190
การเลิกสัญญา: วิเคราะห์ในเชิงกฎหมายเปรียบเทียบระหว่างกฎหมาย แห่ง สาธารณรัฐ ประชาธิปไตย ประชาชนลาว กับกฎหมายไทย โดย นายพรสวรรค์ บัวหลวงราช วิทยานิพนธ์นี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร นิติศาสตรมหาบัณฑิต สาขากฎหมายเอกชน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ปีการศึกษา 2558 ลิขสิทธิ์ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร

การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

  • Upload
    others

  • View
    20

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

การเลกสญญา: วเคราะหในเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมาย

แหง สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว กบกฎหมายไทย

โดย

นายพรสวรรค บวหลวงราช

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายเอกชน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Page 2: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

การเลกสญญา: วเคราะหในเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมาย แหง สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว กบกฎหมายไทย

โดย

นายพรสวรรค บวหลวงราช

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายเอกชน

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

Page 3: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

RESCISSION OF CONTRACT UNDER THAI AND LAO LAW : A COMPARATIVE STUDY

BY

MR. PHONESAVANH BOUALOUANGLATH

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF LAW

PRIVATE LAW FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

Page 4: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป
Page 5: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(1)

หวขอวทยานพนธ การเลกสญญา: วเคราะหในเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมายแหง สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว กบกฎหมายไทย

ชอผเขยน นายพรสวรรค บวหลวงราช

ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายเอกชน

นตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. สรศกด มณศร

ปการศกษา 2558

บทคดยอ

การเลกสญญาตามกฎหมายของ สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว บญญต

ไวใน มาตรา 37 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ซงการเลกสญญานนสามารถเลกไดสองกรณคอ เลกสญญาโดยขอสญญา และเลกสญญาไดโดยขอกฎหมาย เมอพจารณาเหนวากฎหมายลาวยงมปญหาในเรองขอสญญาทไมเปนธรรม ปญหาในเรองความผดเลกนอยกเลกสญญาได ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนแกตว ปญหาขาดเหตจ าเปนของการเลกสญญาโดยทนท นอกจากนนเกยวกบผลของการเลกสญญากฎหมายลาวยงมปญหาอยเนองจากไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และไมมระบบการเรยกคาเสยหาย ซงทงหมดทกลาวมานกฎหมายลาวไมไดบญญตเอาไว อาจจะเกดปญหาในขอกฎหมายในอนาคต เมอศกษาเปรยบเทยบกบมาตรา 386-389 ประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยในเรองการเลกสญญา เหนวากฎหมายไทยมกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมมาควบคม และมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตว มระบบใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท นอกจากนนกยงมระบบการกลบคนสฐานะเดม และมระบบการเรยกคาเสยหาย ดงนนผศกษาจงเสนอใหน าเอาผลทไดรบจากการศกษาในครงนมาปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายของประเทศลาวใหดยงขน เพอท าใหกฎหมายลาวมความชดเจน และสามารถแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคม ผานการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยเหนวากฎหมายลาวยงมปญหาอยหลายประการดงน

Page 6: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(2)

1. ปญหาในเหตของการเลกสญญา การเลกสญญาตองอาศยเหตอยสองประการคอ เหตของการเลกสญญาในขอสญญา

และเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย โดยททงสองกรณนยงมปญหาดงน ปญหาในขอสญญา การแสดงเจตนาเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 37 วรรค 1 ท

บญญตวา “สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกตามการตกลงเหนดของคสญญา” เมอปรบใชแลวเหนวายงมปญหาในขอสญญาทไมเปนธรรมเกดขนท าใหเกดวามไมเปนธรรมแกคสญญาอกฝาย เมอพจารณาแลวผศกษาเหนวาควรจะมการปรบแกกฎหมายมาตรา 37 วรรค 1 โดยเสนอใหมขอความทวา “คสญญาอาจจะก าหนดสทธของการเลกสญญาไวในสญญา ในกรณทสทธของการเลกสญญาเปนการเอาเปรยบอกฝายหนงเกนสมควร ใหถอวาขอสญญานนไมมผลใชบงคบ หรอใหบงคบเทาทเปนธรรมแลวแตกรณ” เมอกฎหมายบญญตไวแบบนจะท าใหคสญญาไดรบความเปนธรรมมากขน

ส าหรบผลจากการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 1 ถาคสญญาตกลงกนไวผลของมนกจะเปนไปตามความตกลงกนถาไมไดระบเอาไวเรองผลของสญญาจะเปนอยางไร ซงในเรองนกฎหมายลาวยงมปญหาในผลของขอสญญาเนองจากไมมบทบญญตเขยนเอาไวเมอศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 386 และมาตรา 391 แลวเหนวาไดมการพจารณาขยายใหสญญานนมการกลบคนสฐานะเดม ดงนนเหนวากฎหมายไทยมประโยชนมากในการปรบปรง และพฒนากฎหมายลาวตอไป ดวยเหตนผศกษาจงเสนอใหการเลกสญญา ตามมาตรา 37 วรรค 1 สงผลใหคสญญากลบคนสฐานะเดม และใหผผดทเปนเหตของการเลกสญญารบผดชดใชคาเสยหาย

เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย จากบทบญญตในมาตรา 37 วรรค 2 ทกลาววา “ในกรณทมการผดสญญา คสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลงหรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกได เวนแตสญญาหากตกลงกนไวอยางอน” จะเหนวาไดเนอหาทบญญตไวกฎหมายลาวยงมปญหาอยเนองจากไมมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตว และนอกจากนในตวบทยงไมชดเจนเพยงพอทจะใหเกดความเปนธรรมแกคกรณอกฝายได ถาหากวาเกดปญหาขนมาเชน ลกหนไมช าระหน ลกหนไมช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา หรอลกหนปฏเสธอยางชดเจนวาจะไมช าระหน และการช าระหนกลายเปนพนวสยโดยความผดของลกหนเจาหนจะเลกสญญาไดหรอไม กรณทกลาวมานไมสามารถปรบใชและตความกบมาตรา 37 วรรค 2 ได ดงนนผศกษาขอเสนอปรบแกกฎหมายดงน

เสนอใหกฎหมายลาวมระบบการใหโอกาสใหเวลาแกลกหนไดแกตวเสยกอน แตถาลกหนยงไมช าระหนภายในระยะเวลาตามทใหโอกาสแลว ใหเจาหนมสทธจะเลกสญญาเสยกได

Page 7: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(3)

เสนอใหเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนท ถาหากวาลกหนปฏเสธอยางชดเจนวาจะไมช าระหน หรอลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางแนนอนตามก าหนดเวลา

เสนอใหเจาหนมสทธเลกสญญาทนท โดยไมตองใหโอกาสแกลกหนไดแกตว ถาหากลกหนไมช าระหน ณ เวลามก าหนดซงเวลาของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมาก

เสนอใหเจาหนจะเลกสญญาเสยกได ถาหากการช าระหนทงหมด หรอแตเพยงบางสวนกลายเปนพนวสย เพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร 2. ปญหาในการแสดงเจตนาเลกสญญา

ตามมาตรา 37 วรรค 3 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา การแสดงเจตนาเลกสญญาเปนนตกรรมทมแบบ เนองจากในตวบทกลาววา “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ” จากตวบทจะมปญหาในการปรบใชและการตความคอ มนอาจท าใหสญญานนเลกยากเกนไปเพราะตองท าเปนลายลกษณอกษร เมอเปรยบเทยบกบมาตรา 386 ประมวลกฎหมายแพงของไทยแลวเหนวา การแสดงเจตนาเลกสญญานนเปนนตกรรมทไมมแบบ เมอไมมแบบแลวการเลกสญญากจะท าไดงาย เมอพจารณาแลวเหนวาควรจะน ากฎหมายไทยมาเปนตวแบบในการปรบปรงกฎหมายลาว ดงนนผศกษาขอเสนอใหปรบแกกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 3 โดยก าหนดขอยกเวนเพมเอาไววาในกรณใดทตองใหท าตามแบบ ทงนก เพอใหสญญาสามารถเลกไดงายกวาน 3. ปญหาผลของการเลกสญญา

ตามกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป” จากตวบทนเหนวา กฎหมายลาวดอยแลวคอ ไมตองมระบบการกลบคนสฐานะเดม ส าหรบสญญาทผกพนกนในระยะยาว ช าระหนตามชวงระยะเวลา เชน นาย ก. เชาบานนาย ข. เพอท ารานอาหาร ก าหนดคาเชาเดอนละ 2 ลานกบโดยมระยะเวลาเชา 5 ป หลงจากทนาย ก. เชามาได 2 ปปรากฏวาไมมเงนจายคาเชาตอไป แถมยงคางช าระคาเชาอก 3 เดอน ดงนนนาย ข. จงบอกเลกสญญา แลวทวงใหนาย ก. จายเงน 3 เดอนทยงคางช าระนน ดงนนจงเสนอใหยงรกษาเนอหาตามมาตรา 37 วรรค 4 เอาไวเหมอนเดม

ในทางกลบกน กฎหมายลาวยงเปนปญหาในเรองของการกลบคนสฐานะเดม เนองจากกฎหมายลาวไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหาย ดงนนจ าเปนตองมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหายไวบาง ส าหรบในสญญาทระบไวใหมการปฏบตในครงหนงครงเดยวเชน สญญาซอขาย เปนตน ควรจะมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหาย

Page 8: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(4)

4. ปญหาความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญากฎหมายลาว ยงมปญหาในผลของการตกลงรวมกน

อย เนองจากไมมบทบญญตเขยนเอาไว ผานการศกษาไดมการเสนอใหมการขยายขอบเขตการพจารณาและปรบใชรวมกบมาตรา 37 วรรค 1 แทน ผลกคอวา ถาสญญาตกลงกนอยางไรกใหบงคบตามทตกลงกน ถาไมตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาผศกษาเสนอใหสญญามการกลบคนสฐานะเดม

ค าส าคญ: เหตของการเลกสญญา, การแสดงเจตนาเลกสญญา, ผลของการเลกสญญา, ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

Page 9: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(5)

Thesis Title RESCISSION OF CONTRACT UNDER THAI AND LAO LAW : A COMPARATIVE STUDY

Author Mr. Phonesavanh Boualouanglath

Degree Master of laws

Department/Faculty/University Private law

law

Thammasat University

Thesis Advisor Assistant Professor Surasak Maneesorn, Ph.D.

Academic Years 2015

ABSTRACT

Termination of contract under Lao law is stipulated in Article 37 of the Law

on contractual and non-contractual obligations. Termination of contract can be activated with recourse either to contractual clause or to legal provision expressly recognizing the right to rescind the contract. Furthermore, there exist in Lao law many problems with which no specific provisions deal, namely, the problems of unfair contract terms, the possibility that just a minor breach of obligation can lead to the termination of contract, no second chance of performance given to the debtor who breaches the obligation, no express provisions justifying immediate termination of contract due to some essential grounds. With regard to the consequences of termination, the aspect of restitutionary relationship of obligation and the right to claim damages are not specified. No legal certainty remains as to the aforementioned defects of Lao law. After comparing with Thai law, all of the following are adopted: the law on unfair contract term, second chance of performance given to the debtor who breaches the obligation, express provisions justifying immediate termination of contract due to some essential grounds, the

Page 10: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(6)

aspect of restitutionary relationship of obligation and of the right to claim damages as the consequences of termination of contract. The thesis recommends that Lao law be reformed to attain the aim of legal certainty taking Thai law into account in the following aspects:

1. The Ground for the Termination of Contract There are some problems attached to both the rescission of contract with recourse to contractual clause and to legal provision.

The rescission of contract with recourse to contractual clause. Article 37 (1) states that “a contract may be modified or terminated by an agreement between the contracting parties.” This Article can produce unacceptable result where the contract concerned is regarded as unfair. The thesis proposes that Article 37 (1) be amended to stipulate that “The parties are able to state in the contract express grounds for termination. Where those grounds are unfairly disadvantageous to the party, they are ineffective or enforceable to the extent that they are fair and reasonable according to the circumstances.”

When it comes to the consequences of termination according to Article 37 (1), the parties are able to define the consequences of termination. In case no express provisions as to such a consequence, comparing Lao law with Section 386 and 391 of Thai Civil and Commercial Code (Thai CCC), the thesis proposes that the aspect of restitutionary relationship of obligation and of the right to claim damages should be adopted.

The rescission of contract with recourse to legal provision. Article 37 (2) states that “In case of breaching a contract, the disadvantaged contracting party may unilaterally modify or terminate the contract, unless it is otherwise agreed by the contracting parties.” It can be concluded that no second chance of performance is given to the debtor who breaches the obligation. Moreover, Article 37 (2) cannot be interpreted to cope with the situation where the debtor refuses totally to perform the obligation within the fixed date of which is due, and where the impossibility of obligation is attributable to the debtor. The thesis proposes recommendations as follows:

Page 11: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(7)

- Lao law should recognize the right of the debtor to the second chance of obligation. Only where the debtor is not able to perform within the limited time in the second time, the creditor is entitled to terminate the contract.

- The creditor is entitled to terminate the contract immediately, if the debtor refuses totally to perform the obligation within the fixed date or there is any constructive act to be considered as an anticipatory breach of contract.

- If the object of a contract can be accomplished only by performance within a fixed time, and such time has passed away without result, the creditor is entitled to terminate the contract without giving the second chance of performance to the debtor.

- The creditor can terminate the contract where the impossibility of obligation is attributable to the debtor.

2. The Declaration of Intention to Terminate the Contract According to Article 37 (3), the legal form of the declaration of intention to

terminate the contract is required. Article 37 (3) states that “modification or termination of a written contract shall be made in writing.” It places an unnecessary requirement to terminate the contract. When it comes to Thai law, Section 386 of the Thai CCC requires no legal form of the declaration of intention to terminate the contract, because such a declaration is a juristic act the requirement of which is a declaration of intention. The thesis recommends that Lao law be amended with the inspiration from Thai law.

3. The Consequence of the Termination of the Contract

Article 37 (4) states that “when a contract is terminated, all reciprocal obligations which were performed by the contracting parties shall be considered as completed. If a contracting party has performed its own obligations, the other contracting party shall perform their outstanding reciprocal obligations. The remaining reciprocal obligations which are not performed by any of the contacting parties shall

Page 12: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(8)

be cancelled.” This Article is suitable for a long-term contract. For instance, Mr. A rent a house of Mr. B to open a restaurant. The contract lasts five years with a rental fee of two Million Kips per month. After two years, Mr. A is unable to pay a rental fee and has been in default to pay for three months.

However, Lao law does not recognize the aspect of restitutionary relationship of obligation and the right to claim damages. These are significant to a certain extent for the other cases than a long-term contract. According the thesis recommends that the restitutionary relationship of obligation and the right to claim damages be adopted.

4. The Agreement to Terminate the Contract

Where a contract is terminated by an agreement between the contracting parties, there is a question whether its consequence should be different from that of the termination with recourse to legal provision. The thesis proposes that the primacy of party autonomy is of primary importance. The consequence should be inferred expressly or tacitly from the contract, otherwise the restitutionary relationship of obligation will come into play.

Keywords: the ground for the termination of the contract, the declaration of intention to terminate the contract, the consequence of the termination of contract, the agreement to terminate the contract,

Page 13: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(9)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณไดกเนองจากวาผเขยนไดรบความกรณาอยางยงจากทานผชวยศาสตราจารย ดร. สรศกด มณศร อาจารยทปรกษาและกรรมการวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร. ไพโรจน กมพสร ประธานกรรมการวทยานพนธ ศาสตราจารย ดร. ศนนทกรณ โสตถพนธ กรรมการวทยานพนธ และศาสตราจารย ดร. วจตรา วเชยรชม กรรมการวทยานพนธ ทไดกรณาสละเวลาใหค าปรกษา แนะน า และชแนะขอบกพรองตางๆ ตลอดจนกรณาชแนะแนวทางเพมเตมเพอปรบปรง และพฒนาวทยานพนธใหสมบรณยงขน อนเปนประโยชนตอผเขยนอยางยงผเขยนขอกราบขอบพระคณทกทานเปนอยางยง

ขอบพระคณมหาวทยาลยธรรมศาสตร และกระทรวงยตธรรมแหง ส.ป.ป.ลาว ทใหทนการศกษา และมอบโอกาสใหผเขยนไดเขามาศกษาตอในระดบนตศาสตรมหาบณฑต ทคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ประเทศไทย ซงผเขยนตงใจเปนอยางยงวาเมอเรยนจบกลบไปประเทศลาวแลวจะใชความรทไดจากการศกษาน าไปพฒนาประเทศชาตใหเปนประเทศทพฒนารงเรองเทยบเทาอารยประเทศตอไป

ขอกราบขอบพระคณครอบครว บวหลวงราช ทใหก าลงใจผเขยนตลอดมาคณแม บวผน บวหลวงราช รวมทงพ ๆ นอง ๆ ทกคน ตลอดจนเพอนสนท มตรสหายชาวลาวทกทานทใหการสนบสนน และชวยเหลอกนตลอดมา ขอขอบคณพ สถาพร ลมมณ และส านกพมพวญญชน ทใหการสนบสนนอนเคราะหทางดานหนงสอกฎหมายประเภทตางๆ รวมทงสอการเรยนอนๆ และขอขอบคณเพอนพนองคนไทย ทชวยชแนะกนตลอดมา นองกนกนย ถาวรพาณชย นองบรนทร จนวไชย ทคอยแลกเปลยนความรทางวชาการตอกนเสมอในชวงระยะเวลาทผศกษาเรยนครอสเวรด ขอขอบคณ ณ ทนดวย

ผเขยนหวงอยางยงวาวทยานพนธฉบบนจะเปนประโยชนในการพฒนา กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาของลาวเพอใหเกดประโยชนสงสดแกประเทศลาวบานเกดของผเขยน และขอมอบสวนทดของวทยานพนธฉบบนใหแกมหาวทยาลยธรรมศาสตร สถาบนทไดประสทธประสาทวชาความรใหแกผเขยน

นายพรสวรรค บวหลวงราช

Page 14: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(10)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (5)

กตตกรรมประกาศ (9)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมา และลกษณของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 13 1.3 ขอบเขตของการศกษา 13 1.4 วธการศกษา 13 1.5 ผลทคาดวาจะไดรบจากการศกษา 14

บทท 2 การเลกสญญาตามกฎหมายลาว 15

2.1 เหตของการเลกสญญา 17 2.1.1 ขอสญญาก าหนดเหตของการเลกสญญา 25

2.1.1.1 ใหสทธอสระในการเลกสญญา 26 (1) ใหสทธฝายเดยวเลกสญญา 26 (2) ใหสทธสองฝายเลกสญญา 27

2.1.1.2 ลกษณะของการก าหนดเหตของการเลกสญญา 28 2.1.2 กฎหมายใหสทธในการเลกสญญา 29

2.1.2.1 ลกษณะของเหตในการเลกสญญา 30 2.1.2.2 ปญหาทเกดจากเหตของการเลกสญญา 31 2.1.2.3 การก าหนดเหตของการเลกสญญาในบทเฉพาะ 38

(1) สญญาซอขาย 39

Page 15: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(11)

(ก) ผขายไมแจงใหผซอทราบเกยวกบสทธ 40 ของบคคลอนในทรพยทขาย (ข) ผขายไมแจงเกยวกบคณภาพในทรพยทขาย 41 (ค) ผชอไมช าระราคาเปนเวลา 3 งวดตดตอกน 42

(2) สญญาใหทรพย 43 (3) สญญาเชา 45 (4) สญญารบเหมากอสราง 48

(ก) เจาของโครงการไมมาแกไขงานภายในก าหนด 48 เวลาทเหมาะสม (ข) ผรบเหมาไมปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนค 49 ในการกอสราง

(5) สญญาจางแรงงาน 51 (ก) การเลกสญญาแรงงานเนองจากการช าระหน 53 ตกเปนพนวสย (ข) การเลกสญญาแรงงานเนองจาก 54 ความผดของผออกแรงงาน

2.2 การแสดงเจตนาเลกสญญา 55 2.2.1 แบบของการแสดงเจตนาเลกสญญา 56

2.2.1.1 สญญาทท าขนดวยวาจา 56 2.2.1.2 เลกสญญาทท าขนดวยลายลกษณอกษร 59

(1) สญญาระหวางองคกรของรฐดวยกน 60 (2) สญญาระหวางองคกรของรฐกบนตบคคล 60 หรอบคคลทวไป (3) สญญาระหวางนตบคคลหรอบคคลทวไปดวยกน 61 (4) สญญาระหวางนตบคคลกบบคคลทวไป 61

2.2.1.3 เลกสญญาทท าขนดวยรปแบบอนๆ 63 2.2.2 ปญหาทเกดจากแบบการเลกสญญา 63

2.3 ผลของการเลกสญญา 65 2.4 ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา 67

บทท 3 การเลกสญญาตามกฎหมายไทย 69

Page 16: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(12)

3.1 เหตของการเลกสญญา 71

3.1.1 เหตของการเลกสญญาในขอสญญา 71 3.1.2 เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย 74

3.1.2.1 คสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน 75 3.1.2.2 คสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหนในกรณทเวลา 78

ของการช าระหนเปนสาระส าคญ 3.1.2.3 การช าระหนกลายเปนพนวสย 80

เพราะความผดของลกหน 3.2 การแสดงเจตนาเลกสญญา 88 3.3 ผลของการเลกสญญา 90

3.3.1 การกลบคนสฐานะเดม 91 3.3.2 การเรยกคาเสยหาย 93 3.3.3 ผลตอบคคลภายนอก 94

3.4 ความตกลงกนเพอเลกสญญา 95

บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบเฉพาะปญหาการเลกสญญา 101 ตามกฎหมายลาว และกฎหมายไทย

4.1 ปญหาในเหตของการเลกสญญา 102

4.1.1 เหตของการเลกสญญาในขอสญญา 102 4.1.2 เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย 106

4.2 ปญหาการแสดงเจตนาเลกสญญา 116 4.3 ปญหาผลของการเลกสญญา 119 4.4 ปญหาความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา 125

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ 128

5.1 สรป 128

Page 17: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

(13)

5.1.1 ปญหาเกยวกบเหตของการเลกสญญาในขอสญญา 129 5.1.2 ปญหาเกยวกบเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย 129 5.1.3 ปญหาเกยวกบการแสดงเจตนาเลกสญญา 131 5.1.4 ปญหาเกยวกบผลของการเลกสญญา 131 5.1.5 ปญหาเกยวกบความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา 133

5.2 ขอเสนอแนะ 133 5.2.1 เหตของการเลกสญญาในขอสญญา 134 5.2.2 เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย 134 5.2.3 การแสดงเจตนาเลกสญญา 135 5.2.4 ผลของการเลกสญญา 135 5.2.5 ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา 135

รายการอางอง 137

ภาคผนวก

ภาคผนวก 142

ประวตผเขยน 173

Page 18: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมา และลกษณะของปญหา

อาจกลาวไดวาตามธรรมชาตของมนษยในชวงแรกๆ มนษยเรามการเชอมส าพนธไมตรระหวางกนในสงคมดวยรปแบบเชน การซอขาย หรอการแลกเปลยนทรพยสงของกน และกนจนมการพฒนาขนมาเรอยๆ แบบวธการดงกลาวนท าขนโดยความตกลงกนทงสองฝายเพอกระท าการอยางใดอยางหนงตามความประสงคของพวกเขา และสงนนเองเขาเรยกวาสญญา ซงในทางกฎหมายนนเมอสญญาเกดขนมนกท าใหแตละฝายมความผกพนตอกน หรอทวาเปนบอเกดแหงหนนนเอง โดยในทางกฎหมายของลาวอธบายไววา“สญญาคอความตกลงรวมกนระหวางคสญญาทกอใหเกดสทธ และหนาทตอกน1” เมอคสญญาพรอมใจกนเขารวมการท าสญญาแลวตางฝายกหวงใหขอความทตกลงกนนนไดรบการปฏบต หรอไดรบการช าระหนอยางเครงครด และครบถวน

ในเมอสญญาเกดขนแลวมบางกรณทสญญาไดรบการช าระหนอยางถกตอง และครบถวนแตอยางไรกตามกมสญญาอยไมนอยทไมสามารถช าระหนตามทตกลงกนไดอนเปนเหตผลทส าคญยงทใหคสญญาอกฝายใชสทธเลกสญญา โดยทระบบการเลกสญญาตามกฎหมายลาวไดก าหนดไวในมาตรา 372กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ.ศ. 2551 มาตราดงกลาวบญญตไวในบททวไป นอกจากนยงมการเลกสญญาในบทกฎหมายเฉพาะอก 5 ลกษณะของสญญาอกดวย แตอยางไรกตามการเขยนวทยานพนธหวขอการเลกสญญาวเคราะหในเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมายแหงสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาวกบกฎหมายไทยน ผศกษาจะวเคราะหแตเฉพาะปญหาในบททวไปเทานน ซงตามมาตรา 37 กฎหมายของ สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว นยงมปญหาทเกยวกบการปรบใชและการตความขอกฎหมายอยอนเนองจากวาขอกฎหมายทบญญตออกมานนยงมเนอหาทใหความหมายเอาไวไมชดเจน โดยทประเดนดงกลาวนจ าเปนอยางมากทจะตองไดมการปรบปรง และ

1กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ. ศ. 2551 มาตรา 8 2นบแตนหากมการระบเพยงหมายเลขมาตราใหหมายความถงมาตราทก าหนดไวในกฎหมาย

วาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ.ศ. 2551.

Page 19: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

2

พฒนากฎหมายของลาวใหมความสมบรณ และชดเจนมากยงขนแลวจะสงผลดใหกฎหมายงายแกการตความ ซงขอเทจจรงดงกลาวมานผศกษาขออนญาตยกเอาประเดนปญหาขนมาพจารณาดงน

- เหตของการเลกสญญา - การแสดงเจตนาเลกสญญา - ผลของการเลกสญญา - ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

ประการท 1 เหตของการเลกสญญา ตามมาตรา 37 ไดกลาววา “สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอเลกตามการเหนดของ

คสญญา ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอเลก

สญญาแตฝายเดยวกได เวนแตจะมการตกลงกนไวอยางอน การเปลยนแปลง หรอการเลกสญญาทท าเปนลายลกษณอกษรนนตองท าเปนลาย

ลกษณอกษร เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงหากได

ช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป”

บคคลใดทจะใชสทธเลกสญญานนตองอาศยเหตทก าหนดไวในขอสญญา หรอขอกฎหมายกอนวามการใหสทธในการเลกสญญาเอาไว หรอไมอยางไร และจากนนยงตองดอกวาสญญาดงกลาวไดใหสทธอสระกบใครบางในการเลกสญญา แตถาฝายหนงฝายใดไมช าระหนมนจะสงผลใหอกฝายหนงทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาไดอยางนเปนตน

ขอสญญาก าหนดเหตเลกสญญา จากมาตรา 37 วรรค 1 ทก าหนดวา“สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอบอกเลก

ตามความเหนดของคสญญา” จากเนอหาในตวบทนกชดเจนแลววาไดมการก าหนดการใหสทธอสระเลกสญญาในตวของมนอยแลว ซงกหมายความวาการทจะเลกสญญาอาจจะมการก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไวกอนลวงหนา หรออาจจะมการก าหนดเหตเลกสญญาขนมาในภายหลงโดยทคสญญาอกฝายมความเหนดใหเลกสญญาได และผลของการเลกสญญานนกจะเปนไปตามทไดตกลงกนโดยหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา แตมนกจะเปนปญหาขนมาวา ถาคสญญาอกฝายหากมความเหนดใหเลกสญญาเทานน แตไมไดตกลงเรองผลของการเลกสญญาเอาไว กรณดงกลาวผลของ

Page 20: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

3

มนจะเปนอยางไร ในเรองนกฎหมายลาว กไมไดเขยนเอาไว ซงอาจจะเปนปญหาในการตความกฎหมาย

การใหสทธอสระในการเลกสญญา โดยหลกการแลวเมอสญญาเกดขนคสญญาทงสองฝายกตองใหสญญานนด าเนนตอไปจนสนสด หรอประสบผลส าเรจตามความประสงคททงสองฝายคาดหมายเอาไว โดยไมมการบอกเลกสญญา แตอยางไรกตามในความเปนจรงของสงคมนนปราศจากไมไดเกยวกบปญหาทเกดขนระหวางคสญญาเชน ตกลงกนแลวกอาจจะมการเปลยนแปลงแกไขเนอหาบางสวนของสญญา หรอรายแรงไปกวานนอาจมการบอกเลกสญญาโดยการก าหนดเหตหรอเงอนไขเอาไว หรอถาไมก าหนดเหตเอาไวกมาตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ซงในเรองดงกลาวนกฎหมายของลาวตามมาตรา 37วรรค 1 กไดเปดชองใหสทธอสระแกคสญญาเอาไววา “สญญาอาจถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกตามความเหนดของคสญญา” โดยเนอหานมประเดนทจะตองพจารณาอยวากฎหมายใหสทธอสระกบใครบางในการเลกสญญา เกยวกบเรองนผศกษาจะแยกพจารณาอย 2 กรณคอ ใหสทธอสระฝายเดยว และใหสทธอสระทงสองฝายในการเลกสญญา โดยมเนอหาดงตอไปน

การใหสทธฝายเดยวเลกสญญา การใหสทธอสระฝายเดยวในการเลกสญญา คอเปนการใหสทธอกแกคสญญาอกฝายหนงสามารถเลกสญญาไดโดยไมตองมเหตใดๆ เกดขน แตอยางไรกตามตองไดรบความเหนดจากอกฝายเสยกอนวายนดใหเลกสญญาได ถาอกฝายไมเหนดแลวกไมสามารถเลกสญญาได สวนผลของการเลกสญญานนกเปนไปตามทไดตกลงกน โดยแตระฝายตองเคารพในหลกแหงความศกดสทธของการแสดงเจตนาตอกน เชน นาย ก.ไปชอโทรศพทมอถอ iPhone5 หนงเครองจากรานคาของนาย ข. โดยนาย ข. ผขายบอกวาถาชอไปแลวหากไมพอใจในสนคากสามารถเลกสญญา และเอาสนคามาสงคนไดภายใน 5 วน

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ข. ผขายใหสทธอสระแกนาย ก ผชอฝายเดยวเพอเลกสญญา และผลของมนกจะเปนไปตามทผขายไดใหสทธเอาไว แตประเดนทเปนปญหามอยวา ถาคสญญาตกลงกนเกยวกบการใหสทธอสระในการเลกสญญาเทานน แตไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญา และผลของมนจะเปนอยางไร ซงในเรองนกฎหมายลาวยงเปนปญหาอยเนองจากกฎหมายไมไดเขยนเอาไว และนอกจากนการใหสทธอสระในการเลกสญญาแตฝายเดยวมนยงมประเดนปญหาในเรองขอสญญาทไมเปนธรรมอกดวย เนองจากวาสญญาก าหนดใหอกฝายหนงมสทธในการเลกสญญา ซงมนอาจจะไมเปนธรรมกบอกฝายกได

การใหสทธสองฝายเลกสญญา การใหสทธอสระสองฝายเลกสญญาถอวาเปนการใหสทธแตระฝายมโอกาสทจะเลกสญญาไดตามทรฐธรรมนญของลาวไดใหสทธเอาไววา “พลเมองลาวโดยไมจ าแนกหญง หรอชาย ฐานะทางสงคม ระดบการศกษา ความเชอ และอนๆ ลวนแตมความ

Page 21: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

4

เสมอภาคตอหนากฎหมาย3” ซงประเดนนเองทท าใหกฎหมายทออกมานนคสญญาจงมสทธท าตามความตองการของตนเองได เชน มาตรา 37 วรรค 1 กลาววา“สญญาอาจถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกตามความเหนดของคสญญา” ในเมอกฎหมายก าหนดไวแบบนกหมายความวาสญญาสามารถเลกไดโดยไมตองมเหตใดๆ กไดถาหากคสญญามความเหนดใหเลก เชน นาย ก. เชาบานนาย ข.เพอมาเรยนหนงสอทเวยงจนทรระยะเวลา 3 ป ซงนาย ก. ผเชาบอกวาถาอยๆ ไปหากมทอยใหมทใกลๆกบทเรยนกวานจะเลกสญญาทนท สวนนาย ข. ผใหเชากบอกวาถาหากมญาตเขามาอาศยอยดวย หรอมใครใหราคาเชาสงกวานตนกมสทธอสระในการเลกสญญาไดทนทเหมอนกน ซงทงสองฝายกตกลงตอบรบตามเงอนไขเชนน จะเหนไดวาผเชา และผใหเชาตางกมสทธอสระทงสองฝายในการเลกสญญา

แตอยางไรกตามถงแมวาคสญญาสามารถก าหนดเหตของการเลกสญญาไวแบบใดกไดเมอเหตทก าหนดไวมาถง กสามารถเลกสญญาไดทนทการก าหนดไวแบบนดแลวกดคอวาคสญญาสามารถเลกได แตถามองอกดานหนงมนไมดเลยเพราะวามนจะเกดปญหาเกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรมขน ซงมนจะเปนปญหาขนมาในอนาคตแตในเรองนกฎหมายลาวยงไมไดก าหนดเอาไวในกฎหมาย

การก าหนดเหตของการเลกสญญา การก าหนดเหตของการเลกสญญาในขอสญญามความจ าเปนอยางยง เนองจากวาการจะเลกสญญาไดนนตองอาศยเหตทมในขอสญญาอนเกดจากการตกลงเหนดเหนพรอมรวมกนระหวางคสญญาทก าหนดไวในตอนตน และในเวลาตอมาหากเหตทก าหนดไวมาถง คสญญากสามารถน าเหตนนขนมาเพออางสทธในการเลกสญญา

ตวอยาง1 นาย ดาว ชอทวหนงเครองจากรานนาย เดอน โดยทนาย ดาว พดวาสนคานคณภาพดอยแลวแตถาชอออกจากรานไปถาเครองเกดมการช ารดบกพรอง หรอใชงานไมไดกใหน ามาเปลยนเครองใหมภายใน 3 วน ถาเลยก าหนดเวลาแลวจะไมรบเปลยนให หรอจะเลกสญญาไมได

จากตวอยางนจะเหนไดวาคสญญาไดก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไววาถาสนคาช ารดบกพรอง หรอใชงานไมได จงจะมสทธเลกสญญา แตถาหากเหตการณทวานไมเกดขนคสญญาฝายใดฝายหนงไมสามารถอางเหตใดๆ เพอเลกสญญาได

ตวอยาง2 นาย แดง เชาเนอทท านาเพอจะปลกเขาจากนาย ขาว ระยะเวลา 4 ป กอนจะท าสญญากนนนนาย ขาว ไดบอกวาเมอตกลงใหเชาทท านาไปแลว แตถาเชาไประยะหนงหากมใครมาขอซอทท านาแหงน หรอมาขอเชาโดยใหราคาสงกวาแลวผใหเชาสามารถเลกสญญาเวลาใดกได สวนผเชากไมมเนอทท านาอยแลวกไมมทางเลอกอนกยอมตกลงท าสญญากบเจาของทดงนเปนตน

3รฐธรรมนญ แหงสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ฉบบเลขท 32/ส ป ป ลงวนท

28 พฤษภาคม พ.ศ. 2546 มาตรา 35

Page 22: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

5

จากกรณตวอยางท2 ถงแมวาคสญญาอกฝายยอมตกลงเขาท าสญญาดวยกตาม แตลกๆ แลวเขาอาจไมมทางเลอกอนมากกวาจงยอมท าสญญาดวย ในการก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไวในสญญานมทงสวนด และไมด สวนทดคอมนจะเปนการใหสทธแกคสญญาอกฝายสามารถเลกสญญาไดโดยอาศยเหตทก าหนดไว และสวนทไมดนนมนจะเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมขนเพราะบางครงการก าหนดเหตเลกสญญาเอาไวมนอาจเปนการเอาลดเอาเปรยบกนได ซงในกรณแบบนกฎหมายลาวกยงมปญหาอยเหมอนกน เนองจากวากฎหมายไมไดเขยนเอาไว ดงนนควร หรอไมทจะมการปรบปรงแกไขกฎหมายเพอใหคสญญาไดรบความคมครองตามขอสญญาทไมเปนธรรม

ขอกฎหมายใหสทธเลกสญญา ตามมาตรา 37 วรรค 2 กลาววา“ในกรณทผดสญญาคสญญาทไดรบความเสยหาย

สามารถเลกสญญาแตฝายเดยวกได เวนแตจะมการตกลงกนไวอยางอน” จากจดนเองทเปนสาระส าคญของกฎหมายลาว การทฝายหนงผดสญญาแลวมนจะสงผลใหอกฝายทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาไดทนท โดยเปนไปตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา และตามขอกฎหมาย ตวอยาง นาย แดง ท าสญญาจางนาย ด า มาปลกบานใหหนงหลงก าหนดระยะเวลาการกอสราง 6 เดอน คาแรง 50 ลานกบ โดยทนาย แดง ท าขอตกลงไววาในชวงระยะเวลาดงกลาวหามนาย ด า รบงานใหมเนองจากมนจะท าใหบานของตนสรางไมเสรจตามก าหนดเวลา แตพอเมอตกลงกนแลวนาย ด า กลงมอกอสรางตามปกตตอจากนนมาอก 4 เดอนปรากฏวานาย ด า รบงานใหมอกท จงท าใหนาย แดง ไมพอใจจงบอกเลกสญญาทนท

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ด า เปนฝายทผดสญญาท าใหนาย แดง มสทธเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 37 วรรค 2 เนองจากการผดสญญานนท าใหนาย แดงเสยหายเชนบานทปลกนนจะไมแลวเสรจตามก าหนดเวลา

อยางไรกตามการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 ถาหากฝายหนงฝายใดผดสญญาคสญญาอกฝายจะใชสทธเลกสญญาทนท การทกฎหมายก าหนดไวแบบนดๆ ไปแลวกมทงสวนด และสวนทไมด ส าหรบสวนดกคอจะเปนการกระตน หรอบงคบใหคสญญาตองมความเคารพ และชอสตยตอสญญาใหมากกวาน และตองช าระหนดวยความเครงครด ครบถวนถาผดสญญาเมอไรอกฝายกมสทธเลกได และสวนทไมดทกฎหมายก าหนดไวแบบนกคอวามนจะท าใหสญญานนเลกงายเกนไป และอาจจะสงผลใหเกดมความไมยตธรรมขนมาในสงคม ซงประเดนนยงเปนปญหาอยมากเนองจากวากฎหมายลาวยงไมมระบบในการใหความคมครองการท าสญญา เพอใหเกดมความเปนธรรมทงสองฝาย ดงนนมนจงสงผลใหเกดมปญหาตางๆ มากมายดงน

- ปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม

Page 23: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

6

- ปญหาการผดสญญาเลกนอย - ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนแกตวเสยกอน - ปญหาขาดเหตจ าเปนของการเลกสญญาทนท ปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม การเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 ถาหากมการผด

สญญาแลวคสญญาอกฝายทไดรบความเสยหายกมสทธเลกสญญาแตฝายเดยวกได การทกฎหมายก าหนดไวแบบนมนกเลยเปนชองวางใหผทมฐานะทางเศรษฐกจดอาจจะก าหนดสญญาส าเรจรปออกมาเพอใหคสญญาอกฝายปฏบตตามเจตนารมณของตน โดยการก าหนดเนอหาของสญญาทเอารดเอาเปรยบถาหากอกฝายผดสญญาแลวตนกสามารถอางความชอบธรรมตามขอกฎหมายทมอยนเพอเลกไดโดยทนท ถาหากวาคสญญาอกฝายหนงพอรในเรองขอกฎหมายอยบางเขากจะท ารางสญญาส าเรจรปขนมาเพอเอารดเอาเปรยบ การทสญญาก าหนดขนมาแบบนมนจงเปนทมาของขอสญญาทไมเปนธรรมเกดขน ตวอยาง นาย ก. มาเชารานอาหารของนาย ข. สญญาก าหนดวาถาลกหนผดสญญาขอใดขอหนง เชนช าระคาเชาลาชา หรอมการผดนดเปนประจ า และอนๆ ผใหเชามสทธเลกสญญาไดทนท ซงเงอนไขทก าหนดไวแบบนนาย ก. กรดแตยอมตกลงท าสญญาเนองจากวาไมมทท ามาหากนทคดวาดกวาทน

การทกฎหมายก าหนดไววาถามการผดสญญาขอใดขอหนง ซงท าใหอกฝายไดรบความเสยหายอกฝายมสทธเลกสญญาไดทนท ผศกษามองวามนจะท าใหเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมขนไดแตในเรองนกฎหมายลาวยงไมมขอก าหนดเอาไว เกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรมท วาน และนอกจากนกรณการเลกสญญาโดยทนทอาจจะไมเปนธรรมแกอกฝายเนองจากวาการเลกสญญาโดยทนทนนเปนการใชสทธทไมสจรตเพราะวาอกฝายหนงเพยงแคผดสญญาขอใดขอหนงเลกๆ นอยๆ เทานนกเลกสญญาทนท

ปญหาการผดสญญาเลกนอย ถาเราดจากมาตรา 37 วรรค 2 แลวการผดสญญาไมวาในกรณใดกตามกเปนเหตใหอกฝายเลกสญญาไดทนท ดงทเรารกนดแลววาคนเราทเกดมาในสงคมนไมมใครจะสมบรณแบบทกอยางคนเรามนผดพลาดกนได ซงเรองของสญญากเหมอนกนมนผดผาดกนได แตในเมอลกหนผดสญญาเลกๆ นอยๆ กไมถงกบท าใหสญญาเลกโดยทนทเชน นาย ก. เชาบานนาย ข. ตกลงกนไววาแตละเดอนผเชาตองช าระเงนคาเชาบานไมใหเกนวนท 25 ถาเกนก าหนดเวลาไปแลวผใหเชามสทธเลกสญญาทนทปรากฏวาในชวงระยะเวลาช าระหนนนนาย ข. ซงเปนลกจางของบรษทแหงหนง นายจางไมจายเงนเดอนใหท าใหไมมเงนช าระคาเชาจนเวลาลวงเลยมาถงวนท 27 กถกนาย ก. เจาของบานเลกสญญาทนท และสงใหขนของออกมาไวนอกบานเพอใหคนอนเขามาเชาใหม

Page 24: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

7

ปญหาทเกดจากการผดสญญาเพยงเลกนอย ซงบางครงกไมใชความผดของคสญญาแตอาจเปนความผดของบคคลภายนอก ดงตวอยางทกลาวมาในกรณเชนนไมควรใหสทธเจาหนเลกสญญาไดทนทตามทก าหนดไวในมาตรา 37 วรรค 2 แตอยางไรกตามการทกฎหมายบญญตไวแบบนมนจะท าใหเกดปญหาคอจะท าใหสญญานนเลกงายเกนไปเนองจากวาถามความผดเลกๆ นอยๆ กสามารถเลกสญญาได เมอมปญหาเปนแบบนขนมาประเทศลาวควรหรอไมทจะมการปรบปรงแกไขกฎหมายเพอใหสญญาทท าไปนนไมตองเลกกนงายจนเกนไป

ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนแกตวเสยกอน โดยทวไปแลวคนเรามมาตรฐานทแตกตางกนไมวาจะเปนในเรองของความรบรความสามารถการมพนฐานทางเศรษฐกจ และสงคมทแตกตางกนซงในความแตกตางกนนเราไมควรมองขามสงเหลานไปแตจงเหนอกเหนใจ และใหโอกาสแกลกหนไดแกตวใหเขาท าในสงทถกตองแกเรากอน เชนใหโอกาสในการช าระหนใหถกตองอยางนเปนตน ตวอยาง นาย ก. ตกลงท าสญญาซอขายรถยนตมอสองกบนาย ข. ในราคา 50 ลานกบ โดยท าสญญากนในวนท 5 ตลาคม พ.ศ. 2557 ตกลงกนสงมอบรถยนตในวนท 8 ตลาคม พ.ศ.2557 ซงวนทท าสญญานนนาย ก. ไดจายเงนคารถใหกอน 25 ลานกบ เมอถงก าหนดเวลาสงมอบรถยนตนาย ข. กไมสงมอบรถใหสกท ดงนนจงท าใหนาย ก. ไมพอใจแลวเลกสญญาทนท

แตอยางไรกตามกฎหมายลาวยงไมมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตว สงทกฎหมายลาวก าหนดไว ณ ตอนนกคอวาถาลกหนผดสญญาเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 37 วรรค 2

ปญหาขาดเหตเฉพาะของการเลกสญญาทนท การจะเลกสญญาโดยขอกฎหมายนนตองอาศยเหตตามมาตรา 37 วรรค 2 เปนหลก ซงประเดนดงกลาวนผศกษามองวาไมควรจะใหสทธเลกสญญาไดเนองจากวามนขดกบวตถประสงคหลกของสญญา คอเมอสญญาเกดขนแลวกใหสญญานนด าเนนตอไปจนส าเรจโดยไมมการบอกเลกสญญาแตการทมาตรา 37 วรรค 2 ก าหนดออกมาวา “ถามการผดสญญาฝายทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาไดทนท” ซงในเรองนมนเลยท าใหการผดสญญาเลกๆ นอยๆ กสามารถเลกสญญาได ดงนนเราควรใหโอกาสเขาไดแกตวบางแลวใหสญญาด าเนนตอไปอกสกระยะหนงโดยการใหโอกาสเขา แตในเมอถงก าหนดเวลาตามทเราไดใหโอกาสเขาเอาไวแตกยงไมช าระหนเมอถงตอนนนจงคอยเลกสญญากบเขา นอกจากเหตตามมาตรา 37 วรรค 1และวรรค 2 แลวควรจะก าหนดเหต หรอกรณพเศษขนมาเพอใหสทธแกคสญญาสามารถเลกสญญาโดยทนทไดเชน ถาลกหนปฏเสธการช าระหนโดยสนเชง หรอลกหนแสดงเจตนาทชดเจนวาจะไมช าระหน หรอการช าระหนอนเปนไรประโยชน หรอการช าระหนกลายเปนพนวสย ดงนนเมอลกหนไมช าระหนโดยเขาขายเหตพเศษทกลาวมานกควรใหสทธเจาหนเลกสญญาโดยทนท แตในเรองนกฎหมายลาว

Page 25: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

8

ยงไมไดก าหนดเอาไวแตในขณะเดยวกนนนถามองอกดานหนงดเหมอนวากฎหมายลาวตามมาตรา 37 วรรค 2 นนรวมเอาหมดทกๆ เรองเกยวกบเหตพเศษทไดกลาวมา อยางไรกตามผศกษามองวาการก าหนดไวกวางๆ แบบนมนอาจจะมปญหาในการตความกฎหมายขนมาได ซงในเรองนกฎหมายลาวยงไมมความชดเจนในขอกฎหมาย

- ลกหนปฏเสธในการช าระหน เมอสญญาเกดขนแลวแตมารทหลงวาลกหนมพฤตการณทชดเจน หรอมการปฏเสธโดยสนเชงวาจะไมช าระหน ถาหากเปนดงทกลาวมาแบบนกฎหมายลาวควรมบทบญญตเอาไวเกยวกบการใหสทธแกเจาหนสามารถเลกสญญาไดโดยทนทหรอไม ซงเราไมจ าเปนตองรอใหลกหนช าระหนใหกบเรากไดเพราะอยางไรเขากไดปฏเสธแตตนแลววาจะไมช าระหน หรอไมจ าเปนตองใหโอกาสกบลกหนเพราะถงจะใหโอกาสเขากไมยอมช าระหนอยดแตอยางไรกตามเหตเฉพาะทวานมความจ าเปนอยางมากในการอางสทธเพอเลกสญญา ซง ณ เวลานกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตเอาไวเกยวกบเรองน

- ลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา ก าหนดเวลาของการช าระหนเปนเรองทส าคญส าหรบสญญาทกประเภท เนองจากวาหนจะไดรบการช าระนนตองอาศยเวลาหนมนอยกอาจจะใหเวลานอย หนมมากกอาจจะใหเวลามากพอสมควร ซงการใหเวลามาก หรอนอยนนมนเปนเรองทเราใหคณคาของสงนนมาก หรอนอยเทาไร ซงกไมมหลกเกณฑทก าหนดเอาไวในเรองนในเมอก าหนดเวลาทใหไปนนบงเอญรวาลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงแลวเจาหนจะเลกสญญาโดยทนทไดไหม ถาเปนกรณแบบนผศกษามองวากควรใหสทธแกเจาหนเลกสญญาไดเลยไมตองรอใหหมดเวลากได ในเรองนกฎหมายลาวไมมบทบญญตใดเขยนเอาไว ดงนนสมควร หรอไมทจะมการก าหนดในเรองนเอาไวในกฎหมาย

- การช าระหนทไรประโยชน การช าระหนทไรประโยชนเกดมาจากการช าระหนทลาชาของลกหนเมอหนถงก าหนดเวลาช าระแลวแตลกหนกไมยอมช าระหนสกท หรอลกหนไดช าระหนลาชาแตหนทช าระไปนนกลบกลายเปนการไรประโยชนแกเจาหนในกรณนเจาหนจะไมรบการช าระหนอนเปนไรประโยชนนกได และลกหนยงคงจะตองรบผดจายคาสนไหมทดแทนใหกบเจาหนอนเกดจากการช าระหนลาชานน ตวอยาง นาย เงน ท าสญญาซอขายผก และผลไมกบนาย ทอง เพอมาท าอาหารในงานวนแตงงานของลกสาวท าสญญากนในวนท 1 กนยายน พ.ศ. 2557 สญญาก าหนดไววาใหนาย ทอง สงของใหถงในวนท 3 กนยายน พ.ศ. 2557 เนองจากวนท 5 กนยายน พ.ศ. 2557 จะเปนงานแตงงาน แตปรากฏวาวนท 7 กนยายน พ.ศ. 2557 นาย ทอง จงมาสงของให ซงการช าระหนลาชาของนาย ทอง นนเปนอนไรประโยชนเนองจากงานแตงไดเสรจแลว ประเดนการช าระหนอนไรประโยชนนกฎหมายลาวยงไมมการก าหนดเอาไว ดงนนควรหรอไมทกฎหมายลาวจะก าหนดเอาไวเกยวกบเรองน

Page 26: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

9

- การช าระหนกลายเปนพนวสย ในเมอมเหตการณทไมคาดคดเกดขนโดยธรรมชาตเชน เกดน าทวมแผนดนไหว และอนๆ หรอทเรยกวาเหตสดวสยเมอมนเกดขนมาแลวท าใหวตถแหงหนกลายเปนพนวสยจะท าได สงมอบไมได หรอไมสามารถช าระหนไดถาหากมเหตในลกษณะเชนนขนมาควรจะใหสทธเจาหนเลกสญญาโดยทนท

ในกฎหมายลาวมาตรา 33 วรรค 2 ไดใหความหมายคลายๆ กบในเรองนไววา“ถาคสญญาฝายใดฝายหนงหากผดสญญาฝายนนตองรบผดจายคาเสยหายทเกดขนเวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสดวสย” ถงแมนวากฎหมายจะก าหนดเอาไวคลายๆ กนแตมนกยงเปนปญหาการตความอย วาใครผด และตองรบผดชอบเชน ลกหนผด หรอเจาหนผด หรอไมมใครผดทงคถามกรณแบบนเกดขนจะท าอยางไร ในความหมายของการช าระหนกลายเปนพนวสยนกฎหมายลาวยงใหความหมายเอาไวยงไมชดเจน ซงมนจะเปนปญหาการตความในขอกฎหมาย ดงนนกฎหมายลาวควรหรอไมทจะมการปรบปรงแกไขกฎหมายใหเนอหามความชดเจน และเพอใหงายแกการตความ

ประการท 2 การแสดงเจตนาเลกสญญา มาตรา 37 วรรค 3 ตามหลกทวไปแลวการแสดงเจตนาเลกสญญามหลายวธเชนโดย

วาจา และโดยลายลกษณอกษร หรอโดยวธการอนๆ4 แตอยางไรกตามการเลกสญญาตามกฎหมายลาวนนมขอจ ากดบางประการทตองท าตามขอกฎหมายเชน “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษร5” จดนคอขอจ ากดของกฎหมายลาวเนองจากรฐบาลลาวสนบสนนใหสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษร6การทกฎหมายก าหนดไวเชนนมนกเปนปญหาในขอกฎหมายทวาถาประชาชนทไมรกฎหมายไมรจะเขยนขอความการเลกสญญาวาตองท าแบบไหนสงน

4กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/สภา ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551 มาตรา 15 วรรค 1 5กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/สภา ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551 มาตรา 37 วรรค 3 6กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/สภา ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 4 (ใหม) นโยบายของรฐ เกยวกบขอผกพนในสญญา

รฐสนบสนน และสงเสยมใหบคคลและนตบคคลทมนตสมพนธกนในดานตางๆ เชน ชอขาย กยม รบเหมากอสรางใหมการท าสญญาเปนลายลกษณอกษร เพอรบประกนใหสญญานนไดรบการช าระหนครบถวนถกตองเปนท าดวยความจรงใจ และตามก าหนดเวลา

Page 27: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

10

เขาจะเลกสญญาได หรอไมอยางไร ตวอยาง นาย ก. ท าสญญาเชาหอพกกบนาย ข. ผใหเชาเปนนกธรกจซงกจะมสญญาทเขารางขนมาโดยท าเปนลายลกษณอกษรไวใหแลวหลงจากทเชาไประยะหนงผใหเชาผดสญญาเชาโดยไมท าการซอมหอพกเชนประตเขาหองพงแตเจาของหอไมมาซอมให ประตใชการไมไดในทสดนกศกษาคนนนอยไมไดกตองเลกสญญาแตตดทวานาย ก. ไมรกฎหมายไมรจะเขยนอยางไรแตอยากเลกสญญา

อยางไรกตามถาการแสดงเจตนาการเลกสญญาระหวางบคคลธรรมดาดวยกนไมคอยมปญหาเทาไรเนองจากวาสามารถตกลงกนเองไดอยแลว ในการท าสญญากนสวนมากจะท าดวยวาจา เชน นาย ก. ซอไก 1 ตวจากนาย ข. เพอมาท าอาหาร ส าหรบการท าสญญาระหวางผประกรอบธรกจดวยกนเองกไมคอยมปญหาเทาไรเนองจากวาในภาคธรกจเขาจะมความละเอยดรอบครอบอยแลวในการท าสญญา เชนบรษทเบยรลาว สงชอวตถดบการท าเบยรบรษท ภดอย เปนตน สวนปญหาทเกดขนสวนมากจะเปนการท าสญญาระหวางผประกอบกจการทเปนนกธรกจกบผบรโภคทเปนบคคลธรรมดามากกวา เนองจากวาเวลาเขาท าสญญาผประกอบธรกจเขาจะมสญญาส าเรจรปเอาไวอยแลวเพยงแตใหผทเขาท าสญญาลงลายมอชอไวเทานน แตถาผประกอบธรกจผดสญญาขนมา ท าใหคสญญาทเปนบคคลธรรมดาไดรบความเสยหาย บคคลธรรมดาสามารถเลกสญญาไดตามมาตรา 37 วรรค 2 แตปญหามอยวาการเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรตามทก าหนดไวในมาตรา 37 วรรค 3 ดงนนภาระกจะตกไปอยทบคคลธรรมดาทจะตองท าเปนหนงสอเพอขอเลกสญญา ซงปญหามอยวาบคคลธรรมดาทไมรจะเขยนอยางไรเกยวกบการเลกสญญาเพราะไมรกฎหมาย และเขาจะเลกสญญาไดอยางไร ซงในเรองน ยงมปญหาอยในกฎหมายของลาว ดงนนสมควรหรอไมทจะมการปรบปรงแกไขกฎหมายในสวนนเพอใหบคคลธรรมดาสามารถเลกสญญาไดงายกวาน

ประการท 3 ผลของการเลกสญญา จากมาตรา 37 วรรค 4“ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระ

หนตอบแทน” จากเนอหานผลของการเลกสญญาในกรณทสญญาหากมการผกพนกนในระยะยาว ผลของการเลกสญญานจะไมมระบบในการกลบคนสฐานะเดมเชนสญญาเชา สญญาจางแรงงาน เมอมการเลกสญญาเพราะฝายใดฝายหนงไมช าระหนสญญากจะไมกลบคนสฐานะเดม และจะท าใหความผกพนในอนาคตนนสนสดลง เชน นาย ก. เชาบานนาย ข. เพอมาเรยนหนงสอ โดยสญญาเชาระบระยะเวลาเชาก าหนด 2 ป คาเชา 500,000 กบตอเดอน หลงจากทเชาไปนาย ก. กจายเงนคาเชาแตละเดอนไปคอจายเงนคาเชาในเดอน 1,2,3,4,5 หลงจากนนในเดอน 6,7,8 นาย ก. ไมมเงนจายคาเชาเนองจากวาทางบานไมสงเงนมาให จงท าใหนาย ข. ไดรบความเสยหายเพราะขาดรายไดไป กเลยบอกเลกสญญาเชา สญญาเชายอมสนสดลง คสญญาสนสดความผกพน คาเชาทยงคางอยตองช าระตอไป

Page 28: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

11

อยางไรกตามส าหรบผลของการเลกสญญา ในกรณทสญญาหากปฏบตกนเปนระยะ หรอสญญาทมการช าระหนครงหนงครงเดยวเชนสญญาซอขาย กฎหมายลาวไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหาย ผลของการเลกสญญาโดยหลกการแลวมนจะท าใหสนสดความผกพนตามสญญากคอวาจะไมสามารถบงคบตามสญญาไดอกตอไป ซงมนจะเกดปญหาในตวบททวาผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไรตามมาตรา 37 วรรค 4“ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน” ซงปญหามอยวากฎหมายลาวไมไดพดถงหลกการกลบคนสฐานะเดม และอกอยางถามความเสยหายเกดขนกยงไมมหลกความรบผดในการชดใชคาเสยหาย ตวอยาง นาย ก. ขายเครองคอมพวเตอรใหนาย ข. ในราคา 10ลานกบโดยนาย ข.บอกวาไมมเงนช าระใหในตอนนแตสนเดอนจะเอาเงนมาให เมอถงก าหนดเวลานาย ข. กไมเอาเงนมาใหสกทนาย ก. จงเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 เพราะวานาย ก. ผขายกตองการเลกสญญา และทวงเอาคอมพวเตอรกลบคนเนองมาจากนาย ข. ไมจายเงน

จากตวอยางทกลาวมาจะเหนวานาย ก. ไดช าระหนของตนกอนแลวคอเอาเครองคอมพวเตอรมอบใหนาย ข. ไปแลวโดยหลกการนาย ข. ตองช าระหนตอบแทน ซงขอเทจจรงปรากฏวานาย ข. ไมมเงนช าระหนถานาย ก. จะเลกสญญา และทวงคอมพวเตอรคนกไมไดเพราะวากฎหมายลาวไมไดมบญญตทเกยวกบระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหายเอาไว

ปญหาการไมมระบบกลบคนสฐานะเดม เมอมการใชสทธเลกสญญาแลวสญญากเปนอนระงบสนไป และคสญญาแตระฝายกตองกลบคนสฐานะเดมเหมอนไมเคยมการท าสญญากนมากอน ในกรณการเลกสญญาตาม 37 วรรค 1 คอ“ตองมความตกลงเหนดของคสญญา”ในกรณดงกลาวผลของการเลกสญญากจะเปนไปตามทไดตกลงกนเอาไวกคอตกลงกนไวอยางไรผลกจะเปนอยางนนตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา แตประเดนทเปนปญหาในขอกฎหมายมอยวา ถาหากคสญญาตกลงกนเพยงแตใหสญญาเลกกนเทานนโดยไมตกลงเรองผลของการเลกสญญาเอาไว ในกรณนผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไร ซงในกรณดงกลาวนกฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไววาจะปฏบตอยางไรในเมอมการเลกสญญา

สวนเรองการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 คอ“มการผดสญญาของคสญญาฝายใดฝายหนง”เมอสญญาถกระงบลงไปถาลกหนเปนฝายผดลกหนตองรบผดจายคาสนไหมทดแทนใหกบเจาหนตามทไดตกลงกนเอาไวในสญญาแตถาสญญาไมไดตกลงเอาไวในเรองผลของการเลกสญญาจะบงคบลกหนช าระหนตามหลกการอะไรกรณนผลของมนจะเปนอยางไร ซงในกฎหมายลาวกไมไดระบเอาไว

ประเดนดงกลาวนกฎหมายลาวไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม ดงนนจ าเปนไหมทกฎหมายลาวควรจะปรบปรงแกไขใหมระบบดงกลาว

Page 29: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

12

ปญหาไมมระบบการเรยกคาเสยหาย ตามมาตรา 37 วรรค 4 ในกรณทมการเลกสญญาแลวถาหากมความเสยหายเกดขนมาเราจะเรยกคาเสยหายได หรอไม จากเนอหาทก าหนดไวในมาตราดงกลาวนกฎหมายลาวยงไมมระบบการเรยกคาเสยหาย ตวอยาง นาย แดง ตกลงจางนาย ด า เพอมาซอมบาน และกอสรางหองน าใหใหมก าหนดระยะเวลาการกอสราง 2 เดอนวาตองใหแลวเสรจ แตหลงจากทไดตกลงกนเวลาผานไป 1 เดอนนาย ด า กไมมากอสรางใหสกท ดงนนนาย แดง จงเลกสญญากบนาย ด า เนองจากวาไดรบความเสยหายเพราะนาย ด า กไมมากอสรางใหสกท

ดงนน เมอเกดปญหาเชนนขนมาจากการทคสญญาฝายหนงไมช าระหนสกท เมอมกรณแบบนจ าเปนไหมทกฎหมายลาวควรจะมระบบการเรยกคาเสยหายได ซงในเรองนกฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไว

ประการท 4 ความตกลงกนเพอเลกสญญา เมอสญญาไมไดระบเนอหาทเกยวกบเหตของการเลกสญญาเอาไวในตอนตน แตอยางไร

กตามถาหากคสญญาฝายหนงฝายใดคดทจะเลกสญญาขนมากสามารถท าความตกลงรวมกนไดตามมาตรา 37 วรรค 1 และมาตรา 38 ขอ 3 อาจจะกลาวไดวาสามารถเลกเมอใดกไดโดยไมตองมเหตการณอะไรเกดขนมาเมอตกลงเลกสญญาแลวผลของมนจะผกพนตามทไดตกลงกนไว หมายความวาถาตกลงกนอยางไรผลของมนกจะเปนอยางนน

แตอยางไรกตามถาคสญญาตกลงกนเพอเลกสญญาเพยงแตอยางเดยวแตไมไดตกลงเรองผลของสญญาประเดนของปญหาในขอกฎหมายมอยวาผลของสญญานนจะเปนอยางไร ซงในเรองนกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 4 ไมไดบญญตเอาไว ถาในกรณทตกลงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไวมนกจะมปญหาทวาจะเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมเกดขนมา และในเรองนกฎหมายลาวกไมไดบญญตเอาไวเหมอนกน

จากทกลาวมาทงหมดนในกฎหมายลาว การจะเลกสญญานนตองอาศยมาตรา 37 ซงเปนมาตราหลก แตอยางไรกตามมาตรานยงมปญหาอยไมนอยเกยวกบการปรบใช และการตความกฎหมายเนองจากวาเนอหาของกฎหมายทบญญตไวนนยงไมชดเจน ดงนนมนจงเกดมปญหาขนมาเชนท าใหสญญานนเลกงายเกนไป เนองมาจากวามาตรา 37 วรรค 2 ไดใหสทธคสญญาไววาถามการผดสญญาคสญญาทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาไดทนท และในเรองการแสดงเจตนาการเลกสญญากเหมอนกนกยงมปญหาอยโดยมาตรา 37 วรรค 3 ก าหนดวา“สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาจะเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษร” ปญหามอยวาจะท าใหผบรโภคทเปนประชาชนทวไปทไมรกฎหมาย หรอเขยนหนงสอกไมเปนแตอยากเลกสญญากไมสามารถเลกสญญาได และ

Page 30: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

13

นอกจากนเกยวกบผลของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 4 กยงไมมระบบการกลบคนสฐานะเดมและไมมระบบการเรยกคาเสยหาย

ดงนน ปญหาทงหมดทกลาวมานเหนวาเปนสงทมคณคา และมความหมายส าคญมากในการพฒนา และปรบปรงแกไขระบบกฎหมายลาวใหมความชดเจน เหมาะสม และเปนธรรมมากขน

1.2 วตถประสงคของการศกษา

(1) เพอศกษาระบบทเกยวกบการเลกสญญาตามกฎหมายของลาววาเปนอยางไร มจดด และจดบกพรองอยางไรบาง

(2) เพอวเคราะหปญหาการเลกสญญาตามกฎหมายขอผกพนในสญญา และนอกสญญาของลาว และกฎหมายแพง และพาณชยของไทยวามความคลายกน และตางกนอยางไร

(3) เพอหาแนวทางในการปรบปรงแกไขกฎหมายลาวทเกยวกบการเลกสญญาใหมความชดเจน เหมาะสม และใหมความเปนธรรมมากขน

(4) เพอศกษาเกยวกบขอบกพรอง และแนวทางในการปรบใชกฎหมาย ซงจะศกษาในแงของค าพพากษาของศาลประชาชนลาว และศาลไทย

1.3 ขอบเขตของการศกษา

วทยานพนธนมงศกษาปญหาของการเลกสญญาในบททวไปตามมาตรา 37 และ 38 ขอ 3 ของกฎหมายลาวโดยท าการศกษาเปรยบเทยบกบการเลกสญญาตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยมาตรา 386, 387, 388 และ 389 ในบททวไปเพอหาจดทเปนชองโหวแลวหาวธการเพอปรบปรงแกไขในสวนนน เพอใหเกดมความถกตอง และเปนธรรมแกคสญญามากขน

1.4 วธในการศกษา

วทยานพนธนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยการวจยจากกฎหมายขอผกพนในสญญา และนอกสญญารวมทงกฎหมายตางๆ ทเกยวของ และยงมบทความต าราเรยนกฎหมายจากสถาบนกฎหมาย และมหาวทยาลยแหงชาตลาวทเปนภาษาลาว และตางประเทศทโครงการ JICA รวบรวมมา นอกจากนนผศกษาไดน าเอาแนวค าพพากษาของศาลประชาชนลาว และค าพพากษาของศาลฎกาไทยมาอางเพอใหวทยานพนธเลมนมความหนกแนนมากขน

Page 31: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

14

1.5 ประโยชนทจะไดรบ

(1) ทราบเกยวกบระบบการเลกสญญาตามกฎหมายของลาว และประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยมากยงขน วามความเหมอนกน และความตางกนอยางไรบาง

(2) ท าใหเราไดรวากฎหมายลาวมาตรา 37 ณ ตอนนมปญหาอยางไรบางเกยวกบการปรบใช และการตความกฎหมาย ซงจากการวจยท าใหเรารชองโหวของกฎหมายมากขน

(3) ไดทราบวธการทจะปรบปรงแกไขกฎหมายใหมความชดเจนมความถกตองเหมาะสม และมความเปนธรรม ซงจะสงผลน าไปสการพฒนาระบบกฎหมายของลาวในอนาคตใหมเนอหาทมความสมบรณครบถวนมากขน

(4) สามารถน าเอาไปปรบใชใหเกดประโยชน และเปนแนวทางในการแกไขกฎหมายเพอแกไขบญหาในสงคมลาวไดอยางมประสทธภาพ

Page 32: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

15

บทท 2 การเลกสญญาตามกฎหมายลาว

ประเทศลาวกอนการประกาศเอกราชชอเดมเรยกวา “ราชอาณาจกรลาว” เปนชอของประเทศลาวตงแต พ.ศ. 2496 จนถง พ.ศ. 2518 หลงจากทมการปฏวตยดอ านาจโดยการน าพาของพรรดประชาชนปฏวตลาว ไดมการเปลยนแปลงระบอบการเมอง การปกครองใหมจากเดมคอระบอบสมบรณาญาสทธราชย เปลยนมาเปนระบอบประชาธปไตยโดยมประชาชนเปนเจาของประเทศ หลงจากนนไดเปลยนชอประเทศใหม เรยกวา สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ในวนท 2 ธนวาคม พ.ศ. 25181 ดงทรกนวาในการสถาปนาประเทศใหมๆ ในชวงแรกนนโครงสรางของระบบการเมอง การปกครองของประเทศรวมทงระบบกฎหมายตางๆ ทบญญตไวเปนลายลกษณอกษรทเปนเครองมอในการคมครองสงคมในเวลานนกมการเปลยนแปลงทงหมดเชน ประมวลกฎหมายแพง ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายพจารณาความแพง และประมวลกฎหมายพจารณาความอาญา และกฎหมายอนๆ โดยบญญตขน และประกาศใชใน พ.ศ. 2470 เปนตนมา หลงจากทประกาศเปนประเทศสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ในวนท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2518 กฎหมายเหลานนไดถกเลกใชไปในทสด

ในชวงระหวางพ.ศ. 2518 ถง พ.ศ. 2532 ประเทศ ส. ป. ป. ลาว2ไดปกครองรฐปกครองสงคมดวยกฎระเบยบ หรอค าสง3ทไมใชกฎหมายตอมาหลงจาก พ.ศ. 2532 ส. ป. ป. ลาว กเรมมกฎหมายออกมาเปนเครองมอในการปกครอง 4 รฐบาลลาวเปดกวางการพวพนรวมมอกบตางประเทศโดยรฐบาลไดออกกฎหมายหลายฉบบเพอสงเสรม และคมครองผลงทนของตางประเทศอยใน ส. ป. ป. ลาว ใหไดรบความคมครองตามกฎหมายของลาว

1ภยมณ ชยวงสา, “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายทวไป”, พมพครงท 1, อปถมภโดย

โครงการรวมมอสากล SIDA คณะนตศาสตรและรฐศาสตร, พ.ศ. 2548, น. 50. 2ส ป ป ลาว คอค าขวญของประเทศลาวทยอมาจากค าวา สาธารณรฐ ประชาธปไตย

ประชาชนลาว 3กฎกระทรวง เลขท 053 /น ย ลงวนท 15 ตลาคม พ.ศ. 2519. 4ภยมณ ชยวงสา, อางแลว เชงอรรถท 1, น. 60.

