพอเพมโอกาสใหผบรหารไดพดคยกบพนกงานตามกจกรรมตางๆ เปนตน

2. ความเงยบงนในองคการ

การสอสารทลมเหลวภายในองคการ พบวา สวนหนงเกดจากการทพนกงานไมเตมใจทจะแสดงความคดเหนของตนตอเหตการณทเกดขนในองคการ เพราะมความเชอวาความคดเหนของตนเองนนไมกอใหเกดประโยชนใดๆ ตอการบรหารงาน โดยเฉพาะในเรองทพนกงานร สกไมเหนดวย มกหลกเลยงทจะแสดงความคดเหน เพราะรสกวาอาจจะเกดผลเสยตอตวเองในอนาคต บอยครงทพบวา เกดการเขาใจผดกนของพนกงานในองคการอนเนองมาจากความรสกไมพอใจตอผบรหารหรอทประชม แตพนกงานไมไดแสดงความคดเหน หรอโตแยงใดๆ ท าใหทประชมไมทราบวาพนกงานรสกไมพงพอใจตอเรองนนๆ ท าใหหลงจากการประชมเสรจสน มการสอสารขอมลในทศนคตดานลบ ซงกรณดงกลาวนไมกอใหเกดผลดกบองคการแมแตนอย

นอกจากความตงใจทจะไมแสดงความคดเหนของตนเองแลว การไมใสใจกนของคสอสารยงมสวนท าใหเกดอปสรรคทเปนความเงยบงนในองคการโดยไมไดตงได เหนไดชดในการประชมทมกจะพบวาผเขารวมประชมมกสนใจสงอนมากกวาสงทไดหารอกนในวงประชม ดงนน บรรยากาศในวงประชมพนกงานสวนใหญจงจดจอกบเรองของตวเอง มากกวาเรองทควรจะใหความสนใจในทประชม จากการสมภาษณประเดนดงกลาวน ผใหขอมลไดอธบายวา การสอสารของผบรหารหรอผบงคบบญชาในวงประชม หากพนกงานใหความสนใจทจะฟงสงทผบรหารหรอบงคบบญชาสอสาร กจะท าใหการสอสารเรองตางๆ ประสบผลส าเรจ ทกคนในวงประชมมความเขาใจตรงกน ไมตองเสยเวลาสอสารซ าอกครง อยางไรกตาม ปญหาทเกดขนจากการททกคนไมใสใจสงทก าลงสอสารในวงประชม จนท าใหการสอสารทไมเปนไปตามทคาดหวงมกเกดจากการทพนกงานน างานอนๆ เขามาท างานในหองประชม หรอใชสอสงคมอนๆ เขามาใชในหองประชม โดยไมใหความสนใจกบประเดนในทประชม หรอหลกเลยงทจะแสดงความคดเหนในทประชม แตไปใชวธการตอบโตกบบคคลอนๆ ทไมใหอยในวงประชม เชน การโตแยงผบรหารผานสอสงคม ซงนอกจากจะท าให

74

หลงจากการประชมเสรจสนเกดความไมเขาใจจนจ าเปนตองมการสอสารซ าอกครงแลว ความไมพอใจทเกดขนของพนกงานอาจไมไดรบการแกไขปญหา เนองจากการไมยอมแสดงความคดเหนนนเอง พนกงานคนหนงใหขอมลทนาสนใจเกยวกบการสนทนาในวงประชมไวดงน

“ในหองประชมเราคยกน 10 เรองถาจะประสบความส าเรจดๆ อยางฝรงจะไมใหเอาโนตบคเขา แตทนทกคนจะมของตวเอง สงเกตวาทจรงเรารบสารทถกสอนอยมาก ซงจรงๆเรารบสารเพยงแค 50 อก 50 เราไมไดสนใจ ไมไดเกบรายละเอยด กลายเปนวาเราคยกนไมรเรอง การประชมทเปนทางการจงไมมประสทธภาพ เพราะเราเองทสรางใหมวฒนธรรมของการสนใจสง อนมากกวาสงทคยกน” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

โดยสรป ปญหาความเงยบงนในองคการทเกดขนสงผลอยางยงตอความส าเรจในการสอสารภายในองคการ โดยเฉพาะอยางยงการสอสารในวงประชมทตองการการแสดงความคดเหน และการแลกเปลยนขอมลเพอใหไดมาซงขอสรปทดทสดและมตทเหนชอบจากทกคนในวงประชม อยางไรกตามความไมเขาใจกนหลงจากททประชมมมตแลวอาจเกดจาก ความตงใจทจะไมแสดงความคดเหนในทประชมและความไมใสใจประเดนในทประชม ซงท าใหพนกงานทไมเหนดวยและไมยอมแสดงความคดเหนของตนเกดทศนคตดานลบตอวงประชมและเพอนรวมอาจ ซงอาจจะรวมไปถงผบรหารดวยในบางครง ทงน เหตการณเชนนหากเกดขนบอยๆ ในระยะยาวจะมผลเสยโดยตรงตอองคการและความรสกผกพนของพนกงานทมตอองคการได

3. ความสมพนธทางสถานภาพระหวางคสอสาร

แมวาความสมพนธระหวางบคคลทดระหวางคสอสารจะเปนปจจยส าคญทท าใหการตอตอสอสารประสบผลส าเรจ ไมวาจะเปนการตดตอสอสาร ทงทมทศทางจากสอสารจากในจากบนลงลาง การสอสารในจากลางขนบน การสอสารในแนวราบ ไปจนถงการสอสารตางหนวยงานตางระดบ โดยพนกงานทมความสมพนธกนในทศทางลบจะไมไดสงผลตอความส าเรจในการปฏบตงาน อยางไรกตามสถานภาพทางการสอสารของพนกงานทแตกตางกนในองคการ ไมวาจะเปน ต าแหนงหนาทการงาน ขนาดหองท างาน เงนเดอน หรอปจจยอนๆ อาจจะสงกระทบตอการสอสารทมประสทธภาพได เชน ความแตกตางในต าแหนงหนาทการงานระหวางผบงคบบญชาและพนกงานใตบงคบบญชา ท าใหพนกงานเลอกทจะสอสารในสงทผบงคบบญชาอยากจะไดยนเทานน เพราะหากสอสารในสงทผบงคบบญชาไมพงพอใจแลว อาจสงผลเสยกบตวเองในภายหลง จงพยายามหลกเลยงทจะแสดงความเหนทโตแยงกบผบงคบบญชา แมวาจะไมรสกไมเหนดวยอยางมากกตาม ทงน อปสรรคทเกด

75

จากสถานภาพทตางกนของพนกงานนนแทบจะไมพบ หรอพบไดนอยมากในองคการ เนองจากขนอยกบบคลกภาพของพนกงานเปนปจจยหลกวาจะมการแสดงออกกบผบงคบบญชาอยางไร

4. ระยะหางทางกายภาพ

ปจจบนศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตมอายการกอตงเกอบ 13 ปและจ านวนพนกงานกวาสองรอยคน โดยในระยะหลงจ านวนพนกงานเพมกวาเทาตวภายในระยะเวลาอนรวดเรว ท าใหมความจ าเปนตองยายสถานทปฏบตงานในชวงปลายป 2555 จากการยายสถานทปฏบตงานดงกลาว ท าใหเกดระยะหางทางกายภาพระหวางพนกงานกบผบรหารมากขน จากการสมภาษณผใหขอมลทงผบรหารและพนกงานสวนใหญใหขอมลไปในทศทางเดยวกนวา ระยะหางทางกายภาพทเกดขนจากการยายสถานทปฏบตงาน มผลโดยตรงตอการสอสารรวมถงบรรยากาศขององคการดวยเชนกน กลาวคอ ในชวงแรกของการกอตงนาโนเทคในป 2546 องคการยงมขนาดเลกและมสถานทปฏบตงานอยภายในชนเดยวกนของอาคาร โดยหองปฏบตการจะถกแยกออกไปจากพนทส านกงานตามความเหมาะสม ทงน การทพนกงานมพนทปฏบตงานอยภายในชนเดยวกน สงผลท าใหเกดบรรยากาศของความใกลชด ทงผบรหารระดบสง ผบรหารระดบกลางและพนกงานในสายงานตางๆ จะม กจกรรมรวมกนอยเปนประจ า โอกาสในการพดคยและสนทนาอยางไมเปนทางการกเกดขนไดงายกวา เพราะเหนหนาและเดนผานกนอยตลอดเวลา อยางไรกตาม ตงแตป 2555 เปนตนมา องคการมการเจรญเตบโตและพฒนาขนอยางตอเนอง เปนผลใหจ านวนพนกงานเพมขนอยางรวดเรว และมความจ าเปนตองขยบขยายจากพนทปฏบตงานเดมมาสพนทปฏบตงานแหงใหม ในชวงปลายป 2555 ศนยนาโนเทคจงมการยายพนทท างานมายงอาคารแหงใหมทกวางขวางมากขน มการแบงพนทปฏบตงานออกเปนสดสวนอยางชดเจน โดยเฉพาะการจดพนทหองปฏบตงานของผบรหารจะอยบรเวณชนบนของอาคาร ขณะทพนทส านกงานของพนกงานในระดบปฏบตการจะอยชนลางของส านกงาน ดวยเหตน จงท าใหพนกงานแสดงความคดเหนหลงจากทมการยายพนทปฏบตงานแหงใหมวา “เมอกอนไมเปนแบบน อยใกลๆกนยงมโอกาสไดถามสารทกขสขดบ สอสารกนมากกวา” (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 10 พฤษภาคม 2559) หรอแมกระทง “รสกไดถงความเปลยนไป เราไดคยกนนอยลง เขาถงยากขน ไมคอยไดเจอกน เวลามปญหาขนมาเราปรกษากนโดยตรงเลยไมได เพราะเราอยคนละชน เชามาไมไดเจอกนไมไดทกทาย ไมไดรวาวนนใครเปนอะไร ความใกลชดกอาจจะลดลงไปบาง” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

นอกจากนในแงของผบรหาร กรสกถงบรรยากาศทไมเหมอนเดมเชนเดยวกน ผบรหารระดบสงกไดอธบายถงความเปลยนแปลงในลกษณะเดยวกนกบพนกงานวา “องคการเราใหญขน

76

เมอกอนเลกนดเดยว กเหมอนบานหลงเลกเหมอนครอบครว เมอบานหลงใหญขน สมาชกเพมมากขน การสอสารดวยวธการเดมๆทเรายงไมเปลยน เลยท าใหรสกวาสมยกอนเรายงคยกนรเรองมากขน หรอเวลาทลกนองมปญหากจะรายงานไดทนท” (ผบรหาร 2, สมภาษณ, 27 พฤษภาคม 2559)

จะเหนไดวาหลงจากทมการยายพนทปฏบตงานมายงอาคารแหงใหมพนกงานทเคยปฏบตงานในอาคารแหงเดมทแตละแผนกตงอยในพนทเดยวกนนน ตางรสกวาการยายพนทมายงอาคารแหงใหม มผลท าใหบรรยากาศในการสอสารเปลยนแปลงไปจากเดม โดยเฉพาะอยางยงความรสกทเคยใกลชดกบผบรหารลดลงอยางเหนไดชด เพราะโอกาสในการเดนผาน หรอพบปะพดคยอยางไมเปนทางการแบบเดมหายไป กลายเปนการเจอกนหรอสอสารกบผบรหารในเวลาทมการประชม หรอกจกรรมทเปนทางการอนๆ เทานน แตในทางกลบกน เมอสอบถามในประเดนเดยวกนกบพนกงานสายวจยทมพนทปฏบตงานอยในหองปฏบตการเปนสวนใหญ พบขอสงเกตทนาสนใจวา พวกเขารสกพงพอใจกบสภาพแวดลอมในอาคารแหงใหม และรสกวาพนทปฏบตงานเดมกบพนทใหมไมแตกตางกนมากนก แตมความเปนสดสวน กวางขวางและสะดวกตอการปฏบตงานมากขนกวาเดม นอกจากนความรสกใกลชดกบผบรหารพบวาไมแตกตางกบตอนทยงปฏบตงานในพนทเกา ดงทไดกลาววา “เหมอนเดมนะ ไมมอะไรเปลยน แตรสกเปนสดเปนสวนมากขน หองแลปกวาง มพนทของตวเองมากกวาตอนอยตกเกา” (พนกงานสนบสนน 3, สมภาษณ, 26 พฤษภาคม 2559)

อาจสรปไดวา ระยะหางทางกายภาพทเกดขนจากการยายพนทปฏบตงานมายงอาคารแหงใหม มผลท าใหบรรยากาศของความใกลชดกนระหวางผบรหารและพนกงานเปลยนไป เนองมาจากโอกาสในการสอสารทไมเปนทางการและการพดคยสารทกขสขดบลดนอยลง ดงนนปญหาทพบจากกรณดงกลาวน คอ การทมพนกงานบางสวนรสกวาตนเองมสถานภาพทแตกตางจากผบรหารและไมสะดวกใจทจะแสดงความคดเหนและพดคยกบผบรหารไดโดยตรง หรออาจไมกลาแสดงความคดเหนในทประชม ซงมสาเหตมาจาก ระยะหางทางกายภาพระหวางตนเองกบผบรหาร อยางไรกตามความรสกทเปลยนแปลงไปน โดยสวนใหญจะเกดขนกบพนกงานทปฏบตงานในสายสนบสนน มากกวาพนกงานทปฏบต งานในสายงานวจย เนองจากพนกงานสายงานวจยนนมสภาพแวดลอมการปฏบตงานทจ าเปนตองอาศยการแบงสดสวนพนททชดเจนอยแลว จงรสกวาพนทปฏบตงานแหงใหมมสภาพแวดลอมทางดานกายภาพดกวาพนทปฏบตงานเดม

5. การสอสารขามดบขน

อปสรรคในการสอสารทเกดจากการการสอสารขามล าดบขนในทน ไมรวมถงความจ าเปนทจะตองสอสารในทศทางตางหนวยงานตางระดบ กลาวคอ เลขานการจ าเปนตองตดตอผบรหารระดบสงทไมไดอยในสายบงคบบญชาของตนเองในทนท โดยไมผานพนกงานในสายบงคบ