Page 33: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

16

ในเรองทเกยวกบการเลกสญญาตามกฎหมายของประเทศสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ไดบญญตไวในตามมาตรา 375 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และขอผกพนนอกสญญาระบไวในบทบญญตทวไปโดยไดกลาวไววา การทจะเลกสญญาไดนนคสญญาจะตองมความตกลงรวมกนกอน หรอมการผดสญญาของคสญญาฝายใดฝายหนงกอนแลวฝายทไดรบความเสยหายกมสทธเลกสญญาไดทนท

การเลกสญญาตามกฎหมายของลาวทจรงแลวไดมการก าหนดไวอยหลายมาตราดวยกน แตสวนมากจะมอยในกฎหมาย หรอสญญาเฉพาะเรองเชน สญญาซอขาย สญญาเชา สญญาให สญญากอสราง สญญาแรงงาน และอนๆ สวนการเลกสญญาในบทบญญตทวไปนนมเพยงมาตรา 37 เทานนทกลาวถงการเลกสญญาเอาไวเพอเปนพนฐานใหแกการแกไขปญหา และการพจารณาคดของศาลในเมอมปญหาทเกยวของกบการเลกสญญาเกดขนมาในสงคมลาว นอกจากตวบททไดกลาวมาตามมาตรา 37 แลวไมมหนงสอ หรอต าราเรยนใดทมาอธบายอยางจรงจงเกยวกบเรองน ดวยเหตผลนเองผศกษาจงน าเอาประเดนนขนมาเพอศกษา และวเคราะหในทางทฤษฎ และหลกการเพอทจะน าเสนอแนวทางในการพฒนา และปรบปรงกฎหมายลาวใหมความสมบรณมากยงขน กรณดงกลาวนผศกษาไดหยบยกเอา 4 หวขอหลกๆ ขนมาพจารณาดงน

- เหตของการเลกสญญา

- การแสดงเจตนาเลกสญญา

- ผลของการเลกสญญา

- ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

5นบจากนถาเหนมาตราของกฎหมายใหหมายความถงมาตราทก าหนดไวในกฎหมายวาดวย

ขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 37 การเปลยนแปลง หรอการบอกเลกสญญา สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกสญญาตามการตกลงเหนดรวมกนของคสญญา ในกรณทมการละเมดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนอาจจะเปลยนแปลง หรอบอก

เลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตคสญญาหากท าความตกลงกนไวอยางอน การเปลยนแปลง หรอการบอกเลก สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรตองท าเปนลายลกษณ

อกษร เมอสญญาหากถกบอกเลกแลว หนทช าระใหกนผานมานนกใหแลวตอกนไป ถาฝายใดหากได

ช าระหนในสวนของตนกอนแลวฝายทยงคางช าระนนตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายยงไมไดช าระใหกนนนกใหเลกแลวตอกนไป

Page 34: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

17

การศกษาระบบการเลกสญญาตามกฎหมายของลาวนมความส าคญเปนอยางมากเพราะจะท าใหเราไดรระบบของกฎหมายไดดขน โดยการน าเอา 4 หวขอขางบนนมาศกษา ซงเนอหาในหวขอตางๆ มรายละเอยดดงน

2.1 เหตของการเลกสญญา กอนทเราจะไปศกษาถงเหตของการเลกสญญานนเรามาท าความรจกเกยวกบการช าระ

หนกนกอนวาการช าระหนอยางไร จงถอวาเปนการช าระหนทถกตอง และอยางไรทถอวาไมถกตองจนน าไปสการท าใหคสญญาอกฝายใชสทธเลกสญญาได การทคสญญาอกฝายใชสทธในการเลกสญญานนเหตผลหลกๆ กมาจากการไมช าระหนทไมถกตองเชน การช าระหนดวยความไมจรงใจ การช าระหนทไมครบถวนการช าระหนทไมถกตองตามก าหนดเวลา และการช าระหนทไมถกตองกบสถานท ซงกฎหมายลาวก าหนดไววาเมอตกลงเขาท าสญญารวมกนแลวคสญญาแตละฝายตองช าระหนตอกนดวยความจรงใจ ครบถวนตามก าหนดเวลา และสถานท ทไดก าหนดไวในสญญา หรอกฎหมาย6 ถาหากวาแตระฝายไดช าชะหนในสวนของตนอยางถกตองแลว คสญญาแตระฝายกไมสามารถอางเหตใดๆ เพอเลกสญญาได นอกสะจากวาคสญญาทงสองหากตกลงรวมกนเพอเลกสญญาเทานน กอนจะศกษาลงลกถงการเลกสญญานนเรามาท าความรจกเกยวกบขอมลพนฐานของเหตทท าใหคสญญาอกฝายใชสทธของตนเพอเลกสญญาได ซงมกรณดงน

- การช าระหนทไมสจรต - การช าระหนทไมครบถวน - การช าระหนทไมถกตองตามก าหนดเวลา - การช าระหนทไมถกตองกบสถานท

6กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 24 (ปรบปรง) การช าระหน คสญญาตองช าระหนดวยความจรงใจ ครบถวน ตามก าหนดเวลา และในสถานท ซงได

ก าหนดไวในสญญา หรอกฎหมาย คสญญา ไมมสทธปฏเสธการช าระหน หรอเปลยนแปลงเงอนไขของสญญาแตฝายเดยว

เวนเสยแตกรณทกฎหมายหากไดอนญาตให คสญญา มสทธไมรบเอาการช าระหนทไมครบถวน ไมถกตอง และสอดคลองกบสญญา หรอ

กฎหมายเวนเสยแตสญญา หรอกฎหมายหากไดก าหนดไวอยางอน

Page 35: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

18

การช าระหนทไมสจรต คอการไมจรงใจช าระหนตามทระบไวในสญญา ซงอาจจะแสดงออกดวยวธการจงใจไมช าระหน หรอถาหากมการช าระหนแตกช าระหนเพยงสวนหนงสวนใดเทานน ซงในเรองนกฎหมายลาวยงไมมการใหความหมายทชดเจนเอาไวเกยวกบเรองน ดงนนเรามาท าความรจกเกยวกบค าศพททมความหมายตรงกนขามกนเพอจะไดรความหมายการช าระหนดวยความไมจรงใจดขนกวาเดมดวยความค าศพททวา “ดวยความจรงใจ” ยงมการใหความหมายยงไมชดเจนเทาไร และนอกจากนกฎหมายลาวไมไดใหค านยามเอาไวเกยวกบเรองน7 แตในความจรงแลวกไมใชเรองทแปลกมากทกฎหมายไมไดระบเกยวกบค าศพทนเอาไวกเปนเพราะค าวา“ดวยความจรงใจ” Good faith or duty of good faith ไดก าหนดนยามไวยงยากมากๆ โดยขนอยกบสภาพของแตละคด หรอขอขดแยง ปญหาดงกลาวนหลายๆ ประเทศมอบใหศาลเปนผวนจฉยวากรณใดจะตรงกบการช าระหนดวยความจรงใจ8ในประเดนทกลาวมานเมอกฎหมายลาวมปญหาเกยวกบการปรบใช และการตความในขอกฎหมาย เชนค าศพททกฎหมายไมไดใหความหมายเอาไว หรออาจจะมการใหความหมายเอาไวแตการเขยนยงไมชดเจน ซงมนสงผลถงการปรบใช และการตความ ดงนเปนตน กรณเชนนในประเทศลาวมแคเพยงคณะประจ าสภาแหงชาตลาวเทานน จงจะมสทธอธบาย และใหความหมายของค าศพท หรอปญหาทเกดขน9แตอยางไรกตามยงมนกวชาการกฎหมายลาวพยายามทจะอธบายความหมายของค าศพททวา “ดวยความจรงใจ” เชน

ทานศาสตราจารย ดาวอรณ หวางวงวจต ไดใหความหมายของค าวา“การช าระหนดวยความจรงใจ คอการปฏบตตามขอผกพนอยางถกตองกบเนอหาของสญญา และสอดคลองกบกฎหมาย10”

คณะคนควาจดท าต าราเรยนกฎหมายไดใหความหมายไววา “การช าระหนดวยความจรงใจมจดประสงคเพอกอใหเกดความไวเนอเชอใจตอกน11”

7นาลงลทธ นรสงห และคณะ, “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายขอผกพนในสญญา”, (โดย

คณะคนควากฎหมายแพงโครงการพฒนาทรพยากรมนษยในขงเขตยตธรรมแหง ส .ป.ป. ลาว โดยโครงการรวมมอระหวางองการณอยการประชาชน ศาลประชาชน กระทรวงยตธรรม และคณะนตศาสตร และรฐศาสตรมหาลยแหงชาตรวมกบไจกา JICA จากประเทศญปน), พ. ศ. 2557, น. 22.

8เพงอาง, น. 22. 9รฐธรรมนญแหง สาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ฉบบเลขท 32/ส ป ป

ลงวนท 28 พฤษภาคม พ.ศ. 2546, มาตรา 65 ขอ 2 10ดาวอรณ หวางวงวจต, “ต ารากฎหมายแพง”, พมพครงท 2, พ.ศ. 2550, น. 21. 11นาลงลทธ นรสงห และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 15.

Page 36: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

19

ตวอยางของการช าระหนดวยความไมจรงใจ มดงน นาย แดง เปนผอ านวยการโรงเรยนเอ เปดเทอมแลวมการรบนกเรยนเขามาเพมเลยท าใหทนงเรยนไมเพยงพอเชน โตะ และเกาอ และอกอยางอนเกาทมกพงเสยหายไปสวนหนงแลวกเลยท าสญญาจางนาย ขาว มาท าโตะ และเกาอใหเพมอกจ านวน 50 ชดมก าหนดระยะเวลาใหแลวเสรจ 2 เดอนในสญญาระบวาถาท าเสรจจ านวน 10 ชดใหน าเอาไปสงโรงเรยนกอน แตปรากฏวาเมอเอาไปสงแลวสนคามทต าหนเชน โตะ และเกาอบางอนท าอยางละเอยดมากแตบางอนกลบท าไมละเอยดเลย เชนบางอนมการลงสเคลอบไมแตบางอนไมไดลงสเคลอบไม บางอนท าแบบสวยงามแตบางอนกลบท าไมไดเรองอยางนเปนตน เมอเปนเชนนนาย แดง จงเรยกใหนาย ขาว ช าระหนใหตนใหม

จากตวอยางทกลาวมาขางบนนถาหากวาพฤตกรรมทแสดงออกในลกษณะนจะถอไดวาเปนการช าระหนดวยความไมจรงใจ ซงเรองนกฎหมายลาวถอวาเปนการผดสญญาตามทระบไวในมาตรา 3312 วรรค 1 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาส าหรบผลของการผดสญญากคอวาฝายทการผดสญญาตองชดใชคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสดวสยตามมาตรา 33 วรรค 2 และจากกรณตวอยางทกลาวมานมนท าใหโรงเรยน เอเสยหายหรอเสยผลประโยชน แตอยางไรกตามเกยวกบการช าระหนดวยความไมจรงใจนนกฎหมายลาวไมไดระบเอาไวชดเจนวาคสญญาอกฝายจะใชสทธเลกสญญาได หรอไมอยางไร แตถาเทยบกบมาตรา 37 วรรค 2 นนเหนวาการช าระหนดวยความไมจรงใจนนมนไดท าใหคสญญาอกฝายเสยหายหรอเสยผลประโยชนถาดจากเจตนารมณของมาตรานกแสดงวาทางโรงเรยน เอ กมสทธเลกสญญาไดตามมาตรา 37 วรรค 2

จะเหนไดวาการช าระหนดวยความไมจรงใจกเทากบการช าระหนโดยไมถกตองนนเองแตถงอยางไรกตามกฎหมายลาวกยงไมมบทบญญตทชดเจนเกยวกบเรองนวากรณอยางไดบางจงเรยกวาเปนการช าระหนทไมถกตอง หรอการช าระหนดวยความไมจรงใจ เมอสงเหลานก าหนดไมชดในขอกฎหมายของลาว ดงนนเราจงดจากการปฏบตในทางสงคมวาสงคมมความคาดหมายอยางไร

12กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 33 ผลสะทอนของการผดสญญา การผดสญญา คอการไมช าระหนทงหมด หรอบางสวนหรอการช าระหนอยางไมสมเหตสมผล

โดยคสญญาฝายหนงเชน การช าระหนทไมมคณภาพ ไมตรงตามก าหนดเวลา ไมถกตองตามสถานทซงก าหนดไวในสญญา

ถาคสญญาฝายหนงหากผดสญญา ฝายนนตองรบผดชอบใชแทนคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสดวสย

Page 37: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

20

บางทจะใหมการช าระหนแบบไหนจงจะถอวาเปนการช าระหนทถกตอง หรอเปนการช าระหนดวยความจรงใจ หมายความวาถาการช าระหนนนหากถกยอมรบวาเปนสงทถกตอง และดงามจากสงคมแลวกจะถอวาเปนการช าระหนทถกตอง หรอการช าระหนดวยความจรงใจ แตถาหากวาการช าระหนทไมถกตองกบมาตรฐานทางสงคมอยางทกลาวมาแลวกจะถอวาพฤตการณนนเปนการช าระหนทไมถกตอง และไมจรงใจ ตามทก าหนดไวในมาตรา 24 วรรค 1 จากประเดนดงกลาวนมนจงสงผลใหฝายทผดสญญาตองรบผดชอบใชแทนคาเสยหายทเกดขนตามมาตรา 33 วรรค 2 อกดวย

การช าระหนทไมครบถวน คอการช าระหนทขาดตกบกพรองของลกหนโดยการช าระหนทไมครบถวนตามตามประเภท ตามจ านวน หรอตามปรมาณ และอนๆ ตามทคสญญาทงสองฝายตกลงกนไวในสญญา ซงการช าระหนทไมครบถวนนนอาจเปนการกระท าโดยจงใจ หรอประมาทเลนเลอ แตอยางไรกตามถาคสญญามการช าระหนทไมครบถวนเชนนกจะถอวาเปนการผดสญญาตามทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 33 วรรค 2 แลวผทผดสญญานนตองรบผดในการจายคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญาหากเกดขนโดยเหตสดวสย แตอยางไรกตามถาหากวาการผดสญญาถาหากไดสรางความเสยหายใหกบคสญญาอกฝายแลวฝายทไดรบความเสยหายกสามารถบอกเลกสญญาไดตามมาตรา 37 วรรค 2 ของกฎหมายฉบบน ตวอยาง นาย ก. ซอโทรศพทมอถอ 10 เครอง จากรานคาของนาย ข. จดประสงคของนาย ก. กคอวาซอมาเพอไปขายตอทบาน โดยทสญญาระบวาถาซอโทรศพทไปจะแถมสายชารตสายเสยบหฟง เมมโมรเพมความจ า และมการบรการหลงการขายอกดวย หลงจากทซอไปแลวปรากฏวามโทรศพทแค 5 เครองเทานนททางรานสงมาใหกอน หลงจากนนกบอกวาสวนทเหลอตองรออกหลายเดอนถงจะได นอกจากนนอปกรณเสรมบางอยางทใหมากยงไมครบตามจ านวนในกรณนนาย ข. ถอไดวาเปนผผดสญญา และตองรบผดชอบคาเสยหายทเกดขนตามมาตรา 24 วรรค 3 และ มาตรา 33 วรรค 2 ใหกบนาย ก. นอกจากนนนาย ก. ผซอกมสทธเลกสญญาได

จากตวอยางจะเหนไดวาการผดสญญาของนาย ข. โดยการช าระหนทไมครบถวนนจะถอไดวาเปนการผดสญญาตามมาตรา 33 วรรค 2 ผลกคอวา นาย ข. ตองรบผดชดใชคาเสยหายทเกดขน สวนนาย ก. กมสทธในการเรยกคาเสยหายจากการผดสญญานนได หรอมสทธบอกเลกสญญาไดถาคดทจะเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 จากผลกระทบทเกดขนนจงเรยกรองใหผทท าสญญาตอกนนนตองปฏบตการช าระหนของตนใหมความครบถวนเสยกอนปญหาจงไมเกดขน ตอไปนเรามาท าความรจกเกยวกบค าศพททวา “การช าระหนทครบถวน” กนกอนดงตอไปน

ค าวา “การช าระหนทครบถวน” ในกฎหมายของลาวยงไมไดใหความหมายเอาไวเกยวกบค าศพทน ดงนนเมอเกดมกรณการช าระหนทไมครบถวนเกดขนคสญญาอกฝายกจะเรยกรองใหมการช าระหนใหครบถวนกอน ซงมนกไมคอยมปญหาเทาไรเพราะคนเราสามารถตกลงและพดคยกนได แตอยางไรกตามยงมนกวชาการกฎหมายลาวพยายามใหความหมายไววาเปนการช าระหนทกๆ

Page 38: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

21

ขอทก าหนดในขอสญญาเชนการช าระหนครบถวนตามจ านวน ครบถวนตามประเภท ครบถวนตามเงอนไขทอยในสญญา หรอทก าหนดไวในกฎหมาย13อยางนเปนตน

การช าระหนทไมถกตองตามก าหนดเวลา คอการละเลยไมช าระหนตามเวลาทก าหนดไวในสญญา หรออาจกลาวไดวาเปนการผดนดการช าระหน หรอมการช าระหนลาชาของคสญญาฝายใดฝายหนงถาหากวาฝายใดทมพฤตการณเชนนกจะถอวาเปนการผดสญญาตามมาตรา 33 จากหวขอการช าระหนไมถกตองตามก าหนดเวลา ผศกษาจะแยกพจารณาอย 2 ประเดนคอ ไมมการช าระหนเลย และมการช าระหนลาชา ซงมเนอหาดงน

- ไมมการช าระหนเลย หมายความวาคสญญาฝายใดฝายหนงโดยเฉพาะฝายลกหนไมปฏบตตามสญญา หรอไมช าระหนแตอยางใดเลยตามก าหนดเวลาทไดตกลงกนไวในสญญา ตามมาตรา 24 ซงกรณการไมช าระหนเลยนถอวาเปนการผดสญญาตามทไดก าหนดไวในมาตรา 33 วรรค 1 สวนผลของสญญานนกคอฝายทผดสญญาตองรบผดชอบใชแทนคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสดวสยตามมาตรา 33 วรรค 2 แตถงอยางไรกตามกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 24, 2614 และ 33 นไมไดก าหนดสทธใหคสญญาอกฝายหนงเลกสญญาไดในกรณทมการไมช าระหนเลย ในกรณนมนเลยสงผลไปถงมาตรา 37 วรรค 2 กคอวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอบอกเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตไดตกลงกนไวอยางอน” ดงนนถงแมวามาตรา 33 จะไมไดระบไวเกยวกบการใหสทธเลกสญญาไดแตวาคสญญาอกฝายกสามารถอางมาตรา 37 วรรค 2 เพอเลกสญญาไดเหมอนกน ตวอยาง นาย จนทร เชาบานนาย องคาร เพออยอาศยในชวงหางานท าในตวเมองเวยงจนทร ก าหนดระยะเวลาการเชา 12 เดอนคาเชาเดอนละ 250,000 กบ/เดอน เมอสญญาเกดขน และผกพนคสญญา

13นาลงลทธ นรสงห และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 23. 14กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 26 ก าหนดระยะเวลาการช าระหน สญญาตองไดรบการช าระหนตามก าหนดเวลาทไดก าหนดไว และใหสอดคลองกบกฎหมาย ในกรณทมไดก าหนดระยะเวลาของการช าระหน เจาหนมสทธทวงใหช าระหน และลกหนกม

สทธช าระหนไดทกเวลาในกรณทเจาหนหากไดทวงใหช าระหนนนลกหนมหนาทตองช าระหนดงกลาวภายในก าหนดเวลา 15 วนนบแตวนทเจาหนทวงใหช าระหนเปนตนไป

ลกหนอาจจะช าระหนกอนก าหนดเวลากได ถาหากการช าระหนนนหากไมขดกบสญญา หรอกฎหมายและเจาหนกเหนดดวย

Page 39: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

22

ทงสองแลวนาย องคารกเขามาอยตามสญญาแตปรากฏวาเวลาผานไป 7 เดอนนาย องคาร กไมจายคาเชาเลย ซงกรณนนาย จนทร เสยผลประโยชนมากเนองจากไมไดเงนคาเชาบาน

จากตวอยางทกลาวมานเหนไดวานาย องคาร ไมยอมจายเงนคาเชาบานเลย ซงจะถอไดวาเปนการผดสญญาตามมาตรา 24, 26 และ 33 ผลกคอวานาย องคาร ตองรบผดชอบใชแทนคาเสยหายทเกดขนตามมาตรา 33 วรรค 2 และนอกจากนนนาย จนทร อาจจะใชเลกสญญาไดตามมาตรา 37 วรรค 2 ถาหากเลอกทจะเลกสญญา

- การช าระหนลาชา หมายความวาเปนการช าระหนของลกหนทไมตรงกบเวลาทไดก าหนดไวในสญญา หรอกฎหมาย ซงในความเปนจรงนนลกหนอาจมความประสงคทจะช าระหนใหกบเจาหนอยางถกตอง และครบถวนอยเพยงแตวามการช าระหนลาชาเทานน แตอยางไรกตามในประเดนทวาลกหนมการช าระหนทลาชานเจาหนมสทธเลกสญญาไดหรอไมนนกฎหมายลาวยงไมไดระบเอาไวเกยวกบเรองนเชน นาย นก ซอน าดมบรรจขวดกบบรษทน าดมของนาย ไก โดยสญญามก าหนดระยะเวลา 3 ป แตสญญามเงอนไขวานาย ไก ตองมาสงน าดมเปนประจ าทกๆ สปดาห และทกๆ วนจนทร หลงจากสญญามผลบงคบแลวทงคกไดมการช าระหนตอกนตามปกต แตกมหลายครงทนาย ไก ช าระหนลาชาคอ มาสงน าดมในวนองคารบางครงกมาสงใหในวนพฤหสบด การช าระหนทลาชาเปนประจ าของนาย ไก เชนนท าใหนาย นก ไดรบความเสยหายและขาดรายไดเพราะการสงน าไมตอเนองท าใหไมมน าทจะดมหรอขายตอใหบคคลอน ดงนนนาย นก จงคดจะเลกสญญาและซอน าบรรจขวดจากบรษทใหม

จากตวอยางขางบนนจะเหนไดวาการช าระหนทลาชาท าใหคสญญาฝายใดฝายหนงไดรบความเสยหายถงแมนวาเวลาตอมาจะมการช าระหนใหแกกนกตามแตมนกท าใหอกฝายหนงขาดชวงหรอไมตอเนองตามสญญาทไดตกลงกนไว ถาหากคสญญาโดยเฉพาะลกหนหากมการช าระหนทลาชาเชนนเจาหนจะเลกสญญาไดไหม เกยวกบประเดนนกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตเขยนเอาไว

การช าระหนทไมถกตองกบสถานท คอการช าระหนทไมตรงกบสถานททระบเอาไวในสญญาหมายความวาเมอถงก าหนดเวลาการช าระหนแลวถาสญญาระบใหช าระหนทไหนเวลาช าระกช าระตามทสญญาระบเอาไวเนองจากวาการก าหนดสถานทของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมาก เพราะวาลกหนจะรวาควรช าระหนอย ณ ทไหนอยางไรถาไมตกลงกนเกยวกบประเดนน จะท าใหลกหนยกมาเปนขออางในยดเวลาการช าระหนออกไป แตอยางไรกตามกฎหมายของลาวก าหนดไววาหนทมอยนนตองช าระใหถกตองกบสถานทตามทไดตกลงกนเอาไวในขอสญญา หรอขอกฎหมายเชน “การกอสรางการสงมอบอาคาร หรอสงปลกสรางใหช าระหนอยในสถานทกอสรางนนสวนการ

Page 40: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

23

ช าระหนอนๆ กใหไปช าระตามสถานทอยอาศยของเจาหนตามมาตรา 2715เวนแตการช าระหนใหแกองคกรของรฐรวมหม และสงคม”

ตวอยาง1 นาย ก. ไดท าสญญาซอขายตเยนกบรานคาของนาย ข. ในราคา 2,000,000กบโดยตกลงกนวานาย ข. ผขายตองสงสนคาใหถงบานของผซอ หลงจากตกลงกนแลวผขายกไมมาสงมอบสนคาใหสกทโดยอางวาลกจางลาออกหมดแลวไมมใครไปสงใหถาผซออยากไดใหมารบเอาทรานเอง ดงนนนาย ก. ไมพอใจจงไมไปรบสนคา และบอกเลกสญญา

ตวอยาง2 นาย ค า ตกลงซอเครองคอมพวเตอรหนงเครอง และเครองถายเอกสารจากรานคานาย เงน ในสญญาระบวานาย เงน ตองน าสนคาดงกลาวไปสงใหทบาน และตดตงใหดวยในวนทไปซอนนมนาย ทอง ซงเปนเพอนทท างานของนาย ค า ไปดวยและไดซอสนคาจากรานนเหมอนกน หลงจากนนปรากฏวานาย เงน เจาของรานมาสงสนคาใหนาย ค า อยทท างาน และในเวลานนเองกเองกเอาคอมพวเตอร และเครองถายเอกสารของนาย ค า สงทเหมอนกนเพราะคดวาท างานทเดยวกนสงทนเลยกได ตอมานาย ค า จงไมพอใจเพราะนาย เงน ไมไปสงใหทบานจงไมรบเอาสนคาและบอกเลกสญญา

จะเหนไดวาจากตวอยาง 1 และ 2 นเปนการช าระหนไมถกตองกบสถานทตามทสญญาไดก าหนดไว ดงนนเมอสญญาระบไวอยางไรสญญากจะผกพนอยางนน การไมปฏบตตามสญญานนจะถอวาเปนการผดสญญา ในกรณนผซอมสทธจะไมรบเอาสนคากได หรอมสทธบอกเลกสญญากไดตามทก าหนดไวในมาตรา 24 วรรค 1

15กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 27 สถานทช าระหน สญญาจะไดรบการช าระหนซงสญญา หรอกฎหมายไดก าหนดไว ในกรณทไมไดก าหนด

สถานทของการช าระหน กใหช าระหนอยสถานทตางๆ ดงน 1. การมอบอาคารกอสราง ใหปฏบตอยสถานทกอสรางนน 2. การใชแทนหนสน ใหช าระหนอยตามทอยของเจาหนในเวลาท าสญญานนเวนแตการช าระ

หนของรฐ รวมหม และสงคม ถาเจาหนหากไดยายทอยใหมในระยะเวลาช าระหน และไดแจงใหลกหนทราบแลว การช าระ

หนใหช าระหนอยในทอยใหมของเจาหน สวนคาใชจายทงหมดในระหวางเดนทางไปช าระหนนนใหตกเปนภาระของเจาหน

3. สวนพนธะอนๆ ใหช าระอยตามทอยของลกหน ในเวลาท าสญญานน ถาหากลกหนหากเปนนตบคคลกใหช าระหนอยส านกงานของนตบคคลนน

Page 41: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

24

ทอยอาศยของเจาหนใหก าหนดทอยอาศยในเวลาท าสญญานนในกรณทเจาหนไดยายทอยอาศยใหมในระยะเวลาช าระหน และเจาหนไดแจงใหกบลกหนทราบแลวเกยวกบทอยอาศยใหมของตน ดงนนในเวลาช าระหนลกหนตองไปช าระหนใหกบเจาหนในทอยอาศยใหมตามทกลาวไวสวนคาใชจายในการเดนทางไปช าระหน ณ ทอยอาศยใหมของเจาหนนนกใหเจาหนเปนผรบผดชอบ ตามมาตรา 27 ขอ 2 ตวอยางเชน ในการบรการเครองดม และอาหารนอกสถานทถาไมไดก าหนดไวในสญญากใหช าระหนอยตามทอยอาศยของลกหนในเวลาท าสญญา

ในกรณทไมรทอยใหมของเจาหนและเจาหนกไมไดแจงใหลกหนทราบเกยวกบทอยใหมเมอถงก าหนดเวลาช าระหนกจะเกดปญหาขนมาวาจะช าระหนไดทไหนกบใครในประเดนนใหลกหนไปแจงตอกบก านนผใหญบานวาลกหนตองการช าระหนแตเจาหนยายทอยใหม และมความพยายามตลอดเวลาทจะตดตอเพอจะขอช าระหนให การทลกหนไมกระท าการอยางใดอยางหนงเพอยนยนวาตนมความพยายามช าระหนแลวกจะถอวาลกหนผดสญญา16

วทยานพนธเลมนผศกษาไดน าเอาหวขอท เกยวกบการเลกสญญาขนมาศกษาเนองจากวาสงคมทเราอาศยอยทกวนนมการตดตอเชอมสมพนธไมตรตอกนอาจจะพดไดวาเกอบจะทกๆ เรองสงทคนเรามการผกนตสมพนธกน เชนการชอขายการแลกเปลยนการเชาทรพย และอนๆ สงนในทางกฎหมายเขาเรยกกนวาการท าสญญาในเมอสญญาเกดขนแลวสงทตองปฏบตตอกนกคอคสญญาทงสองฝายตองช าระหนตามสญญาอยางถกตอง และครบถวนถาหากวามกรณทคสญญาฝายหนงฝายใดไมช าระหนมนกจะสงผลใหคสญญาอกฝายหนงเสยหาย ซงจะเปนเหตใหฝายทไดรบความเสยหายสามารถใชสทธเลกสญญาได จากประเดนทกลาวมานผศกษาเลยมองวาการท าสญญาเปนสงทส าคญมากอยแลวแตเมอมปญหาขนมาเราจะแกไขหรอจะเลกสญญาอยางไร จะมขนตอนแบบไหนเปนสงทส าคญมากกวา และเปนแรงบนดาลใจทส าคญในการท าวทยานพนธน การเลกสญญาตามกฎหมายของลาวบญญตไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา17และขอผกพนนอกสญญา18 ตามมาตรา 37 วาดวยการเปลยนแปลงหรอการเลกสญญา

16นาลงลทธ นรสงห และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 26. 17พจนานกรม, “ค าศพทจากกฎหมายในขอบเขตกฎหมายแพง และกฎหมายการคา”, Legal

Terminology in Selected Laws in Civil and Commercial Law Areas Prepared by LAO-JICA Legal and Judicial Development Project Supported by JICA, 2007.

ขอผกพนในสญญา Contractual Obligation คอขอผกพนทกอใหเกดหนขนมาภายหลงทมการท าสญญาหรอตกลงกนแลว

18เพงอาง, น. 35.

Page 42: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

25

ค าวา “การเลกสญญา” หมายถงการยตไมช าระหนอกตอไปอนเนองจากวามการผดสญญาโดยคสญญาฝายหนงฝายใด ซงฝายทไดรบความเสยหายนนจะเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตคสญญาหากไดตกลงกนไวอยางอน19 จากความหมายทกลาวมานคสญญาฝายทมสทธเลกสญญาเขากมสทธแสดงเจตนาเลกสญญาแตฝายเดยวกไดโดยทอกฝายจะยนยอม หรอไมยนยอมนนไมส าคญแตในทางตรงกนขามฝายทผดสญญาจะเลกสญญาแตฝายเดยวไมไดเพราะไมมสทธ และนอกจากนนถาฝายทไมมสทธเลกสญญาหากคดทจะเลกสญญาขนมากตองมาท าความตกลงรวมกนกอนจงจะสามารถเลกสญญาได

จากตวบทมาตรา 37กลาวคอ “สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอยกเลกตามความเหนดของคสญญา

ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตทมการท าความตกลงกนไวอยางอน

การเปลยนแปลง หรอการเลกสญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ

เมอสญญาหากถกบอกเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไปถาวาฝายหนงหากไดช าระหนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทนส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป”

การเลกสญญาตามมาตรา 37 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาไดก าหนดเหตของการเลกสญญาอย 2 กรณเชน 1 การเลกสญญาตามขอสญญา และ 2 การเลกสญญาตามขอกฎหมาย20 ดงจะน าเสนอในรายละเอยดในหวขอตอไป

2.1.1 ขอสญญาก าหนดเหตของการเลกสญญา

หลกการสทธอสระ หรอหลกการแหงเสรภาพของพลเมองนนมความหมาย และขอบเขตทกวางมากกลาวคอ การก าหนดสทธขนพนฐานของพลเมอง หรอของบคคลทเขารวมในความสมพนธทางแพงนนกฎหมายรบร และรบประกนสทธพนฐานนเชนการรบรสทธความเปนสวนตว

ขอผกพนนอกสญญา Non-contractual Obligation คอขอผกพนทเกดมหนขนมา โดยทไมมการตกลงกนมากอนเชน ขอผกพนทเกดขนจากความเสยหายตวอยางเชน อบตเหตทท าใหตองมการเจบปวยหรอเสยชวต

19นาลงลทธ นรสงห และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 35. 20จอมค า บบผาลวน และคณะ, “กฎหมายแพง”, สนบสนนโดย โครงการรวมมอสากลจาก

ประเทศญปน (ไจกา), พ.ศ. 2550, น. 225.

Page 43: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

26

บคคลในการแสดงความคดเหน การคดการตดสนใจกระท าการหรอไมกระท าสงใดสงหนงทไมใหขดกบกฎหมาย21

การก าหนดเหตของการเลกสญญาไวในขอสญญานเปนสงทคสญญาทงสองฝายสามารถกระท าไดหมายความวาเมอทงสองฝายตกลงเขาท าสญญากนแลว สงหนงทขาดไมไดนนกคอการก าหนดสทธ และหนาทของกน และกนไวในสญญาเชน สทธในการทวงใหช าระหนสทธทวงเพอใหชดใชคาเสยหายสทธในการเลกสญญา และอนๆ ซงสทธดงกลาวนนเปนสทธขนพนฐานของพลเมองการก าหนดเหตของการเลกสญญาไวในสญญา เปนสงทสามารถท าไดแตถามการผดสญญาขนมากตองไปดวาสญญานนไดก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไวหรอเปลา ถาหากไดก าหนดเหตเอาไวกใหเปนไปตามเหตนนๆ ตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา ในการก าหนดเหตของการเลกสญญานผศกษาไดแยกประเดนออกมาพจารณาอย 2 ประเดนคอ

- ใหสทธอสระในการเลกสญญา - การก าหนดเหตของการเลกสญญา

2.1.1.1 ใหสทธอสระในการเลกสญญา

เปนททราบแลววาสญญาคอการตกลงกนระหวางคสญญาแลวกอใหเกดมหนถาหากมการไมช าระหนกใหหมายความวาเปนการผดสญญาตามมาตรา 33 อนจะสงผลใหคสญญาฝายทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาได ซงการใหสทธอสระของการเลกสญญานไดผศกษาไดน าเอามารตา 37 วรรค 1 มาท าการวเคราะหโดยเนอหาในสวนนบญญตเอาไววา “สญญาอาจจะถกบอกเลกตามการเหนดของคสญญา” จากเนอหานไดก าหนดสทธอสระของการเลกสญญาในตวของมนอยแลวคอตองท าความตกลงกนกอน จงเลกสญญาไดหมายความวาแตละฝายกมสทธเลกสญญาไดแตตองมาท าความตกลงรวมกนกอน ถาอกฝายไมเหนดใหกเปนอนเลกไมไดจากสทธดงกลาวนผศกษาจะแยกพจารณาอย 2 กรณคอ ใหสทธอสระฝายเดยวเลกสญญา และใหสทธอสระสองฝายในการเลกสญญา

(1) ใหสทธฝายเดยวเลกสญญา การใหสทธฝายเดยวเลกสญญาหมายความวาเปนการใหสทธแกคสญญาอก

ฝายไดแสดงเจตนารมณของตนอยางเปนอสระในการคดการตดสนใจเพอทจะเลกสญญา ซงการทก าหนดขนมาเชนนอาจจะเพอจดประสงคอะไรบางอยางเชน จดประสงคเพอการด าเนนธรกจ หรอ

21รฐธรรมนญ แหงสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ฉบบเลขท 32/ส ป ป ลงวนท

28 พฤษภาคม พ.ศ. 2546, มาตรา 44

Page 44: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

27

เพอสงเสรมการคา หรอเพอการแขงขนกนเกยวกบการคา และการบรการเชน การใหสทธฝายเดยวเลกสญญากเปนการดทจะท าใหสญญาเกดขน และจบลงแบบรวดเรวไมตองเสยเวลามากมาย และความเสยหายทเกดขนอาจจะไมมากมาย แตโดยสวนมากแลวการใหสทธฝายเดยวเลกสญญานจะท าขนในระยะเวลาไมมานอาจจะแค 2 วน หรอ 3 วนเทานน หรอกแลวแตทคสญญาไดใหสทธเอาไว ตวอยาง นาย ก.ไปซอโทรศพทมอถอ iPhone 5 หนงเครองจากรานคาของนาย ข. ซงนาย ข. ผขายบอกวาถาซอไปแลวหากไมพอใจในสนคากสามารถเลกสญญา และเอาสนคามาสงคนไดภายใน 5 วน ถาผานชวงเวลานไปแลวจะเลกสญญา หรอมาสงสนคาคนไมได

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ข. ผขายไดใหสทธอสระแกนาย ก ผซอเพยงแตฝายเดยวในการเลกสญญาโดยบอกวาถาหากไมพอใจกบสนคาทซอไปผซอมสทธเลกสญญา และใหเอาของมาสงคนภายใน 5 วน เมอการใหสทธแกฝายเดยวทชดเจนแบบนแลวผลของการเลกสญญาดงกลาวกใหเปนไปตามทไดตกลงกน

(2) ใหสทธสองฝายเลกสญญา การเลกสญญาในขอสญญานอกจากจะมกรณทใหสทธอสระแกฝายเดยวเลก

สญญาไดแลวยงมบางสญญาทใหสทธอสระสองฝายเลกสญญาได หมายความวาแตระฝายกมสทธทจะเลกสญญาโดยการท าความตกลงรวมกน การใหสทธอสระสองฝายเลกสญญานถอวาเปนการใหสทธแตระฝายมโอกาสเลกสญญาเมอไรกได ถาหากเหนวาสญญาทท าไปนนอาจจะไมใหประโยชนแกคสญญาหรออาจจะตองเสยหายอยางมากถาสญญาด าเนนตอไป หรออาจจะพาดโอกาสทยงใหญในชวตถาหากตองท าตามสญญาตอไปอยางนเปนตน

อาจจะกลาวไดวาการใหสทธสองฝายเลกสญญาสามารถก าหนดขนมาไดโดยความตกลงรวมกนถงแมวาการใหสทธสองฝายเลกสญญามนจะขดกบวตถประสงคทแทจรงของการท าสญญากตาม เพราะวาสญญาเมอตกลงกนแลวตางฝายกตองการใหสญญาบรรลเปาหมายทตงไวคอไดรบการช าระหนอยางถกตอง และครบถวน ตวอยาง นาย ก. เชาบานนาย ข.เพอมาเรยนหนงสอทเวยงจนทรระยะเวลา 3 ปนาย ก. ผเชาบอกวาถาอยๆ ไปแลวหากมทอยใหมทใกลกบทเรยนหนงสอกวานตนมสทธจะเลกสญญาไดทกเวลาสวนนาย ข. ผใหเชากบอกวาตกลงใหเชาได แตถาหากวาวนใดวนหนงผใหเชาจะเอาบานไปท ากจการใหมเชน ท ารานอาหาร ท ารานนวดแผนโบราณผใหเชากมมสทธอสระในการเลกสญญาไดทนทเหมอนกน

จะเหนไดวาผเชามสทธทจะเลกสญญาเวลาใดกไดไมจ าเปนตองถง 3 ปสวนผใหเชากเหมอนกนถาหากจะเอาบานไปท าเปนรานอาหาร หรอรานนวดแผนโบราณกมสทธเลกสญญากบผเชาได ซงประเดนของปญหาในการใหสทธอสระสองฝายในการเลกสญญานมนอาจจะเกดปญหาขอสญญาทไมเปนธรรมขนมากได

Page 45: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

28

2.1.1.2 ลกษณะของการก าหนดเหตของการเลกสญญา จากมาตรา 37 วรรค 1 “สญญาสามารถเลกไดตามความเหนดของ

คสญญา” การเลกสญญาตามมาตราดงกลาวนมกรณทระบเหตเลกสญญาเอาไว และไมระบเหตเลกสญญาเอาไว

- การไมระบเหตเลกสญญาเอาไว ถาหากอยากเลกสญญากตองไดรบความเหนดจากคสญญา จงจะสามารถเลกสญญาได

- การก าหนดเหตเลกสญญาเปนสงทคสญญาสามารถก าหนดขนมาเองไดในเวลาท าสญญากน ในเมอมเหตทก าหนดไวกสามารถเลกสญญาไดตามเหตนนถาหากเหตดงกลาวนนไมปรากฏขนมากไมสามารถเลกได ซงการเลกสญญานกจะเปนไปตามหลกการแสดงเจตนาของคสญญา ตวอยาง นาย ด า ท าสญญาเชาบานกบนาย ขาว ในระยะเวลา 4 ปเพอใชเปนทพกโดยนาย ด า ตกลงไวในสญญาวาตนจะเชาไปเรอยๆ จนครบก าหนดตามสญญาซงนาย ด า ก าหนดเหตเอาไววาถาบานของตนทปลกใหมนนเสรจเมอใดตนมสทธอสระเลกสญญาเชาทนท ถาบานยงกอสรางไมส าเรจตนจะไมเลกสญญาเชา ในเงอนไขทกลาวมานนาย ขาว ผใหเชากเหนด แตปรากฏวาหลงจากท าสญญากนมาได 2 ปบานนาย ด า กส าเรจพอด จงท าใหนาย ด า มสทธเลกสญญาเชาบานนาย ขาว

แตอยางไรกตามถงแมวาคสญญาสามารถก าหนดเหตของการเลกสญญาไวแบบใดกไดเมอเหตทก าหนดไวมาถงเมอไรกสามารถเลกสญญาไดการก าหนดไวแบบนดๆ ไปแลวกดอยเพราะท าใหคสญญาสามารถเลกสญญาไดแตถามองอกดานแลวมนไมคอยจะดเลย เพราะมนจะเกดมปญหาในเรองขอสญญาทไมเปนธรรมขน

ปญหากรณขอสญญาทไมเปนธรรม ในเมอสญญาเกดขนแลวคสญญาตองเคารพ และปฏบตตามสญญาอยาง

เครงครด เนองจากหลกการท าสญญานนไดยดหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนา และเสรภาพในการท าสญญาแตปญหาทพบอยในเรองการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค1 นนมนกยงมปญหาอยเนองจากการทกฎหมายก าหนดไววา “สญญาสามารถเลกไดตามความเหนดของคสญญา” เนอหาดงกลาวนถาในชวตจรงของสงคมทมการท าสญญากนไมวาจะเปนการซอขาย การเชาทรพย และอนๆ ถาหากคสญญาก าหนดเงอนไขขนมาวาเมอสญญาเกดขนแลวคสญญาแตระฝายมสทธเลกสญญาเวลาใดกได ผศกษามองวามนอาจจะเกดปญหาขนมาเกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรม แลวอาจจะสงผลใหอกฝายไดรบความเสยหายไดเหมอนกน ตวอยาง นาย ด ไปเชาบานนาย ด า โดยมขอตกลงวาผใหเชามสทธเลกสญญาเมอไรกได และมสทธเลกสญญาทนท โดยไมตองบอกกลาวลวงหนา และสญญายงตกลงกนวาผเชากอนจะเลกสญญาตองบอกกลาวลวงหนากอนอยางนอย 3 เดอน

Page 46: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

29

จากตวอยางนจะเหนไดวาสญญาใหสทธแกผใหเชามากเกนไปคอ จะเลกสญญาเวลาไหนกไดโดยไมมการบอกกลาวลวงหนาสวนผเชาถาจะเลกสญญาตองไดบอกกลาวลวงหนากอน 3 เดอนถงจะมสทธเลกสญญาได ซงเหนไดวาสญญานนมนเกดความไมเปนธรรมกบผเชาจะท าใหเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมได ตวอยาง นาย แดง เชาเนอทนาจากนาย ขาว เพอจะปลกเขาในระยะเวลา 4 ป โดยทนาย ขาว บอกวาถาใหเชาไปแลว ถาหากวามคนมาขอซอทนาแปลงนเพอไปท าอยางกจการอยางอนเชนไปท าสวนผลไม หรอถามคนมาขอเชาโดยใหราคาเชาสงแลวตนสามารถเลกสญญาเวลาใดกไดอยางนเปนตน เมอตกลงกนแลวนาย แดง กไดลงมอปรบปรงพนทนาใหดขนโดยน าเอาเงนสวนตวไปจางบรษทรบเหมาแหงหนงมาปรบปรงพนท หลงจากทน าใชพนทดงกลาวเพอปลกเขามาแลว 1 ปนาย ขาว ทเปนเจาของทเดมกบอกเลกสญญาเพราะวามนาย เงน เขามาขอเชาโดยใหราคาสงกวาทนาย แดง เคยให ดวยเหตนจงท าใหนาย ขาว เลกสญญา ซงการเลกสญญาของนาย ขาว นท าใหนาย แดง ไดรบความเสยหายอยางมากเพราะไมคมคากบการทลงทนไป

จากประเดนตวอยางทกลาวมานมนท าใหเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมเกดขนเนองจากวามนเปนการตดสทธคสญญาฝายหนงเอาไวคอการไมรบเปลยนให จงท าใหอกฝายเสยหายและนอกจากนยงเปนการใหสทธแกคสญญาอกฝายหนงมสทธเลกสญญากนงายเกนไป ซงจะท าใหอกฝายไมไดรบความเปนท ากได แตในเรองนกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตใดๆ ออกมาเพอมาคมครองคสญญาในเรองขอสญญาทไมเปนธรรมดงกรณตวอยางทกลาวมา

2.1.2 กฎหมายใหสทธในการเลกสญญา

การก าหนดเหตเลกสญญาในขอกฎหมายนนสวนมากแลวจะใหสทธแกเจาหนในการเลกสญญาไดอนเนองมาจากวาลกหนไมช าระหน หรอการช าระหนดวยความไมจรงใจ หรอช าระหนทไมครบถวน หรอการช าระหนไมตรงกบเวลา หรอการช าระหนไมถกสถานทตามทก าหนดไว นอกจากเหตทกลาวมาในบททวไปแลวยงก าหนดเหตเอาไวในบทเฉพาะอกดวย เมอสญญาเกดขนแลวแตระฝายตองเคารพสญญาอยางเขมงวดโดยยดหลกสญญาตองเปนสญญา“Pacta Sunt Servanda22” ซงเปนหลกการความศกดสทธของการแสดงเจตนาของผเขารวมในสายพวพนทางแพง

เมอคสญญาฝายหนงฝายใดผดสญญา หรอไมช าระหนแลวกฎหมายใหสทธแกคสญญาฝายทเสยผลประโยชนสามารถเลกสญญาไดตามมาตรา 37 วรรค 2 แตอยางไรกตามการจะเลกสญญานนตองมฝายหนงผดสญญากอน จงจะเลกสญญาไดถาไมมใครผดสญญากเลกไมไดเนองมาจากวาจดประสงคของการท าสญญานนกเพอใหสญญาด าเนนตอไปโดยไมตองมการบอกเลก

22วชย สหาปญญา, “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายแพง”, พมพครงท 3, อปถมภโดย

โครงการรวมมสากล SIDA คณะนตศาสตร และรฐศาสตร, พ.ศ. 2550, น. 21.

Page 47: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

30

สญญา และท าใหสญญาบรรลผลส าเรจตามทคาดหมายเอาไว จากการศกษาเหตเลกสญญาตามขอกฎหมายผศกษาไดหยบยกเอาประเดนตางๆ ขนพจารณาคอ เหตเลกสญญาในบททวไปตามมาตรา 37 และเหตเลกสญญาในบทเฉพาะตามมาตรา 39, 40, 41, 50, 60, 61, 62 และ75 และนอกจากนนยงมในเรองสญญาแรงงานอกดวย ซงจะท าการวเคราะหในสวนนในล าดบตอไป และเพอใหเกดความชดเจนและคลอบคมเกยวกบเหตของการเลกสญญาทไดกลาวมานผศกษาจะยกประเดนมาพจารณาประกอบดงน

- ลกษณะของเหตในการเลกสญญา - ปญหาทเกดจากเหตในการเลกสญญา - การก าหนดเหตเลกสญญาในบทเฉพาะ

2.1.2.1 ลกษณะของเหตในการเลกสญญา

การเลกสญญาถกบญญตไวในบททวไปของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ.ศ. 2551 มาตรา 37 วาดวยการเปลยนแปลง หรอการเลกสญญาโดยมเนอหาก าหนดไววา “สญญาอาจจะถกบอกเลกตามการเหนดของคสญญา

ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตมการท าความตกลงกนไวอยางอน

การยกเลกสญญาทเปนลายลกษณอกษรตองท าเปนลายลกษณอกษร เมอสญญาถกบอกเลกไปแลวหนทช าระตอกนผานมากใหแลวกนไปถาวาฝาย

หนงหากไดช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทนคน ส าหรบหนทตางฝายยงมไดช าระกใหถอวาเลกแลวกนไป”

จากตวบทตามมาตรา 37 วรรค 2 จะเหนไดวาเมอมการผดสญญาคสญญาฝายทไดรบความเสยหายจะเปลยนแปลง หรอเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตจะท าความตกลงกนไวอยางอนอาจจะกลาวไดวาคสญญาตองช าระหนทมอยนนอยางถกตอง และครบถวนในเมออกฝายหนงไมช าระหนอนจะน าความเสยหายมาใหแกอกฝายหนงในกรณนกฎหมายจะใหสทธอกฝายทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาได ดงนนลกษณะของการเหตเลกสญญาในทนจงอยทวาใครทเปนฝายผดสญญาแตประเดนปญหาอยทวากฎหมายลาวไมไดระบไวอยางชดเจนวาการผดสญญานนตองมขนาดความเปนอนตรายรายแรง หรอเสยหายเทาไรจงจะใชสทธเลกสญญาได ในเมอกฎหมายลาวบญญตไวไมชดเจนจงท าใหเกดปญหาในการตความขอกฎหมาย โดยจะแยกพจารณาเปนหวขอตางๆ ดงตอไปน

Page 48: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

31

2.1.2.2 ปญหาทเกดจากเหตในการเลกสญญา

ปญหาทเกดจากเหตในการเลกสญญานนมมากเนองจากวากฎหมายทบญญตออกมานมเนอหาทไมชดเจน ซงมนจะมปญหาในการปรบใช และการตความกฎหมายแตอยางไรกตามถงแมวามาตรา 37 ไดระบเหตของการเลกสญญาเอาไวกจรงแตดเหมอนวาบทบญญตในขอกฎหมายเขยนไวกวางมากท าใหเกดมปญหาขนโดยเฉพาะมนท าใหสญญาเลกงายเกนไป นอกจากนในมาตรา 37 วรรค 2 ยงมเนอหาเขยนไวไมชดเจนมนอาจจะสงผลใหมการตความหมายไดหลายอยางนอกจากนนในกฎหมายเรองการเลกสญญานยงมหลายปญหาทกฎหมายไมไดเขยนเอาไวอนท าใหเกดมปญหาตางๆ เกดขนดงตอไปน

- ปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม - ปญหากรณมความผดเลกนอย - ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอน - ปญหาการขาดเหตจ าเปนของการเลกสญญา ปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม ภาพสงคมของประเทศลาวในปจจบนนก าลงเรมมการพฒนาอยางตอเนองไม

วาจะเปนทางดานเศรษฐกจ และสงคมโดยเฉพาะการพวพนรวมมอทแสดงออกใหเราไดเหนในหลายรปแบบเชน การชอขาย การเชาทรพย การท าสญญาประกนภย สญญาจางแรงงาน และอนๆ จะตองท าขอตกลงรวมกน หรอทเรยกวาการท าสญญา ซงในทกวนนแนวความคดเกยวกบการท าสญญาไดเปลยนแปลงไปเปนอยางมาก เนองจากความไมเทาเทยมกนในอ านาจการตอรอง จงท าใหเกดสญญารปแบบใหมทมการเอารดเอาเปรยบกน หรออาจท ากนในรปของสญญามาตรฐาน (Standard form contract) หรอสญญาส าเรจรป การท าสญญาจะมการรางเปนลายลกษณอกษรไวลวงหนา และผทจะเขามาเปนคสญญาจะอยในสถานะยอมรบเอาขอสญญานนไปเพราะไมสามารถตอรอง หรอแกไขไดมทางเลอกอยางเดยวคอจะท า หรอไมท าสญญาเทานน

ดงทไดน าเสนอเอาไวเกยวกบขอสญญาทไมเปนธรรมอนไดกลาวมาขางบนนเมอเรามาพดถงการเลกสญญาในกฎหมายลาวกเขาขายรวมอยในขอสญญาทไมเปนธรรมเหมอนกนเนองจากวามาตรา 37 วรรค 2 ก าหนดไววา “ถาหากมการผดสญญาคสญญาอกฝายทเสยหายมสทธการเลกสญญาได” หมายความวาเมอมการผดสญญาคสญญาฝายทไดรบความเสยหายกสามารถใชสทธตามกฎหมายเพอเลกสญญาไดอยางงายดาย ซงการทกฎหมายก าหนดไวแบบนมนอาจจะเปนการเพมชองวางใหแกผทมฐานะทางเศรษฐกจด มหนาทการงานทหมนคง ท าการรางสญญาส าเรจรปขนมาเพอการเอารดเอาเปรยบคสญญาถาคสญญา หากเปนลกจาง หรอพนกงานในบรษทของตนกไดเพราะคนเหลานไมมอ านาจอะไรทจะตอลองไดจ าเปนตองท างานอยางหนกท าตามกฎระเบยบ หรอ

Page 49: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

32

กตกาโดยความเครงครดทงททกอยางทเขาท ามนอาจจะผนกบความรศกของเขา ถาเขาไมท าตามสญญากจะเกดผลรายตามมาคอ ขาดโอกาสในการท างานตอไป ขาดรายไดมาเลยงครอบครว หรอทรายแรงไปกวานนกคอถกเลกสญญาไปกได ตวอยาง นาย ก. ท าสญญาเชารถตกบบรษท ข. เพอมาท ากจการรบสงนกทองเทยวโดยสญญาเชามอยหนงขอระบไววาไมวากรณใดกตามบรษท ข. มสทธเลกสญญา และเรยกเอารถตคนไดทกเวลาเมอตองการใชงานนาย ก. กรเงอนไขดงกลาวด แตกตองยอมรบเพราะวาตนไมมรถต และอกอยางตนกไมรจะไปท างานอาชพอะไรอกแลว ปรากฏวาหลงจากทท าสญญาไปได 3 เดอนบรษท ข. กบอกเลกสญญากบนาย ก. เนองจากตองน ารถไปใชงาน จากสงทกลาวมานกฎหมายของลาวยงเปนปญหาอยคอมนจะเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมขนมา

ปญหากรณมความผดเลกนอย โดยทวไปแลววตถประสงคของสญญาทตกลงกนนนตองช าระหนดวยความ

เครงครด โดยไมใหผดเลยแมแตนอย แตวาคนเราทเกดมานนมนไมสมบรณแบบหมดทกคนเรองบางเรองงานบางอยางมนผดพลาดกนได การผดเลกนอยกไมถงกบตองเลกสญญาทนท เชนนาย ก. เชาบานนาย ข. ตกลงกนไววาแตระเดอนตองช าระคาเชาบานไมใหเกนวนท 25 ถาเกนก าหนดเวลาไปแลวผใหเชามสทธเลกสญญาไดทนท ปรากฏวาในชวงระยะเวลาดงกลาวนาย ข. ปวยหนก และเงนเดอนไมออก จงไมมเงนจายคาหองพอถงวนท 27 กถกนาย ก. เจาของบานเลกสญญาไปแลว ซงท าใหนาย ข. ตองไดยายออกเพอไปเชาทอยใหม

จะเหนไดวาเจาหนใชสทธของตนมากเกนไปเนองจากกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 ใหสทธกบเจาหนเอาไวมากโดยมเนอหาบญญตไววา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตมการตกลงกนไวอยางอน” การทเจาหนสามารถใชสทธของตนเลกสญญาไดนนกเนองมาจากวาลกหนผดสญญา หรอการไมช าระหนใหถกตองโดยกานผดสญญาในกฎหมายลาวก าหนดไววา “การผดสญญาคอการไมช าระหนทงหมดหรอบางสวน หรอการช าระหนขาดตกบกพรองไมถกตองกบสญญาทก าหนดไว และการช าระหนกลายเวลา ไมตรงตอเวลา หรอไมถกตองกบสถานท ทก าหนดไวในสญญา23” ยกเวนกรณทไมช าระหนทงหมด และถาหากผดสญญาฝายทผดนนตองรบผดใชแทนคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสดวสย24

23กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 33 24กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 33 วรรค 2

Page 50: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

33

เมอคสญญาอกฝายไมช าระหนอกฝายกสามารถใชสทธเลกสญญาไดตามมาตรา 37 แตมนมปญหาอยทวากฎหมายลาวไมไดระบไวเกยวกบระดบของการไมช าระหนเอาไววาลกหนมความผดมาก หรอผดนอยแคไหนเจาหนจงจะมสทธเลกสญญาได แตอยางไรกตามเมอกฎหมายบญญตไวเชนนมนกจะยงคงมปญหาอยแบบนตอไป เนองจากวาถาผดสญญาแลวจะผดมาก หรอผดนอยแคไหนกจะมคณคาเทาเทยมกนกคอเจาหนกสามารถใชสทธเลกสญญาไดอยด ดงนนเมอมนมปญหาแบบนขนมากฎหมายลาวมความจ าเปน หรอยงทจะปรบปรงแกไขใหคสญญา หรอลกหนใหไดรบการคมครองมากกวาน

ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอน เมอสญญาเกดขนแลวทกฝายทเปนคสญญาตางกหวงใหสญญานนด าเนน

ตอไปจนส าเรจโดยไมมการบอกเลกสญญา แตในโลกแหงความเปนจรงของสงคมทเราอยนคนเรามความคดมทศนคตทไมเหมอนกน ดงนนการจะใหสงหนงสงใดเปนไปตามทเราตองการมนจงเปนไปไดยาก เชนมการผาผนกฎ หรอกตกาของสงคมในทางกฎหมายเรยกวาเปนการผดสญญา ถามการไมช าระหน ช าระหนไมครบถวน ช าระหนไมตรงกบเวลา หรอสถานทตามทไดตกลงกนไว ปญหาดงกลาวนเปนสาเหตใหอกฝายหนงบอกเลกสญญาได เมอเรามาพจารณาเหตทกลาวมาตามขอกฎหมายของประเทศลาวถอวาเปนการผดสญญาตามทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาเชนมาตรา 24, 26 และ 33 ในบททวไป และมาตรา 39, 40, 41, 50, 60, 61, 62, และ 75 ในบทเฉพาะ ในเมอคสญญาฝายใดฝายหนงผดสญญาตามมาตราทกลาวมานถอวาคสญญาอกฝายสามารถเลกสญญาไดโดยทนท ตวอยาง นาย แดง ผซอท าสญญาซอขายรถยนตมอสองกบนาย ด า ผขาย ซงทงสองคนไดตกลงซอขายกนในราคา 50 ลานกบ ในวนท 15 มนาคม ค.ศ. 2014 ในวนท าสญญากนนาย แดง ไดจายเงนคารถยนตกอนจ านวน 30 ลานกบโดยกลาววาจะจายเงนสวนทเหลอใหหมดในเวลาสงมอบรถคอในวนท 20 มนาคม ค.ศ. 2014 เมอถงก าหนดเวลาสงมอบรถนาย ด า ผขายกน าเอารถยนตตกลงกนนนมามอบใหกบนาย แดง แตปรากฏวานาย แดง ไมมเงนจายใหสวนทยงเหลอนาย แดง ขอตอระยะเวลาการช าระหนออกไปอก 3 วนจะจายใหหมดเหตนท าใหนาย ด า ไมพอใจ และขอเลกสญญาเนองจากวาจะน าเอารถยนตคนดงกลาวไปขายใหกบนาย ส แทนเพราะวานาย ส กอยากไดรถยนตคนดงกลาวเหมอนกน

ดงททราบกนแลววาความผดพลาดมนสามารถเกดขนไดกบทกๆ คนถามนเกดขนแลวโดยหลกการกคอวาผทผดตองชดใชคาเสยหาย หรอคาสนไหมทดแทนแกผทไดรบความเสยหายซงหลกการของสญญากเหมอนกนถาคสญญาฝายหนงฝายใดผดสญญามนจะสงผลใหอกฝายไดรบความเสยหาย หรอเสยผลประโยชนสงนจะท าใหฝายทไดรบความเสยหายมสทธบอกเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 37 วรรค 2 เมอกฎหมายใหสทธเลกสญญาได เชนนนมนกเกดปญหาขนมาวามน

Page 51: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

34

จะท าใหสญญาเลกงายเกนไปผดนดหนอยกเลกได ดงนนถาลกหนผดสญญาแลวสมควรไหมทจะใหโอกาสลกหนแกตวกอน ซงในเรองนกฎหมายลาวยงไมไดเขยนเอาไว

ปญหาขาดเหตการณทจ าเปนของการเลกสญญา การเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 นยงมปญหาอยเนองจากวาใน

เนอหาของกฎหมายนนใหความหมายไวกวางเกนไปจงท าใหยากแกการตความ และอกปญหาหนงคอยงขาดเหตทจ าเปนของการเลกสญญา เพราะวาการจะเลกสญญาไดนนคสญญาฝายหนงฝายใดตองผดสญญากอน และนอกจากนยงตองมเหตทจ าเปนอกดวย จงจะเลกสญญาได ซงในประเดนนกฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไวเกยวกบเหตทจ าเปนน ดงนนมนสงผลใหสญญาถกบอกเลกงายเกนไป

เหตทจ าเปนของการเลกสญญาทจ าเปนนกฎหมายลาวยงไมไดก าหนดไวดงน - ลกหนปฏเสธโดยชดเจนวาจะไมช าระหน - ลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา - การช าระหนอนเปนไรประโยชน - การช าระหนเปนพนวสย ลกหนปฏเสธโดยชดเจนวาจะไมช าระหน การเลกสญญาตามมาตรา 37 ใน

บททวไปนไมไดก าหนดเหตของเลกสญญาเอาไวทชดเจน กรณทลกหนปฏเสธชดเจนวาจะไมช าระหนนนมไดระบไวในกฎหมายตวอยาง นาย ก. ผซอท าสญญาซอขายรถยนตกบนาย ข. ผขายก าหนดเวลาการสงมอบรถ 10 วนหลงจากตกลงกนมาได 2 วน กอนจะมการสงมอบรถยนต นาย ข. ผขายปฏเสธชดเจนวาจะไมยอมสงมอบรถยนตคนดงกลาวให เมอเรารแลววานาย ข. ทเปนลกหนแสดงเจตนาทชดเจนเชนนแมวาจะเปนการแสดงเจตนาใหเหนกอนวาทหนนนจะถงกอนก าหนดเวลาช าระหนไวกตาม ถงแมจะรอใหหนนนถงก าหนดเวลาการช าระหนมาถงกอน นาย ข ทเปนลกหนกไมช าระหน หรอไมยอมสงรถใหอยด เจาหนจงใชสทธบอกเลกสญญาได อาจจะท าใหเกดความเสยหายเปนอยางมาก รวมทงเจาหนกไมมโอกาสทจะแกไขบรรเทาความเสยหายทอาจจะเกดขนได ในทางกลบกนนอกจากจะสงผลใหเจาหนแลวมนกยงสงผลถงลกหนดวยเชน ในการผดสญญาของลกหนแลวมนกจะท าใหฝายทเปนเจาหนไดรบความเสยหายบางทอาจจะเสยหายนอย หรอบางทอาจจะเสยหายมาก ถาหากเจาหนไดรบความเสยหาย เจาหนมสทธเรยกคาเสยหายได

ถาหากวาลกหนปฏเสธชดเจนแลววาจะไมช าระหนแลวมนกจะเกดค าถามขนมาวาถาเกดกรณแบบนขนมา เจาหนทไดรบความเสยหายจะบอกเลกสญญาทนทได หรอไมโดยไมตองรอใหหนนนถงก าหนดเวลากอน

จากการศกษาขอกฎหมายของประเทศลาวเกยวกบเรองการเลกสญญาในมาตรา 37 นนกฎหมายเขยนไวไมชดเจน มนจงมปญหาในการตความในขอกฎหมายของลาว

Page 52: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

35

ลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา การทลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลานนถอวาเปนพฤตการณอยางหนงเปนการทไมคอยดเทาไร เนองจากวาถามหนแลวกตองช าระหนใหครบถวน ถาไมช าระหนกจะถอวาเปนการผดสญญาแตจะพดวาเขาผดสญญาไดหรอไมในเมอสญญานนย งไมถงก าหนดเวลาของการช าระหน จากปญหาดงกลาวนกฎหมายลาวยงระบไวไมชดเจนวาถาลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลาแลวจะท าอยางไร ถาหากวาพฤตการณแบบนท าใหเจาหนไมพอใจเจาหนกเขยนค ารอง25ไปยงศาล แตศาลจะรบค ารองของเจาหนมาพจารณาหรอไมนนกเปนเรองทศาลจะใชอ านาจหนาทของตนพจารณา26 ซงศาลอาจจะมองวาเปนค ารองไมมเหตผลเพราะเนองมาจากวาก าหนดเวลาของการช าระหนยงไมมาถง และศาลอาจจะมองวาเจาหนใชสทธทไมสจรตกได

อยางไรกตามการทจะเลกสญญาไดนนควรจะมเหตทแนนอนเกดขนกอน แตในกรณทก าลงศกษาอยนเราไมสามารถพดไดวาเขาจะช าระหนได หรอไม เนองจากวาก าหนดเวลานนยงไมมาถง การทลกหนบอกวาไมสามารถช าระหนไดตามก าหนดเวลา ทก าหนดไวบางทเขาอาจจะพดเลน กไดแตในสวนลกๆ บางทเขาอาจจะพรอมทจะช าระหนใหกบเจาหนไดทกเวลา อยางใดกตามจากพฤตการณของลกหนทเปนแบบนกไมควรทจะแสดงออกมาถาหากการแสดงออกมาเปนแบบน และความจรงถาเปนแบบทเขาพดจรงๆ แลวเราทเปนเจาหนกควรทจะมสทธเลกสญญาไดทนทไมตองรอใหถงก าหนดเวลากอนแตมนตดอยทวาในกฎหมายลาวไมไดก าหนดเอาไวเกยวกบเรองนมนจงเปนปญหาขนมาวาถามกรณแบบนเกดขนกฎหมายลาวจะแกอยางไร ดงนนกฎหมายควรจะก าหนดสทธของเจาหนในการเลกสญญาโดยทนทไดถาหากเปนกรณแบบทกลาวมาน ตวอยาง วทยาลยกฎหมายภาคใต สงซอตเยนจ านวน 30 เครองจากรานคานาย เอ เพอจะน าตเยนใชในหองท างานทตางๆ รวมทงอาคารทพกคร และหอพกนกศกษาตกลงท าสญญากนในวนท 1 พฤษภาคม 2558 ก าหนดเวลาสงมอบในวนท 5 พฤษภาคม 2558 ซงทางรานไดน าเขาตเยนมาจากประเทศไทยใน

25กฎหมายวาดวยการพจารณาความแพง ฉบบเลขท 02/ส ภ ช ลงวนท 17 พฤษภาคม ค.ศ.

2547, มาตรา 66 วรรค 1 มาตรา 66 ค าฟองรองคอเอกสารของบคคล การจดตงหรอรฐวสาหกจทยนตอศาลโดยอางวา

ตนไดรบความเสยหายเพราะถกบคคลอนละเมดหรอโตแยงสทธ และผลประโยชนของตน 26กฎหมายวาดวยศาลประชาชนฉบบเลขท 09/ส ภ ช ลงวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2552.มาตรา 3 ศาลประชาชนคอองคการตลาการทท าหนาทพจารณาตดสนคด อยสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว มแตศาลเทานนจงมสทธอ านาจพจารณาตดสน

คดบนพนฐานหลกการการเคารพ และปฏบตตามกฎหมายอยางเขมงวด

Page 53: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

36

ระยะเวลาการช าระหนอยนน ประเทศไทยถกน าทวมอยางหนก และไมสามารถสงสนคาไดถงแมวาจะไมถงก าหนดเวลาสงมอบกตาม หรอถาถงก าหนดเวลากไมสามารถทจะสงมาใหไดอยดเมอเปนดงนผซอจงบอกเลกสญญาเพราะวาลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเซงตามก าหนดเวลา

ขอทหนาพจารณาเกยวกบปญหาลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลาโดยการใหสทธเจาหนบอกเลกสญญากอนก าหนดเวลาของการช าระหน ซงในกรณทวานในกฎหมายของประเทศลาวยงเปนปญหาอยเนองมาจากไมมกฎหมายบญญตเอาไวเกยวกบเรองนวาจะสามารถเลกสญญาได หรอไม

อยางไรกตามปญหาทเกยวกบลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงกบการพนวสยนนมนมความเหมอนกน และความตางกนดงน

ในความเหมอนกนคอ การทลกหนไมสามารถช าระหนอยางสนเชงตามก าหนดเวลาเหมอนกนกบการพนวสยกคอ ลกหนไมสามารถไดเหมอนกน

ในความตางกนคอวาในกรณทลกหนไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลานนคอวาลกหนมเจตนาทจะช าระหนใหเจาหนอยางถกตอง และครบถวนอยเพยงแตวามเหตการณบางอยางเลยท าใหไมสามารถช าระหนได เชนนาย ก. เปนนกศกษามาขอเชาหอพกของนาย ข. โดยมคาเชา 500,000 กบตอเดอน ซงสญญาระบวาตองจายในวนท 5 ของทกๆ เดอนไมใหตดเมอใกลจะถงวนช าระหนแลวพอของนาย ก. ปวยหนกเลยไมมเงนช าระคาเชาตามก าหนดเวลาทสญญาไว สวนการพนวสยนนคอลกหนไมสามารถช าระหนไดเนองจากเกนความสามารถทไมอาจเปนไปไดหรอไมสามารถทจะกระท าไดเลยเชน นาย แดง เปนคนไขปวยเปนโลกมะเรงระยะสดทายจงไดท าสญญากบนาย ขาว ทเปนหมอยาพนบานวา ถารกษาใหหายเปนปกตจะจายเงนให 500 ลานกบ การตกลงกนครงนนาย ขาว บอกวาไมสามารถท าการรกษาใหหายขาดได แตในเมอนาย แดง ขอรองจงท าการรกษาใหอยางนเปนตน

การช าระหนอนเปนไรประโยชน การช าระหนอนเปนไรประโยชนนนเกดมาจากการช าระหนทลาชาของลกหนหมายความวาหนเมอถงก าหนดเวลาช าระแลวแตลกหนกไมมาช าระหนใหสกท หรอลกหนไดช าระหนลาชาอนกอใหเกดความเสยหายใหแกเจาหนเมอเวลาผานไปลกหนยงคงจะตองรบผด หรอชดใชจายคาสนไหมทดแทนใหกบเจาหนอนเกดจากการไมช าระหน หรอการช าระหนลาชา

ถาหากวาการช าระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดเจาหนจะเลกสญญากได ในกรณทการช าระหนเปนวสยทงหมด หรอบางสวนและหากสวนทเหลอนนยงเปนวสยจะท าไดนนตกเปนอนไรประโยชนแกเจาหน เจาหนอาจจะไมยอมรบการช าระหน ในสวนทยงอยในวสยจะท าได และเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการไมช าระหนเสยทงหมดทเดยวกได ตวอยาง นาย ก. จะจดงานเลยงเพอฉลองวนรบปรญญาของลกใน

Page 54: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

37

วนท 25 สงหาคม 2557 กเลยท าสญญากบนาย ข. เพอซอผกผลไม และเนอสตวเพอมาท าอาหารเลยงแขกสญญาระบวาตอนเชาวนท 25 สงหาคม 2557 นาย ข. ตองมาสงผกผลไม และเนอสตวมาใหกอน 10 โมงเชา ปรากฏวานาย ข. ผดนดไมมาสงของใหตามก าหนดเวลาท าใหนาย ก. ตองสงชอของจากนาย ค. แทนหลงจากงานเลยงผานไปวนท 27 สงหาคม 2557 นาย ข. เพงมาสงของทสงไวใหนาย ก. ดงนนนาย ก. จงบอกปดไมรบของ หรอไมรบช าระหนทไรประโยชน และเรยกคาสนไหมทดแทนเพอราคาทสงขนจากการสงซอกบนาย ค. เพราะเหตท ข. ผดนด

จากประเดนทกลาวมานการทลกหนผดนด ซงท าใหการช าระหนอนเปนไรประโยชนแกเจาหนแลวเจาหนกมสทธเลกสญญา และเรยกคาสนไหมทดแทนได ซงประเดนนกฎหมายลาวยงไมมขอก าหนดเขยนเอาไวชดเจนเกยวกบเรองน ดงนนสมควรแลว หรอทจะก าหนดไวในกฎหมายลาวใหมความชดเจน

การช าระหนเปนพนวสย การช าระหนกลายเปนพนวสยค าวา “พนวสย” หมายถงเหตเกดขนท าใหการช าระหนเปนไปไมได ซงการช าระหนพนวสยหมายความวาการช าระหนทไมสามารถท าไดตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหน หรอไมอาจเกดขนได หรอเปนไปไมไดนนเองการช าระหนทเปนไปไมไดตองมลกษณะเปนการถาวร และตองเปนไปไมไดอยางแนแท

เมอการช าระหนกลายเปนพนวสยเจาหนกไมอาจเรยกรองใหลกหนช าระหนไดแตลกหนจะพนความรบผด หรอไมขนอยกบวาการช าระหนทพนวสยนนเกดขนในระหวางเวลาใด หรอเกดขนเพราะพฤตการณทลกหนนนตองช าระหน หรอไมคอถาเกดขนระหวางเวลาทลกหนผดนดลกหนตองรบผดชอบในความเสยหายนนไมวาจะเกดขนจากความประมาทเลนเลอ หรอเปนอบตเหตเวนแตจะพสจนไดวาแมจะไมช าระหนทนเวลาก าหนดกคงจะตองเกดมอยนนเอง จากทกลาวมานการช าระหนกลายเปนพนวสยผศกษาจะหยบยกเอา 2 ประเดนมาพจารณา ดงนคอการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหน และการช าระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผด

- การช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหน หมายความวาเปนการช าระหนโดยทลกหนไมสามารถช าระหนไดอนเนองจากวาลกหนมความจงใจ หรอประมาทเลนเลอและนอกจากนนอาจจะเกดจากอบตเหต หรอเหตสดวสยท าใหการช าระหนตกเปนพนวสยในระหวางทลกหนผดนดในกรณทกลาวมานถอวาเปนความผดของลกหนเนองจากวาเปนพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบเหตทท าใหเปนพนวสยเพราะเกดขนจากความประมาทเลนเลอของลกหน หรอของตวแทนลกหน ดงนนจงสมควรแลวทลกหนจะตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกเจาหน และนอกจากนนเจาหนมสทธเลกสญญาได เชนนาย เอ ตองการซอรถยนตหนงคนเพอเปนของขวญใหลกหลงจากแตงงานจงไดท าสญญาซอขายรถยนตกบนาย บ เจาของราน เมอไดมการเลอกเปนทเรยบรอยแลวหลงจากนนผขายกขบรถคนนนเพอไปสงมอบใหทบานของผซอ ในระหวางการเดนทางผขายแวะเตมน ามน และเขาหองน าโดยไมถอดกญแจรถออกเปดประตรถทงไวดวยพอออกจาก

Page 55: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

38

หองน ามาปรากฏวารถยนตหายมคนขโมยไปเมอรถหายเพราะความผดของลกหนเชนนนาย เอ ทเปนเจาหนจงบอกเลกสญญา

- การช าระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผด หมายความวาเปนการช าระหนทลกหนไมสามารถช าระหนได ซงสาเหตทไมสามารถช าระหนไดนนไมใชความผดของลกหนเชนเกดจากเหตสวสยเกดจากความผดของเจาหน หรอจากเหตภายนอก โดยทพฤตการณทกลาวมานลกหนไมตองรบผดชอบ ดงนนกรณนเจาหนไมมสทธเลกสญญาได สวนลกหนกจะหลดพนจากการช าระหนตวอยาง นาย แดง ท าสญญาชอขายรถยนต กบนาย เหลอง หลงจากทเลอกรถเสรจแลวนาย เหลอง กขบรถคนนนเพอไปสงมอบทบานนาย แดง ในระหวางการเดนทางนนมคนรายเขามาปลนเอารถท าใหไมสามารถสงมอบรถใหกบนาย แดง ได ดงนนนาย แดง จงบอกเลกสญญา

ผลของการช าระหนกลายเปนพนวสยลกหนยงจะตองรบผดชอบ หรอไมนนขนอยกบวาลกหนมสวนผด หรอไมอยางไรจะเหนไดวาสงทผศกษาก าลงศกษาอยนถาศกษาตามกฎหมายลาวแลวเหนวากฎหมายลาวยงก าหนดไวยงไมชดเกยวกบเรองน กฎหมายลาวไดใหความหมายไววา “ถาคสญญาฝายใดฝายหนงหากผดสญญาฝายนนตองรบผดชอบใชแทนคาเสยหายทเกดขน เวนแตการผดสญญานนหากเกดขนเพราะเหตสวสย27” อยางไรกตามกฎหมายลาวยงมปญหาอยในสวนนเหตเพราะวากฎหมายเขยนไวไมชดเจน ดงนนมนอาจจะเกดปญหาขนมาไดเกยวกบการตความกฎหมาย

2.1.2.3 การก าหนดเหตของการเลกสญญาในบทเฉพาะ

กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญานไดก าหนดประเภทของสญญาไวอย 14 ประเภทดวยกนเชน สญญาซอขาย สญญาแลกเปลยน สญญามอบทรพย สญญายกทรพย สญญาขายฝาก สญญากยม สญญายมทรพยไปใชงาน สญญาเชาทรพย สญญาฝากทรพย สญญามอบหมาย สญญาบรการ สญญารบเหมากอสราง สญญาขนสง และสญญาหนสวน แตโดยสวนมากแลวในสญญาประเภทดงกลาวไมไดระบเหตของการเลกสญญาเอาไวในตวของมนเองตอกบประเดนดงกลาวนถาสญญาใดไมไดระบไวเกยวกบเหตของการเลกสญญากใหปรบใชกบมาตรา 37 บททวไป สวนบางประเภทสญญาไดมการระบเหตของการเลกสญญาเอาไวในตวของมนเองอยแลวเวลาทจะเลกสญญากสามารถเลกไดตามเหตทก าหนดไวในสญญานนๆ เชน

มาตรา 39 สญญาซอขาย “การไมแจงใหผซอทราบเกยวกบสทธของบคคลอนในทรพยทขาย” หรอ “การไมแจงเกยวกบคณภาพของทรพยสงของทขาย” ผซอมสทธเลกสญญาได

27กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 33 วรรค 2

Page 56: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

39

มาตรา 41 การขายสนคาเปนเงนผอน“ผซอจายเงนไมครบและช าระไมตรงตามก าหนดเวลาเปนเวลา 3 งวดตอเนอง” ผขายมสทธเลกสญญาได

มาตรา 50 สญญายกทรพย“ผรบทรพยไมสามารถทจะช าระหนตามเงอนไขไดโดยครบถวนหรอไมสามารถทจะช าระหนตามเงอนไขนนได” ผยกทรพยสามารถเลกสญญาได

มาตรา 60 สญญาเชาทรพย “ความเสยหายหรอการช ารดบกพรองเนองมาจากความผดของผเชาและผใหเชา” ถาหากการช ารดบกพรองนนเปนสวนความรบผดของใครถาหากวาอกฝายหนงหากทวงใหท าการแกไขแลวแตกลบไมแกไขตามทก าหนดไวในกรณนผเชา หรอผใหเชามสทธเลกสญญาได

มาตรา 75 สญญารบเหมากอสราง“เจาของโครงการหากไมแกไขงานภายในก าหนดเวลาทเหมาะสม” หรอ “ผรบเหมาไมไดปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคในการกอสราง” เหตดงกลาวนเปนสงทท าใหคสญญาอกฝายหนงฝายใดทเปนคสญญานนสามารถยกเลกสญญาได

(1) สญญาซอขาย จากมาตรา 39 สญญาซอขายหมายถงการตกลงของคสญญา ซงผขายมหนาทมอบ

ทรพยใหเปนกรรมสทธของผซอ และผซอตองรบเอาทรพยแลวมหนาทจายเงนตามราคาทไดตกลงกน28เปาหมายของการซอขายกคอ “ทรพย” ดงนนทรพยทจะน าไปขายใหกบบคคลอนนนตองเปนกรรมสทธของผขายจรงๆ29 และตองมคณภาพดวย การเอาทรพยทเปนกรรมสทธของบคคลอนไปขายนนถอวาผดกฎหมายเพราะไปละเมดกรรมสทธของบคคลอน ดงนนผทเปนเจาของกรรมสทธกมสทธทจะเรยกรองเพอทวงเองทรพยของเขาคนไดตามมาตรา 56, 57 ของกฎหมายวาดวยกรรมสทธ30 สวนการน าเอาทรพยทไมมคณภาพไปขายใหกบบคคลอน ถาเกดความเสยหายขนมาผขายตองรบผดตอ

28กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 39 29จอมค า บบผาลวน และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น. 231. 30กฎหมายวาดวยกรรมสทธ ฉบบเลขท 01/90 ส ป ส ลงวนท 27 มถนายน พ.ศ. 2533. มาตรา 56 การปกปองกรรมสทธ

การปกปองกรรมสทธ คอการใชมาตรการณทระบไวในกฎหมายตอบคคลทไดละเมดสทธเกยวกบกรรมสทธของบคคลอนเพอฟนฟสทธ และผลประโยชนทถกละเมดนนคนใหเจากรรมสทธ

มาตรา 57 การฟองรองเพอทวงเอาทรพยคน ในเมอสทธเกยวกบทรพย ของเจากรรมสทธหากไดถกละเมดโดยบคคลอนทก ารงคอบครอง

อยางผดกฎหมายอยนน เจากรรมสทธมสทธฟองรองเพอทวงเอาทรพยคนจากบคคลนนคนมาได

Page 57: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

40

ความเสยหายนน ผซอมสทธเรยกรองคาเสยหาย และมสทธบอกเลกสญญาไดตามมาตรา 40 วรรค 2 ทกลาววา “ในกรณทผซอหากไดรวาทรพยนนไมมคณภาพ ผซอมสทธขอเปลยนเอาทรพยประเภทเดยวกนทมคณภาพ หรอขอรถราคา หรอบอกเลกสญญา และทวงเอาคาเสยหาย

สญญาซอขายนจดอยในอกประเภทหนงในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ซงสญญาดงกลาวนจะมเหตของการเลกสญญาในตวของมนอยแลว โดยไมตองอาศยเหตทก าหนดไวในมาตรา 37 กไดเหตทก าหนดไวในตวของมนมดงน

- ผขายไมแจงใหผซอทราบเกยวกบสทธของบคคลอนในทรพยทขาย - ผขายไมแจงเกยวกบคณภาพในทรพยทขาย - ผซอไมช าระราคาเปนเวลา 3 งวดตดตอกน ในจ านวน 3 กรณทกลาวมาขางบนนคนเหตของการเลกสญญาทก าหนดไวใน

สญญาซอขายมาตรา 39 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ดงนนการเลกสญญาจะตองไดอาศยเหตทระบไวเชนนเปนพนฐาน ซงมรายละเอยดดงน

(ก) ผขายไมแจงใหผซอทราบเกยวกบสทธของบคคลอนในทรพยทขาย การท าสญญาซอขายไมวาจะเปนอสงหารมทรพย หรอสงหารมทรพยเปน

สทธทคสญญาสามารถกระท าไดตามเจตนารมของพวกเขาแตวากอนจะซอทรพยผซอตองสอบถาม หรอตรวจสอบใหแนใจกอนวาทรพยทตนจะซอนนเปนกรรมสทธของผขายจรง หรอไมโดยดจากเอกสาร หรอโฉนดวามการระบซอของผขายตรงกน หรอไมตรวจดเพอสรางความมนใจใหกบผซอ เนองจากเอกสารตางๆมความส าคญเปนอยางมากเพอใชเปนหลกฐานพสจนความจรง นอกจากนนยงตองตรวจสอบวา ทรพยทน ามาขายยงมขอผกพนกบบคคลอน หรอไมเชน ยงไปค าประกนอยธนาคาร หรอยงมบคคลอนเชาอย หรอน าไปขายฝาก หรอน าไปจ าน าไว เพยงแตก าหนดเวลาของสญญายงไมสนสดเทานน ถาหามกรณเชนนผขายตองบอกใหผซอทราบตามความเปนจรงในเวลาท าสญญา ถาหากวามการปกปดไมเปดเผยความจรงใหผซอทราบ เมอเวลาขายทรพยไปแลวหากเกดมขอขดแยงกนเนองมาจากผขายไมแจงสทธของบคคลอนในทรพยทขายไปนนผซอมสทธเลกสญญาได และยงมสทธเรยกรองเอาคาเสยหายไดอกดวยตามมาตรา 39 วรรค 3 วาดวยสญญาซอขาย ตวอยาง นาย แกว ผขายไดท าสญญาซอขายบานใหกบนาย ทองค า ในราคา 200 ลานกบ ซงนาย ทองค า กเหนดซอตามราคานในขณะตอนท าสญญาซอขาย และเดนดรอบๆ บานดวยกนผขายปกปดไมไดกลาวถงสทธของบคคลอนทมอยในบานหลงน เนองมาจากวาบอกความจรงออกไปจะไมสามารถขายบานในราคานไดกเลยปกปดตอไป หลงจากท าสญญากนเสรจแลว 5 วนตอมานาย ทองค ากขนของเขามาในบานทตนซอไวปรากฏวามนาย เดอน เขามาเชาอยกอนหนานนแลวเพยงในวนท าสญญานาย เดอน ไมอยบานโดยทนาย เดอน ยงมสญญาเชากบนาย แกว อยแตสญญายงไมหมดระยะเวลาคอยงอก 2 เดอนเมอ

Page 58: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

41

ความจรงปรากฏแบบนนาย ทองค า ซงตองการทพกดวนเพราะวาบานของตนถกโครงการกอสราง จงเกดความไมพอใจจงขอเลกสญญาทไดท าไปนน31

จะเหนไดวากรณตวอยางขางบนนการท าสญญาซอขายผขายตองแจงใหผซอทราบวาทรพยทจะขายไปนนบคคลอนยงมสทธในทรพยดงกลาว หรอไมเชนยงมคนอนเชาอย การไมแจงเชนนนผซอมสทธขอเลกสญญามสทธเรยกรองเอาคาเสยหาย และมสทธขอรถราคาทรพยทซอไปได32ตามความหมายของมาตรา 39 วรรค 3 วาดวยสญญาซอขาย

(ข) ผขายไมแจงเกยวกบคณภาพในทรพยทขาย คณภาพของทรพยทขายเปนตวกระตนใหผซอเขาท าสญญาเพราะอยากได

ทรพยนนมาครอบครอง และมาใชงานตามวตถประสงคของตน ดงนนทรพยทน ามาขายตองมคณภาพ และใหถกตองกบสญญาตามทไดตกลงกน ถาหากทรพยทน ามาขายใหหากไมมคณภาพตามสญญาทกลาวเอาไวโดยหลกการแลวผขายตองรบผดตอทรพยดงกลาว33 ตามมาตรา 40 จะเหนไดวาคณภาพของสนคานนเปนเปนสงทส าคญมากถาคสญญาตองการแบบไหน และตกลงกนอยางไรผขายตองปฏบตตามสญญาดวยความเครงครด และกอนจะขายทรพยใหแกผซอผขายตองแจงจพเศษของทรพยนนวามนเปนอยางไรมนมขอบกพรองอยสวนไหน การทผขายไดแจงใหกบผซอนนกเทากบวาผขายไดยดหลกการแหงความชอสตสจรตแลว ในกรณทไดแจงจดบกพรองของทรพยไปแลวแตถาหากผซอยอมรบในความบกพรองของทรพยนน ผขายกจะไมตองรบผดอยางใดแตในทางตรงกนขามถาหากวาผขายหากปดบงไมเปดเผยความเปนจรงทเกยวกบทรพยดงกลาววามนมความบกพรองตรงไหนอยางไรถาผซอไดซอทรพยไปแลวหากพบเหนความบกพรองภายหลงผขายตองรบผดตอกบสงทเกดขนนอกจากนนผซอมสทธทจะขอเปลยนเอาทรพยประเภทเดยวกนทมคณภาพ หรอบอกเลกสญญาแลวทวงเอาคาเสยหายได ตวอยาง นาย ก. ซอแผน ดวดทมการโฆษณาอยทรานของนาย ข. วาสามารถไปเปดดไดทงภายใน และตางประเทศไดในราคา 30.000 กบในเมอนาย ก. ซอไปแลวเปดดปรากฏวาแผนดวดนนดไมไดในเมอสนคาไมมคณภาพตามทกลาวอางตามทโฆษณาเอาไว จงท าใหนาย ก. ไมพอใจแลวขอเลกสญญาในเวลาตอมา34

31จอมค า บบผาลวน และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น. 225. 32จอมค า บบผาลวน และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 20, น. 370. 33นาลงลทธ นรสงห และคณะ, อางแลว เชงอรรถท 7, น. 380. 34เกด เกยรตศกด และคณะ, “ค าถาม – ค าตอบกฎหมายแพง”, (โดยกมนกคดนกวจย

กฎหมายแพงโครงการพฒนาทรพยากรมนษยในขงเขตยตธรรมแหง ส ป ป ลาว โดยการรวมมอ

Page 59: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

42

จากการผดสญญาของผขายตามตวอยางทกลาวมานผซอมสทธอสระทจะเลอกวาจะใหสญญานนเปนไปแบบไหนอยางไรถาตองการใหสญญายงด าเนนตอไปกเลอกวธเปลยนเอาดวดแผนใหม หรอขอลดราคาของดวดถากรณไมอยากใหสญญาด าเนนตอไปกเลกสญญาไดเลย35

(ค) ผซอไมช าระราคาเปนเวลา 3 งวดตดตอกน การซอขายทรพยในสงคมของประเทศลาวมหลายวธทแตกตางกนขนอยกบ

การตกลงกน โดยสวนใหญ ส าหรบการซอขาย หรอการช าระราคามบางกรณจะช าระราคาเพยงครงเดยวเชน นาย ก. ซอโทรศพทมอถอหนงเครองจากรานคานาย ข. ในราคาเครองละ 1,000,000 กบ ตกลงกนแลวนาย ก. กจายเงนใหนาย ข. ทงหมด นอกจากการซอขายโดยการช าระราคาเพยงครงเดยวแลว ยงมการซอขายทมการช าระราคาหลายครงโดยการผอนจายเปนงวดๆ เชนนาย แดง ซอจกรยาน 1 คนเพอใหลกขไปเรยนหนงสอจากรานคาในราคา 1,500,000 กบ โดยนาย แดง สญญากบรานคาวาจะผอนช าระเปนงวดจ านวน 15 งวดจะช าระงวดละ 100,000 กบ อยางนเปนตน รปแบบการท าสญญากนเชนนจะพบเหนไดโดยทวไปในสงคมของลาว สวนการก าหนดราคาของสนคา หรอการบรการนนมบางประเภทบางกรณรฐบาลจะเขามาควบคมราคาเอง แตหลายประเภทเหมอนกนทผขายจะก าหนดราคาขนมาเองถาผซอตองการซอกสามารถตอลองราคากนไดแลวแตความตกลงกน

ในสวนขอกฎหมายของประเทศลาว ถาพดถงสญญาซอขายไดบญญตไวในมาตรา 39, 40, 41, 42 และมาตรา 43 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ซงตามกฎหมายของลาวกมบทบญญตออกมาควบคมการท าสญญาในสองรปแบบ ดงทกลาวผานมาแลวในตอนตนคอ นอกจากทมการท าความตกลงกนโดยแบบทวไปแลวกยงมการซอขายในรปแบบเฉพาะอก ทเรยกวาการซอขายสนคาเปนเงนผอน ทมการผอนสงเปนงวด หรอช าระหนเปนงวด ดงทรแลววาสญญาทงสองรปแบบอยางนมความเหมอนกน และไมเหมอนกนคอ จดทเหมอนกนนนกลาวโดยสนๆ กคอเปนสญญาซอขายเหมอนกนโดยจะมการช าระราคา และมการสงมอบทรพยใหแกกน ส าหรบสวนทเปนจดตางกนกคอ การเปนเจากรรมสทธทรพยทซอ สญญาซอขายผซอจะเปนเจากรรมสทธนบแตเวลาทไดสงมอบทรพยใหแกกน36 สวนการซอขายสนคาเปนเงนผอนนนการจะเปนเจากรรมสทธใน

ระหวางองการอยการประชาชน ศาลประชาชนมหาวทยาลยแหงชาตคณะนตศาสตร และรฐศาสตรกระทรวงยตธรรมรวมกบองการไจกาแหงประเทศญปน), พ.ศ. 2555, น. 77.

35เพงอาง, น. 76. 36ดาวอรณ หวางวงวจต, อางแลว เชงอรรถท 10, น. 26.

Page 60: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

43

ทรพยจะเปนของผซอนบแตเวลาทผซอไดจายเงนครบตามจ านวนเปนตนไป37 สงทกลาวมานกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 41 กลาววาการซอขายสนคาเปนเงนผอนนนสาเหตทท าใหคสญญาฝายหนงใชสทธในการบอกเลกสญญานนกเพราะวาลกหนไมช าระหนตามทไดก าหนดไวในสญญาเนองจากวามาตรา 41 วรรค 2 ระบไวชดเจนวา “ในกรณทผซอช าระหนไมครบถวน และไมตรงกบก าหนดเวลาเปนเวลา 3 งวดตดตอกนผขายมสทธบอกเลกสญญา และทวงเอาทรพยนนคนไดสวนเงนทผซอไดจายไปแลวนนกจะไมสงคน” เพราะฉะนนถาตกลงเขาท าสญญากนคสญญาทงสองโดยเฉพาะลกหนตองช าระหนอยางเครงครด และตอเนองจงจะไมถกบอกเลกสญญา ซงในเรองนผศกษามองวายงเปนปญหาอยเนองจากวาการช าระหนทไมครบถวน และไมตรงกบก าหนดเวลาเปนเวลา 3 งวดตดตอกนผขายมสทธบอกเลกสญญาไดนนเหนวากฎหมายลาวยงไมมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอนจงจะบอกเลกสญญา ซงในเรองนอาจจะเกดความไมเปนธรรมกบลกหนได ตวอยาง บรษทลาวใหญไดท าสญญาขายรถยนตกบนาย ก. ในราคา 72,000,000 กบโดยท าสญญาขายสนคาเปนเงนผอนสงก าหนดเวลา 5 ป หรอเทากบ 60 เดอน หรอ 60 งวดสญญาระบไววานาย ก. ผซอตองช าระเงนคารถยนตใหกบบรษททกๆ เดอน หรอทกงวดเปนเงนจ านวน 1,200,000 กบตองวดถานาย ก. ผดสญญาโดยการไมช าระราคาถง 3 งวดตดตอกนทางบรษทมสทธเลกสญญาทนท ปรากฏวาหลงจากนาย ก. ช าระคาผอนรถยนตมาได 2 ป นาย ก. กเรมปวยจงเอาเงนทมไปรกษาอาการปวยตวเองท าใหไมมเงนผอนรถได และทผานมากไมไดช าระคารถมาแลว 4 งวดแลว จงเปนเหตให บรษท ลาวใหญตองบอกเลกสญญาทท าไปนน

สญญาซอขายกลาวโดยสรปกคอวา เหตทท าใหผซออางสทธของตนเพอเลกสญญากคอวาผขายไมแจงใหตนทราบเกยวกบสทธของบคคลอนในทรพยทน ามาขายตามมาตรา 39 วรรค 3 สวนเรองคณภาพของสนคากเหมอนกน ถาหากผซอรวาสนคานนไมมคณภาพนอกจากผซอมสทธขอเปลยนเอาสนคาอนใหม หรอขอลดราคาของสนคา หรอทวงเอาคาเสยหายไดแลวผซอยงมสทธบอกเลกสญญาไดตามมาตรา 40 วรรค 2 สวนการขายสนคาเปนเงนผอนตามมาตรา 41 นนผขายมสทธเลกสญญาไดถาหากวาผซอไมช าระราคาของสนคา 3 งวดตอเนองกนตามมาตรา 41 วรรค 2

(2) สญญาใหทรพย ใหคอพฤตกรรมอยางหนงทดงาม และสามารถเกดขนไดในทกๆ สงคมไมวา

จะเปนการใหความรก การใหความดแลเอาใจใส หรอการใหทรพยสนเงนทอง ซงการใหสวนมากแลวจะใหโดยความรก ความเสนหาทไมหวงสงอนใดตอบแทนจากผรบเชน พอใหเงนกบลกเพอไปจายคา

37กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 41

Page 61: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

44

เทอมและจายคาหอพกแตบางครงการใหของคนเรากปราศจากไมไดเกยวกบผลประโยชนบางอยางจากผรบเพอเปนการตอบแทนเชน นาย ก. จะใหรถจกรยานยนตแกนาย ข. ถาหากวานาย ข. ซอมรถยนตใหจนแลวเสรจอยางนเปนตน สงทกลาวมานในสงคมลาวกมการใหเหมอนกนแตปญหาทมกจะเกดขนกคอการใหโดยการหวงผลประโยชนตอบแทนจากผรบเชน นาย ด า ตกลงจะใหทดน 3 ไรแกนาย ขาว เพอเปนทท านาเลยงชพแตมเงอนไขวานาย ขาว ตองท านาปลกขาวใหตนจ านวน 10 ไรภายในก าหนดเวลา 3 ปเพอแรกกบทท านาแตปรากฏวานาย ขาว ท านาปลกขาวใหแค 2 ปกไมท าตอแตกบเรยกรองใหนาย ด า มอบทดนใหตน 3 ไรเพอเปนคาตอบแทน จะเหนไดวาในสภาพความเปนจรงของสงคมมกจะเกดปญหาแบบนขนเปนทมาใหเกดมขอขดแยงในสงคม

สงทกลาวมาขางบนนคอสภาพการทมกเกดขนในสงคมลาว ในขอกฎหมายนนสญญาใหโดยมเงอนไขถอวาเปนสญญาทบญญตขนมาใหมเมอไมนานมานเองโดยคณะประจ าสภาแหงชาตลาวรบรองเอากฎหมายฉบบ ตามเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ. ศ. 2551 พรอมกบการประกาศใชกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบปรบปรงค าวา “สญญาใหโดยมเงอนไข” หมายความถงการตกลงของผใหวาจะเอาทรพยของตนใหแกผหนงผใดโดยมเงอนไขทตองตามกฎหมายโดยทผจะรบนนตองปฏบตตามเงอนไขทก าหนดไวใหส าเรจกอน หรอหลงการรบทรพยนน38” ตวอยาง นาย แสงจนทร เปนชาวสวนมทดนอยเปนจ านวนมากหลาย 10 ไรแตอยากพฒนาทดนดงกลาวใหดขน และเพอจะท าเปนทปลกตนยางพารา ดงนนจงไดท าสญญาใหกบนาย ขาว โดยมเงอนไขวาคณตองปรบพนทดนเหลานใหเปนแปรงเพราะปลกทงหมดจนสามารถปลกตนยางไดจะยกทดน 3 ไรใหเพอเปนคาตอบแทน39

38กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551. มาตรา 50 (ใหม) สญญายกทรพย สญญายกทรพย คอการตกลงของเจาของทรพย ทจะเอาทรพยทเปนกรรมสทธของตนใหแก

บคคลใดหนงโดยมเงอนไข ทถกตองตามกฎหมาย ซงผรบจะตองปฏบตตามเงอนไขกอน หรอหลงการรบทรพยนน

ผรบทรพย จะกลายเปนเจากรรมสทธเมอไดปฏบตตามเงอนไขดงกลาวอยางครบถวนในกรณทปฏบตตามเงอนไขไมครบถวน หรอไมสามารถปฏบตตามเงอนไขนนไดผยกทรพยมสทธยกเลกสญญาดงกลาว

39วลยพร ธรรมวง, “สญญายกทรพย”, (วทยานพนทวทยาลยกฎหมายภาคใตแขวงสวรรคณเขต, พ.ศ. 2553), น. 15.

Page 62: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

45

จากตวอยางนจะเหนไดวามการตกลงกนระหวางผให และผรบถาเราวเคราะหดตามเจตนารมณของกฎหมายมาตรา 50 (ใหม) นจะเหนไดวาถาหากนาย ขาว ท าไดตามทตกลงกนไวโดยส าเรจนาย ขาว กจะไดกรรมสทธในเนอท 3 ไรของนาย แสงจนทร ทนทแตถาวานาย ขาวหากท าไมส าเรจตามทตกลงกนแลวกจะไมมสทธไดรบทดนนน และไมมสทธในการทวงเอาคาตอบแทนใดๆ จากนาย แสงจนทร เลยแตถาหากนาย ขาว ท าไมส าเรจนาย แสงจนทร จะเรยกรองคาเสยหายทเกดขนไมไดตามหลกกฎหมายมาตราดงกลาวนใหสทธแกเจาหนคอนาย แสงจนทร สามารถเลกสญญาได

สญญาใหทรพยกลาวโดยสรปกคอวา ผใหมสทธเลกสญญาไดกตอเมอผรบไมสามารถช าระหนตามสญญาได หรอไมสามารถปฏบตตามเงอนไขทตงไวอยางส าเรจตามมาตรา 50 วรรค 2

(3) สญญาเชา สญญาเชาเปนสญญาหนง ทคนในสงคมชอบท ามากทสด เนองจากวา

ทรพยสนบางอยางไมจ าเปนตองไปซอมนมาเพอจะไดเปนเจาของสงนน ซงคนบางกมคดวาการเปนเจาของทรพยอยางถกตองตามกฎหมายเทานน จงจะมสทธครอบครอง และใชงานทรพยดงกลาวได แตในความคดของบคคลอกกมหนงเขาเหนวาการจะครอบครอง หรอการใชงานทรพยไมจ าเปนจะตองใหสทธเพยงแคเจาของกรรมสทธในทรพยนน แตอาจจะเปนบคคลธรรมดาทวไปกสามารถครอบครอง และใชงานทรพยนนไดแตตองอยบนพนฐานการไดรบอนญาตจากเจาของกรรมสทธกอน ซงอาจจะอยในรปแบบของการท าสญญายมหรอสญญาเชา อยางไรกตามการเชาทรพยท าใหมปญหา หรอมขอขดแยงเกดขนในสงคมมากมายเชน การไมช าระคาเชา หรอการไมปฏบตตามสญญาทไดตกลงกนเปนตน โดยปญหาดงกลาวนกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา มาตรา 60 ไดใหความคมครองเอาไวดงน “สญญาเชาคอการตกลงของคสญญา ซงผใหเชาไดมอบทรพยทเปนกรรมสทธของตนใหผเชาน าไปใชชวคราว และผเชาตองใชงานทรพยนนอยางถกตองสอดคลองกบสญญา และคณประโยชนของทรพยทเชา จายเงนตามราคา และก าหนดเวลาตามทไดตกลงกน”

เมอสญญาเกดขนแลวผเชาตองใชงานทรพยดงกลาวใหสอดคลองกบสญญา และคณประโยชนของทรพย นอกจากนนตองคมครอง ปกปกรกษาอยางดโดยไมใหสนหายเมอหยดใช หรอชนสดสญญาเชาแลว ผเชาตองสงทรพยนนคนแกเจาของ หรอผใหเชาในสภาพเดม ถาหากวาทรพยทเชานนเกดมความเสยหาย หรอช ารดบกพรอง ซงเกดจากผเชาแลวผเชาตองรบผดในสงทเกดขนตามมาตรา 62 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา แตถาหากความเสยหายทเกดขนนนเปนสาเหตมาจากความผดของผใหเชาแลวกรณนผใหเชาตองรบผดเองทงหมดตามมาตรา 5 กฎหมายฉบบเดยวกน

Page 63: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

46

สญญาเชาไดบญญตไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาเรมแตมาตรา 60, 61, 62, 63 และมาตรา 64 โดยมาตราทกลาวมานผศกษาจะน าเสนอเกยวกบความรบผดของผเชา และผใหเชาเพอจะไดรวากฎหมายลาวมการบญญตอยางไรบางเกยวโดยมรายละเอยดดงน

ความรบผดของผเชา เมอสญญาเชาเกดขนแลวทกๆ ฝายไมวาจะเปนผเชา หรอผใหเชาตางฝายกม

ความรบผดในสวนของตนเหมอนกนประเดนของหวขอทน ามาพจารณานคอความรบผดของผเชาโดยหลกแลวความรบผดของผเชาจะเกยวพนธกบหนาทของเขามากกวาเชน การจายคาเชา การคมครอง หรอการปกปกรกษาทรพยทเชาอยางนเปนตน ถาในกรณทผเชาจายคาเชาไมครบถวนตามจ านวน หรอไมตรงกบเวลาทก าหนดไว หรอไมท าการคมครองปกปกรกษาทรพยทเชาใหเปนอยางดแลวกจะเกดปญหาในทางกฎหมายเกดขนคอผเชาตองรบผดชอบตามมาตรา 60, 61 และมาตรา 62 ทเกยวกบสญญาเชา การจายคาเชา และการใชงาน หรอการปกปกรกษาทรพยทเชา

ความรบผดของผใหเชา ความรบผดของผใหเชานนเมอสญญาเกดขนแลวสวนมากผใหเชาจะไมตอง

รบผดอะไรเนองมาจากวาทรพยนนไดตกไปอยในความคมครอง และปกปกรกษาของผเชาแลว ดงนนการทมความเสยหายเกดขนกใหผเชาเปนผรบผด ในกรณทมความเสยหายทเกดขน ซงมลคาความเสยหายไมมากนกความรบผดนนกจะใหผเชารบผด แตถาหากวาเมอความเสยหายเกดขนหากมมลคาสงจนเกนความรบผดของผเชาแลวในกรณนผใหเชาตองรบผดเองตามมาตรา 62 วรรค 4 เชน หลงคาบานรวอยางหนกจนไมสามารถอยไดตองท าหลงคาบานใหม หรอรถยนตทเชาไปหากเกดเหตขดคลองท าใหเครองยนตดบแลวสตารทไมตดชางมาดแลวบอกวาตองเปลยนถายเครองยนตใหมเปนตน40

ดงทกลาวไปแลวขางบนนหนาท และสวนความรบผดของผเชา และผใหเชาเกยวกบทรพยทเปนเปาหมายในการเชาเชนบาน อาคาร ตก คอนโดมเนยม รถยนต และอนๆ ถาหากความเสยหายทเกดขนนนหากตกเปนสวนความรบผดใครกใหบคคลนนรบผดถาหากเกดมความช ารดบกพรองเสยหายเลกๆ นอยๆ กใหผเชาเปนผท าการซอมดวยเงนของผเชาเองตามมาตรา 62 วรรค 2 แตถาหากความเสยหายทเกดขนมานนตองใชจายเงนเปนจ านวนมากแลวความรบผดนนกใหตกเปนความรบผดของผใหเชาตามมาตรา 62 วรรค 2 และถาหากผใหเชาหากไมท าการซอม หรอ

40กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 62

Page 64: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

47

เปลยนแปลงแกไขในสวนทเกดความเสยหายอยางมากตามทกลาวมาแลวนน ในกรณดงกลาวนผเชามสทธทวงเอาเงนทไดจายลวงหนาไปแลวนนคนได และนอกจากนกยงมสทธในการบอกเลกสญญาเชาอกดวยตามมาตรา 62 วรรค 3

ค าพพากษาคณะศาลการคาของศาลประชาชน นครหลวงเวยงจนทร เลขท 17/ส ก ค ลงวนท 21 มนาคม ค.ศ. 2012 เรองสญญาเชา ทาว วณนา (โจทก) กลาววา ทาว สารวง (จ าเลย) ไดมาเชารถยนตตามสญญาเชาวนท 12 ตลาคม ค.ศ. 2009 ก าหนดระยะเวลา 10 วนคาเชาวนระ 6,000 บาท รวมเปนเงนทงหมด 60,000 บาท จ าเลยไดช าระหนหมดแลว จากนนโจทกยงมาขอเชาตออกวนระ 5,000 บาท แตไมไดท าสญญาเปนลายลกษณอกษร ไมไดก าหนดระยะเวลาเชา หลงจากนนโจทก และจ าเลยกมาค านวณคาเชามจ านวน 44 วนเทากบ 264,000 บาท และจ าเลยยงคางช าระหนอยอก 5,000 บาท รวมเปนเงนทงหมด 269,000 บาท ในวนมาพบกนจ าเลยไดช าระหนใหโจทกจ านวน 96,899 บาท ระยะตอมาจ าเลยไดมาจายเพมอก 50,000 บาท และยงคางช าระหนอยอก 122,000 บาท จากนนจ าเลยกไมสามารถช าระหนอกเลย ดงนนโจทกจรงน าเอารถยนตกลบคนบรษท และฟองทวงเอาเงนทคางช าระจากการเชารถยนตจ านวน 122,000 บาทจากจ าเลย

ศาลวนจฉยวา โจทกฟองจ าเลยเพอทวงเอาเงนทจ าเลยคางช าระคาเชารถยนตจ านวน 122,000 บาท นนเหนวาการฟองของโจทกมเหตผล ศาลถอวาโจทก และจ าเลยมขอผกพนรวมกนตามมาตรา 60 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา การทจ าเลยไมช าระเงนใหกบโจทกนนศาลจรงถอวาจ าเลยเปนฝายละเมดสญญาตามทไดก าหนดไวในมาตรา 33, 37 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาศาลจรงเหนควรใหจ าเลยช าระคาเชาทยงคางช าระอย 122,000 บาทคนใหแกโจทก

สงทกลาวมาทงหมดนคอสทธ และหนาทของคสญญาเชาโดยททงสองฝายจะตองไดปฏบตหรอช าระหนตอกนอยางถกตอง และครบถวนถาหากมการผดสญญาขนมามนจะท าใหคสญญาอกฝายหนงใชสทธของเขาเพอเลกสญญาแตฝายเดยวได แตอยางไรกตามนอกจากกรณทมการผดสญญาถงจะท าใหคสญญาอกฝายใชสทธเลกสญญาได แตถาในกรณตรงกนขามถาหากไมมการผดสญญาคสญญาอกฝายจะใชสทธเลกสญญาได หรอไมเชนผเชาไมผดผใหเชาจะเลกสญญาไดไหม หรอผใหเชาไมผดผเชาจะเลกสญญาไดไหม ตวอยางนาย ก. เชาหอพกของนาย ข. เอาไวโดยไมไดก าหนดเวลาสนสดเอาไวเพอมาเรยนหนงสอตอมานาย ก. เหนทอยใหมกคดจะเลกสญญาแลวจะยายออกโดยทผใหเชาไมไดผดอะไรนาย ก. จะเลกสญญาไดไหม หรอถาหากวานาย ข. อยากใหนาย ก. ออกจากหองเชาไปเพอจะใหญาตเขามาอยแทนจะเลกสญญาไดไหมโดยทนาย ก. ผเชากไมมความผดอะไร ในกรณตวอยางนกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตระบเอาไววาถาไมมการผดสญญาแลวจะเลกสญญาไดหรอไมไดอยางเดยวทกฎหมายเกยวกบสญญาเชาระบเอาไวกคอคสญญาฝายใดฝายหนงผดสญญาเทานน

Page 65: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

48

กลาวโดยสรปสญญาเชากคอวาคสญญาอกฝายหนงจะใชสทธเลกสญญาไดกตอเมอคสญญาคสญญาอกฝายหนงผดสญญาเชาเทานนถาไมมการผดสญญาคสญญาอกฝายจะเลกสญญาไมได

(4) สญญารบเหมากอสราง หลงจากทประเทศลาวไดประกาศเอกราชเปนประเทศสาธารณรฐ

ประชาธปไตย ประชาชนลาว เมอวนท 2 ธนวาคม พ.ศ. 2518 เปนตนมาประเทศลาวกเรมมการพฒนาพนฐานทางเศรษฐกจ และระบบสาธารณปโภคมากมายเชน มการกอสรางส านกงานทพกอาศยโรงเรยน โรงพยาบาล และกอสรางเสนทางในขอบเขตทวปะเทศ จงท าใหเกดมการจางงาน และมการท าสญญารบเหมากอสรางเกดขน

สญญารบเหมากอสรางบญญตไวในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 75 กลาววา “สญญารบเหมากอสรางคอ การตกลงของคสญญา ซงผรบเหมาตองกอสรางสงใดสงหนงทแนนอน ตามจดประสงคของเจาของโครงการ ดวยวตถอปกรณของเจาของโครงการ หรอของตนเอง สวนเจาของโครงการนนตองรบเอา และช าระคากอสรางเมอการกอสรางส าเรจ” จะเหนไดวาเมอสญญาเกดขนแลวคสญญาแตระฝายไมวาจะเปนเจาของโครงการ หรอผรบเหมาตางฝายตองปฏบตหนาทตามสญญาทไดตกลงกนดวยความเครงครดเชนเจาของโครงการตองรบเอาผลส าเรจของโครงการกอสราง และจายคากอสรางตามทไดตกลงกน สวนผรบเหมาตองปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคของการกอสราง และใหโครงการส าเรจตามก าหนดเวลา แตอยางไรกตามถงแมวากฎหมายจะก าหนดสทธหรอหนาทแตระฝายไวชดเจนแลวกตามแตปญหากมกจะเกดขนอยเสมอเชน เจาของโครงการไมจายเงน หรอผรบเหมาไมปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคอยางนเปนตน จากประเดนทกลาวมานผศกษาจะน าเอาหวขอทเปนปญหาทเปนสาเหตใหคสญญาอกฝายใชสทธในการเลกสญญาดงน

- เจาของโครงการไมมาแกไขงานภายในก าหนดเวลาทเหมาะสม - ผรบเหมาไมปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคในการกอสราง (ก) เจาของโครงการไมมาแกไขงานภายในก าหนดเวลาทเหมาะสม ค าวา “เจาของโครงการ” หมายถงเจาของทน หรอผรบมอบหมายใหน าใช

ทนเขาในการด าเนนกจการกอสราง41ในเมอสญญาตกลงกนแลวเจาของโครงการตองตดตาม และตรวจดการด าเนนงานของบรษทรบเหมากอสราง และบรษททปรกษาในดานความปลอดภย และปก

41จดหมายเหตทางราชการ, ปท 17 ลงวนท 25 สงหาคม พ.ศ. 2554, เลมท 4, น. 30.

Page 66: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

49

ปกรกษาสงแวดลอมนอกจากนนกมสทธสงใหหยดการด าเนนการกอสรางชวคราว หรอปดการด าเนนการอยางถาวรในกรณทบรษทรบเหมากอสราง หรอบรษททปรกษาไมปฏบตตามสญญาทไดตกลงกน42

ในกรณทบรษทผรบเหมาหากพบเหนจดบกพรองของการกอสรางแลวมสทธเสนอใหเจาของโครงการรวาตนไมสามารถปฏบตตามค าแนะน า หรอน าใชวตถอปกรณ หรอพาหนะของเจาของโครงการทไมไดรบมาตรฐานทางเทคนคถาหากวาเจาของโครงการหากไมแกไขงานภายในก าหนดเวลาอนเหมาะสมแลวผรบเหมามสทธขอเลกสญญา และทวงเอาคาเสยหาย43ตามมาตรา 75 วรรค 4 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา

จะเหนไดวาเจาของโครงการหากไมมาแกไขงานของตนตามทการน าเสนอของผรบเหมากอสรางตามก าหนดเวลาอนเหมาะสมในประเดนนในกฎหมายมไดก าหนดไววาเวลาเทาไรจงเหมาะสมทกลาวถงประเดนนกคอวาเจาของโครงการอาจจะแกยาวเวลากอสรางออกไปในเมอเวลายาวออกไปแลวผรบเหมากเสยผลประโยชนเชนจะตองไดจายเงนใหแกลกจางของตนออกไปอก หรออาจจะถกปรบถาหากไดตกลงเกยวกบระยะเวลากอสรางใหแลวเสรจถาหากเปนเชนนนตามเวลาทลาชาผรบเหมามสทธเลกสญญาได

(ข) ผรบเหมาไมปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคในการกอสราง ค าวา“ผรบเหมาโครงการ หรอบรษทรบเหมา” หมายถงการจดตงทเปนนต

บคคลไดท าสญญากบเจาของโครงการเพอการกอสราง หรอการดดแปลง44 ค าวา “การกอสราง” หมายถงกระบวนการจดตงปฏบตทท ากจการปลก

สรางการกอสราง และการซอมโดยเรมจากการศกษาความเปนไปไดจากการส ารวจการออกแบบโครงการกอสรางการประกลอบ และการตดตงจนกาวไปถงความส าเรจสงกอสราง45

ค าวา “โครงการกอสราง” หมายถงกจกรรมเพอการจดตงปฏบตการกอสรางประเภทตางๆ โดยมขอบเขตเปาหมาย และเงอนไขเฉพาะมการก าหนดความรบผดมแรงงาน หรอบรษทกอสรางมงบประมาณมแผนการด าเนนงานมการก าหนดเวลาเรมตน และชนสด46

42กฎหมายวาดวยการกอสราง, เลขท 05/ ส ภ ช ลงวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2553,

มาตรา 38 43กฎหมายวาดวยการกอสราง, เลขท 05/ ส ภ ช ลงวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2552,

มาตรา 39 44จดหมายเหตทางราชการ, อางแลว เชงอรรถท 41, น. 32. 45จดหมายเหตทางราชการ, อางแลว เชงอรรถท 41, น. 29.

Page 67: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

50

ค าวา “มาตรฐานการกอสราง” หมายถงขอก าหนด หรอกฎระเบยบทางดานเทคนคเกยวกบโครงสราง และชนสวนตางๆ ของกจการกอสราง ซงภาคสวนทเกยวของเปนผก าหนด47

เจาของโครงการมสทธตรวจดสงทไดกอสรางถาวาสงทไดกอสรางนนหากไมไดปฏบต หรอปฏบตไมถกตองตามเงอนไขของสญญาอนท าใหสงกอสรางนนไมไดเปนไปตามมาตรฐานทางเทคนค หรอช ารดบกพรองแลวเจาของโครงการมสทธแจงใหผรบเหมาแกไข หรอดดแปรงภายในก าหนดระยะเวลาอนสมควร หรอทวงเอาคาเสยหายถาวาการใชจายในการซอมนนหากเปนวตถอปกรณ หรอพาหนะของตนนอกจากนเจาของโครงการอาจจะเลกสญญา และทวงเอาคาเสยหายกได48ตามมาตรา 75 วรรค 5 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา

ค าตดสนของศาลขนตนการคานครหลวงเวยงจนทร ฉบบเลขท 09/ข ต ก ลงวนท 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2556 คดเรองสญญารบเหมากอสราง ดงน นาง ภรวน บญวไล (โจทก) กลาววาโจทกไดเชาทดนจากศาสตราจารย ดร พนเพยน พนเสนา เพอมาท าสนการคาในมลคา 160,000 USD มก าหนดระยะเวลา 15 ป ตอมาโจทกไดท าสญญารบเหมากอสรางกบนาง วนลา สรางอาคาร 01 ชน วนท 15 ธนวาคม ค.ศ. 2009 และสรางอาคารชนท 02 ในวนท 17 ธนวาคม 2009 นอกจากนนยงมสญญาอนๆ เพมอกคอ สญญาตอเตมอาคาร สญญาตกแตงภายใน สญญาท าทจอดรถยนตมลคาการกอสรางรวม 6,789,200 บาทแตละสญญาไดด าเนนไป โจทกไดจายเงนใหผรบเหมาะกอสรางไปแลวจ านวน 6.614.200 บาท นาง วนลา (จ าเลยท 1) ไดรบเงนจ านวน 5,714,200 บาท และทาว สารวต (จ าเลยท 2) ไดรบเงนจ านวน 900,000 บาท แตผานการกอสรางพวกจ าเลยไมปฏบตสญญาคอไมลงมอกอสรางมแตเบกเงนอยางเดยว เมอเปน ดงนนโจทกพรอมกบคณะกรรมการลงไปตรวจดในวนท 30 พฤษภาคม 2010 เหนวาผรบเหมากอสรางไมท าการกอสรางลาชา และอาคารทสรางนนไมไดมาตรฐานทางดานเทคนค ดงนนโจทกจรงเสนอใหผรบเหมานาง วนลา(จ าเลย1) มาแกไขงานแตจ าเลย 1 ไมท าตาม ดงนนโจทกจรงฟองศาลเพอทวงเอาเงนคากอสรางอาคารชน 01 และชน 02 และสญญาตอเตมอาคาร ทโจทกไดจายเกนไปคนมา จ านวน 3,788,900บาท ทวงเอาเงนตกแตงภายในจ านวน 587,500 ทยงท าไมเสรจเนองมาจากผรบเหมาละเมดสญญาโดยไมปฏบตตามเงอนไขของสญญา และสรางความอบประโยชนใหแกโจทก ดงนนโจทกจรงขอใหศาลใหสทธโจทกมสทธจางบรษทอนมาสบตอกอสรางใหแลวเสรจ

46กฎหมายวาดวยการกอสราง เลขท 05/ ส ภ ช ลงวนท 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2552,

มาตรา 3 ขอ 2 47จดหมายเหตทางราชการ, อางแลว เชงอรรถท 41, น. 32. 48จดหมายเหตทางราชการ, อางแลว เชงอรรถท 41, น. 35.

Page 68: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

51

ศาลวนจฉยการทโจทกฟองตอศาลเพอทวงเอาเงนคากอสรางทจายเกนตามสญญาสรางอาคารชนท 01 และชนท 02 และสญญาตอเตมอาคารจ านวน 3,788,900 บาท เมอศาลไดพจารณาแลวเหนวาค ารองนนมเหตผลเนองมาจากสรางความเสยหายใหแกโจทกตามทไดก าหนดไวในมาตราท 33, 37, 91 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ฉะนน ศาลจรงเหนควรใหจ าเลย 1 และ 2 ช าระหนคนเงนคากอสรางทโจทกไดจายเกนไปจ านวน 3,788,900 บาท คนใหแกโจทก

การทโจทกฟองศาลเพอทวงเอาเงนคาตกแตงภายจากจ าเลยท 1 จ านวน 587,500 บาท ทจ าเลย 1 ท ายงไมเสรจ ศาลพจารณาแลวเหนวา โจทก และจ าเลย 1 มขอผกพนรวมกนตามทไดก าหนดไวในมาตรา 75 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา การทโจทกไมปฏบตตามสญญาคอไดสงใหหยดการท างานแตฝายเดยว ศาลจรงถอวาโจทกเปนฝายละเมดสญญาตามทไดก าหนดไวในมาตรา 33 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาศาลจรงเหนสมควรใหโจทกจายเงนคาชอไม จ านวน 476,320 บาท และจายคาแรงงานท าเฟอรนเจอร จ านวน 535,000 บาทรวมทงหมดจ านวน 1,011,320 บาทจ าเลย 1 อางวาผานมาไดรบเงนจากโจทกแลวเปนเงนคาแรงงานท าเฟอรนเจอรจ านวน 162,500 บาท ศาลจรงพจารณาใหเอาเงนจ านวน 1,011,320 บาท มาหกกบเงนทโจทกจายไปกอนหนานนจ านวน 162,500 บาทยงเหลอเงนจ านวน 848,720 บาท ศาลจรงพจารณาใหโจทกจายเงนคาแรงงานท าเฟอรนเจอร และคาชอไมจ านวน 848,720 บาท ใหแกจ าเลย

สญญารบเหมากอสรางกลาวโดยสรปกคอวา เหตทท าใหผรบเหมากอสรางใชสทธของตนเลกสญญาไดกตอเมอเจาของโครงการกอสรางหากไมมาแกไขงานภายในก าหนดเวลาทเหมาะสมตามมาตรา 75 วรรค 3 และนอกจากนนถาหากวาสงกอสรางมการช ารดบกพรองไมไดมาตรฐาน ซงเปนเหตมาจากผรบเหมาไมปฏบตตามมาตรฐานทางเทคนคในการกอสรางในกรณนเจาของโครงการกอสรางมสทธทวงใหผรบเหมามาแกไขงาน หรอมสทธ เลกสญญา และเรยกคาเสยหายจากผรบเหมาไดตามมาตรา 75 วรรค 5

(5) สญญาจางแรงงาน หลงจากทประเทศลาวประกาศเอกราชใน พ.ศ. 2518 เปนตนมารฐบาลลาว

ไดเดนหนาปรบปรงระบบพนฐานทส าคญของประเทศเชน ระบบการเมองการปกครอง ระบบเศรษฐกจ ระบบสาธารณประโยชน และระบบสาธารณปโภคเพอใหประชาชนลาวมความเปนอยทดขน ดงทรกนวาประเทศลาวเปนประเทศเกษตรกรรมพลเมองสวนใหญยดถออาชพท านาเปนหลกเมอรฐบาลมโครงการกอสรางส านกงาน ทอยอาศย โรงเรยน โรงพยาบาล และอนๆ ไดท าใหพลเมองสวนหนงทอยตามชนบทเดนทางเขามาในตวเมองใหญเพอมาหางานท าโดยการหนเปลยนอาชพจาก

Page 69: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

52

เกษตรกรเปลยนมาเปนกรรมกรอยตามโรงงานตามสถานทราชการ ส านกงานตางๆ ทมการจางงาน ซงสาเหตดงกลาวท าใหผออกแรงงานเพมมากขนในสงคม จงท าใหหนวยงานตางๆ ในภาคธรกจมการออกกฎระเบยบในการคมครองแรงงาน และการคดสรรบคลากรเขาท างานในหนวยงานของตน สวนภาครฐกออกกฎหมายแรงงานเพอมาคมครองแรงงานใหไดรบความเปนธรรมมากขน กฎหมายแรงงานฉบบแรกของประเทศลาวไดประกาศใชฉบบเลขท 002/ส ภ ช ลงวนท 14 มนาคม พ.ศ. 2537 เมอมกฎหมายแรงงานออกมาแลว ผออกแรงงาน(ลกจาง)กไดรบความคมครองไมวาจะเปนเรองของเงนเดอน การประกนสงคม และอนๆ นอกจากนนยงคมครองในเรองของการเลกจาง หรอการเลกจางทไมเปนธรรม เมอรฐบาลลาวเปดกวางใหตางประเทศเขามาลงทนมากขนกฎหมายแรงงานทมไมสามารถคมครองบคคลเหลานนได รฐบาลจงมการปรบปรงกฎหมายแรงงานใหมเพอคมครองผลงทนตางประเทศ และคมครองผออกแรงงานทอยในหนวยงานตางๆ ซงไดประกาศใชฉบบเลขท 05/ส ป ป ลงวนท 16 มกราคม พ.ศ. 2550 ถงแมวากฎหมายจะเปนเครองมในการควบคมระบบการจางแรงงานกตามแตกยงมผประกอบการทางภาคธรกจบางแหงมการเอาเปรยบผออกแรงงาน(ลกจาง)เชนท างานหนกแตไดคาจางนอย หรอท างานเกนก าหนดเวลาทกฎหมายก าหนด นอกจากนนยงมการเลกจางทไมเปนธรรมดวย

กฎหมายแรงงานไดใหนยามเกยวกบสญญาแรงงานไววา สญญาแรงงานคอความตกลงกนระหวาง ผออกแรงงาน49(ลกจาง)กบผใชแรงงาน50(นายจาง) หรอผตางหนาของบคคลดงกลาว ซงผออกแรงงาน(ลกจาง) และผใชแรงงาน(นายจาง)ตองปฏบตขอผกพนในสญญาแรงงานอยางเครงครด และนอกจากนนผออกแรงงานตองปฏบตหนาทตามวชาการเฉพาะ และความช านานงานของตนอยางครบถวน สวนผใชแรงงานนนตองหางาน และต าแหนงงานทเหมาะสมใหผออกแรงงานท าเพอใหพวกเขามงานท า และรบประกนผลประโยชนตางๆ ทเขาควรไดรบเชน เงนเดอน หรอคาแรงงานใหสอดคลองกบสญญาแรงงาน หรอกฎหมาย51

อยางไรกตามกฎหมายวาดวยแรงงานฉบบปรบปรงใหมของลาวนไดใหความคมครองผออกแรงงานไวกตามแตกฎหมายยงมบางกรณทผประกอบกจการ หรอผใชแรงงานมสทธเลกสญญาไดเหมอนกนเชนผออกแรงงาน(ลกจาง)ปวยไมสามารถท างานได หรอผใชแรงงาน(นายจาง)มความผดเปนตน สทธเกยวกบการเลกสญญาจางแรงงานของนายจางนผศกษาจะพจารณาในประเดนดงน

49นบจากนไปถาหากพบเหนค าศพททวา “ผใชแรงงาน” ใหหมายความวา “นายจาง” 50นบจากนไปถาหากพบเหนค าศพททวา “ผออกแรงงาน” ใหหมายความวา “ลกจาง” 51กฎหมายวาดวยแรงงาน, ฉบบปรบปรง เลขท 05/ส ป ป นครหลวงเวยงจนทร ลงวนท 16

มกราคม พ.ศ. 2550, มาตรา 23

Page 70: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

53

- การเลกสญญาแรงงานเนองจากการช าระหนตกเปนพนวสย - การเลกสญญาแรงงานเนองจากความผดของผออกแรงงาน (ก) การเลกสญญาแรงงานเนองจากการช าระหนตกเปนพนวสย เมอผใชแรงงาน(นายจาง)รบเอาผออกแรงงาน(ลกจาง)เขาท างานแลวผใช

แรงงานตองมอบงานใหท าตามความรความสามารถ และความช านานงานของเขานอกจากนนกตองจายเงนเดอน หรอคาแรงงานใหกบเขาตามทไดก าหนดไวในสญญาแรงงาน สวนผออกแรงงานนนกตองปฏบตหนาทของตนดวยความรบผดชอบท างานใหส าเรจและมคณภาพถาหากวาผออกแรงงานหากไมปฏบตตามสญญาแรงงาน หรอไมปฏบตตามกฎระเบยบแลวผใชแรงงานมสทธบอกเลกสญญาแรงงานไดนอกจากนนการปลดผออกแรงงานกเปนวธการการเลกสญญาแรงงานอยางหนงของผประกอบกจการ ซงกอนจะปลดผออกแรงงานออกจากหวหนวยแรงงานตองมกรณดงน

- ผออกแรงงานขาดความสามารถทางดานวชาการเฉพาะ หรอมสขภาพออนแอ ซงไมสามารถท างานตอไปได

- ผใชแรงงานมความจ าเปนตองลดจ านวนผออกแรงงาน เพอปรบปรงองคกร

ในกรณทผใชแรงงานหากเหนวาผออกแรงงานขาดความสามารถทางดานวชาการเฉพาะหรอมสขภาพออนแอแลว ผใชแรงงานตองพจารณาสบเปลยนงานอนเหมาสมแตความรความสามารถและสขภาพของเขากอน ถาหากไมมต าแหนงงานทเหมาะสม หรอไมสามารถปฏบตตามเงอนไขใหมไดแลวจงพจารณาและบอกเลกสญญาแรงงานแตตองปฏบตตามมาตรา 28 วรรค 2 ของกฎหมายแรงงานคอคสญญาฝายใดฝายหนง จะยกเลกสญญาแรงงานโดยไมมก าหนด เวลาใดกไดแตตองแจงใหคสญญาของตนทราบลวงหนากอนอยางนอย 30 วน ส าหรบผออกแรงงานทท างานทางดานรางกายเปนตน และ 45 วนส าหรบผออกแรงงานทางดานวชาการเฉพาะในระยะเวลาของการแจงลวงหนานนผออกแรงงานมสทธหยดงาน 1 วนตอ 1 สปดาหเพอใหไปหางานใหมโดยไดรบเงนเดอนหรอคาแรงตามปกต

ในกรณทหวหนวยแรงงานเหนวามความจ าเปนตองปลดผออกแรงงานผใดผหนงออกจากหนวยงานเพอรถจ านวนผออกแรงงานลง และเพอปรบปรงหนวยงานในกรณนผใชแรงงานตองท าบญชทรถจ านวนผออกแรงงานโดยปรกษาหารอกบหนวยงานกรรมบาล หรอตวแทนผออกแรงงานแลวรายงานใหองคกรคมครองแรงงานรบรนอกจากนนผใชแรงงานตองแจงเหตผลของการรถจ านวนผออกแรงงานลง

ผออกแรงงานทมระยะเวลาการท างานแต 12 เดอนขนไปมสทธเลกสญญากอนก าหนดถาหากมเหตผลเพยงพอเชน มสขภาพออนแอ ผใชแรงงานไมปฏบตตามสญญาแรงงาน

Page 71: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

54

หรอผลประโยชนอนๆ ทก าหนดไวในกฎระเบยบการออกแรงงาน แตตองแจงลวงหนากอนตามมาตรา 28 วรรค 2 ของกฎหมายแรงงานพรอมกบการอธบายเหตผลของการลาออก ดงนนในกรณทมการเลกสญญาแรงงาน ซงไดกลาวมาแลวนนผใชแรงงานตองจายเงนอดหนนแกผออกแรงงานทถกเลกจาง ส าหรบผออกแรงงานทมก าหนดระยะเวลาการงานต ากวา 3 ปลงมาโดยคดค านวณจาก 1 เดอนใดใหคดค านวณเทากบรอยละ 10 ของเงนเดอนพนฐานทไดรบกอนการเลกจาง ส าหรบผออกแรงงานทมก าหนดระยะเวลาท างานแต 3 ปขนไปใหคดค านวณเทากบรอยละ 15 ส าหรบผออกแรงงานทท างานตามชนงาน หรอตามจ านวนผลตภณฑทมคาแรงไมแนนอนนนใหก าหนดเอาเงนเดอน หรอคาแรงงานมาคดคาเฉลยโดยเอาคาแรงเดอน 3 เดอนสดทายกอนการเลกจางเปนพนฐานในการคดค านวณใหแกพวกเขา ตวอยาง บรษท ก. และบรษท ข. เปนผผลตสนคาประเภทเนอสตว ไขไก ผก และผลไมท าสญญาขายสนคาใหกบบรษทขดทองค าทเซโปนก าหนดระยะเวลา 5 ปโดยทบรษท ก. และ ข. ขายและสงสนคาใหเปนประจ าเพอน าเอาสนคาดงกลาวไปท าอาหารใหคนงานกนจ านวน 3,000 คนสญญาด าเนนมาได 2 ปแลวแตชวงระยะหลงนบรษทขดทองค าไดลดจ านวนลกจางลง 1,500 คนเนองจากวาทองค าทขดขนมานนมจ านวนนอย ขดไดไมมากเหมอนแตกอนท าใหบรษทมก าไรนอย ฉะนนจงลดจ านวนลกจางลง และเลกสญญากบบรษท ก. โดยทบรษทขดทองไดแสดงเจตนารมณเลกสญญาของตนเปนลายลกษณอกษรสงถงบรษท ก. และลกจางของตน

(ข) การเลกสญญาแรงงานเนองจากความผดของผออกแรงงาน การกระท าความผดของผออกแรงงานเปนสาเหตหนงทท าใหผใชแรงงานอาง

สทธโดยชอบธรรมเพอเปนบทลงโทษโดยการเลกจางผออกแรงงานบางคนทมพฤตกรรมทรนแรงและเพอใหเปนบทเรยนแกผออกแรงงานคนอนๆ ไมใหเอาแบบอยาง หรอเรยนแบบ ซงในเรองนกฎหมายแรงงานของลาวมาตรา 32 ไดบญญตไววาผใชแรงงานมสทธยกเลกสญญาแรงงานโดยไมจายเงนอดหนนจากการเลกจางแตตองแจงกอนลวงหนาอยางนอย 3 วนในกรณทผออกแรงงานมความผด ซงความผดของผออกแรงงานมกรณดงน

- สรางความเสยหายใหแกผใชแรงงานโดยเจตนา ซงมหลกฐานยนยนอยางถกตอง

- ละเมดกฎระเบยบการออกแรงงานภายหลงทผใชแรงงานไดกลาวเตอนมากอนแลว

- ละเลยไมปฏบตหนาทในระยะเวลา 4 วนตอเนองโดยไมมเหตผล - ถกศาลตดสนลงโทษตดอสรภาพในสถานการกระท าความผดโดยเจตนา จากประเดนทกลาวมานถงแมวากฎหมายจะก าหนดสทธใหผใชแรงงาน

สามารถเลกสญญาแรงงานไดกตามแตยงมบทบญญตทพดถงการเลกสญญาโดยไมถกตอง เชน ผใช

Page 72: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

55

แรงงานยกเลกสญญาแรงงานโดยไมมเหตผลเพยงพอ ผใชแรงงานยกเลกสญญาโดยการใชอ านาจหนาทเกนขอบเขต โดยการบงคบผออกแรงงานทางตรง หรอทางออม ผใชแรงงานลวงละเมดสทธพนฐานของผออกแรงงาน ผใชแรงงานละเมดขอผกพนในสญญา ซงไดรบการตกเตอนจากผออกแรงงานมากอนแลว

ในกรณทมการเลกสญญาโดยไมถกตองผออกแรงงานสามารถกลบเขามาท างานใหมในต าแนงหนาทเกา หรอใหมตามความเหมาะสม ในกรณทผใชแรงงานหากไมยอมรบเอาผออกแรงงานกลบเขามาท างานใหม หรอผออกแรงงานหากไดเลกจางไปเลยนนผใชแรงงานตองจายเงนอดหนนใหแกผออกแรงงานทถกเลกจางโดยคดตามระยะเวลาท างานของผออกแรงงานคอ ท างาน 1 เดอนใดใหคดเทากบรอยละ15 ของเงนเดอนพนฐานทไดรบกอนการเลกจางส าหรบผออกแรงงานทมระยะเวลาท างานต ากวา 3 ปลงมา แตส าหรบผออกแรงงานทมระยะเวลาการท างานแต 3 ปขนไปใหคดรอยละ 20 ตามมาตรา 33 ของกฎหมายแรงงาน

ในกรณนจะเหนไดวากฎหมายแรงงานใหสทธแกผใชแรงงานมสทธเลกจางไดในกรณทผออกแรงงานหากมความผดตามมาตรา 32 ของกฎหมายแรงงานแตอยางไรกตามในทางตรงกนขามถาหากไมมความผดเกดขนคสญญาอกฝายจะเลกสญญาได หรอไมเชนผออกแรงงานไมมความผดผใชแรงงานจะเลกจางไดไหม หรอถาผใชแรงงานไมมความผดผออกแรงงานจะเลกสญญาได หรอไม ตวอยาง นาย แสง เปนผประกอบธรกจท ารานอาหารโดยจางนางสาว สมส มาท างานแตไมไดระบระยะเวลาสนสดสญญาเอาไวเมอท างานไดระยะหนงนางสาว สมส อยากเลกสญญาแรงงานเพอไปหางานใหมท าโดยทนาย แสง ไมไดผดอะไรแลวจะเลกสญญาไดไหม หรอถาหากนาย แสง อยคดจะเลกจางนางสาว สมส ขนมาโดยทไมไดผดอะไรจะเลกจางไดไหม ในประเดนตวอยางทกลาวมานกฎหมายแรงงานของลาวยงไมไดระบเอาไวเกยวกบเรองน ถาหากมเหตการณในลกษณะนเกดขนมนอาจจะเปนปญหาในการตความกฎหมาย

สญญาจางแรงงานกลาวโดยสรปกคอวาผใชแรงงานมสทธเลกจางไดอย 2 สองกรณคอ ในกรณทผใชแรงงานมความจ าเปนจะตองปลดผออกแรงงานของตนเพอปรบปรงหนวยงานภายในองคกรของตามมาตรา 29 และในกรณทผออกแรงงานมความผดตามมาตรา 32 สวนในกรณอนๆ เชนถาผออกแรงงานไมผดผใชแรงงานจะเลกสญญาไดไหม หรอถาผใชแรงงานไมผดผออกแรงงานจะเลกสญญาไดไหมเรองนกฎหมายลาวไมไดระบเอาไว

2.2 การแสดงเจตนาเลกสญญา

การเลกสญญาคอการระงบแหงหน หรอเปนการสนสดความผกพนในทางสญญาอยางหนงแตการจะเลกสญญานนไมใชใครจะเลกกเลกไดตามความอ าเภอใจ ซงตองอาศยเหตตามทได

Page 73: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

56

ก าหนดไวในมาตรา 37 วรรค 1 และวรรค 2 เมอฝายหนงมสทธเลกสญญาแลวกตองแสดงเจตนาเลกสญญาออกไปเพอท าใหอกฝายหนงรถงเจตนารมณของเราวาตองการเลกสญญา ซงในเรองนกฎหมายลาวไดบญญตเอาไวในมาตรา 15 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาคอวาการแสดงเจตนาท าสญญา หรอการท านตกรรมตางๆ ตองท าดวยวาจา หรอดวยลายลกษณอกษรแตถาหากมการผดสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 ฝายทไดรบความเสยหายกสามารถแสดงเจตนาเลกสญญาได ซงมาตรา 37 วรรค 3 ไดกลาววา “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ” ซงมาตราดงกลาวยงเขยนเอาไวไมชดเจนวาถาสญญาทท าโดยวาจาเวลาเลกสญญาจะตองท าดวยวาจาหรอไม แตอยางไรกตามถาดจากพฤตกรรมของคนโดยสวนใหญการท าสญญาโดยวาจาเวลาเลกสญญามาเขากสามารถท าโดยวาจาได เมอมการแสดงเจตนาเลกสญญาแลว จงสงผลใหสญญานนสนสดลงตามทก าหนดไวในมาตรา 38 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญา

2.2.1 แบบของการแสดงเจตนาเลกสญญา

หลกการท าสญญาทถกตองกฎหมายลาวประกอบมอย 5 เงอนไขซงไดก าหนดไวในมาตรา 10กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาโดยเงอนไขดงกลาวนนประกอบดวยความสมครใจของคสญญา ความสามารถทางความประพฤต วตถประสง เหตผล และรปแบบของการท าสญญา ซงในรปแบบของการท าสญญานจะเปนทมาของรปแบบของการเลกสญญาหมายความวา แบบของการท าสญญาเปนอยางไรในเมอมการเลกสญญาขนมาแบบของการเลกมนกจะเปนอยางนนเสมอ การทตองก าหนดแบบไวกเพอใหผทจะท าสญญา หรอจะเลกสญญานนสามารถเลอกใชวธอยางใดอยางหนงไดในมาตรา 15 ไดก าหนดรปแบบของการท าสญญาคอ สญญาทท าขนดวยวาจา สญญาทท าขนดวยลายลกษณอกษร และสญญาทท าขนโดยวธการอนๆ ซงจะมรายละเอยดดงน

2.2.1.1 สญญาทท าขนดวยวาจา

อาจจะกลาวไดวาในสภาพโดยทวไปของสงคมลาว พลเมองของลาวมการคบหาสมาคมกนอยางตอเนองไมวาจะเปนเรองของการซอขาย การแลกเปลยน การเชาทรพย การจางงาน และอนๆ สงทกลาวมาทงหมดนโดยสวนมากพลเมองลาวจะมการตกลงท าสญญากนโดยวาจา เนองจากวามนเปนวธการอยางหนงทงายใหแกทงสองฝายบนพนฐานความไวเนอเชอใจกน เชนนาย ก. จางนาย ข. เพอมาซอมบานใหโดยททงสองเปนเพอนกน สญญาโดยวาจาสวนมากจะเปนการตกลงกนระหวางบคคลทวไปเทานน ซงสอดคลองกบกฎหมายทมการปรบปรงแกไขเพมเตมวา “สญญาท

Page 74: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

57

ท าขนตามมาตรา 852 ของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเวนแตสญญาทท าขนระหวางบคคลดวยกนไมตองท าเปนลายลกษณอกษรกได53

กอนทเราจะท าการศกษาในรายละเอยดนนเรามาท าความรจกเกยวกบววฒนาการของการท าสญญาโดยวาจากนกอน ดงน ในชวงกอนจะมการเปลยนแปลงระบอบการปกครองในลาวเดมทราชอาณาจกรลาวมประมวลกฎหมายแพงอยแลว การท าสญญาโดยวาจาไดระบไววา การมอบทรพยใหบคคลอนดวยค าปาก (โดยวาจา) กใหทรพยนนมมลคาไมเกน 500 กบแตถากายเกน 500 กบขนไปตองมจดหมาย (โดยลายลกษณอกษร) และพยาน 3 คน และก านนผใหญบานลงนามดวย54หลงจากทเปลยนแปลงระบอบการปกครองกไดมการปรบปรงระบบกฎหมายขนมาใหม ซงกฎหมายลาวไดก าหนดเงอนไขของการท าสญญาโดยวาจาไววา“สญญามมลคาทไมเกน 5,000 กบลงมาใหท าดวยวาจา และถาหากเกน 5,000 กบขนไปตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ55 นอกจากนนสญญายมทรพยไปใชชวคราวไมตองท าเปนหนงสอได56แตมาถงในปจจบนนภายใตสภาพของเศรษฐกจ และสงคมมความเจรญกาวหนาไปอยางมากมนท าใหกฎหมายทก าหนดไวในคราวกอน

52กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาและนอกสญญา, ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08 ธนวาคม พ.ศ. 2551.