77

บญชานน เนองจากตองเขาประชมอยางเรงดวน อยางไรกตาม การสอสารขามล าดบขนจากความตงใจของพนกงานเกดขนอยบาง โดยสวนใหญมกเปนการสอสารขามผบงคบบญชาขนตนหรอขามบคคลใดบคคลหนงไป ซงเปนบคคลทควรจะไดรบขาวสารหรอขอมลนนๆกอน โดยมากจากความจ าเปนทจะตองสอสารในเรองดวน หรอเมอเหนวาเปนเรองทผบงคบบญชาขนตนไมสามารถใหค าตอบได จงตองอาศยสอสารหรอปรกษาผบงคบบญชาในล าดบถดไป ดงทพนกงานคนหนงไดแสดงทศนะเกยวกบการสอสารทจ าเปนตองขามล าดบขนไวดงน “บางทกตองไปถามคนอนทเขาจะนาจะใหค าตอบไดดกวา หมายความวาไมใชสมสสมหาถามเอง แตเมอเราถามหวหนาเราแลวไมไดค าตอบทเคลยร เราจะตองถามคนอนเสรม เพอใหแนใจวาสงทเราไมร ขณะนเราไดเขาใจมนแลว ” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559) อยางไรกดพบวา การเกดขนของกรณดงกลาวนไมไดเกดขนบอยนก เพราะมกจะเกดขนจากความจ าเปนของสถานการณ และผบงคบบญชากยนดท จะใหมการสอสารในลกษณะน ทงน หากเปนเรองกรณเรงดวนและมแนวโนมทจะตองรายงานเรองดงกลาวขามล าดบขน ปจจบนองคการสามารถใชจดหมายอเลกทรอนกสสอสารเพอเปนการลดปญหาทอาจจะตามมาจากการสอสารขามบคคลใดบคคลหนงไป เนองจากอเมลสามารถสงส าเนาถงบคคลอนเพอรบทราบไดนนเอง

6. ภาระทางการสอสาร

เนองจากลกษณะการท างานของนาโนเทคเปนการท างานแบบเชงรก พนกงานคนหนงอาจมหนาทรบผดชอบทหลากหลาย ท าใหเกดภาระทางการสอสารทมปรมาณมาก หรอบางครงอาจรสกวาหนกจนเกนไป ภาระการสอสารจ านวนมากนมผลท าใหการสอสารไมประสบส าเรจเทาทควร กลาวคอ พนกงานมโอกาสทจะไมรบขาวสารอน ทไมไดมผลกระทบโดยตรงกบงานของตวเอง เชน ขาวสารประเภทแจงเพอทราบ ขอความรวมมอ หรอขาวสารทไมไดเปนเรองดวน จากการสมภาษณพนกงานผใหขอมล พบประเดนทนาสนใจวา ขาวสารปรมาณมากในแตละวนทไหลผานเขามาแทบจะทกชองทางและขอจ ากดทางดานเวลา ท าใหพนกงานเลอกรบแตเฉพาะขอมลทส าคญและเพกเฉยตอขอมลบางอยางทคดวายงไมส าคญในเวลานนๆ โดยมองวาเรองดงกลาวยงไมจ าเปนทจะตองรบทราบหรอตอบสนองอยางทนททนใด โดยเฉพาะอยางยงพนกงานทมหนาทรบผดชอบดานการประสานงานกบบคคลอนๆ เปนจ านวนมาก ท าใหภาระการสอสารมปรมาณมากในแตละวน เมอมขาวสารทถกสงออกในลกษณะกระจายเพอทราบทวทงองคกร ทไมไดเกยวของกบงานโดยตรงจงไมไดใหความสนใจกบขาวสารนนๆ มากนก เชน ประกาศประชาสมพนธกจกรรมตางๆ จดหมายขอความรวมมอ เปนตน ดวยเหตนหลงจากการสอสารขอมลทวทงองคการไปแลว จงพบวา ยงมพนกงานบางสวนของทไมทราบวาองคการไดเคยสอสารเรองดงกลาวไปกอนหนาแลว ท าใหตองมการสอสารซ าอกครงหรออาจจะหลายครงนบตงแตการสอสารครงแรก ในทางกลบกนส าหรบพนกงานทรบขอมลขาวสารอย

78

เปนประจ า อาจเปนเหตใหรสกวาไดรบขอมลทซ ากนมากจนเกนไป หรออาจรสกเบอหนายกบการสอสารแบบเดมๆ ท าใหมโอกาสทจะเพกเฉยตอการสอสารเรองอนๆในอนาคต เพราะคดวาเปนเรองทเคยไดรบทราบมากอนหนานแลว

ทงน การแกไขปญหาดานการตดตอสอสารทมขอมลมากจนเกนไป พนกงานไดใหขอมลวา สามารถท าไดโดยการใชวธคดเลอกสารเทาทจ าเปนตองาน ทงสารทจะไหลเปนจากลางขนบนไปยงผบรหารระดบสงและสารทไหลลงไปในจากบนลงลางไปยงพนกงานในระดบปฏบตการ เพอลดความซบซอนในการรบสารและไมสรางความเบอหนายใหกบพนกงานทมกจะไดรบขาวสารเดมๆอยเปนประจ า โดยไดอธบายวา “อยากใหพจารณาวาขาวไหนเหมาะกบใคร แลวสงไปทกลมเปาหมายจรงๆ มากกวาจะสงไปทวๆ เรองเดมๆท าใหเบอ ไมตนเตน แตถานานๆทมา จะดน าสนใจมากกวาเยอะ” (พนกงานสนบสนน 4, สมภาษณ, 16 พฤษภาคม 2559)

โดยสรป ลกษณะของการท างานเชงรก ท าใหพนกงานทมหนาทรบผดชอบดานการประสานงาน มโอกาสทจะตองเผชญกบภาระทางการสอสารทมากกวาคนอนๆ ดงนน พนกงานมความจ าเปนตองเลอกรบสารทเกยวของกบงานของตนเองเทานน เนองจากไมมเวลามากพอทจะรบขาวสารปรมาณมากมายในแตละวน นอกจากน การสอสารในลกษณะทเปนเรองเดม ซ าๆ ยงสงผลใหพนกงานรสกเบอหนายอกดวย อยางไรกด หากองคการสามารถจ าแนกกลมเปาหมายของผรบสาร และหาวธการทเหมาะแกการสอสารไปยงกลมเปาหมายแตละกลม กนาจะชวยชดปญหาความเบอหนายทเกดจากการรบขอมลขาวสารในเรองเดมๆบอยครงได

7. การเลอกใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม

ปจจบนเทคโนโลยทางการสอสารทเจรญกาวหนามากขน ท าใหสอสงคมเขามามบทบาทและเพมทางเลอกในการตดตอสอสารในองคการมากยงขน นอกเหนอจากการใชจดหมายอเลกทรอนกส พนกงานในองคการยงสามารถตดตอสอสารกนดวยสอสงคมอยาง LINE ทปจจบนสามารถใชงานไดทงบนโทรศพทมอถอและยงสามารถตดตงโปรแกรมลงบนคอมพวเตอรสวนบคคล ดวยคณสมบตเฉพาะของโปรแกรมดงกลาวมลกเลนมากมาย สามารถสงรป และสนทนาแบบกลมได ท าใหพนกงานสวนใหญขององคการเลอกทจะใชโปรแกรมประยกตดงกลาวนมาชวยในการตดตอสอสารในองคการ ทงนจากการสมภาษณผใหขอมล พบวา พนกงานในองคการสวนใหญ ไดแสดงทรรศนะวาอทธพลของเทคโนโลยทเขามามบทบาทในการตดตอสอสารภายในองคการท าใหมทางเลอกมากขน โดยเฉพาะโปรแกรมประยกตส าหรบการสนทนาอยาง LINE ถกน ามาปรบใชในการสอสารภายในองคการมากขน พนกงานรวมถงมทงขอดและขอเสยแตกตางกนไป กลาวคอ โปรแกรมประยกตดงกลาวสามารถตอบโจทยการสนทนาทตองการการโตตอบแบบทนททนใด (Real-time)

79

โดยเฉพาะอยางยงการโตตอบและการสนทนาแบบกลม นอกจากนยงเปนชองทางการสอสารทสามารถชวยสรางบรรยากาศทเปนกนเองระหวางการสอสารมากขน ลดความเปนทางการในการสอสารทมมากจนเกนไป ในทางตรงกนขามมองวา ชองทางดงกลาวยงไมใชชองทางหลกทจะน ามาใชในการสอสารส าหรบองคการ เนองจากโปรแกรมประยกตดงกลาวไมถอเปนชองทางการตดตอสอสารทเปนทางการ อาจไมเหมาะกบการสนทนาเรองงานทตองการความเปนทางการหรอความเรงดวน นอกจากนยงมโอกาสทพนกงานทไมไดใชโปรแกรมประยกตอาจไมรบรสงทมการสอสารไดเปนผลใหการสอสารไมประสบผลส าเรจ ดงนนพนกงานในองคการจงควรเลอกใชชองทางการสอสารภายในองคการและวธการใหถกตองและเหมาะสมกบกาละเทศะ โดยพจารณาจากความเหมาะสมและวตถประสงคของการสอสาร

อยางไรกตาม อทธพลของเทคโนโลยทเขามามบทบาทมากขน สงผลเกดปญหาและอปสรรคเกยวกบการเลอกใชชองทางการสอสารภายในองคการคอ การทพนกงานไมสามารถแยกชองทางการสอสารทเปนทางการและชองทางการสอสารทไม เปนทางการออกจากกน กลาวคอ การสอสารทไมประสบผลส าเรจบางครงมาจากการพจารณาเลอกใชวธการตดตองานผานโปรแกรมประยกตมากจนเกนไป โดยเรองส าคญทควรจะมการตดตออยางเปนทางการกลบไปใชชองทางทไมเปนทางการเหลาน ท าใหการสอสารไมทวถงและอาจไมประสบความส าเรจอยางทควรจะเปน โดยเฉพาะอยางยงการสอสารภายในองคการในระยะหลง เหนไดชดวาโปรแกรมประยกตดงกลาวเขามามบทบาทในการสงงานหรอประสานงานมากขน โดยปรากฏใหเหนทงการสอสารจากบนลงลาง จากลางขนบนและการสอสารแนวนอนดวย โดยการสอสารจากบนลงลางผบงคบบญชาอาจใชสอสงคมเพอการมอบหมายงานหรอบางคนอาจใชส าหรบการกระชบความสมพนธกบผใตบงคบบญชา ขณะทการสอสารจากลางขนบนโดยใชสอสงคมสวนใหญจะเกดขนกบพนกงานทมความสมพนธทดตอกนในระดบหนงทมผลท าใหพนกงานสามารถสอสารไปยงผบงคบบญชาผานทางสอสงคมไดโดยไมรสกวาเปนชองทางทไมเปนทางการมากเกนไป หรอแมแตการสอสารในแนวนอนทปรากฏใหเหนอยางเดนชดทสดในดานการสอสารดวยสอสงคม เนองจากพนกงานในระดบเดยวกนจะรสกสบายใจมากกวาทจะตดตอกนผานทางสอสงคม เนองจากท าใหเกดบรรยากาศทไมเปนทางการมากขน สามารถลดความตงเครยดจากการท างานไดดในระดบหนง

แมดเหมอนวา การใชสอสงคมในการสอสารภายในองคการจะมขอดในเรองของความเขาถงไดงายกวาวธการอนๆทเปนทางการ สามารถตอบกลบไดภายในระยะเวลาอนสนและสามารถท าใหเพอนรวมงานหรอพนกงานกบผบงคบบญชาไดใกลชดกนมากขน อยางไรกตามพบวา หากมการสอสารในเรองทเปนทางการผานชองทางเหลาน อาจมขอจ ากดอยพอสมควร เชน การสงงานหรอคยงานกนผานสอสงคมหรอโปรแกรมประยกตตางๆ อาจไมครอบคลมจ านวนพนกงานทงหมดทเปน

80

กลมเปาหมาย เนองจากพนกงานบางคนทไมมหรอไมสะดวกทจะใชงานโปรแกรมดงกลาวไดตลอดเวลา หรอจ านวนของขอความทสอสารปรมาณมากในแตละวนอาจท าใหพนกงานขามขอมลการสอสารเหลานนไปได พนกงานสนบสนน 2 อธบายถงขอเสยจากการใชสอสงคมประเภทดงกลาววา การใชสอสงคมในการสอสารภายในองคการ อาจท าใหพนกงานรบสารไดไมครบถวน เพราะปรมาณสารทสงผานสอสงคมในแตละวนไมไดมเพยงแตเรองงานเพยงอยางเดยวเทานน แตยงมเรองสวนตว และเรองอนๆ ทไหลผานสอสงคมตลอดทงวน “กลายเปนวาทกคนไปใช LINE ใช social เราไปใสขอมลใน LINE แทนทจะใหมนเปนทางการ บางทพดเรองงานในกลมใหญ ปรากฎวา LINE หาย ไมรบร มาเปนรอยๆขอความ ท าใหเราไมรบร” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

อาจกลาวไดวา อปสรรคทางการสอสารทไมประสบส าเรจเกดจากการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสมกบวตถประสงค เชน การใชชองทางการสอสารทไมเปนทางการในการสอสารในหวขอทเปนทางการ “ปญหาคอเราแยกไมออกวาอะไรคอทางการไมทางการ และเรายงไปคาดหวงวาผรบสารจะตอบกลบในแบบทเราคด แลวสดทายไมส าเรจ” (พนกงานสนบสนน 2, สมภาษณ, 23 พฤษภาคม 2559)

ทงน ผใหขอมลมองวา หากจ าเปนจะตองสอสารผานโปรแกรมประยกตกจะตองยอมรบความเสยงทอาจจะเกดขนดวย และเพอเปนการลดปญหาทจะเกดขนจากการใชชองทางการสอสารทไมเปนทางการกบเพอนรวมงาน จงเหนควรวาการสอสารในเรองทเปนทางการกควรพจารณาใชวธการสอสารทเปนทางการเปนหลก สวนวธการทไมเปนทางการอนๆ กสามารถพจารณาใชควบคกนไป เพอสงเสรมใหการตดตอสอสารประสบผลส าเรจมากขน ทงในแงของการตดตอสอสารระหวางพนกงานและผบงคบบญชาลการตดตอสอสารระหวางพนกงานดวยกน ซงสอดคลองกบนโยบายของผบรหารระดบสงขององคการทสนบสนนใหพนกงานพจารณาเลอกการใชชองทางการสอสารหรออปกรณตางๆในการสอสารใหเหมาะสม

“สอตางๆทเขามาชวยเสรมการสอสารนนมขอดอยมาก แตวธการทเปนทางการนนเขาถงทกคนไดครอบคลมกวา การสงงาน คยงาน ถาเปนไปไดสอสารกนในแบบทางการกจะด หรออยางเชนเรองดวนกใชวธโทรศพทคย ถาจะทงเรองดวนไวใน LINE กควรใชวธ อนสอสารไปดวย เพอใหแนใจวาลกนองของเราหรอหวหนาเรารบทราบแลว” (พนกงานสนบสนน 7, สมภาษณ, 2 มถนายน 2559)