มาตรา 8 (ปรบปรง) สญญา สญญา คอการตกลงรวมกนระหวางคสญญา ซงกอใหเกดมสทธ และหนาททางแพงเกดขน

เปลยนแปลง หรอสนสดลง สญญาอาจจะท าขนระหวาง - องคการจดตงของรฐ หรอสหกรณรวมหมดวยกน - องคการจดตงของรฐ หรอสหกรณรวมหมกบนตบคคลอน หรอบคคล - นตบคคล หรอบคคลดวยกน - นตบคคลกบบคคล 53กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา, ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 15 วรรค 2 54ประมวลกฎหมายแพง, code civil ฉบบวนท 1 มนาคม พ.ศ. 2513, มาตรา 142 55กฎหมาย และนตกรรมในขงเขตปกครอง และยตธรรมแหง ส ป ป ลาว จดพมพโดยกรม

โฆษณากฎหมาย พมพครงท 1, พ.ศ. 2550, และกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาฉบบเลขท41/ป ท ป ท ลงวนท 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2533 มาตรา 10

56กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา, ฉบบเลขท41/ป ท ป ท ลงวนท 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2533, มาตรา 10

Page 75: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

58

ตองมการปรบปรงแกไขอกครงเนองจากมนไมสอดคลอง หรอไมเหมาะกบสภาพความเปนจรง เนองจากวาเงนจ านวน 5,000 กบในชวงนชอขายอะไรกนกไมไดสนคามากมายเหมอนคราวกอนอกแลว ถาเทยบกบอตราแลกเปลยนกบสกนเงนบาทของไทยจ านวนเงนลาว 5,000 กบเกอบเทากบ 20 บาท57 จากสภาพเศรษฐกจทเปลยนไป และการวางขอกฎหมายออกมาจ ากดขอบเขตมากเกนไป ดงนนสภาแหงชาตลาวไดแกไขกฎหมายในสวนน และก าหนดขนมาใหมแตยงคงรปแบบเดมเอาไวคอ “สญญาอาจจะท าเปนหนงสอ หรอดวยวาจา” แตไมไดก าหนดมลคาของสญญาเอาไววามลคาเทาไรตองท าโดยวาจาหรอท าโดยหนงสอเหมอนทเคยก าหนดในชวงผานๆ มาแตการท าสญญาดวยวาจานนสามารถท าไดแตในกรณเดยวกคอสญญาทท าขนระหวางบคคลดวยกน58 ตวอยาง นาย ก. ตกลงชอขายโทรศพทมถอกบนาย ข. อยางนเปนตน

การท าสญญาดวยวาจาเราสามารถท าได แตเมอเกดปญหาขนมาเชนคสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน เขาจะอาง หรอปฏเสธวาไมไดท าสญญากบเราแลวเราจะฟองใครเนองมาจากวาไมมหลกฐานทท าเปนหนงสอ ตอกบประเดนน ทานศาสตราจารย ดาววอรณ วางวงวจต ไดเขยนไวในต าราของทานเกยวกบสญญากยมไววา “การกยมคอการมอบเงน หรอทรพยใหแกกนแตตองท าเปนลายลกษณอกษรถาหากไมท าเปนลายลกษณอกษร กจะถอวาไมมการกยม หรอไมมการมอบทรพยใหแกกนแตอยางใด และจะไมมหลกฐานอยางใดอกทสามารถน ามายนยนไดถงแมวาจะมพยานจ านวนเทาไรมาอางกตามเวนแตผกยม หรอผรบทรพยเองหากรบสารภาพ หรอรบรวาไดยม หรอไดรบทรพยนนจรง59ปญหาดงกลาวนกฎหมายอาจจะไมสอดคลองกบความเปนจรงเนองจากวาบางกรณอาจมการกยมหรอมอบทรพยใหกนทางวาจากนจรงแตผกยม หรอผรบทรพยนนไดปฏเสธ

ค าพพากษาของศาลแพงศาลประชาชนแขวงสวรรดณเขต เลขท 07-24/ข ต พ ลงวนท 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 เรองทวงเอาเงนคาแรงงาน และเงนคาวสด

โจทกอางวาจ าเลยเขามาท ารวเหลกใหโจทกในมลคาทงหมด 351,506 บาท โจทกไดจายลวงหนากอนจ านวน 200,000 บาทยงคางช าระอก 151,506 บาทจากนนโจทกชอประตเหลกมวนเกาคนในมลคา 35,700 บาทสวนเงนทยงคางช าระจรงนนจ านวน 115,806 บาทโจทกจง

57อตราแลกเปลยน ของธนาคารการคาตางประเทศสาขาแขวงสวรรดณเขต วนท 11

กมภาพนธ พ.ศ. 2558. 58กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 15 59ดาวอรณ หวางวงวจต, อางแลว เชงอรรถท 10, น. 56.

Page 76: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

59

ถามเอาเงนสวนทคางช าระจากจ าเลยเพอมาจายใหกบลกจางของตน จ าเลยกผดนดหลายครง ดงนนโจทกจรงฟองเอาเงนทยงคางช าระอยจ านวน 115,806 บาท

จ าเลยแกฟองโดยอางวาไดจางโจทกมาท าประตเหลกมวน โดยคดราคารวมเปนเงนทงหมด 200,000 บาท และไดจายเงนใหโจทกไปหมดแลวโดยราคาทโจทกไดตกลงกนกอนหนานนแลวจรงเอาแตระอยางมารวมเขากนเปนเงนจ านวน 200,000 บาทปญหาดงกลาวโจทก และจ าเลยไดท าการไกลเกลยกนแลวแตตกลงกนไมได

ศาลวนจฉย การคดค านวณคาแรงงานและคาวสดจ านวน 351,506 บาท และตกลงชอขายประตมวนเหลกเกาในราคา 35,700 บาทนนทงสองไดตกลงกนดวยวาจาเมอศาลพจารณาค ารองแลวเหนวาเปนค ากลาวอางไมมเหตผลทงนกเนองมาจากวาโจทกไมมเอกสารทพวพนถงการรบเหมางานอนทเปนหลกฐานทพอจะใหศาลเชอถอไดทางกฎหมายพรอมนนโจทกเองกรดวามลคางานทรบเหมามมลคาสงแตกไมท าหนงสอบนเอาทกไวหรอท าสญญาเปนลายลกษณอกษรขนมาเพอเปนทอาง ดงนนศาลจรงไมสามารถน าเอาค ากลาวอางดงกลาวมาพจารณา และเหนควรใหยกเลกค ารองดงกลาวไป

2.2.1.2 สญญาทท าขนดวยลายลกษณอกษร การแสดงเจตนาเพอท าสญญานนสามารถท าไดหลายวธเชนท าดวยวาจา

หรอดวยหนงสอ หรอดวยวธการอนๆ แตถาอยากใหสญญามความชดเจนมากขนเพอใชเปนหลกฐานในกรณทมความขดแยงเกดขนสญญาทตกลงกนนนตองท าเปนลายลกษณอกษร60สวนผเขารวมในการท าสญญานนกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 8 ไดกลาววาสญญาทท าขนนนอาจจะมผเขารวมดงน

- สญญาระหวางองคกรของรฐดวยกน - สญญาระหวางองคกรของรฐกบนตบคคล หรอบคคลทวไป - สญญาระหวางนตบคคล หรอบคคลทวไปดวยกน - สญญาระหวางนตบคคลกบบคคลทวไป ดงทกลาวเอาไวในมาตรา 8 ขางตนนผเขารวมการท าสญญาประกอบดวย

คสญญาหลก เชน องคกรของรฐ นตบคคล และบคคลทวไปโดยทการท าสญญานนจะตองใหสอดคลองกบมาตรา 4, 5, 10, 11, 12, 13, 14 และมาตรา 15 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา ผศกษาจะพจารณาเกยวกบการท าสญญา และเลกสญญาตามลกษณะของสญญาตอไปน

60บญเลด ชยยะแสง, “การเปลยนแปลงและการยกเลกสญญา”, (วทยานพนธคณะ

นตศาสตร และรฐศาสตรมหาวทยาลยแหงชาตลาว), พ.ศ. 2553, น. 20.

Page 77: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

60

(1) สญญาระหวางองคกรของรฐดวยกน องคกรของรฐถอไดวาเปนนตบคคลอยางหนงทมความสามารถทางความ

ประพฤต และความสามารถทางกฎหมาย ดงนนเมอสญญาทองคกรของรฐท าขนนนจงแสดงใหเหนถงความสามรถดงกลาวตามทบญญตไวในมาตรา 8 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาเชน “สญญาอาจจะท าขนระหวางองคกรของรฐดวยกน” เมอกฎหมายใหสทธเชนนองคกรของรฐ จงสามารถท านตกรรมรวมกบใครกได ซงจากหวขอทศกษาอยนคอการท าสญญาระหวางองคกรของรฐดวยกนเชน กระทรวงยตธรรมท าสญญาซอขายเครองใชไฟฟากบกระทรวงอตสาหกรรม และการคาเพอน าเอาเครองใชไฟฟาดงกลาวมาเปลยนใหม สญญาทท าขนระหวางองคกรของรฐนนไมคอยเกดปญหาเทาไรเพราะสวนมากจะท าเปนลายลกษณอกษรอยแลวเมอมหลกฐานทมความชดเจนถาหากมปญหาเกดขนมามนกงายแกการพจารณาเพราะมหลกฐานอยแลว แตอยางไรกตามถาหากตกลงกนไปแลวอกฝายไมปฏบตตามสญญา ซงท าใหอกฝายไดรบความเสยหายตามทบญญตไวในมาตรา 37 วรรค 2 ฝายทไดรบความเสยหายกสามารถเลกสญญาได ซงในกรณทมการเลกสญญานนจะตองท าเปนลายลกษณอกษรตามทบญญตไวในมาตรา 37 วรรค 3

(2) สญญาระหวางองคกรของรฐกบนตบคคล หรอบคคลทวไป จากมาตรา 8 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา กรณ

หวขอนเปนสญญาทเกดขนระหวางองคกรของรฐกบนตบคคล หรอบคคลทวไป เมอเขาท าสญญาแลวแตระฝายตองปฏบตการช าระหนอยางเครงครด และคบถวนแตถามการผดสญญาแลวอกฝายทไดรบความเสยหายกสามารถเลกสญญาไดเหมอนกนตามมาตรา 37 วรรค 2 จากหวขอนเราจะพจารณาอย 2 หวขอยอยคอ สญญาทเกดขนระหวางองคกรของรบกบนตบคคล และองคกรของรบกบบคคลทวไปดงน

สญญาระหวางองคกรของรฐกบนตบคคลสญญาลกษณะนเปนสญญาทท าขนระหวางองคกรของรฐกบภาคธรกจทมการท าสญญากนเพอผลประโยชนอยางหนงอยางใดของทงสองฝาย ซงรปแบบของการตกลงกนสวนมากจะท าเปนลายลกษณอกษรทงนกเพอใหเกดความชดเจนขนในการปฏบตการช าระหน เชน กระทรวงแรงงานของลาวไดท าสญญากบบรษทลานชาง เพอใหนายจางรบผออกแรงงานเขาท างานในหนวยงานตางๆ เมอสญญาเกดขนแลวผใชแรงงานตองปฏบตตามกฎหมายแรงงานอยางเขมงวด และถาหากวาฝายหนงฝายใดไมปฏบตตามสญญาแลวอกฝายกมสทธเลกสญญาได

สญญาระหวางองคกรของรฐกบบคคลทวไป คอเปนสญญาทเกดขนบนพนฐานความสมคใจของทงสองฝายโดยทแตระฝายตางกมผลประโยชนเหมอนกน การท าสญญาในรปแบบนตองท าเปนลายลกษณอกษรเชน หนวยงานรฐจางนาย ก. มาท าความสะอาดส านกงานใน

Page 78: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

61

ระยะเวลา 2 ป ดงนนเมอสญญาเกดขนแลวแตระฝายตองปฏบตสญญาอยางเขมงวดเชน หนวยงานของรฐตองจายเงนเตมตามจ านวนตามก าหนดเวลาตามทไดตกลงกน สวนนาย ก. กตองปฏบตหนาทของตนอยางจรงจงถาหากวาฝายหนงฝายใดหากผดสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 แลวผทไดรบความเสยหายนนมสทธเลกสญญาได แตตองท าเปนลายลกษณอกษรตามทกลาวไวในมาตรา 37 วรรค 3

(3) สญญาระหวางนตบคคล หรอบคคลทวไปดวยกน ตามเจตนารมณของหวขอนผศกษาจะแยกพจารณาอยสองหวขอคอ สญญา

ระหวางนตบคคลกบนตบคคล และสญญาระหวางบคคลทวไปกบบคคลทวไปซงมความหมายดงน สญญาระหวางนตบคคลกบนตบคคล คอเปนสญญาทเกดขนระหวาง

ภาคธรกจดวยกนเองในการคาการบรการเพอใหบรรลเปาหมายอยางหนงอยางใดทแนนอนตามทไดตงเปาเอาไว รปแบบการตกลงกนนสวนมากแลวจะท าสญญากนโดยลายลกษณอกษรเชน บรษท ก. เปนบรษททท าธรกจเกยวกบการเลยงปลา ซงเปนธรกจทใหญทสดในแขวงจ าปาสกไดท าสญญารบซอกากเบยรกบบรษทเบยรลาวเพอน ามาเปนอาหารสตวซอขายในราคา 1 ตนเทากบ 1 ลานกบโดยมระยะเวลาของสญญาก าหนด 10 ป

สญญาระหวางบคคลทวไปกบบคคลทวไป เปนสญญาทท าขนระหวางบคคลทวไปเขาท าสญญากนเองโดยมจดประสงคบางอยางเชน การซอขายการแลกเปลยนการเชาการกยมเปนตนสงทกลาวมานคสญญาทเปนบคคลทวไปนนตองมการท าสญญาเปนลายลกษณอกษรทงนเพอใหเกดมความชดเจนวาไดมการท าสญญากนจรงเชน นาย แดง ซอทดนหนงไรกบนาย ขาว เพอจะปลกบานจากสองตวอยางขางบนนจะเหนไดวาเมอสญญาเกดขนแลวตางฝายตองช าระหนตามสญญาอยางถกตอง และครบถวนถาหาก วาฝายหนงมการละเมดสญญาแลวท าใหอกฝายไดรบความเสยหายแลว ฝายทไดรบความเสยหายสามารถเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 และการเลกสญญานนตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอตามมาตรา 37 วรรค 3

(4) สญญาระหวางนตบคคลกบบคคลทวไป รปแบบของสญญานคอการตกลงของนตบคคลซงเปนนกธรกจไดท าสญญา

กบบคคลทวไปทมจดประสงคเพอผกนตสมพนธกน และใหมผลทางกฎหมายเกยวกบปญหาบางอยางเชน การซอขาย การเชา การจางแรงงาน การจางท าของ และอนๆ ทของคสญญาทงสองฝายมสญญากนเชน บรษทน าตาลมตรผลท าสญญาจางนาย ก. ใหน าสงออยทตดจากไรมาเขาโรงงานเพอผลตโดยมสญญาก าหนดเวลา 5 ป หรอ บรษทตดเยบเสอผาท าสญญากบนางสาว ดาว เพอมาท างานเยบผาเปนตน

Page 79: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

62

จากรปแบบทงหมดของสญญาทกลาวมานนรฐบาลลาวมความเหนวาการท าสญญาตางๆ นนลวนแตมความส าคญเปนอยางมากเพอเปนการรบประกนใหสญญาไดรบการช าระหนอยางถกตองครบถวน และเปนธรรม ซงหลกการของการท าสญญาทถกตองในกฎหมายลาวนนตองประกอบมอย 5 เงอนไข จงจะมผลทางกฎหมายเชน

- คสญญาตองมความสมครใจ - คสญญาตองมความสามารถทางความประพฤต - วตถประสงคของสญญาตองใหชดเจน มจรง และถกตองตามกฎหมาย - เหตผลของสญญาตองใหถกตองตามกฎหมาย - รปแบบของสญญาตองใหถกตองตามกฎหมายก าหนด สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรตองลงวนท และมการลงลายมอชอของ

คสญญาเอาไวสญญาอาจจะเขยนดวยมอ หรอพมพเอากไดกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาฉบบกอนมการปรบปรงกฎหมายในสวนของการท าสญญาทเปนหนงสอใหเลอกปฏบตตาม 1 ใน 3 กรณ61

เชน 1. สญญาใหท าขนโดยการเขารวมของเจาหนาทส านกงานทะเบยน หรอ

ก านนผใหญบาน และพยานอยางนอย 3 คน 2. สญญาใหท าขนโดยคสญญาเอง และน าสญญานนไปยนยนตอเจาหนาท

ส านกทะเบยน และก านนผใหญบาน 3. สญญาทท าขนระหวางคสญญาดวยกนเทานน การท าสญญาในกรณท 3 นเสยงตอการถกเอาเปรยบมากเนองจากวาท า

สญญาแคสองคนไมมบคคลอนเขารวมดวยเมอมการถกปฏเสธจากอกฝายโดยทเขาบอกวาไมเคยท าสญญารวมกบเราเลยมนกจะเกดปญหายงยากตามมาในการพสจนหลกฐานตางๆ62

จากการท าสญญาในสามรปแบบทไดกลาวมาขางบนนนกฎหมายไดเปดโอกาสใหคสญญาเลอกท าไดตามทตนตองการ แตใหอยในขอบเขตทกฎหมายก าหนดไวหากไมปฏบตตามถอวาสญญาดงกลาวเปนโมฆะแตในปจจบนนกฎหมายไดปรบปรงแกไขใหมไมม 3 กรณทไดกลาวมาอกแลว นบจากนกฎหมายใหมก าหนดให “การท าสญญาเปนลายลกษณอกษรนนตองมพยานท

61วชย สหาปญญา, อางแลว เชงอรรถท 22, น. 77. 62วชย สหาปญญา, อางแลว เชงอรรถท 22, น. 78.

Page 80: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

63

เชอถอไดอยางนอย 3 คนขนไปเพอรบประกนความถกตองทางกฎหมายใหน าสญญานนไปยนยนตอเจาหนาทส านกทะเบยน63”

2.2.1.3 การเลกสญญาทท าขนดวยรปแบบอนๆ จากมาตรา 15 ของกฎหมายลาวแลว นอกจากสญญาทท าขนดวยวาจา หรอ

ท าขนดวยลายลกษณอกษรแลว กฎหมายลาวยงมการท าสญญาทท าขนดวยรปแบบอนไดเหมอนกน แตทงนทงนนเนองมาจากวา ในความเปนจรงของสงคมลาว การท าสญญาในรปแบบอนๆ นไดถกปฏบตอยางแพรหลาย แตคนในสงคมแทบจะไมรวาสงตางทเราท าอยทกวนนเราก าลงท าสญญาอยเชน การขนรถเมลประจ าทางเราแทบจะไมไดพดเลยดวยซ ากบคนขบรถ หรอการซออาหารตามตลาดทมการตดปายราคาไวเราเพยงแตเอามอชใสสนคานน ผขายกเอาสนคานนใสถงใหแลวกจายเงนโดยทผซอ และผขายไมไดพดอะไรกนเลย และอนๆ เปนตน ถาหากเราจะเลกสญญานนเรากเพยงเลกสญญาดวยวาจากได ซงในกรณดงกลาวนเปนทรกนดในทกๆ สงคม

2.2.2 ปญหาทเกดจากแบบของการเลกสญญา

ดงทรแลววาการแสดงเจตนาเลกสญญานนมหลายแบบหลายวธเชนการเลกสญญาโดยวาจา และการเลกสญญาโดยท าเปนลายลกษณอกษร หรอโดยท าดวยวธการอนๆ64ซงคนสวนใหญกชอบทจะเลอกท าสญญาทงาย หรอตามความถนดของตนอยางไรกตามถงแมวากฎหมายก าหนดแบบหรอวธการของการเลกสญญาไวอยางชดเจนแลวกตาม แตในความเปนจรงปญหามนกยงเกดขนอยเหมอนเดมเชน

ปญหาทเกดขนจากแบบของสญญาทท าโดยวาจา ดงทไดกลาวไปแลววาการท าสญญาโดยวาจาเปนการท าขนระหวางบคคลทวไปในเมอกอนสงคมลาวนยมท าสญญารปแบบนมากเนองจากมนท างายไมตองปฏบตตามหลกการอนใหยงยาก และอกอยางมลคาของสญญากมไมมาก ซงตองอาศยความไวเนอเชอใจกนเปนอยางด แตในปจจบนนสภาพเศรษฐกจ และสงคมของลาวมการเปลยนแปลงไปมาก ซงภายใตความเปลยนแปลงนมนไมไดท าใหพฤตกรรมของคนลาวมการเปลยนแปลงตามไปดวย คนลาวบางกลมยงนยมกนท าสญญาโดยวาจาอยเหมอนเดม แตอยางไรกตามมนไมไดหมายความวาการท าสญญาโดยวาจาไมไดมปญหาอะไรเกดขนเลย แตถาเราดจากขอเทจจรง

63กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญา, ฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 15 วรรค 4-5 64กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 15 วรรค 1

Page 81: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

64

แลวปญหาทเกดจากการท าสญญาโดยวาจานมมากมายในสงคมเนองจากการท าสญญารปแบบนไมมหลกฐานทชดเจนถาหากคสญญาอกฝายปฏเสธวาไมเคยท าสญญาดวยแลวกไมสามารถน าหลกฐานอนมากลาวอางเพอสรางความชอบธรรมใหแกตนไดถงจะน าพยานมายนยนใหกตาม65ดงนนถามปญหาเกดขนจากการทไมมหลกฐานมากลาวอางแลวคนสวนใหญเขาจะตกลงกนเอง หรอไมกจะมบคคลทเปนกลางมาไกลเกลยให ตวอยาง นาย ก. ท าสญญาขายทดนปลกสรางจ านวน 1 ไรใหกบนาย ข. ในราคา 10 ลานกบโดยท าสญญากนดวยวาจาเมอนาย ข. ซอทดนไปแลวกไมท าเอกสารเกยวกบการโอนกรรมสทธในทรพยนนเลยเนองจากวาตนกมทอาศยอยแลว และคดวาคงไมนาจะมปญหาอะไรเกดขนหลงจากเวลาผานไปถง 15 ปทดนบรเวณนนราคาฟงสงขนมากถง 1 ไรระ 90 ลานกบเมอราคาทดนสงแบบนนาย ก. จงประกาศขายใหกบนาย ค. เพอสรางความมนใจใหกบผซอนาย ก. และนาย ค. จงใหเจาหนาทส านกทะเบยนทดนประจ าจงหวดตรวจสอบจงรวาทดน หรอโฉนดนนเปนกรรมสทธของนาย ก. จรงนาย ค. จงตดสนใจซอหลงจากนน 1 เดอนตอมานาย ข. รเรองวาทดนของตนถกนาย ก. เอาไปขายจงเรยกรองเอาเงนจากการขายทดนจากนาย ก. แตกถกปฏเสธ และยงกลาวอกวาทผานมากไมเคยขายทดนนใหกบนาย ข. แตอยางใด

ปญหาทเกดขนจากแบบของสญญาทท าโดยลายลกษณอกษร เพอท าใหสญญามความชดเจน และสามารถใชเปนหลกฐานทางเอกสารได ดงนนสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเมอเวลาผานไปถาหากสญญามฝายหนงฝายใดละเมดสญญา ซงท าใหอกฝายไดรบความเสยหายจนท าใหมการเลกสญญาไปในทสดตามหลกการของกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาแลว สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ66จากจดนเองท าใหเกดมขอคดวาถาสญญาทเปนลายลกษณอกษรเวลาจะเลกสญญาเราสามารถเลกสญญาดวยวาจาได หรอไมอยางไร ซงกลาวโดยกฎหมายแลวท าไมไดเนองจากวาสญญาทท าเปนหนงสอนนเวลาจะเลกตองแสดงเจตนาทเปนหนงสอเทานนถงจะเลกได

ตวอยาง นาย ก. เปนนกศกษาท าสญญาเชาหอพกกบนาย ข. ผใหเชาเปนนกธรกจซงกจะมสญญาทเขารางขนมาโดยท าเปนลายลกษณอกษรไวแลวหลงจากทเชาไปมระยะหนงผใหเชาผดสญญาเชาโดยไมท าการซอมหอพกให เชนประตเขาหองพงแต เจาของหอไมมาซอมให ประตเลยใชงานไมไดในทสดนกศกษาคนนนกอยไมไดกตองเลกสญญา

จากตวอยางนการทกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 ก าหนดสทธใหผทไดรบความเสยหายสามารถเลกสญญาได เมอดแลวมนกดอย คอมนไดใหสทธแกฝายทเสยหายแตปญหามนมอย

65ดาวอรณ หวางวงวจต, อางแลว เชงอรรถท 10, น. 55. 66กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาฉบบเลขท 01/ส ภ ช ลงวนท 08

ธนวาคม พ.ศ. 2551, มาตรา 37 วรรค 3

Page 82: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

65

วาสญญาเชาทท าเปนหนงสอนนกฎหมายบอกวาถาจะเลกสญญาตองมาท าเปนหนงสอกอนถงจะเลกไดตามมาตรา 37 วรรค 3 แตมนมปญหาทวาเมอนาย ก. ไมรกฎหมายไมรจะเขยนอยางไรถากฎหมายก าหนดไวเปนแบบนมนจะท าใหนาย ก. ไมสามารถเลกสญญาไมไดเพราะไมรจะเขยนอยางไร

จากเนอหาในขอกฎหมายทกลาวมานมนจงเกดมประเดนปญหาเกดขนมากมายการทกฎหมายก าหนดวาใหการท าสญญาทเปนรายลกษณอกษรเวลาจะเลกกตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอตามมาตรา 37 วรรค 3 นนถาผบรโภคเปนประชาชนทวไปทไมรกฎหมายยอมไมอาจจะเลกสญญาไดเพราะไมรจะเขยนอยางไร เมอกฎหมายบญญตไวแบบนมนท าใหสญญาเลกยากเกนไปซงปญหาในเรองการแสดงเจตนาเลกสญญากฎหมายลาวยงเปนปญหาอย

2.3 ผลของการเลกสญญา

ผลของการเลกสญญาในกรณทสญญาหากผกพนกนในระยะเวลายาวนนกฎหมายลาว

มาตรา 37 วรรค 4 นนจะไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และไมมระบบการเรยกคาเสยหาย เนองมาจากวา ถาหากมการใชสทธเลกสญญาของผทมสทธเลกสญญาแลว เมอคสญญาฝายหนงหากช าระหนในสวนของตนกอนแลว อกฝายหนงตองช าระหนเปนการตอบแทน เชนนาย ด า ตกลงรบนาย ขาว เขาท างานเปนลกจางในบรษทผลตน าดมไดตกลงคาแรงเดอนละ 1,000,000 กบตอเดอน โดยมก าหนดระยะเวลาการจางงาน 3 ป เมอนาย ขาว ท างานไดหนงป ปรากฏวาบรษทผลตน าดมของนาย ด า ขาดทนเพราะวาสนคาขายไมได เนองจากมคแขงทางการคาหลายบรษท เมอบรษทไมมเงนจายคาแรงใหกบนาย ขาว เปนระยะเวลา 5 เดอน ท าใหนาย ขาว เสยผลประโยชนจงบอกเลกสญญา ผลของการเลกสญญานคสญญาสนสดความผกพนนาย ด า ตองช าระหนตอบแทนใหนาย ขาว ในระยะเวลา 5 เดอน ซงเปนเงนเทากบ 5,000,000 กบ จากตวอยางนจะเหนไดวาในกรณนเปนไปตามมาตรา 37 วรรค 4 คอจะไมมระบบในการกลบคนสฐานะเดมกลาวกคอวา เพยงแตวาหนทคางช าระกอนการเลกสญญาลกหนตองช าระใหครบ

ส าหรบผลของการเลกสญญา ในกรณทสญญาหากใหมการช าระหนครงหนงครงเดยวโดยหลกการแลวจะท าใหสนสดความผกพนตามสญญา ซงมนจะเกดปญหาในตวบททวาผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไรเนองจากมาตรา 37 วรรค 4 ไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม จากเนอหาทระบไววา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทนส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป” ผลของการเลกสญญาในกรณทมปญหานนมนเกยวของกบประเดนทวาคอ “ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน” ซงปญหามอยวามนไมพดถง

Page 83: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

66

หลกการกกลบคนสฐานะเดม และอกอยางถามความเสยหายเกดขนกยงไมมหลกความรบผดในการชดใชคาเสยหาย ตวอยาง นาย ก. ขายเครองคอมพวเตอรใหนาย ข. ในราคา10 ลานกบโดยนาย ข.บอกวาไมมเงนช าระใหในตอนนแตสนเดอนจะเอาเงนมาใหพอเมอถงก าหนดเวลานาย ข. กไมเอาเงนมาใหสกทนาย ก. จงเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 เพราะวานาย ก. ผขายกตองการเลกสญญา และทวงเอาคอมพวเตอรกลบคนเนองมาจากนาย ข. ไมจายเงน

จากตวอยางทกลาวมาจะเหนวานาย ก. ไดช าระหนของตนกอนแลวคอเอาเครองคอมพวเตอรมอบใหนาย ข. ไปแลวโดยหลกการนาย ข. ตองช าระหนตอบแทน ซงขอเทจจรงปรากฏวานาย ข. ไมมเงนช าระหนถานาย ก. จะเลกสญญา และทวงคอมพวเตอรคนกไมไดเพราะวากฎหมายลาวยงไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหายเอาไว

ปญหาการกลบคนสฐานะเดมเมอมการใชสทธเลกสญญาแลวสญญากเปนอนระงบสนไป และคสญญาแตละฝายกตองกลบคนสฐานะเดมเหมอนไมเคยมการท าสญญากนมากอนในกรณการเลกสญญาตาม 37 วรรค 1 คอ “ตองมความตกลงเหนดของคสญญา” ในกรณดงกลาวผลของการเลกสญญากจะเปนไปตามทไดตกลงกนเอาไวกคอตกลงกนไวอยางไรผลกจะเปนอยางนนตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาแตถาหากวาคสญญาตกลงกนไวเพยงแตใหสญญาเลกกนเทานนโดยไมตกลงเรองผลของการเลกสญญาเอาไวเมอเกดกรณแบบนขนมาผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไร ซงในกรณดงกลาวนกฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไว

สวนเรองการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 คอ “มการผดสญญาของคสญญาฝายใดฝายหนง” เมอสญญาถกระงบลงไป ถาลกหนเปนฝายผดลกหนตองรบผดจายคาสนไหมทดแทนใหกบเจาหนตามทไดตกลงกนเอาไวในสญญาแตถาสญญาไมไดตกลงเอาไวในเรองผลของการเลกสญญาในจะบงคบลกหนช าระหนตามหลกการอะไร กรณนผลของมนจะเปนอยางไรซ งในกฎหมายลาวกไมไดระบเอาไว

ประเดนดงกลาวนกฎหมายลาวไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม ดงนนจ าเปนไหมทกฎหมายลาวควรจะปรบปรงแกไขใหมระบบดงกลาว

ปญหาการเรยกคาเสยหาย เมอมการไมช าระหนของคสญญาฝายใดฝายหนงแลวคสญญาฝายทไดรบความเสยหายมสทธเลกสญญาแตฝายเดยวกไดตามมาตรา 37 วรรค 2 และผลของการเลกสญญามอยวา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไปถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทนส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป”

Page 84: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

67

ตามมาตรา 37 วรรค 4 ทกลาวไปนนถาในกรณการเลกสญญาแลวเกดมความเสยหายเกดขนมาเราจะเรยกคาเสยหายได หรอไมจากเนอหาทกลาวมานนกฎหมายลาวยงไมมระบบการเรยกคาเสยหาย ดงนนเมอมปญหาเชนน จ าเปนไหมทจะมระบบการเรยกคาเสยหายในกฎหมายลาว

2.4 ความตกลงรวมกนเลกสญญา

ความตกลงรวมกนในการเลกสญญากอนทจะเลกสญญาเราตองใหสญญานนเกดขนมา

กอน โดยทเนอหาของสญญาไมไดก าหนดเหตทท าใหสญญาเลกไดเอาไวในตอนตน แตอยางไรกตามถาหากคสญญาฝายหนงฝายใดคดทจะเลกสญญาขนมากสามารถท าความตกลงรวมกนไดตามมาตรา 37 วรรค 1 และมาตรา 38 ขอ 3 อาจจะกลาวไดวาสามารถเลกเมอใดกไดโดยไมตองมเหตการณอะไรเกดขนมาแลวผลการเลกสญญานกจะผกพนตามทไดตกลงกนไว หมายความวาถาตกลงกนอยางไรผลมนกจะเปนอยางนน

แตอยางไรกตามถาคสญญาตกลงกนทจะเลกสญญาเพยงแตอยางเดยวโดยไมไดตกลงเรองผลของสญญาประเดนของปญหามอยวาผลของสญญานนจะเปนอยางไรซงในเรองนกฎหมายลาวมาตรา 34 วรรค 4 ไมไดเขยนเอาไว ถาในกรณทตกลงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว มนกจะมปญหาทวาจะเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมเกดขนมา และในเรองนกฎหมายลาวกไมไดเขยนเอาไวเหมอนกน

กลาวโดยสรป การเลกสญญาวเคราะหในเชงกฎหมายเปรยบเทยบระหวางกฎหมายแหงสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาวกบกฎหมายไทย ซงในสวนของกฎหมายลาวผศกษาไดหยบยกเอามาตรา 37 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาในบทบญญตทวไปเปนมาตราหลกทจะน ามาวเคราะหนอกจากนนผศกษายงไดน าเสนอเหตการณเลกสญญาในกฎหมายเฉพาะเรองอกดวย เชนมาตรา 39, 40, 41, 50, 60, 62 และ 75 ทเกยวกบสญญาซอขาย สญญาซอขายสนคาเปนเงนผอน สญญายกทรพย สญญาเชา สญญารบเหมากอสราง และนอกจากนนยงน าเสนอเกยวกบการเลกสญญาตามมาตรา 28, 29, 32 และมาตรา 33 ของกฎหมายวาดวยแรงงานอกดวย ซงทงหมดนนไดน าเสนอไปกอนหนาแลวอยางไรกตามการเลกสญญาตามกฎหมายลาวมาตรา 37 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาจากตวบทผศกษามองวายงมปญหาอยไมนอยเกยวกบการปรบใช และการตความกฎหมายเนองจากวาเนอหาของกฎหมายทบญญตไวยงมความไมชดเจนอยซงอาจจะท าใหเกดปญหาขนมาไดเชน

ในมาตรา 37 วรรค 1 บญญตวา “สญญาสามารถเลกไดตามความเหนดของคสญญา”การตกลงเหนดของคสญญาเปนสงทท าใหสญญาสามารถเลกไดกจรงอยแตถาหากวาคสญญาตกลงก าหนดเหตไวในสญญาวาสญญาสามารถเลกเวลาใดกไดเชนนผศกษามองวามนอาจเกดความไมเปน

Page 85: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

68

ธรรมแกคสญญาอกฝายกได และอาจจะเปนเหตใหเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมขน ซงในเรองนกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตใดๆ เพอมาคมครองในสวนน

ส าหรบมาตรา 37 วรรค 2 บญญตวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนอาจจะเปลยนแปลง หรอบอกเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตคสญญาหากท าความตกลงกนไวอยางอน” การทกฎหมายก าหนดไวเชนนผศกษามองวาเปนการใหสทธแกคสญญาอกฝายมากเกนไป ถาหากฝายหนงผดสญญาคสญญาอกฝายกมสทธเลกสญญาแตฝายเดยวได ดงนนผศกษาเลยมองวามนท าใหสญญาเลกงายเกนไปเนองจากถาฝายหนงผดสญญาอกฝายกสามารถเลกได จากเนอหาทก าหนดไวแบบนมนอาจจะเกดปญหา ดงนคอปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม ปญหาความผดเลกนอย ปญหาการเลกสญญาทนทโดยไมใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอน และปญหาขาดเหตจ าเปนของการเลกสญญา ซงปญหาทกลาวมานกฎหมายลาวยงไมมกฎหมายบญญตเอาไว

การแสดงเจตนาการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 3 บญญตวา “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาจะเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ” จากเนอหานเมอพจารณาแลวผศกษาเหนวายงมปญหาอยเนองจากวามนอาจจะท าใหผบรโภคทเปนประชาชนทวไปทไมรกฎหมายหรอเขยนหนงสอกไมเปนแตอยากเลกสญญากไมสามารถเลกสญญาไดซงจะเปนเหตใหสญญานนเลกยากเกนไป

สวนผลของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 4 กยงปญหาอยเนองจากวากฎหมายลาวไมมระบบการกลบคนสฐานะเดม และไมมระบบการเรยกคาเสยหาย

ปญหาทงหมดทกลาวมาตามมาตรา 37 นเหนวากฎหมายลาวยงมปญหาในเรองการปรบใช และการตความหมายอยอาจเปนเพราะกฎหมายทเขยนไวไมชดเจน และมหลายอยางทกฎหมายไมไดเขยนเอาไวซงปญหาเหลานนมนเปนสงทส าคญมากในการพฒนา และปรบปรงแกไขระบบกฎหมายของลาวใหมความชดเจน เหมาะสม และมความเปนธรรมมากขนในอนาคต

Page 86: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

69

บทท 3 การเลกสญญาตามกฎหมายไทย

เมอบคคลทงสองฝายเขาทาสญญากนแลวจะทาใหความผกพนในทางสญญาเกดขน

และเกดมหนทจะทาใหทงสองฝายคอฝายเจาหน และฝายลกหนตองชาระหนตอกนดวยความเครงคดในกรณทหนดงกลาวหากมฝายหนงฝายใดหากไมชาระหน หรอชาระหนโดยไมถกตอง หรอไมครบถวนตามทระบไวในสญญา ซงการกระทาของบคคลดงกลาวกจะถอไดวาเปนการผดสญญา และจะทาใหฝายทไมผดสญญา หรอเจาหนกสามารถใชสทธของตนบงคบใหลกหนชาระหนตามสญญาไดตามมาตรา 2131 ประมวลกฎหมายแพง และพาณชย และนอกจากนนการผดสญญาของลกหนตามหลกกฎหมายแลวเจาหนมสทธเลอก หรอตดสนใจวาจะใหสญญานนเปนไปในลกษณะอยางไรเชน เลอกใหสญญายงคงดาเนนตอไป หรอเลอกใหสญญาสนสดลงโดยการบอกเลกสญญาถาหากเลอกกรณใหสญญาดาเนนตอไปเจาหนเพยงแตบงคบใหลกหนชาระหนตามสญญาใหถกตอง และครบถวน ถาหากวาสญญานนเปนสญญาตางตอบแทนแลวเจาหนใชสทธบงคบใหลกหนชาระหน ในทางตรงกนขามเจาหนกตองชาระหนตอบแทนใหเหมอนกนเชน สญญาซอขายเมอผซอไมชาระราคาสนคาจะถอวาเปนการผดสญญา ซงจะทาใหผขายมสทธบงคบใหผซอชาระราคาสนคานน และในขณะเดยวกนถาผซอชาระราคาสนคาไปแลวดงนนผขายกตองมอบ หรอโอนทรพยดงกลาวใหแกผซอ และในกรณตอมาคอการใชสทธเลกสญญากรณนเจาหนไมจาเปนตองเรยกใหลกหนชาระหนอกตอไปเพราะวาสญญามนไดสนสดแลว ดงนนสญญากจะมการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 3912และอาจจะเรยกคาเสยหายอกดวย

1มาตรา 213 “ถาลกหนละเลยไมชาระหนของตน เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบชาระ

หนกไดเวนแตสภาพแหงหนจะไมเปดชองใหทาเชนนนได เมอสภาพแหงหนไมเปดชองใหบงคบชาระหนได ถาวตถแหงหนเปนอนใหกระทาการอนหนง

อนใด เจาหนจะรองขอตอศาลใหสงบงคบใหบคคลภายนอกกระทาการอนนนโดยใหลกหนเสยคาใชจายใหกได แตถาวตถแหงหนเปนอนใหทานตกรรมอยางใดอยางหนงไซรศาลจะสงใหถอเอาตามคาพพากษาแทนการแสดงเจตนาของลกหนกได

สวนหนซงมวตถเปนอนจะใหงดเวนการอนใด เจาหนจะเรยกรองใหรอถอนการทไดกระทาลงแลวนนโดยใหลกหนเสยคาใชจาย และใหจดการอนควรเพอกาลภายหนาดวยกได

2นบแตนไปเมอระบมาตราเพยงอยางเดยว ใหหมายความถง มาตราในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

Page 87: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

70

แตอยางไรกตามเมอลกหนหากผดสญญา หรอไมชาระหนตามทระบไวในมาตรา 3873

เจาหนมสทธเลอกสองกรณดงทกลาวมาแลวขางบนคอ ๑.ใหสญญายงคงดาเนนตอไปหลงจากนนกทาการบงคบใหลกหนมาชาระหนให ๒.ใชสทธบอกเลกสญญา ซงในกรณท ๒ นไมใชวาถาลกหนไมชาระหนแลวเจาหนจะใชสทธเลกสญญาไดโดยทนทเนองจากมาตรา 387 นนไดวางระบบไววาจะตองใหเวลาพอสมควรแกลกหนไดแกตวเสยกอนถาหากเวลาตามทใหโอกาสแกตวนนหากหมดไปแตลกหนกยงไมชาระหนใหดงนนเจาหนจงจะสามารถใชสทธเลกสญญาได

การเลกสญญาถอวาเปนการระงบหนอยางหนงแตการทจะทาใหสญญาเลกไดนนจะตองอาศยเหตบางประการณตามทกฎหมายใหสทธเอาไวเทานนถงจะเลกสญญาได การเลกสญญาเปนอกหวขอหนงทผศกษามความสนใจเปนอยางมากเพอจะศกษาใหรบรถงหลกการทเปนสากลทหลายประเทศในโลกนยอมรบวาเปนหลกการทถกตอง และสามารถนามาใชไดจรงในทกๆ สงคมดงนนผศกษาจงเลอกเอาหวขอการเลกสญญามาเปนหวขอในการทาวทยานพนธ และเพอจะทาการวเคราะหเปรยบเทยบกบการเลกสญญาตามกฎหมายแหงสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว กบกฎหมายไทย หวขอนผศกษาไดหยบยกเอาประเดนตางๆ ขนมาเพอจะทาการศกษาในเชงเปรยบเทยบวากฎหมายทงสองประเทศนมความเหมอน และความแตกตางกนอยางไรบางในทางวชาการ เพอนาเอาผลของการศกษานไปปรบปรง และพฒนากฎหมายของทงสองประเทศในอนาคตตอไปโดยทประเดนตางๆ ทนามาพจารณานนมดงน

เหตของการเลกสญญา

การแสดงเจตนาเลกสญญา

ผลของการเลกสญญา

ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ในประเดนทง 4 หวขอนถอวาเปนประเดนหลกเกยวกบกรณศกษาในสวนของกฎหมาย

ไทย และกฎหมายลาวทจะนามาวเคราะหในเชงเปรยบเทยบใหเหนถงความตางกนวามอะไรบางซงจะไดนาเสนอในรายละเอยดตอไปน

มาตรา 391 เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลวคสญญาแตละฝายจาตองใหอก

ฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมแตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

3มาตรา 387 ถาคสญญาฝายหนงไมชาระหน อกฝายหนงจะกาหนดระยะเวลาพอสมควรและบอกกลาวใหฝายนนชาระหนภายในระยะเวลานนกได ถาและฝายนนไมชาระหนภายในระยะเวลาทกาหนดใหไซร อกฝายจะหนงจะเลกสญญาเสยกได

Page 88: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

71

3.1 เหตของการเลกสญญา

ดงทกลาวมากอนหนานแลววาการเลกสญญาเปนการระงบหนอยางหนงทเกดจากขนสญญา ดงนนกอนทจะมการเลกสญญากจะตองมเหตบางประการทสามารถยกมาเปนขออางเพอทจะเลกสญญา ซงเหตทวานอาจจะเกดขนโดยขอสญญาทระบไวกอนลวงหนาหลงจากทสญญาดาเนนไประยะหนงหากเกดมเหตการณตามทระบไวนนเกดขน ซงเปนสาเหตใหฝายหนงฝายใดไมสามารถชาระหนได ดงนคสญญาอกฝายกสามารถอาศยเหตทเกดขนนนยกมาเปนเงอนไขทจะเลกสญญาไดนอกจากเหตเลกสญญาตามขอสญญาแลวยงมเหตทกาหนดไวในขอกฎหมายอกดวยทจะทาใหมการเลกสญญาได ซงโดยหลกการแลวการเลกสญญาไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยบรรพ 2 ลกษณะ 2 หมวด 4 ซงประกอบม 4 มาตราโดยเรมแตมาตรา 386, 387, 388และมาตรา 389 การจะเลกสญญากตองอาศยมาตราดงกลาวนเปนพนฐาน ซงมาตราเหลานไดวางหลกเกยวกบเหตของการเลกสญญาเอาไวเชน ในกรณทลกหนไมชาระหนตามมาตรา 387 และในการเลกสญญาทคสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหนตามกาหนดเวลาในกรณทเวลาเปนสาระสาคญในการชาระหนตามมาตรา 388 และนอกจากนนยงมกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของคสญญาตามมาตรา 398 และเหตเลกสญญาตามทสญญาเอาไวดงจะนาเสนอในรายละเอยดตอไปน

3.1.1 เหตของการเลกสญญาในขอสญญา เหตของการเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 386 กลาววา“ถาคสญญาฝายหนง

มสทธเลกสญญาโดยขอสญญาหรอโดยบทบญญตแหงกฎหมายการเลกสญญาเชนนนยอมทาดวยการแสดงเจตนาแกอกฝายหนง

แสดงเจตนาดงกลาวมาในวรรคกอนนน ทานวาหาอาจจะถอนไดไม” จากเนอหาในมาตราดงกลาวนกาหนดไวไมมากเทาไรแตมนกเปนการเปดโอกาส

ใหแกคสญญาทงสองไดแสดงเจตนาเลกสญญาของตนไวในขอสญญาได จากหวขอทผศกษาไดกลาวมานนคอ “เหตของการเลกสญญาในขอสญญา” หมายความวาเหตททาใหมการเลกสญญานนกแลวแตคสญญาจะทาความตกลงกนลวงหนาไวอยางไรกไดเชน สญญาชอขายรถยนตผขายและผชอไดตกลงกนไววา หากผซอถกสงยายไปรบราชการในตางจงหวดภายใน 6 เดอนนบแตวนทาสญญาผซอม

Page 89: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

72

สทธเลกสญญาได ดงนหากผซอไดถกสงยายไปจรงๆ ผซอกมสทธบอกเลกสญญาไดอนเปนเรองแลวแตคสญญาไดตกลงกน4

ค าพพากษาฎกาท 1996/2500 สญญาขายเครองทานาแขงกาหนดใหผขายตดตงใหเสรจภายใน 120 วน มฉะนนผขายยอมคนมดจาโดยเหตผลทผซอจะผลตนาแขงจาหนายไดทนในฤดรอนดงนนผขายตดตงเครองทานาแขงไมสาเสรจตามกาหนด ผซอบอกเลกสญญาไดตามขอสญญา

ค าพพากษาฎกาท 2532/2526 สญญาเชาหองตกแถวมขอสญญาระบวาผเชาตองเสยภาษโรงเรอนทกป ถาผดสญญาขอใดผใหเชามสทธบอกเลกสญญาไดทนท ปรากฏวาผเชาคอจาเลยไมชาระภาษโรงเรอนสาหรบตกแถวทเชา ศาลวนจฉยวาจาเลยผดสญญาแลวโจทกมสทธบอกเลกสญญาได

นอกจากนนการตกลงกนวาถาหากคสญญานนมการผดสญญาขอหนงขอใดแลวฝายทไมผดกสามารถเลกสญญาไดอยางนเปนตนเชน ค าพพากษาฎกาท 5730/2545 สญญาเชาสทธขายอาหารและสงพมพประจาสถานรถไฟมขอความวา ถาผเชาประพฤตผดสญญาขอหนงขอใด ผใหเชามสทธทจะเลกสญญาเสยไดทนท สวนเงนประกนและเงนคาเชาทเกบลวงหนาไว ผใหเชากอาจจะรบเสยไดเมอจาเลยผเชาประพฤตผดสญญาเชา โจทกผใหเชาจงมสทธรบเงนประกนตามสญญาไดและไมมหนาทตองคนเงนประกนแกจาเลย กรณไมอาจนาเงนประกนดงกลาวมาหกชาระคาเสยหายทจาเลยตองรบผดตอโจทกได

ค าพพากษาฎกาท 2009/2515 2515 ฎ. 1483 จาเลยใหโจทกเชาทดนปลกตกแถว มขอตกลงวา โจทกตองปลกงวดแรก 52 หองภายในเวลาทกาหนดไมเสรจตองถกรบและเลกสญญาได โจทกปลกได 40 หองกหมดเวลาจาเลยเลกสญญาและรบหองทปลกแลวได

กรณการเลกสญญาในขอสญญาทกลาววาถาคสญญาผดสญญาขอใดขอหนงหรอการชาระหนแคบางสวนอกฝายสามารถเลกสญญาไดซงในเรองนผศกษามองวามนอาจจะเปนปญหาในแงขอสญญาทไมเปนธรรมดวยนอกจากนนการผดสญญาหรอการชาระหนบางสวนนนกฎหมายไมควรใหสทธแกอกฝายสามารถเลกสญญาไดทนทตามทไดกลาวไวในค าพพากษาฎกาท 5730/2545 ซงในเรองนกฎหมายแพงและพาณชยของไทยไมไดเขยนเอาไวเกยวกบการเลกสญญาบางสวนดงนนมนอาจจะเกดปญหาไดในอนาคต

4จด เศรษฐบตร, แกไขเพมโดย ดาราพร ถระวฒน, “หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรม

และ สญญา”, พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร. โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556, น. 288.

Page 90: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

73

นอกจากนนสทธเลกสญญาโดยขอสญญามใชเงอนไขบงคบหลงเกยวกบเรองนมนกวชาการกฎหมายมความเหนวานตกรรมทมเงอนไขบงคบหลงหรอเงอนเวลาสนสดยอมจะสนผลหรอสนสดเมอเงอนไขสาเรจหรอถงกาหนดเวลา5ดงนนการเลกสญญาเปนสทธของผทไมผดสญญาหรอเจาหนทจะเลอกหากประสงคจะเลกสญญากแสดงเจตนาเลกสญญาออกมา แตถาหากไมอยากเลกสญญากปลอยใหสญญาดาเนนตอไปแตเจาหนกตองหาวธเพอใหลกหนชาระหนใหตนอยางถกตองและครบถวนตอไป แตถงอยางไรกตามการกาหนดเหตของการเลกสญญาไวในขอสญญานนคสญญาสามารถทาได หลงจากสญญาดาเนนไปแลวหากมเหตการณทระบไวเกดขนคสญญากสามารถเลกสญญาไดเนองจากมาตรา 386 ใหสทธเอาไว สวนการกาหนดเหตเลกสญญานนตองอยบนพนฐานทถกตองเปนทยอมรบกนระหวางคสญญา ซงไมขดแยงกบกฎหมายหรอไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอไมขดศลธรรมอนดของประชาชน เมอตกลงกนแลวแตละฝายตองเคารพหลกการความศกดสทธของการแสดงเจตนานนอยางเครงครด

เมอสญญาเกดขนแลวหลงจากนนคสญญาไดทาความตกลงกนใหมซงการเลกสญญาโดยวธดงกลาวนจะตองทาความตกลงกนใหมหมายความวาตองทาความเสนอและคาสนองกนใหมเมอคาเสนอและคาสนองถกตองตรงกนแลวกสามารถเลกสญญาใหมได แตอยางไรกตามการเลกสญญาในขอสญญานอาจจะเกดปญหาในแงขอสญญาทไมเปนธรรมขนมากไดเชน ก. ทาความตกลงกบ ข. เพอให ข. มาเปนลกจางประจาในไรออย โดยทงสองตกลงเกยวกบคาแรงวนระ 300 บาท เวลาตอมาตามทองตลาดมความตองการนาตาลเพมมากขน ก. จงอยากผลตนาตาลใหไดมากกวาเดมจงตกลงเปลยนแปลงเนอหาของสญญารวมกบ ข. ใหมซงทงสองกเหนด โดยเนอหาของสญญาระบวา ข. จะตองตดออยใหได 2,5 ตนตอวนคาจางวนละ 600 บาท ซงเปนคาแรงทสง ข. จงเหนดและตอบตกลงทนท แตถาตดไมได ก. จะเลกสญญา โดยปกตแลวถาตดดวยมอคนหนงจะตดไดไมเกน 1,5 ตนตอวน6 หลงจากตกลงแลว ข. กตดออยตามปกตแตมแดดรอนจดทาให ข. หนามด เวยนหวเปนลม จงตดออยไมไดตามสญญา เมอขอเทจจรงเปนแบบน ก. จงเลกสญญา

5ศกด สนองชาต, “คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและสญญา”,

(พรอมทงระยะเวลาและอายความ) และขอสญญาทไมเปนธรรม (ตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ), พมพครงท 11, แ ขเพมเตม, พ.ศ. 2557, น. 517.

6http://www.nstda.or.th/nac2014/download/presentation/03_Issara.pdf, วนท 17 พ.ค. 58.

Page 91: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

74

จากตวอยางนนถงแมวา ก. จะมสทธและสามารถเลกสญญาไดตามมาตรา 386 แตมนอาจกอทาใหเกดความไมเปนธรรมแก ข. เนองจาก ข. กอยากมงานทา อยากมเงน และตองแบกหาบภาระในการเลยงดครอบครบลกเมยดวย ซงอาจจะเกดความไมเปนธรรมในขอกฎหมายได

คสญญาตกลงรวมกนเปลยนแปลงเนอหาของสญญาขนมาใหมถงแมวาจะไดรบความเหนดของทงสองฝายกตามแตมนอาจจะสรางความไมเปนธรรมใหกบนาย ข. กไดหากไมสามารถทาตามทไดตกลงไวในสญญา โดยเงอนไขจะตองตดใหไดวนละ 2.5 ตนจากทคนปกตสามารถตดไดเพยงแค 1.5 ตนตอวนเมอนาย ข. ตดไมไดตามกาหนดนนจะถอวาเปนกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยตามมาตรา 150 ทบญญตวา “การใด มวตถประสงค เปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย เปนการพนวสย หรอ เปนการขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด ของประชาชน การนนเปนโมฆะ” นอกจากนนสญญาดงกลาวนจะตกอยในพ.ร.บ. ขอสญญาทไมเปนธรรมตามทไดระบไวในมาตรา 4 วรรค 3 อน 3 ของพ.ร.บ.วาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ทบญญตวา“ ขอตกลงใหสญญาสนสดลงโดยไมมเหตผลอนสมควร หรอใหสทธบอกเลกสญญาไดโดยอกฝายหนงมไดผดสญญาในขอสาระสาคญ” ดงนนสญญานกจะไดรบความคมครองโดยขอสญญาทไมเปนธรรมดวย

กลาวโดยสรปกคอวาการเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 386 นนการจะเลกสญญาไดกตองอาศยเหตตามทไดกาหนดไวในสญญาแตเบองตนแตการตกลงกนนนตองไมใหขดกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดงามของประชาชนเมอเหตการณทกาหนดไวหากเกดขนอกฝายกมสทธเลกสญญาไดแตบางกรณอาจจะเกดปญหาในเรองขอสญญาทไมเปนกธรรมได

3.1.2 เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย สาหรบเหตของการเลกสญญาโดยขอกฎหมายนไดบญญตไวในประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยเรมแตมาตรา 387, 388 และ389 ซงมาตราดงกลาวไดกาหนดเหตของการเลกสญญาไวในตวบทอยแลววามเหตการณอยางไรจงทาใหคสญญาอกฝายใชสทธเพอเลกสญญาไดและนอกจากนกอนจะเลกสญญาตามขอกฎหมายนนตองดกอนวากฎหมายมการบญญตไวอยางไรหรอมกรณใดบางททาใหคสญญาสามารถใชสทธเลกสญญาได ซงโดยหลกแลวการจะเลกสญญาตามขอกฎหมายตองอาศยเหต 2 ประการคอ คสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหนตามมาตรา 387 และในกรณทคสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหน หรอการไมชาระหนตามกาหนดเวลาในกรณทกาหนดเวลานนเปนสาระสาคญของการชาระหนตามมาตรา 388 และกรณสดทายคอการชาระหนตกเปนพนวสยเพราะความผดของคสญญาฝายใดฝายหนงตามมาตรา 389 จากกรณดงกลาวนเองทเปนสาเหตใหคสญญาอกฝายใชสทธเลกสญญาไดดงจะนาเสนอในรายละเอยดตอไปน

Page 92: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

75

3.1.2.1 คสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน เมอสญญาเกดขนและผกพนคสญญาแลวแตละฝายตองชาระหนตอกน

อยางถกตองและคบถวนแตถาฝายหนงฝายใดไมชาระหนกจะถอวาเปนการผดสญญา การผดสญญาโดยสวนมากแลวลกหนจะเปนฝายทผดสญญามากกวาเจาหน ดงนนเกยวกบเรองนนกวชาการกฎหมายใหความเหนวาเมอลกหนไมชาระหนกฎหมายลกษณะหนกตองเขามาเกยวของในอนทจะบงคบเพอใหเจาหนไดรบการชาระหนหรอเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแกการไมชาระหน7 เพราะฉะนนการไมชาระหนโดยคสญญาฝายใดฝายหนงนนมนกเลยสงผลใหคสญญาอกฝายทไดรบความเสยหายมสทธในการฟองรองไปยงศาลเพอใหศาลพจารณาและหาวธการบางอยางเพอบงคบใหคสญญาฝายทผดสญญานนทาการชาระหนใหแกฝายทไดรบความเสยหายจงจะเปนสงทถกตองและเปนธรรม แตกอนทจะเขาสในรายละเอยดตางๆ นน เรามาทาความรจกเกยวกบความหมายของคาทรพยทวา “ชาระหน” กนกอนซงในความหมายนมนกวชาการกฎหมายมความเหนไววา

คาวา “ชาระหน” ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยตามมาตรา 194 ใชคาวา “Performance” ซงหมายความวาการดาเนนการอยางใดอยางหนงใหเปนผลสาเรจตามทไดตกลงกนไวในสญญา (Carrying out of something Such as a duty or the terms of a contract)8

“การไมชาระหน” ( Non-performance) อนเปนเหตแหงการเลกสญญานนหมายถงคสญญาฝายใดฝายหนงละเลยไมปฏบตตามหนาทตามสญญา หรอละเลยไมปฏบตตามสญญาทงหมด หรอไมปฏบตตรงตามเวลาหรอสถานท หรอดวยประการอน9จะเหนไดวาจดมงหมายของการชาระหนกเพอใหบรรลตามเปาหมายตามทของคสญญาไดตกลงโดยตางฝายตางก ไดผลประโยชนจากขอสญญานนนอกจากนนการชาระหนกเปนการปฏบตตามสญญาทมตอกนซงทกฝายกตองเคารพหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาทงสน แตในเมอคสญญาอกฝายไมยอมชาระ

7ไพโรจน วายภาพ, “คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน”, พมพครงท

10, แกไขและเพมเตม. กรงเทพมาหานคร. สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, 2555, น. 104.

8พรนภา อนทรเธยรศร , “ปญหาในการเลกสญญา”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552, น. 20.

9เพงอาง, น. 30.

Page 93: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

76

หนหรอไมสามารถทจะชาระหนตอไปไดตามทบญญตไวในมาตรา 387 การเลกสญญาจงเปนวธการหนงทคสญญาอกฝายทไมผดจะตองคานงถง

เมอมการผดสญญาหรอมการไมชาระหนตามมาตรา 387 เกดขนคสญญาฝายทไมผดสญญามสทธเลอก 2 วธการคอ ปลอยใหสญญานนดาเนนตอไปสวนเจาหนอาจจะฟองรองบงคบใหลกหนทาการชาระหนโดยการฟองรองขนศาล และอกวธหนงคอการบอกเลกสญญา ในสองวธการทกลาวมานเปนสทธทคสญญาทไมผดมสทธเลอกไดตามทตองการ ถาหากวาเจาหนเลอกใชวธการบอกเลกสญญา ดงนนในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 387 ทไดกลาวไววา “ถาคสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหนอกฝายหนงจะกาหนดระยะเวลาพอสมควรแลวบอกกลาวใหอกฝายนนชาระหนภายในระยะเวลานนกไดถาฝายนนไมชาระหนภายในระยะเวลาทกาหนดใหไซร อกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได” ตวอยาง นาย ก. เชาบานนาย ข. ระยะเวลา 1 ปคาเชาเดอนละ 5,000 บาทสญญาระบวานาย ก. ตองจายเงนคาเชาทกเดอนแตปรากฏวา 2 เดอนแลวทนาย ก. ไมไดจายเงนคาเชาเนองจากวาตกงานเลยไมมเงนจายดงนนนาย ข. เจาของบานกมาเตอนและใหเวลาวาอก 1 เดอนและบอกวาถายงไมจายเงนคาเชาอกจะเลกสญญาทนท

อยางไรกตามเมอคสญญาฝายทมสทธเลกสญญาเลอกทจะเลกสญญาตามมาตรา 387 ดงนนจะใชสทธเลกสญญาทนทไมได จะตองใหเวลาหรอโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอนเมอถงกาหนดเวลาทใหโอกาสแลวจงจะเลกสญญาได เกยวกบเรองนผศกษามองวามาตรา 387 นนจะตองปฏบตโดยผานสองขนตอนดวยกนถงจะเลกสญญาไดผศกษามองวามนมขนตอนมากเกนไปจะทาเปนขนตอนเดยวไดหรอไม ซงในเรองนกฎหมายแพงและพาณชยของไทยไมไดเขยนเอาไว

นอกจากนนตามตวบททบญญตวา “ถาคสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหน” คาวาการไมชาระหนกฎหมายยงกาหนดเอาไวไมชดเจนเทาไรเนองจากวาการไมชาระหนนนสามารถตความไดหลายแบบเชน การชาระหนแคบางสวน การชาระหนลาชา การไมชาระหนเลย ทงหมดทกลาวมานนกเปนการไมชาระหนเหมอนกน การไมชาระหนนนจะตองมลกษณะอยางไรหรอมความรายแรงขนาดไหน ซงในเรองนกฎหมายไทยกไมไดระบไวชดเจน ดงนนจากมาตรา 387 ผศกษามองวายงเปนปญหาในการตความกฎหมายคอ เมอลกหนไมสามารถชาระหนไดทงหมดแตกสามารถชาระหนไดแคบางสวนตามบทบญญตของมาตรา 387 นนกถอไดวาเปนการไมชาระหนเหมอนกนซงเปนเหตใหคสญญาฝายเจาหนมสทธเลกสญญาไดเชน นาย ก. สงซอเสอยด 10,000 ตวกบนาย ข. ในราคาตวละ 150 บาทกาหนดเวลาสงมอบภายในระยะเวลา 5 วนเมอถงกาหนดเวลาสงมอบนาย ข. สงเสอยดใหเพยงแต 6,000 ตวสวนทเหลออก 4,000 ตวผลตไมทนเนองจากนาทวมโรงงานไมสามารถผลตไดทน เมอสงมอบไดแคบางสวนไมครบถวนตามจานวนนาย ก. จงบอกเลกสญญาทงหมด

Page 94: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

77

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ข. ชาระหนแคบางสวนซงถอไดวาเปนการผดสญญาตามมาตรา 387 เปนเหตใหนาย ก. มสทธบอกเลกสญญาดงนนการชาระหนแคบางสวนผซอควรรบเอาสนคานนไวไมควรถงกบเลกสญญามนอาจจะทาใหเกดความไมเปนธรรมแกนาย ข. ไดอกอยางในการปฏเสธไมรบเอาสนคานนนาย ก. กไมไดประโยชนอะไร กฎหมายไทยถาลกหนไมชาระหนเจาหนมสทธเลกสญญาไดถากรณทมการชาระหนบางสวนเกดขนเหมอนกรณตวอยางนจะทาอยางไรซงในเรองนกฎหมายไทยยงไมมระบบเกยวกบการเลกสญญาบางสวน

โดยหลกการแลวสญญาจะชนสดลงเปนผลสาเรจไดกตอเมอลกหนชาระหนตามทสญญาระบไวอยางถกตองครบถวนและสมบรณ จากประเดนดงกลาวนทาใหมาตรา 387 ยงมประเดนทตองพจารณาตอไปอกวาถากรณทลกหนปฏเสธโดยชดเจนวาจะไมชาระหนกอนจะถงเวลาของการชาระหน ถาเปนแบบนเจาหนจะเลกสญญากอนกาหนดเวลาไดหรอไมเชน นาย ก. ทาสญญาซอขาวสารกบนาย ข. จานวน 5,000 กโลกรมเพอมาไวกนในชวงหนาฝนกลววาถาไมซอไวตอนนอกหนอยราคาขาวจะสงขนกวานในสญญาระบวานาย ข. ตองสงมอบเขาภายใน 15 วนนาย ข. ไดนาขาวใสถงไวเตรยมทจะสงมอบหลงจากนน 5 วนตอมานาย ข. โทรศพทไปบอกนาย ก. วาขาวททาสญญาซอขายกนนนจะไมสงมอบใหเนองจากวาจะเกบไวกนเหมอนกน

จากตวอยางนเมอนาย ข. ปฏเสธแลววาจะไมชาระหนโดยการจะไมสงมอบขาวใหโดยหลกแลวนาย ก. ตองรอใหเวลาในสญญานนถงกาหนดเวลาการชาระหนกอนและใหโอกาสใหนาย ข. ไดแกตวกอนจงจะเลกสญญาได ถาเปนแบบนอาจจะเกดความเสยหายใหกบนาย ก. มากเพราะอยางไรกจะไมไดรบการชาระหนอยด ดงนนนาย ก. จะเลกสญญาทนทไดหรอไมเมอเกดกรณแบบนขนมา ซงในเรองนกฎหมายไทยไมไดระบเอาไว

นอกจากปญหาเรองลกหนปฏเสธชดเจนวาจะไมชาระหนแลว ยงมอกปญหาในเรองการเลกสญญากอนถงกาหนดเวลาการชาระหนในกรณทลกหนมพฤตการณทชดเจนวาลกหนไมสามารถชาระหนไดอยางสนเชงตามกาหนดเวลา ในกรณนเจาหนจะเลกสญญากอนไดหรอไม โดยไมตองรอใหเวลาของการชาระหนมาถงเชนนาย ก. ทาสญญาจางนาย ข. มาสรางบานใหเพอจะทาเปนเรอนหอหลงจากแตงงาน สญญากาหนดเวลาการกอสราง 5 เดอนมลคาสรางบาน 4 ลานบาทสวนอปกรณและเครองไมเครองมอในการกอสรางทงหมดนนนาย ก. ไดทาสญญาซอขายกบนาย ค. หลงจากสญญาเกดขนแลวนาย ข. กอดาเนนการสรางบานตามปกต 2 เดอนตอมานาย ค. มาทวงหนคาอปกรณกอสรางทจายไมครบจานวน 10 ลานบาทซงในเวลานนาย ก. กบอกวาไมมเงนจายใหเนองจากตกงานไมมเงนเกบ และไมมเงนเดอนอกแลว เมอลกหนมพฤตการณทชดเจนวาไมสามารถชาระหนไดเจาหนจะสามารถเลกสญญากอนกาหนดไดหรอไม ถานาย ข. ดาเนนการสรางบานตอไปจนสาเรจกอาจจะไมไดเงนคากอสรางอยด อกอยางนาย ก. กยงมหนทตองชาระใหนาย ค. อกมาก แต

Page 95: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

78

อยางไรกตามเรองนกฎหมายไทยยงไมมบทบญญตเขยนเอาไววานาย ข. จะมสทธเลกสญญาไดกอนกาหนดเวลาหรอไมอยางไร

3.1.2.2 คสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหนในกรณทเวลาของการช าระหนเปน

สาระส าคญ เมอลกหนไมชาระหนตามหลกในมาตรา 387 นนเจาหนจะกาหนดระยะเวลา

พอสมควรเพอใหโอกาสแกลกหนไดแกตวกอนและเมอเวลาตามทใหโอกาสนนมาถงแตลกหนกยงไมชาระหน กรณนเจาหนจงจะใชสทธเลกสญญาไดเชน ก. ไปซอแอรเยนจากราน ข. แลวใหมาสงและตดตงใหดวยในระยะเวลา 1 วนใหแลวเสรจปรากฏวาถงกาหนดเวลา ข. กยงไมมาสงและตดตงให ก. จะเลกสญญาทนทไมไดจะตองใหเวลา ข. กอนระยะหนงกอน ตอมา ก. ไดใหเวลา ข. อก 2 วน เพอใหมาสงมอบและตดตงใหปรากฏวา เมอถงกาหนดเวลาทใหโอกาสแลว ข. กยงไมมาสงใหดงนน ก. ถงจะมสทธเลกสญญาได ซงในเรองนนกวชาการกฎหมายมความเหนวาการไมชาระหนนนตองเปนการชาระหนทยงอยในวสยทจะทาได10 อาจกลาวไดวากาหนดเวลาของการชาระหนทระบไวในมาตรา 387 นนเวลาไมใชประเดนหลกหรอไมใชสาระสาคญเทาไรเนองจากยงมการใหโอกาสและเวลาแกลกหนไดมการแกตวอย แตสาหรบมาตรา 388 นจะมความหมายทตรงกนขามและเปนขอยกเวนแบบพเศษเอาไวโดยมเนอหาบญญตไววา “ถาวตถประสงคแหงสญญานน โดยสภาพหรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลสาเรจไดดวยการชาระหน ณ เวลาทไดกาหนดไวกด หรอภายในระยะเวลาใดเวลาหนงซงกาหนดไวกด และกาหนดเวลาหรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายหนงฝายใดมไดชาระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได มพกตองบอกกลาวดงวาในมาตรากอนนนเลย” จะเหนไดวาเวลาของการชาระหนตามมาตรา 388 นมความสาคญเปนอยางมากตอกบความสาเรจ และผลประโยชนทเจาหนควรจะไดรบจากการชาระหนนน ถาหากลกหนมการผดนดไมชาระหนตามเวลาทไดระบไวอาจจะทาใหเจาหนไดรบความเสยหายเปนอยางมาก และการชาระหนของลกหนในเวลาตอมากจะไมเกดผลประโยชนอะไรเลยแกเจาหน ตวอยาง วนท 15 เมษายน 58 ซงเปนวนสดทายของการเลนนาสงกรานต ในตอนกลางคนทวตจะมงานบญททางผใหญบานจดขนเพอหารายไดเขาวต นาย ก. กเลยจางนาย ข. มาสรางเวทไวสาหรบเปดพธในเวลา 19 โมง 00 นาท และจะใชเวทนเพอแสดงคอนเสรตดวย ในงานมการขายตวเพอเขาชมคอนเสรต สญญาระบวานาย ข. ตองสรางเวทนใหแลวเสรจกอนเวลา 19 โมง 00 นาทเทานนเพราะงานนสาคญมากๆ จะมผวาราชการจงหวดมาเปดงานใหและมแขกมากมาย แตพอถงกาหนดเวลาของการชาระหนนาย ข. ยง

10พรนภา อนทรเธยรศร, อางแลว เชงอรรถท 8, น. 44.

Page 96: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

79

สรางไมเสรจยงขนเครองไมเครองมอสรางอย เมอเปนเชนนนาย ก. จงเลกสญญากบนาย ข. ทนท แลวอาศยศาลาของวตเปนเวทในการเปดงานและเวทแสดงคอนเสรตแทน ตอมาเวลา 24 โมง 59 นาท เวทพงกอสรางแลวเสรจแตไมมประโยชนหรอเปนการชาระหนทไรประโยชนแกนาย ก. เพราะพธทสาคญทสดนนไดเปดไปแลว อกอยางคนดกกลบบานเกอบหมดแลวนาย ก. มสทธทจะไมรบการชาระหนนนกได และมสทธเรยกเอาคาสนไหมทดแทนอกดวย

จะเหนไดวาเมอลกหนไมชาระหนตามกาหนดเวลาทระบไวในสญญาในกรณทเวลาของการชาระหนมความสาคญเปนอยางมาก ถาหากไมมการชาระหนในเวลาทกาหนดไวแลวจะทาใหเกดความเสยหายมากทสดแกเจาหน ดงนนเจาหนกไมควรจะตองใหโอกาสแกลกหนไดแกตวอกตอไปเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 388 ได แตอยางไรกตามเวลาของการชาระหนตามมาตรา 388 จะมความหมายสาคญมากถงขนาดมสทธใหเลกสญญาโดยทนทอยกจรง แตถาหากวาเจาหนหากยอมรบการชาระหนทลาชากวากาหนดเวลาของลกหนเชนจากตวอยางตามปกตกาหนดเวลาใหแลวเสรจตองกอนเวลา 19 โมง 00 นาท เมอถงกาหนดเวลาลกหนยงสรางไมเสรจ แตเจาหนไมไดใชสทธของตนบอกเลกสญญาตาม 388 แตกลบบอกวาถาดงนนจะตอเวลาใหอกคอ 20 โมง 30 นาทตองทาใหเสรจ แตพอถงกาหนดเวลาลกหนกยงสรางไมเสรจอกเจาหนจะใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 388 ไมได ในกรณดงกลาวนกสอดคลองกบคาเหนของนกวชาการกฎหมายบางทานไดใหความเหนเอาไววา “เมอลกหนไมชาระหนตามเวลา เจาหนไมไดใชสทธเลกสญญา แตกลบผอนผนรบชาระหนจากลกหนลาชากวาทกาหนดดงนเจาหนจะใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 388 ไมไดเพราะเทากบเจาหนมไดถอเอาเวลาเปนสาคญ”11ดงนนในกรณดงกลาวนถาเลกสญญาตาม 388 ไมไดกจะตองใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387 แทนซงเจาหนกจะตองไดใหโอกาสแกลกหนไดแกตวอกครง พอเมอเวลาตามทใหโอกาสแกตวผานไปแตลกหนยงสรางไมเสรจหรอยงไมชาระหนเจาหนจงใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 387 แทน

อยางไรกตามมาตรา 388 มนจะมปญหาในการตความอยวา เวลาเปนสาระสาคญของการชาระหน แตในขณะทลกหนผดสญญาเจาหนมพฤตการณทเปลยนแปลงไปคอไมตองการใหสญญาถกเลกแตเจาหนกลบใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเหมอนทกลาวไวขางบทน จะทาไดไหมเนองจากกฎหมายมาตรา 388 ไมไดเขยนเอาไววาใหโอกาสแกลกหนเพอแกตว และนอกจากนนมาตรา 388 กไมไดมบทบญญตไวโดยเดดขาดวาเจาหนจะตองเลกสญญาทงหมด หากวาแตวาเจาหนจะเลกสญญาบางสวนในกรณมาตรา 388 นจะไดหรอไมเพราะวากฎหมายกไมไดเขยนเอาไวชดเจน

11ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, “คาอธบายนตกรรมสญญา”, พมพครงท 18, แกไขเพมเตม

กรงเทพมหานคร. วญญชน, 2557, น 466.

Page 97: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

80

เชน นาย ก. รวมกบเพอนอก 3 คอ นาย ข. นาย ค. และนาย ง. เปนทหารผานศกไดรบอบตเหตขาขาดในระหวางการสรบและในวนท 3 กมภาพนธ 2558 นทงหมดจะขนรบรางวนเหรยญกลาหาญ ดงนนนาย ก. ไดทาสญญากบนาย แดง เพอใหนาย แดง ทาขาเทยมใหแตละคนรวม 4 อนกาหนดเวลาสงมอบขาเทยมในวนท 2 กมภาพนธ 2558 เมอถงกาหนดเวลาสงมอบแลวนาย แดง ทาขาเทยมเสรจแคของนาย ก. นาย ข. และนาย ค. เทานนสวนขาเทยมของนาย ง. ยงทาไมเสรจ ในกรณนถานาย ก. รบชาระหนจากนาย แดง เฉพาะขาเทยมของ ก. ข. และ ค สวนขาเทยมของนาย ง. ททาไมเสรจนนกเลกสญญาไปเพราะมนจะเปนประโยชนแก ก. ค. และ ค เนองจากวาเวลามนใกลเขามาแลว แตอยางไรกตามมาตรา 388 นกฎหมายไมไดเขยนเอาไวเกยวกบการเลกสญญาบางสวน

3.1.2.3 การช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหน

จากบทบญญตตามมาตรา 389 ไดบญญตไววา “ ถาการชาระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญาเสยกได” จากตวบทคาวาศพททวา “การชาระหนกลายเปนพนวสย” ในประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยไมไดใหความหมายเอาไว12แตกมนกวชาการกฎหมายพยายามใหความหมายเกยวกบความหมายนวา การชาระหนกลายเปนพนวสย หมายความวาการชาระหน ไมอาจเกดขนได หรอเปนไปไมได หรออกนยหนงไมอาจชาระหนไดสาเรจตามวตถแหงหนนนเอง 13 การชาระหนทงหมดหรอบางสวนกลายเปนพนวสยในบทบญญตตามมาตรา 389 นไดระบไวชดเจนวาตองเปนความผดของลกหน หรอโทษลกหนเทานนในเมอลกหนผดแลวเจาหนกมสทธเลกสญญาได และมสทธเรยกรองคาเสยหาย หรอคาสนไหมทดแทนจากการชาระหนทพนวสยไดตามมาตรา 218 เนองจากวาเมอเจาหนใชสทธเลกสญญาแลวเจาหนมสทธเรยกคาเสยหายไดตามทมาตรา 391 วรรค 4 ไดใหสทธเอาไวทบญญตวา “การใชสทธเลกสญญานนหากกระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม” ดงทจะนาเสนอในหวขอตอไป จากตวบท และความเหนของนกวชาการกฎหมายทกลาวมานผศกษาจะแยกพจารณาดงน

- การชาระหนกลายเปนพนวสยทงหมด - การชาระหนกลายเปนพนวสยบางสวน

12อรรถพล ศรสวสดนภาพ, “หลกการของการชาระหนกลายเปนพนวสย”, วทยานพนธ

มหาบณฑตนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551, น. 45. 13โสภณ รตนากร, “คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน”, บทเบดเสรจ

ทวไป. พมพครงท 11, แกไขและเพมเตม กรงเทพมหานคร. นตบรรณาการ, 2556, น. 108.

Page 98: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

81

การช าระหนกลายเปนพนวสยทงหมด การชาระหนกลายเปนพนวสยทงหมดนนหมายถงการทลกหนไมสามารถทจะชาระหนใหแกเจาหนไดเลยเชน นาย ก. จะยายเขาไปอยบานหลงใหมกเลยคดจะซอทวทดทสดมาไวในบาน กเลยทาสญญากบนาย ข. หลงจากเลอกแลวลกจางของนาย ข. กขบรถไปสงสนคาใหทบานแตในระหวางการทางนนไดแวะทานเขาและดมเบยร เมอทานเขาเสรจแลวกขบรถตอแตดวยความเมา และงวงนอนกเลยเกดอบตเหตซนตนไมรถพลกควาทาใหทวเสยหายใชการไมได และทรานกมแคเครองเดยวเทานนเพราะนาเขามาจากตางประเทศ เหตเกดขนครงนทาใหนาย ข. ไมสามารถชาระหนได หรอนาย ดา ซอววแมพนธจากนาย ขาว จานวน 2 ตวเพอมาเปนแมพนธกอนการสงมอบววดงกลาวกถกรถชนตายเนองจากนาย ขาว ไมใชความระมดระวงเพยงพอในการรกษานาย ขาว ไมมววสงมอบใหเนองจากมแค 2 ตวเทานน

จากสองตวอยางจะเหนไดวาลกหนไมสามารถชาระหนไดเนองมาจากวตถแหงนนนถกทาลาย หรอเสยหายไปจนไมสามารถสงมอบใหเจาหนไดซงจะถอไดวาเปนการชาระหนกลายเปนพนวสย แตอยางไรกตามจากตวบทตามมาตรา 389 ถาการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทโทษลกหนไดแลวเจาหนจะเลกสญญาเสยกได ซงในตวอยางนความเสยหายเกดขนโดยพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบคอ คนงานของนาย ข. ดมเบยรเมาแลวขบรถถอวาเปนความผดโดยความประมาทเลนเลอนาย ข. ตองรบผด และ การทงวถกรถชนตายนนเปนความผดของนาย ขาว เพราะไมใชความระมดระวงเพยงพอ ตามหลกแลวเจาหนมสทธทจะเรยกคาสนไหมทดแทน ไดตามมาตรา 218 วรรค 1 ทบญญตวา “ ถาการชาระหนกลายเปนพนวสยจะทาไดเพราะพฤตการณอนใดอนหนงซงลกหนตองรบผดชอบไซรทานวาลกหนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเจาหนเพอความเสยหายใดๆ อนเกดแกการไมชาระหนนน”

การชาระหนกลายเปนพนวสยทงหมดตามความหมายของมาตรา 389 นนถาหากโทษลกหนไดแลวลกหนตองรบผดชอบตามมาตรา 218

การช าระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวน หมายความทรพยทเปนวตถแหงนนนเปนวสยทสามารถชาระหนไดแตเพยงบางสวนไมไดพนวสยไปทงหมด หรอมการชาระหนใหกบเจาหนไปแลวบางสวน และสวนทเหลอไมสามารถชาระไดซงหนทชาระไปแลวนนเปนหนทยงมประโยชนใหแกเจาหนอยเชน นาย ก. ทาสญญาซอขายนาตาลจานวน 5 จากนาย ข. สญญาระบวานาย ข. ตองสงมอบนาตาลจานวนดงกลาวไปยงโรงงานทาขนมของนาย ก. ในระหวางการเดนทางเพอสงมอบลกจางของ ข. ขบรถโดยประมาทเลนเลอเปนเหตใหนาตาลสญหายไปจานวน 1 เ เปอรเซนตเทากบ 20% และสวนทเหลอจานวน 4 คดเปนเปอรเซนตเทากบ 80% ซงจานวนทขาดไปนนกไมสามารถสงมอบไดเนองจากโรงงานผลตนาตาลไมมวตถดบเพอทาการผลต

Page 99: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

82

นอกจากการชาระหนบางสวนทยงพอมประโยชนแกเจาหนอยบางแลวยงมกรณการชาระหนบางสวนซงสวนทชาระไปนนกลบไมมประโยชนใดๆ เลยแกเจาหน เชนนาย เอ ทาสญญาซอขายทว 47 นวหนงเครองจากรานนาย บ ซงเปนเครองเดยวทมในรานทดทสด เมอตกลงแลวนาย บ กใหคนงานของตนไปสงมอบในระหวางการสงมอบนนคนงานนาย บ จอดรอดทงไวใกลป านามนเพอเดนมาเขาหองนาโดยไมไดเอากญแจรถมาดวยจากนนขโมยเหนกเอากญแจนนนาไปเปดตรถแลวขโมยกเอาทวเครองนนวงหนไปคนงานของนาย บ มาเหนแตกวงไลตาม ขโมยจงทงทวไวแลววงหลบหน แตขโมยไดเอารโมทไปดวย จากนนกนาเอาทวไปสงใหนาย เอ แตเปดดไมไดเนองจากรโมททเปนตวควบคมทกอยางของทวถกขโมยเอาไป

จากสองตวอยางทไดกลาวไปนนเปนการชาระหนบางสวนของลกหนซงเปนหนอยยงอยในวสยทสามารถชาระไดในตวอยางแรกนนเปนหนทอยในวสยทสามารถชาระไดคอ นาย ก. ยงไดรบนาตาลอยจานวน 4ตนเทากบ 80% ซงยงเปนสวนทเกดประโยชนใหแกเจาหนไดอยบาง แตสาหรบการชาระหนในตวอยางทสองนนนาย เอ ไดรบการชาระหนเพยงแตทวทเทานนแตไมสามารถจะเปดไดเนองจากรโมททควบคมทกอยางหายไป ซงมนไมมประโยชนใดๆเลยแก เอ เพราะทวตองเปดไดสงไดโดยรโมทเทานนเมอนาย บ ชาระหนไมครบถวนโดยขาดสวนทเปนสาระสาคญไป ดงนนการชาระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวนจากบทบญญตตามมาตรา 389 ถาหากสงทกลายเปนพนวสยนนหากเปนความผดของลกหน หรอโทษลกหนไดแลวเจาหนกมสทธบอกเลกสญญาได และนอกจากนนเจาหนยงมสทธเรยกรองเอาคาสนไหมทดแทนตามมาตรา 218 วรรค 2 ไดอกดวยโดยทเนอหาบญญตไววา “ในกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวน ถาหากวาสวนทยงเปนวสยจะทาไดนนจะเปนอนไรประโยชนแกเจาหนแลว เจาหนจะไมยอมรบชาระหนสวนทยงเปนวสยจะทาไดนนแลว และเรยกคาสนไหมทดแทนเพอการไมชาระหนเสยทงหมดทเดยวกได”

นอกจากนการชาระหนกลายเปนพนวสยยงเกยวของกบเหตการณตามธรรมชาตอกดวยซงเรยกวา “เหตสดวสย” ความหมายของคาศพทนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 8 ไดบญญตไววา “เหตสดวสยหมายความวาเหตใดๆ อนเกดขนกด จะใหผลพบตกด เปนเหตทไมอาจปองกนไดแมทงบคคลผตองประสบ หรอใกลจะตองประสบเหตนน จะไดจดการระมดระวงตามสมควรอนพงคาดหมายไดจากบคคลในฐานะ และภาวะเชนนน”จากตวบทอาจจะกลาวไดวาถาเหตทไมสามารถจะปองกนไดจะถอวาเปนเหตสวสยแตถาปองกนไดจะไมถอวาเปนเหตสดวสยดงนน เหตสดวสยสามารถนามาเปนขออางทจะไมตองรบผดเนองจากไมสามารถควบคมหรอปองกนไดเชนนาย ก. ยมรถนาย ข. ไปซอของทตลาดจอดรถไวในทจอดรถบงเอญไฟฟาขดของเกดไฟฟาลดวงจรทาใหเกดไฟไหมรถเสยหายทงคนเหตนนาย ก. ไมตองรบผดชอบเนองจากเปนเหตสวสย แตถาหากวานาย ก. จอดรถไวในทหามจอดเดดขาดซงในขณะทคนงานกาลงซอมสายไฟฟาแรงสงเมอ

Page 100: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

83

เกดมไฟไหมและไหมรถ ในกรณนนาย ก. กจะตองรบผดแมจะเปนเหตสดวสยเหมอนกนเพราะนาย ก. ไมไดใชความระมดระวงเพยงพอและโดยสามญสานกเปนพฤตการณทนาย ก. ตองรบผดชอบ

นอกจากนยงมขอสงเกตอยวาการจะใหลกหนตองรบผดชอบนนกจะตองพจารณาตอไปวาลกหนไดใชความระมดระวงในการดแลรกษาทรพยนนดเพยงพอแลวหรอไมถาหากลกหนบกพรองทาใหเกดความเสยหายเกดขนแกทรพยลกหนตองชดใชคาเสยหายทเกดขนทงหมดเกยวกบประเดนนนกวชาการกฎหมายไดแบงระดบของความระมดระวงออกเปน 3 ระดบคอ

- ระดบความระมดระวงเหมอนเชนทเคยประพฤตปฏบตในกจการของตนเองตามมาตรา 659 วรรคหนง

- ระดบความระมดระวงตามวสยปกตชนหรอวญญชนตามมาตรา 659 วรรคสอง

- ระดบความระมดระวงตามวสยของผประกอบวชาชพตามมาตรา 659วรร สาม14เชน ลกหนทาธรกจการใหบรการขนสงสนคาทางเรอลกหนตองใชระดบความระมดระวงมากอยางเสมอนผทเชยวชานตามอาชพจะใชระดบความระมดระวงอยางบคคลทวไปไมไดถาหากเกดความเสยหายขนมาจากพฤตการณดงกลาวลกหนตองรบผดชอบทงหมด15

การชาระหนกลายเปนพนวสยโดยพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบจากตวอยางขางบนนลกหนคอนาย ก. ตองรบผดชอบจายคาสนไหมทดแทนใหกบเจาหนคอนาย ข. ตามมาตรา 218 วรรค 1 จากบทบญญตนเราตองมาพจารณาแลววาพฤตการณแสดงออกอยางไรบางทลกหนตองรบผดชอบซงในประเดนนนกวชาการกฎหมายไดใหเหตผลวาพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบหมายความวาลกหนเปนตนเหตหรอมสวนทาใหการชาระหนกลายเปนพนวสยไมวาจงใจหรอประมาทเลนเลอและรวมไปถงการกระทาของผทลกหนตองรบผดชอบ 16แตกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนผดนดนนจะไมสามารถใชบงคบกบมาตรา 218 ไดแตจะใชบงคบกบมาตรา 217 ทบญญตวา “ลกหนตองรบผดชอบในความเสยหายทเกดแตความประมาทเลนเลอในระหวางเวลาทตนผดนด” เชน นาย ดา ซองวแมพนธจากนาย ขาว จานวน 2 ตวเพอมาเปนแมพนธ

14อรรถพล ศรสวสดนภาพ, อางแลว เชงอรรถท 12, น. 104. 15คาพพากษาฎกาท 473/2519 จาเลยรบจางลากจงแพไมของโจทกแลวแพไมแตกเพราะชน

เสาสะพานขณะลากจงไป มใชถกกระแสงนาพดขาดลอยไป จาเลยทราบดวากระแสนาเชยวจงมหนาทตองระมดระวงอยางดในการลากจงเมอแพไมชนเสาสะพานแตกจงเปนความบกพรองของฝายจาเลยเอง ไมใชเหตสดวสยจาเลยตองชดใชคาเสยหายแกโจทกคอราคาไมทโจทกซอมา

16อรรถพล ศรสวสดนภาพ, อางแลว เชงอรรถท 12, น. 102.

Page 101: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

84

กาหนดเวลาการสงมอบ 4 วนซงตรงกบวนท 1 เมษายน 2558 แตถงกาหนดเวลาสงมอบนาย ขาว ผดนดไมสงมอบใหตอมาวนท 8 เมษายน 2558 นาย ขาว จงนางวมาสงมอบแตในระหวางการสงมอบนนเกดฟาผางวตาย ซงนาย ขาว ตองรบผดจายคาสนไหมทดแทนแกนาย ดา

จากเนอหาและตวอยางทกลาวมาขางบนนเปนการชาระหนกลายเปนพนวสยทงหมดหรอบางสวนโดยเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดเจาหนมสทธจะเลกสญญาและเรยกเอาคาสนไหมทดแทนจากลกหนไดตามมาตรา 218 แตอยางไรกตามจากบทบญญตตามมาตรา 389 นนเมอเอามาปรบใชแลวยงเกดปญหาอยวาถาหากวากรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผดแลวเจาหนเจาหนจะเลกสญญาไดหรอไมเชน นาย ก สงซอรถจกรยานยนตจานวน 20คนจากรานนาย ข หลงจากคดเลอกเสรจแลวนาย ข กสงใหคนงานของตนไปสงในระหวางการเดนทางเพอไปสงนนเกดมเหตการณโจรปลนรถแลวทารายรางกายคนขบอยางหนกสไมได แลวขโมยกขบรถหนไปแตตามไมทนทาใหคนงานของนาย ข. ไมมรถทจะสงมอบไดเพราะถกขโมยเอาไปแลวตอมานาย ก. รเรองจงเลกสญญา

จากตวอยางนกจะถอวาเปนกรณทเปนการชาระหนทกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผดลกหนคอนาย ข. ไมสามารถชาระหนไดเนองจากวตถแหงหนนนสญหายและกลายเปนพนวสยซงไมใชความผดของลกหนถาหากเจาหนคอนาย ก. จะเลกสญญาในกรณนอาจไมเปนธรรมแกนาย ข. ไดเนองจากนาย ข. ไมไดผดอะไร ดงนนเจาหนคอนาย ก. จะเลกสญญาไมไดจะตองชาระหนใหกบนาย ข. กอนซงในประเดนนกฎหมายไทยไมไดเขยนเอาไววาถาลกหน ไมผดแลวเจาหนจะเลกสญญาไมได เกยวกบประเดนนมนกวชาการกฎหมายมความเหนตรงกบผศกษาวาการชาระหนพนวสยโดยโทษ “ลกหน” ไมไดแตโทษเจาหนได หรอโทษใครไมไดเลยแตเกดเพราะเหตสดวสยเชนนเจาหนกไมมสทธทจะบอกเลกสญญาตามมาตรานได17

สงทเปนปญหาอกกรณหนงจากการชาระหนกลายเปนพนวสยบางสวนโดยความผดของลกหนกคอในบทบญญตตามาตรา 389 นนยงระบไวไมชดเจนเกยวกบ“การชาระหนบางสวนเพราะเหตอนจะโทษลกหนได”ซงเนอหาตามมาตรานใหสทธเจาหนสามารถเลกสญญาได แตผศกษากาลงจะบอกวาการชาระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวนเจาหนจะสามารถเลกสญญาบางสวนไดหรอไมหมายความวาใหเจาหนรบการชาระหนไวในสวนทสามารถชาระหนไดและอกสวนทเหลอทลกหนไมสามารถชาระหนไดนนกใหเลกสญญาไป เชน นาย แดง ตองการจะวางแสดงสนคาของบรษทจงทาสญญาเชาเตนบงแดดกบนาย ดา จานวน 30 ชดเพอตงวางแสดงสนคาตกลงกนสงมอบในวนท 28 เมษายน 2558 เมอถงวนสงมอบนาย ดา ไดใหคนงานของตนขนอปกรณขนรถโดย

17ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 11, น. 468.

Page 102: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

85

ไมไดนบวามเทาไรเมอไปถงงานแลวตดตงเตนปรากฏวาเตนทไมครบ 5 ชดซงอาจจะทาหลนหายในระหวางการเดนทางหรออาจจะลมวาใหลกคาคนอนเชาไปแตในเวลานนาย ดา ไมมเตนอกแลวเพราะวาทงหมดมแคน ดงนนนาย แดง จงเลกสญญา

จากตวอยางนเปนกรณทโทษลกหนไดการชาระหนของนาย ดา ถอวาเปนการชาระหนบางสวนเทานน กรณนนาย แดง จะเลกสญญาบางสวนไดหรอไมเพราะถาดตามมาตรา 389 หากนาย แดง เลกสญญาไปทงหมดเลยกทาใหนาย แดง ไมมเตนททจะบงแดดใชในงานแสดงสนคาของตนไดเมอนาย ดา สงมอบเตนทใหไมครบตามจานวนนาย แดง จะเลกสญญาบางสวนทสงมอบใหไมไดนนไดหรอไม ซงในเรองนกฎหมายไทยไมไดเขยนเอาไว ในกรณดงกลาวนมนกวชาการกฎหมายแสดงความคดเหนไววาการชาระหนในสวนทไมไดพนวสยอาจจะยงเปนประโยชนกบเจาหนอยถาหากเจาหนไดใชสทธเลกสญญาไปทงหมดเสยทเดยวอาจจะเกดความเสยหายกบเจาหนมากกวากอาจเปนไปได18

กรณการช าระหนตกเปนพนวสยบางสวนโดยทไมใชความผดของลกหน จากบทบญญตในมาตรา 389เ า ม ส เล ส า เ าะกรณทการชาระหนตกเปนพนวสยเพราะความผดของลกหนเทานนแตถาหากวากรณทการชาระหนตกเปนพนวสยบางสวนในกรณทลกหนไมไดผดอะไรหรอโทษลกหนไมไดแลวในกรณนเจาหนจะยงมสทธเลกสญญาไดอยหรอไม เชนนาย ก. สงซอเครองสาอางจากนาย ข. จานวน 2,000 กลองกาหนดเวลาการสงมอบ 3 วนซงตรงกบวนท 30 เมษายน 2558 หลงจากทาสญญากนเสรจแลวนาย ข. ทาการจดสงโดยใหลกจางของตนไปสงใหแตในชวงระหวางการเดนทางเพอมาสงมอบนนมขโมยแอบเขาไปในรถในขณะทกาลงแวะเขาหองนาหลงจากทออกมาจากหองนากเหนขโมยวงหนออกจากรถเอาสนคาไปดวยจานวนหนง วงไลตามแตไมทนเมอสนคาถกสงถงทหมายแลวนาย ก. กตรวจดสนคาปรากฏวาเครองสาอางจานวน 350กลองหายไปนาย ข. สงมอบสนคาใหแค 1,650กลองยงขาดอก 350กลองแตนาย ข. ไมมสนคาสงใหอกแลวเพราะตองกสงซอมาจากตางประเทศคงตองใชเวลาหลายเดอนกวาสนคาจะมาถง ในเมอสนคาไมครบตามจานวนนาย ก. จงเลกสญญาไปทงหมด

จากตวอยางนเปนกรณการชาระหนตกเปนพนวสยบางสวนโดยท ไมใชความผดของลกหนหรอโทษลกหนไมไดหรอโทษนาย ข. ไมไดเนองจากมขโมยเอาสนคาไปเมอนาย ข. ชาระหนใหไมครบถวนตามจานวนนาย ก. จงเลกสญญาบางสวนนไปซงการเลกสญญาของนาย ก. น

18อรทย โคศลา , “การเลกสญญาบางสวน”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556, น. 4.

Page 103: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

86

มนทาใหนาย ข. ไดรบความเสยหายมากและอกอยางนาย ก. กจะไมไดประโยชนอะไรจากสญญาน ดงนนในกรณนเปนกรณทเปนการชาระหนกลายเปนพนวสยแตเพยงบางสวนโดยลกหนไมผดหรอโทษลกหนไมไดดงนนนาย ก. สามารถปฏเสธการรบชาระหนบางสวนกไดตามมาตรา 465 วรรค 1 ทบญญตวา“ หากวา ผขาย สงมอบ ทรพยสน นอยกวา ทไดสญญาไว ทานวา ผซอ จะปดเสยไมรบเอาเลย กได แตถา ผซอ รบเอา ทรพยสน นนไว ผซอ กตองใชราคา ตามสวน” ในกรณนเจาหนจะปฏเสธการชาระหนกไดแตมนจะเลกสญญาไดหรอไมนนกฎหมายไมไดเขยนเอาไว

อยางไรกตามผศกษาวาการชาระหนบางสวนของลกหนถงแมวากฎหมายจะใหสทธแกเจาหนเลกสญญาบางสวนไดตามมาตรา 465 วรรค 1 กตามซงผศกษามองวาเรองแบบนถงจะเปนการใชสทธตามกฎหมายกตาม แตนาจะเปนการใชสทธโดยไมสจรตโดยผาฝนมาตรา 5 ดงนนกฎหมายไมควรใหสทธแกเจาหนปฏเสธการชาระหนบางสวนของลกหนได เพราะมนอาจจะทาใหลกหนไดรบความเสยหายเชนนาย ก. สงซอเขากลองจากรานอาหารของนาย ข. จานวน 100 กลองเพอมาเลยงคนงานจานวน 100 คนเมอถงกาหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. สงอาหารมาใหจานวน 99 กลองใหยงขาดไปแค 1 กลองเทานนเพราะในระหวางการจดสงรบมากเลยทาหลนเมอไมครบตามจานวนนาย ก. กเลกสญญาไปซงจะทาใหลกหนคอนาย ข. ไดรบความเสยหายมาก แค 1 กลองทขาดไปกเลกสญญาได ถาหาก ก. จะเลกสญญานาจะเปนการใชสทธโดยไมสจรต แตในบางกรณบางครงกฎหมายตาม 389 กมเหตผลในตวของมนอยทไมอนญาตใหเจาหนปฏเสธการชาระหนและมสทธเลกสญญาเนองมาจากวาเจาหนกไดรบความเสยหายเหมอนกน เชน ในตวอยางเรองเดยวกนถาหากวานาย ข. ลกหนจดสงอาหารใหเพยง 5 กลองจากจานวน 100 กลอง ในขณะเดยวกนเจาหนกมสทธปฏเสธทจะไมรบเอาการชาระหนกไดตามมาตรา 465วรรค 1 ทบญญตวา“ หากวา ผขาย สงมอบ ทรพยสน นอยกวา ทไดสญญาไว ทานวา ผซอ จะปดเสยไมรบเอาเลย กได แตถา ผซอ รบเอา ทรพยสน นนไว ผซอ กตองใชราคา ตามสวน” เพราะมนเปนการชาระหนทไมสมเหตสมผลเลย ซงการชาระหนบางสวนในกฎหมายไทยตามมาตรา 389 ไมไดบญญตไวเกยวกบการใหสทธเลกสญญาบางสวนได

แตถงอยางไรกตามการชาระหนกลายเปนพนวสยพอจะสรปไดวาตามมาตรา 389นนเจาหนมสทธเลกสญญาไดเพยงแตในกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยทเกดจากความผดของลกหนหรอโทษลกหนไดแตกฎหมายไมไดพดถงกรณทโทษลกหนไมได ถาหากวามการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยไมใชความผดของลกหนแลวเจาหนจะทาอยางไรแตในเรองนกฎหมายไมไดเขยนเอาไว ดงนนถาลกหนไมผดหรอความผดนนอาจจะเกดขนจากเจาหนเองหรอเกดจากบคคลภายนอกหรอเกดขนจากเหตการณตามธรรมชาตแลวเจาหนจะอางมาตรา389 เพอเลกสญญาไม เ ราะว ามา รา389 กาหนดวาความผดนนตองเกดจากลกหนหรอโทษลกหนไดเทานนเมอโทษ

Page 104: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

87

ลกหนไมไดแลวลกหนกจะพนจากความรบผดหรอไมตองชาระหนอกตอไปโดยผลจากมาตรา 21919

ตวอยาง นาย ก. ทาสญญาซอขายลาไยทมาจากสวนของนาย ข. ท งสวนกาหนดสงมอบเดอนพฤศจกายน ป 2557 แตปรากฏวาตอมาเกดอทกภยทาใหนาทวมตนลาไยทงหมดดงนนกรณนนาย ข. จงไมสามารถทาการชาระหนไดเนองจากตนลาไยถกนาทวมหมดไมมลาไยทจะสงมอบอกแลวการชาระหนกลายเปนพนวสยไปแลวแมจะระบทรพยไวเปนเพยงประเภทยงไมไดระบตวทรพยออกเปนทแนนอนกตามแตกตองเปนลาไยจากสวนของนาย ข. เทานนและการพนวสยดงกลาวกไมใชความผดของลกหนดวยกรณเชนนนาย ข. กจะไมชาระหนและจะหลดพนจากการชาระหนนนตามมาตรา 219

จากตวอยางนยงมประเดนทเปนปญหาอยวาถาหากวาถาหากนาย ก จายเงนไปแลว 500,000 บาทเมอเกดเหตสวสยเกดขนลกหนกไมตองชาระหนและจะหลดพนจากการชาระหนไดตาม 219 แลวเงนทจายไปเจาหนจะเรยกเงนคนไดหรอไม ซงในเรองนกฎหมายไทยไมไดเขยนเอาไว

กลาวโดยสรปการเลกสญญาในขอกฎหมายซงเรมแตมาตรา 387, 388 และ 389 พอจะสรปในสวนทเปนปญหาตางๆ ไดดงน

- ปญหาการเลกสญญาตามมาตรา 387นนโดยทวไปตองผานสองขนตอน ดงนนจะเลกสญญาโดยการทาขนผานขนตอนเดยวไดหรอไมจาเปนตองใหโอกาสกอได

- ปญหาลกหนปฏเสธชดเจนแลววาจะไมชาระหนกอนเวลาชาระหนเจาหนจะเลกสญญากอนกาหนดเวลาจะไดหรอไม

- ปญหาลกหนมพฤตการณทชดเจนแลววาจะไมสามารถชาระหนไดอยางสนเชงกอนถงกาหนดเวลาและเจาหนจะเลกสญญากอนกาหนดเวลาไดหรอไม

- ปญหากาหนดเวลาตามมาตรา 388 เกยวกบการตความทวา เวลาของการชาระหนนนจะตองมความสาคญถงขนาดไหนเจาหนจงจะใชสทธเลกสญญาไดทนทโดยไมจาเปนตองใหโอกาสลกหนแกตว

- ปญหาการชาระหนบางสวนตามมาตรา 389 นจะเลกสญญาบางสวนจะไดหรอไม

19ประมวลกฎหมายแพง และพาณชย มาตรา 219 บญญตวา “ถาการชาระหนกลายเปนพน

วสยเพราะเหตการณอนใดอนหนงซงเกดขนภายหลงทไดกอหน และซงลกหนไมตองรบผดไซร ทานวาลกหนเปนอนหลดพนจากการชาระหนนน

ถาภายหลงทไดกอหนขนแลวนน ลกหนกลายเปนคนไมสามารถจะชาระหนไดไซร ทานใหถอเสมอนวาเปนพฤตการณททาใหการชาระหนตกเปนอนพนวสยฉะนน

Page 105: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

88

- ปญหาการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหน ไมผดเจาหนจะเลกสญญาไมได

- ปญหาเงนทจายไปแลวในกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผดเจาหนจะเรยกเงนคนตามทจายไปแลวนนจะไดหรอไม

3.2 การแสดงเจตนาเลกสญญา

การเลกสญญาเปนวธการหนงทจะทาใหสญญาระงบหรอสนไป20ดงนนแตกอนทสญญาจะถกระงบหรอสนไปนนคสญญาฝายหนงฝายใดกตองมการแสดงเจตนาเลกสญญากอนซงวธของการแสดงเจตนาเลกสญญานนไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหลกทวไปตามมาตรา 386 ทระบวา “ถาคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาไดโดยขอสญญาหรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย การเลกสญญาเชนนนยอมทาดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง” จะเหนไดวาการแสดงเจตนานนตองเปนเจตนาทมาจากผทมสทธตามกฎหมายถงจะทาไดโดยการแสดงเจตนาของบคคลทมสทธไปยงคสญญาอกฝายหนงทเปนฝายทผดสญญาหรอฝายทไมชาระหนวาตนตองการทจะเลกสญญาซงการแสดงเจตนาเพอเลกสญญาโดยหลกการแลวถอวาเปนการทานตกรรมอยางหนงทไมมแบบอาจจะเนองมาจากวากฎหมายไมมบทบญญตเอาไววาตองใหทาอยางไร เกยวกบเรองนมนกวชาการกฎหมายใหความเหนวา ผทานตกรรมไดแสดงออกโดยวธการปกตกคอเขยนเปนลายลกษณอกษรหรอกลาวโดยวาจาแจงเจตนาทานตกรรมนน21แตถงอยางนนกตามผทมสทธเลกสญญาถาอางตามความเหนของนกวชาการกสามารถแสดงเจตนาของตนโดยวาจาเพอเลกสญญากไดสวนการแสดงเจตนาการแสดงเจตนาฝายเดยวเพอเลกสญญากจะสามารถแสดงเจตนาทชดแจงหรอโดยปรยายกได มนกวชาการบางทานพยายาอธบายคาวา “โดยปรยาย” คอวาการกระทานนไมชดแจงวาผกระทามงหมายจะแสดงเจตนาเพอทานตกรรมหรอไมจงตองอาศยการสนนษฐานหากพจารณาโดยรวมแลวเหนวาเปนการแสดงเจตนาเลกสญญากมผลทาใหสญญาเลกกนได22เชนนาย ก กยมเงนนาย ข จานวน 50,000 บาท ตอมานาย ก ขอรองใหนาย ข มาสรางหองนาใหคาจางนนใหคดหกกลบลบหนหลงจากสรางเสรจแลวนาย ข ยงจะตองสงมอบเงนจานวน 5,000 บาทแตนาย ก บอกวาเงนทเหลอไมตองสงกไดพดแลวกฉกใบสญญากทงยอมถอวาเปนการปลดหนใหโดยปรยาย

20ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 11, น. 456. 21จด เศรษฐบตร, อางแลว เชงอรรถท 4, . 88. 22พรนภา อนทรเธยรศร, อางแลว เชงอรรถท 8, น. 24.

Page 106: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

89

ดงนนเมอคสญญาฝายทมสทธบอกเลกสญญาไดแสดงเจตนาของตนโดยปรยายเพอเลกสญญาไปแลว โดยหลกการแลวจะถอนไมไดเพราะวาไดแสดงเจตนาไปแลวกใหเปนไปตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาตามมาตรา 386 วรรค 2ซงในเรองนการถอนไดหรอไมไดนนนกวชาการกฎหมายมความเหนวาเนอหาทบทบญญตทหามเดดขาดหากวามสทธเลกสญญาตองการบอกถอนการแสดงเจตนาบอกเลกสญญากยอมทาไดโดยการบอกถอนไปตามทบญญตไวในมาตรา 169 วรรคแรก23

การบอกเลกสญญาในกรณทบคคลในสญญาแตละฝายมหลายคนการจะเลกสญญาไดนนทกคนทเขารวมในสญญาตองไดใชสทธรวมกนในการแสดงเจตนาโดยทมขอกฎหมายบญญตไวในมาตรา 390 กลาววา “ถาในสญญาใดคสญญาเปนบคคลหลายคนดวยกนอยขางหนงหรออกขางหนงทานวาจะใชสทธเลกสญญาไดกแตเมอบคคลเหลานนทงหมดรวมกนใชทงใชตอบคคลเหลานนรวมหมดทกคนดวยถาสทธเลกสญญาอนมแกบคคลคนหนงในจาพวกทมสทธนนเปนอนระงบสนไปแลวสทธเลกสญญาอนมแกคนอนๆ กยอมระงบสนไปดวย” เมอกฎหมายบญญตไวเชนนกหมายความวาหากเจาหนหลายคนในสญญาเดยวกนหากจะเลกสญญาขนมาเจาหนทกคนตองใชสทธรวมกนเหมอนกนซงกหมายความวาเจาหนบางคนจะเลกสญญาสวนอกคนกบไมอยากเลกสญญาแบบนทาไมไดตองรวมกนเลกถงจะถกตองโดยทตาลาทางวชาการใหตวอยางไววานาย ก. ตองสงมอบมาให ข. และ ค. ตามกาหนดเวลาทบอกกลาวใหสงมอบแต ก. ไมสงดงนจะใชสทธเลกไดกตอเมอ ข. และ ค. รวมกนใช24 ดงนนถาสญญาใดมลกหนหลายคนหากมเหตผลทจะเลกสญญาแลวเจาหนจะบอกเลกสญญาเฉพาะสาหรบลกหนบางคนนนไมไดเหมอนกน ซงฝายลกหนอาจจะเขาใจวาจะขอแยกสทธตางหากจากลกหนคนอนซงโดยหลกแลวแยกไมได ซงในเรองนมนกวชาการกฎหมายมความเหนวาการทไมสามารถแยกไดหรอไมสามารถเลกสญญาเพยงบางสวนนนมนจะเกดความยงยากในระหวางคสญญาเหลานนเปนอนมากอนงในระหวางเจาหนหลายคนนน ถาสทธในการเลกสญญาอนมแกเจาหนคนใดคนหนงเปนอนระงบสนไปแลวสทธเลกสญญาสาหรบเจาหนคนอนๆ กพลอยระงบสนไปดวยตามมาตรา 39025

23อธราช มณภาค, “คาอธบายนตกรรมและสญญาและขอสญญาทไมเปนธรรม: พรอมดวย

ตวอยางคาพพากษาศาลฎกาทเปนแนววนจฉยคาแนะนาในการศกษา และคาตอบคาถามกฎหมายตวอยางคาถามธงคาตอบและแนวคาตอบชนปรญญาตร เนตบณฑต อยการผชวยและผชวยผพพากษา”, พมพครงท 3, ปรบปรงเพมเตมใหมกรงเทพมหานครนตบรรณการ, 2548, น. 409.

24จด เศรษฐบตร, อางแลว เชงอรรถท 4, น. 296. 25ศกด สนองชาต, อางแลว เชงอรรถท 5, น. 508.

Page 107: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

90

3.3 ผลของการเลกสญญา

กลาวโดยหลกการเมอสญญาเกดขนคสญญาแตละฝายไดชาระหนตอกนอยางถกตองและครบถวนมนจงทาใหสญญาบนรผลสาเรจและชนสดลงดวยด แตในทางตรงกนขามถาหากคสญญาฝายใดฝายหนงไมชาระหนตามมาตรา 387 และเจาหนไดใหโอกาสลกหนไดแกตวแลวแตลกหนกไมยอมชาระหนอยดเจาหนจงใชสทธบอกเลกสญญา เมอสญญาถกบอกเลกจงทาใหนตสมพนธในทางสญญาถกระงบสนไปและกสงผลใหคสญญาตองกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 เมอสญญาถกทาลายลงไปกทาใหสญญาไมมผลตามกฎหมายอกตอไปเกยวกบเรองนนกวชาการกฎหมายมความเหนวามนจะสงผลยอนหลงไปถงเวลาทาสญญาดงนนจงเรยกใหชาระหนทตองชาระกอนเลกสญญาไมได26แตอยางไรกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 39127เมอมการเลกสญญาคสญญาแตละฝายจาตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะเดมดงทเปนอยเดมยอนหลงไปจนถงเวลาทาสญญา เรองนมวทยานพนธบางเลมอธบายเพมอกวาผลของการเลกสญญาคสญญาจงหลดพนจากความผกพนตามสญญาเสมอนหนงไมเคยมสญญาและไมมหนตอกน28กลาวโดยสรปเกยวกบผลของการเลกสญญามดงน

ถาวตถแหงหนตามสญญาเปนตวเงน การกบคนสฐานะเดมในกรณทเปนเงนกฎหมายไดใหทางเยยวยาโดยการใหมการบวกดอกเบยเขาไปดวยจดประสงคกเพอใหเกดความเปนธรรมแกเจาของเงนเนองจากวาถาลกหนมการเอาเงนดงกลาวไปเขาอาจจะนาเงนจานวนนนไปเพอหาผลประโยชนอยางอนกไดเชนเอาไปทาธรกจ หรอฝากไวธนาคารหรอใหคนอนยมเพอหวงจะได

26จด เศรษฐบตร, อางแลว เชงอรรถท 4, น. 298. 27ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 391 บญญตวา เมอคสญญาฝายใดฝายหนงได

ใชสทธเลกสญญาแลวคสญญาแตระฝายตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมแตทงนจะใหเปนทเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

สวนเงนอนจะใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนนทานใหบวกดอกเบยคดตงแตเวลาทไดรบไว

สวนเปนการงานอนไดกระทาใหและเปนการยอมใหใชทรพยนน การทจะไดใชคนทาไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการนนๆ ถาสญญามกาหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชตามนน

การใชสทธเลกสญญานนหากกระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม 28จตพล หวงสวฒนา, “ผลของการเลกสญญาตางตอบแทน”, วทยานพนธมหาบณฑต

นตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540, น. 31.

Page 108: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

91

ดอกเบย สาหรบอตราดอกเบยนนในตวบทไมมการกาหนดไวในเรองนนกวชาการกฎหมายใหความเหนวาถาไมกาหนดดอกเบยไวกตองใชตามมาตรา 7 อรอยละเจดครงตอปเมอถงเวลาชาระเงนคนแกกนฝายทไดรบเอาเงนไปนนตองเอาเงนนนมาคนทงหมดพรอมดวยดอกเบยโดยเรมคดดอกเบยนบแตเวลาทรบเงนไป29

สวนทเปนการงาน การทางานทไดทาใหแกกนกลาวโดยสภาพขอเทจจรงแลวไมสามารถทจะคนแกกนไดดงนนจงใหชดใชดวยเงนตามควรคาแหงการงานนนๆ ถาหากวาการงานททาใหแกกนนนไดตกลงกนแตตอนตน และระบมลคาของงานนนไวในสญญาแลวกใหปฏบตตามเจตนารมณของสญญานนตามมาตรา 391 วรรค 3 ตามหลกการเคารพความศกดสทธของการแสดงเจตนาเปนสาคญ

การชาระหนของคสญญาอนเกดแกการเลกสญญานนใหเปนไปตามบทบญญตแหงมาตรา 369 ทบญญตวา “ในสญญาตางตอบแทนนนคสญญาฝายหนงจะไมยอมชาระหนหรอขอปฏบตการชาระหนกได แตความขอนทานมใหใชบงคบถาหนของคสญญาอกฝายหนงยงไมถงกาหนด” เชนนาย ก ซอทวหนงเครองจากรานนาย ข ทตลาดในราคา 5,000 บาทตอมามการเลกสญญาขนมาหากผายหนงไมคนเชนนาย ข ไมยอมคนเงน ดงนนนาย ก มสทธไมยอมคนทวกได

3.3.1 การกลบคนสฐานะเดม

เมอมการใชสทธเลกสญญาแลวคสญญาแตละฝายจาตองใหแตละฝายกลบคนสฐานะเดมเหมอนกบวาไมไดมการทาสญญากนมากอนซงจะทาใหมผลยอนหลงเปนการระงบความผกพนระหวางคสญญาตงแตแรกทเขาทาสญญาโดยทมาตรา 391 ไดบญญตไววา “เมอคสญญาฝายใดฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลวคสญญาแตละฝายจาตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม” จะเหนไดวาจากตวบทนมการบงคบตามกฎหมายอยางเดดขาดแตถาหากวาคสญญาไดมการตกลงรวมกนไวลวงหนาวาเมอเลกสญญาไมจาเปนตองใหคสญญาอกฝายกลบคนสฐานะเดมกไดเนองจากวาไมใชบทบญญตทเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน30

คาพพากษาฎกาท 7618/2552 เมอสญญาเลกกนคสญญาตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะเดมการกาหนดคาของงานทจะตองชดใชแกกนจงมใชเปนคาตอบแทนหรอคาเสยหายแตเปนหนทางหนงทจะสามารถทาใหคสญญากลบคนสฐานะเดมไดสวนคาของงานทจะชดใชแกกน

29ปทมาวด บญโญภาส, “การเลกสญญา”, วทยานพนธมหาบณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, พ.ศ. 2532, น. 125. 30พรนภา อนทรเธยรศร, อางแลว เชงอรรถท 8, น. 27.

Page 109: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

92

นนกตองพจารณาจากมลคาของงานทโจทกทาใหแกจาเลยตามความเปนจรงจะยดเอาคาจางทจะตองชาระตามงวดงานทกาหนดไวในสญญาทเลกกนแลวมาเปนหลกเกณฑอกไมได เพราะคาจางทกาหนดใหชาระตามสญญานนอาจมการกาหนดสงทมใชคาของงานลงไปดวย

การกลบคนสฐานะเดมมความแตกตางกนออกไปเนองจากวาวตถแหงหนมนมความแตกตางกนออกไปคอมนจะมหนกระทาการหรอหนทงดเวนกระทาการดงนนเมอมหนกระทาการแลวสวนทเปนการงานททาโดยสภาพยอมไมอาจคนแกกนไดหรอไมอาจจะกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมไดเนองจากวามาตรา 391 วรรค 3 บญญตใหชดใชคนกนดวยการใชเงนตามควรคาแหงการนนๆ โดยการคานวณตามควรคาแหงการใชทรพยนนหรอถาในสญญามขอกาหนดกนไววาตองชดใชใหแกกนเทาใดกเปนไปตามนน

คาพพากษาฎกาท 175/2521โจทกทาสญญาตกลงกบจาเลยใหจาเลยสรางโรงภาพยนตรและตกแถวลงในทดนของโจทกดวยคาใชจายของจาเลยเองโดยโจทกตองยอมใหจาเลยเชามกาหนด 20 ปจาเลยผดสญญาในการกอสรางตามทตกลงกนไว โจทกไดบอกเลกสญญากบจาเลยโดยชอบแลวดงนสญญาและขอผกพนตางๆ ในสญญากอสรางตองสนสดลงจาเลยจงไมมสทธทจะเชาหรอครอบครองโรงภาพยนตรและตกแถวตามสญญานนอกตองคนทดนพรอมดวยสงปลกสรางดงกลาวใหโจทกสวนโจทกกตองชดใชคากอสรางอนเปนผลงานทจาเลยสรางลงไปใหแกจาเลยตามมาตรา 391 วรรค 3

ตวอยาง นาย ก ทาสญญาซอโทรศพท 1 เครองจากรานของนาย ข ในราคา 15,000 บาท ซอไปแลวไมชอบจงขอสงคนผขายกรบคนมาดงนนผลของการเลกสญญาในกรณนจะเปนอยางไรตามหลกการขนอยกบความตกลงถาหากวาไมมความตกลงกนเกยวกบเรองนผลของการเลกสญญานนจะกลบคนสฐานะเดมหรอไมจะเหนไดวาโดยหลกแลวตองถอตามหลกเจตนาถาเขาไมไดตกลงกนไวโดยชดแจงกตองดจากพฤตการณวาคสญญามเจตนากนอยางไรเกยวกบเรองนนกวชาการกฎหมายใหเหตผลวาตองไปใชมาตรา 171 ดพฤตการณตางๆ เพอคนหาเจตนาทแทจรงแลวบงคบไปตามนนแตถาไมมพฤตการณอะไรเลยทจะสนนษฐานไดวาคสญญามเจตนากนอยางไรจงจะไปใชมาตรา 39131

แตอยางไรกตามจากบทบญญตทกลาวมานมาตรา 391 ยงมปญหาทจะตองพจารณาดงน

- ในการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ยงมปญหาในการตความกฎหมายอยเนองจากกฎหมายไมไดพดถงเกยวกบการคนทรพยไวแตอยางใดเลยหรอวาการคนทรพยนนเปน

31พรนภา อนทรเธยรศร, อางแลว เชงอรรถท 8, น. 28.

Page 110: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

93

สวนหนงของการกลบคนสฐานะเดมหรอไมอยางไร ซงในเรองนกฎหมายไทยยงเขยนเอาไวไมชดอาจจะเกดปญหาในการตความได

- ถาหากมการเลกสญญาแลวกจะมการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391แลวมนอาจจะเกดปญหาขนมาไดวา ถาหากมการมอบทรพยอยางใดอยางหนงใหแกกนเพอเปนการมดจาหรอมการตกลงกนเกยวกบคาเสยหายไวลวงหนาทเปนเบยปรบเมอเลกสญญาแลวจะทาอยางไรถาถาผผดสญญาทรบทรพยทมดจาไวนนจะมสทธรบมดจาทรพยนนหรอไม และจะมสทธบงคบใหชาระเบยปรบไดหรอไมซงในเรองนกฎหมายไทยไมไดเขยนเอาไว

- ปญหาการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 วรรค 2 ทบญญตวา “สวนเงนทจะตองคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทานใหบวกดอกเบยเขาไปดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว” จากบทบญญตวาตองคนเงนพรอมดอกเบยดวยถาหากวาฝายทชาระเงนเปนผผดสญญาเองเมอเจาหนใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387 แลวยงจะตองคนดอกเบยใหอกหรอในเมอลกหนเปนคนผด เชน นาย ก. ซอรถยนตโดยการชาระหนเปนรายเดอนจากรานของนาย ข. สญญากาหนดชาระหนจานวน 100 เดอนซงนาย ก. ตองจายเดอนละ 10,000 บาท เมอตกลงกนแลวนาย ก. กชาระไดแค 2 เดอนปรากฏวาไมมเงนจายตอไปอกหลงจากนนนาย ข. กใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 387โดยตามหลกแลวเมอเจาหนใชสทธเลกสญญาจะตองใหอกฝายไดกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 วรรค 1 ซงมาตรา 391 วรรค 2 วาใหบวกดอกเบยเขาไปดวยมนเลยอาจจะเปนปญหาคอวามนจะมความเปนธรรมหรอไม เพราะวาผรบเงนไมไดทาผดอะไร แตคนทเปนคนผดนนเปนคนทชาระเงนเอง ซงมนอาจจะไมเปนธรรมใหแกอกฝายกได

3.3.2 การเรยกคาเสยหาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 391 วรรค 3 บญญตไววา “การใช

สทธเลกสญญานนหากกระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม” หมายความวาถาเจาหนมสทธเรยกรองคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการไมชาระหนของลกหนคอไมกระทบกระเทอนถงสทธของเจาหนในการทจะเรยกรองเอาคาเสยหายจากการทลกหนไมชาระหน ตามมาตรา 215, 216, 217 และ 218 เชนนาย เอ ทาสญญากบนาย บ โดยใหนาย บ กอสรางหองใหเพมอกจานวน 10 หองในโรงแรมของตนเพอรองรบแขกนกทองเทยวในชวงสงกรานตในอก 2 เดอนขางหนาดงนนนาย เอ เลยกาหนดเวลาใหนาย บ ตองสรางใหแลวเสรจในระยะเวลาดงกลาวหลงจากตกลงกนแลวนาย บ กมาสรางใหตามปกตแตหลงจากนนหนงเดอนตอมานาย บ กไมมาสรางใหเนองจากรบงานหลายทนาย เอ จงบอกเลกสญญาแลวทวงคาเสยหาย

Page 111: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

94

อยางไรกตามมาตรา 391 ไดรองรบสทธดงกลาวไวความรบผดของลกหนไมไดระงบไปพรอมกบสญญาเนองจากวาการทเจาหนเลกสญญานนกเพยงแตตองการทจะผกนตสมพนธในทางสญญาตอไปเทานนแตมกรณทลกหนตองรบผดจากการไมชาระหนแลวสทธนนไมไดระงบไปดวย กรณดงกลาวนเจาหนยงคงมสทธเรยกคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการไมชาระหนไดเหมอนเดมสวนสทธทจะรบมดจารบหรอเรยกเอาเบยปรบนนมนกวชาการอธบายวาคามดจาและเบยปรบนนตางกเปนคาเสยหายทคสญญาไดตกลงกนเอาไวลวงหนา32เชน คาพพากษาฎกาท 788/2499 ทาสญญาซอแปงจากผขายโดยวางมดจาไวบางสวน ผขายจงไดวางมดจาซอแปงจากบคคลภายนอกตอมาผซอผดสญญาไมซอแปงจากผขายผขายยอมมสทธรบเงนมนจาเสยทงยงเรยกรองใหผซอใชเงนทดแทนตามจานวนทผขายไดถกบคคลภายนอกรบเงนมดจาไปดวยไดโดยถอวาเปนคาเสยหายอนเกดจากพฤตการณพเศษทงนในเมอเปนพฤตการณทผซอพงคาดเหนลวงหนาไดแลว การทผซอไมซอแปงทาใหแปงเสอมคณภาพตองขายไปในราคาถกกดการทผขายตองขาดกาไรทจะพงไดจากการขายแปงกดเหลานเปนคาเสยหายตามปกต

สวนการใชสทธเลกสญญาหากกระทบกระทงถงสทธในการเรยกรองคาเสยหายตามทกลาวไวในมาตรา 391 วรรค 4 นนมผลทาใหคสญญากลบคนสฐานะเดม หากฝายทใชสทธเลกสญญาโดยชอบไดรบความเสยหาย ฝายนยงมสทธเรยกคาเสยหายทเกดขนจากการทสญญาเลกกนนไดอกดวย33

3.3.3 ผลตอบคคลภายนอก

ผลตอบคคลภายนอกคอ เมอมการเลกสญญาตอกนและมการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 วรรค 1 ในประโยกสดทายคอ “จะเปนทใหเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม” เชนนาย ก ขายโทรศพทใหนาย ข ตอมานาย ข ขายตอใหกบนาย ค ตอมามการเลกสญญาเกดขนระหวางนาย ก และนาย ข เมอเลกสญญาแลวนาย ข จะเรยกใหนาย ค สงมอบโทรศพทคนใหแกตนไมได จากตวอยางนจะเหนไดวากฎหมายใหความคมครองบคคลภายนอกเอาไวตามมาตรา 391 เกยวกบเรองนมนอาจจะมประเดนอยวาคสญญาอกฝายหนงอาจจะทานตกรรมโอนทรพยสนใหบคคลอนซงเปนบคคลภายนอกโดยมการใหคาตอบแทนกเปนไดทาการโดยไมสจรตแกคสญญาของตนโดยการโอนทรพยสนใหกอนจะมการเลกสญญาเนองจากวาถามการเลกสญญาไปแลวถาจะทา

32พรนภา อนทรเธยรศร, อางแลว เชงอรรถท 8, น. 28. 33อธราช มณภาค, อางแลว เชงอรรถท 23, น. 415.