เปนทนาสงเกตอยางยงวา เหตใดการน าสอใหม โดยเฉพาะสอสงคมเขามาใชในการสอสารภายในองคการจงไมประสบผลส าเรจมากนก และบางคร งอาจกลายเปนชองทางการสอสารทเปนปญหาและอปสรรคของการสอสารดวย แมวาองคการจะประกอบไปดวยพนกงานในชวงอายทไม

81

มากหรอจดอยในกลมคนรนใหมกตาม ทงนเพราะวาการสอสารดวยสอสงคมอาจจะยงเปนเรองใหมส าหรบองคการ ซงการสอสารดวยวธดงเดมทมแบบแผนมานาน จงใหความรสกวาเปนทางการและเปนการเปนงานมากกวา ประกอบกบการสอสารดวยสอสงคมอาจไมมน าหนกมากพอทจะน ามาใชเปนหลกฐานอางองทนาเชอถอได เนองจากการสอสารดวยสอสงคมสวนใหญในชวตประจ าวนของพนกงานยงคงมเนอหาสารทเปนเรองสวนตวมากกวาเรองงาน จงท าใหชองทางการสอสารนมความนาเชอถอนอยกวาชองทางอนๆ ทมมาแตเดม

กลาวโดยสรปอปสรรคทเกดระหวางการสอสารหลายประการทเกดจากปจจยตางๆ สงผลใหการสอสารไมประสบผลส าเรจหรอไมมประสทธภาพเทาท ควร อปสรรคทเกดขนน ท าใหองคการตองพยายามหาวธการสอสารทจะชวยลดปญหาตางๆทเกดขนออกไป โดยมองวาการสรางความไววางใจตอกนและการสรางบรรยากาศในองคการใหเปนบรรยากาศสนบสนนจะสามารถลดปญหาและอปสรรคจของการสอสารได โดยการสรางความไววางใจและบรรยากาศสนบสนนนจ าเปนจะตองไดรบความรวมมอจากพนกงานในทกภาคสวน เพอใหคนในองคการเกดความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน นอกจากนยงจะชวยเพมความรสกผกพนตอองคการอกดวย เพราะอปสรรคทางการสอสารทเกดขนเปนปจจยส าคญทท าใหผลส ารวจความผกพนของพนกงานลดนอยลงจากการส ารวจในปกอนๆ

4.3 สวนท 3 การศกษาแนวทางการพฒนาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

จากการเกบรวบรวมขอมลเรองการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลย

แหงชาต พบวา มปจจยหลายประการทสงผลในดานความส าเรจในการสอสารในรปแบบตางๆ รวมถงเปนปจจยทเปนอปสรรคตอระหวางการสอสารดวย

จะเหนไดวา จดแขงขององคการทท าใหการสอสารประสบผลส าเรจเปนเกดจากบรรยากาศขององคการทเปนไปในลกษณะสนบสนน กลาวคอ ธรรมชาตของพนกงานในองคการ อยางไรกตาม จดออนทพบคอการสอสารในเรองใดเรองหนงภายในองคการมกขาดความตอเนอง ไมวาจะดวยปญหาและอปสรรคใดกตาม ความลาชาของการสอสารตามโครงสรางหรอจงหวะเวลาทไมเหมาะสม เปนผลใหการสอสารไมมประสทธภาพอยางทควรจะเปน ดวยเหตน ผศกษาจงไดรวบรวมแนวทางในการพฒนาการตดตอสอสารภายในองคการทเหมาะสมกบสถานการณปจจบนของการสอสารภายในองคการ อนจะเปนการชวยสงเสรมจดแขงและลดจดออนดานการตดตอสอสารทเกดขน

82

ภายในองคการ ไดแก ผบรหารทกระดบตองใหความส าคญกบการสอสาร เนนเรองการตดตอสอสารแบบเผชญหนา การแบงปนความรบผดชอบดานการตดตอสอสารกบพนกงาน จงหวะเวลาในการสอสารทเหมาะสม และการสอสารอยางตอเนอง ทงน เพอการการด าเนนงานขององคการเกดประสทธภาพและประสทธผล โดยมรายละเอยด ดงน

1. ผบรหารทกระดบตองใหความส าคญกบการสอสาร

ปจจยทส าคญทสดประการหนงในการบรหารจดการองคการทประสบผลส าเรจ ผบรหารตองใหความส าคญกบการสอสาร มใชเพยงแตผบรหารระดบสงเทานน แตจ าเปนจะตองไดรบความรวมมอจากผบรหารระดบกลางและระดบตนดวย เนองจากจ านวนพนกงานในองคการทเพมมากขนถง 202 คนในปจจบนท าใหการบรหารงานและการจดการทางการสอสารดวยวธการดงเดมตงแตเรมกอตงอาจไมสามารถกระจายขาวสารไดอยางทวถงทงองคการได หรอกลาวอกนยหนงวา การเนนใหผบรหารเปนผสอสารเหตการณตางๆ ภายในองคการเพยงอยางเดยว ไมใชกลยทธการสอสารทสามารถตอบสนองตอสถานการณปจจบนไดแลว

นอกจากน การใหความใสใจตอการสอสารเรองราวตางๆ ทมใชเพยงแตการสอสารไปตามหนาทเทานน แตการใสใจในรายละเอยดของการสอสาร ความสามารถในการประเ มนสถานการณทเปนอย ยงเปนหวใจส าคญทจะชวยเพมความสมพนธระหวางผบรหารและพนกงานใหเปนไปในทางบวกมากขนส าหรบกลมพนกงานจ านวนหนงทไมไดรสกดกบผบรหาร การสอสารจะชวยใหเกดบรรยากาศของกลมและทศนคตของพนกงานในทางทดขนเกดการยอมรบและความไววางใจ ความเคารพนบถอ ซงจะท าใหเกดความรวมมอในการท างานมากขน

2. เนนเรองการตดตอสอสารแบบเผชญหนา

แมวาลกษณะของโครงสรางองคการทเปลยนแปลงไป รวมถงจ านวนพนกงานทเพมมากขนจะท าใหการสอสารแบบเผชญหนานอยลงจนจ าเปนตองน าเครองมอหรอวธการอนๆเขามาทดแทน อยางไรกตาม โอกาสในการเกดความผดพลาดจากการสอสารดวยวธการอน มแนวโนมทจะเกดขนไดมากกวาพดคยกนอยางเผชญหนา เพราะถงแมชองทางการสอสารอนๆ จะเอออ านวยตอการสอสารแบบสองทางกตาม แตกยงขาดการแสดงอารมณทางดานอวจนภาษาทมผลตอความเขาใจและการรบรความหมาย เชน การสงงานของผบงคบบญชาดวยวธการอธบาย พดคยแลกเปลยนแบบเผชญหนาจะไดผลมากกวาการสงงานทางโทรศพท หรอสอสงคม

ปญหาดานการบดเบอนสารทเกดขนโดยไมไดตงใจในการสอสารในจากบนลงลาง ทเปนผลมาจากความแตกตางทางประสบการณของพนกงาน และการสงตอขาวสารหลายขนตอนนน สามารถหลกเลยงปญหาดงกลาวหรอลดทอนความผดพลาดจากการบดเบอนสารไดดวยการน าวธการ

83

สอสารแบบเผชญหนามาปรบใชกบการสอสารระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาใหมากขน โดยเฉพาะอยางยงกบผใตบงคบบญชาทมภมหลงทแตกตางกนคอนขางมาก การสละเวลาอธบายหรอมอบหมายงานอยางละเอยดนาจะชวยลดความเขาใจผด และความคลมเครอในบทบาทการท างานทเกดขนไดเปนอยางด

อยางไรกตาม แมการสอสารแบบเผชญหนาจะไดผลเปนอยางด ยงคงพบวามพนกงานบางสวนทรสกสบายใจกบการไดรบมอบหมายภาระงานจากเอกสารหรอจดหมายอเลกทรอนกสอยางเปนลายลกษณอกษรมากกวาการมอบหมายดวยวาจา เนองจากมองวาการสอสารดวยวธการเผชญหนาอาจกอใหเกดภาวะกดดน ดงนน การเลอกใชวธการสอสารแบบเผชญหนาผบงคบบญชาจงจ าเปนตองทราบลกษณะและพฤตกรรมทางการสอสารของผใตบงคบบญชาดวยวาพวกเขาสบายใจทจะไดรบมอบหมายงานหรอพดคยในประเดนอนใดดวยวธการเผชญหนาหรอไม

3. การแบงปนความรบผดชอบดานการตดตอสอสารกบพนกงาน

จากการสมภาษณและการสงเกตการณของผศกษาพบวา จดแขงทส าคญของพนกงานนาโนเทค คอ พนกงานจ านวนเกนกวาครงขององคการเปนคนรนใหมทมความกระตอรอรนเรองการสอสารอยพอสมควร กลาวคอ เมอมการสอสารทเหมาะสมพนกงานสวนใหญจะใหความรวมมอกบกจกรรมตางๆทไดมการสอสารออกไปเปนอยางด ดวยเหตน องคการจ าเปนตองสนบสนนการมสวนรวมของพนกงานในการสอสารใหมากขน เพอกระตนใหเกดกจกรรมใหมๆ หรอเกดความคดสรางสรรคขนในองคการ จากการระดมความคดเหนของพนกงานในหลายๆ หนวยงาน เพอรวมมอกนออกแบบการสอสารทเหมาะสมกบสถานการณขององคการพรอมทงตอบสนองพฤตกรรมและความตองการของพนกงานทเปนคนรนใหม นอกจากน ยงพบขอสงเกตทนาสนใจคอ กจกรรมใดๆในองคการทเสรมสรางการมสวนรวมและการระดมความคดเหน จะมพนกงานเขามาชวยออกแบบการสอสารดวยความเตมใจอยหลายคน ทงน การเขามามสวนรวมในทกกจกรรมพบวาพนกงานอาสาเขามารวมดวยความเตม ซงพฤตกรรมของพนกงานท เปนคนรนใหมน บรหารควรตองหนมาใหความส าคญกบการกระจายความรบผดชอบ การมอบอ านาจและปรบปรงการมสวนรวมในการตดสนใจในการสอสารภายในองคการใหมากยงขน

4. จงหวะเวลาในการสอสารทเหมาะสม

การสอสารไมวาจะเปนเรองใดๆ กตามในองคการ ควรอาศยจงหวะเวลาทเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยงการสอสารในประเดนทส าคญและเกยวของกบการเปลยนแปลงการด าเนนงานภายในองคการ ยงตองอาศยความรวดเรวในการสอสารใหมากทสด เชน การเปลยนแปลงโครงสราง สวสดการ สทธประโยชนตางๆ หรอขาวสารอนๆทอาจสงผลกระทบตอคณภาพชวตการท างานของ

84

พนกงาน ปจจบนพบวา การสอสารในบางประเดนมความลาชากวาทควรจะเปน กลาวคอ ไมมการสอสารกบพนกงานภายในระยะเวลาทก าลงเปนทสนใจ ไมวาจะดวยการวางแผนงานทลาชาเกนก าหนดหรอขนตอนการสอสารทตองอาศยระยะเวลาในการกรองขอมลขาวสารจนกวาจะสามารถเผยแพรขอมลออกไปอยางเปนทางการได ดงนน เมอมการสอสารในประเดนนนๆ ออกไป จงไมสามารถดงดดความสนใจของพนกงาน “บางเรองมาบอกตอนทไมไดสนใจแลว ลมไปเลยวาเคยมเรองนมากอน ตอนทสนใจแลวไมมการสอสารรสกเลยวาองคการไมเหนความส าคญของเรา พอมารทหลงวาเพงจะมการสอสารกท าใหไมอยากรแลวเพราะมนชาเกนไป” (พนกงานสนบสนน 1, สมภาษณ, 2 พฤษภาคม 2559)

ประเดนทนาใจของสถานการณปจจบนในองคการ คอการเปลยนแปลงคณะผบรหารระดบสงทจะสนสดวาระการด ารงด าแหนงในวนท 31 กรกฎาคม 2559 ถอเปนการเปลยนแปลงครงส าคญทอาจจะมผลกระทบตอการท างานในกลมงานยอยภายในองคการหรออาจมการเปลยนแปลงในระดบนโยบายได ดงนน จงหวะเวลาในชวงเปลยนผานนจงเปนชวงเวลาทเหมาะสมตอการสอสารการเปลยนแปลงตางๆทก าลงจะมาถง เพราะธรรมชาตของพนกงานชอบทจะรบฟงเรองทก าลงจะมการเปลยนแปลงหรอมผลกระทบตอตวพวกเขา ในทางตรงกนขามหากไมมการสอสารในจงหวะเวลาทเหมาะสมอาจจะกอใหเกดความรสกดานลบได ทงน หมายรวมถงประเดนดานการเปลยนแปลงอนๆดวย

นอกจากระยะเวลาทรวดเรวในการสอสารแลว ยงจ าเปนตองเลอกผสอสารใหเหมาะสมอกดวย ส าหรบขอใลทส าคญและเปนประเดนทจะมผลกระทบในวงกวางอาจจะใหเปนผใหขอมลดวยตนเอง เพอสรางความนาเชอถอ อกทงจะชวยใหพนกงานเกดความรสกวาผบรหารไมไดละเลยทจะสอสารเรองส าคญตอพวกเขา หรอการใหผเชยวชาญและมประสบการณในเรองทจะสอสารมาใหค าอธบายตอพนกงานกจะชวยใหการสอสารประสบผลส าเรจมากยงขน

5. การตดตอสอสารอยางตอเนอง

การตดตอสอสารทจะชวยใหการด าเนนงานประสบผลส าเรจ นอกจากตองสนบสนนใหมการสอสารสองทางระหวางผบรหารและพนกงานแลว ยงจ าเปนตองมความตอเนองในการสอสารดวย ปจจบนปญหาทเกดขนจากการขาดการตดตอสอสารอยางตอเนองคอ หลงจากพนกงานไดรบนโยบายหรอหลกการในการท างานแลว มกจะน าสงทไดรบมอบหมายไปด าเนนการโดยทไมไดมการรายงานความคบหนาใหผบรหารรบทราบเปนระยะหรอยงไมมกระบวนการตดตามความคบหนาอยางเปนรปธรรม บอยครงหลงจากทไดรบมอบหมายภาระงานแลวพบวา จะมการสอสารกลบมายงผบรหารอกครงเมอไดท างานทไดรบมอบหมายเสรจสน ซงหากพนกงานมความเขาใจในงานทไดรบ