Page 112: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

95

อะไรไมไดกบบคคลภายนอกตามมาตรา 391 ในกรณดงกลาวนนกวชาการบางคนอธบายวาอาจจะใชกฎหมายเรองของการเพกถอนกลฉอฉลมาปรบใชหากมขอเทจจรงตองดวยกฎหมาย34

ตวอยาง นาย ก. ขายสรอยใหนาย ข. แตขายเงนผอนหลงจากนาย ข. ซอสรอยมาแลวกขายสรอยเสนนนใหนาย ค. ตอมานาย ข. ผดนดไมชาระเงนใหแกนาย ก. ตามสญญานาย ก. จงบอกเลกสญญานาย ก. และนาย ข. ตองกลบคนสฐานะเดม คอนาย ข. ตองคนสรอยใหนาย ก. และนาย ก. ตองคนเงนคาสรอยใหนาย ข. แตขณะมการบอกเลกสญญาสรอยอยกบนาย ค. ซงเปนบคคลภายนอกการบอกเลกสญญาทนาย ก. บอกเลกแกนาย ข. นนแมจะทาใหนาย ก. และนาย ข. ตองกลบคนสฐานะเดม กไมกระทบกระเทอนไปถงสทธของนาย ค. ซงเปนบคคลภายนอกทไดกรรมสทธในสรอยนนไปโดยสมบรณกอนทมการบอกเลกสญญาแลวนาย ก. จะเอาสรอยคนจากนาย ค. ไมได เมอนาย ก. ไมมสทธจะไดสรอยคนจากบคคลภายนอกแตนาย ก. มสทธจะไดกลบคนสฐานะเดม ในกรณนการกลบคนสฐานะเดมคอการคนทรพยกลายเปนพนวสยฝายนาย ข. ซงจะตองคนทรพยใหกตองใชคาเสยหายใหนาย ก. เพอใหนาย ก. ไดกลบคนสฐานะเดม35

จากตวอยางทกลาวมานเปนผลของการเลกสญญาตามบทบญญตทวไปตามมาตรา 391 ทใหความคมครองบคคลภายนอกผทไดสทธของเขาไปกอนทสญญานนจะถกบอกเลกและมผลตามกฎหมายและนอกจากนนยงมสญญาบางประเภททอยในเอกกเทศสญญาไดกาหนดสทธใหบคคลทสามทเปนผรบโอนทรพยตองรบภาระทงสทธและหนาททคสญญาทงสองฝายไดกลาวไวเชน“สญญาเชา มาตรา 569บญญตวาสญญาเชาอสงหารมทรพยนนยอมไมระงบไปเพราะเหตการณโอนกรรมสทธทรพยสนทใหเชาผรบโอนยอมรบไปทงสทธและหนาทของผโอนซงมตอผเชานนดวย” 3.4 ความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

การเลกสญญาโดยความตกลงของคสญญานน คสญญาสามารถตกลงกนเพอเลกสญญากนไดโดยการทาคาเสนอบอกเลกสญญาไปยงคสญญาอกฝายหนง ถาอกฝายหนงแสดงเจตนาสนองรบกทาใหสญญาเลกไปซงการเลกสญญาโดยทงสองฝายตกลงกนนไมใชตกลงเพราะการบอกเลกสญญาของคสญญาฝายเดยวแตเปนการเลกสญญาโดยความตกลงกน การเลกสญญาโดยความตกลงของ

34ปทมาวด บญโญภาส, อางแลว เชงอรรถท 29, น. 123. 35อครวทย สมาวงศ, “คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรม-สญญา”,

พมพครงท 4, สงหาคม 2550, ดาเนนการพมพโดยสานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, น. 354.

Page 113: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

96

คสญญาไมจาเปนตองมสทธเลกสญญาดงเชนการเลกสญญาซงเปนนตกรรมฝายเดยว จะมสทธหรอไมมสทธกตกลงเลกสญญากนไดเสมอ36

การเลกสญญาโดยความตกลงของคสญญานนเปนนตกรรมทไมมแบบ เมอคาเสนอและคาสนองถกตองตรงกนแลว กเปนอนวาสญญากจะเลกกน สญญาทจะเลกนนไมวาจะเปนสญญาทมกฎหมายกาหนดแบบวาตองทาเปนหนงสอ หรอทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพะนกงานเจาหนาท หรอมกฎหมายกาหนดวาตองมหลกฐานเปนหนงสอในการฟองรองบงคบคดกตาม คสญญาสามารถตกลงเลกสญญานนดวยวาจาไดและการตกลงเลกสญญาของคสญญาอาจจะเปนการตกลงกนโดยชดแจงหรอโดยปรยายกไดไมจาเปนตองตกลงเลกสญญาโดยชดแจงเสมอไป37

คาพพากษาฎกาท 11292/2504 การตกลงเลกสญญาจะซอขายทดน และคนเงนมดจากนนนไมใชเปนการปลดหนตามความหมายในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และไมมกฎหมายบญญตใหทาเปนหนงสอ ฉะนนเพยงแตมการแสดงเจตนาตอกน กยอมสมบรณ

คาพพากษาศาลฎกาท 136/2509 จาเลยทาสญญาจะขายทดนใหบดาโจทกและไดรบเงนมดจาไปแลว โดยตกลงกนวาจะไปทาสญญาซอขายกนทอาเภอภายใน 120 วนถาจาเลยผดสญญา จาเลยยอมคนเงนมดจาและยอมใหปรบดวยนนการทมไดปฏบตการซอขายภายในกาหนดเวลาดงกลาวเพราะบดาโจทกอพยพยายภมลาเนาไปอยทอนโดยไมไดแจงใหจาเลยทราบทงไมไดมาขอปฏบตการชาระหนภายในกาหนด ซายงปลอยเวลาใหลวงพนไปเปนเวลาถง 6ปเศษนนตามพฤตการณถอไดวาคสญญาตกลงเลกสญญาจะซอขายโดยไมตดใจเรยกรองอะไรแกกนแลวจาเลยจงมสทธทจะรบเงนมดจาและไมตองเสยเบยปรบใหโจทกดวย (ประชมใหญครงท 22/2508)

แตอยางไรกตามถงแมวาคสญญาจะเลกสญญากนไดโดยคาเสนอและคาสนองถกตองตรงกนหรอมการทาความตกลงรวมกนกตามแตผลของการเลกสญญานนจะเปนอยางไรเนองจากวาบางกรณไดมการตกลงกนเลกสญญาแตเพยงอยางเดยวไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไวดงนนผลของการเลกสญญาในลกษณะนจะเปนอยางไร

ตวอยาง1 นาย ก. ซอรถจกยานยนต 1 คนจากรานขายรถของนาย ข. ในราคา 50,000 บาทเมอซอไปได 2 อาทตยปรากฏวาอยากไดรถคนใหมรนใหมกวานจงกลบไปพดคยเพอขอเลกสญญากบนาย ข. เจาของราน ซงนาย ข. กตอบตกลงเหนดใหเลกสญญาได

จากตวอยางนม 2 กรณทจะตองพจารณาคอ กรณตกลงเกยวกบผลของสญญา และกรณไมตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญา

36ศกด สนองชาต, อางแลว เชงอรรถท 5, น. 522.

37อครวทย สมาวงศ, อางแลว เชงอรรถท 35, น. 359.

Page 114: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

97

กรณตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญา ถาหากคสญญาตกลงกนไดดวยดและทงสองยอมรบในสงทตกลงกนแลวผลของการเลกสญญากจะเปนไปตามความตกลงกนของคสญญาตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาเชน นาย ก. บอกวาขอเลกสญญาจะสงรถคนและจะขอเงนคนแค 35,000 บาทจากทจายไปกอนหนานในราคา 50,000 บาทกพอแลวเพราะอยากไดรถรนใหมซงนาย ข. เจาของรานกคดวาตนกไมขาดทนเทาไรกเหนดใหเลก

กรณไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญา จากตวอยางทกลาวมาถาหากวานาย ก. พดคยกบนาย ข. เจาของรานเพอขอเลกสญญาและจาสงรถคนซงนาย ข. กตอบตกลงเหนดใหเลกสญญาได แตไมไดตกลงกนเกยวกบจะสงเงนกนอยางไรนาย ข. ไมไดพดวาจะสงเงนคนเทาไรเพยงแตวาใหสญญาเลกเทานน ในกรณนผลของมนจะเปนอยางไร และสญญาจะกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ไหมซงในเรองนยงเปนปญหาอย

ตวอยาง2 นาย ไก ทาสญญาเชาบานของนาย นก เพอจะมาทาสานกงานกาหนดเวลาเชา 5 ป คาเชาเดอนละ 100,000 บาทเบองตนนาย ไก ไดวางเงนประกนความเสยหายเอาไว 300,000 บาท พอเชาไปได 1 ปธรกจไมด ไมมลกคาเขามารานเลยกคดทจะเลกสญญาเชา ซงตามกฎหมายนมนไมมเหตเลกสญญากเลยเลกไมได หลงจากนนผเชากมาตกลงกบผใหเชาเพอขอเลกสญญาและผใหเชากตกลงยนยอมใหเลก สญญากถกเลกไปเมอถงกาหนดเวลา 1 ปแทนทสญญาจะผกพนกนจนถง 5 ปแตสญญาไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว เมอนาย ไก มาถงบานกคดสงสยวาเงนทวางไวเพอประกนความเสยหายจานวน 300,000 บาทนนจะทาอยางไรจะไดคนหรอไม

การเลกสญญาโดยความตกลงรวมกน เมอคสญญาฝายใดฝายหนงตองการจะเลกสญญาเพยงแตทาคาเสนอไปสงยงอกฝายหนงเมอฝายนนสนองรบคาเสนอแลวสญญากเปนอนเลกกนแตมประเดนทเปนปญหากคอวาถาหากคสญญาไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาแลวผลของมนจะเปนอยางไร และสญญาจะกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 หรอไมเนองจากวากฎหมายไมไดเขยนเอาไว ถงแมวากฎหมายไมไดเขยนเอาไวแตเรองนแตกมนกวชาการกฎหมายมความเหนวา “หากคสญญามไดกาหนดไว คงตองปรบใชหลกเกณฑเดยวกบการบอกเลกสญญาฝายเดยว โดยอนโลม 38”และนอกจากนนกเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายในกรณทคสญญามไดตกลงกาหนดผลของการเลกสญญาไว ดงน

ก. กรณการกลบคนสฐานะเดม ใครไดอะไรไปจากสญญาฉบบเดม เมอสญญาฉบบเดมไมมอยอกแลว ตางฝายตางกตองคนสงทไดรบกนไป

38ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 11, น. 477.

Page 115: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

98

ฝายทตองคนเงนยงคงตองใหดอกเบยนบแตวนทไดรบไว สวนฝายทตองคนทรพยกยงคงตองใหคาใชทรพยตามปกต

ข. ในสวนของคาเสยหายนน หากคสญญาไมไดตกลงกนไว กแสดงวาคสญญาไมมอะไรเสยหาย ในสวนของคาเสยหายจงไมควรเรยกจากกนไดอก

ค. ในสวนของมดจาหรอเบยปรบทไดมการสงมอบใหกนไว เมอสญญาเลกเพราะการตกลงกน แสดงวาไมมใครผดสญญา คสญญาฝายทไดรบมดจาหรอเบยปรบไวจงตองคนมดจาหรอเบยปรบนนแลวแตกรณพรอมดอกเบยนบแตวนทไดรบไว39

จากทกลาวมาทงหมดนพอจะสรปไดวา “การเลกสญญา”หมายถงการระงบแหงนตสมพนธทเกดขนจากสญญา การทคสญญาฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายไดแสดงเจตนาเพอเลกสญญาตอกนนนมนไดทาใหนตสมพนธทเคยมตอกนผานๆ มาหรอความผกพนทจะเกดขนในอนาคตเปนอนระงบชนไปและกจะสงผลใหสญญานนมการกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมเหมอนไมไดทาสญญากนมากอนตามมาตรา 391 แตการจะเลกสญญาไดนนมนมเหตผลของมนอยซงเหตผลดงกลาวไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 386, 387, 388 และ 389 การเลกสญญาตองอาศยเหตอย 2 ประการณคอ เหตการณเลกสญญาตามขอสญญาตามมาตรา 386 และเหตการณเลกสญญาตามขอกฎหมายตามมาตรา 387, 388 และ 389

สาหรบเหตการณเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 386 นนคสญญาเพยงแตกาหนดเหตการณอยางหนงอยางใดขนมาไวในสญญาเพอจะเปนขออางในการใชสทธเลกสญญาในกรณทเหตการณตามทกาหนดไวนนหากเกดขนกจะทาใหสญญานนเปนอนเลกกนโดยจะเปนไปตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาของคสญญาแตเหตการณทคสญญาทงสองฝายกาหนดขนมานนตองไมใหขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดงามของประชาชน เมอเหตการณทกาหนดไวหากเกดขนอกฝายกมสทธเลกสญญาไดแตบางกรณอาจจะเกดปญหาในเรองขอสญญาทไมเปนกธรรมได

สาหรบเหตการณเลกสญญาในขอกฎหมาย ไดบญญตไวในมาตรา 387, 388 และ 389 กลาวตอไปอกกคอวาการเลกสญญาตามมาตรา 387 เปนหลกทวไปทสาคญอยางยงโดยมเนอหาไดบญญตสาระสาคญไววา “ถาคสญญาฝายหนงไมชาระหน อกฝายจะกาหนดเวลาพอสมควรและบอกกลาวใหฝายนนชาระหนภายในระยะเวลานนกได ถาและฝายนนไมชาระหนภายในระยะเวลาทกาหนดใหไซร อกฝายจะเลกสญญาเสยกได” การทกฎหมายระบไวเชนนเปนการไมสนบสนนใหคสญญาเลกสญญากนโดยทนทเพราะวาเมอฝายหนงไมชาระหนและอกฝายกกาหนดเวลาขนมาเพอใหโอกาสแกคสญญาของตนไดมเวลาชาระหนใหถกตองครบถวนและสมบรณมากยงขน เมอ

39ศนนทกรณ (จาป) โสตถพนธ, อางแลว เชงอรรถท 11, น. 488.

Page 116: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

99

เจาหนใหโอกาสลกหนไดแกตวแลวแตลกหนไมชาระหนอกเจาหนถงจะใชสทธเลกสญญาได ซงกอนทจะมการจะเลกสญญานนตองผานสองขนตอนคอตองใหโอกาสลกหนไดแกตวกอน นอกจากนมาตรา 387 ยงมประเดนปญหาทจะตองพจารณาตออกคอ ในกรณทลกหนปฏเสธอยางชดเจนแลววาจะไมชาระหนกอนกาหนดเวลาการชาระหนเมอเปนเชนนเจาหนยงจะใหโอกาสแกลกหนไดแกตวอยอกหรอไม และถาลกหนมพฤตการณทชดเจนวาลกหนไมสามารถชาระหนไดอยางชนเชงตามกาหนดเวลา เจาหนยงจะใหโอกาสลกหนแกตวอกหรอไม ซงในสองประเดนทเปนปญหานกฎหมายของไทยไมไดบญญตเอาไว

สาหรบมาตรา 388 นจะไมเหมอนกบมาตรา 387 เนองจากวาเปนขอยกเวนพเศษคอกาหนดเวลานนจะมความหมายสาคญเปนอยางมากถาลกหนไมชาระหนในเวลาทกาหนดไวแลวมนจะสรางความเสยหายใหกบเจาหนไดดวยเหตผลนเองจงใหสทธแกเจาหนเลกสญญาโดยทนทไมตองใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเหมอนมาตรา 387 แตกมประเดนปญหาคอวาถาหากเวลาของการชาระหนสาคญกจรงแตถาหากเจาหนเปลยนแปลงพฤตการณไมอยากใหสญญาถกบอกเลกตามมาตรา 388 แตกลบใหโอกาสแกลกหนไดแกตวตามคาเหนของนกวชาการกฎหมายบอกวาทาไดและถาจะเลกสญญาตองปฏบตตามมาตรา 387 แตปญหาคอกฎหมายไมไดเขยนเอาไวชดเจน และนอกจากนนปญหายงมอกวามาตรา 388 เขยนไวไมชดเจนและไมไดบญญตไวเดดขาดวาจะตองเลกสญญาทงหมด ปญหาคอถาเจาหนจะเลกสญญาแตเพยงบางสวนตามมาตรา 388 นจะสามารถทาไดไหมเนองจากกฎหมายไมไดเขยนเอาไว

สวนมาตรา 389 นจะเปนกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยพฤตการณทจะโทษลกหนไดเมอเจาหนไดใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 391 วรรค 1 แลวเจาหนยงมสทธเรยกเอาคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนจากลกหนไดตามมาตรา 218 ในมาตรา 389 นหลงจากปรบใชแลวยงมกรณทเปนปญหาอยคอ ถาการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผด หรอโทษลกหนไมไดแลวเจาหนยงจะเลกสญญาไดหรอไม ซงในเรองนกฎหมายไทยไมไดเขยนเอาไว และอกปญหาคอเงนทจายใหกนแลวในกรณทการชาระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนไมผดเจาหนจะเรยกเงนคนตามทจายไปแลวนนจะไดหรอไม และเรองนกฎหมายกไมไดเขยนเอาไวเชนกน นอกจากนนกรณการชาระหนกลายเปนพนวสยบางสวนกฎหมายไทยยงไมบญญตเอาไวใหมการเลกสญญาบางสวนไดการไมมบทบญญตออกมานนมนอาจทาใหลกหนไดรบความเสยหายมากเกนไปดงนนเจาหนควรรบเอาการชาระหนบางสวนนนไวเฉพาะในสวนทยงเปนวสยทสามารถชาระได แตสาหรบบางสวนทกลายเปนพนวสยทลกหนไมสามารถชาระหนไดนนกใหเจาหนเลกสญญาไปแตในเรองนกฎหมายไทยยงไมระบไว

Page 117: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

100

ประเดนปญหาทกลาวมานยงเปนปญหาอยในประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยถาหากไดมการปรบปรงแกไขและพฒนากฎหมายในสวนนคดวามนอาจจะทาใหกฎหมายมความชดเจนและปดชองวางของกฎหมายไดซงจะทาใหเกดประโยชนไมมากกนอยในสงคมไทยในอนาคต

Page 118: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

101

บทท 4 วเคราะหเปรยบเทยบเฉพาะปญหาการเลกสญญาตามกฎหมายลาวและกฎหมายไทย

การเลกสญญาตามกฎหมายของสาธารณรฐ ประชาธปไตย ประชาชนลาว ไดบญญตไว

อยในกฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญามาตรา 37 จากตวบททบญญตไวนนยงมปญหาในการปรบใช และการตความอยมาก จากการศกษาพบวาการเลกสญญาตามกฎหมายของลาวมความแตกตางกบการเลกสญญาตามกฎหมายของไทยอยมาก โดยเหตของการเลกสญญาของไทยไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพง และพาณชยตามมาตรา 386, 387, 388 และ 389 โดยทเนอหาในรายละเอยดนนไดกลาวเอาไว และไดตงเปนประเดนทเปนปญหาผานมาแลวในบทท 1 บทท 2 และบทท 3 การเลกสญญาตามกฎหมายของลาวกอนจะเลกสญญาไดนนตองอาศยการตกลงรวมกนของคสญญา หรอกรณทคสญญาฝายหนงฝายใดหากไดรบความเสยหาย หรอเสยผลประโยชนแลวคสญญาทไดรบความเสยหาย หรอเสยผลประโยชนนนกมสทธเลกสญญาฝายเดยวได ในขณะทการเลกสญญาในสวนของกฎหมายไทยนน กอนจะเลกสญญาไดกตอเมอฝายหนงฝายใดไมช าระหนกอน ซงดแลวทงสองกฎหมายนมสวนทไมเหมอนกน แตทงนทงนนกขนอยกบคสญญาฝายทมสทธจะเลอกทจะใหสญญาเปนอยางไร ระหวางใชสทธเลกสญญาไปเลย หรอจะบงคบใหคสญญาอกฝายช าระหนตอไป ถาหากวาสงทเจาหนไดเลอกแลวหากมนท าใหเจาหนไดรบผลประโยชนมากทสดกเปนไปตามการตดสนใจนน

ตอจากนผศกษาจะวเคราะหปญหาการเลกสญญาในกฎหมายของลาวโดยการน าเอาหลกเรองการเลกสญญาของไทยมาวเคราะหเปรยบเทยบกน เพอจะน าเอาผลของการศกษาในครงนน ามาปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายลาวใหดขนไปเรอยๆ ในล าดบตอไปนผศกษาจะน าเอาปญหาตางๆ มาวเคราะหดงตอไปน

ปญหาในเหตของการเลกสญญา

ปญหาในการแสดงเจตนาเลกสญญา

ปญหาผลของการเลกสญญา

ปญหาความตกลงเพอเลกสญญา ปญหาทผศกษาหยบยกขนมาน เปนสาระส าคญของหวขอการเลกสญญาวเคราะห

เปรยบเทยบกนระหวางกฎหมายลาว-ไทย ซงแตละปญหาแตละจดผศกษามขอเสนอแนะเกยวกบการปรบใช และการตความโดยมรายละเอยดดงน

Page 119: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

102

4.1 ปญหาในเหตของการเลกสญญา

การเลกสญญาเปนวธการหนงทท าใหสญญานนเปนอนเลกไป ซงการเลกสญญาในกฎหมายลาวไดบญญตไวในมาตรา 37ของกฎหมายวาดวยขอผกในสญญา และนอกสญญาโดยมาตรานไดแยกเหตของการเลกสญญาออกเปน 2 กรณคอ เหตของการเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 37 วรรค 1 และเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมายตามมาตรา 37 วรรค 2 ส าหรบเหตของการเลกสญญาตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยนนไดมการแยกเหตของการเลกสญญาไว 2 กรณเหมอนกนคอ เหตของการเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 386 และเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมายตามมาตรา 387, 388 และ 389 ซงทงหมดทกลาวมานเมอศกษาในบททผานมาแลวเหนวาในสวนของกฎหมายทงสองประเทศยงมปญหาในขอสญญา และขอกฎหมายอย รายละเอยดของแตละปญหามดงน

4.1.1 ปญหาในเหตของการเลกสญญาในขอสญญา

ตามกฎหมายไทย เหตของการเลกสญญาของกฎหมายไทยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 386 ไดบญญตวา “ถาคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาโดยขอสญญาหรอโดยบทบญญตแหงกฎหมายการเลกสญญาเชนนนยอมท าดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง ” จากบทบญญตนการจะเลกสญญานนคสญญาจะตองไดแสดงเจตนาแกคสญญาอกฝายหนงเสยกอน เมอค าเสนอ และค าสนองถกตองตรงกนแลวสญญากสามารถเลกได อยางไรกตามถาหากวาคสญญาสามารถเลกสญญาไดโดยการแสดงเจตนาของคสญญา แตการแสดงเจตนาดงกลาวนนตองระบไวในสญญาตงแตตน เมอเหตทก าหนดไวในสญญาหากเกดขนกจะท าใหสญญานนเลกไดโดยขอสญญา แตอยางไรกตามมาตรา 386เมอปรบใชแลวพบวามนยงเปนปญหาอยคอ ถาคสญญาไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาแลว ผลของสญญาจะเปนอยางไร ซงในเรองนกฎหมายไทยกยงมปญหาอย เชน นาย แดง ชอรถยนตทรานของนาย ขาว ในราคา 800,000 บาทโดยจะผอนจายเปนเดอนจ านวน 16 เดอน หรอเทากบ 50,000 บาทตอเดอน เพอรบประกนความเสยหายนาย แดง ไดวางเงนประกนไวจ านวน 200,000บาท สญญาระบไววาถาหากนาย แดง ถกสงยายไปรบราชการในตางจงหวดภายใน 6 เดอนนบแตวนท าสญญานาย แดง ผซอกมสทธเลกสญญาตอมานาย แดง กถกสงยายไปจรงๆ

จากตวอยางนเมอสญญาระบไวตอนตนเมอเหตทก าหนดไวมาถงนาย แดง กสามารถเลกสญญาได ส าหรบผลของสญญาจะเปนอยางไรเงนจ านวน 200,000 บาททวางประกนไวจะท าอยางไร นาย แดง จะเรยกคนไดหรอไม เพราะวากฎหมายไมไดวางหลกนเอาไว ดงนนมาตรา 386 นนเราจะตความหมายวาผลของการเลกสญญากเปนสวนหนงของการแสดงเจตนาเลกสญญาได

Page 120: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

103

หรอไมเกยวกบเรองนนกวชาการกฎหมายมความเหนวา“หากคสญญามไดก าหนดไว คงตองปรบใชหลกเกณฑเดยวกบการบอกเลกสญญาฝายเดยว โดยอนโลม 1”และนอกจากนนกเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายในกรณทคสญญามไดตกลงก าหนดผลของการเลกสญญาไว ดงน

ก. กรณการกลบคนสฐานะเดม ใครไดอะไรไปจากสญญาฉบบเดม เมอสญญาฉบบเดมไมมอยอกแลว ตางฝายตางกตองคนสงทไดรบกนไป

ฝายทตองคนเงนยงคงตองใหดอกเบยนบแตวนทไดรบไว สวนฝายทตองคนทรพยกยงคงตองใหคาใชทรพยตามปกต

ข. ในสวนของคาเสยหายนน หากมความเสยหายเกดขน เจาหนสามารถทจะเรยกคาเสยหายไดตามมาตรา 204, 215, 218,… แตถาไมมความเสยหายเกดขนกไมสามารถเรยกคาเสยหายได

ค. ในสวนของมดจ า หรอเบยปรบทไดมการสงมอบใหกนไว เมอสญญาเลกเพราะการตกลงกน แสดงวาไมมใครผดสญญา คสญญาฝายทไดรบมดจ า หรอเบยปรบไวจงตองคนมดจ า หรอเบยปรบนนแลวแตกรณพรอมดอกเบยนบแตวนทไดรบไว2

ผานการวเคราะหแลวเหนวาถาหากขอสญญาระบอยางไรไวในตอนตนแลว เวลามการเลกสญญาขนมากใหผลของสญญานนเปนไปตามความตกลงกนในตอนตน ถาหากวาคสญญาหากมการตกลงกนเพอเลกสญญากนในภายหลงเมอสญญาเกดขนแลว ถาหากไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาไวผศกษาเสนอใหมการตความกฎหมายวา ใหสญญานนกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดมตามมาตรา 391

ตามกฎหมายลาว ส าหรบเหตของการเลกสญญาในขอสญญาตามกฎหมายของประเทศลาวไดระบไวในมาตรา 37 วรรค 1 กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญา และนอกสญญาทบญญตไววา “สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกตามความเหนดของคสญญา” จากเนอหานเลยท าใหคสญญาฝายเดยว หรอทงสองฝายมสทธอสระในการก าหนดเหตของการเลกสญญาขนมา โดยการก าหนดเหตเอาไวกอนลวงหนาเพอทจะน าเหตนนมาเปนขออางอนชอบธรรมเพอเลกสญญา ซงเมอเหตทก าหนดไวหากปรากฏขนมาจรงๆ กจะท าใหสญญานนสามารถเลกไดตามมาตรา 37 วรรค 1 ซง กฎหมายลาว ณ วนนยงไมมระบบกฎหมายออกมาควบคมสญญาเพอใหไดรบความคมครองในการใหความเปนธรรมแกคสญญา เมอเราพจารณาจากมาตรา 37 วรรค 1 แลวม 2 ประการคอ

1ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ, “ค าอธบายนตกรรมสญญา”, พมพครงท 18, แกไขเพมเตม

กรงเทพมหานคร. วญชน 2557, น. 488. 2เพงอาง, น. 488.

Page 121: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

104

ขอก าหนดเหตของการเลกสญญาอยในตวสญญาแตตน เมอคสญญาตกลงเกยวกบเหตของการเลกสญญาแตตอนตน ถาหากวาเหตทก าหนดไวหากเกดขนกจะสงผลท าใหสญญานนถกบอกเลกโดยเปนไปตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาของคสญญาเชน ก. เชารถตของ ข. ระยะเวลา 3 เดอนคาเชาเดอนละ 7 ลานกบโดยท ก. ไดวางเงนมดจ าไวกอนเพอประกนความเสยหายจ านวน 3 ลานกบ สญญาระบวาถาหาก ก. มเงนซอรถคนใหมวนใดแลวจะเลกสญญาทนท เมอตกลงกนแลว 4-5 วนตอมา ก. ถกหวยรางวนท 1 เลยมเงนเพยงพอทจะซอรถตได กเลยบอกเลกสญญากบ ข. ทนท

ขอตกลงรวมกนเลกสญญาภายหลงทสญญาเกดขนแลว เวลาสญญาเกดขนแลวถาหากคสญญาฝายใดฝายหนงอยากจะเลกสญญาขนมา จะไมสามารถเลกสญญาไดถาไมไดระบเหตของการเลกสญญาเอาไวแตตอนตน และอกอยางการจะเลกสญญาฝายเดยวนนแถบจะเปนไปไมไดเนองจากวาคสญญาอกฝายไมไดผดอะไรจะเลกไมได แตอยางไรกตามจากมาตรา 37 วรรค 1 ไดเปดชองใหเลกสญญาได แตคสญญาทงสองฝายตองมาตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ถาหากคสญญาอกฝายหากเหนดใหเลกสญญาแลว สญญากเปนอนเลกไปเชน แดง เชาบาน ด า เพอมาเรยนหนงสอทเวยงจนทนระยะเวลาเชา 5 ป คาเชาเดอนละ 500,000 กบ กอนจะเขามาเชา แดง ไดจายเงนคามดจ าหองเชาไวกอนลวงหนาสองเดอนคดเปนเงนเทากบ 1 ลานกบตอมา แดง มทอยใหมทใกลกบทเรยนหนงสอจงขอเลกสญญากบ ด า โดยท ด า กเหนใจเนองจากเปนนกเรยน นกศกษาจากบานมาไกลเลยตกลงเหนดใหสญญาเลกไป

อยางไรกตามทงสองกรณตวอยางทกลาวมาขางบนน ไมวาจะเปนกรณทคสญญาก าหนดเหตของการเลกสญญารวมกนเอาไวในสญญาแตตอนตน หรอพงจะมาตกลงรวมกนเลกสญญาในภายหลงทสญญาเกดขนแลวกตาม แตมนกท าใหสญญานนถกบอกเลกเหมอนกน และนอกจากนนผลของสญญาทงสองกรณนเหมอนกนกคอวา มนจะสงผลไปมาตรา 37 วรรค 4 แตอยางไรกตามผศกษามองวามนยงไมเพยงพอเนองจากมาตรา 37 วรรค 4 ระบไววา “เมอสญญาหากถกบอกเลกแลว หนทช าระใหกนผานมานนกใหแลวตอกนไป ถาฝายใดหากไดช าระหนในสวนของตนกอนแลวฝายทยงคางช าระนนตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายยงไมไดช าระใหแกกนนนกใหถอวาเลกแลวตอกนไป” จากเนอหาดงกลาวนผศกษามองวา การก าหนดเนอหาแบบนดเหมอนวาสญญายงไมไดเลกลงไปทเดยวเพราะวายงจะตองใหอกฝายช าระหนตอบแทนแกอกฝายหนงอย แทนทจะใหสญญาเลกโดยเดดขาดไมตองช าระหนตอกนอก การก าหนดเหตของการเลกสญญาในขอสญญาอาจจะท าใหเกดมขอสญญาทไมเปนธรรมขนมาได

ตวอยาง 1 นาย ก. เชาบานนาย ข. ก าหนด 3 ปเพอจะท ารานอาหาร สญญาระบวาถาหากเชาไปแลวหากเกดกรณหลงคาบานรวมากๆ บานช ารดเสยหายอยางหนกเจาของบานจะ

Page 122: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

105

ซอมใหกตอเมอผเชาหากไดจายเงนเตมตามจ านวนกอนถาไมดงนนจะไมซอมให หรอถาหากวาผเชาหากไมจายเงนตรงตามก าหนดเวลาในแตละเดอนผใหเชาสามารถเลกสญญาโดยทนท

ตวอยาง 2 นาย แดง ไปซอรถยนตทรานขายรถของนาย เหลอง เพอจะใหเปนของขวญแกลกชายทเรยนจบมหาลย หลงจากจายเงนเสรจแลว บงเอญลกชายยงขบรถไม เกง จงใหนาย เหลองขบมาสงใหทบานแตกอนจะขบรถมาสงนาย เหลอง ไดน าสญญามาใหนาย แดง ตกลงยนยอมวาถาหากรถหากเกดอบตเหตขณะระหวางการเดนทางเพอสงมอบแลว ทางรานจะไมรบผดชอบแตอยางใด เจาของรถตองรบผดแตเพยงผเดยว หรอถาหากผขายไมสงมอบรถใหตามก าหนดเวลาผซอกมสทธเลกสญญาทนท และมสทธเรยกเอาเงนทจายไปแลวนนคนไดทงหมด

ตวอยาง 3 นาย ด า ซอรถทรานนาย ขาว หลงจากซอแลวนาย ขาว บอกวาจะสงมอบภายใน 3 วนแตทางรานนาย ขาว ไดน าเอาสญญามาใหนาย ด า ตกลงยนยอมดวยเนอหาของสญญาทวา ถาหากทางรานหากสงมอบรถใหผซอลาชาผซอไมมสทธเลกสญญา ไมมสทธเรยกเงนคน และไมมสทธเรยกคาเสยหายจากทางรานได สวนผซอกกลาววาถาหากในภายในระยะเวลารบประกนถารถหากรถช ารดบกพรองผซอมสทธเลกสญญาโดยทนท

ขอเสนอ จากผลของศกษาเกยวกบเหตของการเลกสญญาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยมาตรา 386 โดยน ามาเปรยบเทยบกบการเลกสญญาในมาตรา 37 วรรค 1 ของกฎหมายลาวเหนวาผลทไดรบนมประโยชนมากทสดตอการปรบปรง และพฒนากฎหมายของประเทศลาวใหดขนกวาเดมดงนนผศกษาขอเสนอปรบแกกฎหมายมาตรา 37 วรรค 1 เนองจากไมสามารถปรบใช และตความใหเกดความเปนธรรมได ผศกษาจงเสนอใหยกเลกมาตรา 37 ทงหมดและใหใชขอความในการปรบแกกฎหมายใหมดงน

มาตรา 37 การเปลยนแปลง และการบอกเลกสญญา คสญญาอาจจะก าหนดสทธของการเลกสญญาไวในสญญา ในกรณทสทธของการเลกสญญาเปนการเอาเปรยบอกฝายหนงเกนสมควร ใหถอ

วาขอสญญานนไมมผลใชบงคบ หรอใหบงคบเทาทเปนธรรมแลวแตกรณ เมอเราพจารณาตอเกยวกบเหตของการเลกสญญาในขอสญญาตามมาตรา 37

แลวยงมปญหาเรองผลของการเลกสญญาอย เนองจากวาถาคสญญาตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว ผลของสญญากจะเปนไปตามความตกลงกน ซงในกรณนไมใชประเดนทเปนปญหา แตถาหากวาคสญญาตกลงกนเพอใหสญญาเลกเทานน แตไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไวแลว ผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไร ในเรองนกฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไว ดงนนจงเกดปญหาในปรบใช และการตความเนองจากกฎหมายเขยนไมชดเจน ผานการวเคราะหผศกษาขอเสนอใหน าผลของการเลกสญญาจากมาตรา 37 ไปคาบเกยวกบผลของการเลกสญญาในมาตรา 37/6

Page 123: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

106

4.1.2 ปญหาในเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย ตามกฎหมายไทย การเลกสญญาในขอกฎหมายไดบญญตไวในประมวลกฎหมาย

แพงและพาณชยบรรพ 2 ลกษณะ 2 หมวด 4 เรมแตมาตรา 387, 388 และ389 ซงมาตราเหลานไดวางหลกเกยวกบเหตของการเลกสญญาเอาไวเชน ในกรณทลกหนไมช าระหนตามมาตรา 387 และการไมช าระหนตามก าหนดเวลาในกรณทเวลาเปนสาระส าคญตามมาตรา 388 และการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหน ตามมาตรา 389 มาตราดงกลาวผศกษาจะน ามาเสนอใหเหนวากฎหมายของไทยไดวางหลกเรองของการเลกสญญาไวอยางไร เพอจะน ามาเปรยบเทยบกบกฎหมายของประเทศลาววาจะพอมประโยชนอยางไรบางตอกบการปรบปรง และพฒนากฎหมายของประเทศลาวใหดขนตอไป ซงหลกการตามมาตราดงกลาวมดงน

มาตรา 387 บญญตวา “ถาคสญญาฝายหนงไมช าระหนอกฝายหนงจะก าหนดระยะเวลาพอสมควรแลวบอกกลาวใหฝายนนช าระหนภายในระยะเวลานนกได ถาและฝายนนไมช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดใหไซร อกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได” มาตรา 387 จะเปนกรณทลกหนไมช าระหน ซงอาจจะกลาวไดวาเปนการไมช าระหนในกรณทวๆ ไปของคนในสงคม เมอคสญญาฝายหนงไมช าระหนคสญญาอกฝายจะใชสทธของตนเลกสญญาทนทไมได จะตองไดใหเวลากบเขาไดแกตวกอน ในสทธเลกสญญานฝายทมสทธจะเลก หรอไมเลกกไดแลวแตฝายทมสทธจะเลอกและตดสนใจเชน ก. เชาบาน ข. ซงสญญาเชาระบวา ก. ผเชาตองช าระคาเชาใหตรงเวลาคอวนท 5 ของทกๆ เดอน ปรากฏวาเมอถงก าหนดเวลาช าระหน ก. ไมสบาย ปวยจงท าใหไมมเงนช าระคาเชาตามเวลาทก าหนดไว ดงนน ข. ผใหเชาจะเลกสญญาทนทไมไดตองใหเวลาพอสมควรแก ก. ผเชากอนสกระยะหนงเพอให ก. หาเงนมาช าระหน ถาหากวาเวลาท ข. ไดใหโอกาสผานไปแลวแต ก. กลบไมยอมช าระหนใหกรณน ข. จงใชสทธเลกสญญาได

จากเนอหาในตวบทมาตรา 387 ทกลาววา “ถาคสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน” กฎหมายไทยกยงมปญหาในการตความอยเนองมาจากวากฎหมายไมไดจดล าดบของการช าระหนเอาไววาการไมช าระหนจะตองมขนาดมาก หรอนอยแคไหนถงท าใหมการเลกสญญาได ซงในกรณดงกลาวนมนกวชาการกฎหมายของไทยมความเหนวากรณทบกพรองเลกนอย หากเจาหนไดบอกกลาวใหท าการแกไข หรอช าระหนใหถกตองโดยบอกกลาวระยะเวลาพอสมควรถาลกหนไมมาแกไขใหภายในก าหนดเวลานน เจาหนกสามารถใชสทธเลกสญญาไดตามมาตรา 387 ได3เชนนาย ก. เชาบานนาย ข. เมอเขาไปอยแลวประตลอกไมได จงเรยกใหเจาของบานมาซอมใหหลายครงแลวแตกไมมาซอมใหนาย ก. จงบอกเลกสญญาไดตามมาตรา 387

3พรนภา อนทรเธยรศร, “ปญหาในการเลกสญญา”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552, น.124.

Page 124: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

107

นอกจากสงทกลาวมาขางบนนกฎหมายไทยยงสรางระบบพเศษขนมาอกเพอยกเวนกรณตามมาตรา 387 ทกลาวมาแลว โดยไมตองใหเวลาพอสมควรแกลกหนกได หมายความวาใหเลกสญญาไดโดยทนท ถาหากวามการไมช าระหนตามก าหนดเวลาในกรณทเวลาเปนสาระส าคญตามมาตรา 388 และกรณการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหนตามมาตรา 389 ซงมหลกการดงน

มาตรา 388 บญญตไววา “ถาวตถประสงคแหงสญญานน โดยสภาพ หรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลส าเรจไดดวยการช าระหน ณ เวลาทไดก าหนดไวกด หรอภายในระยะเวลาใดเวลาหนง ซงก าหนดไวกด และก าหนดเวลา หรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายหนงฝายใดมไดช าระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกได มพกตองบอกกลาวดงวาในมาตรากอนนนเลย” จากเนอหาอาจกลาวไดวาเวลาของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมากตอกบความส าเรจ และผลประโยชนทเจาหนควรจะไดรบจากการช าระหนนน ถาหากลกหนมการผดนดไมช าระหนตามเวลาแลว ลกหนจะขอใหเจาหนตอเวลาการช าระหนออกไปอกไมได เพราะการไมช าระหนตามก าหนดเวลาทใหไปนนมนท าใหเจาหนไดรบความเสยหายเปนอยางมากอยแลว และเมอมการช าระหนของลกหนในเวลาตอมากจะไมเกดผลประโยชนอะไรเลยแกเจาหนเชน นาย ก. จะจดงานเลยงวนขนบานใหมใน วนท 1 กรกฎาคม 58 กเลยจางนาย ข. มาเลนดนตรใหในเวลา 9 โมงเชาหา 11โมง เทานนเพราะงานนส าคญมากๆ เนองจากมแขกผใหญมามากมาย แตพอถงก าหนดเวลาของการช าระหนนาย ข. กไมมาเลนดนตรให นาย ก. จงเลกสญญากบนาย ข. ทนท ตอมาเมอถงเวลา 18 โมง 59 นาทนาย ข. พงน าเครองเสยง และเครองเลนดนตรมาตดตง แตถาวางานขนบานใหมไดเสรจสนลงแลวการช าระหนของนาย ข. ไมมประโยชน หรอไรประโยชนแกนาย ก. ไปแลวอกอยางแขกทกคนทมาในงานกกลบบานไปหมดแลวนาย ก. มสทธทจะไมรบการช าระหนนนกได และมสทธเรยกเอาคาสนไหมทดแทนอกดวย

มาตรา 389 บญญตวา “ถาการช าระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญาเสยกได” ดงนนเมอมกรณการช าระหนกลายเปนพนวสยโดยโทษลกหนไดแลวเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนท ตามมาตรา 389 และถา หากวาการพนวสยไปนนหากท าใหเจาหนไดรบความเสยหายแลวเจาหนมสทธเรยกคาเสยหายไดอกดวยตามมาตรา 218 เพราะพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบ ในกรณทลกหนตองรบผดชอบนนเนองจากวาลกหนมสวนทท าใหการช าระหนกลายเปนพนวสยโดยบางกรณอาจจะเกดจากการกระท าของลกหนเอง หรออาจจะเกดจากการกระท าของตวแทน หรอบคคลทลกหนใชในการช าระหน โดยพฤตการณทลกหนตองรบผดชอบนนอาจจะพจารณาไดจากระดบความระมดระวงของลกหน หรอ

Page 125: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

108

มาตรฐานของลกหน4 การช าระหนกลายเปนพนวสยโดยทลกหนตองรบผดนไมเกยวกบกรณทลกหนผดนดตามมาตรา 217 เนองจากรณตามมาตรา 217 ไดมบทบญญตเขยนเอาไวตางหาก ตวอยาง นาย ก. จะซอรถยนตมอสองทรานขายรถของนาย ข. เมอนาย ก. ไดเลอกรถคนชอบไดแลวกเลยตกลงท าสญญาซอขายรถทเลอกไวจากนาย ข. ซงรถมราคา 200,000 บาท โดยเหตทนาย ก. ยงขบรถไมเกงเทาไร ทางรานนาย ข. จงใหลกจางทรานของตนขบรถนนไปสงใหนาย ก. ถงบาน ในขณะทเดนทางเพอสงมอบรถยนตลกจางนาย ข. ไดแวะเตมน ามนรถหลงจากนนกขบไปจอดไวตอหนาหองน าเพอท าธระสวนตวตอ โดยไมไดดบเครองยนตเอาไว กญแจกยงตดอยในรถ เขาหองน าไมถงสองนาท พอออกมารถยนตกหายไป เนองจากมคนมาขโมยรถยนตไป

จากตวอยางนจะเหนไดวาลกจางของนาย ข. ไมไดใชความระมดระวงอยางเพยงพอ ต ามาตรฐานทบคคลทวไปควรจะปฏบต เพอปกปกรกษาทรพยนนไมใหสญหาย เหตการณในครงนท าใหนาย ข. ไมมรถยนตทจะสงมอบใหนาย ก. ซงในทางกฎหมายตามมาตรา 389 นนถอวาเปนการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะความผดของลกหน ดงนนนาย ก. เจาหนกสามารถเลกสญญาได

ส าหรบกฎหมายของลาว เหตของการเลกสญญาตามขอกฎหมายของลาวมาตรา 37 วรรค 2 บญญตวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกไดเวนแตจะมการท าความตกลงกนไวอยางอน”จากตวบทนเหนวากฎหมายลาวยงระบไวไมชดเจน ซงมนอยากแกการตความ ดงนนผศกษาขอเสนอการตความบทบญญตในมาตรา 37 วรรค 2 ดงน ๑. ลกหนไมช าระหน ๒. ขนาดของการไมช าระหน ๓. ไมช าระหนตามก าหนดเวลา ๔. ลกหนไมจ าเปนตองผดสญญา จากการเสนอตความกฎหมายในสกรณน ผศกษาจะน ามาวเคราะหในเหตของการเลกสญญาตามกฎหมายลาวตอไปดงน

ลกหนไมช าระหน ค าวา “ลกหนไมช าระหน” เมอพจารณาจากบทบญญตเรองของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 ไมไดเขยนเอาไวเกยวกบถอยค าน โดยทกฎหมายเพยงแตเขยนวา “ในกรณทมการผดสญญา คสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกได” เมอน าเนอหาในตวบทมาวเคราะหแลวเหนวาบทบญญตดงกลาวไมมค าวาลกหนไมช าระหนเลย แตอยางไรกตามดงทรกนแลววาการท าสญญาทกอยางมนกจะตองมคสญญาสองฝายอยแลวคอ ฝายลกหน และฝายเจาหน แตถาลกหนผดสญญา หรอไมช าระหนขนมา กจะท าใหเจาหนไดรบความเสยหาย หรอเสยผลประโยชนตามทไดกลาวไวในมาตรา 37 วรรค 2 ในถอยค า

4อรรถพล ศรสวสดนภาพ, “หลกการของการช าระหนกลายเปนพนวสย”, วทยานพนธ

มหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551, น. 102.

Page 126: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

109

ทวา “เสยผลประโยชน” ซงในทนในค าศพทในกฎหมายลาวอาจจะมาจากการทลกหนไมช าระหนนนเองเชน นาย ก. ซอขาวเปลอกจากนาย ข. จ านวน 5 ตนในราคา 2 ลานกบตอหนงตน เพอมาท าแปงขนมขาย ก าหนดการสงมอบ 2 วนเมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. กไมสงมอบขาวเปลอกให จงท าใหนาย ก. เสยผลประโยชนแลวใชสทธเลกสญญาแตฝายเดยวตามมาตรา 37 วรรค 2

จากตวอยางนจะเหนไดวาเมอ ข. ผดสญญาโดยการไมสงมอบขาวเปลอกใหเจาหนคอนาย ก. แลว กจะท าใหนาย ก. มสทธเลกสญญาไดทนท การผดสญญาของลกหนเปนเหตท าใหมการเลกสญญาไดตามกฎหมายลาวเนองมาจากวากฎหมายลาวไมมระบบการใหโอกาส หรอใหเวลาแกลกหนไดแกตวเหมอนมาตรา 387 ของกฎหมายไทย เนองจากกฎหมายไทยถาหากกรณทลกหนผดสญญา หรอผดนดไมช าระหนแลว เจาหนจะเลกสญญาทนทไมไดจะตองใหโอกาสกบลกหนไดแกตวเสยกอน เมอใหโอกาสแกตวแลวแตลกหนไมช าระหนเจาหนถงจะเลกสญญาได เชนนาย ก. ซอตเยนหนงเครองทรานของนาย ข. ตกลงกนในราคา 3,000 บาท ตกลงกนสงมอบในอก 2 วนเมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. เจาของรานกไมสงมอบใหสกทเนองจากงานยง ไมมเวลาสงมอบตอมานาย ก. จงใหเวลาเจาของรานอก 2 วนเพอใหมาสง เมอถงก าหนดเวลา 2 วนตามทใหโอกาสนนแตนาย ข. กยงไมยอมสงมอบตเยน ดงนนนาย ก. จงใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387

เมอพจารณาตามกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 เปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387แลวเหนวากฎหมายลาวยงมปญหามาก และไมคอยใหความเปนธรรมแกคสญญาอกฝายเลย เนองจากวาถาผดสญญาไมช าระหนเจาหนกมสทธเลกสญญาไดทนท โดยไมมการบอกกลาวลวงหนาแตอยางใดเมอเทยบกบมาตรา 387 ของกฎหมายไทย หมายความวากฎหมายไทยมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตวกอน ถงจะใชสทธเลกสญญาได การทมระบบแบบนมนเลยท าใหลกหนไดรบความเปนธรรมมากขนจากการท าสญญา ผานการวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวเหนวา การมระบบการใหโอกาสไดแกตว มนจะท าใหสญญาไมเลกกนงายจนเกนไป ซงมนสามารถน าไปสเปาหมายของการท าสญญาอยางแทจรง เพราะวาเจาหนจะไดรบการช าระหนจากลกหน

ดงนน ผศกษาเหนวาการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยนนมประโยชนมากในปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายของลาวใหดยงขนเพอจะน าไปสความเปนสากลของระบบกฎหมาย และตอบสนองใหเกดมความเปนธรรม และยตธรรมเกดขนในสงคมของลาว ฉะนนผศกษาขอเสนอใหมการแกไขมาตรา 37 วรรค 2 โดยใหมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตวเสยกอน เมอเขาไมแกตวตามทใหโอกาสไวแลว จงใหสทธแกเจาหนบอกเลกสญญาได

ปญหาขนาดของการไมช าระหน การทลกหนไมช าระหนกฎหมายใหสทธเจาหนเลกสญญาโดยทนท และนอกจากนนกฎหมายลาวยงไมไดก าหนดวาการไมช าระหนของลกหนตองมขนาดมาก หรอนอยแคไหนเจาหนถงจะใชสทธเลกสญญาไดเชน นาย ก. ซอรถยนตหนงคนจากรานของนาย ข. ในราคา 100 ลานกบตกลงกนเกยวกบการช าระราคารถวา นาย ก. ตองจายเงนคาผอน

Page 127: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

110

รถใหในแตระเดอนจ านวน 1 ลานกบใหครบ 100 เดอน ถาหากมการผดสญญา หรอเดอนใดไมจาย แลวผขายมสทธเลกสญญาไดทนท สองเดอนตอมาเมอถงเวลาช าระหนนาย ก. ไมมเงนจายเนองจากเงนเดอนออกไมปกต 3 เดอนเงนจงออกครงหนงเมอนาย ก. ไมจายเงนตามทตกลงกนไวนาย ข. ผขายจงเลกสญญาทนท

จากตวอยางจะเหนไดวาเมอนาย ก. ไมช าระเงนคารถตามงวดทตกลงกนในสญญาท าใหนาย ข. ผขายมสทธเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 37 วรรค 2 เนองจากมาตราดงกลาวนไมไดก าหนดขนาดของการไมช าระหนเอาไววาตองมความรายแรง หรอมขนาดเพยงใด หรอมความบกพรองมาก หรอนอยแคไหน ดงนน ในเมอมการไมช าระหนกจะท าใหเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนท เนองจากทกลาวไปแลวขางบนนกฎหมายลาวไมมระบบการใหโอกาสแกลกหนไดแกตว ถาหากเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387 แลวเหนวาถาหากนาย ก. ไมสามารถช าระเงนคาผอนรถในงวดนน หรอเดอนนนใหแกนาย ข. ในกรณนนาย ข. ตองใหเวลา หรอใหโอกาสกบนาย ก. พอสมควรเพอไปหาเงนมาช าระหนกอน ถาหากเวลาทใหโอกาสนนหากผานไปโดยทนาย ก. ไมช าระหนในกรณนนาย ข. ถงจะเลกสญญาได

ปญหาลกหนปฏเสธอยางชดเจนวาจะไมช าระหนตามก าหนดเวลา ในกรณนจะท าอยางไร เจาหนจะใชสทธเลกสญญากอนก าหนดเวลาได หรอไม เมอพจารณาตามมาตรา 37 วรรค 2 กรณดงกลาวไมสามารถตความตามมาตรานได และไมสามารถปรบใชไดในกรณน เนองมาจากกฎหมายลาวไมมบทบญญตเอาไวเกยวกบเรองน เชน ก. สงซอทเรยนจาก ข. จ านวน 2 ตนเพอจะน าไปขายตอ โดยก าหนดเวลาสงมอบวนท 25 มถนายน 2558 ตอมาทเรยนขายดมาก ก. จงเกบไวเพอขายเองเพราะวาก าไรด จงตดสนใจโทรศพทไปบอก ข. ในวนท 10 มถนายน 2558 โดยบอกวาทเรยนทสงซอนนจะไมสงมอบใหอยางแนนอน

ปญหาลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา กรณนเจาหนจะสามารถเลกสญญาไดทนท หรอไม ในกรณนกเชนกนคอไมสามารถปรบใช และตความตามมาตรา 37 วรรค 2 ไดเนองจากมาตรานไมไดวางระบบเรองของการผดสญญาเอาไวลวงหนาเชน นาย เอ ท าสญญาเชาบาน นาย บ ในราคา 700,000 กบตอเดอน เพอจะท าเปนรานขายสนคา ตกลงกนสงมอบบานในวนท 10 มถนายน 2558 ในวนตอมามนาย ช มาขอเชาบานเพอจะท ารานอาหารโดยใหราคาเชา 1,000,000 กบตอเดอน เมอเปนดงนนนาย บ จงบอกนาย เอ วาไดเอาบานใหนาย ช เชาแลว กรณนนาย เอ จะเลกสญญาไดทนท หรอไม

จากสองกรณทกลาวมาน จะเหนไดวาเมอลกหนปฏเสธชดเจนแลววาจะไมช าระหนอยางแนนอนตามก าหนดเวลา และลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางแนนอนตามก าหนดเวลา ในสองกรณนเจาหนจะเลกสญญาทนทได หรอไม เมอวเคราะหจากกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 เรองของการเลกสญญากฎหมายลาวไมไดวางหลกการผดสญญาลวงหนา

Page 128: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

111

เอาไว เมอศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวเหนวามาตรา 387 ของไทยกไมมบทบญญตเกยวกบเรองการผดสญญาลวงหนาเอาไวเหมอนกน

ดงนน เมอศกษาเปรยบเทยบกนแลวเหนวากฎหมายไทย และกฎหมายลาวยงไมมบทบญญตเกยวกบการใหสทธในการเลกสญญาเอาไวลวงหนาเชน กรณลกหนปฏเสธชดเจนวาจะไมช าระหนตามก าหนดเวลา และกรณทลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดตามก าหนดเวลา ดงนน เพอใหเกดความเปนธรรมแกเจาหน และไมใหเจาหนไดรบความเสยหายมากจนเกนไปผศกษาเหนสมควรใหมการปรบปรงกฎหมายลาวใหมบทบญญตออกมาใหชดเจนโดยระบเอาไวในกฎหมาย เพอทจะไมตองตความกฎหมายอกตอไป ดงนนจงเสนอใหแกไขปรบปรงมาตรา 37 วรรค 2 ใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดโดยทนท ถาหากวาลกหนปฏเสธชดเจนวาจะไมช าระหนอยางแนนอนตามก าหนดเวลา และกรณทลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางแนนอนตามก าหนดเวลา ซงแนวทางเสนอปรบแกมาตรา 37 วรรค 2 ใหปฏบตตามขอความดงน

มาตรา 37/1 ถาคสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน อกฝายหนงจะก าหนดเวลาพอสมควรแลวบอกกลาวใหฝายนนช าระหน ภายในระยะเวลานนกได ถาฝายนนไมช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดใหไซร อกกฝายจะเลกสญญาเสยกได

การเลกสญญาอาจจะท าไดโดยทนท โดยไมตองก าหนดเวลาพอสมควรใหช าระหนตามวรรคกอน และแมวายงไมถงก าหนดช าระหนกตาม หากปรากฏวาลกหนปฏเสธการช าระหน หรอลกหนไมสามารถช าระหนตามก าหนดเวลาไดอยางแนนอน

“ไมช าระหนตามก าหนดเวลา” จากถอยค าทวา “ไมช าระหนตามก าหนดเวลา” เมอพจารณาจากบทบญญตเรองของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 ไมไดเขยนเอาไวเกยวกบเวลาของการช าระหน ทกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 เพยงแตเขยนวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกได” เมอกฎหมายไมไดเขยนเอาไวจงเกดการตความกฎหมายขนมาวา เมอลกหนไมช าระหนเจาหนกมสทธเลกสญญาซงในการท าสญญานนแนนอนมนกตองมเรองของเวลาก าหนดไวเสมอ เชนนาย ก. สงซอขาวกลองจากรานอาหารของนาย ข. เพอมาใหคนงานทาน ก าหนดเวลาสงมอบภายใน 3 ชวโมงถาไมมาสงมอบตามเวลาจะเลกสญญาทนท หรอ นาย แดง จะเชาบานนาย ด า ก าหนดวาในอก 3 วนจะยายของเขามาเชา หรอนาย ด า อาจจะก าหนดเวลาวาในวนท 5 ของแตละเดอนนาย แดง ตองจายเงนคาเชา จากทกลาวมาคอการตความตามมาตรา 37 วรรค 2 ในเรองของการทลกหนไมช าระหนตามก าหนดเวลา

ดงทรกนแลววาเวลาของการช าระหนมความหมายส าคญเปนอยางมาก ถาหากลกหนช าระหนตามก าหนดเวลาทระบไวในสญญาแลวกจะไมมปญหาอะไรในทางกฎหมาย แตถาหากวาลกหนไมช าระหนตามเวลาทไดก าหนดไวแลว กจะมปญหาในทางกฎหมายคอ เจาหนกสามารถเลกสญญาไดทนท เชนนาย ก. จะแตงงานในอกหนงเดอนขางหนาจงตกลงกบนาย ข. ใหมาเลนดนตรให

Page 129: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

112

ในวนแตงงาน ซงจะจดขนในวนท 1 มถนายน 2558 พอถงวนงานแตงงานแลวนาย ข. ไมมาเลนดนตรใหเนองจากวามการรบงานทอนๆ หลงจากงานแตงเสรจแลวนาย ข. พงจะมาเลนดนตรให ซงมนกสายเกนไปแลว และไมมประโยชนดวยเพราะนาย ก. ไดเลกสญญาไปแลว

จากกรณทกลาวมานนคอการเปรยบเทยบกบเวลาของการช าระหนในกรณทลกหนไมช าระหนตามก าหนดเวลา ซงการไมช าระหนตามก าหนดเวลานนแยกพจารณามสองกรณคอ กรณแรกเปนการไมช าระหนตามก าหนดเวลาโดยทเวลาในสญญานนไมส าคญเทาไร และในกรณทสองนนเปนกรณทเวลาของการช าระหนเปนสาระส าคญมากๆ ดงนนถาเปรยบเทยบสองกรณนกบกฎหมายลาวแลวเหนวาในมาตรา 37 วรรค 2 ไมไดบญญตเกยวกบเวลาของการช าระหนเอาไววาส าคญมาก หรอนอยแคไหน แตอยางไรกตามถาเรามาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวเหนวากรณเวลาของการช าระหนนน มทงในมาตรา 387 และมาตรา 388 ซงมาตราทงสองนมนมความแตกตางกนอยตรงทเวลาของการช าระหนนนเองเชน มาตรา 387 จะก าหนดเวลาเอาไวไมส าคญเทาไรเนองจากวา ถาหากลกหนไมช าระหนตามเวลานนแลว เจาหนกจะตอเวลาออกไปอกเพอใหลกหนไดแกตวกอน หรอใหเวลาแกลกหนช าระหนใหถกตอง ดงทไดน าเสนอผานมาแลวในขอ (4.1.2) สวนเวลาของการช าระหนในมาตรา 388 นนจะส าคญเปนอยางมาก ถาหากลกหนไมช าระหนในเวลาทก าหนดใหแลว เจาหนจะเลกสญญาโดยทนท ทงสองมาตรานแตกตางกนอยตรงน ถาเทยบกบกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 จะแตกตางกนมาก เนองจากวาบทบญญตในมาตรา 37 วรรค 2 ไมไดระบเอาไวเรองก าหนดเวลาของการช าระหน ดงนนเมอศกษาวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387, 388 แลวเหนวากฎหมายลาวยงมปญหาหลายอยางทจะตองมการปรบปรง และพฒนากฎหมายใหมากกวาน

จากการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวเหนวากฎหมายไทยมประโยชนอยางมากตอการพฒนา และปรบปรงกฎหมายลาวใหดขน เนองจากวากฎหมายไทยมการวางระบบเรองของเวลาการช าระหนไวชดเจน ดงนนผศกษาเหนสมควรใหมการปรบปรงแกไขกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 ทมอยเดมนนเสนอใหปรบแกเปนมาตรา 37 วรรค 3 โดยน าเอาหลกการของกฎหมายไทยมาตรา 388 มาปรบใช เนองจากวากฎหมายลาวไมมระบบเรองของเวลาในการช าระหนเอาไววา เวลาการช าระหนมความส าคญแคไหนจงท าใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท ดงนนเพอใหกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 มชดเจนมากยงขน ผศกษาขอเสนอปรบแกกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 ทมอยเดมนนใหปรบแกมาเปนมาตรา 37 วรรค 3 โดยมเนอหาวา เมอถงเวลาช าระหนแลวถาหากลกหนไมช าระหน ในกรณก าหนดเวลาของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมากแลวเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนท ซงแนวทางการปรบแกมาตรา 37 วรรค 3 ใหมนนใหปฏบตตามขอความดงน

มาตรา 37/2 ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพ หรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลส าเรจได กแตดวยการช าระหน ณ เวลามก าหนดกด หรอภายใน

Page 130: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

113

ระยะเวลาอนใดอนหนง ซงก าหนดไวกด และก าหนดเวลา หรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดช าระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกไดมพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรากอนนนเลย

ลกหนไมจ าเปนตองผดสญญา จากถอยค าทวา “ลกหนไมจ าเปนตองผดสญญา” จากบทบญญตเรองการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 บญญตวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกได” จากเนอหาในมาตรานจะเหนไดวา เมอถงก าหมดเวลาเจาหนจะเลกสญญาไดในกรณทลกหนผดสญญาเทานนเชน นาย ก. ซอรถยนตจากรานนาย ข. ก าหนดเวลาสงมอบในอก 2 วนเมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. กขบรถมาสงมอบแตในระหวางการเดนทางนาย ข. ขบรถดวยความเรวมากจงท าใหรถเสยหลกพงชนกบตนไมท าใหรถยนตเสยหายอยางหนกจนไมสามารถสงมอบได ดงนนนาย ก. จงบอกเลกสญญา

จากตวอยางนจะเหนไดวา ลกหนผดสญญาเนองจากวาไมสงมอบรถยนต ไดตามก าหนดเวลา และลกหนไมไดใชความระมดระวงเพยงพอทจะรกษาทรพยนน ท าใหไมสามารถสงมอบทรพยได ซงถอวากรณดงกลาวเปนการช าระหนกลายเปนพนวสย เมอเจาหนคอ นาย ก. ไมไดทรพยแลวเขากมสทธทจะเลกสญญา แตอยางไรกตามจากหวขอทเราก าลงศกษาอยตอนนคอ กรณทลกหนไมจ าเปนจะตองผดสญญา หมายความวา การตกลงท าสญญาแตละอยางไมจ าเปนจะตองระบวาฝายใดจะผด หรอไมผดสญญา เพอจะเปนเงอนไขใหสญญาถกบอกเลกจากฝายทไมผดสญญา แตเมอเราพจารณาแลวเหนวาจดประสงคทแทจรงของการท าสญญานนกเพอใหเจาหนไดรบการช าระหนเทานน โดยไมใชประเดนวาใครจะผด หรอไมผดกตาม แตมนกจะท าใหสญญานนถกบอกเลกเหมอนกนเชน เมอลกหนไมช าระหนเนองจากเหตทไมสามารถช าระหนไดนน ไมใชความผดของลกหนเจาหนกสามารถเลกสญญาได หรอในกรณทลกหนไมช าระหน แตสาเหตของการไมช าระหนนนเกดจากความผดของลกหนแลว เจาหนกสามารถเลกสญญาไดเชนกน ดงนนการผดสญญา หรอไมผดสญญาไมใชประเดนหลกเนองจากสองกรณนเจาหนกสามารถเลกสญญาได แตประเดนทส าคญมนมอยวา ถาหากลกหนผดแลวเจาหนมสทธเลกสญญา และมสทธเรยกคาเสยหายได แตในกรณทลกหนไมผด เจาหนกมสทธเลกสญญาได แตไมมสทธเรยกคาเสยหายไดเทานนเอง เชนกรณทจะพจารณาในหวขอตอไปนคอ กรณทลกหนไมผด และในกรณทลกหนผด

กรณทลกหนไมผด ถาหากวาสญญาทเจาหน และลกหนตกลงกนนนหากไมสามารถช าระหนไดเนองจากสาเหตทไมสามารถช าระหนไดนนไมใชความผดของลกหน ในกรณนเจาหนมสทธเลกสญญาไดแตไมมสทธในการเรยกคาเสยหายจากการไมช าระหนนนเชน นาย ก. สงซออาหารจากรานอาหารของนาย ข. เพอจะเลยงฉลองการเขารบต าแหนงใหม โดยตกลงใหนาย ข. มาสงทส านกงานในตอนเยนหลงเลกงาน เมอถงก าหนดเวลาสงมอบนาย ข. กเดนทางเพอจะมาสงมอบใหแตในระหวางการเดนทางไดมรถยนตของนาย ค. ขบมาดวยความเรวแลวชนทายรถของนาย ข. ท า

Page 131: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

114

ใหอาหารทเตรยมไวเพอทจะสงมอบนนตกลงพน และกระจายไปตามถนนท าใหนาย ข. ไมสามารถสงมอบอาหารใหได

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ข. ไมสามารถสงมอบอาหารใหกบนาย ก. ได แตสาเหตทสงมอบไมไดนนไมใชความผดของนาย ข. ในเมอนาย ข. ไมสามารถสงมอบอาหารไดแลวนาย ก. กมสทธในการเลกสญญาไดแตนาย ก. จะเรยกคาเสยหายจากนาย ข. ไมไดเนองจากวานาย ข. ไมไดผดอะไร จากทกลาวมานเหนวามาตรา 37 วรรค 2 ทมอยเดมของกฎหมายลาวไมไดระบไวในกรณทการไมสามารถช าระหนไดเนองมาจากสาเหตทลกหนไมผด เมอเรามาพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยแลวเหนวามาตรา 389 ไดวางหลกเอาไวคอนขางชดเจนวาในกรณทการช าระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสย โดยโทษลกหนไมไดแลว เจาหนจะเลกสญญาเสยกได ดงนนเมอเราพจารณาเทยบกนแลวเหนวากฎหมายลาวมความแตกตางกบกฎหมายไทยมาก เนองจากวากฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 ไมสามารถปรบใช และตความไดในกรณน ในเมอกฎหมายลาวไมมบทบญญตเอาไวมนจงท าใหเปนปญหาในการปรบใช และการตความกฎหมายลาวในอนาคต

ดงนน เมอศกษาเปรยบเทยบกบมาตรา 389 ของกฎหมายไทยแลวเหนวามาตรานมประโยชน และส าคญเปนอยางมากตอการปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายของประเทศลาวในอนาคต ดวยเหตผลนผศกษาจงขอเสนอปรบปรงแกไขกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 ทมอยเดมนนแลวสรางบทบญญต หรอระบบขนมาใหมโดยน าเอาหลกของกฎหมายไทยมาตรา 389 มาพนฐานในการปรบปรง เนองจากมาตรานไดวางหลกการเอาไวชดเจน ถาหากน าหลกการของกฎหมายไทยมาปรบปรงกฎหมายลาวแลว มนจะท าใหกฎหมายของลาวมความชดเจน เขาใจงาย ไมตองตความกฎหมายอกตอไป สงผลท าใหศาลประชาชนตความกฎหมายงาย และสงผลท าใหเกดมความถกตองและความเปนธรรมแกคสญญาทงสองฝายอกดวย

กรณทลกหนผด ส าหรบกรณการทไมสามารถช าระหนไดเนองมาจากความผดของลกหน ถาเราพจารณาตามมาตรา 37 วรรค 2 แลวเหนวากฎหมายลาวไดพดถงการผดสญญาเอาไวเชนกนโดยทเนอหาบญญตวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาฝายทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอเลกสญญาแตฝายเดยวกได เวนแตมจะมการตกลงกนไวอยางอน” ซงกหมายความวาเมอลกหนผดสญญาแลวเจาหนกมสทธเลกสญญาไดทนทเชน นาย ก. เชารถตจากนาย ข. ก าหนดระยะเวลาเชา 4 เดอนเพอมาขบรบจางสงนกเรยน นกศกษา และบคคลทวไป เมอถงก าหนดเวลาสงมอบรถตแลวนาย ก. ผเชาไดแวะดมเหลาจนเมาแลวขบรถท าใหเกดอบตเหตรถพลกคว าจนท าใหรถตไมสามารถสงมอบใหกบนาย ข. ไดเมอนาย ข. รเรองทกอยางจงเลกสญญา และทวงเอาคาเสยหายจากนาย ก. อยางไรกตามการทลกหนผดสญญานน กฎหมายลาวไมไดระบเอาไววาผดมาก หรอผดนอยแคไหนถงจะเลกสญญาไดเชน นาย ก. เชาบานนาย ข. ตกลงราคาหอง 2,000 บาทตอเดอน และตองจายในวนท 25 เทานนถาหาไมจายตามก าหนดเวลาเจาของบานมสทธเลกสญญาทนท ถง

Page 132: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

115

ก าหนดเวลาช าระหนแลวนาย ก. ไมมเงนจายเนองจากตองรอใหทางบานสงมาใหและวนท 26 กถกนาย ข. เจาของบานเลกสญญา หรอ นาย แดง สญญากบนาย ขาว ใหมาสรางหองน าใหดวยความลกจ านวน 3 เมตรหลงจากขดลงไป และสรางเสรจแลวปรากฏวานาย ขาว สรางหองน าไมลกตามทตองการคอ ยงขาดไปแค 25 เซนตเมตร นาย แดง กเลกสญญา

จากทงหมดทกลาวมาน การทเจาหนใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 นน เหตกมาจากการผดสญญาของฝายใดฝายหนง และฝายทไดรบความเสยหาย หรอเสยผลประโยชนนนจะเลกสญญาแตฝายเดยวกได เมอเราพจารณาประกอบกบเหตของการเลกสญญาทผานมาแลวเหนวา การทลกหนผดสญญา หรอไมผดสญญากตาม ถาหากวาลกหนไมสามารถช าระหนไดแลวเจาหนกใชสทธเลกสญญาไดเหมอนกนทกกรณ และนอกจากนนการผดสญญาไมวาจะผดมาก หรอผดนอยแคไหนเจาหนกสามารถเลกสญญาได จากประเดนทกลาวมาทงหมดนผศกษามองวา มนจะท าใหสญญานนเลกงายจนเกนไปอาจจะท าใหลกหนไมไดรบความเปนธรรมกได กลาวคอผดสญญาเลกๆ นอยๆ เจาหนกสามารถเลกสญญาได ดงนน ผศกษามองวาการเลกสญญาโดยการปรบใชมาตรา 37 วรรค 2 นเหนวายงไมเพยงพอทจะใหเลกสญญาได อกอยางมาตรานยงระบไวไมชดเจนทท าใหเกดมปญหาในการตความ ท าใหประชาชนเกดความไมเขาใจกฎหมาย อกอยางเวลาเกดปญหาขนมาในสงคมอาจจะท าใหผทท าหนาทในการใหความยตธรรมนนโดยเฉพาะศาลประชาชนจะตดสน และตความอยางไรเนองจากวากฎหมายทมอยไมสามารถแกไขปญหาไดทกกรณ

นอกจากกรณทกลาวผานมาแลว ยงมอกกรณหนงคอ ถาทรพยทเปนวตถแหงสญญานนหากไมสามารถสงมอบใหกบเจาหนไดทงหมด หรอบางสวนเนองมาจากความผดของลกหนกรณนเจาหนจะเลกสญญาทนทได หรอไม ตวอยาง นาย ทอง อยากไดรถยนตคนใหมกเลยขายรถทมอยใหกบนาย เงน กะวาเมอขายแลวตนกจะไปซอรถใหม เมอท าสญญาแลวนาย ทอง เหนวานาย เงน ยงขบรถไมเกง กเลยรบปากวาจะขบไปสงใหถงบานเลย เนองจากวาดใจทขายรถได ในระหวางทางทขบรถไปสงนนนาย ทอง แวะดมเหลาเพอฉลองกบเพอนๆ เมอขบรถกขบดวยความเรวมาก ท าใหเกดอบตเหตขน ท าใหรถเสยหายหมดทงคนไมสามารถใชงานได เมอเปนเชนนนาย เงน จ งเลกสญญาทนท

จากตวอยางนจะเหนไดวานาย ทอง ไมไดใชความระมดระวงทเพยงพอ ในการขบรถเนองจากวาขบขรถเกนความเรวตามทกฎหมายก าหนด จนท าใหเกดอบตเหตรถยนตพงยบใชงานไมไดทงคน ดงนนนาย เงน กควรจะมสทธทจะเลกสญญาไดทนท กรณนนาย เงน จะเลกสญญาไดทนทได หรอไม เมอเราน าหลกกฎหมายในมาตรา 37 วรรค 2 มาเมอพจารณาแลวเหนวา ปญหาทเกดขนไมสามารถ ปรบใช และแกไขตามมาตรานได เนองจากกฎหมายไมไดเขยนเอาไว เมอเราพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 389 แลวจะเหนไดวาถาหากวากรณการช าระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสยโดยโทษลกหนไดแลวเจานกสามารถเลกสญญาทนท จาก

Page 133: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

116

หลกการในมาตรานผศกษามองวาเปนหลกการทดมาก ควรจะน ามาเปนตนแบบในการปรบปรง และพฒนากฎหมายของลาวใหดขน ซงจะท าใหกฎหมายมความชดเจน และมความเปนธรรมสามารถแกไขปญหาทเกดขนได ดงนน ผศกษาขอเสนอใหมการปรบปรง แกไขกฎหมายลาวในมาตรา 37 วรรค 2 ทมอยเดมนขนมาใหม ปรบเปนมาตรา 37/3 โดยแนวทางการปรบแกกฎหมายนนใหปฏบตตามเนอหาดงตอไปน

มาตรา 37/3 ถาหากการช าระหนทงหมด หรอแตเพยงบางสวนกลายเปนพนวสย เพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญาเสยกได

4.2 ปญหาในการแสดงเจตนาเลกสญญา

ตามกฎหมายไทย เมอพจารณาดเกยวกบวธการแสดงเจตนาเลกสญญาในกฎหมายไทย

ตามมาตรา 386 ไดบญญตไววา “ถาคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาไดโดยขอสญญา หรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย การเลกสญญาเชนนนยอมท าดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง”จะเหนไดวากฎหมายไทยการจะแสดงเจตนาเลกสญญาจะตองเปนเจตนาของผทมสทธเทานน จงจะแสดงเจตนาเลกสญญาออกมาได ถาหากฝายทไมมสทธเลกสญญามาแสดงเจตนาแลวอาจจะถอวาเปนการใชสทธทไมสจรตกเปนได กฎหมายไทยเรองของการแสดงเจตนานจะไมมแบบเนองจากวากฎหมายไมไดก าหนดไววาใหตองท าตามแบบ เกยวกบเรองนมนกวชาการกฎหมายใหความเหนวา ผท านตกรรมไดแสดงออกโดยวธการปกตกคอเขยนเปนลายลกษณอกษร หรอกลาวโดยวาจาแจงเจตนาท านตกรรมนน5ตามค าเหนดงกลาวนอาจจะพดไดวา ถาฝายทมสทธเลกสญญานนหากแสดงเจตนาเลกสญญาโดยวาจาแลวกเปนสทธทสามารถจะท าได

แตอยางไรกตามถงแมวากฎหมายไมมขอหามในการท าสญญาวาจะตองใหท าตามแบบกตาม แตถาหากวาคสญญาตกลงกนวาถาหากวาเวลาเลกสญญาแลวตองใหท าตามแบบ เมอเวลาตอมาหากมการเลกสญญาขนมาจรงๆ คสญญานนตองท าตามแบบ เชน นาย ก. เชาบานตากอากาศอยทรายทะเลของนาย ข. ระยะเวลาเชา 3 เดอนคาเชาเดอนละ 50,000 บาทสญญาก าหนดไววาถาหากนาย ก จะเลกสญญาเชาจะตองท าตามเปนลายลกษณอกษรใหชดเจน เนองจากวาจะใชไวเปนหลกฐานไมใหเกดปญหาขนมาในภายหลง เมอสญญาระบไวอยางนกตองปฏบตตามน ถาหากวานาย ก อยไปถง 2 เดอนแลวจะเลกสญญาเนองจากหนาฝนกลววาน าจะทวม และกลวพยจะเขาเลยมาตก

5จด เศรษฐบตร, แกไขเพมโดย ดาราพร ถระวฒน, “หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรม

และ สญญา”, พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร. โครงการต ารา และเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556, น. 88.