85

มอบหมายเปนอยางดกถอวาภาระงานนนๆ ประสบผลส าเรจ แตในทางตรงกนขามหากผบรหารและพนกงานมความเขาใจในภาระงานทไดมอบหมายไมตรงกน หรออาจเรยกไดวา ผพดเขาใจแบบหนง ผฟงเขาใจอกแบบหนง เหตการณในท านองนเปนเหตใหพนกงานตองเสยเวลากบการปรบแกผลงานทไมเปนไปตามนโยบายของผบรหาร จนน าไปสปญหาภาระงานทมากขนเกนความจ าเปน

สถานการณขององคการในปจจบนไมวาจะเปนความแตกตางของภมหลงทางประชากรศาสตร รวมถงความหางเหนทเกดจากปจจยดานกายภาพ ท าใหมแนวโนมทผบรหารและพนกงานจะรบรและตอบสนองตอสงใดสงหนงแตกตางกนจนเปนผลใหการรบรนนไมถกตองหรอถกบดเบอนไปจากความเปนจรงโดยไมไดตงใจ นอกจากนจดออนขององคการทใหความส าคญกบการสอสารตามโครงสรางคอความลาชาจากการสอสารผานล าดบบงคบบญชาแตละขน เปนเหตใหพนกงานเลอกทจะรบฟงนโยบายเพยงครงเดยวและน าไปด าเนนงานตอทนท โดยมองวาหากตองน าเรองกลบมาสอสารอกครงอาจตองใชระยะเวลาในการรอน าเสนอตอผบรหารจนท าใหการด าเนนงานเกนก าหนดเวลาทไดวางไว

ดวยเหตน การสอสารอยางตอเนองจงมความจ าเปนตอการด าเนนงานภายในองคการเปนอยางมาก กลาวคอ ในการด าเนนการใดๆกตาม ควรมกระบวนการหรอขนตอนการตดตามความคบหนาของภาระงานอยเปนระยะ โดยไมจ ากดแตเฉพาะการรายงานความคบหนาตอผบรหารอยางเปนทางการ เชน การแจงความคบหนาใหทราบในทประชม แตอาจอยในรปแบบของการรายงานความคบหนาดวยวาจา การใหค าปรกษาของผบรหาร เปนตน ทงน เพอชวยลดความผดพลาดจากการท างานทไมเปนไปตามนโยบาย หรอเมอการด าเนนงานส าเรจลลวงไปในระยะหนง หากพบขอผดพลาดหรอไมเปนไปตามทตงใจไว จะท าใหสามารถแกไขปญหาไดอยางทนทวงท อยางไรกด ดวยภาระหนาทของพนกงานอาจไมเอออ านวยตอการรายงานความคบหนาตอผบรหารโดยตรงได ดงนน บคคลทมสวนส าคญทสดทจะท าใหการสอสารเกดความตอเนองคอ บคคลทจะสามารถเปนคนกลางในการสอสารและรายงานความคบหนากบผบรหาร ไดแก ผบรหารระดบกลาง ผบรหารระดบตน ทจะตองมวธการสอสารไปยงผบรหารรวมถงส อสารกบพนกงานไดอยางมประสทธภาพ โดยจ าเปนจะตองไดรบความรวมมอกนของพนกงานในองคการเปนอยางด

โดยสรป แนวทางการพฒนาการสอสารทเหมาะสมกบสถานการณปจจบนมากทสด คอองคการควรเสรมจดแขงทมอยดวยการสงเสรมและกระตนใหเกดการมสวนรวมในการสอสารของพนกงานมากขน เพอเพมกลวธการและนวตกรรมทจะเกดจากความคดสรางสรรคของรนใหม เนองจากคณลกษณะและพฤตกรรมการสอสารของพนกงานทมความกระตอรอรนอยแลว อยางไรกตาม การขาดความตอเนองทางการสอสารจ าเปนตองหาวธการตดตามความคบหนาในการด าเนนงาน

86

อยางเปนรปธรรมมากขน เพอลดปญหาการความผดพลาดในระหวางการด าเนนงานซงสงผลใหตองเสยเวลาจากการแกไขงานทผดพลาดอยเสมอ นอกจากน ยงตองค านงจงหวะเวลาทเหมาะสมในการสอสารดวย กลาวคอ มการวางแผนการสอสารลวงหนาอยางมแบบแผนและไมด าเนนารลาชาจนเกนไปหรอเลยเวลาทควรจะเปนเรองทนาสนใจส าหรบกลมเปาหมาย ทงน การพฒนาการสอสารดวยวธการดงกลาวทวามาน จะเปนเครองมอส าคญทจะชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลของการสอสารภายในองคการตอไป

87

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง “การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต” มงเนนการศกษาสภาพการสอสารภายในองคการในปจจบน ปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการ รวมถงการเสนอแนะแนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการทเหมาะสมกบสถานการณปจจบน โดยผศกษาเหนวาผลการศกษาทไดจะเปนประโยชนในการน าไปเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาการสอสารภายในองคกรของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตใหสอดคลองกบสถานการณปจจบนและพฤตกรรมขององคการ และยงเปนการชวยลดปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการสอสารและเพอเพมประสทธภาพในการสอสารภายในองคการ อนจะเปนการสงเสรมใหบคลากรในศนยสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ

การศกษาดงกลาว มวตถประสงคเพอศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ศกษาปจจยทผลตอการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต และศกษาแนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคกรของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต ทงน การศกษาดงกลาวเปนการศกษาคนควาดวยระเบยบวธวจยในเชงคณภาพ อาศยการเกบรวบรวมขอมลดวยวธการสงเกตการณและสมภาษณเจาะลกผ ใหขอมลภายในองคการของ โดยมการก าหนดกลมผใหขอมลส าคญทเปนพนกงานในองคการ จ าแนกตามกลมต าแหนงจ านวน 3 กลม ไดแก ผบรหาร พนกงานสายวจย และพนกงานสายสนบสนน โดยมวธการเกบรวบรวมขอมลจากการสงเกตการณแบบมสวนรวมและการสมภาษณผใหขอมลแบบเจาะลก โดยใชระยะเวลาในการเกบขอมล 2 เดอน คอตงแตวนท 25 เมษายน – 24 มถนายน 2559 โดยจากผลการศกษา ผศกษาขอสรปผลการวจยและอภปรายผล ดงน 5.1 สรปผลการวจย

วตถประสงคท 1 การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

จากการศกษาพบวา การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาตปรากฏตามทฤษฎทางดานการสอสารองคการทกประการ กลาวคอในองคการมการตดตอสอสารทงในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ แตจะเนนไปทการสอสารทเปนทางการเปนการสอสารเปนสวนใหญและเปนวธทคนในองคการนยมใชและเปนวธการทไดผลมากทสด เนองจากลกษณะการ

88

ด าเนนงานขององคการทมลกษณะคลายคลงกบหนวยงานราชการ โดยอาศยโครงสรางขององคการเปนตวก าหนดทศทางในการสอสาร ผานกจกรรมการสอสารตางๆ เชน การใชเอกสารบนทกขอความ จดหมายอเลกทรอนกส การประชม ทงนจะเหนไดวา การใชจดหมายอเลกทรอนกส เปนวธการสอสารทนยมใชมากทสดในการสอสารระหวางวนในเรองตางๆของพนกงาน ทงการสอสารในทศทางจากบนลงลาง จากลางขนบนและแนวราบ เนองคณสมบตของจดหมายอเลกทรอนกสทมความรวดเรว สามารถโตตอบกนไดอยางตอเนอง ตอบสนองลกษณะการท างานในเชงรก และมหลกฐานเปนลายลกษณอกษรทสามารถตรวจสอบยอนหลงได พนกงานจงเลอกทจะใชวธการนตดตอสอสารระหวางกน เชน การนดหมายประชม การแจงเพอทราบ การขอความรวมมอ

อยางไรกตาม การสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกสเพยงอยางเดยวอาจไมครอบคลมพนกงานทวทงองคการไดเสมอไป เนองจากลกษณะการท างานของพนกงานทแตกตางกนระหวางสายวจยและพฒนาและสายสนบสนน ท าใหโอกาสในการไดรบขาวสารผานทางจดหมายอเลกทรอนกสแตกตางกนออกไปดวย นอกจากน ในดานการสอสารดวยเอกสารนนกยงคงมความส าคญและมกจะใชกบการสอสารในเรองทส าคญและมความจ าเปนตองท าเอกสารเพอเกบไวเปนหลกฐานในการอางองในอนาคต

ขณะทการสอสารดวยวธการอนๆ เชน สอสงคม หรอโทรศพท ปจจบนยงคงมความคลมเครอในแงของการใชประโยชนจากเครองมอเหลาน เนองจากการท างานในเชงรกแมวาจะตองการชองทางการสอสารทสามารถตอบสนองไดทนทอยางสอสงคมตางๆ ประกอบกบ ธรรมชาตและพฤตกรรมของพนกงานทเปนคนรนใหมในองคการมแนวโนมทจะใชสอสงคมมากขน อยางไรกตาม ดานการใชสอสงคมภายในองคการพบวา มขอเสยจากการใชสอสงคมอยพอสมควรหากน ามาใชไมถกวธ กลาวคอ พบปญหาจากการน าสอสงคมมาใชในองคการในการสอสารหวเรองทควรจะใชวธการสอสารทเปนทางการมากกวา เชน การสอสารเรองส าคญหรอเรองดวน ซ งการสอสารผานสอสงคมอาจท าใหเกดความผดพลาดไดมากกวาชองทางอนๆ จงจ าเปนตองระมดระวงการสอสารดวยวธการนใหมาก ดงนนจงสรปไดวา แมสอสงคมจะเขามาชวยตอบโจทยในดานการสอสารใหมทางเลอกทหลากหลายมากขนและดเหมอนชวงอายของคนในองคการนาจะท าใหการสอสารผานสอสงคมเกดประสทธผลได อยางไรกตาม การสอสารดวยวธการทเปนทางการอนๆ นาจะเหมาะสมกบการน ามาใชในการสอสารภายในองคการมากกวา

ในแงของการสอสารทไมเปนทางการ พบวา กจกรรมการสอสารทปรากฎอยในรปแบบทไมเปนทางการสวนใหญอยในรปแบบกจกรรมการสนทนาแบบซงหนา โดยการสอสารทไมเปนทางการนสวนใหญจะถกน ามาตอบสนองทางดานอารมณ ความรสกและความผอนคลายจากการท างานของพนกงานในระหวางวน นอกจากนยงพบวาการสอสารทไมเปนทางการนชวยเสรมสราง

89

บรรยากาศโดยรวมของการสอสารใหเปนไปในลกษณะสนบสนนมากยงขน กอใหเกดวฒนธรรมการสอสารทมความเปนพเปนนอง ความผกพนใกลชด เนองจากเปนการสอสารทไมไดมความสมพนธจากอ านาจหนาทเปนตวก าหนด เชน การรบประทานอาหารรวมกน กจกรรมตามวนส าคญตางๆ การเลนกฬารวมกน เปนตน

ดงนน สรปไดวา สถานการณปจจบนขององคการ การใชการสอสารดวยวธการเดยวไมสามารถครอบคลมความตองการและลกษณะพฤตกรรมของพนกงานทงองคการไดทงหมด เพราะแมวาการสอสารดวยวธการใดวธการหนงจะมขอดและเกดประสทธผลกตาม แตในทางกลบกนกพบวา พนกงานบางกลมไมตอบสนองตอวธการนนๆ ดงนน เพราะบางครงหากกลมเปาหมายมขนาดใหญ การสอสารผานกจกรรมการสอสารเพยงวธเดยว มกจะไดผลแตเฉพาะกบพนกงานเพยงกลมใดกลมหนงเทานน เพราะพฤตกรรมในการสอสารของพนกงานในองคการมความแตกตางกน ดงนน เพอใหการสอสารประสบผลส าเรจและเกดประสทธภาพ พนกงานในองคการจงจ าเปนตองทราบลกษณะพฤตกรรมของคสอสาร และประเมนสถานการณกอนทจะท าการวา วธการทจะสอสารนนสามารถครอบคลมกลมเปาหมายไดทงหมดแลวหรอไม

วตถประสงคท 2 ปจจยทมผลตอรปแบบการสอสารภายในองคกรของศนยนาโน เทคโนโลยแหงชาต

จากการศกษาพบวา มปจจยหลายประการทกอใหเกดอปสรรคระหวางการสอสาร

ภายในศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต สงผลใหการสอสารภายในองคการนนไมประสบผลส าเรจตามทควรจ าเปน โดยปจจยทางการสอสารทเปนอปสรรคตอการสอสารภายทพบไดแก การบดเบอนสาร ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขน ภาระในการตดตอสอสาร และการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม ทงนการบดเบอนสารเปนปจจยทท าใหเกดผลกระทบมากพอสมควรในองคการ โดยเกดจากพนฐานทางการรบรทแตกตางกนของพนกงานแตละคน แมวาสวนใหญจะเกดจากความไมตงใจทจะบดเบอนสาร แตอยางไรกตาม ปญหาทเกดจากสารทถกบดเบอนท าใหพนกงานตองเสยเวลาแกไขงานจากความเขาใจผดจนเกดเปนภาระงานทเพมมากขนเกนก าลง เชน ผลงานทสงมอบไมเปนไปตามนโยบายทผบรหารก าหนด ซงนอกจากจะเสยเวลากบการแกไขงานแลวยงท าใหเกดความรสกทางดานลบตอผบรหารโดยไมไดตงใจอกดวย ขณะทปจจยดานอนๆ เชน ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางคสอสาร ระยะหางทางกายภาพ ภาระในการตดตอสอสาร และการใชชองทางการตดตอสอสารทไมเหมาะสม มผลตอการสอสารในองคการในระดบปานกลาง กลาวคอ ปญหาทเกดขนยง

90

ไมไดเกดผลกระทบในวงกวางและเกดเปนรปธรรมอยางชดเจน แตจะสงผลกระทบทางดานสภาพจตใจและอารมณของพนกงานในองคการมากกวา เชน เกดเปนความไมเขาใจกนระหวางพนกงาน ความรสกหางเหน หงดหงด ซงปญหาดงกลาวอยในระดบทสามารถหลกเลยงไมใหเกดการบานปลายได อยางไรกดปญหาทกลาวมานสมควรทจะไดรบการแกไขเนองจากหากสะสมไวนานจะท าใหเปนปญหาเรอรง สงผลตอความผกพนของพนกงานทมตอองคการได ทงนปญหาดานการสอสารขามล าดบขนไมไดพบบอยนกในองคการ สวนใหญจะเกดจากความจ าเปนในการสอสารขามคนใดคนหนงไป โดยทใชวธการส าเนาขอความเพอใหบคคลทถกขามไดรบทราบในภายหลง