Page 134: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

117

ลงเลกสญญากบนาย ข และนาย ข กยนยอมใหเลกสญญาไดแตกตองท าตามแบบเปนลายลกษณอกษรตามทระบไวในสญญาแตตอนตน

การแสดงเจตนาเลกสญญานผศกษาตงขอสงเกตอยวา โดยทวไปสญญาจะไมมแบบแตถาหากวาคสญญา ก าหนดวาตองท าตามแบบเวลาจะเลกสญญาแลว กใหบงคบตามนน หมายความวาเมอฝายใดฝายหนงจะเลกสญญากตองท าตามแบบ ถาหากสญญาไมไดก าหนดไวเกยวกบแบบแลวสญญากจะเลกไปโดยไมมแบบ

ตามกฎหมายลาว ส าหรบการแสดงเจตนาเลกสญญาตามกฎหมายลาวเหนวามการก าหนดแบบทชดเจนโดยมการบญญตไวในมาตรา 37 วรรค 3 ทระบไววา “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสมอ” จากสภาพความเปนจรงของสงคมของประเทศลาวโดยสวนใหญแลว ถาพดถงเรองของการท าสญญา กรณการท าสญญาระหวางบคคลทวไปกบผประกอบการทเปนนตบคคลแลวแทบจะพดไดเลยวาสญญาทท าขนนนจะท าดวยวาจากนทงนนเชน ตกลงรบลกจางมาท างานเปนแมบาน มาท างานตามรานอาหาร หรอมาท างานขนของตามหางสรรพสนคา และอนๆ ซงสวนมากแลวจะตกลงกนโดยวาจาแลวรบเขามาท างานทนทเลย ซงกอาจกลาวไดวาเปนวธการทงายไมตองมขนตอนอะไรมากมาย แตพอถงคราวทลกจางตองการจะเลกสญญาแลวลกจางจะแสดงเจตนาเลกสญญาโดยวาจา แตถาหากวาในการท าสญญาโดยลายลกษณอกษรแลวเวลาจะเลกสญญานนตองท าตามแบบคอตองท าเปนลายลกษณอกษร

โดยสวนมากแลวสญญาทท าเปนลายลกษณอกษรนนจะเปนการท าสญญาระหวางนายจางหรอผประกอบการทเปนนตบคคลมกจะมสญญาทมการออกแบบเอาไวลวงหนา เมอเวลาทมผสมคเขาท างานแลว นายจาง หรอผประกอบการนนกเพยงแตเอารางสญญานนมาใหลกจางลงรายมอซอไวกเปนวาสญญาเกดขนแลว เชนนาย ก. เปนเจาของหางสรรพสนคาตกลงรบนาย ข. มาท างานประจ าเพอขนของในหางของตนตอมานาย ก. มการผดนดไมจายเงนเดอนหรอเงนคาแรงตามก าหนดเวลาบอยครง ซงไมเปนไปตามสญญาส าเรจรปทนาย ก. ก าหนดไว เมอผดนดเปนประจ าท าให นาย ข. ทเปนลกจางเดอดรอน ดงนนจงใชสทธเลกสญญาตามขอกฎหมายในมาตรา 37 วรรค 3 แตประเดนมอยวาในมาตรานตองแสดงเจตนาเลกสญญาเปนลายลกษณอกษรแตนาย ข. จะเลกสญญาไดอยางไรในเมอนาย ข. ไมรหนงสอ แตถงจะรหนงสออยบาง กไมสามารถแสดงเจตนาเปนลายลกษณอกษรไดเพราะท าไมเปนเนองจากไมรกฎหมาย ไมรจะเขยนอยางไร ดงนน จงสงผลใหเกดปญหาคอมนจะท าใหสญญานนเลกอยากจนเกนไป

ดงทกลาวผานมาแลววาคนสวนใหญในสงคมลาวสวนมากกจะแทบทกคนทชอบท าสญญาโดยวาจากน ทงนกเนองจากมนมความงาย และสะดวกรวดเรว ตกลงกนแลวตางฝายกช าระหนใหแกกนสญญากจะสนสดลง แตมหลายกรณอยเหมอนกนทคนสวนใหญไมรเกยวกบการท าสญญาโดยเฉพาะสญญาระหวางผประกอบกจจะการทเปนนกธรกจทเปนนตบคคลมาท าสญญากบบคคล

Page 135: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

118

ทวไป โดยผประกอบการเวลามลกจางเขาท าสญญาดวย ลกจางซงเปนบคคลทวไปแทบจะไมไดท าอะไรเลย ทกอยางผประกอบการไดเตรยมไวใหหมดแลวเกยวกบเอกสารการจางงาน การเชา การซอขาย และอนๆ เพยงแตลกจาง หรอบคคลทวไปลงลายมอซอไวกแสดงวาสญญานนเกดแลว โดยทลกจางแทบไมมเวลามานงอานวาเนอหาของสญญาทนายจาง หรอ ผใหเชา หรอผขาย และอนๆ ทเอามาใหลงรายมอชอนนมเนอหาเขยนวาอยางไร แตพอจะเลกสญญาขนมามนกไมงายอยางตอนท าสญญา เพราะวาตองแสดงเจตนาเปนหนงสอตามมาตรา 37 วรรค 3 เชน นางสาว เอ เชาทในตลาดกบนาย บ ทเปนผประกอบการเปนเจาของตลาดก าหนดเวลาเชา 2 ปในราคา 50 ลานกบตอปพอเชาไป 5 เดอนปรากฏวากจการขาดทนขายไมได แถมเจาของตลาดไดตกลงขนคาเชากบนาง สาว เอ เปนปละ 60 ลานกบท าใหนางสาว เอ เดอนรอนกวาเดมเพราะตองแบบรบภาระทเพมขน และอกอยางการคาขายกไมด ดงนนจงคดจะเลกสญญา แตจะท าไดอยางไรเนองจากวานางสาว เอ ตองแสดงเจตนาเลกสญญาเปนลายลกษณอกษร

จากตวบทบญญตเรองการแสดงเจตนาเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 3 นนเปนการเพมภาระใหแกคสญญาอกฝายหนงมากเกนไปเนองจากวาถาจะเลกสญญาตองท าตามแบบ หรอท าเปนลายลกษณอกษรถาหากไมท าเปนลายลกษณอกษรกเปนอนวาเลกสญญาไมได ซงผศกษาไมเหนดวยทจะก าหนดไวแบบน เพราะมนจะท าใหสญญานนเลกอยากเกนไป ท าใหคนทรหนงสอกอาจจะแสดงเจตนาเลกสญญาไมเปน เพราะไมรจะเขยนอยางไร และไมรขอกฎหมายดวย เมอเราศกษาเปรยบเทยบกบมาตรา 386 ของไทยแลวเหนวา กฎหมายไทยไมมแบบในการเลกสญญา เพยงแตวาเมอคสญญาฝายหนงมสทธเลกสญญาไดโดยขอสญญา หรอโดยบทบญญตแหงกฎหมาย การเลกสญญาเชนนนยอมท าดวยแสดงเจตนาแกอกฝายหนง เมอเราพจารณาดแลวเหนวากฎหมายไทยมจดดไปอกอยางคอ ไมตองท าตามแบบกสามารถเลกสญญาได และนอกจากนนคสญญายงสามารถตกลงกนไดวาถาหากมการเลกสญญาแลวถาหากสญญาระบไววาตองใหท าตามแบบ สญญานนกจะผกพนไปตามความตกลงกน ซงมนท าใหประชาชนทไมรหนงสอกสามารถเลกสญญาไดโดยไมตองมขนตอนทมากมาย ดงนนผศกษาขอเสนอใหมการแกไขกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 3 ในเรองการแสดงเจตนาเลกสญญาทมอยเดมนนปรบแกใหโดยเปลยนมาเปนมาตรา 37/4 เพอใหบคคลทเขาท าสญญานนสามารถเลกสญญาไดงายกวาน ซงแนวทางการน าเสนอแกไขกฎหมายมดงน

มาตรา 37/4 การเปลยนแปลง หรอการยกเลกสญญาทท าเปนหนงสอ ตองท าเปนหนงสอ เวนแตการแสดงเจตนาของผบรโภคตอผประกอบธรกจ

Page 136: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

119

4.3 ปญหาในผลของการเลกสญญา

ตามกฎหมายไทย เมอวเคราะหเกยวกบผลของการเลกสญญาแลวเหนวา ถาเจาหนใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387 แลวคสญญาแตละฝายจ าตองใหแตละฝายกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 เหมอนกบวาไมไดมการท าสญญากนมากอน ซงจะท าใหมผลยอนหลงเปนการระงบความผกพนระหวางคสญญาตงแตแรกทเขาท าสญญา โดยทมาตรา 391 ไดบญญตไววา “เมอคสญญาฝายใดฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม” เชนนาย ก. ซอคอมพวเตอรทรานของนาย ข. หนงเครองราคา 30,000 บาทกอนทนาย ก. จะสงมอบคอมพวเตอรใหนาย ข. นนจะตองไดตดตงโปรแกรมตางๆ ซงตองใชเวลาหลายชวโมง ดงนนาย ก. ไมอยากรอนานจงบอกใหนาย ข. วาถาท าเสรจแลวใหไปสงทบานภายในระยะเวลาสองวน เมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. กไมสงมอบคอมพวเตอรให ดงนนนาย ก. จงตอเวลาออกไปอกหนงวน พอถงก าหนดเวลาทใหโอกาสหนงวนแลวแตนาย ข. กยงไมมาสงมอบให ดงนน นาย ก. จงบอกเลกสญญา ซงโดยหลกแลวผลกคอวาท าใหสญญากลบคนสฐานะเดม ดงนน นาย ข. ตองสงเงนจ านวน 30,000 บาทคนใหกบนาย ก. เหมอนเดม

จากบทบญญตตามมาตรา 391 นอกจากจะมระบบการกลบคนสฐานะเดมแลว ยงพดถงการคนเงน และดอกเบยอกดวยโดยเนอหาเหลานบญญตไวในมาตรา 391 วรรค 2 ทบญญตไววา “สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนนทานใหบวกดอกเบยเขาไปดวย คดตงแตเวลาทไดรบไว” จากบทบญญตนเหนวาการจะตองคนเงนพรอมดอกเบยดวยนนยงเปนปญหาอยคอถาหากวาฝายทช าระเงนเปนผผดสญญาเองแลว เมอเจาหนใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387 แลวเจาหนยงจะตองคนดอกเบยใหอก ซงกเปนไปตามมาตรา 391 วรรค 2 เชนนาย ก. ซอรถยนตโดยการช าระหนเปนรายเดอนจากรานของนาย ข. สญญาก าหนดช าระหนจ านวน 100 เดอนโดยนาย ก. ตองจายเดอนละ 10,000 บาทเมอตกลงกนแลวนาย ก. กช าระไดแค 20 เดอนปรากฏวาไมมเงนจายตอไปอกหลงจากนนนาย ข. กใชสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 387

จากตวอยางถากลาวโดยตามหลกแลวเมอนาย ก. ไมช าระหนนาย ข. เจาหนใชสทธเลกสญญาได เมอสญญาถกเลกไปแลวตามหลกมาตรา 391 วรรค 1 จะตองใหอกฝายไดกลบคนสฐานะเดม ซงกหมายความวานาย ข. ตองจายเงนคนใหแกนาย ก. จ านวน 200,000 บาทถามดอกเบยกใหบวกเขาไปอกมาตรา 391 วรรค 2

ส าหรบตามมาตรา 391 วรรค 3 บญญตไววา “การใชสทธเลกสญญานนหากกระทบกระทงถงสทธเรยกรองคาเสยหายไม” จากตวบทจะเหนไดวาถาเจาหนมสทธเรยกรองคาเสยหาย หรอคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดจากการทลกหนไมช าระหน ถาการไมช าระหน หากไมกระทบกระเทอนถงสทธของเจาหนในการทจะเรยกรองเอาคาเสยหายจากการท

Page 137: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

120

ลกหนไมช าระหนตามมาตรา 215, 216, 217 และ 218 เชนนาย เอ ท าสญญากบนาย บ โดยใหนาย บ กอสรางหองใหเพมอกจ านวน 10 หองในโรงแรมของตนเพอรองรบแขกนกทองเทยวในชวงสงกรานตในอก 2 เดอนขางหนาดงนนนาย เอ เลยก าหนดเวลาใหนาย บ ตองสรางใหแลวเสรจในระยะเวลาดงกลาว หลงจากตกลงกนแลวนาย บ กมาสรางใหตามปกต แตหลงจากนนหนงเดอนตอมานาย บ กไมมาสรางใหเนองจากรบงานหลายทนาย เอ จงบอกเลกสญญาแลวทวงคาเสยหายเนองจากท าให เอ ขาดรายไดไป

ตามกฎหมายลาว ดงทไดกลาวไวแลวในหวขอทผานมาเมอมการใชสทธเลกสญญาโดยฝายทมสทธแลว ตามหลกทวไปกจะท าใหนตสมพนธระหวางคสญญานนสนสดลง ซงในกรณผลของการเลกสญญาตามหลกของมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลว อกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป” จากตวบททกลาวมานเหนวาเมอสญญาหากถกบอกเลกแลว โดยทตางฝายตางช าระหนใหแกกนหมดแลว สญญากเปนอนสนสดลง หรอในกรณทตางฝายตางกยงมไดช าระหนตอกนสญญากจะสนสดลงเหมอนกน แตถากรณทฝายหนงหากไดช าระหนในสวนของตนกอนแลวในกรณนฝายทยงคางช าระนนตองช าระหนเปนการตอบแทนกน เชนนาย ก. จางนาย ข. มาท างานในรานอาหาร ก าหนดระยะเวลาจาง 12 เดอนตกลงคาจางเดอนละ 1 ลานกบ หลงจากทนาย ก. จายเงนใหแลว 3 เดอน ตอมาอก 3 เดอนนาย ก. ไมจายเงนจายให จงท าใหนาย ข. เสยหาย และบอกเลกสญญาในทสด นอกจากนยงทวงใหนาย ก. ตองช าระหนโดยการจายเงนเดอนทยงคางช าระ 3 เดอน จะเหนไดวากฎหมายลาวไมมระบบของการกลบคนสฐานะเดม เวลาฝายหนงไดช าระหนกอนแลวอกฝายหนงตองช าระหนตอบแทน จงถอวามความถกตอง และยตธรรม

นอกจากกรณทกลาวมาขางตนน กฎหมายลาวควรจะใหมระบบการกลบคนสฐานะเดมดวย ถากรณทการช าระหนนนใหมการปฏบตในครงหนงครงเดยว เชนสญญาซอขายเปนตน ผศกษามองวามนเปนปญหาในทางกฎหมาย เนองจากมาตราท 37 วรรค 4 เหมอนกบวาสญญายงไมไดเลกโดยเดดขาด หรอวาสญญายงด าเนนตอไปเหมอนเดมไมไดเลกสญญา ดงนนผศกษาจงขอเสนอใหมการรกษาบทบญญตในมาตรา 37 วรรค 4 เอาไวเหมอนเดม และในทางกบกนกควรจะมระบบใหมการกลบคนสฐานะเดมได เฉพาะกรณสญญาบางประเภทเชนสญญาชอขาย เปนตน

ตวอยาง1 นาย ขาว ท าสญญาเชารถตมาเพม 2 คนจากนาย เขยว เพอมาบรการนกทองเทยว ตกลงราคาเชารวมกนทงสองคนจ านวน 25 ลานกบตอเดอน โดยมระยะเวลาเชา 5 เดอน สญญาระบวาใหนาย ขาว วางเงนมดจ าไวกอนลวงหนาสองเดอนคอจ านวน 50 ลานกบ ก าหนดเวลาสงมอบรถใหเชาวนท 1 มถนายน 2558 เมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย เขยว กไมสง

Page 138: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

121

มอบให ท าใหนาย ขาว ขาดรายไดไปในวนนนนาย ขาว จงบอกเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 แลวทวงใหนาย เขยว สงมอบรถตใหอก

ตวอยาง2 นาย ก ซอทว 24 นวจากรานนาย ข ในราคา 1 ลานกบโดยนาย ก ไดจายเงนครบตามจ านวนแลวเพยงแตรอการสงมอบทรพย ซงก าหนดเวลาในการสงมอบ 2 วนเนองจากบานอยไกล พอถงก าหนดเวลาสงมอบนาย ข เจาของรานไมยอมสงมอบใหเมอ 5 วนผานไปกยงไมมาสงมอบใหนาย ก ผซอจงใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 และทวงใหนาย ข สงมอบทวใหตนตอไป

จากตวอยาง 1 และ 2 ขางบทนจะเหนวาเมอนาย ก และนาย ขาว ใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 แลวสญญากเปนอนวาสนสดลง แตถาเรามาพจารณาดเกยวกบผลของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 4 ทกลาววา “...ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน...” ผศกษามองวามนเหมอนสญญายงถกระงบ หรอสญญายงไมไดเลก เนองจากวาลกหนคอนาย ข และนาย เขยว ยงตองช าระหนโดยการสงมอบทว หรอสงมอบรถตจ านวน 2 คนใหกบนาย ก และนาย ขาว ตอไปตามปกตอย แทนทวาเมอสญญาเลกแลวสญญากจะถกระงบ ทเหลอมเพยงแตการกลบคนสฐานะเดม และเรยกเอาเงนทจายไปแลวนนคนมา และการเรยกคาเสยหายเทานน ซงในเรองนยงเปนปญหาในกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 4 เนองจากวาไมมระบบในการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหาย ดงนน เมอมการใชสทธเลกสญญาแลวอกฝายตองใหคสญญาของตนไดกลบคนสฐานะเดม และสามารถเรยกคาเสยหายได

สวนในเรองของการคนทรพยในกรณทมการเลกสญญาไปแลวกฎหมายลาวยงไมมระบบใหเรยกคนทรพยจากตวอยาง 1 และ 2 ทกลาวมาขางบนนเมอนาย ก หากจายเงนคาซอทว 24 นวจ านวน 1 ลานกบใหนาย ข ไปแลว หรอนาย ขาว ไดวางเงนมดจ าในการเชารถตจ านวน 50 ลานกบใหกบนาย เขยว ไปแลวจะเรยกเงนคนไดอยางไร หรอตามหลกกฎหมายใด ถาเราพจารณาเรองผลของการเลกสญญาในมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป” จะเหนไดวามาตรานไมไดวางหลกเอาไวเรองการคนทรพย ดงนนในกรณตวอยางทกลาวมาไมสามารถทจะปรบใช และตความกบมาตรา 37 วรรค 4 ได จากสงทพจารณาผานมานผศกษาเหนวามนมปญหาในกฎหมายลาว ดวยเหตน จงขอเสนอใหมการปรบแกกฎหมาย โดยใหมาตรา 37 วรรค 4 มระบบเรองการกลบคนสฐานะเดมเอาไวจงจะท าใหเกดความเปนธรรมแกคสญญาอกฝายหนงได

ส าหรบความเสยหาย เมอความเสยหายเกดขนจากการท าสญญา มนจะสงผลทางกฎหมายอยางไรเมอมการเลกสญญาเนองจากวามาตรา 37 วรรค 4 ไมไดพดถงกรณการทมความเสยหายเกดขนเชน นาย ก. ท าธรกจซอขายรถยนต ตอมาไดท าสญญาซอรถกบนาย ข. จ านวน 20

Page 139: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

122

คน เพอมาขายตอเพราะวาในชวงนเศรษฐกจดท าใหรถขายดมาก ตกลงราคารถหนงคนในราคา 150 ลานกบ หลงจากซอมา และเอามาขายตอกจะไดก าไรคนละ 2 ลานกบ ซงวนหนงจะขายไดประมาณ 2 หรอ 3 คน โดยสญญาก าหนดเวลาสงมอบกนในวนท 5 มถนายน 2558 เมอถงก าหนดเวลาสงมอบแลวนาย ข. กไมมาสงมอบรถใหหลงจากนน 3 วนตอมานาย ข. กยงไมสงมอบรถใหเหมอนเดม เมอเปนเชนนนาย ก. จงบอกเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 2 เพราะขาดรายไดจากการขายรถยนตประมาณ 6 ลานกบ เหตทบอกเลกสญญากเนองจากนาย ข. ผดสญญา และตนตองการซอรถยนตกบบรษทใหม เพอมาขายตอ

จากตวอยางนเมอนาย ข. ผดสญญาไมช าระหนตามก าหนดเวลานาย ก. กมสทธเลกสญญาไดทนทตามมาตรา 37 วรรค 2 เมอมการเลกสญญาแลวแนนอนมนกมความเสยหายเกดขนกบนาย ก. ท าใหขาดรายไดในแตละวนไป จากการขายรถยนตประมาณ 6 ลานกบตอวน เมอนาย ข. ผดสญญาไมสงมอบรถยนตตามความตกลงกน จงท าใหนาย ก. เสยหาย และขาดรายได ซงเปนเหตใหไมมเงนจะจายใหลกจางของตน ดงนนนาย ก. จงเรยกคาเสยหายจากการผดสญญานนจ านวน 6 ลานกบ แตจะเรยกไดอยางไรเนองจากวากฎหมายลาวไมไดเขยนเอาไววาสามารถเรยกคาเสยหายได จากกรณนถาหากวาเรามาพจารณาเรองผลของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา “เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป” จากตวบทตามมาตรานไมไดพดถงการเรยกคาเสยหายเอาไวเลย ซงมนเปนปญหาในกฎหมายลาว ดงนนผศกษาขอเสนอปรบแกกฎหมายลาวใหสามารถเรยกคาเสยหายได

นอกจากมความเสยหายเกดขน ทเราไมสามารถน าเอามาตรา 37 วรรค 4 มาปรบใชและแกไขไดแลว ถาหากวาในกรณทเจาหนไดจายเงนไปกอนหนานนจะเรยกเงนคนได หรอไม และในขณะเดยวกนนนจะเรยกดอกเบยไดอก หรอไม เชน จากตวอยางทกลาวมาขางบนน ถาหากวานาย ก. ไดสงซอรถยนตจ านวน 20 คนจากรานของนาย ข. โดยซอในราคาคนละ 150 ลานกบ เพอใหเกดความหมนใจวานาย ก. มความจรงใจทจะซอรถจรงนาย ข. จงใหนาย ก. จายเงนมดจ าใหกอนจ านวน 600 ลานกบ ซงในขณะเดยวกนนนนาย ก. กกลาววาถาหากนาย ข. ไมสงมอบรถยนตใหตามก าหนดเวลาจะคดดอกเบยวนละ 2 ลานกบ เมอถงก าหนดเวลาสงมอบรถยนตนาย ข. กไมยอมสงมอบรถใหเวลาผานไป 5 วนกยงไมสงรถใหเหมอนเดมจงท าใหนาย ก. บอกเลกสญญา

จากตวอยางจะเหนไดวานาย ข. มการผดสญญาไมสงมอบรถยนตใหนาย ก. แนนอนความเสยหายเกดขนกบนาย ก. เพราะไมมรถทจะน ามาขาย ขาดรายไดไมมเงนจางลกนอง และทส าคญคอ เงนทนาย ก. วางมดจ ากอนจ านวน 600 ลานกบ และเงนคาปรบทเปนดอกเบยจากการผดสญญาใน 5 วน โดยตกลงกนคดดอกเบยวนละ 2 ลานกบจะเรยกคนได หรอไม เมอเราพจารณาตามมาตรา 37 วรรค 4 แลวเหนวามาตรานไมสามารถปรบใช หรอตความเพอมาแกไขปญหานไดเลย

Page 140: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

123

เนองจากวามาตรานไมไดพดถงกรณคนเงน หรอคนดอกเบยไวเลย ดงนนเงนทวางมดจ าไปแลวจ านวน 600 ลานกบ และเบยปรบวนละ 2 ลานกบจ านวน 5 วนไมสามารถทเรยกคนไดตามมาตรา 37 วรรค 4 การทกฎหมายไมมระบบการเรยกเงนคน พรอมดวยดอกเบยนน อาจจะเปนปญหาในขอกฎหมายได ถงแมวาในระบบการพจารณาคด หรอขอกฎหมายของประเทศลาวจะมระบบในการไกลเกลย หรอการยอมความกนกตาม แตถาในกรณทคกรณทไมสามารถไกลเกลย หรอยอมความกนได กจะกลบมาเปนปญหาในกฎหมายอกเชนเดม ดงนนผศกษาจงขอเสนอใหมการระบไวในกฎหมายใหชดเจนเลยวาในกรณทมการวางเงนมดจ าไปแลว หรอถาหากสญญาหากพดถงดอกเบยดวยแลว เมอเวลามการผดสญญาขนมา กใหมกฎหมายทสามารถเรยกเงนคนพรอมดอกเบยได

ในกรณทเปนการงานอนจะท าใหแกกน ถาหากมการผดสญญา ซงท าใหไมสามารถสงมอบการงานใหแกกนไดจะท าอยางไรเชน นาย ก. เอาทวหนงเครองไปซอมทรานของนาย ข. เนองจากทวเสย ดไมได ทงสองคนไดตกลงกนเกยวกบคาซอมจ านวน 1,500 บาท ก าหนดเวลาท าใหเสรจภายใน 5 วน ซงกอนจะถงก าหนดเวลาสงมอบหนงวนนาย ข. ไดท าทวเครองนนหลนลงพน ท าใหหนาจอทวแตก เสยหายไมสามารถทจะซอมไดอก เมอถงก าหนดเวลาสงมอบนาย ข. ไมมทวทจะสงมอบให ดงนนนาย ก. จงบอกเลกสญญาทนท

จากตวอยางนเหนไดวานาย ข. ไมสามารถสงมอบทวใหไดเนองจากทวพง ในกรณนจะท าอยางไรนาย ก. จะเรยกอะไรไดบางจากนาย ข. ถาเราพจารณาโดยน าเอาผลของการเลกสญญาตามมาตรา 37 วรรค 4 มาแกไขเกยวกบเรองน เหนวามาตราดงกลาวไมสามารถปรบใช และตความเพอมาแกไขปญหานได เนองจากวากฎหมายมาตรานไมไดพดถงเรองการคนทรพย หรอการชดใชคาเสยหายททรพยนนเกดความเสยหาย ผศกษามองวาการทมาตรา 37 วรรค 4 ไมมระบบของการคนทรพย และไมมระบบการเรยกคาเสยหายอนเกดจากทรพยนนเกดความเสยหาย ดงนนผศกษาขอเสนอใหมการปรบแกกฎหมายโดยระบเรองนไวในกฎหมายใหชดเจน เพอจะสามารถแกไขปญหาทเกดขนไดในอนาคต

จากประเดนตวอยางทกลาวมาทงหมดนเหนวาเรองผลของการเลกสญญานน ถงแมวามาตรา 37 วรรค 4 จะมการก าหนดเรองผลของการเลกสญญาไวกตาม แตกยงไมสามารถปรบใชไดกบตวอยางทผานมาทพดถงเรองของการเรยกเอาเงนคน หรอแมแตเรองของการเรยกคาเสยหายประเดนปญหาดงกลาวไมสามารถทจะแกไขไดตามมาตาม 37 วรรค 4 อกอยางมาตรานเมอมการเลกสญญาแลวแทนทสญญาจะถกระงบลง หรอสญญาสนสดลงโดยเดดขาด แตพอมาพจารณาดอยางละเอยดแลวเหนวา สญญานนยงคงด าเนนไปอยางตอเนอง ซงมนขดแยงกบหลกการทมนควรจะเปนในสภาพความเปนจรงมาก เมอผศกษาไดท าการพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายแพง และพาณชยของไทยมาตรา 391 แลวเหนวากฎหมายไทยไดมการพฒนาไปมากแลวในเรองน ซงกฎหมายลาวควรจะเอามาเปนตวแบบอยางในการปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมาย เนองจากวาไดมการระบไว

Page 141: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

124

ชดเจนในกรณทมการเลกสญญา คสญญาแตละฝายไดใหสทธแกคสญญาของตนไดกลบคนสฐานะเดม นอกจากนนกยงมบทบญญตในเรองการเรยกคาเสยหายได ดงนนผานการศกษาและวเคราะหมา ผศกษาเหนวามประโยชนมาก ถาหากประเทศลาวหากมแผนการทจะปรบปรงกฎหมายอกครง ผศกษาเหนสมควรใหน าหลกการในกฎหมายของไทยทใชอย ณ วนนน ามาเปนตวแบบในการพฒนากฎหมายลาวนาจะเปนการด แตถงอยางไรกตามถงแมวากฎหมายไทยจะมการพฒนาไปมากแลวกตาม แตกฎหมายไทยกจะตองปรบปรง และพฒนาขนไปเรอยๆ รวมทงกฎหมายลาวดวยเนองจากสภาพเศรษฐกจ และสงคมทเปลยนแปลงไปตลอดเวลา แตในเวลานผศกษามองวามาตรา 391 ของไทยดแลว ณ เวลาน เมอมาตรา 37 วรรค 4 ในกรณทสญญาหากมการปฏบตครงหนงครงเดยวเชนสญญาซอขาย กควรจะใหมระบบการกลบคนสฐานะเดม และระบบการเรยกคาเสยหายได นอกจากนเกยวกบกรณทการท าสญญาหากมการตกลงกนเปนระยะเวลานาน การทกฎหมายก าหนดไมใหมการกลบคนสฐานะเดมนนเปนสงทถกตองเหมาะสมแลว ถาหากวาใหสญญากลบคนสฐานะเดมอาจจะท าใหเกดความไมเปนธรรมแกอกฝายได ดงนนผศกษาจงเหนสมควรใหมการรกษาเนอหาในมาตรา 37 วรรค 4 เอาไว ซงจะเปลยนมาเปนมาตรา 37/5 นอกจากนผศกษาขอเสนอใหมการบญญตกฎหมายขนมาใหมเพอใหสญญามการกลบคนสฐานะเดมเหมอนมาตรา 391 ของไทย โดยเปลยนมาเปน มาตรา 37/6 โดยเนอหาในตวบทยงรกษาไว และสวนทปรบแกกฎหมายเพมเตมมดงน

มาตรา 37/5 เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป

มาตรา 37/6 เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองไดใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม แตทงนจะใหเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

สวนเงนอนจะตองใชคนใหแกกนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนนทานใหบวกดอกเบยเขาดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว เวนแตผช าระเงนเปนผผดหนาทในการช าระหน และเปนเหตในการเลกสญญา

สวนทเปนการงานอนไดกระท าให และเปนการยอมใหใชทรพยนน การทจะชดใชคนทานใหใชดวยใชเงนตามควรคาแหงการนนๆ หรอถาในสญญานก าหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชเงนตามนน

ผมสทธเลกสญญายอมมสทธเรยกคาเสยหายจากคกรณอกฝายหนงหากฝายนนไดกระท าผดจนเปนเหตของการเลกสญญา

Page 142: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

125

4.4 ปญหาในความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

ตามกฎหมายไทย เมอสญญาเกดขนแลว คสญญาทงสองฝายจะตองปฏบตสญญา หรอช าระหนตอกนอยางเครงครด และครบถวนถาหากวาเมอเวลาตอมาคสญญาอกฝายหนงคดจะเลกสญญาขนมากตองกลบไปดวาเนอหาของสญญาไดก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไว หรอไม ถาไมไดตกลงกนเอาไว สงเดยวทจะสามารถเลกสญญาไดกคอคสญญาทงสองฝายตองท าความตกลงรวมกนใหม เชนนาย เอ ท าสญญาซอบานกบนาย บ ในราคา 5,000,000 บาทเมอซอบานไปได 3 อาทตยปรากฏวาไมชอบบานหลงนเนองจากวามนไกลมากจากทท างาน ตองออกบานแตเชา และกลบดกทกวนแลวกเกดความกลวขนมา จงกลบมาพดคยเพอขอเลกสญญากบนาย บ ผานการพดคยกน นาย บ กยอมตอบตกลงเลกสญญา จากตวอยางนม 2 กรณทจะตองพจารณาตอกคอ ตกลงรวมกนเกยวกบผลของสญญาเอาไว และไมไดตกลงรวมกนเกยวกบผลของการเลกสญญา

กรณตกลงรวมกนเกยวกบผลของการเลกสญญา ถาฝายทตองการจะเลกสญญานน ไดมการกลาวอางเหตผลของการเลกสญญา จนท าใหอกฝายหนงเขาใจ และยนดใหเลกสญญา ส าหรบผลของความตกลงกนน ใหเปนไปตามผลของการตกลงกนตามหลกความศกดสทธของการแสดงเจตนาเชน นาย เอ ขอเลกสญญาและนาย บ กเหนดใหเลกตามค าขอนน ถาหากตกลงกนเรองผลของสญญาไวคอ นาย บ จะไดบานคนสวนเรองเงนนาย เอ บอกวาขอเงนคนจ านวน 4,950,000 บาทถานาย บ บอกวาไมไดเพราะบานพงสรางเสรจใหมๆ อกอยางขายไปแลวแตกลบมาบอกเลกสญญายงท าใหมลางไมดเกดขนเพราะความเชอวาจะขายบานไมไดอกแลว ดงนนใหนาย เอ เอาเงนคนไปแค 3,000,000 บาทกพอ สวนนาย เอ กตอบตกลงตามนน ดงนนผลของการเลกสญญากจะเปนไปตามความตกลงกน

กรณไมไดตกลงรวมกนเกยวกบผลของการเลกสญญา ถาหากวานาย เอ พดคยกบนาย บ เจาของบานเพอขอเลกสญญา แตไมไดพดคยกนละเอยดเกยวกบผลของสญญาวาจะตองคนเงนใหกนเทาไร โดยทนาย บ กตอบตกลงเหนดใหเลกสญญาได ในกรณทไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไว สญญานนกจะกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391

ตามกฎหมายลาว ส าหรบกฎหมายลาวแลว ความตกลงรวมกนในการเลกสญญากอนทจะเลกสญญาในกรณน กอนอนสญญาตองเกดขนมากอน ซงเนอหาของสญญาไมไดก าหนดเหตของการเลกสญญาไวในตอนตน แตอยางไรกตามถาหากคสญญาฝายหนงฝายใดคดทจะเลกสญญาขนมากสามารถท าความตกลงรวมกนไดตามมาตรา 37 อาจจะกลาวไดวาสามารถเลกสญญาเมอใดกไดโดยไมจ าเปนตองมเหตอะไรกได เมอตกลงกนแลวผลของสญญากจะผกพนตามทไดตกลงกนไวหมายความวาตกลงกนอยางไรผลมนกจะเปนอยางนนเชน นางสาว ก. ซอเสอสองตวจากรานขายเสอฝาของนาย ข. เพอจะน าเสอไปใหแพนใสสองตวในราคา 300,000 กบ เมอซอไปแลวปรากฏวาแพนของนางสาว

Page 143: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

126

ก. ไมชอบเพราะเสอตวเลกเกนไป อกอยางกไมชอบสเสอดงนนนางสาว ก. กมาขอเลกสญญากบนาย ข. ดวยความวาเขาใจลกคาด นาย ข. กเลยยอมใหเลกสญญาโดยนางสาว ก. ไดน าเสอสองตวมาคนใหและนางสาว ก. ขอเงนคนตามเตมจ านวนทจายไปเนองจากวาเสอทซอไปกไมไดใส แตนาย ข. ผขายบอกวาไมไดถาจะเอาเงนคนทงหมดนนจะไมเลกสญญานะถาหากยอมเอาเงน 200,000 กบคอไปจะเลกสญญาให เมอนางสาว ก. ตกลงรบเอาเงนคนจ านวน 200,000 กบผลของการเลกสญญากจะเปนไปตามนน

แตอยางไรกตามถาหากวาสญญาไมไดพดถงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไวแลว คอไมไดพดถงวาจะคนเงนใหกนเทาไร ผลของมนจะเปนอยางไรซงในเรองนไมสามารถทจะปรบใชกบมาตรา 37 ได ดงนนเมอศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 386 แลวเหนวาถาคสญญาเหนดใหเลกสญญาไดแลว แตไมไดระบเรองผลของการเลกสญญาเอาไว ในกรณนกฎหมายไทยใหสญญานนมการกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ซงในเรองนกฎหมายลาวไมสามารถปรบใชกบมาตรา 37 ได ดงนนผศกษาไดน าเสนอผานมาแลวในกรณการตกลงรวมกนเพอเลกสญญานผลของมาตรา 37 นใหขยายไปคาบเกยวกบมาตรา 37/5 และ 37/6 ทมการเสนอแกไขแลวในหวขอทผานมาคอ ใหสญญานนมการกลบคนสฐานะเดม

กลาวโดยสรป ปญหาในเหตของการเลกสญญาในขอสญญา ตามกฎหมายแพงของไทยมาตรา 386 เมอปรบใชแลวพบวายงมปญหาเรองผลของการเลกสญญาในกรณทคสญญาไมไดตกลงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว ผานการพจารณาแลวเหนวาเจาหนสามารถเลกสญญาได ซงท าใหสญญาไดมการกลบคนสฐานะตามมาตรา 391 ส าหรบกฎหมายลาวตามมาตรา 37 วรรค 1 การตกลงรวมกนเพอเลกสญญาถอวายงมปญหาในเรองผลของสญญา การทไมตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไวมนเลยมปญหา ผานการพจารณาปญหานไดมการเสนอใหแกไขเพมเตมกฎหมาย โดยน าเอาหลกตามมาตรา 391 ของกฎหมายไทยมาปรบใช เพอท าใหผลของการเลกสญญานน คสญญาจะไดกลบคนสฐานะเดม

ปญหาในเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย ตามกฎหมายไทยไดมการน าเอามาตรา 387, 388 และ 389 มาพจารณา โดยแตละมาตราไดวางหลกเอาไวดงน มาตรา 387 เมอลกหนไมช าระหน เจาหนจะใหเวลาพอสมควร เพอใหลกหนไดแกตวเสยกอน แตถาหากวาลกหนไมช าระหนตามเวลาอนสมควรตามทใหไปนน เจาหนจงจะใชสทธเลกสญญา ส าหรบมาตรา 388 ถอไดวาเวลาของช าระหนมความส าคญเปนอยางมาก ถาหากวาลกหนไมช าระหนในเวลาดงกลาวจะท าใหเจาหนเสยหายมากซงเปนเหตใหเจาหนมสทธเลกสญญาไดทนทสวนมาตรา 389 เรองการช าระหนกลายเปนพนวสยเพราะพฤตการณทลกหนผด หรอโทษลกหนไดเจาหนจะใชสทธเลกสญญาไดทนท

ส าหรบกฎหมายลาวไดน าเอามาตรา 37 วรรค 2 มาพจารณา เมอพจารณาแลเหนวากฎหมายลาวยงมปญหาในการปรบใช และการตความ ดงนนจงไดมการเสนอตความบทบญญตใน

Page 144: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

127

มาตรานเชน ลกหนไมช าระหน ขนาดของการไมช าระหน ไมช าระหนตามก าหนดเวลา และลกหนไมจ าเปนตองผดสญญา โดยน ามาพจารณาควบคไปกบมาตรา 387, 388 และ389 ของกฎหมายไทย ผานการพจารณาแลวไดมการเสนอใหมการปรบแกกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 โดยมการเสนอใหมระบบการใหโอกาสกบลกหนไดแกตวกอนทจะใชสทธเลกสญญา และในขณะเดยวกนนนกมการวางระบบใหสามารถเลกสญญาไดโดยทนท

ปญหาในการแสดงเจตนาเลกสญญา กฎหมายไทยมาตรา 386 การแสดงเจตนาการเลกสญญานน เปนนตก าทไมมแบบ แตถาหากวามตกลงก าหนดแบบเอาไวแลว เมอเวลามการเลกสญญาตองบงคบตามแบบทก าหนดไว ถาไมไดตกลงกนไวกแสดงเจตนาไมมแบบ

ส าหรบกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 3 การแสดงเจตนาเลกสญญาเปนนตกรรมทมแบบชดเจน กลาวคอ สญญาทท าเปนลายลกษณอกษร เวลาเลกสญญาตองท าเปนลายลกษณอกษรเสนอ เมอพจารณาแลวเหนวามาตรานยงเปนปญหาอยเพราะมนจะท าใหสญญาเลกอยากเกดไป เนองจากตองแสดงเจตนาเลกสญญาเปนลายลกษณอกษร ผานการพจารณาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 386 แลวไดมการเสนอใหมการปรบแกกฎหมายลาวเพอใหสญญาสามารถเลกไดงายกวาน

ปญหาในผลของการเลกสญญา ตามกฎหมายไทย เมอเจาหนใชสทธเลกสญญาตามมาตรา 387 คสญญาตองใหอกฝายไดกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ซงท าใหเจาหนกมสทธเรยกคาเสยหายรวมถงดอกเบยได ส าหรบกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 4 ยงมปญหาในการปรบใชและการตความอย นอกจากนนปญหาหลายอยางไมสามารถแกไขไดตามมาตราน จากการวเคราะหเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยไดมการเสนอใหตดเนอหาในมาตรา 37 วรรค 4 ออก และเสนอใหเขยนหรอบญญตกฎหมายขนมาใหม เพอใหกฎหมายมความชดเจนสามารถแกไขปญหาได โดยมการเสนอใหมระบบการกลบคนสฐานะเดม และมระบบการเรยกคาเสยหายได

ปญหาในความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ในกฎหมายไทยมาตรา 386 มปญหาในการตความกฎหมายเกยวกบผลของการเลกสญญา โดยมการแยก 2 กรณคอ ไดตกลงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไวกอนหนาแลว และไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว จากการพจารณามขอสรปวา ถาหากตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไว ผลของมนกจะเปนไปตามทไดตกลงกน ถาหากไมไดตกลงกนเรองผลของสญญาเอาไวเมอเวลามการใชสทธเลกสญญาขนมาไดมการเสนอใหสญญานนกลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ส าหรบกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 1 ไดการแยกพจารณาอย 2 กรณคอ ขอสญญาก าหนดเหตของการเลกสญญาแตตอนตน และขอตกลงรวมกนภายหลงทสญญาเกดขนแลว ซงไดมการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 386 ผานการพจารณาเปรยบเทยบไดมการเสนอใหมการปรบแกกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 1 โดยใหมระบบการกลบคนสฐานะเดม สวนผลของการตกลงรวมกนเพอเลกสญญานนเสนอใหมการพจารณาคาบเกยวกบมาตรา 37/6

Page 145: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

128

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

5.1 สรป

กฎหมายวาดวยขอผกพนในสญญาประกาศใชเปนครงแรกในป พ.ศ. 2533 ตอมาไดมการแกไขกฎหมายอกครงในป พ.ศ. 2550 และประกาศใชในวนท 08 ธนวาคม ป พ.ศ. 2551 แตเนอหาในสวนการเลกสญญานไมไดถกเปลยนแปลงแกไขแตอยางใด ดงนน การเลกสญญาจงมเพยงมาตรา 37 มาตราเดยวเทานนทใชบงคบกบกรณทมการเลกสญญา โดยบญญตไวในบททวไป การเลกสญญาตามมาตรา 37 มหลกการอยวา กอนจะเลกสญญาจะตองพจารณาเหตของการเลกสญญาอย 2 กรณคอ เหตตามขอสญญามาตรา 37 วรรค 1 และเหตตามขอกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 การจะเลกสญญาตองดวามการก าหนดเหตของการเลกสญญาเอาไวในขอสญญาหรอไม ถาหากไมมเหตทก าหนดไวกตองพจารณาในขอกฎหมาย นอกจากสองกรณทกลาวมาแลว ยงมอกกรณหนงทไมจ าเปนตองมเหตอะไรกสามารถเลกสญญาไดคอ วธการตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

วทยานพนธเลมนผศกษาไดน าเอากรณการเลกสญญาตามกฎหมายของลาวมาศกษาเปรยบเทยบกบการเลกสญญาตามประมวลกฎหมายแพง และพาณชยของไทยมาตรา 386, 387, 388 และ389 ผานการศกษาแลวเหนวากฎหมายลาวยงมขอบกพรองทเปนปญหาอยมาก ซงจ าเปนตองไดมการปรบปรงแกไข และพฒนาระบบกฎหมายของลาวในตอไปใหดขน เพอใหสอดคลองกบความเปนจรงของสงคมลาวในยคปจจบน สวนกฎหมายของไทยกเชนกน ถงแมวากฎหมายไทยไดมการพฒนาไปกอนกฎหมายลาวในระดบทดแลวกตาม แตถาหากวาสงคมไทยมความเจรญกาวหนายงขนมากกวาน แนนอนปญหากอาจจะมความสบสนมากยงขน ซงอาจจะท าใหกฎหมายไทยทมอยนนอาจจะไมสามารถแกไขปญหาไดทกกรณ ดงนนกฎหมายไทยกจ าเปนจะตองมการปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายไปพรอมๆ กบกฎหมายลาวเชนกน

ดงนน ผศกษาจงขอน าเอาหลกการของการเลกสญญาในกฎหมายไทย มาศกษาเปรยบเทยบกบการเลกสญญาตามกฎหมายของลาวมาตรา 37 เพอทจะน าเอาผลทไดรบจากการศกษาในครงนมาปรบปรง และพฒนาระบบกฎหมายของประเทศลาวใหดยงขน เพอทจะมบทบญญตทสามารถแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคมไดดกวาเดม ซงจะสงผลท าใหเกดมความถกตอง และมความยตธรรมในสงคม ฉะนน ผศกษาจงขอน าเอาปญหาตางๆ มาสรปใหเหนภาพรวมดงน

Page 146: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

129

5.1.1 ปญหาเกยวกบเหตของการเลกสญญาในขอสญญา ตามกฎหมายของลาวมาตรา37 วรรค 1 บญญตวา“สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง

หรอยกเลกสญญาตามการเหนดของคสญญา” ดงทกลาวมาแลวในบทท 2 และบทท 4 กรณการก าหนดเหตของการเลกสญญาในขอสญญานยงมปญหาเกยวกบผลของการตกลงรวมกนคอ เมอสญญาหาเลกไปแลว แตคสญญาไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไวแลวจะท าอยางไร ซงกฎหมายลาวไมไดบญญตเอาไวเกยวกบผลของสญญา เมอน าเอากฎหมายไทยมาตรา 386 มาเปรยบเทยบแลวเหนวา ผลของสญญาจะเปนไปตามความตกลงกน ถาไมไดตกลงกนเกยวกบผลของสญญาเอาไว สญญานนจะกลบคนสฐานะเดม ตามมาตรา 391 ซงปญหานผศกษาเหนวาการตกลงรวมกนเลกสญญาในกรณทไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว เปนกรณทไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 1 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบผลของการตกลงรวมกนเอาไว เพอใหมความชดเจน แนนอนและขจดปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจนโดยใหสญญากลบคนสฐานะเดมเหมอนกฎหมายไทย และผลของมาตรานเสนอใหน ามาพจารณาคาบเกยวกบมาตรา 37/6

5.1.2 ปญหาเกยวกบเหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย

เมอมการผดสญญา กจะถอวาเปนเหตของการเลกสญญาตามขอกฎหมาย ปญหาทจะตองวเคราะหกคอวา การผดสญญาหมายถงการไมช าระหน หรอไม เนองจากกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 บญญตแตเพยงวา “ในกรณทมการผดสญญา....” เทานน โดยไมมบทบญญตเรองการไมช าระหน เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387 นนจะเหนไดวาการจะเลกสญญาไดนนกตอเมอลกหนไมช าระหน ซงจะตองใหเวลาแกลกหนพอสมควรกอน ถงจะเลกสญญาได ดงนนปญหาการผดสญญาน จงเปนปญหาทไมสามารถตความไดอยางชดเจนเพยงพอกบมาตรา 37 วรรค 2 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบการไมช าระหนไวโดยตรง เพยงแตเขยนวามการผดสญญาเทานนเพอใหมความชดเจน แนนอน สามารถทจะตความหมายไดมากกวาน จ าเปนจะตองบญญตกฎหมายใหชดเจน ดงนนขอเสนอใหระบวาเมอลกหนไมช าระหน เจาหนจะใหเวลาแกลกหนพอสมควรกอน จงจะเลกสญญาได เหมอนกฎหมายไทย

ปญหาลกหนปฏเสธอยางชดเจนวาจะไมช าระหนตามก าหนดเวลา กรณนเจาหนจะใชสทธเลกสญญากอนก าหนดเวลาได หรอไม เนองจากกฎหมายลาวไมไดบญญตเอาไวเกยวกบเรองน เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387 เหนวาไมบทบญญตเกยวกบเรองนเอาไว แตนกวชาการกฎหมายไทยไดมการเสนอไววา “กรณทลกหนปฏเสธโดยชดเจนวาจะไมช าระหนควรใหสทธเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนทโดยใหเหตผลวาไมสามารถตความได” ดงนนปญหาทลกหนปฏเสธโดยชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนตามก าหนดเวลา จงเปนปญหาทยงไมสามารถตความไดกบ

Page 147: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

130

มาตรา 37 วรรค 2 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบเรองการผดสญญาลวงหนา เพอใหมความชดเจน แนนอนและขจดปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจนโดยใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท ในกรณทลกหนปฏเสธอยางชดเจนวาจะไมช าระหนตามก าหนดเวลา

ปญหาลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดอยางสนเชงตามก าหนดเวลา กรณนเจาหนจะสามารถเลกสญญาไดทนทหรอไม ในกรณนยงไมมการระบเอาไวในกฎหมายลาว เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 387 แลวเหนวายงไมมบทบญญตใดทระบไวเกยวกบเรองการผดสญญาลวงหนา แตอยางไรกตามมนกวชาการกฎหมายไดมขอเสนอเกยวกบเรองนไววา “ใหสามารถเลกสญญาไดทนท” โดยไดมการน าเอามาตรา 389 มาสนบสนนขอเสนอวา ถาหากรอใหก าหนดเวลาดงกลาวมาถงอาจจะท าใหความเสยหายเกดขนกวาเดม การทลกหนมพฤตการณทชดเจนไมสามารถช าระหน ผศกษามองวาไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 2 เพอใหมความชดเจนขนควรจะบญญตกฎหมาย ใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท ถาหากลกหนมพฤตการณทชดเจนวาจะไมสามารถช าระหนไดตามก าหนดเวลา

ปญหาการไมช าระหนตามก าหนดเวลา เจาหนจะเลกสญญาไดทนทกตอเมอลกหนไมช าระหนตามก าหนดเวลา ปญหาทตองพจารณานนเวลามความส าคญอยางไรตอการช าระหน ซงในกรณนกฎหมายลาว มาตรา 37 วรรค 2 เขยนเพยงแตวา “ในกรณทมการผดสญญาคสญญาทเสยผลประโยชนนนจะเปลยนแปลง หรอยกเลกสญญาแตฝายเดยวกได...”จะเหนไดวาไมไดระบเวลาเอาไวในกฎหมายเลย เมอเทยบกบกฎหมายไทย มาตรา 388 กฎหมายใหสทธเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท แตตองดวาเวลาของการช าระหนนนเปนสาระส าคญอยางมาก ถาลกหนไมช าระหนเวลาทก าหนดเจาหนอาจจะไดรบความเสยหายมาก ถาหากเวลาของการช าระหนตามปกต ไมใชเรองส าคญ เจาหนจะเลกสญญาทนทไมไดตองปรบใชกบมาตรา 387 การไมช าระหนตามก าหนดเวลาในกรณเวลาของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมาก เปนกรณทไมสามารถตความไดตามมาตรา 37 วรรค 2 เพอใหมความชดเจน แนนอน และขจดปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจนโดยใหเจาหนสามารถเลกสญญาไดทนท ลกหนไมช าระหนตามก าหนดเวลาในกรณทเวลาของการช าระหนมความส าคญเปนอยางมาก

ปญหาการไมสามารถช าระหนไดเนองจากลกหนผดสญญา การทลกหนผดสญญาโดยเปนเหตใหไมสามารถช าระหนได ซงท าใหเจาหนมสทธเลกสญญาได ประเดนทจะตองพจารณาคอการไมช าระหนทงหมดใชไหมเจาหนสามารถเลกสญญาได หรอช าระหนแตเพยงบางสวนกยงสามารถเลกสญญาทนทได ในกรณนถาพจารณาตามกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 2 ไดบญญตไวแตเพยงวา “ในกรณทมการผดสญญา....” จะเหนไดวากฎหมายลาวไมไดพดถงเรองการผดสญญาทงหมด หรอผดสญญาบางสวนเอาไว เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทย มาตรา 389 จะเหนไดวามการระบเกยวกบการช าระหนกลายเปนพนวสยทงหมดหรอการช าระหนกลายเปนพนวสยบางสวน

Page 148: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

131

โดยเจาหนจะเลกสญญาไดนนกตอเมอโทษลกหนได ดงนนปญหาทไมสามารถช าระหนไดเนองมาจากความผดของลกหนจงเปนปญหาทยงไมสามารถตความปรบใชกบมาตรา 37 วรรค 2 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบเรอง การไมช าระหนทงหมด หรอบางสวนในกรณทโทษลกหนได เพยงแตเขยนวามการผดสญญาเทานนเพอใหมความชดเจน และขจดปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจนโดยระบวา ถาการช าระหนทงหมด หรอบางสวนกลายเปนพนวสยเพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญาเสยกได เหมอนมาตรา 389 ของกฎหมายไทย

5.1.3 ปญหาเกยวกบการแสดงเจตนาเลกสญญา

การแสดงเจตนาเลกสญญาเทานนจงท าใหสญญาสามารถเลกได ประเดนทจะตองพจาณาคอ ถาลกหนเปนคนธรรมดาทไมรหนงสอ หรออาจพอร อยบางแตไมรจะเขยนอยางไรเนองจากไมรขนตอน หรอวธการตางๆ แลวเขาจะเลกสญญาไดอยางไร ในกรณนกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 3 บญญตวา “สญญาทท าเปนลายลกษณอกษรเวลาจะเลกสญญาตองท าลายลกษณอกษรเสนอ” จะเหนไดวาเมอกฎหมายก าหนดไวแบบนอาจจะท าใหสญญาเลกยากจนเกนไป เมอเปรยบเทยบกบประมวลกฎหมายแพงของไทยมาตรา 386 มสาระส าคญทวา “การแสดงเจตนาเลกสญญาเปนนตกรรมทไมมแบบ” ถาหากวาคสญญาไดแสดงเจตนาก าหนดแบบเวลาจะเลกสญญาตองท าตามแบบ ส าหรบกฎหมายลาว ในเมอสญญาทท าเปนหนงสอเวลาจะเลกสญญาตองท าเปนหนงสอเสมอ เมอคสญญาเขาไมรหนงสอกอาจจะท าใหเขาไมสามารถเลกสญญาไดมาตรา 37 วรรค 3 ดงนน เพอเปนการท าใหสญญาสามารถเลกงายกวาน และเพอขจดปญหาตางๆ ทอาจจะเกดขนตามมาควรจะบญญตกฎหมายใหมขอยกเวนเอาไว โดยระบวา “เวนแตการแสดงเจตนาของผบรโภคตอผประกอบธรกจ” คอไมตองท าเปนหนงสอ

5.1.4 ปญหาเกยวกบผลของการเลกสญญา

เมอมการใชสทธเลกสญญาโดยผทมสทธแลว สญญานนกจะสนสดลง ซงประเดนทจะตองพจารณาตอไปคอ ผลของการเลกสญญาจะเปนอยางไรคสญญาจะกลบคนสฐานะเดมหรอไม เงนทมอบใหกอนแลวจะท าอยางไร ทรพยทสงมอบใหแกกนนนจะท าอยางไร และดอกเบยทมตอกนนนจะท าอยางไร ดงนนผศกษาจะแยกสรปแตละหวขอดงน

ปญหาการกลบคนสฐานะเดม เมอสญญาถกบอกเลกไปแลว ปญหาทจะตองพจารณาคอคสญญาแตละฝายจะท าอยางไร เมอพจารณาตามกฎหมายลาวมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา“เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายยงมไดช าระตอกนนนกใหเลก

Page 149: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

132

แลวกนไป”จากเนอหานไมไดพดถงการกลบคนสฐานะเดมเอาไว เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 391 โดยระบวา “เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม...” ซงปญหาการกลบคนสฐานะเดม เปนกรณทไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 4 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบการกลบคนสฐานะเดมเอาไว ถาพจารณาโดยละเอยดแลวผศกษามองวาเหมอนกบสญญายงไมไดเลกโดยเดดขาดเพราะยงมการบงคบใหมการช าระหนตอบแทนกนเหมอนเดม เพอความชดเจน และไมใหปญหาตางๆ เกดขนภายหลง ควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจนโดยบญญตวา เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงทเปนอยเดม เหมอนกบมาตรา 391 ของกฎหมายไทย

ปญหาการคนเงน และคนดอกเบย เมอสญญาถกบอกเลกแลว ประเดนทจะตองพจารณาคอ เงนทมอบใหกน หรอเงนวางมดจ าผานๆ มานนจะท าอยางไร และนอกจากนนยงจะตองคนดอกเบยอยอกหรอไม ในกฎหมายลาวไมมบทบญญตการคนเงน และคนดอกเบยเมอมการเลกสญญา ถาพจารณาตรามาตรา 37 วรรค 4 กบญญตแตเพยงวา“.....ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน....” จากส านวนบางสวนของมาตรานดเหมอนวาจะตองช าระหนตอบแทนกนอก ทงๆ ทสญญาบอกเลกไปแลว เมอเปรยบเทยบกบมาตรา 391 วรรค 2 ทบญญตวา “สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทานใหบวกดอกเบยเขาดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว”

ปญหาการคนเงน และคนดอกเบยน เปนกรณทไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 4 เนองจากมาตรานไมไดพดถงการคนเงน และคนดอกเบยเอาไว ดงนนเพอใหกฎหมายมความชดเจน และไมใหปญหาเกดขนตามภายหลง ควรจะบญญตเรองการคนเงน และคนดอกเบยเอาไวในกฎหมายใหชดเจนโดยบญญตวา “สวนเงนอนจะตองใชคนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนน ทานใหบวกดอกเบยเขาดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว”เหมอนกบมาตรา 391 วรรค 2 ของกฎหมายไทย

ปญหาการคนทรพยหรอการงานทท าใหแกกน เมอสญญาถกบอกเลกแลวทรพยสน หรอการงานทมตอกนหรอมอบใหกนกอนหนานนจะท าอยางไร ในกฎหมายลาวไมมบทบญญตเกยวกบเรองน เมอพจารณาตามมาตรา 37 วรรค 4 บญญตวา “...ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน...” ถาพจารณาจากส านวนบางชวงบางตอนของมาตราน ผศกษามองวาไมมการคนทรพยใหกน แตตรงกนขามกบจะตองใหมการตอบแทนกน เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยมาตรา 391 วรรค 3 บญญตวา “ สวนทเปนการงานอนไดกระท าใหและเปนการยอมใหใชทรพยนนการทจะชดใชคน ทานใหท าไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการ นนๆหรอถาในสญญามก าหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชตามนน” ปญหาการคนทรพยหรอการงานทท าใหแกกน เปนกรณทไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 4 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบการคน

Page 150: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

133

ทรพยหรอการงานทท าใหกน เพอความชดเจนในขอกฎหมาย เพอทจะสามารถแกไขปญหาตางๆ เกดขนภายหลง ควรจะบญญตกฎหมายใหชดเจน ในเรองการคนทรพย หรอการงานทท าใหแกกน โดยบญญตวา “สวนทเปนการงานอนไดกระท าใหและเปนการยอมใหใชทรพยนนการทจะชดใชคน ทานใหท าไดดวยใชเงนตามควรคาแหงการ นนๆหรอถาในสญญามก าหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชตามนน”เหมอนกบมาตรา 391 วรรค 3 ของกฎหมายไทย

5.1.5 ปญหาเกยวกบความตกลงรวมกนเพอเลกสญญา

สญญาจะเลกไดกตอเมอมเหตทก าหนดไวในสญญาหรอในกฎหมายตามทกลาวมาในบทท 1, 2, 3 และบทท 4 สวนการเลกสญญาโดยความตกลงรวมกนเพอเลกสญญานไมจ าเปนตองมเหตอะไรกสามารถเลกสญญาได ประเดนทจะตองพจารณามอยวา “เมอตกลงเลกสญญากนแลวผลของมนจะเปนอยางไรในกรณทตกลงกนเพอใหสญญาเลกเทานน แตไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว” เมอพจารณาในมาตรา 37 วรรค 1 บญญตแตเพยงวา “สญญาอาจจะถกเปลยนแปลง หรอบอกเลกตามความเหนดของคสญญา” โดยไมไดระบเรองผลของการตกลงรวมกนเอาไว เมอเปรยบเทยบกบกฎหมายไทยไดมแนวทางพจารณาอย 2 กรณทจะตองพจารณาคอ ตกลงเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไวกอนหนาแลวและไมไดตกลงกนเกยวกบผลของการเลกสญญาเอาไว ดงนนถาตกลงกนไวกจะเปนไปตามความตกลงกน แตถาหากไมไดตกลงกนผลของสญญาแลว กจะท าใหสญญากลบคนสฐานะเดมตามมาตรา 391 ปญหาการตกลงรวมกนเพอเลกสญญา เปนกรณทไมสามารถตความไดกบมาตรา 37 วรรค 1 เนองจากมาตรานไมไดระบเกยวกบผลของการตกลงรวมกนเพอเลกสญญา “ในกรณทไมไดตกลงเรองผลของการเลกสญญาไว” เพอความชดเจนในขอกฎหมายทจะสามารถแกไขปญหาเกดขนเกยวกบการตกลงรวมกนเพอเลกสญญาทอาจจะเกดขนได ผศกษาขอเสนอใหผลของการตกลงรวมกนน ไปพจารณาคาบเกยวกบผลของการเลกสญญามาตรา 37/6