ขอสงเกตทนาสนใจพบวา พนกงานทประสบปญหาและอปสรรคทางดานการสอสารสวนใหญเปนพนกงานทอยในสายงานสนบสนน เนองจากมลกษณะการท างานทจ าเปนตองตดตอประสานงานกบผอนอยบอยครง ขณะเดยวกนพนกงานในกลมต าแหนงงานวจยและพฒนาพบปญหาและอปสรรคดานการตดตอสอสารนอยกวาอยางมนยส าคญ เพราะโอกาสในการตดตอประสานงานระหวางการท างานมนอยกวาพนกงานกลมต าแหนงสนบสนน ท าใหปญหาดานการสอสารลดนอยลงตามไปดวย สาเหตทเกดความแตกตางทางดานการเผชญปญหาและอปสรรคเหลานสวนหนงคาดวานาจะมาจากความตงเครยดทเกดขนกบบรรยากาศในการท างานของพนกงานดวย เพราะจากการสงเกตพฤตกรรมและลกษณะการท างานของพนกงานทงสองกลมต าแหนงพบวา ในการปฏบตงานของพนกงานในสายสนบสนน สวนใหญจ าเปนตองนงท างานอยทโตะท างานเพยงอยางเดยวตลอดทงวน หากมไดมภารกจอน โดยพนทในการปฏบตงานจะถกจดสรรไวใหอยางเปนระเบยบและไดท างานบรเวณใกลเคยงรวมกบเพอนรวมงานและผบงคบบญชา ในขณะทพนทปฏบตงานของนกวจยจะมทงโตะท างาน และพนทหองปฏบตการทถกแยกออกจากกน ท าใหพนกงานสายวจยจ าเปนตองเดนไปมาระหวางโตะท างานและพนทหองปฏบตการดวย โดยการเดนไปมาระหวางพนทท างานน คาดวากอใหเกดบรรยากาศทผอนคลาย สามารถลดความตงเครยดจากการท างานแบบนงโตะได ประกอบกบ ระหวางทางเดนไปยงหองปฏบตการ พนกงานในสายวจยมโอกาสทจะไดเจอพนกงานคนอนๆ และมการทกทายพดคยกนอยางไมเปนทางการ ดงนน เมอเปรยบเทยบกบบรรยากาศการท างานของพนกงานในสายสนบสนนแลว ถอวาพนกงานสายวจยไดเปรยบเรองบรรยากาศในการท างานมากกวาพอสมควร

อยางไรกตามขอสนนษฐานของผศกษาทวา ความแตกตางทางดานคณลกษณะทางประชากรศาสตร อาจมผลท าใหการสอการของพนกงานทมภมหลงทแตกตางกนเกดความไมเขาใจกนระหวางการสอสารไดนน ไมตรงตามทไดสนนษฐานไว กลาวคอ ปญหาและอปสรรคทพบในพนกงานทงสองกลมต าแหนงงานเกดจากบคลกลกษณะของคสอสาร หรอเหตผลทางดานปจเจกบคคลมากกวาปจจยทางดานอนๆ นนเอง

91

วตถประสงคท 3 แนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคกรของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

จากการศกษาสภาพปจจบนของการสอสารในองคการประกอบกบปจจยทเปนอปสรรค

คอการสอสาร พบวา แนวทางในการพฒนาการสอสารภายในองคการสามารถท าไดโดยการทผบรหารทกระดบตองใหความส าคญกบการสอสาร เพราะขนาดขององคการในปจจบนมความจ าเปนตองกระจายอ านาจการสอสารเรองตางๆไปสผบรหารในระดบกลางและระดบตนดวย เนนเรองการตดตอสอสารแบบเผชญหนา เพราะทกวนนปญหาทเกดขนเนการบดเบอนสาร ลวนเกดจากความไมเขาใจและการรบรในความหมายของสงๆหนงทแตกตางกน อนเนองมาจากพนฐานทางสงคมและคณลกษณะทางประชากรศาสตร อยางไรกดการสอสารดวยวธการเผชญหนาจะท าใหพนกงานเกดความเขาใจสงทผบรหารสอสารมากขน เพราะจะไดรบรอวจนภาษารวมดวย ไมกอใหเกดการตความทผดเพยนไปจากความตงใจ หรอแมกระทงโอกาสในการอธบาย พรรณณา ตอบขอซกถามของผบรหารกจะมเพมมากขนอกดวย ส าหรบการแบงปนความรบผดชอบดานการตดตอสอสารกบพนกงานกจะชวยเสรมสรางการมสวนรวมในการตดสนใจของพนกงาน ตอบสนองความกระตอรอรนในการสอสารของคนรนใหม นอกจากนจงหวะเวลาในการสอสารทเหมาะสมและการสอสารอยางตอเนองกมความส าคญมาก โดยเฉพาะอยางยงในการสอสารทเปนประเดนทเกยวของกบการเปลยนแปลงควรจะมการสอสารในจงหวะเวลาทไมชาจนเกนไป ขณะเดยวกนองคการควรเพมระบบการตดตามความคบหนาการด าเนนงานใดๆอยางเปนรปธรรมมากขน เพอลดโอกาสในการท างานทผดพลาดหรอไมเปนไปตามนโยบายของผบรหารนนเอง 5.2 อภปรายผล

การตดตอสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต พบวา โครงสรางการ

บรหารงานมผลท าใหเกดลกษณะของการสอสารทคอนขางมระเบยบแบบแผน แมวาองคการจะด าเนนงานภายใตหนวยของรฐ แตจากการศกษาพบวาการบรหารจดการองคการนนกมใชเปนองคการแบบดงเดมหรอแบบสมยใหมในทางใดทางหนง ตามทศรวรรณ เสรรตน สมชาย หรญกตตและธนวรรณ ตงสนทรพย (2550) อธบายวาองคการม 2 ประเภทไดแก องคการแบบดงเดม และองคการแบบใหม อยางไรกด นาโนเทคมการบรหารจดการทอาศยโครงสรางกลาวคอ ในองคการจะพบความสมพนธกนระหวางพนกงานตามสายบงคบบญชาตามแนวคดขององคการดงเดม แตในขณะเดยวกนกพบวาองคการมลกษณะการบรหารงานมความยดหยนและเปลยนแปลงไดตาม

92

สภาพการณ มงใหความส าคญของทกษะและรายละเอยดของงานซงการบรหารงานลกษณะนจดอยในแนวคดองคการแบบใหม

การสอสารทปรากฏภายในองคการมทงในรปแบบการสอสารทเปนทางการและไมเปนทางการ โดยการตดตอสอสารในจากบนลงลาง ปรากฏวาเกยวของกบการสงงาน การท างาน การประเมนพนกงาน รวมถงนโยบายขององคการ และสอดคลองกบทฤษฎการสอสารองคการของ สรอยตระกล (ตวนานนท) อรรถมานะ (2550) วาการสอสารจากบนลงลางวธการพนฐานทจะท าใหบคคลซงอยในระดบการบงคบบญชาลางไดทราบนโยบายและวตถประสงคขององคการ โดยมกอาศยชองทางการตดตอสอสารทปรากฏตามแผนภมองคการ นอกจากน การตดตอสอสารทเปนทางการในจากบนลงลางมความส าคญมากเนองจากการสอสารในจากบนลงลางทมความชดเจน จะน าไปสการตดสอสารสารภายในองคการทมประสทธภาพ ในทางตรงกนขามหากองคการไมใหความส าคญกบการสอสารในจากบนลงลางกจะท าใหเกดปญหาตางๆตามมาในภายหลง จากความไมเขากนในของพนกงานในองคการ ซงสอดคลองกบ แนวคดเรองการตดตอสอสารในองคการของ ศรวรรณ เสรรตน สมชาย หรญกตตและธนวรรณ ตงสนทรพย (2550) ทระบวา องคการทขาดการตดตอสอสารจากบนลงลางทเพยงพออาจจะประสบปญหาเกยวกบความมนคงได การสอสารในลกษณะบนลงลางนจงปรากฎใหเหนวาเปนการสอสารชองทางหลกในหนวยงานทมลกษณะการด าเนนงานเปนระบบราชการหรอคลายกบระบบราชการ ดงทไดปรากฏในงานวจยของ ภทราวรรณ แกวมะยม (2557) ทไดศกษารปแบบการสอสารภายในองคการและความพงพอใจตอการสอสารภายในองคการ ของพนกงานเจาหนาทส านกงานเลขาธการครสภา ผลการศกษาดานรปแบบการสอสารภายในองคการ พบวา พนกงานองคการมการสอสารแบบเปนทางการมากทสด คอการสอสารทเปนไปตามสายบงคบบญชา และเปนการสอสารจากบนลงลาง และการศกษาของ ปทมา สมพรชยกจ (2556) ทไดศกษาการสอสารภายในองคการของส านกเทศกจ กรงเทพมหานคร ซงพบวา การสอสารของผบรหารเปนการสอสารในรปแบบทเปนทางการ และสวนใหญเปนการสอสารแบบบนลงลาง ทงน เพอการถายทอดนโยบาย แนวทางการปฏบตงาน ผานหนงสอสงการ หนงสอเวยน การประชม การป ดประกาศ

ดานการตดตอสอสารในจากลางขนบน พบวามความเกยวของบขอมลดานการท างาน ปญหาทเกดขนในการท างาน การแสดงความคดเหยของพนกงานในองคการ ซงขอมลทไดจากการสอสารในจากลางขนบนจะเปนประโยชนตอการบรหารงานเปนอยางมาก สอดคลองกบทเสนาะ ตเยาว (2541) ไดอธบายถงความส าคญของการสอสารในจากลางขนบนวา ขอมลทไดจากการสอสารในจากลางขนบนนนมคณคาตอการทผบรหารจะน าไปใชในการตดสนใจในการบรหารงานขององคการ เพราะขอมลเหลานจะชใหเหนถงแนวคด ทศนคตและความรสกของพนกงานใน 3 ดานไดแก

93

ความรสกของพนกงานทมตองาน ความรสกของพนกงานทมตอเพอนรวมงาน และความรสกของพนกงานทมตอองคการ

การตดตอสอสารในแนวราบทปรากฏในองคการ พบวา เกยวของกบการสอสารทตองการการประสานงานกน การแลกเปลยนขอมล สรางความเขาใจรวมกน ตลอดจนชวยในการพฒนาความสมพนธระหวางบคคลภายในนาเทค ซงวตถประสงคในการสอสารดงกลาว ตรงกบ เสนาะห ตเยาว (2541) ทไดอธบายวา การสอสารในแนวราบนนมความส าคญตอองคการ ซงมวตถประสงคทส าคญ 6 ประการไดแก เพอการประสานงานกน เพอแลกเปลยนขอมลกน เพอแกไขปญหา เพอสรางความเขาใจรวมกน เพอขจดขอขดแยง และเพอพฒนาความสมพนธระหวางบคคล

ในดานกจกรรมการสอสารทนยมใชมากทสดพบวา พนกงานในองคการนยมใชจดหมายอเลกทรอนกสสอสารกนเปนสวนใหญ ซงสอดคลองกบงานวจยของ ณฐดนย เพชรสม (2558) ทไดศกษาพฤตกรรมและความพงพอใจตอการสอสารภายในองคการของพนกงานบรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด โดยผลการศกษาพบวา พนกงานในองคการมการเปดรบขาวสารจากการใชจดหมายอเลกทรอนกสมากทสด ซงจะแตกตางจากศนยนาโนเทคโลยแหงชาตตรงทวา บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด นยมใชจดหมายอเลกทรอนกสสวนตวมากกวาขององคการ ทงนเนองจากสามารถเขาใชงานไดงาย สะดวกและรวดเรวกวาการสอสารดวยเอกสาร

ขณะทปญหาและอปสรรคทมผลตอการสอสารภายในองคการ ในดานทเปนอปสรรคตอการตดตอสอสาร พบวา การสอสารภายในองคการนนไมประสบผลส าเรจตามทควรจ าเปนมาจากอปสรรค ทางการสอสารทเปนอปสรรคตอการสอสารภายทพบไดแก การบดเบอนสาร ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสา ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขนและภาระในการตดตอสอสาร ซงสอดคลองกบแนวคดเรองอปสรรคในการตดตอสอสารในองคการของ ณฏฐชดา วจตรจามร (2553) ทปรากฏวา การบดเบอนสาร ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขน และภาระในการตดตอสอสาร เปนอปสรรคดานกจกรรมการสอสารทกอใหเกดผลทผดเพยนไปจากความตองการของผสงสาร ซงถอเปนหนาทลมเหลวของการสอสาร โดยปญหาจากการบดเบอนสารนนเปนปญหาทเกดขนเชนเดยวกบงานวจยของ ณฐดนย เพชรสม (2558) ทไดศกษาบรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากดทพบวา องคการประกอบไปดวยพนกงานทมความแตกตางหลากหลายทางดานคณลกษณะทางประชากรศาสตร ท าใหชองทางการสอสารภายในบรษท ไมอาจตอบสนองความตองการของพนกงานทวทงองคการได และบางครงยงเกดการตความของเนอหาขาวสารหรอความเขาใจในขาวสารทแตกตางกนซงสงผลตอประสทธภาพการด าเนนงานภายในขององคการดวย

94

ซงองคการดงกลาวนมลกษณะทใกลเคยงกบองคการศกษามากทสดเมอเทยบกบการศกษาหวขออนๆ ทผศกษาไดคนควา เนองจากเปนองคการทประกอบไปดวยบคลากรทหลากหลายทงดานการวจย และบคลากรดานอนๆ โดยมมภารกจขององคการคอการวจยทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยเชนเดยวกนกบศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต

อยางไรกด อปสรรคอนๆ ทไดระบไวในแนวคดดงกลาวน ประกอบดวย ปญหาทเกดจากภาษา การกรองขอมลขาวสาร เวลาในการสอเนอหาสาร การเปนเจาของขอมล ความไมสนใจของผบรหาร และการขาดการตดตอสอสาร ไมพบวาเปนปญหาและอปสรรคทางการสอสารทเกดขนภายในนาโนเทค นอกจากนยงพบปญหาและอปสรรคของการสอสารทไมปรากฏในแนวคดเรองอปสรรคของการตดตอณฏฐชดา วจตรจามร (2553) กลาวคอ ปญหาจากการเลอกใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสมเปนปจจยทเปนอปสรรคในการสอสารภายในองคการ ไมสามารถแยกชองทางการสอสารทเปนทางการและชองทางการสอสารทไมเปนทางการออกจากกน โดยหวขอเรองทจ าเปนตองตดตออยางผานวธการทเปนทางการกลบไปใชวธการทไมเปนทางการทไมเปนทางการเทาทควร ท าใหการไมประสบความส าเรจอยางทควรจะเปน