5.2 ขอเสนอแนะ

จากการศกษาเปรยบเทยบเกยวกบการเลกสญญา ตามกฎหมายของไทย-ลาว เหนวาม

หลายปญหาในขอกฎหมายของลาว ผานการวเคราะหเปรยบเทยบผศกษาขอเสนอแนะแนวทางการปรบแกไขกฎหมายของประเทศลาว เพอหมายมการพฒนาในทางทดยงขน และน าไปสการมบทบญญตทสามารถแกไขปญหาตางๆ ได ซงแนวทางการเสนอปรบแกมดงน

Page 151: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

134

5.2.1 เหตของการเลกสญญาในขอสญญา ตามกฎหมายลาว มาตรา 37 วรรค 1 การตกลงก าหนดเหตของการเลกสญญาใน

ขอสญญานน ถงแมวาคสญญาจะตกลงรวมกนได แตบางกรณมนจะเกดมความไมเปนธรรมแกคสญญาอกฝายไดเมอพจารณาแลวผศกษาเหนวาควรจะมยกเลกมาตรา 37 ทงหมดมาตรา และใหมการปรบปรงแกไขกฎหมายในสวนการเลกสญญานเพอใหมความเปนธรรมเกดขน ซงแนวทางการแกกฎหมายใหปรบใชตามขอความดงตอไปน

มาตรา 37 การเปลยนแปลงและการบอกเลกสญญา คสญญาอาจจะก าหนดสทธของการเลกสญญาไวในสญญา ในกรณทสทธของการเลกสญญาเปนการเอาเปรยบอกฝายหนงเกนสมควร ใหถอ

วาขอสญญานนไมมผลใชบงคบ หรอใหบงคบเทาทเปนธรรมแลวแตกรณ ส าหรบผลทเกดจากการตกลงรวมกนเพอเลกสญญา ผศกษาเสนอใหน าผลของการ

เลกสญญาจากมาตรา 37 ไปคาบเกยวกบผลของการเลกสญญาในมาตรา 37/6 เพอปรบใชรวมกน

5.2.2 เหตของการเลกสญญาในขอกฎหมาย การก าหนดเหตของการเลกสญญาตามขอกฎหมายมาตรา 37 วรรค 2 เหนวายงม

เนอหายงไมชดเจนผานการวเคราะห ไดมการเสนอปรบแกกฎหมายดงน มาตรา 37/1 ถาคสญญาฝายใดฝายหนงไมช าระหน อกฝายหนงจะก าหนดเวลา

พอสมควรแลวบอกกลาวใหฝายนนช าระหน ภายในระยะเวลานนกได ถาฝายนนไมช าระหนภายในระยะเวลาทก าหนดใหไซร อกกฝายจะเลกสญญาเสยกได

การเลกสญญาอาจจะท าไดโดยทนท โดยไมตองก าหนดเวลาพอสมควรใหช าระหนตามวรรคกอนและแมวายงไมถงก าหนดช าระหนกตามหากปรากฏวาลกหนปฏเสธการช าระหน หรอลกหนไมสามารถช าระหนตามก าหนดเวลาไดอยางแนนอน

มาตรา 37/2 ถาวตถทประสงคแหงสญญานน วาโดยสภาพ หรอโดยเจตนาทคสญญาไดแสดงไว จะเปนผลส าเรจได กแตดวยการช าระหน ณ เวลามก าหนดกด หรอภายในระยะเวลาอนใดอนหนง ซงก าหนดไวกด และก าหนดเวลา หรอระยะเวลานนไดลวงพนไปโดยฝายใดฝายหนงมไดช าระหนไซร ทานวาอกฝายหนงจะเลกสญญาเสยกไดมพกตองบอกกลาวดงวาไวในมาตรากอนนนเลย

มาตรา 37/3 ถาหากการช าระหนทงหมด หรอแตเพยงบางสวนกลายเปนพนวสย เพราะเหตอยางใดอยางหนงอนจะโทษลกหนไดไซร เจาหนจะเลกสญญาเสยกได

Page 152: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

135

5.2.3 การแสดงเจตนาเลกสญญา จากกฎหมายมาตรา 37 วรรค 3 มการเสนอใหมการปรบแกกฎหมายเพอให

สญญาสามารถเลกไดงายขน ซงแนวทางการน าเสนอมดงน มาตรา 37/4 การเปลยนแปลงหรอการยกเลกสญญาทท าเปนลายลกษณอกษร

ตองท าเปนลายลกษณอกษร เวนแตการแสดงเจตนาของผบรโภคตอผประกอบธรกจ

5.2.4 ผลของการเลกสญญา ไดมการเสนอใหยงคงรกษาเนอหาในมาตรา 37 วรรค 4 เอาไว แตใหเพมกรณท

สญญาตกลงกนช าระหนในครงหนงครงเดยวเชนสญญาซอขาย เสนอใหมระบบการกลบคนสฐานะเดม ดงนนแนวทางปรบแกกฎหมายขนมาใหมจงม 2 แนวทางคอ มาตรา 37/5 สญญาไมตองมระบบการกลบคนสฐานะเดม และมาตรา 37/6 คอสญญาทตองมระบบการกลบคนสฐานะเดม ซงเนอหาทบญญตขนมาใหมมดงน

มาตรา 37/5 เมอสญญาหากเลกแลวหนทไดช าระตอกนผานมากใหแลวกนไป ถาวาฝายหนงช าระหนในสวนของตนกอนแลวอกฝายตองช าระหนตอบแทน ส าหรบหนทตางฝายกยงมไดช าระตอกนนนกใหเลกแลวกนไป

มาตรา 37/6 เมอคสญญาฝายหนงไดใชสทธเลกสญญาแลว คสญญาแตละฝายจ าตองไดใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะดงท เปนอยเดม แตทงนจะใหเสอมเสยแกสทธของบคคลภายนอกหาไดไม

สวนเงนอนจะตองใชคนใหแกกนในกรณดงกลาวมาในวรรคตนนนทานใหบวกดอกเบยเขาดวยคดตงแตเวลาทไดรบไว เวนแตผช าระเงนเปนผผดหนาทในการช าระหน และเปนเหตในการเลกสญญา

สวนทเปนการงานอนไดกระท าใหและเปนการยอมใหใชทรพยนน การทจะชดใชคนทานใหใชดวยใชเงนตามควรคาแหงการนนๆ หรอถาในสญญานก าหนดวาใหใชเงนตอบแทนกใหใชเงนตามนน

ผมสทธเลกสญญายอมมสทธเรยกคาเสยหายจากคกรณอกฝายหนงหากฝายนนไดกระท าผดจนเปนเหตของการเลกสญญา

5.2.5 ความตกลงกนเพอเลกสญญา

ไดน ามาตรา 37 มาพจารณารวมกบมาตรา 386 ของไทย ซงผลของการวเคราะหในกฎหมายลาวไดมการเสนอใหมระบบการกลบคนสฐานะเดม และมระบบเรยกคาเสยหายในกรณนไดเสนอใหปรบใชควบคกบมาตรา 37/5 และมาตรา 37/6 ตามทไดกลาวผานมา

Page 153: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

136

จากทกลาวมาทงหมดนกฎหมายลาวยงมปญหาในการปรบใช และการตความอย ในเหตของการเลกสญญาในขอสญญาผศกษาเสนอใหสญญามความเปนธรรม และในขอกฎหมายนนกใหสญญามความชดเจน และเปนธรรมมากยงขน การแสดงเจตนาเลกสญญาผศกษาเสนอใหมการจ ากดแบบของการเลกสญญา ในสวนผลของการเลกสญญานนผศกษาเสนอสรางระบบผลของการเลกสญญา และสดทายความตกลงกนเพอเลกสญญาผศกษาเสนอใหผลของการเลกสญญาเปนไปตามทไดตกลงกน มฉะนนใหกลบคนสฐานะเดม

Page 154: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

137

บรรณานกรม หนงสอ และบทความในหนงสอ จตต ตงศภทย.ปรบปรงโดยศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. “ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชย เรยงมาตราวาดวยสญญา บรรพ 2 มาตรา 354-394”, กรงเทพมหานคร. กองทน ศาสตราจารย จตต ตงศภทย. คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552. . “ค าอธบายกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ 2 มาตรา395 ถงมาตรา 405 มาตรา 406 ถงมาตรา 419 เรองจดการงานนอกสงและลาภมควรได”, กรงเทพมหานคร. คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ. 2520. จด เศรษฐบตร. แกไขเพมโดย ดาราพร ถระวฒน. “หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรม และ สญญา”, พมพครงท 7, กรงเทพมหานคร. โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ. 2556. ดาราพร ถระวฒน. “กฎหมายหน: หลกทวไป”, พมพครงท 3, แกไขเพมเตม กรงเทพมหานคร. โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พ.ศ. 2557. ไพโรจน วายภาพ. “ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน”, พมพครงท10, แกไข และเพมเตม. กรงเทพมาหานคร. ส านกอบรมศกษากฎหมายแหง เนตบณฑตยสภา, พ.ศ. 2555. ภทรศกด วรรณแสง. “ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หน”, พมพครงท 9, แกไขเพมเตม (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2548,) ศกด สนองชาต. “ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและสญญา”, (พรอม ทงระยะเวลาและอายความ) ขอสญญาทไมเปนธรรม (ตามพระราชบญญตวาดวยขอ สญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540) และธรกรรมทางอเลกทรนกส (ตามพระราชบญญตวา ดวยขอสญญาทไมเปนธรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2554 ) พมพครงท 10, แกไขเพมเตม. กรงเทพมหานคร. นตบรรณาการ. 2551. ศนนทกรณ (จ าป) โสตถพนธ. “ค าอธบายนตกรรมสญญา”, พมพครงท 18, แกไขเพมเตม กรงเทพมหานคร. วญญชน. 2557. เสนย ปราโมช. “ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน”, พมพครงท 2 แกไข

Page 155: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

138

เพมเตม พระนคร โรงพมพอกษรสาสน, 2527. . “ประมวลกฎหมายแพง และพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม 1 (ภาค1-2) พ.ศ. 2478 แกไขเพมเตม พ.ศ. 2505”, กรงเทพมหานคร. ไทยวณนาพานช 2527. โสภณ รตนากร. “ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน: บทเบดเสรจทวไป,” พมพครงท 11, แกไขและเพมเตม กรงเทพมหานคร. นตบรรณาการ, 2556. อธราช มณภาค. “ค าอธบายนตกรรมและสญญาและขอสญญาทไมเปนธรรม: พรอมดวยตวอยาง ค าพพากษาศาลฎกาทเปนแนววนจฉยค าแนะน าในการศกษา และค าตอบค าถาม กฎหมายตวอยางค าถามธงค าตอบและแนวค าตอบชนปรญญาตร เนตบณฑต อยการ ผชวยและผชวยผพพากษา”, พมพครงท 3, ปรบปรงเพมเตมใหม กรงเทพมหานคร. นต บรรณการ, 2548. อครวทย สมาวงศ. “ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรม-สญญา”, พมพครง ท 4, สงหาคม 2550, ด าเนนการพมพโดย ส านกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา อรรยา สงหสงบ. “กฎหมายวาดวยสญญา”, พมพครงท 2, กรงเทพฯ วญญชน, 2550. หนงสอของประเทศลาว จอมค า บบผาลวน และคณะ. “กฎหมายแพง”, สนบสนนโดย โครงการรวมมอสากลจากประเทศ

ญปน (ไจกา), พ.ศ. 2550. ดาวอรณ หวางวงวจต. “กฎหมายแพง”, พมพครงท 2, โครงการรวมมอระหวางคณะ นตศาสตรและรฐศาสตร, กบโครงการ SIDA, พ.ศ. 2550. ทองค า หลอยาง. “ต าราคมอถาม-ตอบวชากฎหมายแพงบททวไป”, เลม 1 คณะนตศาสตรและ รฐศาสตร มหาวทยาลยแหงชาตลาวรวมกบโครงการ SIDA, พ.ศ. 2552. นาลงลทธ นรสงห และคณะ. “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายขอผกพนในสญญา โดยคณะคนควา

กฎหมายแพงโครงการพฒนาทรพยากรมนษยในขงเขตยตธรรม แหง ส.ป.ป ลาวโดยโครงการรวมมอระหวางองการณอยการประชาชน ศาลประชาชน กระทรวงยตธรรม และคณะนตศาสตรและรฐศาสตร มหาลยแหงชาต กบองการไจกา JICA แหงประเทศญปน”, พ.ศ. 2557.

ภยมณ ชยวงสา. “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายทวไป”, พมพครงท 1, อประถมภโดยโครงการรวมม

Page 156: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

139

สากล SIDA คณะนตศาสตรและรฐศาสตร, พ.ศ. 2547. สมสนต ดอนประเสรฐ. “ต าราการสอบความรพนฐานเกยวกบกฎหมายแพง”, วทยาลยกฎหมาย ภาคใต, พ.ศ. 2555. วชย สหาปญญา. “ความรพนฐานเกยวกบกฎหมายแพง”, พมพครงท 3, อประถมภโดยโครงการรวมม สากล SIDA คณะนตศาสตรและรฐศาสตร, พ.ศ. 2550. วทยานพนธ ไกรวณ สนทรมน. “สทธของผวาจางในการเลกสญญาท าของ”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. 2551. จตพล หวงสวฒนา. “ ผลของการเลกสญญาตางตอบแทน”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2540. บญเลด ชยยะแสง. “การเปลยนแปลงและการยกเลกสญญา”, วทยานพนธคณะนตศาสตรและ รฐศาสตรมหาวทยาลยแหงชาตลาว, ค.ศ. 2553. บญถอง ชยยะศกด. “สญญาชอขาย”, วทยานพนธวทยาลยกฎหมายภาคใตแขวงสวรรคนเขต, พ.ศ. 2551. ปราณ ตงเสร. “ปญหาการเลกสญญา: ศกษาในกรณการเลกสญญาเชาอสงหารมทรพย”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร, มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2545 . ปทมาวด บญโญภาส. “การเลกสญญา”, วทยานพนธมหาบณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย พ.ศ. 2532. พรนภา อนทรเธยรศร. “ปญหาในการเลกสญญา”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2552. ภารวร กษตนนท. “การใชหลกสจรตในการตความสญญา”, วทยานพนธ มหาบณฑต คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2550. วลยพร ธรรมวง. “สญญายกทรพย”, วทยานพนทวทยาลยกฎหมายภาคใตแขวงสวรรคนเขต พ.ศ. 2553. วสารน เหมพจตร. “การเลกสญญากรณไมช าระหนและกรณการช าระหนกลายเปนพนวสย”, วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542. อารยา ศรเทพ. “สทธของลกจางในการเลกสญญาจางแรงงาน”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2542.

Page 157: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

140

อรทย โคศลา. “การเลกสญญาบางสวน”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556. อรรถพล ศรสวสดนภาพ. “หลกการช าระหนกลายเปนพนวสย”, วทยานพนธมหาบณฑตนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551. เอกสารอน ๆ

เกด เกยรตศกด และคณะ, “ค าถาม-ค าตอบกฎหมายแพง”, โดยกมนกคดนกวจยกฎหมายแพง โครงการพฒนาทรพยากรมนษย ในขงเขตยตธรรม แหง ส.ป.ป ลาว โดยการรวมมอระหวางองการอยการประชาชน ศาลประชาชน มหาวทยาลยแหงชาต คณะนตศาสตร และรฐศาสตร, กระทรวงยตธรรม รวมกบองการไจกาแหงประเทศญปน, พ.ศ. 2555.

ต าราคมอ เกยวกบตลาการ กระทรวงยตธรรม, พ.ศ. 2542. จดหมายเหตทางราชการ 17 ลงวนท 25 สงหาคม พ.ศ. 2554 เลมท 4. พจนานกรม, “ค าทรพยทน ามาจากกฎหมายในขงเขตกฎหมายแพง และกฎหมายการคา”, Legal Terminology in selected laws in civil and commercial law areas Prepared by LAO-JICA Legal and Judicial Development Project Supported by JICA 2007. สออเลกทรอนกส http://www.nstda.or.th/nac2014/download/presentation/03_Issara.pdf, วนท 17 พฤษภาคม 2558. http://www.na.gov.la, วนท 15 กมภาพนธ 2557. http://www.44, วนท 19 เมษายน 2558.

Page 158: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

ภาคผนวก

Page 159: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

142

LAO PEOPLE’S DEMOCRATIC REPUBLIC

Peace Independence Democracy Unity Prosperity

National Assembly No. 01/NA

Vientiane Capital, 8 December 2008

LAW ON CONTRACT AND TORT

Chapter I

General Provisions

Article 1 (New) Objective

The Law on Contract and Tort determines the principles, regulations and

measures on the conclusion and implementation of contracts, the responsibility

for violation of contracts and damages occurred outside the contract aiming at

protecting the rights and interests of the contracting parties, injured persons and

persons caused the damages and ensuring the compliance with the laws and

regulations and social order and justice for the contribution to the social-economic

development.

Article 2 (New) Contractual and extra-contractual obligations

Contractual obligation is a legal relationship arising from a contract and

giving rise to civil rights and obligations of the contracting parties which shall be

mutually exercised respectively by such contracting parties.

Extra-contractual obligation is a legal relationship arising from outside of

the contract or from the acts of any individuals and other persons or from any

animals or things which are under the possession of such individuals or of such

other persons.

Article 3 (New) Definition of terms

The terms using in this Law shall have the following meanings:

1. Security means an ensuring of the contract performance by the movable

assets (Movables), immovable assets (Immovables), persons or legal entities;

2. Pledge means a deposit of any assets or things with the creditor or other

related person to secure the performance of the contract;

Page 160: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

143

3. Down payment means the sale and purchase by installment payment agreed

by the contracting parties;

4. Donation means a giving of one’s own property to other persons without any

conditions during the lifetime;

5. Conditional donation means a giving of one’s own property to other persons

with a given condition during the lifetime;

6. Abuse of power means a use of power beyond the limits prescribed by laws

and causing a damage to any other persons;

7. Performance of duty means a performance of activities within the scope of

rights and duties which have been assigned in accordance with the technical

and ethical principles;

8. Damages fee means an amount of money or things of the relevant liable

person to be compensates the damage caused to the others;

9. Prejudice fee means an amount of money or things of the relevant liable

person to compensate the victim’s incomes duly received from working or the

lost time;

10. Property prejudice fee means a money amount of the debtor to be paid to the

creditor for the damages compensation due to the non-performance of

obligations;

11. Creditor means a person who is entitled to claim the debtor to perform any

obligations;

12. Debtor means a person who is obligated to perform any task, such as to

deliver a thing, to carry out any activities, payment and others or not to do any

things for the benefit of the creditor;

13. Necessity means a necessary act of any individual without other means to

avoid the dangers threatened the benefits of the State or other persons,

provided that the negative effects resulting from such act shall be less than the

effects to be occurred from such threatened dangers;

14. Null contract means the legally non-binding contract;

15. Other person under the control of any person means a servant, children under

maturity of age, unconscious person or pupils;

16. Employer means a person who uses any other person under his/her control to

act by following his/her orders or instructions;

17. Force majeure means an unexpected and uncontrolled event, such as flood,

thunder storm, earthquake that renders the debtor not able to perform his/her

obligations;

18. Emergency event means an event which is suddenly arising without

expectation, such as sudden and serious sickness, accident that renders the

debtor unable to perform his/her obligations.

Page 161: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

144

Article 4 (New) State policies on Contract and Tort

State encourages and promotes all individuals and legal entities to enter in

relations between themselves in all sectors, such as sale-purchase, loan and

construction by concluding the contracts in writing to ensure that the contracts to

be fully, duly and fairly implemented in good faith and on time, including the

enhancement of the responsibilities of other persons toward the animals and

things which are under their control not to cause the losses to other persons.

Article 5 (New) Principles of Contract and Tort

Contractual obligations shall be performed in accordance with the

following basic principles:

1. Voluntariness ;

2. Equality;

3. Honesty, cooperation and good faith;

4. Respect and compliance with the laws and regulations, customs and

traditions of the Lao nation.

Extra-contractual obligations shall be performed in accordance with the

following basic principles:

1. The person who causes damage shall be legally liable for the damage

occurred;

2. The damage compensation shall be relevant to the level of the damage

pursuant to its real cost and shall be implemented in accordance with the

proportions of the responsibility for the damage caused.

Article 6 (New) Scope of Application

This Law applies to the conclusion of contract, implementation of

contract, liabilities for damages caused to the State, collectives, individuals and

organizations, including the foreigners, aliens, persons without nationality in the

Lao PDR and their organizations.

Article 7 (New) International Cooperation

State promotes the external, regional and international relations and

cooperation through the conclusion and execution of contracts, exchange of

lessons and information and enhancement of knowledge on the conclusion and

execution of contract, and resolution of disputes resulting from the violation of

contract and damage caused.

Page 162: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

145

Chapter II

Contractual Obligations

Section 1

General Principles

A. Conclusion of Contracts

Article 8 (New) Contracts

A contract is an agreement between the contracting parties which has

causes civil rights and obligations to be arisen, modified and expired.

A contract may be concluded between:

State or collective organizations;

State or collective organizations and other legal entities or individuals;

Legal entities or individuals;

Legal entities and individuals.

Article 9 (Amended) Characteristic of Contract

A contract may have unilateral, bilateral or multilateral characteristics.

A unilateral contract is an agreement made by one party which causes

obligations to rise for that party without reciprocal performance.

A bilateral or multilateral contract is an agreement made by two or more

parties which causes rights and obligations to rise between the contracting parties.

The above mentioned contracts are civil contracts and they shall become

the commercial contracts if their subject matters are a business operation.

Article 10 Conditions of Contract

A proper contract shall fulfill the following conditions:

1. The contracting parties shall have a voluntary act;

2. The contracting parties shall have a capacity to act;

3. The purpose of the contract shall be precise, really existed and legal;

4. The basis for the contract shall be legal;

5. The form of the contract shall be in compliance with the provisions of

laws.

Article 11 (Amended) Voluntary Act of Contracting Parties

The voluntary act of a contracting party is the consent of the contracting

party to enter into the agreement without any mistake, fraud, threat or violence or

disadvantage of any parties.

The mistake arises when the purpose of the contract is not consistent with

what the contracting parties have been agreed upon.

Page 163: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

146

The fraud arises when on contracting party has used a trickery to mislead

the other contracting party to enter in the contract.

The threat or violence arises when any contracting party has entered in a

contract due to fear of such acts endangering that party itself, its family,

properties or relatives.

The disadvantage of any contracting party arises when the benefits

resulting from the contract are unfair.

Article 12 (Amended) Capacities to Act of Contracting Party

The capacity to act is a capacity by the act of an individual or organization

that gives rise to one’s civil rights and obligations.

A person shall be deemed to have a capacity to act if such person has

reached the age of more than eighteen years and shall not be a mentally disable

person.

An organization shall be deemed to have a capacity to act if such

organization has been approved to be a legal entity.

Article 13 Purpose of Contract

The purpose of a contract is the objective that the contracting parties wish

to achieve.

Such purpose shall be precise, really existed and legal and shall not be

contradicted with the social orders and shall be applicable.

Article 14 Basis for the Contract

The basis for a contract is a motive which induces the contracting parties

to enter in a contract and to exercise their rights and to perform their obligations.

The basis for a contract shall be really existed and legal.

Article 15 (Amended) Forms of Contracts

A contract may be made in writing, oral or by other means.

A contract made under the Article 8 of this Law shall be in writing, except

for the contracts which are made between the individuals.

A written contract shall have a date and signatures of the contracting

parties. To ascertain the fact, the contracting parties may additionally affix their

thumbprints on the contract.

A contract in writing may be written by hand, typewriter or by electronic

means by the contracting parties themselves or in the presence of the chief of

village and at least two reliable witnesses.

To ensure the compliance with the laws and the existence of the contract,

the contract shall be notarized with the notary office.

Article 16 (Amended) Contents of Contract

A contract may consist of the following main contents:

Page 164: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

147

Name, Family and addresses of the contracting parties;

Purpose, price, execution term, payment, delivery;

Scope, quantity and quality of the objective;

Place of contract execution and obligation to notify each other;

Form and dispute resolution body;

Conditions of modification and termination of the contract before term.

The purpose, price and term of execution of the contract are the necessary

contents for all types of the contracts.

Article 17 (Amended) Offer and Acceptance of Contracts

In oral contract where the offeror does not fix the period of time for

acceptance, the offeree upon receipt of the offer may at any time and place give

the response on acceptance of such offer on such time and at such place and the

contract shall be deemed to have been entered into from such time.

In written contract where the offeror does not fix the period of time for

acceptance, the offeree upon receipt of the offer shall give the response to the

offeror on the acceptance of such offer within thirty days from the date of receipt

of such offer.

If the offeror fixes the period of time for acceptance, the contract shall be

deemed to have been entered in from the date on which the response of

acceptance has been reached the offeror within such fixed period and the offeror

has no right to withdraw the offer.

In the event that the response of acceptance has been made within the

fixed period of time, but the response has reached the offeror later than such fixed

period and the offeror has accepted such response, the contract shall be deemed to

have been entered in.

In the event that the response of acceptance includes any addendum,

deletion or modification which have been accepted by the offeror, the contract

shall be deemed to have been entered into.

B. Null Contract

Article 18 Null Contract

A null contract is a contract which is concluded inconsistently with the

conditions provided for in Article 10 of his Law.

A contract may be relatively null or absolutely null, in whole or in part.

Article 19 (Amended) Relatively Null Contract

A relative null contract is a null contract relating to the rights and interests

of individuals only.

Relatively null contracts consist of:

Page 165: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

148

1. A contract concluded under fraud or threat or a contract which is not

beneficial to any contracting party;

2. A contract made by a person without a capacity to act;

3. A contract made by a person who is unconscious of his/her acts or in a

serious drunkenness;

4. A contract made in bad faith of the representative of a contracting party;

5. A contract made by necessity in exceptional circumstances.

If a relatively null contract is assented by or approved by the party whose

rights and interests are disadvantaged, such contract shall be deemed to be valid.

Article 20 (Amended) Absolutely Null Contract

An absolutely null contract is a contract relating to the rights and interests

of the State or society.

Absolutely null contracts are as follows:

1. A contract made in conflict with the State or public interests;

2. A contract made by a legal entity in conflict with the Articles of

Association of such legal entity;

3. A contract made in concealment;

4. A contract made in breaching the forms of contract.

The contracting parties have not right whatsoever to agree upon or to

approve an absolutely null contract.

Article 21 (Amended) Null Contract in Whole or in Part

A null contract in whole is a contract of which all the contents are null and

void.

A null contract in part is a contract of which some parts are valid and

some other parts are null and void.

Article 22 Invocation of Nullity

A null contract may be annulled.

If either contracting party knows that the concluded contract is null, that

contracting party shall notify immediately the other contracting party to invoke

the nullity of such contract. In the event that such other contracting party does not

agree to nullify the contract, the notifying party shall apply to the court for

nullification of the contract.

Parents or guardians of minors or those who are mentally disable persons

have the rights to request for the null contracts.

Minors and mentally disable persons have the rights within a period of

three years after having reached their majority or after regaining the capacity to

act, to invoke the nullity of the contracts they have concluded.

Page 166: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

149

For the relatively null contracts, only the contracting parties may invoke

such nullity. For the absolutely null contracts, all persons whose interests

involved have the right to invoke such nullity.

Article 23 Consequences of Null Contracts

When a contract has been acknowledged as null:

1. The assets applied by each contracting party shall be returned to such

relevant contracting party in the case that a contract is made inconsistently

with the conditions of contracts, a contract of a legal entity which is made

in conflict with the purposes and targets its activities, a contract is made

by a minor or a mentally disable person, a contract is made by a person

who is unconscious of his/her acts or made in a serious drunkenness

situation, and a concluded contract has caused a disadvantage to any of the

contracting party;

2. The applied assets shall be returned to the damaged contracting party in

the case that a contract is by fraud or threat. The applied assets of the other

contracting party shall be confiscated and transferred into the property of

the State;

3. In the case that a contract is made in conflict with the national security,

peace or social order, all applied assets shall be confiscated and transferred

into the property of the State.

C. Performance of Contract

Article 24 (Amended) Performance of Contract

The contracting parties shall perform the contract in good faith and in

completeness in accordance with the term and place as specified in the contract or

laws.

The contracting parties have no rights to refuse to perform the contract and

to unilaterally modify the conditions of the contract, except where it is allowed by

the laws.

The contracting parties have the rights to refuse to accept the performance

which is incomplete, inaccurate and inconsistent with the contract or laws, unless

otherwise stipulated by the contract or by the laws.

Article 25 (New) Additional Performance of Contract

If the contract has not specify or unclearly specified the desired quality,

the performance of contract shall be referred to Law on Standards or other

relevant laws and regulations or to the standards customarily acceptable in

practice and in accordance with the purpose of the contract.

If the contract determines unclear price or remuneration, the performance

of contract shall be referred to the general market price at the place the contract is

performed or to the price determined by the State.

Page 167: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

150

Article 26 Period of time for Contract Performance

A contract shall be performed in the determined period of time and in

accordance with the laws.

In the event that the period of time for performance of the contract has not

been determined, the creditor has the right to claim for the performance of such

and the debtor has the right to perform at any time. In the case that the creditor

has claimed for the contract performance, the debtor shall be obligated to perform

it within fifteen days from the date the creditor has claimed for.

The debtor may perform the contract before the specified period of time if

such performance is not contradicted with the contract or laws, and the creditor

agrees upon.

Article 27 Place of Contract performance

A contract shall be executed at the place determined by the contract or by the

laws. I the place is not determined, the contract shall be executed at the following

places:

1. The handover of the constructed building shall be performed in the

construction site;

2. The debt payment shall be performed at the address of the creditor, except for

the debt payment of the State, collective and social organizations;

If the creditor has moved to another address during the contract performance

and has notified the debtor, the contract shall be then performed at the new

address of the creditor while all expenses for the contract performance shall be

borne by the creditor;

3. Other contractual obligations shall be performed at the debtor’s address where

the contract has been made. If the debtor is a legal entity, the obligations shall

be performed at the offices of such legal entity.

Article 28 (Amended) Settlements

The settlements may be made in cash, by money transfer or by check, in

kind or labor as agreed to by the creditor.

The settlements shall be taken place if only the invoice has been issuing

for.

For the settlement, the creditor shall issue a receipt or other instruments by

oneself or others at the request of the debtor. The receipt or such other

instruments shall be made immediately or, at the latest, within fifteen days from

the contractual obligations have been performed.

In case of settlement by check, the settlement date is the date on which the

creditor has withdrawn the money of an amount determined in the check. In

settlement by money transfer, the settlement date is the date the money has

Page 168: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

151

credited into the creditor’s bank account. For settlement by mail, the settlement

date is the date the debtor has transferred the money or assets by post.

Article 29 Notification on Difficulties in Contract Performance

When difficulties arise in the performance of contract despite of having

made all best efforts a contracting party cannot perform its contractual obligations

in regular manner, such party shall inform the other party the causes of the

difficulties in appropriate time prior the expiration of the period of performance.

Notification of such difficulties shall not release the debtor from its

responsibilities. After such difficulties have ended, the debtor shall have to

perform its contractual obligations.

Article 30 (New) Suspension of Contract Performance

A contracting party that has perform part of its contractual obligations

may suspend its obligation performance by notifying immediately the other

contracting party if it is deemed that the notified party is falling in such situation

which may causes negative effects to oneself, such as:

Be sued or requested for a bankruptcy;

Lack of reliability in business operation that may causes the incapacity to

perform the contract.

The contracting party that has suspended its obligation performance shall

be liable before the other contracting party for the damage occurred resulting from

such suspension without occurrence of the above mentioned situation.

If the notified contracting party on the contract performance suspension

may certify or secure an appropriate capacity to fulfill its obligations under the

contract, the contracting party that has suspended the performance of obligations

shall continue to perform them. In case of failure to certify or to secure such

appropriate capacity, the contracting party that has suspended the contract

performance may terminate the contract. The notified contracting party on the

contract performance suspension shall pay compensation for the performed

obligations to the terminated contracting party.

The suspension of the contract performance can be applied for all types of

contract, except for the unilateral contract.

Article 31 Enforceability of Contract on Other Persons

A creditor has the right to transfer its rights to other person to demand the

assets from relevant debtor.

The creditor shall transfer the documents relating to such demand to the

new creditor and shall be liable before the latter if the transferred right does not

exist.

In the event that a creditor is dead, an inheritor has the right to demand

assets in his/her place from the relevant debtor.

Page 169: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

152

A debtor has also the right to transfer its obligations to other person to

perform in his/her place, provided that the creditor shall be agreed upon.

In the event that a debtor is dead, the inheritor has to perform the

obligations in his/her place.

Article 32 (New) Right to act on behalf of debtor

In the event that a debtor does not claim the debt from its own debtors and

such omitted act has been caused a disadvantage to the creditor, the creditor has

the right to claim such debt before the court on behalf of its debtor, except for in

the case that such claiming right has to be exercised specifically by the debtor

only.

The expenses for such action shall be borne by the debtor.

Article 33 Effect of Contract Breach

A breach of contract means a non-performance of contract, in whole or in

part, or an unreasonable performance by either contracting party, such a low

quality performance, untimely performance, performance not at a place as

determined by the contract.

If either contracting party breaches a contract, that party shall be liable to

compensate the other contracting party for the damage occurred; except for in the

case that such breach is occurred from the force majeure.

D. Measures Ensuring Contract Performance

Article 34 (Amended) Measures to Ensure the Contract Performance

To ensure the reasonable performance of contact and to meet the need of

the creditor or to compensate the damage which may arise subsequently to a non-

performance of contract or unreasonable performance of contract, the law allows

the application of various measures, such as pledge, security by collateral, person

or legal entity, and penalties.

Article 35 Pledge and security

A pledge and a security shall be undertaken in compliance with the Law

on Security.

Article 36 Penalty

A penalty is a measure applied against those who do not perform their

contracts or who has rendered incomplete performance or untimely performance.

Penalties are to be applied in accordance with the specific regulations of

relevant sectors or as agreed by the contracting parties where no such specific

regulations exist.

Page 170: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

153

E. Modification, Termination an Extinction of Contracts

Article 37 Modification or Termination of Contract

A contract may be modified or terminated by an agreement between the

contracting parties.

In case of breaching a contract, the disadvantaged contracting party may

unilaterally modify or terminate the contract, unless it is otherwise agreed by the

contracting parties.

Modification or termination of a written contract shall be made in writing.

When a contract is terminated, all reciprocal obligations which were

performed by the contracting parties shall be considered as completed. If a

contracting party has performed its own obligations, the other contracting party

shall perform their outstanding reciprocal obligations. The remaining reciprocal

obligations which are not performed by any of the contacting parties shall be

cancelled.

Article 38 Extinction of Contract

The contract shall be extinguished in the following cases:

A contract is duly and completely fulfilled;

The contracting parties have merged into one;

The contracting parties have agreed to end the contract;

The contract is not performable;

Any contracting party is died and other person no right to continue to

perform the contract;

The legal entity that is a contracting party has been dissolved or

bankrupted.

In the case that any legal entity is dissolved or bankrupted, the other

contracting parties shall have the rights to claim for the expenses and

compensation for damage from the persons liable for the assets of such dissolved

and bankrupted legal entity.

Section 2

Types of Contracts

A. Sale-Purchase Contact

Article 39 Sale-Purchase Contract

A sale-purchase contract is an agreement between the contracting parties

whereby the seller is obligated to transfer its assets into the property of the buyer,

Page 171: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

154

and the buyer has to accept and to pay for the sold assets at the price as agreed by

the parties.

The seller has the right to sell any assets belonging to its own property. If

the sold assets to the buyer have been confiscated by a court judgment or by an

award of an arbitration body, the seller shall compensate the buyer for all relevant

losses.

While concluding a contract the seller shall inform the buyer on the other

persons’ rights to the sold assets, such as whether the sold assets have been rented

by other persons. Failure to do so shall give rise to a right of the buyer to request

the termination of the contract and ask for the compensation for damage or for

reduction of the sale price.

When the right of ownership has passed to the buyer prior the handover of

the assets, the seller shall still have the obligation to protect and maintain such

assets from losses or damage until the acceptance of assets.

The buyer becomes the owner of the assets he/she bought:

From the time that the buyer pays the seller and the seller delivers the

assets to the buyer;

From the time that the buyer has fully made payment, whether or not the

seller has handed over the sold assets or from the time that the seller has

handed over the assets, whether or not the buyer has paid the seller.

Article 40 Quality of Assets Sold

The quality of assets sold shall be conformed to the contents of the

contract. If the assets sold are not of the quality provided for in the contract, the

seller shall be liable for such assets.

In the event that the buyer knows that the assets are of poor quality, the

buyer has the right to request an exchange of the assets sold for the same kind

which are of quality or to request a price reduction or to terminate the contract

while demanding compensation for damage.

The buyer shall verify the purchased assets and shall immediately notify

the seller on defects found in the purchased assets; otherwise the buyer shall be

liable for such defects by oneself.

Article 41(Amended) Sale of Goods in Down Payment

In the sale-purchase of goods, the seller may sell the goods in down

payment. The buyer shall acquire the ownership of the goods sold from the date

of full payment for such goods.

In the event that the buyer fails to make a full payment and not on time for

three consecutive times, the seller has the right to terminate the contract and to

claim back the goods sold. In this case, the money paid by the buyer to the seller

shall not be given back to the buyer.

Page 172: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

155

If the goods purchased on down payment are damaged by the mistake of

the buyer, the buyer shall be liable to the full payment as provided for in the

contract.

In the event that the buyer is not yet the ownership of the goods sold in

down payment and the buyer has sold such goods to other persons, the buyer shall

be considered as an offender in trickery or fraud. The seller in down payment and

the sub-buyer have the right to sue the buyer in down payment accordingly the

laws and regulations.

The sale of goods in down payment shall be executed at the price as

agreed in the date of sale. Any subsequent change to the price of the goods sold in

down payment shall have no effects to the agreed upon price.

Article 42 Purchase of Illegal Acquired Assets

An asset buyer in good faith is a person who believes that he/she has

legally bought the assets, showing by a purchase at a reasonable market price at

such time being, purchase and use of assets openly, continually and peacefully.

The asset owner may take its own asset back only if he/she pays in compensation

back the buyer at the price which has been paid, and then, the asset owner has the

right to sue the person who has illegal sold such assets.

A asset buyer in bad faith is a person who has bought the assets whereby

he/she has known and should known that he/she has bought the illegal acquired

assets, showing by a purchase at inappropriate market price at the time being,

purchase and use of assets secretly and discontinuously and has already been

claimed for. The asset owner has the right to take such assets back without any

compensation to the buyer. The buyer may ask for taking the purchased money

back from the seller, but shall have no rights to sue the latter before the court.

Article 43 Delivery of Goods or Assets Sold

The seller shall deliver the goods or assets sold up to the address of the

buyer or to any other places as agreed by the contracting parties.

The buyer shall accept the goods or assets delivered to him/her. Payment

for the delivery charge shall be subject to an agreement between the contracting

parties.

If the seller fails to deliver the goods or assets sold at the agreed upon

time, the buyer may refuse to accept such goods or assets.

In the case where the buyer has already paid the delivery charge, the seller

shall pay the appropriate prejudice fee to the buyer.

If the seller has delivered the goods or assets that are not in quantity,

incomplete set or quality as agreed upon, the buyer may refuse to accept and to

pay for such goods or assets. If the buyer has already paid for the goods or assets,

the seller shall give the paid money back to the buyer and may have to

compensate for damage occurred.

Page 173: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

156

B. Exchange Contract

Article 44 Exchange Contract

An exchange contract is an agreement between the contracting parties

whereby a contracting party gives its own assets to another contracting party and

the latter gives its other own assets in return to the former one.

Article 45 (New) Additional Money in Exchange

In an exchange, a contracting party might be obligated to give more

money to another contracting party in the case that its exchanged assets worth less

than the assets of such another contracting party.

Article 46 (Amended)

The regulation on exchange contract shall be followed the same as of the

regulation governing the sale-purchase contract.

An exchange contract shall be effective if only the contracting parties have

exchanged their assets to each others.

C. Donation Contract

Article 47 (New)

A donation contract is a decision of the asset owner to give an asset

belonging to its property to any other person on voluntary basis without any

reciprocal compensation, and such person agrees to accept such asset.

The objective of donation contract may be movable or immovable assets.

Article 48 (New) Deliveries of Movable Assets

A delivery of movable assets is a transfer of movable assets whereby the

accepter becomes the owner of such assets from the time of acceptance.

The written delivery of movable assets shall be registered and shall be

effective from the date of registration.

Article 49 (New) Deliveries of Immovable Assets

A delivery of immovable assets is a transfer of immovable assets with a

legal document certifying the property or right of use from the competent

agencies.

A delivery of immovable assets shall be made in writing.

The accepter of immovable assets becomes the owner of such assets from

the date of registration.

Page 174: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

157

Article 50 (New) Conditional Donation Contract

A conditional donation is a decision of the assets owner to give its own

assets to any person with conditions not contradicted with the laws whereby the

accepter shall fulfill such conditions before or after acceptance of such.

The accepter shall become owner of the assets if only such conditions

have been fully observed. If the accepter does not fulfill or fails to fulfill such

conditions the donor has the right to terminate the contract.

Article 51 (New) Limits of Donation and Conditional Donation

A donation and conditional donation shall be executed under the limit as

prescribed in the Article 25 of the Law on Inheritance.

Article 52 (New) Obligations to Inform on Asset Deficiency

The donor of assets shall give information to the accepter on deficiency or

particularity of the donated assets. If such information is not given, the donor of

assets shall be liable for the losses resulting from such deficiency or particularity

of the assets.

D. Consignment Contract

Article 53 Consignment Contract

A consignment contract is an agreement between the contracting parties

for the sale-purchase of assets which the seller has the right to purchase such

assets back within three years at the same price of the sold price.

Upon expiration of three years period, the seller has the right to extend the

term of consignment if it is priory agreed while concluding the contract, but such

term shall not be exceeded one year.

Upon expiration of contract, if the seller does not purchase the assets back

the buyer shall be the absolute owner of such assets.

Article 54 Effect of Consignment Contract

If the consigned assets yield any benefits, the buyer who has made a full

payment for the assets shall be the owner of such benefits. If the buyer has not

made a full payment, the buyer shall have no right to such benefits, unless

otherwise provided by the contract.

Article 55 Protection of Consigned Assets

The buyer shall protect and maintain the consigned assets and the seller

shall reimburse the buyer for the expenses paid the buyer for protection of the

assets. Minor expenses for such shall be borne by the buyer. The buyer has the

right to make use of the consigned assets. If the seller request to purchase the

Page 175: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

158

assets back within the determined period, the buyer shall return the assets to the

seller in their original conditions.

E. Loan Contract

Article 56 (Amended) Loan Contract

A loan contract is an agreement between the contracting parties whereby

the lender transfers the money or assets to become the property of the borrower

and the borrower shall return such borrowed money or assets in the same quantity

and quality to the lender in a period of time as provided for in the contract.

If the contract does not fixe the period of time, the contract performance

shall be referred to the lender’s offer as provided for in the Article 26 of this Law.

The loan of money or assets shall bear the interests if only it is specified in

the contract.

The loan of money from the banks or financial institutions legally

established shall be in compliance with the regulations of the lending banks or

financial institutions.

The interests of the loans in Kip or foreign currency between individuals

or organizations shall be subject to the agreement of the contracting parties. In

case of claim before the court proceeding, the interests that are already paid shall

be considered as have been executed, and for the interests that are not yet paid, it

shall refer to the actual interests of the State commercial banks where the disputes

have arisen. In money lending, it is prohibited to include the interests into the

principal.

When repayment is due as it is agreed in the contract, if the lender refuse

to accept money or assets from the borrower, there shall be no further calculation

of interests.

For the loans from foreign or international organizations, the interest

calculation shall be based on the agreement between the contracting parties.

When a dispute on the interests or the principals between the creditors and

debtors arises, it shall be done by addition of the principals and the due interests,

and then, the debtor shall pay the total of such addition until full payment.

A loan contract shall be made in writing.

Article 57 (Amended) Spouse Responsibility for debts

The spouse or any of the couple shall be liable for the loan of money or

assets in the following cases:

The husband and wife have borrowed the money or assets;

Only the husband or wife has borrowed the money or assets for

household use;

Only the husband or wife has borrowed the money or assets for his or

her personal benefit. In such case, if the husband or wife has used his

or her own money or common assets to pay the debts, he or she shall

have the right to be reimbursed upon common assets division.

Page 176: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

159

F. Contract on Borrowing of Assets for Use

Article 58 Contract on Borrowing of Assets for Use

A contract on borrowing of a asset for use is an agreement between the

contracting parties whereby the lender delivers such asset to the borrow to use for

free of charge and the borrower shall return asset to its owner in its original

condition on a certain period of time as agreed upon.

Article 59 Responsibility of the borrower

In the event that the borrowed asset is lost or damaged during the

borrowing period of time, the borrower shall be liable to compensate for damages,

unless otherwise agreed.

If the borrower is unable to return the borrowed asset to its owner or has

caused an out-of-order to such asset, the borrower may be subject to

compensation for such with money or other asset as consented by the lender and

at the market price on such time being.

The borrower has no right to give the borrowed asset for further borrowing

by any other person.

G. Contract on Asset Rental

Article 60 (Amended) Contract of Asset Rental

An asset rental contract is an agreement between the contracting parties

whereby the lessor has handed over the asset belonging to his/her property to the

lessee for a temporary use and the lessee shall duly use it accordingly to its utility

as provided for in the contract and shall pay the rental on the time as agreed upon.

An asset rental contract may be made for an indefinite term. In this case,

the lessor or lessee has the right to terminate the contract at any time, provided

that a notification to the other contracting party shall be made in advance three

months for immovable assets, such as land, house, building; and one month for

movable assets, such as car, boat, animal.

For agricultural land rental, a notification of termination of contact shall

be made at the end of the harvesting crops or at the beginning of a new growing

season.

Before handing over the assets for rent, the lessor shall inform the lessee

on any defects of special characteristics of the assets.

In the case that the lessor fails to inform the lessee on the defects or

special characteristics of the assets, if a loss or damage occurs from such failure,

the lessee shall not be liable for such.

Page 177: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

160

Article 61 Payment for Asset rental

In rental of assets, the lessee may pay the rental on a daily, weekly,

monthly or annually basis or in advance. In the event that the lessee has made a

full payment in advance, but the contract has been terminated before its term, the

lessor shall return the balance of the advance payment to the lessee; and then, the

lessor shall have the right to claim a compensation for damage from the lessee if

the latter has breached the contract.

In the event that the lessor breaches the contract, the lessee has the right to

claim the balance of the advance payment and compensation for damage from the

lessor.

Article 62 Use and Repair of Rental Asset

The lessee shall use the rental asset in conformity with the purpose of the

contract and the utility of the asset, manage and maintain the asset in suitable

conditions and shall return such asset to the lessor in its original condition after

expiration of the contract. The lessee shall be liable for losses or damages

resulting from his/her wrongdoing.

During the use of rental asset, minor repairs shall be borne by the lessee,

such as key repair, leakage repair, tire repair . The major repairs shall be borne by

the lessor, such as re-roofing, engine overhaul.

In the event that the lessee has expended for major repairs by his/her own

funds and with the consent of the lessor, the lessee has the right to demand for

such expenses from the lessor or such expenses may be calculated for balance of

the asset rent.

In the event that the lessee has proposed the lessor to make major repairs,

but the lessor fails to repair even he/she is in a capacity to do so, the lessee has the

right to terminate the contract and claim back the rent that has been paid in

advance.

Article 63 (Amended) Change of Rental Asset Owner

In the event that the lessor has transferred or sold the rental asset to any

other persons, the asset rental contract shall be still be effective and bound the

transferee or buyer, the new owner of such asset, provided that the lessor shall

notify the such new owner that the asset in question is still in use of the lessee.

Article 64 (New) Sub-Rental Contract

The lessee may give the rental asset to any other persons for rent with the

consent of the lessor, provided that such sub- rental shall be under the limits of

term and conditions of the initial rental contract.

Page 178: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

161

H. Bailment

Article 65 Bailment

A bailment is an agreement between the contracting parties whereby the

bailor deposits assets with the bailee to protect and maintain such assets and the

bailee shall return those assets in their original condition upon demand.

A bailment may incur a fee or be free of charge, depending on the

contracting parties’ agreement or specific regulation.

In the event that a bailment has a fixed term, the bailee does not have the

right to return the bailed assets before term expiration, except in necessary cases,

whereas the bailor may demand the return of the bailed assets before such term.

If a bail has no time limit, the bailor may demand the return of the bailed

assets at any time and the bailee has the right to demand that the bailor take back

his/her own assets at any reasonable time.

Payment for bailment shall be calculated on the basis of actual duration of

the bailment, unless otherwise stipulated in the bailment.

Article 66 (Amende) Obligations of Bailee

The bailee has the obligation to protect the bailed assets from any loss,

damage or deterioration, and to return the bailed assets to th bailor in their

original condition.

The bailee does not have the right to make use or or transfer such assets

into the care of other persons to protect the bailed assets on his behalf, unless

authorized by the assets owner. If the bailed assets yield any benefit, such benefit

shall belong to the bailor.

If the bailed assets suffer loss, damage or deterioration, the bailee shall be

liable for such loss, damage or deterioration, except for the case that such loss,

damage or deterioration has been arisen from the force majeure.

The bailee shall immediately notify the bailor on any events or

circumstances that may cause negative effects to the bailed assets. If the bailee

fails to do so, the bailee shall be liable for losses occurred.

Article 67 Obligations of Bailor

The bailor has the obligation to notify the bailee on the defects or special

characteristics of the bailed assets and upon such notification the contracting

parties have to jointly inspect the actual condition fo the bailed assets.

If the bailor does not notify the bailee on the defects or special

characteristics of the bailed assets and such failure has caused the damage to the

bailee or to the bailed assets, the bailor shall be liable for the damage occurred.

The bailor has to take back the bailed assets at the scheduled time and to

pay for the bailment if the contracting parties have so agreed.

If the contracting parties have agreed to pay the bailment fee from the date

of the bailment signature, any delay in the handover of the bailed assets shall be

Page 179: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

162

the liable of the bailor. If the bailor has delayed the taking back of the bailed

assets, the bailor shall be liable for the additional bailment fee calculated on the

basis of the number of the delayed days.

When the bailee incurs expenses in protecting the bailed assets, the bailor

shall reimburse such expenses.

In the event that the bailed assets are of fungible nature and are perishable

and the bailor does not take back such assets as scheduled, the bailee has the right

to sell such assets and deduct bailment fees, including expenses arisen with

respect to the sale of such, if any, while any remaining money amount must be

returned to the bailor. If the bailee has sold the bailed assets in bad faith, the

bailee shall be guilty in fraud.

I. Assignment

Article 68 Assignment

An assignment is an agreement between the contracting parties whereby

the assignee shall perform an act on behalf of and at the expenses of the assignor,

and the assignor shall have an obligation to pay for as compensation to the

assignee, if it is specified in the contract or in the laws.

The assignee shall be able to perform any act only if he/she got a power of

attorney from the assignor, except for an act of minor importance.

An assignment shall not be exceeded three years. If the term is not

specified, the assignment shall be effective for a period of one year from the date

the attorney of attorney has been issued.

Parents or guardians of children under eighteen years of ages, mentally

disable persons, husband or wife may act on behalf of one another without a

power of attorney, provided that a document certifying the familial relationship

between such persons shall be required.

Article 69 Obligations of Assignee

The assignee has the obligation to execute the assignment task by

him/herself in conformity with the assignment instruction in good faith as his/her

own task. If the assignee is unable to execute the assignment due to objective

causes, the assignee has the right to assign another person to act on his/her behalf,

provided that the assignee shall immediately notify the assignor on the personality

and capacity of such person to obtain the consent from the assignor, otherwise the

assignee shall be liable for any losses which might be affected the assignor from

the act of such person. In addition, the assignee has the obligation to immediately

report and hand over all assets, money or documents acquired from the execution

of the assignment to the assignor.

In the event that the assignee has caused any damage to the assignor from

the execution of the assignment that is not in conformity with instruction or

Page 180: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

163

beyond the scope of the assignment, the assignee shall be liable to compensate the

assignor for such damage caused.

Article 70 Obligations of Assignor

The assignor shall provide the assignee all necessary materials for his/her

task performance, acknowledge the performed work by the assignee within the

scope of assignment, shall compensate the assignee for the work done, if it is

specified in the contract and shall acknowledge the expenses occurred while

work performance. The assignor has the right to refuse any work done by the

assignee that is not in conformity with the instruction or beyond the scope of the

assignment.

If the assignor refuse to acknowledge the work that the assignee has

performed in conformity with the assignment, as well as the expenses occurred in

such work performance, the assignor shall be liable to compensate the assignee

for all damages occurred.

J. Service Contract

Article 71(Amended) Service Contract.

A service contract is an agreement between the contracting parties

whereby the service provider has to serve, do or create something or to give

advice to the service user and the service user has to pay for the service delivery

at an agreed upon price.

Article 72 (Amended) Types of Service Contracts

The service contracts are comprised of two types as follows:

1. General service contract;

2. Technical service contract.

A general service contract is an agreement between the contracting parties

whereby the service provider has to do or create a certain thing, such as repair,

hair-cutting, sewing, eat-an-drink service.

A technical service contract is an agreement between the contracting

parties whereby the service provider has to render services on research, analysis,

information providing, advices, instruction, programming, reporting and others in

accordance with the technical principles.

A technical service contract shall be made in writing.

Article 73 (New) Rights and Obligations of Service provider

A service provider has the right to receive a service charge as agreed upon

in the contract.

A service provider has the following obligations:

Page 181: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

164

1. Use good and qualified equipment in accordance with technical principles

and needs of the service users;

2. Protect and maintain the materials and equipment of the service users;

3. Deliver the materials and equipment or benefits resulting from services

rendered to the service users on time and in quality;

4. Keep the confidentiality of the service users.

Article 74 (New) Rights and Obligations of Service User

A service user has the following rights:

1. Ask for materials resulting from a service;

2. Recommend the service provider to remedy the deficiencies;

3. Refuse to accept a service rendered inconsistently as it is agreed upon;

4. Change the service provider to a new one, provided that the former

provider shall be paid for materials and equipment which are already done

or created.

A service user has the following obligations:

1. Provide necessary materials and equipment or information to the service

provider;

2. Accept the materials and equipment or benefits resulting from services

rendered and pay the service charge.

K. Construction Contract

Article 75 (Amended) Construction Contract

A construction contract is an agreement between the contracting parties

whereby a contractor shall build a facility pursuant to the desire of the project

owner with the construction materials of the project owner or of the contractor

himself. The project owner shall accept and pay for the completed and jointly

certified building facility.

The constructor shall have the right to propose and notify the project

owner that he/she is not able to follow the project owner’s instructions or to use

non-standardized construction materials or vehicles provided by the project

owner.

If the project owner does not resolve the proposed matters within an

appropriate time, the contractor has the right to ask for the termination the

contract and to claim for compensation for damages.

In the event that the construction materials or vehicles belong to the

project owner, the contractor shall protect, maintain and use them in proper

manner; otherwise the contractor shall be liable for any damages that might be

occurred. Additionally, the contractor shall be obligated to provide the project

Page 182: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

165

owner an inventory of the use of construction materials and shall return the

remaining materials to the project owner.

The project owner has the right to verify the constructed facility. If the

facility is not yet constructed or has been constructed, but not consistent with

conditions and terms provided in the contract and that causes such facility to be

under the standards and damaged, the project owner has the right to notify the

contractor to remedy or repair it within a due period or to claim for compensation

for damages if the expenses of the repairs involved its own materials or vehicles.

Moreover, the project owner may request to terminate the contract and claim for

compensation for damage.

The construction materials which shall be procured by the contractor shall

be provided in quality, in compliance with technical standards and on time.

Article 76 Quality Guarantee of Constructed Facility

The contractor shall give a guarantee of the constructed facility in

accordance with the construction regulations.

After acceptance of the constructed facility, if any defects in such facility

have been found the project owner has the right to ask the contractor to repair

such discovered defects without any additional expenses for, provided that the

guarantee term is not yet expired.

L. Transportation Contract

Article 77 (Amended) Transportation Contract

A transportation contract is an agreement between the contracting parties

whereby a contracting party is a carrier who shall be liable for conveying the

passengers and their belongings or commodities or goods to a destination or to a

place as desired by the other contracting party. The other contracting party is a

passenger or a forwarder of commodities or goods who has an obligation to pay

the passenger or transportation fees at an agreed upon price.

A transportation contract shall be effective from the time the carrier

accepts the passengers and their belongings or commodities or goods, and shall be

fulfilled at the time when the passengers have arrived to their destination with

their belongings or when the owner or his/her entitled persons has received such

commodities or goods.

Transportation may take place by surface, water or air means and it shall

be complied with the regulations of the sectors concerned.

Article 78 Obligations of Carrier

A carrier has the obligations to safely transport the passengers together

with their belongings to the destination and to bring the assigned commodities or

Page 183: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

166

goods to their destination and give them to those persons who have the right to

receive them in the quantity and quality at the departing points.

In the case that an accident occurred, the carrier shall be liable for the

passengers who are injured or dead and for their belongings, commodities or

goods which are lost or damaged from such accident, except for the case of force

majeure.

Article 79 (Amended) Passenger Fares and Transportation fees

The passengers may pay the fare before or after the travel at a price

periodically determined by the State for each journey or at a price as agreed upon

between the contracting parties.

The owners of commodities or goods may pay the transportation fees

before or after the transportation as agreed upon.

M. Partnership Contract

Article 80 (Amended)

A partnership contract is an agreement between two persons or more

whereby they agree to gather their money or assets or labors for operating a

business and sharing the benefits and debt liabilities.

The contracting parties may inter in any agreement in conformity with the

Law on Enterprises and other relevant laws and regulations.

Article 81(Amended) Expiration of Partnership Contract

A partnership contract may be expired in any of the following cases:

1. The objectives of partnership contract is fulfilled;

2. The term of partnership contract is ended;

3. Any of the contracting parties is dead without any successors;

4. The contracting parties have agreed to terminate the contract;

5. Merge of the contracting parties;

6. Partnership contract termination by a court judgment;

7. Any of the shareholders is bankrupted or lacked a capacity to act,

unless otherwise agreed or the enterprise is bankrupted.

Article 82 (Amended) Sharing of benefits and debt liability

Upon expiration of partnership contract and no specific provisions are

mentioned in the contract, the sharing of the benefits or debt liability shall be

based on the shares of each person.

Page 184: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

167

Chapter III

Extra-contractual Obligations

Section 1

Liability from an act of one’s self

Article 83 (Amended) Grounds for one’ self liability

Any person who caused damage to another person by his/her own act shall

be liable to compensate for damage he/she has caused, with the exception that

such damage has arisen from self-defense or exercise of lawful duties or from a

wrongful act of the victim.

Article 84 (Amended) Characteristics of Damage

The damage arising from an act of a person shall be of a characteristic of

certainty, i.e., a damage has occurred or shall be certainly occurred in the future.

A damage that may or may not be occurred in the future shall not be considered

as certain.

Article 85 (Amended) Types of Damage

The damage consists of three types as below:

Damage to property;

Damage to life or health;

Damage to spirit.

Article 86 Wrongful Act

A wrongful act is defined by an action or omission which violates the laws

and regulations and willfully or negligently causes damage to another person.

Article 87 Cause and Effect Relationship between the Act in Breach of Law and

the Damage Caused.

Any person shall be liable for compensation for damage only if there is a

relationship of cause and effect between the act breaching the law of such person

and the damage occurred. Such relation consists of three conditions a below:

The cause is necessary in giving rise to a damaged effect;

The cause must be arisen before damaged effect;

The cause must be a direct cause of the damaged effect.

Article 88 Damage from Abuse of Power

Any person who willfully abuses his/her power shall be liable to

compensate for damage resulting from such abuse of power.

Page 185: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

168

Article 89 Liability for Damage Arising from Necessity

The damage resulting from necessity shall be compensate, but base on the

actual facts the court may decide that the wrongdoer or third person who has

received benefits from the act of the person causing damage to be liable to

compensate for such damage.

Article 90 Liability for Damage Caused by Several Persons

All persons who have jointly caused damage shall be jointly liable to

compensate the damage they caused. The Court may hold any or several persons

among themselves to be liable for the entire damage compensation, and such a

person has the right to claim the reimbursement from the persons on whose behalf

he/she has paid.

Article 91 (Amended) Calculation of Compensation for Damage and Prejudice

Calculation of compensation for damage and prejudice shall be consistent

with the wrongful act of the person causing damage.

In addition to the compensation for damage, the person who causes

damage may also be liable to compensate the prejudice, such as income the

injured person would have earned, additional expenses of the injured person

resulting from such wrongful act.

In the event that the injured person is also engaged in the wrongful act,

such person shall also be partially liable for damage and prejudice.

Section 2

Liability for the Acts of another Person,

Animal or Thing under a Person’s Control

Article 92 (Amended) Liability of Employer

An employer shall be liable to compensate for the damage arising from the

acts of his/her employees in their performance of the assigned tasks that cause

damage to other persons.

In the event that the damage is caused by a serious wrongful act of the

employees, they shall be liable to compensate for such damage, however, the

employer shall first pay the compensation to the injured persons and, then, the

employer has the right to claim for the reimbursement of payment that has been

made from the employees.

The paragraph one of this Article shall also be applied for the use of other

persons to perform any task for one’s self benefits.

Page 186: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

169

Article 93 Liability of Parents, Guardians or Administrators

The parents, guardians or administrators, such as kindergarten, hospital

and others, are liable for damage arising from the acts of minors or those mentally

disable persons who are under their control.

Article 94 Liability of Owner or Possessor of Animals

The owner or possessor of an animal shall be liable for damage caused by

such animal due to the fault of its owner or possessor.

Article 95 Liability for Damage Arising from Things

The owner or possessor of a thing shall be liable for damage caused by

such thing due the fault of its owner or possessor.

Section 3

Work in place of another Person

Article 96 Work in place of Another Person

Work in place of another person means any work performed by a person

for the benefit of another person without being assigned by such other person,

such as repairing a house for a person in his absence and others.

Article 97 Conditions of Work in place of Another Person

The work in place of another person shall be conducted in good faith and

shall be beneficial for the owner or possessor. If the owner or possessor of the

work is present wherein, the work may be conducted only with the prior consent

of such owner or possessor.

The work in place of another person may take form of a legal act, such as

payment of debt, or of material consideration, such as house repair.

Article 98 Consequence of Work in place of Another Person

Any person who conducts a work in place of another person shall have the

same obligations as of the assignee as provided for in Article 69 of this Law. The

person conducting a work shall be liable for all damage he/she caused and shall

notify the work owner or possessor on performed work. The person conducting

the work shall continue to complete the work he has initiated until its owner or

possessor is able to conduct such work by him/her self.

The owner or possessor has the same obligations as an assignor to

compensate for the necessary expenses and benefits if the work has been well

conducted or if the owner or possessor has approved and accepted such work.

Page 187: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

170

Section 4

Receipt of Things by a Non-Entitled Person

Article 99 Willful Receipt of Thing by a Non-Entitled Person

Any person who has intentionally received a thing of another person in

spite of knowing that he/she has no rights to receive such thing shall return such

thing or cost of such to its owner, including the fruits and incomes resulting from

such thing, from the date of receipt of such thing.

Article 100 Receipt of Things by a Non-Entitled Person by Mistake

Any person who has received a thing of another person by mistake shall

return such thing or cost of such to its owner. The owner of such thing shall

compensate such receiving person for the expenses for maintenance of such thing.

Chapter IV

Dispute Resolution and Prescription

Article 101(Amended) Dispute Resolution Methods

In the event that a dispute with respect to the contract performance and

claim for compensation for damage arises, the litigating parties may seek for a

resolution of such by themselves or for conciliation. If they cannot reach an

agreement, they have the rights to submit such dispute to the Village Dispute

Resolution Unit or to Economic Dispute Resolution Office or to the Court for

consideration in accordance with the laws and regulations.

Article 102 (Amended) Prescription for claims

A prescription for claim has a term of ten years with respect to contracts

on building facilities and of three years with respect to other types of contracts,

and with respect to a claim for compensation for damage, unless otherwise

provided by the laws.

A prescription for a claim begins from the date of the contract expiration

or from the date the damage arises.

A prescription shall be suspended in cases of arising of a force majeure or

an emergency event which has been obstructed a claim filing.

After the suspended period of time ended, the previous prescription shall

continue to run onwards.

A prescription shall be suspended when there is a certain act of litigating

or contracting parties, such as debt recognition. In this case, a prescription for

claims shall retake effect from such time.

Page 188: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

171

Chapter V (New)

Prohibitions

Article 103 (New) Prohibitions for individuals and legal entities

An individual or a legal entity is prohibited to act as follows:

Unilaterally modify or terminate a contract;

Falsify a document or a contract;

Buy or sell a State asset of all types without authorization;

Give a bribe to a State official;

Make a contract in excess of assigned power;

Give false information;

Use of fraud, trickery or threat in making a contract;

Induce a minor, a mentally disable person or a person in severe

drunkenness or unconscious person to conclude a contract;

Omit or lack of responsibility before other persons, animals or

things under his/her control;

Conduct an unsolicited work in place of other person in the case

that such person is in the place that can be contacted.

Article 104 (New) Prohibitions of relevant State Officials

A relevant State official is prohibited to act as follows:

Opportunely use his/her position for one’ self benefits, family or

groups;

Receive a bribe;

Sign a document or contract without any ascertain study or

examination;

Falsify a document;

Give false information.

Chapter VI (New)

Awards and Sanctions

Article 105 (New) Policy for outstanding achievements

Any individual or legal entity that has an outstanding achievement in

implementing this Law shall be received awards or other policies in accordance

with relevant regulations.

Article 106 (New) Measures against violator

Any individual or legal entity that violates this Law, such as a non-

execution of contracts or any breach thereof that caused a damage to the State,

Page 189: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

172

society or other persons, shall be subjected to appropriate measures or may be

legally suited in accordance with the minor or severe cases.

Chapter VII (New)

Final Provisions

Article 107 (New) Implementation

The Government of the Lao PDR is in charge of implementing this Law.

Article 108 (New) Effectiveness

This Law shall be effective from the date the President of the Lao People’s

Democratic Republic issues the Decree on its promulgation.

This Law replaces the Contract Law, No.02/90/SPA, dated 27 June 1990

and the Tort Law, No. 08/90/SPA, dated 29 November 1990.

Any regulations and provisions which are contradicted with this Law shall be cancelled.

President of National

Assembly

Page 190: การเลิกสัญญา วิเคราะห์ในเชิง ...ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2015/TU_2015...กฎหมายลาวย งม ป

173

ประวตผเขยน

ชอ นายพรสวรรค บวหลวงราช

วนเดอนปเกด 20 มถนายน พ.ศ. 2523

ต าแหนง รองหวหนาฝายวชาการ ของวทยาลยกฎหมายภาคใตแขวงสวรรคณเขต เปนวทยาลยของกระทรวงยตธรรมแหงประเทศลาว

ทนการศกษา (ถาม) ป พ.ศ. 2555-2557: ไดรบทนการศกษาจากทนรวมมอระหวางมหาวทยาลยธรรมศาสตร และกระทรวงยตธรรมแหงประเทศลาว

ประสบการณท างาน ป พ.ศ. 2545 – 2553 เปนอาจารยสอนอยท วทยาลยกฎหมายภาคใต แขวงสวรรคณเฃต

ป พ.ศ. 2553 – 2554 เปนรกษาการหวหนาฝายวชาการ ท วทยาลยกฎหมายภาคใต แขวงสวรรคณเฃต

ป พ.ศ. 2554 – 2555 เปนหวหนาฝายวชาการ อยท วทยาลยกฎหมายภาคใต สาขาปากเช แขวงจ าปาศกด ป พ.ศ. 2555–2558 ไดมาศกษาตอระดบปรญญาโทท มหาวทยาลยธรรมศาสตร (ประเทศไทย)