ในแงอปสรรคทเกดขนจากการบดเบอนสาร เกดจากการรบรขอมลของพนกงานทมพนฐานทางความรทแตกตางกน โดยมผลมาจากปจจยหลายประการเชน บคลกภาพของพนกงานคนนน ๆ หรอการสงขอมลขาวสารทอาจอยภายใตสภาวะกดดน ซงสอดคลองกบแนวคดเรองปจจยทมผลตอการรบร ของสพาน สฤษฎวานช (2552) ทกลาววาปจจยทมผลตอกระบวนการรบรแบงออกเปน 3 กลม ไดแก เปาหมายหรอสงรบร ตวผรบร และสถานการณ

ขณะเดยวกนปญหาและอปสรรคทเกดขนทงหมดภายในองคการ ยงอยในขอบเขตทยอมรบไดและสามารถหาแนวทางในการแกไขและพฒนาใหดยงขนไดในอนาคต เนองจากวฒนธรรมและบรรยากาศโดยรวมขององคการทเปนไปในลกษณะสนบสนนสามารถชวยแกไขปญหาตางๆทเกดขนได รวมถงลกษณะนสยของพนกงานทเปนคนรนใหมมลกษณะของการชอบแกไขปญหา จงมโอกาสทจะเกดความรวมมอในการแกไขปญหาตางๆใหหมดไปในอนาคต อาท ความไมเขาใจกนระหวางการสอสารสามารถแบงเบาไดดวยการสนทนากนในบรรยากาศสนบสนน เปนตน ทงนเพอเปนการลดจดออนตางๆขององคการ และชวยสงเสรมจดแขงทมอยใหมความแขงแกรงมากขน

สถานการณปจจบนของการสอสารประกอบกบปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการสอสารภายในองคการ ทงในรปแบบของการสอสารทเปนทางการและการสอสารทไมเปนทางการไดจากการรวบรวมขอมลและสมภาษณผใหขอมล พบวา องคการควรจะมการสนบสนนใหเกดชองทางการสอสารตอบกลบและสนบสนนใหเกดการสอสารดวยวาจามากขน เนองจากจะชวยสงเสรมให

95

เกดความใกลชดกนระหวางพนกงาน อนจะเปนการชวยผอนคลายและปองกนปญหาและอปสรรคทอาจจะเกดขนในอนาคตได ซงสอดคลองกบแนวคดเรองการสอสารดวยวาจาของณฏฐชดา วจตรจามร (2553) ทระบวา การสอสารดวยวาจาทมประสทธภาพมสวนชวยในการสงเสรมใหการท างานในองคการราบรนและประสบผลส าเรจได

อนง ผลการศกษาการสอสารภายในองคการ เมอเทยบกบการทบทวนวรรณกรรมจากการวจยทเกยวของกบการสอสารภายในองคการ พบวา พบวาปจจยทเปนปญหาและอปสรรคในการสอสารภายในองคการประการหนงมาจากการรบรขาวสารภายใตภมหลงทแตกตางกน สงผลใหการตความหมายสารของแตละบคคลแตกตางกนตามไปดวย ซงกอใหเกดการบดเบอนของสารอยางไมไดตงใจ สอดคลองกบอปสรรคของการตดตอสอสารทพบจากการศกษาการสอสารภายในองคกรทมผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานของพนกงานรายเดอน : กรณศกษา บรษท วาไทยอตสาหกรรม จ ากด (มหาชน) ของมานดา ค าจน (2547) ทกลมตวอยางเหนวา ขอบกพรองของการสอสารทสวนใหญมาจาก ขอมลขาวสารทไดรบไมละเอยดครบถวนและตความหมายของการสอสารผด และยงสอดคลองกบผลการศกษาปญหาและอปสรรคทางการสอสารภายในองคกรทมผลตอการปฏบตงานของพนกงานสาขา กรณศกษา ธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ของสนทรภรณ จนทรวชชย (2555) ทพบวา ประเดนดานการสอสารทกลมตวอยางเหนวาเปนอปสรรค คอขาวสารไดรบการบดเบอน อยางไรกตามอปสรรคในดานชองทางการสอสารยากแกการคนหาขอมล ทพบในธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน) ไมพบวาเปนอปสรรคในการตดตอสอสารของนาโนเทค

นอกจากน ในดานของการเสนอแนะแนวทางทเหมาะสมกบการสอสารภายในองคการ กลมผใหขอมลของการศกษาการสอสารภายในองคการ ไดมการเสนอแนะแนวทางในการพฒนารปแบบการสอสารทเปนกจกรรมทสงเสรมใหพนกงานไดมความใกลชดกนมากยงขน โดยเฉพาะอยางยงการจดกจกรรมกฬาทเหนวาจะชวยสงเสรมใหพนกงานเกดความสมพนธระหวางกนมากขน ซงสอดคลองกบผลการศกษา การสอสารเพอการด าเนนงานภายในส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต ของ จกรพนธ ใจงาม (2547) ทกลมตวอยางมขอเสนอแนะดานการสอสารเพอสรางความสมพนธ โดยเหนวาควรจดกจกรรมเพอชวยเพมความสมพนธระหวางพนกงานในหนวยงานเชน การจดงานกฬาส เปนตน

โดยสรป การสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต มการบรหารจดการและการด าเนนงานภายใตโครงสรางองคการทถกก าหนดขนอยางชดเจน สอดคลองกบการบรหารจดการองคการหรอหนวยงานของรฐอนๆ ทใหความส าคญของการสอสารตามล าดบขนบงคบบญชาซงเปนลกษณะการบรหารงานแบบราชการ และเนนการสอสารจากผบรหารไปยงพนกงานท

96

ตองมความชดเจนเปนหลกเพอใหการด าเนนงานมประสทธภาพและประสทธผล อยางไรกตาม การสอสารภายในองคการของนาโนเทคไมไดปรากฎเพยงแคการสอสารแบบทางเดยวเทานน แตยงไดใหความส าคญกบการสอสารแบบสองทางควบคไปดวย ดงจะเหนไดจากกจกรรมการสอสารทปรากฏในองคการทมไดเนนแตเพยงเฉพาะการสอสารจากผบรหารเทานน แตยงมกจกรรมอนๆ ทชวยสงเสรมใหเกดการมสวนรวมของพนกงานและเพมการสอสารตอบกลบ ทงนกเพราะวาการด าเนนงานภายในองคการนนจ าเปนจะตองอาศยการท างานในเชงรก ความคลองตว และการกระตนใหเกดนวตกรรมใหมๆ ซงการสอสารแบบสองทางจะเปนเครองมอส าคญทกระตนใหเกดการระดมความคดทเปนประโยชนตอการปฏบตงานของพนกงาน อกทงยงชวยสงเสรมใหบรรยากาศองคการเปนไปในลกษณะสนบสนนอกดวย สวนในดานปญหาการสอสารทเกดขนในองคการนนสวนใหญเกดขนจากความแตกตางของพนกงานทสงผลใหการตความหมายของสารแตกตางกน เชนเดยวกบปญหาทพบในองคการอนๆ ไมวาจะเปนทงองคการรฐหรอเอกชนกตาม โดยปจจยทเกอใหเกดปญหาการสอสารภายในองคการนาโนเทคทแตกตางจากองคการอนๆ ไดแก ความเงยบงนในองคการ ความสมพนธทางสถานภาพระหวางผสอสาร ระยะหางทางกายภาพ การสอสารขามล าดบขน ภาระในการตดตอสอสาร และการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสม ซงปญหาการใชชองทางการสอสารทไมเหมาะสมนน เปนทนาสงเกตอยางยงวาการน าสอใหมเขามาใชในองคการสงผลเสยมากกวาผลด หากพนกงานไมสามารถแยกแยะและจดล าดบความส าคญของชองทางการสอสารเหลานได ทงน ขอคนพบทงหมดจงน ามาสการน าเสนอแนวทางการพฒนาการสอสารภายในองคการจ านวน 5 ดานไดแก บรหารในทกระดบตองใหความส าคญกบการสอสาร การเนนเรองการตดตอสอสารแบบเผชญหนา การแบงปนความรบผดชอบดานการตดตอสอสารกบพนกงาน การสอสารประเดนส าคญในจงหวะเวลาทเหมาะสม รวมถงการสอสารอยางตอเนอง นนเอง 5.3 ขอเสนอแนะ

จากรวบรวมขอมลการศกษาการสอสารภายในองคการของศนยนาโนเทคโนโลย

แหงชาต ปญหาและอปสรรคทเกดขนจากการสอสารรวมถงแนวทางการพฒนาการสอสารทเหมาะสมตอองคการ ผศกษา ขอเสนอแนะแนวจากจากสงทไดคนพบจากการศกษา ดงน

1. หากตองท าการสอสารเรองใดๆ ไปยงกลมคนจ านวนมากในองคการ หรอพนกงานทวทงองคการนน ควรจะมการวางแผนการสอสารทใชชองทางการสอสารมากกวา 1 ชองทาง โดยหลกเลยงการใชจดหมายอเลกทรอนกสเพยงอยางเดยว โดยเฉพาะอยางยงจดหมายอเลกทรอนกสทมรปแบบขอความซ าๆ สามารถคาดเดาไดหรอไมตางจากการสอสารแบบเดมทผานมา เนองจากการ

97

สอสารทมรปแบบเดมตลอดเวลา นอกจากจะไมดงดดความสนใจแลวยงมโอกาสกลายเปนจดหมายอเลกทรอนกสทพนกงานเลอกทจะลบขอความกอนทจะเปดอานเสยดวย ดงนนหากจ าเปนตองสอสารดวยจดหมายอเลกทรอนกส จงตองมการออกแบบเนอหาใหรอบคอบกอนเสมอเพอใหแนใจวาขาวสารทถกสงออกไปจะสามารถดงดดความสนใจพอทจะใหพนกงานสนใจเปดอานจดหมายอเลกทรอนกสได เชน การเปลยนชอเรองใหดนาสนใจ ไมเปนทางการมากจนเกนไป มเนอหาสน กระชบ จบใจความงาย และไมยากตอการน าไปสอสารตอ ทส าคญควรมการระบขอความทวาหากตองการสอบถามเพมเตมพนกงานจะสามารถสอบถามไดทใครในกรณทพนกงานมค าถามทสงสย

2. หากตองการสอสารเรองใดๆ ดวยวธการประชมใหประสบความส าเรจ ไมควรจดการประชมทถจนเกนไป แตควรมจงหวะเวลามวาระการประชมในจ านวนทเหมาะสม กลาวคอ ไมมากหรอนอยจนเกนไป การประชมทดนนนอกจากผจดจะตองเลอกสถานท จงหวะเวลาทเหมาะสมแลว ยงตองเกดจากความรวมมอของพนกงานในทประชมอกดวย กลาวคอ การสอสารในวงประชมจะประสบความส าเรจหากสมาชกในทประชมรบฟงเนอหาทมการประชมอยางตงใจ มการลดการท างานระหวางการประชมหรอหากจ าเปนทจะตองท างานไปดวย การสรปเนอหาหลงจากจบการประชมจะเปนทางเลอกทดทสามารถน าใชหลงจากการประชม เพอใหผเขารวมประชมทเขาประชมชา หรอท างานไประหวางการประชมไดท าความเขาใจกบเนอหาสาระของการประชม นอกจากน หากมชวงทขอใหทประชมแสดงความคดเหน กควรรบฟงความคดเหนและอาจแลกเปลยนเสนอความคดตอกนในวงประชมเพอไมใหหลงจากการประชมไปแลวเกดการไมเขาใจกน หรอไมทราบวาในวงประชมไดมการสอสารอะไรไปแลวบาง

3. เนองจากการสอสารดวยเอกสารภายในองคการมปจจยทควบคมไดยากหลายประการ โดยเฉพาะอยางยง ระยะเวลาในการน าเสนอเอกสารทอาจจะลาชาจากการสงตอไปยงสายบงคบบญชาตางๆแลวนน อาจตองรอผบรหารทตดภารกจไมสามารถลงนามในเอกสารไดใหกลบมาลงนามในเอกสารใหทนเวลา ดงนน หากตองการน าเสนอเอกสารภายในองคการแบบเชงรก จงควรมการวางแผนการน าเสนอเอกสารลวงหนา กลาวคอ มการส ารวจวาเอกสารดงกลาวจะตองผานผบงคบบญชาคนใดบาง และตรวจสอบประมาณการวาในวนทเอกสารจะไปถงผบงคบบญชาคนนน ตดภารกจอนใดหรอไม หรอมการแจงใหทราบลวงหนากอนและตองเตรยมเอกสารใหครบถวนและถกตองกอนการน าเสนอเพอใหไมตองเสยเวลากบการแกไขเอกสารบอยครง

4. องคการตองใหความส าคญกบเนอหาของการจากการสอสารในระดบบนลงลาง เพราะทมความส าคญตอการบรหารงานขององคการมากทสด แตปจจบนพบวามปญหาและอปสรรคเกดขนในการสอสารรปแบบน เชน การบดเบอนของสารจากความไมตงใจ ซงท าใหเมอมการสอสาร

98

ลงมาถงพนกงานในระดบปฏบตการไมเปนไปตามนโยบายของผบรหาร ดวยเหตน จงท าใหตองมการสอสารซ าอยเสมอ ซงเปนการเพมภาระและยงท าใหพนกงานทกระดบรสกเหนอยกบการท างานมากกวาเดม อยางไรกด จากผลการศกษาพนกงานผใหขอมลสวนใหญรวมถงผบรหารสามารถระบสาเหตของปญหานไดแลว ซงหมายถงพนกงานไดตระหนกดวาการสอสารดงกลาวนนเกดปญหาและเปนสาเหตของความไมเขาใจระหวางกน ซงอาจเปนผลมาจากความแตกตางและพนฐานของประสบการณทแตกตางกน ดงนน ในอนาคตองคการควรจะมการออกแบบการสอสารและพฒนารปแบบการสอสารใหตอบสนองตอพฤตกรรมของพนกงานสวนใหญในองคการมากขน เชน หากรวาการสอสารท เปนทางการไดผลนอยกวาทางสอสารท ไม เปนทางการ เมอตองสอสารกบผใตบงคบบญชาทมอายในชวงอายนอย กตองปรบวธการสอสารโดยใชบรรยากาศทไมเปนทางการเขามาชวยในกระบวนการสอสารมากขนนนเอง

5. การพฒนาบคลากรเปนเรองทจ าเปนมากในปจจบน องคการไมควรละเลยการพฒนาบคลากร โดยจดหาบทเรยนทเหมาะสมกบพนกงานในองคการ และมการจดรปแบบการอบรมทไมนาเบอ เพอเปนการดงดดความสนใจของพนกงาน และสรางประสทธภาพในการอบรมบคลากรได อยางไรกตาม นาโนเทคมนโยบายสนบสนนดานการพฒนาบคลากรอยแลว เพยงแตการจดการอบรมไมสามารถดงดดใหพนกงานสนใจ ประกอบกลภาระงานทมมากขนอาจท าใหรสกวาการเขารบการอบรมเปนเรองเสยเวลา หรอในบางกรณการจดการอบรมไมตรงกบความสนใจสวนบคคล ดงนนองคการตองหนมาใหความส าคญกบการสอสารเรองการอบรมพนกงานมากขน โดยชใหเหนถงคณประโยชนของการฝกอบรม ขณะเดยวกนกเปนหนาทของผบงคบบญชาทจะตองสนบสนนใหพนกงานใตบงคบบญชาไดมโอกาสเขารบการอบรมในหลกสตรทจะเปนประโยชนตอการท างานในอนาคต

6. ในสวนของขอเสนอแนะเพอการศกษาขอมลในครงตอไป ผศกษาขอเสนอแนะวาเนองจากการศกษาหวขอดงกลาวน ผศกษาไดท าการเกบขอมลในชวงระยะเวลาระหวางเดอน เมษายน –มถนายน 2559 โดยในเดอน สงหาคม 2559 องคการจะมการเปลยนแปลงคณะผบรหารระดบสง เนองจากผบรหารระดบสงทเปนผใหขอมลในชวงระยะเวลาทเกบขอมล จะพนจากด ารงต าแหนงในภายในสนเดอนกรกฎาคม 2559 ดงนน การเปลยนแปลงคณะผบรหารน อาจท าใหการศกษาขอมลในอนาคตเกดการเปลยนแปลงไปจากเดมได ทงนเนองมาจากระยะเวลาในชวงทศกษาประกอบกบนโบบายของผบรหารชดใหมทอาจจะเปลยนแปลงไปจากเดม

นอกจากน หากตองการขอมลทละเอยดมากยงขนในระดบฝายหรองาน การศกษาขอมลในครงตอไปอาจปรบลดขอบเขตขอบการศกษาใหแคบลง เพอใหไดขอมลทเจาะลกในระดบฝาย

99

มากยงขน หรอหากตองการขอมลในภาพรวม ทสามารถเปรยบเทยบการบรหารงานของขององคการกบหนวยงานศนยแหงชาตอนๆ ภายใตสงกดส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สวทช.) ทงน เพอใหเหนภาพไดชดเจนและวเคราะหสถานการณไดมากขน อาจตองมการศกษาการสอสารภายในองคการของหนวยงานศนยแหงชาตอนๆ เพมเตม ทงน เพอเปรยบเทยบความแตกตางกนระหวางองคการ โดยสามารถน าขอดขอและดอยทไดจากการศกษาน ามาเสนอแนะแนวทางในการพฒนารปแบบการสอสารภายในองคการไดมากขน

100

รายการอางอง

หนงสอและบทความในหนงสอ

ณฏฐชดา วจตรจามร. (2553). การสอสารในองคการ.กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ธงชย สนตวงษ. (2540). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน รงสรรค ประเสรฐศร. (2548). พฤตกรรมองคการ : แบบทดสอบ & การประยกตใชทฤษฎพฤตกรรม

องคการ. กรงเทพฯ: บรษทธรรมสาร จ ากด ศรวรรณ เสรรตน, สมชาย หรญกตต และธนวรรธ ตงสนทรพยศร. (2550). การจดการและพฤตกรรม

องคการ. กรงเทพฯ: ส านกพมพธระฟลม และไซเทกซ จ ากด สรอยตระกล (ตวยานนท) อรรถมานะ. (2550). พฤตกรรมองคการ: ทฤษฎและการประยกต.

กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สพาน สฤษฎวานช.(2552).พฤตกรรมองคการสมยใหม แนวคดและทฤษฎ. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. สรพงษ โสธนะเสถยร และสภทรา โกไศยกานนท. (2548). การสอสารเพอการจดการของ

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร. โครงการหลกและแนวทางการบรหารการสอสาร : มตทงสามในดานการสอสารเพอการจดการ การจดการทางการสอสาร และการบรหารงานสอสารมวลชน ระยะท 1. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สรพงษ โสธนะเสถยร. (2550). การจดการทางการสอสาร. โครงการหลกและแนวทางการบรหารการ สอสาร : มตทงสามในดานการสอสารเพอการจดการ การจดการทางการสอสาร และการบรหารงานสอสารมวลชน ระยะท 2. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สรพงษ โสธนะเสถยร. (2556). ทฤษฎการสอสาร. กรงเทพฯ: โรงพมพระเบยงทอง เสนาะ ตเยาว. (2541). การสอสารในองคการ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร วทยานพนธ/สารนพนธ จกรพนธ ใจงาม. (2547). รปแบบการสอสารเพอการด าเนนงานภายในส านกงานคณะกรรมการ

วฒนธรรมแหงชาต. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต).มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการสอสารภาครฐและเอกชน

ณฐดนย เพชรสม. (2558). พฤตกรรมและความพงพอใจตอการสอสารภายในองคการของพนกงาน

101

บรษทหองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด . (สารนพนธปรญญามหาบณฑต).มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

ทพยสดา เมธพลกล. (2550). การรบรบรรยากาศขององคการ การประเมนสขภาพตนเองและความ ตงใจลาออกของพยาบาลวชาชพระดบปฏบตการ : กรณศกษาโรงพยาบาลเฉพาะทางดานระบบประสาทของรฐแหงหนง. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะศลปศาสตร

เบญจวรรณ แจมจ ารญ. (2557). ปจจยบรรยากาศในการสอสารภายในองคกร กระบวนการในการ สอสาร และสอสงคมออนไลนทสงผลตอประสทธภาพในการสอสารภายในองคกรของพนกงานรษทเอกชนในเขตกรงเทพมหานคร. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยกรงเทพ, คณะบรหารธรกจ

ปทมา สมพรชยกจ. (2556). การสอสารภายในองคการของส านกเทศกจ กรงเทพมหานคร. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

พรนภส สงหอง. (2554). พฒนาการการสอสารในองคกรของธนาคารกสกรไทย จ ากด (มหาชน). (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

พมพวลญช กจการนนท. (2554). ปจจยการสอสารทมผลตอความพงพอใจในการท างานของพนกงาน ธนาคารกสกรไทย. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

ภทราวรรณ แกวมะยม. (2557). รปแบบการสอสารภายในองคการและความพงพอใจตอการสอสาร ภายในองคการ ของพนกงานเจาหนาทส านกงานเลขาธการครสภา. (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

มานดา ค าจน. (2547). การสอสารภายในองคกรทมผลตอความพงพอใจในการปฏบตงานของ พนกงานรายเดอน : กรณศกษา บรษท วาไทยอตสาหกรรม จ ากด (มหาชน). (รายงานโครงการเฉพาะบคคลปรญญามหาบณฑต).มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการสอสารภาครฐและเอกชน

สนทรภรณ จนทรวชชย. (2555). ปญหาและอปสรรคทางการสอสารภายในองคกรทมผลตอการ

102

ปฏบตงานของพนกงานสาขา : กรณศกษาธนาคารกรงเทพ จ ากด (มหาชน). (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

สภาภรณ อานภาพศรธาดา. (2558). พฤตกรรมการสอสารภายในองคการของส านกงาคณะกรรมการ พเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (ส านกงาน กปร.). (สารนพนธปรญญามหาบณฑต). มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน, สาขาการจดการการสอสารองคกร

Books Goldhaber, Gerald M., (1993). Organizational communication. Wm.C.: Brown

communication

ภาคผนวก

104

พรบ.พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต พ.ศ.2534

พระราชบญญต

พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 2534

----------------- ภมพลอดลยเดช ป.ร.

ใหไว ณ วนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2534 เปนปท 46 ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลา ฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย จงทรงพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน า และยนยอมของสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทรฐสภา ดงตอไปน

มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา `พระราชบญญตพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย พ.ศ. 2534'

มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป *[รก.2534/240/100/29 ธนวาคม 2534]

มาตรา 3 ในพระราชบญญตน

‘การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย ' หมายความวา การด าเนนกจการทเปนการเพมพนความรและความสามารถทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอยกระดบความสามารถทางการผลตและการบรการ คลอดจนระดบฐานะทาง เศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยรวมถงการพฒนาขดความสามารถในการรบและถายทอดเทคโนโลยทงภายในประเทศและจากตางประเทศเพอการพฒนาประเทศในทกดาน

‘การวจย พฒนาและวศวกรรม ' หมายความวา การศกษาคนควาทมงจะน าผลไปปรบปรงผลตภณฑหรอกรรมวธการผลตทางอตสาหกรรม เกษตรกรรมและบรการ หรอกจกรรมทเกยวของรวมทงการศกษาคนควาเพอน ามาซงผลตภณฑใหมหรอกรรมวธการผลตใหม ตลอดจนบรการหรอกจกรรมใหม โดยรวมถงการเผยแพรและพฒนาผลของการศกษาคนควาจนถงขนการผลตเชงธรกจ

105

‘กองทน' หมายความวา กองทนเพอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

‘คณะกรรมการ ' หมายความวา คณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

‘ส านกงาน' หมายความวา ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

ผอ านวยการ' หมายความวา ผอ านวยการส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

`รฐมนตร' หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

มาตรา 4 ใหมคณะกรรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน เปนรองประธานกรรมการ ผทรงคณวฒซงคณะรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการไมเกน ยสบสองคนโดยใหแตงตงจากหนวยงานของรฐทเกยวของ กบผซงมใชขาราชการ จ านวนฝายละเทา ๆ กน และใหผอ านวยการเปนกรรมการและเลขานการ

มาตรา 5 คณะกรรมการมอ านาจหนาทควบคมดแลกจการทวไปของส านกงาน และโดยเฉพาะมอ านาจหนาทดงน

(1) พจารณาอนมตแผนหลกเกยวกบการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของส านกงาน

(2) ก าหนดนโยบายและควบคมดแลการด าเนนงานของส านกงานในการ บรหารกองทน และพจารณาจดสรรทนส าหรบกจกรรมหลกตาง ๆ ใหสอดคลองกบสภาวการณในการ พฒนาประเทศ

(3) วางมาตรการ ก าหนดหลกเกณฑและเงอนไขตาง ๆ ในสวนทเกยวกบกองทนเพอสนบสนนการรบและการถายทอดเทคโนโลย

(4) อนมตแผนการเงนและงบประมาณประจ าปของส านกงาน

(5) จดตงหนวยงานเฉพาะทางขนในส านกงานโดยอนมตคณะรฐมนตรในกรณทมความจ าเปนตองด าเนนการพฒนากจกรรมใดเปนพเศษ

(6) ออกขอบงคบวาดวยการจดแบงสวนงานของส านกงาน และขอบงคบวาดวยการบรหารงานของส านกงาน รวมถงระเบยบขอบงคบดานการเงน

106

(7) ก าหนดจ านวน ต าแหนง ระยะเวลาจาง อตรา เงนเดอน คาจางและเงนเดอนของพนกงานและลกจาง

(8) ออกขอบงคบวาดวยการบรรจ การแตงตง การก าหนดต าแหนงการก าหนดอตราเงนเดอนหรอคาจาง การเลอนเงนเดอนหรอคาจางการออกจากงาน วนย การลงโทษและการอทธรณ การลงโทษทางวนย การรองทกขของพนกงานและลกจาง รวมทงการบรหารงานบคคลโดยทวไป

(9) ออกขอบงคบวาดวยการคดเลอกผอ านวยการการปฏบตงานของผอ านวยการ และการมอบใหผอนรกษาการแทนหรอปฏบตการแทนผอ านวยการ

(10) ออกขอบงคบวาดวยสวสดการหรอการสงเคราะหอนแกพนกงานและลกจาง

มาตรา 6 ใหกรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงอยในต าแหนงคราวละสองปในกรณทกรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากต าแหนงกอนวาระ หรอในกรณทคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการเพมขนในระหวางทกรรมการซงแตงตงไวแลวยงมวาระอยในต าแหนง ใหผไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนหรอเปนกรรมการเพมขนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการซ งไดแตงตงไวแลว

เมอครบก าหนดตามวาระดงกลาวในวรรคหนง หากยงมไดมการแตงตงกรรมการขนใหม ใหกรรมการซงพนจากต าแหนงตามวาระนนอยในต าแหนงเพอด าเนนงานตอไปจนกวากรรมการซงไดแตงตงใหมเขารบหนาทกรรมการซงพนจากต าแหนงตามวาระอาจไดรบแตงตงอกได

มาตรา 7 นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระมาตรา 6 กรรมการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากต าแหนง เมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) คณะรฐมนตรใหออก

(4) เปนบคคลลมละลาย

(5) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ

(6) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ

107

มาตรา 8 การประชมคณะกรรมการทกคราวตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมด จงจะเปนองคประชม

ในการประชมคณะกรรมการ ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถาประธานกรรมการและรองประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทไดใหทประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชมการวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก

กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา 9 ใหประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ และกรรมการไดรบเบยประชม และประโยชนตอบแทนอนตามระเบยบทคณะรฐมนตรก าหนด

มาตรา 10 คณะกรรมการมอ านาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการมอบหมายได

กา รด า เ น น ก า รต ามมาต รา 5 (7) (8) และ (10) ใ ห คณะกร รมกา รแต ง ต งคณะอนกรรมการเพอพจารณากอนน าเสนอคณะกรรมการ

การแตงตงคณะอนกรรมการตามวรรคสอง ใหมตวแทนพนกงานหรอลกจางซงมาจากการเลอกตงของพนกงานและลกจางเปนอนกรรมการสองคน

การประชมคณะอนกรรมการตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหน ามาตรา 8 มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา 11 ใหจดตงส านกงานขนเรยกวา `ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต' และใหส านกงานนเปนนตบคคลทกฎหมายวาดวยแรงงานสมพนธไมใชบงคบ มวตถประสงคดงตอไปน

(1) บรหารกองทนตามกฎหมาย ขอบงคบ และมตของคณะกรรมการ

(2) ส ารวจ ศกษาและวเคราะหทางวชาการตาง ๆ เพอใชเปนพนฐานในการวางเปาหมาย นโยบาย และจดท าแผน โครงการ และมาตรการตาง ๆในการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ แลวน าเสนอตอรฐมนตร

(3) ด าเนนการวจย พฒนาและด าเนนการดานวศวกรรม และสนบสนนการวจย พฒนา และวศวกรรมของภาครฐบาล ภาคเอกชน และสถาบนการศกษาและสงเสรมความรวมมอ ใน

108

กจกรรมดานนระหวางภาครฐบาล ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา ตลอดจนนานาประเทศเพอพฒนาประโยชนเชงพาณชย

(4) ด าเนนการและสนบสนนการใหบรการในการวเคราะหทดสอบคณภาพผลตภณฑ การสอบเทยบมาตรฐานและความถกตองของอปกรณ การใหบรการขอมล และการใหค าปรกษาทางเทคโนโลย และสนบสนนการใหบรการอน ๆ ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(5) สนบสนนการเพมสมรรถนะในการเลอกและรบเทคโนโลยจากตางประเทศ ตลอดจนการจดการโครงการลงทนและโครงการพฒนาทเกยวของกบการรบการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศ เพอใหไดเทคโนโลยทมประสทธภาพและเหมาะสม และเพอเกอกลการสรางเสรมสมรรถนะทางเทคโนโลยของประเทศ

(6) ด าเนนการและสงเสรมการพฒนาโครงสรางพนฐานทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศ รวมทงการพฒนาก าลงคนดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงในภาครฐบาลและภาคเอกชน

(7) กระท าการอนใดตามทกฎหมายก าหนดใหเปนหนาทของส านกงานและตามทคณะกรรมการมอบหมาย

มาตรา 12 ใหส านกงานมอ านาจกระท ากจการตาง ๆ ภายในขอบแหงวตถประสงคตามมาตรา 11 และอ านาจเชนวานใหรวมถง

(1) จดใหไดมา ถอกรรมสทธ เชา ใหเชา เชาซอ ใหเชาซอ ยมใหยม แลกเปลยน โอน รบโอน และขายหรอจ าหนายดวยวธใด ๆ ซงอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพย รวมทงหลกทรพยตาง ๆ ตลอดจน

รบทรพยสนทมผมอบหรออทศให

(2) รบคาตอบแทนการใชประโยชนทรพยสนทางปญญา คาตอบแทนการใหใชหรอการโอนสทธบตร และคาบรการในการใหบรการ รวมทงท าความตกลงและก าหนดเงอนไขเกยวกบคาตอบแทนและคาบรการนน

(3) ท าความตกลงและรวมมอกบองคการหรอหนวยงานในประเทศและตางประเทศในกจการทเกยวกบการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยและการวจยพฒนาและวศวกรรม

(4) จดใหมและใหทนเพอสนบสนนการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

109

(5) เขารวมกจการกบบคคลอนหรอถอหนในบรษทจ ากดเพอประโยชนแกการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

(6) กยมเงน ใหกยมเงน โดยมหลกประกนดวยบคคลหรอทรพยสนหรอการลงทน ทงน เพอการวจยและพฒนา และการบรการทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

การกยมเงนหรอการลงทน ถาเปนจ านวนเงนเกนวงเงนทรฐมนตรก าหนด ตองไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรกอน

(7) กระท าการอยางอนบรรดาทเกยวกบหรอเนองในการจดใหส าเรจตามวตถประสงคของส านกงาน

มาตรา 13 ใหส านกงานมผอ านวยการคนหนงซงคณะกรรมการแตงตงดวยความเหนชอบของคณะรฐมนตร

มาตรา 14 ใหผอ านวยการมวาระอยในต าแหนงคราวละสามปและอาจไดรบแตงตงอกได แตไมเกนสองวาระตดตอกน

นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระแลว ผอ านวยการพนจากต าแหนง เมอ

(1) ตาย

(2) ลาออก

(3) คณะกรรมการใหออกดวยความเหนชอบของคณะรฐมนตร

มาตรา 15 ผอ านวยการมอ านาจหนาทดงน

(1) บรหารงานของส านกงานตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และมตของคณะกรรมการ

(2) รบผดชอบในการด าเนนงานและบงคบบญชาพนกงานและลกจางของส านกงานทกต าแหนง

(3) บรรจ แตงตง เลอน ลด ตดเงนเดอนหรอคาจาง ลงโทษทางวนยพนกงานและลกจาง ตลอดจนใหพนกงานหรอลกจางออกจากต าแหนง ทงน ตามขอบงคบทคณะกรรมการก าหนด แตถาเปนพนกงานระดบ

รองผอ านวยการ ผชวยผอ านวยการ หรอผอ านวยการฝาย ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการกอน

110

(4) วางระเบยบเกยวกบการปฏบตงานของส านกงาน โดยไมขดหรอแยงกบขอบงคบ ระเบยบ หรอมตของคณะกรรมการ

มาตรา 16 ในกจการทเกยวกบบคคลภายนอก ใหผอ านวยการเปนผแทนของส านกงาน และเพอการน ผอ านวยการจะมอบอ านาจใหบคคลใดปฏบตงานเฉพาะอยางแทนกได แตตองเปนไปตามขอบงคบทคณะกรรมการก าหนด

มาตรา 17 ใหจดตงกองทนขนกองทนหนงในส านกงานเรยกวา

`กองทนเพอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย' ประกอบดวย

(1) เงนทนประเดมทรฐบาลจดสรรให

(2) เงนและทรพยสนในสวนทเกยวกบโครงการวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนาทไดรบโอนจากสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย

(3) เ ง น แ ล ะ ท ร พ ย ส น ท ไ ด ร บ โ อ น จ า ก ส า น ก ง า น ป ล ด ก ร ะ ท ร ว ง กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและการพลงงาน ในสวนทเกยวกบโครงการศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต และศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

(4) เงนอดหนนทรฐบาลจดสรรใหจากงบประมาณแผนดนประจ าป

(5) เงนอดหนนจากตางประเทศรวมทงองคกรระหวางประเทศ

(6) เงนหรอทรพยสนทมผมอบใหเพอสมทบกองทน

(7) ดอกผลหรอรายไดของกองทน รวมทงผลประโยชนจากทรพยสนทางปญญาและคาตอบแทนการใหใชหรอการโอนสทธบตร

(8) เงนและทรพยสนอนทตกเปนของกองทน

ในกรณกองทนมจ านวนเงนไมพอส าหรบคาใชจายในการด าเนนงานของส านกงานและคาภาระตาง ๆ ทเหมาะสม รฐพงจดสรรเงนงบประมาณแผนดนเขาสมทบกองทนเทาจ านวนทจ าเปน

มาตรา 18 รายไดของกองทนและของส านกงานใหน าเขาสมทบกองทนโดยไมตองสงกระทรวงการคลงตามกฎหมายวาดวยเงนคงคลงและกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ

มาตรา 19 ใหส านกงานวางและถอไวซงระบบการบญชทเหมาะสมแกกจการ แยกตามประเภทงานสวนทส าคญ มสมดบญชลงรายการรบและจายเงนสนทรพยและหนสนทแสดงกจการท

111

เปนอยตามความจรงและตามทควรตามประเภทงานพรอมดวยขอความอนเปนทมาของรายการนน ๆ และใหมการตรวจสอบบญชภายในเปนประจ า

มาตรา 20 ใหส านกงานจดท างบดล บญชท าการ และบญชก าไรขาดทนสงผสอบบญชตรวจสอบภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนสนปบญชทกป ใหส านกงานตรวจเงนแผนดนเปนผสอบบญชของส านกงานทกรอบปแลวท ารายงานผลการสอบบญชเสนอตอคณะกรรมการ

มาตรา 21 ทก ๆ ปใหส านกงานจดท ารายงานประจ าปเสนอตอคณะกรรมการเพอเสนอรฐมนตร โดยแสดงงบดล บญชท าการ และบญชก าไรขาดทนทผสอบบญชรบรองวาถกตอง พรอมทงรายงานของผสอบบญช

รวมทงแสดงผลงานของส านกงานในปทลวงมาดวย

ใหรฐมนตรเสนอรายงานประจ าปตามวรรคหนงตอคณะรฐมนตรและใหคณะรฐมนตรเสนอรายงานนนตอรฐสภาเพอทราบ

มาตรา 22 ใหจดตงศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาตศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต และศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาตเปนสวนหนงของส านกงาน

มาตรา 23 ใหโอนบรรดากจการ ทรพยสน สทธ หน งบประมาณรวมทงพนกงานและลกจางของสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอการพฒนา ไปเปนของส านกงาน โดยใหพนกงานและลกจางดงกลาวด ารงต าแหนงทด ารงอย และไดรบเงนเดอนหรอคาจาง รวมทงสทธและประโยชนตาง ๆ ทไดรบอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบไปพลางกอนจนกวาจะไดบรรจและแตงตงใหด ารงต าแหนงในส านกงาน แตจะแตงตงใหไดรบเงนเดอนหรอคาจางต ากวาเงนเดอนหรอคาจางทไดรบอยเดมไมได และใหถอวาเวลาท างานของบคคลดงกลาวในโครงการวทยาศาสตรและเทคโนโลยเ พอการพฒนาเปนเวลาท างานตดตอกนกบเวลาท างานในส านกงานนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

มาตรา 24 ใหโอนบรรดากจการ ทรพยสน สทธ หน และงบประมาณของส านกงานปลดกระทรวง กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน ในสวนทเกยวกบโครงการศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต และ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกส และคอมพวเตอรแหงชาต ทมอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ไปเปนของส านกงาน

112

ขาราชการหรอลกจางผใดของส านกงานปลดกระทรวง กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน ซงปฏบตงานเกยวกบกจการทโอนไปตามวรรคหนง ถาสมครใจจะโอนไปปฏบตงานเปนพนกงานหรอลกจางของส านกงาน และไดแจงความจ านงเปนหนงสอตอผบงคบบญชาผมอ านาจบรรจและแตงตงภายในสามสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหโอนขาราชการหรอลกจางผนนไปเปนพนกงานหรอลกจางของส านกงาน แตทงนตามทรฐมนตรเจาสงกดและส านก งานจะไดตกลงกน

ใหขาราชการหรอลกจางทโอนไปเปนพนกงานหรอลกจางของส านกงานแลวแตกรณ ไดรบเงนเดอนหรอคาจาง รวมทงสทธและประโยชนตาง ๆเทากบทเคยไดรบอยเดมไปพลางกอนจนกวาจะไดบรรจและแตงตงใหด ารงต าแหนงในส านกงาน แตจะแตงตงใหไดรบเงนเดอนหรอคาจางต ากวาเงนเดอนหรอคาจางทไดรบอยเดมไมได

การโอนขาราชการตามมาตราน ใหถอวาเปนการใหออกจากราชการเพราะเลกหรอยบต าแหนงตามกฎหมายวาดวยบ าเหนจบ านาญขาราชการ การโอนลกจางตามมาตราน ใหถอวาเปนการใหออกจากงานเพราะทางราชการยบต าแหนงหรอทางราชการเลกจางโดยไมมความผด และใหไดรบบ าเหนจตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยบ าเหนจลกจาง

เพอประโยชนในการนบเวลาการท างานส าหรบค านวณบ าเหนจหรอบ านาญตามขอบงคบของส านกงาน ขาราชการหรอลกจางผใดทโอนไปตามมาตรานประสงคจะใหนบเวลาราชการหรอเวลาท างานในขณะทเปนขาราชการหรอลกจางกอนทมการโอนเปนเวลาท างานของพนกงานหรอลกจางของส านกงานแลวแตกรณ กใหมสทธกระท าไดโดยแสดงความจ านงวาไมขอรบบ าเหนจหรอบ านาญ

การไมขอรบบ าเหนจหรอบ านาญตามวรรคหก จะตองกระท าภายในสามสบวนนบแตวนทโอน ส าหรบกรณของขาราชการใหด าเนนการตามกฎหมายวาดวยบ าเหนจบ านาญขาราชการ ส าหรบกรณของลกจางใหกระท าเปนหนงสอลงลายมอชอเปนหลกฐานยนตอผวาจางเพอสงตอไปใหกระทรวงการคลงทราบ

มาตรา 25 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและการพลงงาน รกษาการตามพระราชบญญตน

113

ผรบสนองพระบรมราชโองการ พลต ารวจเอก เภา สารสน

รองนายกรฐมนตร

-----------------------------------------------------

หมายเหต :- เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ การทรฐบาลจะน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการพฒนาประเทศอย างมประสทธผลและประสทธภาพ จ าเปนตองเพมสมรรถนะทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยของภาครฐบาลและภาคเอกชน และพฒนาโครงสรางพนฐานทาง

วทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศใหเกอหนนการพฒนาประเทศอยางแทจรง การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยนนมไดจ ากดอยเฉพาะการเสรมสรางองคกรและกจกรรมดานวจยและพฒนาเทานน หากตองเสรมสรางสมรรถนะทางวศวกรรมและสมรรถนะทางเทคโนโลยอน ๆ ตลอดจนการบรการทางเทคโนโลยดานตาง ๆ ไปพรอมกนดวย จงจะสามารถน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชปรบปรงและพฒนาการผลต การบรการ และกจกรรมตอเนองตาง ๆ ทงทางอตสาหกรรมและเกษตรกรรม รวมทงชวยใหภาคการผลตสามารถรบการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศไดอยางมประสทธภาพ ดงนน การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยตองครอบคลมกจกรรมหลายประเภท และตองอาศยทนจ านวนมากทงจากภาครฐบาลและจากแหลงทนอ นทงภายในและตางประเทศดวย การระดมทนและการบรหารทนเพอด าเนนกจกรรมตาง ๆ ส าหรบพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยนตองใชความช านาญการพเศษ ไมอาจอาศยองคกรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมอยแลว แตจ าเปนตองมองคกรทมความเปนอสระและความคลองตวสงโดยไม ผกพนไวกบกฎระเบยบการปฏบตและขอบงคบปกตของราชการและรฐวสาหกจ และเปนองคกรทประกอบดวยบคลากรทมความช านาญในการปฏบตภารกจตาง ๆ ทงน เพอใหการบรหารมประสทธภาพสงและสามารถด าเนนกจกรรมตาง ๆ ใหเกอหนนองคกรตาง ๆ ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดอยางเปนระบบพรอมทงสามารถประสานการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยระหวางภาครฐบาลและภาคเอกชนใหบรรลประโยชนรวมสงสดตอการพฒนาประเทศ การสงเสรมการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยในภาครฐบาลและภาคเอกชนและการจดตงกองทนนจะครอบคลมถงการจดตงศนยแหงชาต เพอพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเฉพาะสาขา และการจดตงองคกรพเศษอนเพอพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยเฉพาะดานดวย

เพอใหบรรลวตถประสงคในการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยดงกลาวขางตน จงจ าเปน ตองตราพระราชบญญตน

114

ประวตผเขยน

ชอ นางสาวกชกร เอยมวมงสา วนเดอนปเกด 18 ธนวาคม 2532 วฒการศกษา ต าแหนง

ปการศกษา 2554: ศลปศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร เลขานการผบรหาร

ประสบการณท างาน 2557: เลขานการผบรหาร ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต