ชอเรอง วาระปฏรปท ๑๑ : ปฏรปทดนและการจดการทดน เลขประจ ำหนงสอ ISBN : 978 - 616 - 399 - 031 - 0 ปทพมพ สงหาคม ๒๕๕๘ จ ำนวนหนำ ๑๐๗ หนา จ ำนวนพมพ ๒,๐๐๐ เลม จดท ำโดย ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาปฏรปแหงชาต ถนนอทองใน เขตดสต กรงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๖๕ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๗๔ พมพท ส านกการพมพ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร ถนนประดพทธ แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพมหานคร ๑๐๔๐๐ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๑๗ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๑๒๒

สารบญ

หนา ค าน า

รายงานสรป

รายงานการปฏรปทดนและการจดการทดน

๑

๑. สถานภาพและปญหาทดนของประเทศไทย ๙ ๒. นโยบายของรฐกบการจดการทดน ๑๗ ๓. ขอเสนอปฏรป ๒๖

ภาคผนวก ก. รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....

ภาคผนวก ข. การด าเนนโครงการปาชมชนของกรมปาไม

ภาคผนวก ค. คณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะอนกรรมาธการปฏรปการจดการปาไมและทดนและทปรกษาอนกรรมาธการ

๔๘ ๙๔

๑๐๕

ค ำน ำ

สภาปฏรปแหงชาตไดปฏบตภารกจตามทก าหนดในมาตรา ๒๗ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบชวคราว พทธศกราช ๒๕๕๗ กลาวคอ “....ศกษาและเสนอแนะเพอใหเกดการปฏรปในดานตางๆ ....” นอกจากการวเคราะหและก าหนด “วสยทศนและอนาคตประเทศไทย” ส าหรบระยะเวลาประมาณ ๒๐ ป ในอนาคต เพอใชเปนกรอบแนวทางการก าหนดประเดน และแนวทางการปฏรปในดานตางๆ แลว สภาปฏรปแหงชาตยงไดศกษาคนควาและวเคราะหขอสนเทศ ตลอดจนประมวลความร ความคดเหนจากผทรงคณวฒและผมประสบการณในดานตางๆ รวมถงประชาชนผ เปนเจ าของประเทศ โดยไดด าเนนการตอเนอง ทงโดยทางตรงและทางออม หยบยกขนก าหนดเปนวาระปฏรปทส าคญๆ รวม ๓๗ วาระปฏรป และเปนวาระพฒนาทตองด าเนนการตอเนองภายหลงจากการปฏรปแลว อก ๖ วาระพฒนา

วาระปฏรปและวาระพฒนาทงหมด ไดผานความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต และไดน าเสนอไปยงคณะรฐมนตรเพอพจารณาด าเนนการตามสมควรตอไปแลว

เอกสารฉบบนเปนประมวลรายงานวาระปฏรปท ๑๑ ปฏรปทดนและการจดการทดน ด าเนนการโดยคณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงสภาปฏรปแหงชาตไดจดรวบรวมเพอเผยแพรส าหรบประโยชนสาธารณะสบไป

สภาปฏรปแหงชาต ๑๐ สงหาคม ๒๕๕๘

รายงานสรป

การปฏรปทดนและการจดการทดน*1 ----------------------------------------------------

๑. หลกการและเหตผล

ทดนเปนทรพยากรธรรมชาตซงเปนสมบตของชาตทประชาชนทกคนควรไดใชประโยชนรวมกนอยางทวถงและเปนธรรม มโอกาสและความเสมอภาคในการเขาถงทรพยากรทดนโดยไมมความเหลอมลา ทงน รฐสมควรตองบรหารจดการใหการใชทรพยากรทดนเปนไปตามหลกการดงกลาวอยางมประสทธภาพ ใหเกดดลยภาพระหวางผลประโยชนของสวนรวมและผลประโยชนของชมชน ดวยกระบวนการมสวนรวม ของประชาชนและชมชน การกาหนดสทธ หนาทของชมชน เพอรวมมอกบหนวยงานภาครฐในการจดการทรพยากรทดนอยางยงยน

๒. ประเดนความส าคญของการปฏรปทดนและการจดการทดน

๒.๑ วสยทศนและอนาคตของประเทศไทย

จากขอสรปวาระการปฏรปทสาคญและแนวทางการบรหารจดการของสภาปฏรปแหงชาต ทนาเสนอโดยคณะกรรมาธการวสามญจดทาวสยทศนและออกแบบอนาคตประเทศไทย ไดกาหนดวสยทศนประเทศไทยและวางตาแหนงในป ๒๕๗๕ ไววาจะทาใหประเทศไทย

- เปนสงคมทยงยน : ลดความเหลอมลาและสรางความเปนธรรม

- มการจดการทรพยากรทนาไปสสงคมนาอยมความเอออาทรและแบงปน

๒.๒ หลกการส าคญในรางรฐธรรมนญ

ในการพจารณารางบทบญญตแหงรฐธรรมนญของคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญจนถงขณะนมหลกการสาคญทเกยวกบการจดการทรพยากรซงกาหนดไวในรางรฐธรรมนญ ดงน ตอนท ๓ สทธพลเมอง

มาตรา (๑/๒/๒)๓๕ ชมชนยอมมสทธปกปอง ฟนฟ อนรกษ สบสานและพฒนาขนบธรรมเนยมและจารตประเพณศลปวฒนธรรม ภมปญญาอนดงามของทองถนและของชาตและมสวนรวมในการจดการ การบารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต มาตรา (๑/๒/๒)๓๖ สทธของพลเมองทจะมสวนรวมกบรฐและชมชนในการไดประโยชน จากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายของชวภาพอยางเปนธรรม

หมวด ๒ แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

มาตรา (๒/๒)๑๖ ทรพยากรธรรมชาตเปนสมบตของชาตเพอประโยชนสาธารณะ รฐตองบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตเพอประโยชนสงสดของรฐ ประชาชนและชมชน ทงในระดบชาตและระดบทองถน

* รายงานนจดทาโดยคณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยไดรบความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต เมอวนท ๓ สงหาคม ๒๕๕๘ และไดนาสงคณะรฐมนตร เมอวนท ๑๙ สงหาคม ๒๕๕๘

- ๒ -

๓. วธการพจารณาศกษา

ดาเนนการศกษาโดยอาศยอานาจหนาทของคณะกรรมาธการ คณะอนกรรมาธการ และคณะทางาน ซงไดมการแตงตงขน

ในการศกษาของคณะกรรมาธการ คณะอนกรรมาธการและคณะทางาน โดยเชญผแทนสวนราชการและหนวยงานตางๆ ทเกยวของมาชแจงและใหขอมล รวมทง การเดนทางไปรบฟงความคดเหนและศกษาสภาพปญหาจรงในพนทจากประชาชน ชมชนและผแทนสวนราชการในระดบพนท

นอกจากน ไดมการสมมนาเชงปฏบตการกบคณะกรรมาธการชดทเกยวของของสภาปฏรปแหงชาต เพอมใหเกดความซาซอนในประเดนการศกษาและการนาเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต โดยมคณะกรรมการปฏรประบบการจดการทรพยากรโดยชมชนเปนผประสานการบรณาการ

ทงน จากการสมมนาเชงปฏบตการรวมกนระหวางคณะกรรมาธการทเกยวของ โดยคณะกรรมการปฏรประบบการจดการทรพยากรโดยชมชนไดตกลงแนวทางการนาเสนอเรองน ตอสภาปฏรปแหงชาต ในเชงการบรณาการ ดงน - คณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นาเสนอวาระการปฏรปทดนและ การจดการทดนในภาพรวมตามกรอบแนวความคดรวมยอด และผลการศกษาเฉพาะเรองปาชมชน ระบบ สปก. และแผนทกลาง

- คณะกรรมาธการปฏรปสงคม ชมชน เดก เยาวชน สตร ผสงอาย ผพการและผดอยโอกาส นาเสนอเฉพาะเรองโฉนดชมชน

- คณะกรรมาธการปฏรปเศรษฐกจ การเงนและการคลง นาเสนอเฉพาะเรองธนาคารทดน

อนง คณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดมการแตงตงผเตรยมรายงานของคณะกรรมาธการ ตามระเบยบรฐสภาวาดวยการแตงตงบคคลเพอปฏบตหนาทอนจะเปนประโยชนตอ การปฏบตงานของกรรมาธการของสภาปฏรปแหงชาตและกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยจดทารายงานผลการศกษาเรอง การปฏรปทดนและการจดการทดน ซงมนางสาวสภาพรรณ พมจนทร ตาแหนงนกวชาการปาไมปฏบตการ สงกดสานกปองกนรกษาปาและควบคมไฟปา กรมปาไม เปนผเตรยมรายงาน

๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

๔.๑ สภาพปญหา

ทดนเปนทรพยากรของชาตทควรบรหารจดการภายใตหลกการทเปนเจาของรวมกนระหวาง รฐ – ชมชน และประชาชน โดยคานงถงประโยชน การอนรกษฟนฟเพอใหคนสวนใหญของประเทศ ไดรบประโยชนสงสด โดยเฉพาะผยากจนและผดอยโอกาส แตในอดตทผานมาจนถงปจจบ นการจดการทรพยากรทดนของรฐขาดระบบและแนวทางทมประสทธภาพเปนผลใหเกดความเหลอมลาและไมเปนธรรม ในการเขาถงทรพยากรทดน มปญหาหลกๆ ทสาคญหลายประการ ไดแก

- ๓ -

๔.๑.๑ ทดนสวนใหญอยในมอคนสวนนอย

จากตวเลขในป พ.ศ. ๒๕๔๙ ทดนของประเทศไทยทมเอกสารสทธตามกฎหมายประมาณ ๑๓๐ ลานไร ทดนสวนใหญอยในมอคนสวนนอย กลาวคอ รอยละ ๑๐ ของคนทงประเทศเปนผถอครองทดนมากกวา ๑๐๐ ไร สวนทเหลอรอยละ ๙๐ เปนผถอครองทดนนอยกวาหรอเทากบ ๑ ไรเทานน และตวเลขในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ผถอครองทดน ๕๐ รายแรก จาก ๑.๔๖ ลานราย ถอครองทดนรอยละ ๑๐ ของทดน ในกรงเทพมหานครในขณะทตวเลขป พ.ศ. ๒๕๔๙ ครวเรอนในภาคเกษตรมากกวารอยละ ๔๐ ไมมทดนเลยหรอถอครองทดนนอยกวา ๑๐ ไร

๔.๑.๒ การถอครองทดนโดยไมไดใชประโยชน ซงเกดจากการซอขายทดนและการลงทนในอสงหารมทรพยซงไมไดใชประโยชน หรอใชประโยชนไมเตมท จากขอมลในป ๒๕๔๙ พบวามทดนรกรางวางเปลาไมไดใชประโยชนถง ๔๘ ลานไร

๔.๑.๓ จดเปลยนการถอครองทดน

สงททาใหทดนทากนของเกษตรกรลดลงจากมอของเกษตรกรอยางรวดเรว คอ การทรฐบาลในสมยหนง (พลเอก ชาตชาย ชณหะวณ) ออกกฎหมายสาคญ ๒ ฉบบทเออใหตางประเทศ เขามาลงทนและครอบครองทดนทากนเพอประกอบอตสาหกรรม คอ พระราชบญญตสงเสรมการลงทน พ.ศ. ๒๕๒๐ และพระราชบญญตการนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๒๒ ทาใหมเงนลงทน ของตางชาตเขามาลงทนเกยวกบทดนมากถงรอยละ ๕๐ ของการลงทนทงหมด รวมทงการออกกฎหมายเกยวกบการถอครองท ดน และกฎหมายเกยวกบการเชาอสงหารมทรพย เ พอการพาณชยกรรม และอตสาหกรรม เพอใหคนตางดาวสามารถถอครองทดนเพอประกอบธรกจได นาไปสการกระจกตวของการถอครองทดน

๔.๑.๔ ปญหาในการเขาถงทรพยากรทดนของผยากไร ๑) การไรกรรมสทธ ของผททากนในทดนของรฐทงพนทปาไม ปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ทราชพสด และทดนในโครงการจดทดนของรฐ

๒) การไรทดนท ากน ขอมลจากการขนทะเบยนคนจนในป ๒๕๕๗ พบวา มผไมมทดน ทากน ๑.๓ ลานราย และผทมทดนทากนแตไมเพยงพอ ๑.๖ ลานราย รวมทงสนเกอบ ๓ ลานราย

๓) กฎหมายเชาทดน

แมรฐจะพยายามแกไขปญหาโดยการออกกฎหมายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหเกษตรกรกรสามารถเชาทดนไดจากการทตนเองตองสญเสยสทธในทดนและกลายเปนผ เชาทดน แตการทตองเชาทดนในอตราทสงเกนสมควรนาไปสปญหาหนสนทเพมขนจากการทากนและหากจะตองซอทดนจากเจาของกไมสามารถแขงขนกบราคาทดนในตลาดได ๔) การบกรกทดนของรฐ

ปญหาดงกลาวขางตน นาไปสการบกรกเพอทากนในทดนของรฐประเภทตางๆ และกลายเปนความขดแยงระหวางรฐกบประชาชนอยางตอเนอง โดยเฉพาะการบกรกเขาไปใชประโยชน

- ๔ -

ในพนทปาไมและเขตอทยานแหงชาต เกดปญหาการโตแยงสทธ และเปนขอพพาทระหวางเจาหนาทของรฐ กบประชาชนมาอยางยาวนานในหลายพนท

๕. ขอเสนอเชงปฏรปและแนวทางด าเนนการ

๕.๑ ประเดนส าคญของการปฏรปการจดการทรพยากรทดน

ประเดนสาคญของการปฏรปการจดการทรพยากรทดน มประเดนหลกทสาคญ ๔ ประการ และแนวทางในการปฏรป ๕ แนวทาง ดงน ๑) ประเดนลดความเหลอมล าในการใชประโยชนทดน

แนวทางในการปฏรป ๒ แนวทาง คอ

- ระบบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

- รางพระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. .... ๒) ประเดนสรางสมดลในการอนรกษและฟนฟ แนวทางการปฏรป ๑ แนวทาง คอ

- รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. .... ๓) ประเดนสงเสรมสทธชมชนและการมสวนรวม

แนวทางในการปฏรป ๑ แนวทาง คอ

- รางพระราชบญญตโฉนดชมชน พ.ศ. .... ๔) ประเดนลดปญหาขอพพาทระหวางภาครฐและภาคประชาชน

แนวทางในการปฏรป ๑ แนวทาง คอ

- การใชแผนทกลาง ๑ : ๔,๐๐๐

๕.๒ สาระส าคญของการปฏรปตามประเดนและแนวทางตางๆ ๑) ระบบการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

- ตรวจสอบขอมลการครอบครองและใชประโยชนจากทดนในโครงการ สปก. ทดาเนนการไปแลวจนถงปจจบนวามการเปลยนการครอบครองและใชประโยชนผดไปจากวตถประสงคจานวนเทาใด

- ทวงคนทดนซงครอบครองโดยมชอบกลบมาเปนของรฐ

- ดาเนนการจดสรรทดนซงทวงคนมาไดใหแกเกษตรกรผยากไรเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการจดสรรทดนในโครงการ สปก. ๒) รางพระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. .... หลกการ ประเทศไทยมประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม แตปจจบนพบวา เกษตรกรรายยอยและผยากจนจานวนมากขาดแคลนและไมสามารถเขาถงทดนทากนและทดนอยอาศย อนเนองมาจากปญหาการกระจกตวของการถอครองทดน รฐจงควรดาเนนการกระจายการถอครองทดน อยางเปนธรรม ดาเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธหรอสทธในทดน เพอประกอบเกษตรกรรมอยางทวถง และดาเนนการใหประชาชนมกรรมสทธในทดนเพออยอาศย

- ๕ -

จงสมควรใหมกฎหมายจดตงธนาคารทดน มวตถประสงคเพอเปนองคกรสนบสนน การเขาถงทดนของเกษตรกรรายยอยและทดนเพออยอาศยของคนจน

แนวทางการด าเนนการ

- กาหนดวตถประสงคของธนาคารทดน

- แหลงทมาของงบประมาณกองทน

- อานาจหนาทของธนาคารทดน

- การบรหารจดการธนาคารทดน

- เงอนไขของเกษตรกรหรอคนยากจนในการไดมาซงทดน

๓) รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. .... หลกการ ใหมกฎหมายปาชมชน เพอสงเสรมใหราษฎรไดมสวนรวมกบรฐในการอนรกษฟนฟและพฒนาสภาวะแวดลอม โดยใหราษฎรรวมตวกนเพอจดการ ดแลรกษาและใชทรพยากรปาดวยตนเองอยางยงยน ซงจะทาใหราษฎรมความรสกวาเปนเจาของทรพยากรปา อนจะเปนการสงเสรม ใหเกด ความรวมมอในการชวยรกษาระบบนเวศธรรมชาตและสภาพแวดลอมลดการทาลายปาและเปนการฟนฟสภาพปา

แนวทางด าเนนการ

- กาหนดวตถประสงคของการจดตงปาชมชน

- คณะกรรมการนโยบายปาชมชน

- คณะกรรมการปาชมชนประจาจงหวด

- คณะกรรมการจดการปาชมชน - หลกเกณฑในการขอจดตงปาชมชน

- หลกเกณฑในการจดการปาชมชน

- การควบคมและกากบ ดแล

- หลกเกณฑกองทนปาชมชน - บทกาหนดโทษ

๔) รางพระราชบญญตโฉนดชมชน พ.ศ. .... หลกการ โดยทบคคลซงรวมกนเปนชมชน ชมชนทองถน หรอชมชนทองถนดงเดมยอม มสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณภมปญญาทองถน ศลปวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาตและ มสวนรวมในการจดการ การบารงรกษาและการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ประกอบกบมประชาชนจานวนมากไดครอบครองและทาประโยชนในทดนของรฐมาเปนเวลายาวนานจากสาเหตความไมชดเจน ของเขตทดน ความยากจนและการไรทดนทากนและทอยอาศย โดยททางราชการไมสามารถบงคบใชกฎหมายอยางเครงครดหรออพยพประชาชนเหลานนออกจากทดนของรฐได การปลอยปญหาทงไวจะทาใหปญหา ลกลามมากขนและอาจเกดการขยายการครอบครองทดนของรฐเพมขนอก

ดงนน จงควรนาหลกการสทธมนษยชนมาใชรวมกบการบรหารจดการทดน เพอใหรฐสามารถรกษาทดนของรฐไวไดและสงเสรมใหประชาชนทรวมตวกนเปนชมชนมสทธ ใชประโยชนทดน ตามหลกเกณฑ วธการ เงอนไขทกาหนด โดยจดการทดนในลกษณะกรรมสทธรวม สงเสรมใหประชาชนม สวนรวมในการดแล รกษาทรพยากรธรรมชาต

- ๖ -

แนวทางด าเนนการ

- กาหนดลกษณะการรบรองสทธในรปแบบโฉนดชมชน

- กระบวนการยนคาขอ การพจารณาและการอนญาตโฉนดชมชน

- คณะกรรมการโฉนดชมชน

- คณะกรรมการชมชน

- การเพกถอนสทธ

๕) แผนทกลาง มาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐

- ปญหาทสาคญประการหนงของการทบซอนแนวเขตทดน การบกรกทดนของรฐ เนองจากแนวเขตไมชดเจน เกดจากการทหนวยงานตางๆ ของรฐใชแผนทมาตราสวนตางกน รฐบาลจงกาหนดนโยบายใหทกหนวยงานของรฐใชแผนทกลาง มาตราสวนเดยวกน ๑ : ๔,๐๐๐ ปจจบนอยระหวางดาเนนการปรบฐานขอมลใหตรงกน

- ควรเรงรดตรวจสอบแนวเขตทดนซงเปนแนวกนชนระหวางทดนของประชาชนกบทดนของรฐ โดยใชแผนทกลาง ๑ : ๔,๐๐๐ .ใหแลวเสรจโดยเรว เพอยตความขดแยงเรองแนวเขตทมการพพาท หรอการพสจนสทธ ทงน สาระสาคญและรายละเอยดของแตละประเดนทจะปฏรปอยในรายงานผลการศกษาเรอง การปฏรปทดนและการจดการทดน พรอมดวยรางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....

๖ . ผลสมฤทธ ๖.๑ ประชาชนผยากไรและผดอยโอกาส สามารถเขาถงทรพยากรทดน มทอยอาศยและททากน ตามสมควรแกอตภาพ แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ลดปญหาชองวางรายไดระหวางคนรวยและคนจนแกปญหาเกษตรกรเปนหนสนจากการไมมทดนทากนเปนของตนเอง

๖.๒ กรณพเศษและความขดแยงเรองการบกรกและครอบครองทดนของรฐ สามารถคลคลายลงไดนาไปสการเจรจาการประนประนอมและลดคดการฟองรองทขนสศาล

๖.๓ ประชาชนและชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตตามหลกการ ในรางรฐธรรมนญทวาดวยสทธพลเมอง การมสวนรวมและแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

๗. ตวชวดความส าเรจ หากมกฎหมายปาชมชนออกมาบงคบใชโดยตรงผลสมฤทธนจะเกดขนเปนตวชวดความสาเรจของการดาเนนการทเปนรปธรรม คอ

๑. จะเปนการรบรองการดาเนนงานปาชมชนทหนวยราชการ คอ กรมปาไม รวมกบประชาชน ในชมชนตางๆ ไดดาเนนการมาแลว จานวน ๙,๓๐๗ หมบาน ในทกภาคของประเทศ พนท ๓.๙๑ ลานไร (ตงแตมการจดตงปาชมชน เมอป พ.ศ. ๒๕๔๓ – ปจจบน) ๒. จะเพมประสทธภาพในการดแล รกษาปาในชมชนดวยกระบวนการมสวนรวมของประชาชน ใหเปนไปตามเปาหมายการจดตงปาชมชนทวประเทศ จานวน ๒๑,๘๕๐ หมบาน พนทประมาณ ๑๐ ลานไร

- ๗ -

เนองจากการมกฎหมายและแนวทางปฏบตทชดเจนทกฝายสามารถเขามสวนรวมทางานเชงบรณาการ อยางจรงจงและตอเนอง

๓. จะมกลไกการขบเคลอนทไดรบการคมครองตามกฎหมายในเบองตน คอ คณะกรรมการนโยบายปาชมชน คณะกรรมการปาชมชนประจาจ งหวด และคณะกรรมการจดการปาชมชน ๙,๓๐๗ คณะ สมาชกปาชมชนทมสวนเขาชอจดตงปาชมชน ประมาณ ๔๖๕,๐๐๐ คน (เนองจากในการจดตงกาหนดใหมสมาชกรวมกนเขาชอไมนอยกวา ๕๐ คน) และหากเปนไปตามเปามายทวางไว จะมคณะกรรมการจดการ ปาชมชนในระดบหมบานจานวน ๒๑,๘๕๐ คณะ มประชาชนซงเปนสมาชกเขามามสวนรวมในการบรหารจดการ ประมาณ ๑,๐๙๐,๐๐๐ คน

๔. จะสามารถรกษาพนทปาชมชนในประเทศไวไดไมนอยกวา ๑๐ ลานไร ดวยความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน และประชาชน

- ๘ -

รายงานการปฏรปทดนและการจดการทดน1*

---------------------------------------

๑. สถานภาพและปญหาทดนของประเทศไทย

ประเทศไทยมพนท ๕๑๓,๑๑๕ ตารางกโลเมตร หรอ ๓๒๐.๗ ลานไร (๑ ตร.กม. = ๖๒๕ ไร) จ าแนก ไดดงน

๑) ทดนมเอกสารสทธ จ านวน ๑๒๗ ลานไร คดเปนรอยละ ๔๐ ของทดนทงหมดของประเทศ ๒) ทดนราชพสด จ านวน ๘.๑ ลานไร คดเปนรอยละ ๒.๕ ของทดนทงหมดของประเทศ

๓) ทดนเขตปฏรปทดน (ส.ป.ก.๔-๐๑) ในทดนของรฐทใหเกษตรกรเขาใชประโยชน จ านวน ๓๓.๗ ลานไรคดเปนรอยละ ๑๐.๕ ของทดนทงหมดของประเทศ

๔) พนทอทยานแหงชาต วนอทยาน เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปา ประกาศเปน ปาอนรกษ ป ๒๕๕๓ รวมแลวประมาณ ๗๑ ลานไร คดเปนรอยละ ๒๒ ของทดนทงหมดของประเทศ

๕) พนทปาเศรษฐกจทเปนปาสงวนแหงชาต ทประกาศในราชกจจานเบกษา (ยงไมไดหกเนอท ทบซอนกบพนทอนรกษตางๆ) จ านวน ๖๔ ลานไร คดเปนรอยละ ๒๐ ของทดนทงหมดของประเทศ

๖) พนทอนๆ ทไมไดจ าแนก ๑๗.๒ ลานไร คดเปนรอยละ ๕ ของทดนทงหมดของประเทศ ประชาชนสวนใหญของประเทศ ๙๐% ถอครองทดนเฉลยไมถง ๑ ไรตอคน ประชาชนจ านวน

เพยง ๑๐% ถอครองทดนมากกวา ๑๐๐ ไรตอคน ทดนถกปลอยทงไวใหรกรางวางเปลา ไมไดใชประโยชน หรอใชประโยชนไมเตมท หรอใชประโยชนไมถงครงหนงของพนท มจ านวนมากถง ๗๐% ประเมนเปนมลคา ความสญเสยทางเศรษฐกจ ๑๒๗,๐๐๐ ลาน บาทตอป (มลนธสถาบนทดนฯ, ๒๕๔๔) ปญหาเรองทดนท ากนและทอยอาศยนบรวมกวา ๔.๒ ลานปญหา แบงเปนคนไมมทดน ๑.๓ ลานคน มทดนท ากนอยบางแตไมพอ ท ากนแมในรปแบบเศรษฐกจพอเพยง ๑.๖ ลานคน ขอเชาทดนรฐและครอบครองทดนรฐอย ๓ แสนคน รวมแลวมเกษตรกรและคนไรทดนในสงคมไทยทมปญหาทดนท ากนไมนอยกวา ๓.๒ ลานครอบครว (ขอมลการจดทะเบยนคนจน กระทรวงมหาดไทย, ๒๕๔๗) ความขดแยงในการจดการทรพยากรทดน มแนวโนมเพมความรนแรงมากยงขน เพราะทดน มจ ากด ประชากรเพมสงขน ขณะทการบรหารจดการทดนของรฐเพอกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมยงไมสามารถเกดขนไดจรง จากการส ารวจและวจยเรองทดน ลวนชใหเหนชดเจนวาปญหาทดนเปนปญหาทคนทวประเทศ เหนวาส าคญ และวกฤตส าหรบคนไทย แตรฐบาลและหนวยงานตางๆ ไมมมาตรการแกไขปญหาทเปนรปธรรม ทงทมาตรา ๘๕ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ สวนท ๘ ดานทดนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทบญญตวารฐมหนาทกระจายการถอครองอยางเปนธรรม และด าเนนการใหเกษตรกร มกรรมสทธในทดนเพอประกอบเกษตรกรรมอยางทวถง โดยการปฏรปทดนหรอวธอน

* รายงานนจดท าโดยคณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยไดรบความเหนชอบของสภาปฏรปแหงชาต เมอวนท ๓ สงหาคม ๒๕๕๘ และไดน าสงคณะรฐมนตร เมอวนท ๑๙ สงหาคม ๒๕๕๘

- ๑๐ -

จากการศกษาและทบทวนเอกสารทเกยวของกบการบรหารจดการทดนสามารถสรปปญหา การบรหารจดการทดนของประเทศไทยเปน ๗ ประเดนปญหาหลกไดแก ๑) การบกรกพนทสงวน หวงหามของรฐ ๒) ความขดแยงเรองแนวเขตทดน ๓) การกระจายการถอครองทดนท ากน ๔) การไรทดนท ากน ๕) การไมท าประโยชนในทดนหรอการใชทดนหรอการใชทดนไมเตมศกยภาพ ๖) การถอครองทดนขนาดใหญ และ ๗) ปญหาดานการบรหารจดการทดน โดยสภาพปญหาการบรหารจดการทดนของประเทศไทยในแตละประเดนสรป ไดดงน (๑) การบกรกพนทสงวนหวงหามของรฐ ปจจบนมการบกรกพนททรฐไดสงวนหรอหวงหามไวจ านวนมาก ดงจะเหนไดจากพนทปาไมทลดลงจาก จ านวน ๑๗๑,๐๑๘,๑๒๕ ไร หรอ รอยละ ๕๓.๓๓ ของพนททงหมดของประเทศ ในป พ.ศ.๒๕๐๔ เหลอเพยง ๑๐๗,๖๑๕,๘๐๐ ไร หรอคดเปนรอยละ ๓๓.๔๔ ของพนททงประเทศใน พ.ศ.๒๕๕๑ จากการส ารวจขอมลการครอบครองพนทปาไมของราษฎรโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ในชวง ๑๐ ปทผานมา (พ.ศ.๒๕๔๑ – ๒๕๕๑) พบวาในพนทปาอนรกษตามกฎหมาย มราษฎรเขาไปครอบครองทดนเพออยอาศยและท ากน ๑๘๔,๗๑๐ ราย รวมเนอททงสน ๒.๒๓ ลานไร ในพนท ปาสงวนแหงชาต มราษฎรเขาไปครอบครองทดน จ านวน ๓๔๐,๐๐๐ ราย เปนเนอท ๖.๔๐ ลานไร สวนพนทปาชายเลน มราษฎรเขาไปครอบครองทดน จ านวน ๕,๔๒๖ ราย เปนเนอท ๐.๑๒ ลานไร

นอกจากน ทดนของรฐทไดสงวนหวงหามไวเพอใหประชาชนใชประโยชนรวมกน ดงจะเหน ไดจากขอมลของส านกงานปลดกระทรวงมหาดไทยเมอป พ.ศ.๒๕๕๑ พบวามการบกรกครอบครอง ท าประโยชนในทดนสาธารณประโยชนคดเปนเนอท ๑,๑๕๔,๘๖๗ ไร ๓ งาน ๔๖ ตารางวา ในสวนของ ทดนราชพสด ทกระทรวงการคลง โดยกรมธนารกษบรหารจดการทวประเทศมเนอท ประมาณ ๑๒.๕ ลานไร ซงอยในความครอบครองของสวนราชการหรอหนวยงานตางๆ รวมทงสน ๒๔ หนวยงาน ขอมลจากการส ารวจ โดยส านกบรหารจดการฐานขอมล ทราชพสด กรมธนารกษ พบวาในทราชพสดแปลงสงวนหวงหามไดมการบกรกครอบครองใชประโยชนของราษฎร จ านวน ๔๘ แปลง รวมเนอท ๕,๕๒๖,๖๙๘ ไร โดยเปนทถกบกรก จ านวน ๒,๑๒๐,๑๙๖ ไร (ส านกบรหารจดการฐานขอมลทราชพสด ณ วนท ๑๗ มถนายน ๒๕๕๓) ส าหรบพนท นคมสรางตนเองกมปญหาเรองการบกรกพนทเชนกน โดยในป พ.ศ.๒๕๔๘ มพนทนคมสรางตนเอง ทงหมด ๖,๒๕๐,๕๕๔ ไร มประชาชนบกรก ๑๓,๔๘๘ ราย รวมพนททราษฎรบกรกประมาณ ๒๑๘,๕๑๑ ไร ในอดต ทผานมาไดมการยกเลกเพกถอนพนทสงวนหวงหามของรฐใหแกผบกรกเขาอยอาศยและท ากนเพอเปน การแกไขปญหา แตการด าเนนการดงกลาวกลบเปนการสนบสนนใหมการบกรกอยางตอเน อง การบกรก เขาใชประโยชนในพนทปาไมยงผลตอการเกดภยธรรมชาตทรนแรงยงขน ดงตวอยาง เชน กรณดนถลม ทอ าเภอวงชน จงหวดแพร อ าเภอหลมสก จงหวดเพชรบรณ และอ าเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ ทสราง ความเสยหายแกชวตและทรพยสนของประชาชน (๒) ความขดแยงเรองแนวเขตทดน เนองจากประเทศไทยมกฎหมายท เกยวของกบ การก าหนดเขตการใชทดนรวมทงสน ๑๙ ฉบบ รวมทงมตคณะรฐมนตรอกหลายเรอง สงผลใหมแนวเขตทดนจ านวนมากทประกาศตางกรรมตางวาระ ประกอบกบแผนททแนบทายประกาศกมมาตราส วนทแตกตางกน จงท าใหมการทบซอนกนของแนวเขตทดนและสงผลใหมขอพพาทเรองแนวเขตมาโดยตลอด ซงเปนปญหาในทางปฏบตทงระหวางหนวยงานของภาครฐ ภาครฐกบเอกชน และระหวางภาคเอกชนดวยกน จากรายงาน

- ๑๑ -

การรองเรยนเรองทดน และปาไมระหวางป พ.ศ.๒๕๔๕ – ๒๕๔๘ ตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พบวามเรองรองเรยนเกยวกบทดนและปาไมทงหมด ๑๘๗ เรอง ปญหาสวนใหญเนองจากเขตปาไมทบทดน ท ากนและทอยอาศยของประชาชนและปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทสาธารณประโยชน (๓) การกระจายการถอครองทดน ปญหาการกระจายการถอครองทดนในประเทศไทย เกดจากการทมทดนจ านวนจ ากด แตประชาชนมแนวโนมเพมขน ทงจากการไหลทะลกของแรงงานและทนจากประเทศอาเซยนตามสญญาประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ท าใหเกดความตองการทดนส าหรบทอยอาศยและทดนท ากนมากขน การใชประโยชนทดนของประเทศไทยในป พ.ศ. ๒๕๕๐ มเนอทถอครองทางการเกษตร ๑๓๐,๓๕๓,๓๐๙ ไร คดเปนรอยละ ๔๐.๖๕ ของพนทประเทศ เนอทนอกการเกษตร ๙๑,๑๘๕,๗๐๑ ไร คดเปนรอยละ ๒๘.๔๓ ของพนทประเทศ และเนอทปาไม ๙๙,๑๕๗,๘๗๘ ไร คดเปนรอยละ ๓๐.๙๒ ของพนทประเทศ พนทถอครองทางการเกษตรของประเทศไทยมแนวโนมลดลงโดยตลอด จาก ๒๕.๖ ไร ตอครวเรอน ในป พ.ศ.๒๕๓๕ เปน ๒๓.๔๖ ไรตอครวเรอน ในป พ.ศ. ๒๕๕๐ และในป พ.ศ.๒๕๔๕ พบวา มครวเรอน ในชนบทจ านวน ๔๕๑,๓๑๒ ไรตอครวเรอน ในป พ.ศ.๒๕๕๐ และในป พ.ศ.๒๕๔๕ พบวา มครวเรอน ในชนบทจ านวน ๔๕๑,๓๑๒ ครวเรอน ไมมทดนท ากน ปรมาณเอกสารสทธทดนทวประเทศตงแตเรมออกโฉนดครงแรก (ป พ.ศ. ๒๔๔๔) ถง เดอนมถนายน พ.ศ. ๒๕๕๑ มจ านวน ๓๑,๐๒๒,๙๑๐ แปลง เนอทประมาณ ๑๒๗,๐๒๓,๒๖๘ ไร ประกอบดวยโฉนดทดน ๒๖,๑๐๑,๑๖๔ แปลง น.ส.๓ ๑,๑๒๐,๒๕๒ แปลง และใบจอง ๑๕๖,๙๕๕ แปลง แตทดนดงกลาวมไดกระจายอยกบคนสวนใหญของประเทศแตกลบกระจกตวอยกบกลมคนบางกลม

การกระจกตวของการถอครองทดนในประเทศไทย

ขนาดพนทดนในประเทศไทยทศวรรษ ๒๕๕๐

ประเภททดน พนท (ลานไร) ปาสงวนแหงชาต ๑๔๔.๕๔ (๔๕%) กรมทดน ๑๓๐.๗๔ (๔๑%) ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (สปก.) ๓๔.๗๖ (๑๑%) ทดนราชพสด ๙.๗๘ (๓%) รวม ๓๑๙.๘๒

รอยละของผถอครองทดนทมเอกสารสทธประเภทโฉนดทดนจ าแนกตามขนาดการถอครอง ป พ.ศ. ๒๕๕๕

๑. รอยละ ๕๐ ของผถอครอง ถอครองไมเกน ๑ ไร ๒. รอยละ ๒๒ ของผถอครอง ถอครอง ๑ – ๕ ไร ๓. รอยละ ๒๘ ของผถอครอง ถอครอง มากกวา ๕ ไร

- ๑๒ -

(๔) การไรทดนท ากน การขนทะเบยนคนจนในป พ.ศ. ๒๕๔๗ มผทมาลงทะเบยนเปนผทไมมทดนท ากนรวม ๑,๐๐๓,๓๖๐ ราย เปนผเชาทดน ๓๗๘,๐๗๗ ราย ยมผ อนท ากน ๓๑๔,๐๙๐ ราย และ เปนผรบจางทางเกษตรจ านวน ๓๑๑,๑๙๓ ราย นอกจากนยงมผทมทดนท ากนแตไมพอเพยง ตองการทดนท ากนเพมอก ๑,๖๕๑,๙๒๒ ราย รวมผทมาลงทะเบยนทไมมทดนท ากนหรอมทดนท ากนแตไมเพยงพอทงสน ๒,๙๕๕,๒๘๒ ราย จากนโยบายการจดหาทดนท ากนใหกบเกษตรกรผไรทดนท ากนทมการด าเนนการ มาอยางตอเนองภายใตภารกจของหลายหนวยงาน โดยการจดทดนในรปของนคมสรางตนเอง นคมสหกรณ รวมทงการปฏรปทดนเ พอเกษตรกรรม แตในสภาพความเปนจรง ทดนทน ามาจดใหกบเกษตรกร มสภาพไมเหมาะสม และขาดการพฒนาโครงสรางพนฐาน ดวยเหตผลวางบประมาณทไดรบมาในแตละป ไมมากนก การพฒนาพนทจงเปนไปดวยความลาชา ท าใหการด ารงชวตมความยากล าบากสงผลใหราษฎร ทไดรบการจดสรรทดนท ากนทรฐจดให จนตองกลบมาเปนผไรทดนท ากนเชนเดม นอกจากน การด าเนนงาน ตามนโยบายจดหาทดนท ากนใหกบเกษตรกรผไรทดนท ากน ยงประสบกบปญหาการขาดแคลนทดนของรฐ ทจะน ามาจดใหกบประชาชน คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (คปก.) ไดมมตในคราวประชม ครงท ๔/๒๕๕๒ เมอวนท ๒๑ ธนวาคม ๒๕๕๒ เหนชอบแนวทางการปฏบตในการชวยเหลอกลมเกษตรกร เรองทดนท ากน ทในปจจบนไดมการเรยกรองขอทดนท ากนกบ ส.ป.ก. โดยตรง และผานหนวยงานอนซ งมจ านวนมากขน ส.ป.ก. ไดมประกาศส านกการปฏรปทดนจงหวด ใหผไรทดนท ากนหรอมเลกนอยไมเพยงพอตอการครองชพ ทประสงคขอรบการชวยเหลอดานทดนท ากนสามารถมายนค ารองขอทดนท ากนไดท ส.ป.ก. จงหวด ทกแหงทวประเทศ ซงหลงจากทมประกาศใหเกษตรกรมายนค ารองขอทดนท ากน ตงแตวนท ๒๓ ธนวาคม ๒๕๕๒ – ๓๐ กนยายน ๒๕๕๓ ปรากฏวามผมายนค ารอง จ านวนมากถง ๓๗๐,๖๗๖ ราย และยงม การมาขนทะเบยนเพมเตมอยางตอเนอง

(๕) การไมท าประโยชนในทดนหรอการใชทดนไมเตมศกยภาพ ก าหนดใหจ ากดสทธ การถอครองทดนเปนเหตใหเกดปญหาการไมท าประโยชนในทดน กฎหมายเกยวกบการใชประโยชนจากทดนตามมาตรา ๖ แหงประมวลกฎหมายทดนกไมมผลทางปฏบต ท าใหมการซอทดนไวแลวปลอยใหรกราง วางเปลาไมท าประโยชน ปญหาการครอบครองทดนโดยไมท าประโยชนนน อาจจะมาจากการ เกงก าไร หรอมปญหาจากการใหเชาทดน ซงพบวา ป พ.ศ. ๒๕๔๙ – ๒๕๕๐ มพนทนาราง จ านวน ๑.๑๙ ลานไร เนองจากเจาของทดนไมยอมใหเชาทดน เกดจากบทบญญตของกฎหมายควบคมการเชาทดนเพอเกษต รกรรม ในเรองระยะเวลาการเชา และกฎหมายเออประโยชนตอผเชามากเกนไป

แนวทางการแกไขปญหาการทอดทงไมท าประโยชนในทดน แบงออกเปน ๒ มาตรการ คอ หนง มาตรการระยะสน โดยประชาสมพนธเผยแพรใหประชาชนทราบถงมาตรการทางกฎหมายเพอใหทราบถงผลดผลเสยในการทอดทงไมท าประโยชนในทดน และสอง มาตรการระยะยาว โดยการเรงรดใหม การประกาศใชพระราชบญญตภาษทดนและสงปลกสราง โดยกฎหมายดงกลาวเปนมาตรการทางภาษ ซงมขอก าหนดวาเจาของทดนรายใดไดท าประโยชนทดนของตนแลวจะเสยภาษใหรฐนอยกวาเจาของทดนซงปลอยใหทดนรกรางวางเปลา แตยงไมเกดผลในทางปฏบต

- ๑๓ -

(๖) การถอครองทดนขนาดใหญ การศกษาการถอครองทดนขนาดใหญของมลนธสถาบนทดน ในป พ.ศ. ๒๕๔๔ พบวา การถอครองทดนแปลงเดยวทมขนาดใหญทสดทม เอกสารสทธประเภท โฉนดทมขนาดเกน ๒๐๐ ไร ตอแปลงนน มรอยละ ๒๙.๗๐ และขนาดทดนผนใหญทเกน ๕,๐๐๐ ไรตอแปลง มรอยละ ๖.๓๐ สวนทดนประเภท น.ส.๓ ทมขนาดเกน ๒๐๐ ไร มรอยละ ๑๔.๗ และทดนทมขนาดเกน ๕,๐๐๐ ไร มรอยละ ๕.๗ ทดน ส.ค.๑ ทมขนาดเกน ๒๐๐ ไร มรอยละ ๑๒.๐ และทดนทมขนาดเกน ๕,๐๐๐ ไร มรอยละ ๕.๐ ทดนมอเปลาทมขนาดเกน ๒๐๐ ไร มรอยละ ๒๙.๕ และทดนทมขนาดเกน ๕,๐๐๐ ไร มรอยละ ๔.๓ โดยเฉลยแลวทดนทมขนาดใหญทสดของแตละอ าเภอทมเอกสารสทธประเภทโฉนดนนมขนาด ๒๔๙.๘ ไร ทดนทมเอกสารสทธประเภท น.ส.๓ มขนาด ๘๕.๘ ไร ทดนทมเอกสารสทธประเภท น.ส.๓ก ๑๘๙.๔ ไร ทดน ส.ค.๑ มขนาด ๗๘.๓ ไร และทดนมอเปลา ๒๒๙.๘ ไร ปญหาการถอครองทดนขนาดใหญมผลมาจาก ประเทศไทยไมมมาตรการในการจ ากดขนาดการถอครองทดนและการก าหนดอตราภาษแบบกาวหนานนเอง

ปญหาการบกรกท าลายปา ปญหาการขาดแคลนทอยอาศยและท ากน ไดส งผลใหม การบกรกท าลายปามากย งขน ท งจากราษฎรทอยอาศยในเขตปามากอนและราษฎรทบกรกใหม จากการประเมนสถานการณของหนวยงานภาครฐ ปรากฏพนทซงมการบกรกจ านวนมาก คอ

- เปนพนทวกฤตรนแรง ๑๒ จงหวด

- เปนพนทวกฤต ๓๓ จงหวด

- พนทอนๆ ๓๑ จงหวด

จะเหนไดวาพนทซงมการบกรกอยในขนวกฤตมากกวาครงของประเทศ

(๗) ปญหาดานการบรหารจดการทดน ปญหาการบรหารจดการทดนของประเทศไทย มทงในระดบนโยบายและระดบปฏบต โดยในระดบนโยบายยงไมมนโยบายเกยวกบทศทางในการบรหารจดการทดนอยางชดเจน ขาดเปาหมายทงในระยะสนและระยะยาว การแกไขทก าหนดขนยงเปนการแกไขปญหาทปลายเหตหรอแกไขปญหาเฉพาะหนากบบคคลบางกลมทมการเรยกรองมากกวาการแกไขปญหา เพอประโยชนในระยะยาว และทส าคญประเทศไทยยงขาดแผนการใชทดนทจะเปนกรอบแนวทางการใชทดนของประเทศเพอใหเกดการใชประโยชนสงสด ในระดบหนวยงานปฏบต มการปฏบตงานซ าซอนกน ขาดปจจยเกอหนนการปฏบตงาน ขาดระบบขอมลแนวเขตพนท การถอครองและการใชประโยชนในทดนทมประสทธภาพ มระเบยบปฏบตและขนตอนทใชระยะเวลามาก ขาดการบรการทดนแกประชาชน

สาเหตแหงปญหาทเกดขน มาจากการทมหลายหนวยงานหรอองคกรทเกยวของกบ การดแลแกไขปญหาดานทดนของประเทศไทย และแตละองคกรกมกฎหมายทเกยวขอ งแตกตางกนไปและ มหลายฉบบ ท าใหไมสามารถน ามาเปนองครวมในการแกไขปญหาไดอยางครอบคลมถงการบรหารจดการทดนของประเทศ

หนวยงานของรฐและองคกรท เกยวของกบการบรหารจดการทดนโดยตรงและยงคงมความส าคญอยจนถงปจจบน ไดแก กรมทดน ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กรมปาไม กรมธนารกษ และสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ส าหรบกรมสงเสรมสหกรณ และกรมพฒนาสงคมและสวสดการ ไมมผลการด าเนนงานเพมขนแตอยางใด

- ๑๔ -

นอกจากนยงมองคกรระดบนโยบายทเกยวของกบทดนมหลายหนวย โดยในระยะแรกคณะกรรมการจดทดนแหงชาต ตงขนตามประมวลกฎหมายทดน หมวด ๒ วาดวยการจดทดนเพอประชาชน ท าหนาทในการวางนโยบายภาพรวมเกยวกบทดนของประเทศ ก าหนดนโยบายเกยวกบทดนและการจดทดนใหกบประชาชน สงวนหรอหวงหามทดนของรฐซงมไดมบคคลใดมสทธครอบครอง เพอใหประชาชน ใชประโยชนรวมกน ควบคมการจดทดนตามประมวลกฎหมายทดนและกฎหมายอน ตอมามกฎหมายอน ทเกยวกบทดนออกมาใชบงคบเพมเตมและตงคณะกรรมการเพมขนอกหลายชด เชน คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คณะกรรมการอทยานแหงชาต คณะกรรมการทราชพสด คณะกรรมการการเคหะแหงชาต คณะกรรมการปาสงวนแหงชาต และคณะกรรมการผงเมอง เปนตน อ านาจหนาทของคณะกรรมการชดตางๆ และนโยบายทถกจดวางขนไมสอดคลองไปในทางเดยวกน

นโยบายของรฐบาลทผานมาไดมแนวทางการแกไขปญหาเรองทดน อยางเชน ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท ๓ มถนายน ๒๕๔๖ หาทางทจะแกไขปญหาทดนตามนโยบายการบรหารจดการทดนของประเทศ ๗ ประเดน คอ

๑. หนวยงานบรหารจดการทดนกระจายอยในสวนราชการตางๆ ขาดความเปนเอกภาพ ๒. ทรพยากรทดนและทดนเสอมโทรม อนเนองมาจากการใชทดนผดประเภทหรอ

การใชไมเหมาะสมกบสมรรถนะของทดน ๓. ขาดมาตรการทางกฎหมายทจะจ ากดขนาดของการถอครองทดน ท าใหการถอครอง

ทดนกระจกตว มการกวานซอทดนเพอเกงก าไร ๔. ขาดมาตรการทางภาษทจะท าใหมการกระจายทดนและสรางความเปนธรรมในสงคม ๕. มผไรทดนท ากนหรอมทดนเพยงเลกนอยจ านวนมาก ๖. สทธในทดนทประชาชนไดรบแตกตางกน ๗. เกดความขดแยงเกยวกบทดนจากความตองการใชประโยชนทดนแตกตางกน แตการด าเนนการแกไขปญหายงไมสามารถด าเนนการไดอยางจรงจงและเปนระบบ

ในปจจบนปญหาเรอง (๑) ยงมผไรทดนท ากนและไรทอยอาศยจ านวนมาก (๒) ยงมผบกรกทดนของรฐ (๓) สทธในทดนทยงแตกตางกน (๔) การใชประโยชนในทดนไรขอจ ากด (๕) การอนรกษปาไมไมไดผล มลเหตทส าคญมาจากความยงยากในการบรหารจดการปญหาทดนซงมหลายหนวยงานทรบผดชอบ ขาดการบรณาการในการแกไขปญหา มหลายวธการ มมมมองทไมเหมอนกน ขาดผมอ านาจตดสนใจ ขาดความตอเนองจงเกดปญหาสะสมเพมพนปญหาทแกไขไดยากขนทกวน

การด าเนนการทผานมาแมจะไดตระหนกถงความส าคญของทดนในฐานะปจจยการผลตส าคญส าหรบภาคการเกษตร แตเกษตรกรและราษฎรไทยจ านวนหลายลานคนกยงขาดทดนท ากนและ ทอยอาศย การจดทดนในรปแบบตางๆ ไดแก นคมสรางตนเอง นคมสหกรณ โดยใชงบประมาณของรฐ ท าไดภายใตขอจ ากดของงบประมาณและประสทธภาพของเจาหนาท จงมขอเสนอใหจดตงสถาบนการเงนเฉพาะกจเพอใหเกษตรกรกยมไปซอทดน ในป พ.ศ. ๒๕๑๒ รฐบาลในขณะนนไดออกระเบยบใหมเงนทนหมนเวยนเพอน าไปซอทดนโดยกรมสหกรณทดนเปนหนวยด าเนนการ ตอมา ดร.ไชยยงค ชชาต ซงเปน นกเศรษฐศาสตรทมบทบาทสงในการผลกดนใหมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและจดต งธนาคารทดนขน

- ๑๕ -

ในประเทศไทย ไดจดท าขอเสนออยางเปนทางการตอรฐบาล จนมผลใหมการตราพระราชบญญตการปฏรปทดนเ พอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ ในสมยรฐบาลทมนายสญญา ธรรมศกด เปนนายกรฐมนตร ใหจดตงกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในป พ.ศ. ๒๕๑๘ ควบคกบจดตงส านกงานการปฏรปทดน เพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) โดยใหอ านาจหลายประการ อาทเชน การประกาศเขตปฏรปทดน เพอเกษตรกรรม การซอขายและรบจ านองทดน พฒนาทดน จดรปทดนและพฒนาแหลงน า การออกพนธบตร โดยมเปาประสงคใหกรรมสทธทดนเปลยนจากมอเจาของทดน (นายทน) ใหเกษตรกร อยางไรกตามตลอดเวลา ๓๗ ปทผานมาการด าเนนงานของ ส.ป.ก. ท าไดในระดบหนงแตยงไมบรรลเปาหมายในเรองชวยผไรทดนท ากนและอยอาศย ซงมจ านวนมากมายได สาเหตและทมาของความขดแยงในการจดการทดน

ความขดแยงในเรองบรหารจดการทดนจะกลาวโดยสงเขปไดวามาจากสาเหต ๔ ประการ คอ

๑. นโยบายของรฐไมมเอกภาพ

ตงแต พ.ศ. ๒๔๗๕ ถงปจจบน มรฐบาลเขามาบรหารประเทศรวม ๕๕ คณะ แตละคณะ ตางกมนโยบายในการบรหารจดการทดนทอาจจะคลายคลงกน เหมอนกนหรอแตกตางกนโดยสนเชง จงอาจจะกลาวไดวาไมมแผนแมบทททกหนวยงานยอมรบและจะตองปฏบตรวมกนอยางตอเนองในลกษณะ “หนงนโยบาย หลายปฏบต” เมอมการเปลยนรฐบาลบอยครงนโยบายทก าหนดจงมหลายนโยบายท าให ไมมเอกภาพ เมอนโยบายไมมเอกภาพและตอเน องจงมความขดแยงเกดขน สะสมมาตามล าดบเวลา กรณตวอยางกคอการแกไขปญหาคนทเขาท ากนและอยอาศยในพนทปาไม ซงมความพยายามทจะแกไขโดยวธตางๆ มากมาย ทงเปนการลดความขดแยง โดยวธประนประนอม ใหอยอาศยในทเดม โดยมสทธท ากนหรอเชา อกดานหนงกมการจบกมผทเขาท ากนในเขตปาไม วธตางๆ เหลานอาจเกดขนเปนบางชวงเวลา แลวม การยกเลกหรอเปลยนแปลงวธปฏบต ขนอยกบนโยบายของรฐบาลในชวงเวลานนปญห าจากกฎหมาย ทประกาศใชหรอบงคบใชใน “พนทเดยวกน” หลายฉบบเนองจากการก าหนดนโยบายของรฐมหลกเกณฑหลายหลกเกณฑ เชน “หลกเกณฑการใชเวลา” ซงเปนขอก าหนดตามพระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ ใหมาแจงการครอบครองหากผใดครอบครองทดนมากอนวนท ๑ ธนวาคม ๒๔๙๗ ผนนกสามารถขอออกเอกสารสทธตามประมวลกฎหมายทดนได ตอมาพนทดงกลาวไดประกาศเปน “ปาสงวนแหงชาต” หรอ “อทยานแหงชาต” ตามนโยบายอนรกษโดยใช “หลกเกณฑทางวชาการ” ทบซอนลงบนพนทบางสวนทมเอกสารสทธตามประมวลกฎหมายทดนซงตามขอเทจจรงพนทดงกลาว จะตองกนออก จงท าใหพนทปาไมของชาตมผถอครองทดนกระจดกระจายอยโดยทวไป จนยากแกการตรวจสอบแนวเขตและเปนปญหาวามความถกตองมากนอยเพยงใด

๒. ขาดเครอขายระบบขอมลทดน

ขอพพาทระหวางหนวยงานของรฐ หนวยงานของรฐกบเอกชน และเอกชนกบเอกชน เรองทดนนน สาเหตหนงเกดจากขาดระบบขอมลทดนโดยเฉพาะระบบแผนท ซงแตละหนวยงานใชมาตราสวนทแตกตางกน เชน บางหนวยงานใชแผนทมาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐ แตอกหนวยงานหนงใชมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ หรอมาตราสวนอน เมอมการตรวจสอบแนวเขตจงด าเนนการไดล าบาก ขอพพาทระหวางภาครฐและเอกชนทกลาวกนวา “ปาทบคนหรอคนทบปานน” จงตองใชเวลาทยาวนานในการพสจนสทธ

- ๑๖ -

ในการถอครอง โดยใชหลกฐานภาพถายทางอากาศ หลกฐานทางทะเบยนราษฎร หลกฐานบคคล ฯลฯ ความขดแยงจงไมสามารถลดลงไดตามเวลาอนควร แมแตขอพพาทระหวางหนวยงานของรฐเองกหาขอยต ไดยาก นอกจากน ระบบขอมลทดนของหนวยงานตางๆ มไดเชอมโยงเปนเครอขายใหผมสวนไดเสยทกกลม เขาไปใชประโยชนได

๓. มาตราการควบคมการใชทดนไมมประสทธภาพ

ถงแมว าจะมการก าหนดเขตทตองสงวนและคมครองไว เ พอรกษาสภาพแวดลอม ทางธรรมชาตโดยกฎหมาย หรอมตคณะรฐมนตรในพนทตางๆ ของประเทศไวกตาม เมอขาดนโยบาย ทมเอกภาพและระบบขอมลทดนทด มาตรการทจะใชควบคมการใชทดนจงไมมประสทธภาพ ตวอยางทชดเจนกคอ มทดนทเหมาะสมเพอการเกษตรทงรางไมไดใชประโยชนจ านวนมาก แตมประชาชนไปบกรกปาไมหรอพนทสงวนคมครองเพอหาทดนท ากน ขอเสนอในการเกบภาษกาวหนา หรอภาษทดนกบผทไมไดท าประโยชนหรอการจ ากดขนาดการถอครองทดนไดเสนอแนวคดกนมาเปนเวลานานเพอลดปญหาการถอครองทดนจ านวนมาก ไมปรากฏเปนรปธรรม

อกตวอยางหนงไมมการควบคมอยางจรงจง คอ การใชทดนในพนทสงชนหรอมความลาดเท โดยไมมระบบอนรกษดนและน าในพนทตอนบน ทในฤดฝนเกดการชะลางพงทลายของดนลงสพนทของ ผทอาศยตอนลาง ตะกอนดนมาทบถมในไร – นา แหลงน าจงเกดความเสยหายมความขดแยงระหวางผทท ากนในพนทตอนบนกบตอนลางเกดขนโดยทวไปถงปจจบนไมมกฎหมายใดๆ ทมาใชบงคบได

๔. ผมสวนไดเสยทกกลมไมมสวนรวมในการบรหารจดการทดน

ดงท ไดกลาวมาขางตนวารฐไดพยายามทจะปองกนและลดความขดแยงโดยวธตางๆ มาโดยตลอดกตาม แตไมสามารถแกไขปญหาไดเทาทควร “เปนเพราะด าเนนการเพยงฝายเดยวโดยรฐ ผมสวนไดเสยทกกลมไมมสวนรวม”

ผมสวนไดเสยในการบรหารจดการทดนนน มใชจะมาจากสวนราชการเพยงฝายเดยว จะตองรวมถงผทอยอาศยในทองถนทเปนทตงของทรพยากรนนๆ และผทจะไดรบผลกระทบจากการใชทดนในพนท รวมทงนกวชาการและผทสนใจในการบรหารจดการทดน

จากสาเหตทง ๔ ประการดงทกลาวแลวจงมขอพพาทและความขดแยงเกดขนทวทงประเทศในชวงป ๒๕๔๖ ไดมการศกษาและส ารวจกรณขอพพาทและความขดแยง เรองปญหาทดนของภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอตอนลาง ภาคกลาง ภาคตะวนตก ภาคตะวนออก และภาคใต โดยสมตวอยางทงหมด ๖๓๘ กรณ และปญหาทอยอาศยจ านวน ๑๒๐ กรณ รวมทงหมดเปนจ านวน ๗๔๐ กรณ ผลการศกษาดงกลาวพบวามปญหาตามล าดบดงตอไปน

- การประกาศเขตปาทบพนทท ากนและทอยอาศย จ านวน ๒๖๒ กรณ

- การใชประโยชนในทดนสาธารณประโยชน จ านวน ๑๑๙ กรณ

- นโยบายสงเสรมการปลกปาทสงผลกระทบตอประชาชน จ านวน ๕๘ กรณ

- การใชประโยชนในทดนของเอกชน จ านวน ๔๘ กรณ

- การใชประโยชนในทดนทหาร จ านวน ๔๐ กรณ

- ๑๗ -

๒. นโยบายของรฐกบการจดการทดน

๑. การก าหนดเขตทดนของรฐ

กอนป พ.ศ. ๒๔๗๕ รฐตรากฎหมายเกยวกบการสงวนและคมครองปา เพอประโยชนในดานการท าสมปทานปาไม โดยประชาชนและชมชนยงคงใชประโยชนในทดนเหลานน

พระราชบญญตปาไม พ.ศ. ๒๔๘๔ ไดก าหนดใหทดนในปาไมเปนทดนของรฐดวยโดยผลบงคบของกฎหมาย โดยก าหนดนยามของปาไมใหหมายความรวมถง ทดนทยงมไดมบคคลไดมาตามกฎหมายทดน

การประกาศเขตปาสงวนแหงชาต อทยานแหงชาต และเขตรกษาพนธสตวปา รวมทง การสงวนหวงหามทดนสาธารณประโยชน ทดนเขตทหาร

ไดประกาศก าหนดเขตทดนของรฐไปแลวไมต ากวา ๑๕๐ ลานไร

๒. ผลกระทบทเกดขน

แมจะสามารถรกษาทดนของรฐไวไดในทางกฎหมายแตไดท าใหเกดปญหาความขดแยงและ ขอพพาทเกยวกบทดนระหวางราษฎรกบหนวยงานของรฐ เนองจาก

- ความไมชดเจนของแนวเขตทดนทสงวนหวงหาม - มไดกนทดนท ากนและทอยอาศยของชมชนออกจากเขตทดนสงวนหวงหาม

ความไมมนคงในทดนอยอาศยและท ากน เนองจากไมทราบวาจะถกรฐยดคนเมอใด การถกจบกมด าเนนคด ในขอหาเปนผบกรกทดนของรฐ การตดไมท าลายปาหรอการลกลอบ

เกบของปา การอพยพเขาสเมองเพอหางานท า น าไปสปญหาการแยกยายครอบครวออกจากชมชน

ปญหาชมชนแออดในเมองใหญ และปญหายาเสพตด การบกรกปายงคงมอยางตอเนอง โดยเฉพาะการบกรกของกลมทนรายใหญและผมอทธพล

ท าใหพนทดนและปาแปลงใหญกลายเปนกรรมสทธของคนกลมนอย

๓. ความพยายามในการแกไขปญหาของรฐ การจดทดนใหแกเกษตรกรและผยากไรในรปแบบตางๆ เชน

- การจดทดนในรปนคมสหกรณและนคมสรางตนเองตามพระราชบญญตจดทดน เพอ การครองชพ พ.ศ. ๒๕๑๑

- การจดทดนตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ - การจดทดนในรปแบบสทธท ากน ตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗

การก าหนดแนวทางในการแกไขปญหาความขดแยงเกยวกบทดน โดย - การแตงตงคณะกรรมการแกไขปญหาหารบกรกทดนของรฐ (กบร.) - มตคณะรฐมนตร ๓๐ มถนายน ๒๕๔๑ เรอง การแกไขปญหาทดนในพนทปาไม

การออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ. ๒๕๕๓ ออกพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน พ.ศ. ๒๕๕๔

- ๑๘ -

๔. การด าเนนงานโดยหนวยงานภาครฐยงไมประสบความส าเรจ เนองจาก กระบวนการพสจนสทธเพอแกปญหาขอพพาทมความลาชาและขาดประสทธภาพ

ไมมพนทรองรบประชาชนและชมชนซงจะเคลอนยายออกมาจากพนทสงวนหวงหาม รวมทงมการตอตานและคดคานของประชาชน

ขาดบคลากร งบประมาณทเพยงพอในการด าเนนงาน

ขาดการบงคบใชกฎหมายทจรงจงและตอเนอง เจาหนาทของรฐละเลยการปฏบตหนาท ใชอ านาจหนาทในการแสวงหาผลประโยชนโดยมชอบ

เปนผลใหยงคงมราษฎรอยอาศยและใชประโยชนในทสงวนหวงหามอยเปนจ านวนมาก จากรายงานของคณะกรรมาธการวสามญแกไขปญหาทดน สภาผแทนราษฎร พ.ศ.๒๕๕๓ ดงน

พนท เนอท ราษฎร ปาสงวนแหงชาต ๖.๔ ลานไร ๔.๕ แสนราย

ปาอนรกษ ๒.๒๔ ลานไร ๑.๘ แสนราย

ทราชพสด ๒.๑ ลานไร ๑.๖ แสนราย

ทสาธารณประโยชน ๑.๑ ลานไร

๕. การด าเนนงานในรฐบาลปจจบน

รฐบาลปจจบน ภายใตการบรหารของนายกรฐมนตร พลเอกประยทธ จนทรโอชา ไดก าหนดนโยบายเรงดวนเพอแกไขปญหาทดน โดย

แกไขปญหาการใชทดนท ากนของเกษตรกรและการรกล าเขตปาสงวนแหงชาต โดยการกระจายสทธทดนท ากนในรปแบบของสทธรวม ไมสามารถจ าหนาย จาย โอน ได

ใชแผนทกลางมาตราสวนเดยวกน (๑ : ๔,๐๐๐) เพอแกปญหาเขตทดนทบซอน และปญหาแนวเขตปาไม ซงท าใหเกดความขดแยงระหวางราษฎรกบรฐ

คณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต (คทช.) ซงมนายกรฐมนตรเปนประธาน ไดก าหนดวตถประสงคและแนวทางการด าเนนงานไว ดงน

๑. วตถประสงค เพอใหการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนของประเทศ เปนไปอยางมประสทธภาพ แกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน และพฒนาศกยภาพการใชประโยชนในทดนใหเกดประโยชนสงสด สมดล เปนธรรม และยงยน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และความมงคงของประเทศ อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๑๑ (๘) แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. ๒๕๓๔ โดยใหส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ท าหนาทเปนส านกงานเลขานการของ คทช.

- ๑๙ -

๒. ผลการด าเนนงานภายใตคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยกระทรวง ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การบรหารจดการทดนเพอลดความเหลอมล า กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดด าเนนการจดหาทดนใหเปนไปตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ประกาศในพระราชกจจานเบกษา เมอวนท ๑๕ ตลาคม ๒๕๕๗ โดยมการแตงตงคณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต (คทช.) และคณะอนกรรมการภายใตระเบยบฯ ๓ คณะ รวมถงการตงอนกรรมการนโยบายทดนจงหวด (คทช. จงหวด)

๑. คณะอนกรรมการจดหาทดน มรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาต และ สงแวดลอมเปนประธาน มหนาทจดหาทดนใหคนยากจนทไรทดนท ากน

๒. คณะอนกรรมการจดทดน มรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเปนประธานคณะอนกรรมการชดนจะน าทดนทจดหาโดยอนกรรมการชดท ๑ มาจดสรรใหเหมาะกบแตละพนท

๓. คณะอนกรรมการสงเสรมพฒนาอาชพ มรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนประธาน มหนาทในการพจารณาวาพนทไหนควรใชประโยชนอยางไร ประกอบอาชพอะไรจงจะเหมาะสม และท าหนาทในการจดระบบการใชประโยชนทดนตามนโยบาย โดยจะไมมอบใหเปนสทธรายบคคลแตจะม การจดการระบบใหม เชน การใชระบบสหกรณหรอระบบอนทเหมาะสมตามลกษณะพนท โดยมผล การด าเนนงานดงน

(๑) ก าหนดพนท เปาหมายการด าเนนงานในป พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๕๙ และ ป พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔ เสรจเรยบรอยแลว ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ มเปาหมายดงน

พนทเปาหมาย จ านวน (ไร)

๑. การสงมอบทดน ๑๖๐,๓๒๗

๒. การจดทดน ๑๐๕,๖๒๖

๓. การสงเสรมและพฒนาคณภาพชวต ๕๓,๖๙๗

ในระยะตอไป คณะอนกรรมการทง ๓ คณะ ภายใตระเบยบฯ ดงกลาว จะเรงด าเนนการจดสรรพนทน ารอง ครงท ๑ จ านวน ๕๘,๗๐๐ ไร ภายในระยะเวลา ๓ เดอนหลงจากทคณะอนกรรมการจดหาทดนไดสงมอบทดนใหแกคณะอนกรรมการจดทดนเพอจดทดนท ากนใหแกประชาชนส าห รบเพาะปลกและ เปนทอยอาศยเพอคณภาพชวตทดขน

(๒) สงขอมลพนทเปาหมายทจะน าไปจดเปนทดนท ากนใหชมชนของแตละหนวยงาน ทจดท าค าของบประมาณ โดยสงมอบใหคณะอนกรรมการจดทดนแลว จ านวน ๕๓,๖๙๗ ไร ในพนท ๔ จงหวด ไดแก จงหวดนครพนม มกดาหาร เชยงใหม และชมพร

(๓) ตรวจสอบขอมลพนททจะจดการทดนท ากนใหกบประชาชนพรอมทงรบฟง ความคดเหนและขอเสนอแนะจากประชาชนในพนทเปาหมาย ๔ จงหวด ดงกลาวขางตน

- ๒๐ -

(๔) จดท าขอมลการส ารวจพนท ๔ จงหวด โดยแบงเปน ๓ กรณ ไดแก ๑) พนทรปแปลงต าแหนงทดนและรายชอราษฎร ๒) พนทราษฎรรายใหม และ ๓) พนทโครงการนคมเกษตรกรรมทหารผานศกและกลมผรวมพฒนาชาต

(๕) อยระหวางการจดท ารางนโยบายและแผนบรหารจดการทดนและทรพยากรดนของประเทศ

(๖) ประชมตดตามการด าเนนงานและปญหาอปสรรคของอนกรรมการ ๓ คณะ เมอวนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๕๘ ซงมคณะรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนประธาน โดยทประชมไดก าหนดแนวทางด าเนนการ ดงน - ก าหนดแผนการลงพนทตรวจสอบความชดเจนของพนททจะมอบใหประชาชน ณ อ าเภอแมทา จงหวดเชยงใหม และให คทช.จงหวด ตรวจสอบในพนทอนๆ - ใหกระทรวงมหาดไทยชแจงนโยบายการจดทดนตอประชาชนในพนทเปาหมาย ทมการครอบครองพนทกอนมตคณะรฐมนตร เมอวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๔๑ พรอมทงก าหนดแนวทาง การด าเนนการ/เงอนไข ในพนทเปาหมายทมการบกรก แลวน าเสนอ คทช.พจารณาตอไป - จดประชมชแจงนโยบายการจดทดนของรฐบาลให คทช.จงหวดไดรบทราบ แนวทางการด าเนนงานของ คทช.

(๗) ประชม คทช. เมอวนท ๑๙ มนาคม ๒๕๕๘ ทประชมไดพจารณา ๓ เรอง ดงน ๑) ความคบหนาในการด าเนนงาน ปญหาอปสรรค และแนวทางแกไขการจดทดน

ท ากนใหกบชมชนตามนโยบายของรฐบาล ของคณะอนกรรมการจดหาทดนและคณะอนกรรมการสงเสรมและพฒนาอาชพ ภายใต คทช.

- คณสมบตของผไดรบการจดทดน - เกณฑการตรวจสอบขอมลการถอครองทดนและแนวทางการด าเนนการจดทดน - คทช. จงหวด รวมกบกรมปาไม เรงรดส ารวจขอมลการถอครองทดนภายในวงรอบ

แปลงทดนทมการปรบของเขตใหม เพอใชประกอบการพจารณาการจดทดนใหชมชน - เรงรดการสงเสรมและพฒนาอาชพแตละประเภทตามความเหมาะสมของพนท

๒) พนทด าเนนการจดทดนท ากนใหชมชนตามนโยบายรฐบาล ป พ.ศ. ๒๕๕๘ - พนทปาสงวนแหงชาต ระยะท ๒ พ.ศ. ๒๕๕๘ พนทเปาหมายการด าเนนการ

จดหาทดนท ากนใหชมชน ระยะท ๒ ป ๒๕๕๘ จ านวน ๘ พนท ๘ จงหวด เนอทประมาณ ๕๑,๙๒๙ ไร - ใหกรมทดนด าเนนโครงการบรหารจดการการใชประโยชนในทดนสาธารณ

ประโยชนทมการบกรกเพอขจดความยากจนและพฒนาชนบท ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ ใหมความสอดคลองกบนโยบายรฐบาล

- พนท สปก.จ านวน ๔ จงหวด ๔ พนท ไดแก จงหวดอทยธาน ชมพร กาฬสนธ และนครราชสมา ๓) ขอใชเงนงบกลาง ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ เพอเปนคาใชจายในการประชมและ การเดนทางไปราชการของ คทช. คณะอนกรรมการทง ๓ คณะ และ คทช. จงหวด จ านวน ๔๘.๓๕๒๓ ลานบาท

- ๒๑ -

ทงน การจดท างบประมาณในลกษณะบรณาการ ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๘ เรองการรกษาฐานทรพยากรธรรมชาตและแกไขปญหาทดนท ากน ไดผานความเหนชอบจากคณะกรรมการพจารณาการจดท างบประมาณในลกษณะบรณาการ เรอง การรกษาฐานทรพยากรธรรมชาตและแกไขปญหาทดนท ากนแลว เมอวนท ๘ มกราคม ๒๕๕๘ โดยมวงเงน ๘,๙๐๐ ลานบาท

คณะกรรมการนโยบายทดนแหงชาต (คทช.) เหนชอบในหลกการใหน ารางยทธศาสตร การบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศ เปนกรอบในการจดท านโยบายและแผนการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศ ซงประกอบดวย ๔ ยทธศาสตร ดงน ยทธศาสตรท ๑ ดานการรกษาความสมดลทางธรรมชาต การอนรกษและการใชประโยชนทดนและทรพยากรดนอยางยงยน ยทธศาสตรท ๒ ดานการใชทดนและทรพยากรทดนเพอใหเกดประโยชนสงสดและเปนธรรม ยทธศาสตรท ๓ ดานการจดทดนใหประชาชนผดอยโอกาสอยางทวถงและเปนธรรม ยทธศาสตรท ๔ ดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดน

แผนแมบทแกไขปญหาการท าลายทรพยากรปาไม การบกรกทดนของรฐ และการบรการจดการทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน

ยทธศาสตรการพทกษทรพยากรปาไมของชาต จากสถานการณการบกรกท าลายทรพยากรปาไมอยางตอเนอง ท าใหพนทปาไมของประเทศไทยมจ านวนลดลงเปนปรมาณมาก กอใหเกดผลกระทบและความขดแยงเกยวกบทรพยากรปาไมท รนแรง คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) จงมอบใหกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน) กบกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วางยทธศาสตรในการพทกษทรพยากรปาไม ของชาต และจดท าแผนแมบทก าหนดเปาหมายทจะตองด าเนนการใหบรรลผลสมฤทธตามหวงเวลาทก าหนด และใหหนวยงานทเกยวของน าไปเปนแนวทางในการวางแผนปฏบตการในสวนของตนเองใหสอดคลองกบยทธศาสตร แผนและเปาหมายทก าหนด คอ การพทกษรกษาพนทปาไมใหมสภาพปาทสมบรณใหไดพนท ปาไมอยางนอย ๔๐% ของพนทประเทศภายใน ๑๐ ป และก าหนดวตถประสงคไว ดงน

๑. เพอหยดยงการตดไมท าลายปาและทวงคนผนปาจากผบกรกครอบครองใหไดตามทเปาหมายก าหนดไวภายใน ๑ ป

๒. เพอใหมระบบบรหารจดการทรพยากรปาไมอยางมประสทธภาพ ประสทธผล และยงยน ภายใน ๒ ป

๓. เพอฟนฟสภาพปาในพนทปาเปาหมายทวประเทศใหมสภาพทสมบรณ ภายใน ๒ – ๑๐ ป

ยทธศาสตรพทกษปาไมของชาต ประกอบดวย ๔ ประเดนยทธศาสตร คอ ประเดนยทธศาสตรท ๑ ผนกก าลงปองกนและปราบปราบการบกรกท าลายทรพยากรปาไม ประเดนยทธศาสตรท ๒ ปลกจตส านก รกผนปาของแผนดน ประเดนยทธศาสตรท ๓ ปฏรประบบการพทกษทรพยากรปาไม และประเดนยทธศาสตร ท ๔ ฟนฟและดแลรกษาปาไมอยางยงยน

- ๒๒ -

โดยภาครฐไดก าหนดเปาหมายในการพทกษรกษาพนทปาไมใหไดอยางนอย ๔๐% ภายใน ๑๐ ป

ยทธศาสตรการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศ

วสยทศน : การบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนของประเทศเกดประโยชนสงสด สมดล เปนธรรม และยงยน ทงในดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และความมนคงของประเทศ เปาประสงค : เปนเครองมอและกลไกในการบรหารจดการทดนและทรพยากรทดนทมประสทธภาพ

ยทธศาสตรท ๑ ดานการรกษาความสมดลทางธรรมชาต การอนรกษ และการใชประโยชนทดนและทรพยากรดนอยางยงยน วตถประสงค เพอรกษาความสมดลระหวางเขตอนรกษ พนทท ากนและพนทอยอาศย ลดปญหาความขดแยงระหวางกจกรรมตาง ๆ ตวชวด ก าหนดใหมพนทปาไมไมนอยกวารอยละ ๔๐ พนธกจ/มาตรการ/แนวทาง ๑.๑ ใหมเขตอนรกษปาไมในเขตทดนของรฐและเขตทดนเอกชนโดยยดความสามารถ ในการรองรบของทดน ๑.๑.๑ ก าหนดเปาหมายและสดสวนของพนท ทงทดนของรฐทกประเภทและทดนของเอกชน

ยทธศาสตรพทกษปาไมของชาต

๒

ปลกจตส านกรกผนปา ของแผนดน

๑ ผนกก าลงปองกน/

ปราบปราม

ปาไมสมบรณ ๔๐% ของพนทประเทศ

๓ ปฏรประบบการ

พทกษทรพยากร ปาไม

๔ ฟนฟและดแลรกษา ปาไมอยางยงยน

- ๒๓ -

๑.๑.๒ ก าหนดเขตการใชประโยชนทดนตามศกยภาพดน ศกยภาพทรพยากรธรรมชาต ตามความเหมาะสมของสภาพภมศาสตร สภาพภมอากาศ สภาพทางธรณวทยา รวมทงสภาพทางเศรษฐกจและสงคม โดยพจารณารวมกบการวางผงเมอง ๑.๑.๓ ไมควรยกเลกหรอเพกถอนทดนของรฐเพอปองกนปญหาทจะเกดขนในอนาคต ๑.๒ ใหมการควบคมการใชประโยชนทดนในเขตอนรกษ ๑.๒.๑ สรางกลไกการมสวนรวมและเสรมสรางความเขมแขงของภาคประชาชน ในการปกปองในเขตอนรกษ ๑.๒.๒ สรางเครองมอ/กลไกดานกฎหมายการจงใจ เพอควบคมการใชประโยชนทดน ในเขตอนรกษ ๑.๒.๓ ใหมการจดการชวยเหลอประชาชนทตองโยกยายออกจากเขตอนรกษในกรณ ทมการพสจนแลววาไดตงถนฐานกอนการประกาศเปนเขตอนรกษ ๑.๒.๔ ก าหนดการใชประโยชนและพฒนาทดนในเขตอนรกษใหสอดรบกบระบบนเวศ และความสมดลทางธรรมชาต ๑.๓ ใหมการตดตามการบงคบใชกฎหมาย ๑.๓.๑ สรางกระบวนการตดตามตรวจสอบสาธารณะ ๑.๓.๒ การบรณาการหนวยงานทเกยวของกบการบงคบใชกฎหมาย ๑.๔ ปรบปรงกฎหมายทเกยวกบการสรางสมดล

ยทธศาสตรท ๒ ดานการใชทดนและทรพยากรดนเพอใหเกดประโยชนสงสดและเปนธรรม วตถประสงค มงเนนผลสมฤทธของการจดการทดนและทรพยากรดน ใหเกดประโยชนสงสด ลดปญหาการทอดทงไมท าประโยชนหรอปลอยทดนใหเปนทรกรางวางเปลา ลดปญหาขนาดการถอครอง เพมความเปนธรรมตอเจาของทดนและลดปญหาการใชดนทดนผดประเภท ตวชวด สดสวนของพนททไมไดใชประโยชนลดลง - มการกระจายการถอครองทดนทดขน พนธกจ/มาตรการ/แนวทาง ๒.๑ ใหมการใชประโยชนจากทดน และทรพยากรดนอยางมประสทธภาพ ๒.๑.๑ ใหมการส ารวจขอมลทดนและทรพยากรทดนทไมไดใชประโยชน ๒.๑.๒ ใหมการเรยกคนทดนของรฐทกประเภททหนวยงานไมไดใชประโยชนหรอใชไมตรง ตามวตถประสงคทขอ ๒.๑.๓ ด าเนนการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐทกประเภท ๒.๒ ตดตามการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการถอครองทดนของตางชาต ๒.๒.๑ สรางฐานขอมลการถอครองทดนของคนตางชาต และนตบคคลตางดาว ๒.๒.๒ สรางกลไกการตรวจสอบโดยองคกรภาคประชาชน

- ๒๔ -

๒.๓ การปรบปรงกฎหมายและระเบยบ - ใหมระบบคาธรรมเนยมการพฒนาและปรบปรงระบบภาษทดนและทรพยสน ๒.๔ ใหมระบบขอมลพนฐานทชวยสนบสนนการซอขาย การเชา และการเชาซอทดน ใหเปน ไป อยางมประสทธภาพและเปนธรรมกบเจาของทดนและผซอ/ผเชา ๒.๔.๑ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการเชาทดนเพอเกษตรกรรม ๒.๔.๒ การพฒนาระบบขอมลทดนและทรพยากรดน การถอครองทดน และราคาประเมนทดนใหมประสทธภาพและทนสมย ฯลฯ ๒.๕ ใหรฐมธรรมาภบาลดานขอมลขาวสารในเรองการใชประโยชนทดนและทรพยากรดนรวมถง การพฒนาทดน มระบบการเปดเผยขอมลทดนและทรพยากรดนใหเปนไปตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. ๒๕๔๐

ยทธศาสตรท ๓ ดานการจดทดนใหประชาชนผดอยโอกาสอยางทวถงและเปนธรรม วตถประสงค ใหเปนไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยมงเนนใหผดอยโอกาสมทดนท ากน ทอยอาศย และบรการขนพนฐานใหพงตนเองได เพอประสทธภาพดานการใหบรการสาธารณปโภค และปองกนมใหมการถายโอนทรพยสนของรฐไปยงกลมผลประโยชน ตวชวด มจ านวนผไรทอยอาศยและทดนท ากนลดลง พนธกจ/มาตรการ/แนวทาง ๓.๑ พฒนาทดนและทรพยากรดนเพอจดใหประชาชนมทอยอาศยและทดนท ากน ๓.๑.๑ ส ารวจทดนและทรพยากรดนทมศกยภาพเพอจดกลมทดนเปน ๓ กลม ไดแก ๑) ทดน ทสามารถจดไดทนท ๒) ทดนทสามารถจดไดแตมปญหากฎหมาย/มต ครม./ระเบยบอน ๆ เพอน ามาจดใหผยากไร ๓.๑.๒ มการจดทดนเพออยอาศยและทดนท ากน ใหประชาชนผดอยโอกาสในเมอง และชนบท ๓.๑.๓ ก าหนดรปแบบทเหมาะสมของธนาคารทดนหรอกองทนทดน โดยรฐชวยเหล อ ดานอตราดอกเบยและมฐานขอมลระบบทชดเจนถกตอง ๓.๑.๔ มระบบขอมลของผไดรบการจดสรรทอยอาศยและทดนท ากนจากภาครฐ ๓.๒ บรณาการการจดทดนควบคไปกบแผนพฒนาทองถน แผนพฒนาจงหวด แผนพฒนาภมภาคและแผนพฒนาระดบประเทศเชงองครวม ๓.๒.๑ มการศกษาเพอจดท าแผนปฏบตการในแตละโครงการใหสอดคลองกบแผนพฒนา ในแตละระดบ ๓.๒.๒ สงเสรมและสนบสนนใหมการพฒนาเปนไปตามผงเมองเพอก าหนดทศทางเจรญเตบโตของเมองและชมชน ๓.๓ พฒนาโครงสรางพนฐานส าหรบโครงการจดทดนของรฐ ๓.๓.๑ มการพฒนาโครงสรางพนฐานในโครงการจดทดนของรฐ ๓.๓.๒ สงเสรมและสนบสนนดานเศรษฐกจและสงคมในพนทโครงการจดทดนของรฐ

- ๒๕ -

ยทธศาสตรท ๔ ดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน วตถประสงค มเอกภาพในการบรหารจดการทดน และทรพยากรดนทอาศยความรวมมอจากทกฝายทเกยวของ เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ลดปญหาความซ าซอน และความลาชา ตวชวด มระบบการบรการจดการทดนและทรพยากรดน ตามหลกธรรมาภบาล ๖ ประการ ดงน หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความรบผดชอบ และหลกความคมคา พนธกจ/มาตรการ/แนวทาง ๔.๑ จดตงองคกรทก าหนดนโยบายทดนและทรพยากรดน - พฒนากลไกในการบรณาการการก าหนดนโยบายและการด าเนนงานดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนในภาพรวมของประเทศ ๔.๒ พฒนาระบบการจดท าแผนททก าหนดแนวเขตทดนของรฐ - เรงรดจดท าฐานขอมลแนวเขตทดนของรฐใหชดเจนและเปนทยอมรบ โดยใชแผนทมาตราสวนเดยวกน (๑ : ๔๐๐๐) และปรบขอมลแนวเขตทดนของรฐใหมกฎหมายรองรบ ๔.๓ พฒนาระบบฐานขอมลทดนและทรพยากรดน ขอมลศกยภาพทรพยากรธรรมชาต ขอมลพนทเสยงภยธรรมชาต รวมทงขอมลดานเศรษฐกจและสงคม ๔.๓.๑ สรางระบบโครงขายขอมลทดนและทรพยากรดน ขอมลศกยภาพทรพยากรธรรมชาต ขอมลพนทเสยงภยธรรมชาต รวมทงขอมลดานเศรษฐกจและสงคม เพอเปนศนยรวบรวมจดเกบ วเคราะหขอมลดานทดนและทรพยากรดนของประเทศ ๔.๓.๒ มการบรณาการดานขอมลทดนและทรพยากรดนใหทนสมย ทงทดนของรฐและทดนของเอกชน ๔.๔ เสรมสรางความเปนธรรมาภบาลในการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ๔.๔.๑ สรางเครอขายภาคประชาชนเพอน าไปสการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนทด ๔.๔.๒ เพมบทบาทภาคประชาชนในการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ๔.๔.๓ จดตงกลไกการแกไขปญหาความขดแยงโดยเปดโอกาสใหภาคทเกยวของและชมชนทองถนเขารวมการด าเนนการ ๔.๕ พฒนาองคความรดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน ๔.๕.๑ สนบสนนการศกษาวจยเกยวกบการบรหารจดการทดนและทรพยากรดนโดยมแผนงานการวจยทเปนระบบและตอเนอง ๔.๕.๒ มการเผยแพรและประชาสมพนธงานวจยดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน อยางตอเนองเพอผลกดนไปสการปฏบต ๔.๕.๓ ใหมการถายทอดองคความรและเครอขายองคความรระหวางประเทศดานการบรหารจดการทดนและทรพยากรดน

- ๒๖ -

๓. ขอเสนอปฏรป

ทผานมาจะเหนไดวาแมรฐจะพยายามแกไขปญหาทดนมาตลอดดวยวธการตางๆ แตกยงไมประสบความส าเรจเทาทควร ยงมปญหาความขดแยง ความเหลอมล าและความไมเปนธรรมในสงคมอยมาก เนองจากแนวคดในการแกไขปญหา ยงมลกษณะ

- เปนการแกไขปญหาโดยรฐและหนวยงานของรฐ - มงประโยชนในการปกปอง สงวนรกษาทดนของรฐเปนส าคญมากกวาประโยชนในการแกไข

ปญหาของประชาชน - ขาดกระบวนการมสวนรวมของประชาชนและการรบรองสทธของประชาชน ชมชน ในการจดการ

ทดนรวมกบหนวยงานของรฐ

ดงนน ขอเสนอในเชงปฏรปเพอแกปญหาทดนและการจดการทดนอยางยงยน จะตองอยบนหลกการส าคญ ดงน

๑. การยอมรบสทธของชมชนในการบรหารจดการทดน การใชประโยชนจากทรพยากรอยางสมดลและยงยน โดยเขามามสวนรวมกบหนวยงานภาครฐ ใหเกดประโยชนสงสดแกประเทศชาตโดยรวมและแกทองถน

๒. ปรบเปลยนรปแบบการบรหารจดการทดนทจะจดสรรแกประชาชนผยากไร ใหเปนรปแบบสทธรวม (Collective Rights) เพอใหประชาชนมสวนบรหารจดการรวมกนภายใตนโยบาย เงอนไขและกตกา มใหมกรรมสทธสวนบคคลแบบเดม

๓. ปรบเปลยนกลไกและองคกรการบรหารจดการทดนใหมความคลองตว มประสทธภาพ โดยใชองคกรมหาชนรปแบบพเศษ เพอด าเนนการใหมการกระจายการถอครองทดนแกประชาชน การสนบสนนสนเชอเพอการพฒนาทดน จากหลกการดงกลาว มขอเสนอ ๕ เรอง ตามกรอบแนวความคดรวบยอด ดงน

เรองท ๑ : โฉนดชมชน ในชวงทผานมารฐบาลพยายามด าเนนการเรองโฉนดชมชน โดยไดออกระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ.๒๕๕๓ แตไมประสบความส าเรจเทาทควร จะเหนไดจากการทชมชนตางๆ ไดยนค าขอเพอด าเนนการ จ านวน ๔๔๙ ค าขอ แตมการอนญาตโดยหนวยงานทเกยวของเพยง ๓ ค าขอเทานน เนองจากปญหา คอ

๑. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ. ๒๕๕๓ และทแกไขเพมเตมเปนเพยงเครองมอทางการบรหารทหนวยงานภาครฐใชในการขบเคลอนกระบวนการเพอใหชมชนยนค าขอโฉนดชมชน การตรวจสอบพนท และการพจารณาใหความเหนชอบเบองตน กอนทจะสงเรองใหกระทรวง ทบวง กรมทเกยวของพจารณาตอไป ดงนน ดวยฐานะของกฎหมาย ระเบยบส านกนายกรฐมนตรจงขาดศกยภาพและประสทธภาพในการขบเคลอนใหเปนไปตามวตถประสงค

- ๒๗ -

๒. อ านาจในการพจารณาการอนญาตหรอไมอนญาตใหมโฉนดชมชนในพนทแปลงใด จงเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ของหนวยงานทรบผดชอบดแลทดนเหลานนโดยตรง ดงนน จงเปนผลใหค าขอด าเนนงานโฉนดชมชน จ านวน ๔๔๙ ชมชน ในพนท ๔๗ จงหวดและกทม. เนอทประมาณ ๑.๗ ลานไร ไดรบ การอนญาตใหใชทดนจากหนวยงานทเกยวของเพยง ๓ ชมชน เนอทเพยงประมาณ ๒,๐๙๕ ไร เทานน

๓. ไมมกฎหมายเกยวกบโฉนดชมชนเปนการเฉพาะ ท าใหไมมความชดเจนในระดบของกฎหมายเกยวกบหลกการ หลกเกณฑและแนวทางปฏบต โดยเฉพาะสทธชมชนและกระบวนการมสวนรวมของประชาชนมได ถกรบรองโดยกฎหมาย

ดงนน จงมความจ าเปนตองยกระดบการด าเนนงานเรองโฉนดชมชน จากระเบยบส านกนายกรฐมนตร ใหเปนกฎหมายโฉนดชมชน เพอรบรองสทธของประชาชน ชมชน ในการบรหารทรพยากรทดนรวมกน โดยมหลกการส าคญ ดงน

๑. การรบรองสทธในรปแบบโฉนดชมชน ก าหนดใหโฉนดชมชนเปนสทธครอบครองและใชประโยชนในทดนรวมกนหรอมกรรมสทธรวมกนของชมชน

ในกรณทดนของรฐ โฉนดชมชนเปนการรบรองสทธการใชประโยชนในทดนและทรพยากรธรรมชาตในทดนรวมกน ของชมชน ทงน ทดนดงกลาวยงเปนกรรมสทธของรฐตามกฎหมายเดม และในกรณของทดนเอกชน โฉนดชมชนนอกจากเปนการรบรองสทธการใชประโยชนในทดนและทรพยากรธรรมชาตรวมกนของชมชนแลว ทดนดงกลาว ยงเปนกรรมสทธรวมกนของสมาชกในชมชน มไดเปนกรรมสทธของคนใดคนหนง นอกจากนหามมใหผครอบครอง ท าประโยชนจ าหนาย ถายโอนโฉนดชมชน เวนแตจะตกทอดแกทายาทโดยธรรมหรอเปนการโอนตามทบทบญญต ในกฎหมายนก าหนดไว

๒. ชมชนทมสทธยนเรองขอโฉนดชมชน ก าหนดใหชมชนทมสทธยนขอโฉนดชมชน ประกอบดวยชมชน ๓ ประเภท คอ (๑) ชมชนทอาศยอย

ในทดนของรฐมากอนและด าเนนการอยางตอเนองเปนระยะเวลาไมนอยกวาสามปกอนวนทระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ. ๒๕๕๓ ใชบงคบ (๒) ชมชนทอาศยอยในทดนประเภทอนๆ (เชน ทดนทมหนงสอรบรองการท าประโยชน นส.๓ หรอ นส.๓ก หรอโฉนดซงชมชนรวมกนจดซอ) แตมความประสงคจดทดนในรปแบบโฉนดชมชน และ (๓) เปนชมชนกรณมเหตจ าเปนอยางยงในการแกไขปญหาทอยอาศยทท ากน ของชมชนและการจดการทรพยากรรวมกนของชมชนอยางสมดลและยงยน

ทงน ชมชนทจะยนขอโฉนดชมชนตองมการด าเนนงานดานการบรหารจดการทดนกอนและด าเนนการอยางตอเนองเปนระยะเวลาไมนอยกวาสามปกอนวนทระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการจดใหมโฉนดชมชน พ.ศ. ๒๕๕๓ ใชบงคบ ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการโฉนดก าหนด โดยชมชนนนตองมการจดองคกรภายในชมชน มคณะกรรมการของชมชนคณะหนงเปนผแทนของชมชน มขอก าหนดหรอระเบยบในการบรหารจดการทดนทชดเจน

- ๒๘ -

๓. หนาทของคณะกรรมการชมชน ก าหนดใหคณะกรรมการชมชนมหนาทดงตอไปน

(๑) จดท าหรอปรบปรงขอก าหนดหรอระเบยบของชมชนเกยวกบการบรหารจดการชมชน การจดสรรทดนใหแกสมาชกในชมชน และการใชประโยชนในทรพยากรทดนหรอทรพยากรธรรมชาตอนทเกยวของเพอประโยชนและความเปนธรรมของสมาชกในชมชมโดยใหสอดคลองกบวฒนธรรม ประเพณ ความเชอของชมชน แตละพนท

(๒) จดท าและปรบปรงระบบขอมลและแผนทขอบเขตการจดการทดนของชมชนใหทนสมยอยเสมอ โดยครอบคลมถงทดนรายแปลงทจดสรรใหกบสมาชกของชมชนเพอเปนทอยอาศย ทดนท ากน ทดนสวนกลาง ทชมชนใชประโยชนรวมกน และทดนทชมชนไดรบสทธใหเปนผบรหารจดการ (๓) ก าหนดแผนการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของชมชนใหสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม และภมนเวศของชมชน (๔) ก าหนดแผนการใชประโยชนในทดนและการจดการระบบการผลตใหสอดคลองกบสภาพพนท โดยค านงถงการผลตทพงพาตวเองโดยการท าเกษตรกรรมยงยนและรกษาความสมดลของระบบนเวศ (๕) ก าหนดแผนการอนรกษ การดแลรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทยงยน ตลอดจนสอดสองดแลและแจงเหตแกหนวยงานของรฐเมอพบภยพบตทางธรรมชาต การบกรก หรอการท าลายทรพยากรธรรมชาตหรอทรพยสนของทางราชการในบรเวณพนททชมชนรบผดชอบหรอพนทใกลเคยง (๖) ด าเนนการใหมการจดตงกองทนทดนของชมชนเพอจดการทดนและทรพยากรธรรมชาต (๗) ด าเนนการตามนโยบาย แผนงาน หลกเกณฑและวธการทเกยวกบการจดการทดนและทรพยากรทคณะรฐมนตรหรอคณะกรรมการโฉนดชมชนก าหนด

๔. คณะกรรมการโฉนดชมชนและส านกงาน ก าหนดใหคณะกรรมการโฉนดชมชนมจ านวนทงสน ๑๗ คน ประกอบดวย นายกรฐมนตรเปนประธาน

ผทรงคณวฒเปนรองประธาน ผแทนสวนราชการประกอบดวยปลดส านกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและปลดกระทรวงมหาดไทยเปนกรรมการ กรรมการผทรงคณวฒ ประกอบดวย ผแทนองคกรชมชนจ านวนหาคน ผ แทนองคกรเอกชนจ านวนสามคน และผเชยวชาญจ านวนสองคน โดยมเลขาธการส านกงานโฉนดชมชนเปนกรรมการและเลขานการ

คณะกรรมการโฉนดชมชนมอ านาจหนาทส าคญ คอ (๑) ก าหนดนโยบาย เปาหมาย และมาตรการเกยวกบโฉนดชมชนเพอเสนอตอคณะรฐมนตรพจารณา

ใหความเหนชอบ (๒) ก าหนดระเบยบ หลกเกณฑ และวธการในการตรวจสอบและพจารณาความเหมาะสมของ

ชมชนทอาจอนญาตใหไดรบโฉนดชมชน (๓) ตดตามและประเมนผลการด าเนนงานของชมชนใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขท

คณะกรรมการาก าหนด

- ๒๙ -

(๔) พจารณาใหความเหนชอบในการอนญาตใหชมชนไดรบโฉนดชมชน หรอการเพกถอนโฉนดชมชนใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขตามทก าหนดในกฎกระทรวง

(๕) ส งเสรมและสนบสนนใหช มชนม ศ กยภาพและความพร อมในการจ ดการท ด นและทรพยากรธรรมชาต รวมทงการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางตอเนอง

(๖) ตดตามการปฏบตงานของหนวยงานของรฐ เพอใหเปนไปตามนโยบาย เปาหมายและมาตรการเกยวกบสทธชมชนในการจดการทดนและทรพยากรธรรมชาต มาตรการในการปองกนการบกรกทดนของรฐ

(๗) วนจฉยขอพพาทเกยวกบการใชอ านาจหรอสทธหนาทตามพระราชบญญตน ค าวนจฉยของคณะกรรมการถอเปนทสด

(๘) เสนอความคดเหนตอคณะรฐมนตรเพอพจารณาและมมต ในกรณทปรากฏวาหนวยงานของรฐไมปฏบตตามนโยบาย และมาตรการตาม (๑)

(๙) เสนอแนะคณะรฐมนตรใหมการตรากฎหมาย การปรบปรงและแกไขเพมเตมกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบเกยวกบสทธในการจดการทดนและทรพยากร

(๑๐) ปฏบตหนาทอนตามทบญญตในพระราชบญญตน หรอทคณะรฐมนตรมอบหมาย

๕. กระบวนการในการพจารณา ตรวจสอบและการอนญาตโฉนดชมชน ก าหนดใหมขนตอน ทส าคญดงน ขนตอนท ๑ ชมชนทตองการบรหารจดการทดนในรปแบบโฉนด ใหคณะกรรมการชมชนยนค าขอโฉนดชมชนตอส านกงานโฉนดชมชน ขนตอนท ๒ ส านกงานโฉนดชมชนจะท าการตรวจสอบค าขอ เอกสาร หรอหลกฐานของชมชน ทงนใหแลวเสรจภายในสามสบวนในการตรวจสอบ คณะกรรมการโฉนดชมชนอาจมอบหมายคณะอนกรรมการ ทจดตงขนด าเนนการตรวจสอบรวมทงสอบถามความคดเหนของหนวยงานทเกยวของ องคกรปกครองสวนทองถนประกอบการพจารณาใหแลวเสรจภายในเกาสบวน กรณทมความจ าเปนอาจขยายระยะเวลาไดไมเกนหนงรอยยสบวน ขนตอนท ๓ เสนอคณะกรรมการโฉนดชมชนมมตใหความเหนชอบ ทงนคณะกรรมการโฉนดชมชนอาจก าหนดเงอนไขและมาตรการแนบทายดวยกได ขนตอนท ๔ เมอคณะกรรมการโฉนดชมชนใหความเหนชอบแลวใหถอวาเปนการรบรองชมชน ใหไดรบโฉนดชมชนตามพระราชบญญตน และใหชมชนมสถานะเปนนตบคคล ขอก าหนดหรอระเบยบในการจดการโฉนดชมชนทยนค าขอไวนนสามารถใชบงคบได ในกรณทชมชนจะขอแกไขกฎระเบยบชมชนจะตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ ขนตอนท ๕ ใหส านกงานโฉนดชมชนรวมกบหนวยงานของรฐทท าหนาทรบผดชอบดแลทดนนนกนแนวเขตทดนรวมกบชมชนตามทคณะกรรมการโฉนดชมชนมมตและออกหนงสอรบรองใหชมชนตามแบบทคณะกรรมการก าหนด พรอมขอตกลงทเปนเงอนไขในการรบรองใหแกชมชนทไดรบโฉนดชมชนเพอเปนหลกฐาน

- ๓๐ -

๖. การเพกถอนสทธชมชนและกรณชมชนขอยกเลกการจดการทดนในรปแบบโฉนดชมชนก าหนดไว ๒ กรณดงน

(ก) กรณการเพกถอนสทธ กรณชมชนฝาฝน ไมปฏบตตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขหรอขอตกลงทไดรบโฉนด ชมชน อาจถกคณะกรรมการโฉนดชมชนพจารณาเพกถอนโฉนดชมชน

(ข) กรณชมชนขอยกเลกสทธ กรณชมชนซงไดรบโฉนดชมชนแตไมประสงคจะบรหารจดการทดนในรปแบบโฉนด

ชมชนแลว สามารถด าเนนการขอยกเลกโฉนดชมชนได

เรองท ๒ : ธนาคารทดน ในชวงเวลาทผานมา ไดมความพยายามของรฐทจะผลกดนใหมธนาคารทดน เปนองคการมหาชน โดยไดออกพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดนขน เมอ พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยมวตถประสงคและอ านาจหนาท ดงน วตถประสงค

(๑) ด าเนนการเพอใหเกดการกระจายถอครองทดนทเปนธรรมและยงยน และมการใชประโยชน ในทดนอยางเหมาะสม และจดตงธนาคารทดน

(๒) รวบรวมขอมลทดนและเปนตวกลางระหวางผประสงคจะใชประโยชนในทดนกบเจาของทดนทยง มไดใชประโยชนหรอเจาของทดนทยงไมประสงคจะใชประโยชนในทดนอยางเตมท

(๓) ประสานงานกบหนวยงานของรฐเพอใหไดมาซงทดนของรฐและด าเนนการใหไดมาซงทดนของเอกชน ทไมไดใชประโยชนหรอใชประโยชนไมคมคา เพอใหเกษตรกรและผยากจนไดใชประโยชนอยางทวถง รวมทงสนบสนนทางการเงนแกการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

(๔) สนบสนนใหชมชนมการบรหารจดการทดนรวมกน ทงทดนท ากนและทดนส าหรบการอยอาศย ในรปแบบโฉนดชมชน

(๕) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอแกไขปญหาทดนของเกษตรกรและผยากจน อ านาจหนาท

(๑) ใหสนเชอเพอการจดหาและพฒนาทดนแกเกษตรกร ผยากจน ผประสงคจะใชประโยชนในทดน องคกรชมชน หรอเครอขายองคการชมชน ทงน ตามทคณะกรรมการก าหนด

(๒) สงเสรมและสนบสนนองคกรชมชนและเครอขายองคกรชมชนในการบรหารจดการทดน (๓) กอตงสทธ หรอท านตกรรมทกประเภทกบหนวยงานของรฐหรอเอกชน (๔) โอนหรอรบโอนอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธตางๆ (๕) ถอกรรมสทธ มสทธครอบครอง และมทรพยสทธตางๆ (๖) ซอ จดหา จ าหนาย ยม ใหยม เชา ใหเชา เชาซอ ใหเชาซอ แลกเปลยน หรอ ด าเนนงานเกยวกบ

อสงหารมทรพยหรอทรพยสทธตาง ๆ (๗) เขารวมทนกบนตบคคลอนในกจการทเกยวกบวตถประสงคของสถาบน

- ๓๑ -

(๘) กยมเงนเพอประโยชนในการด าเนนการตามวตถประสงคของสถาบน (๙) ท าความตกลงและรวมมอกบองคการหรอหนวยงานอนทงภาครฐและภาคเอกชนทงในประเทศ

และตางประเทศในกจการทเกยวกบการด าเนนการตามวตถประสงคของสถาบน (๑๐) ประสานงานใหค าปรกษาและค าแนะน าการวางแผนพฒนาและการใชประโยชนในทดน

แกหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของกบการจดตงธนาคารทดน (๑๑) รวบรวม ศกษา วเคราะห วจย และจดท าขอเสนอแนะเกยวกบการก าหนดนโยบายและมาตรการ

ทเกยวของกบการบรหารทดน รวมทงเสนอแนะปญหา อปสรรค และขอขดของทเกดขนในการปฏบตงาน ตลอดจนแนวทางการแกไขตอคณะกรรมการ

(๑๒) เรยกเกบคาธรรมเนยม คาบ ารง คาตอบแทน หรอคาบรการในการด าเนนกจการตางๆ ตามวตถประสงคของสถาบน ทงน ตามหลกเกณฑและอตราทคณะกรรมการก าหนด

(๑๓) เปนตวแทนหรอนายหนา หรอมอบหมาย หรอวาจางใหบคคลหรอนตบคคลอน ประกอบกจการตางๆ ตามวตถประสงคของสถาบน

(๑๔) เผยแพรและประชาสมพนธการด าเนนงานเกยวกบการจดตงธนาคารทดน (๑๕) ด าเนนการอนใดทจ าเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของสถาบนการเขารวมทน

ตาม (๗) และการกยมเงนตาม (๘) ใหเปนไปตามหลกเกณฑทคณะรฐมนตรก าหนด

ผลการด าเนนงานของสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน แมไดมการออกพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดนมาตงแตป พ.ศ. ๒๕๕๔ แตการด าเนนงานเปนไปดวยความลาชามาก เนองจากการเปลยนแปลงรฐบาลและสถานการณทางการเมอง ตลอดทง ความไมตอเนองของนโยบายรฐบาลแตละยค แตละสมย สงทด าเนนการไปบางแลว ไดแก

๑. อยระหวางการแตงตงคณะกรรมการสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (จากผทรงคณวฒและผแทนองคการชมชน)

๒. จดสรรงบประมาณรายจาย ป พ.ศ. ๒๕๕๕ จ านวน ๗๓๕ ลานบาท งบประมาณรายจายป พ.ศ. ๒๕๕๖ จ านวน ๔๘ ลานบาท และเหนชอบวงเงนงบประมาณรายจายป พ.ศ. ๒๕๕๙ จ านวน ๖๘ ลานบาท

๓. แตงตงคณะอนกรรมการจดท ารางพระราชบญญตธนาคารทดน เพอน าไปสการจดตงธนาคารทดนตาม กฎหมายในระยะตอไป ส าหรบการด าเนนงานตามบทบาทและอ านาจหนาทของธนาคารทดน ยงมไดด าเนนการใดๆ เนองจากยงไมมคณะกรรมการสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน ดงนน ควรผลกดนใหมกฎหมายธนาคารทดนโดยเรว โดยมหลกการทส าคญ ดงน

๑. การจดตงและวตถประสงค ก าหนดใหจดตง “ธนาคารทดนมสถานะเปนนตบคคล” โดยมวตถประสงคหลก ไดแก (๑) เพอใหเกดการกระจายการถอครองทดนทเปนธรรมและยงยนและมการใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม (๒) เพอสนบสนน ใหเกษตรกรและผยากจนไดมทดนท ากนหรอมทดนทใชเปนทอยอาศยในรปแบบโฉนดชมชน และ(๓) เพอสนบสนนใหชมชนบรหารจดการทดนรวมกน ทงทดนท ากนและทดนส าหรบการอยอาศยในรปแบบโฉนดชมชน (รางมาตรา ๗)

- ๓๒ -

๒ อ านาจหนาท ๒.๑ ขอบเขตอ านาจหนาทในการด าเนนกจการของธนาคารทดน ก าหนดใหธนาคารทดนมอ านาจกระท ากจการตางๆ ภายในขอบแหงวตถประสงคของธนาคารทดน และอ านาจเชนวานใหรวมถง (๑) จดซอหรอด าเนนการเพอเวนคนทดนทมสภาพเหมาะแกการท าเกษตรกรรมและทอยอาศย แตผมกรรมสทธไมประสงคจะใชเพอประโยชนในการเกษตรกรรม หรอด าเนนการใดๆ เพอใหไดมา ซงทดนของรฐหรอเอกชน เพอน ามาใหเกษตรกร สถาบนเกษตรกร หรอผยากจนเชา เชาซอ หรอซอขาย (๒) ใหกยมเงนเพอประโยชนดานตางๆ เชน (ก) เพอใหผกซอทดนเปนของตนเอง (ข) เพอใหผกไถถอนจ านองอนผกพนทดน (ค) เพอใหผกไถถอนจากการขายฝากทดน (ง) เพอใหผกใชในการลงทนปรบปรงพฒนาทดนหรอขยายการท าประโยชน (จ) เพอกจการอนตามวตถประสงคของธนาคารทดน (๓) จดใหไดมา ถอกรรมสทธหรอทรพยสทธ ครอบครอง เชา ใหเชา เชาซอ ใหเชาซอ โอน หรอรบโอนสทธการเชาหรอเชาซอ จ าน าหรอรบจ าน า จ านองหรอรบจ านอง ขายหรอจ าหนายดวยวธอนใด ซงสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพย ตลอดจนรบทรพยสนทมผบรจาคให (๔) บรหารจดการทดนทผมกรรมสทธมอบหมายใหด าเนนการเพอใหเกษตรกรหรอ ผยากจนเชาท าประโยชน ทงน ตามทก าหนดไวในขอบงคบของธนาคารทดน (๕) รวบรวมขอมลทดนและเปนตวกลางระหวางผประสงคจะใชประโยชนทดน กบเจาของทดนทยงมไดใชประโยชนหรอเจาของทดนทยงไมประสงคจะใชประโยชนในทดนอยางเตมท ๒.๒ เงอนไขของทดนซงไดมาโดยการสนบสนนของธนาคารทดน ประชาชนซงไดกรรมสทธหรอสทธครอบครองและท าประโยชนในทดนโดยไดรบ การสนบสนนทางการเงนของธนาคารทดน จะมเงอนไขในการครอบครองและการใชประโยชนทดน ไดแก (๑) จะแบงแยกไมได เวนแตไดรบความเหนชอบจากธนาคารทดน (๒) จะใหผ อนเชาไมได เวนแตไดรบ ความเหนชอบจากธนาคารทดน (๓) จะโอนไปยงบคคลอนไมได เวนแต ตกทอดทางมรดกแกทายาทโดยธรรมหรอผรบพนยกรรม ซงพนยกรรมก าหนดใหเฉพาะทายาทโดยธรรมเทานน และเวนแตโอนไปยงเกษตรกร หรอสถาบนเกษตรกร โดยไดรบความเหนชอบจากธนาคารทดน หรอโอนใหแกธนาคารทดนเพอวตถประสงคตามพระราชบญญตน เทานน การพจารณาใหความเหนชอบตาม (๑) (๒) (๓) ใหเปนไปตามขอบงคบ ทคณะกรรมการก าหนด (รางมาตรา ๑๔) ๒.๓ ทนและรายได ทมาของทนและรายไดของธนาคารทดนประกอบดวย (๑) ทนหรอทรพยสนทไดรบโอนมาจากสถาบนการบรหารจดการธนาคารทดน (๒) เงนทรฐบาลจายใหเปนทนประเดม (๓) เงนอดหนนจากรฐบาลหรอทไดรบจากงบประมาณรายจายประจ าป

- ๓๓ -

(๔) ภาษทดนอตรากาวหนาตามทมกฎหมายก าหนด (๕) เงนอดหนนจากภาคเอกชนหรอองคกรอน รวมทงจากตางประเทศหรอองคกรระหวางประเทศและเงนหรอทรพยสนทมผอทศให (๖) คาธรรมเนยม คาบ ารง คาตอบแทน คาบรหาร หรอรายไดจากการด าเนนงานตามวตถประสงคของธนาคารทดน (๗) ดอกผลหรอรายไดจากทรพยสนของธนาคารทดน

๓. การบรหารจดการธนาคารทดน ๓.๑ องคประกอบของคณะกรรมการทดน ก าหนดใหมคณะกรรมการขนมาชดหนง มอ านาจหนาทควบคมดแลธนาคารทดน ใหด าเนนกจการใหเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว เรยกวา "คณะกรรมการธนาคารทดน” มวาระการด ารงต าแหนง ๔ ป ประกอบดวย ประธานกรรมการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญและประสบการณสงทางดานการบรหาร ดานการเงนการคลง ดานการจดการทดน หรอวทยาการดานอนๆ ทเกยวของและเปนประโยชนตอกจกาจของธนาคารทดนและกรรมการโดยต าแหนงจากผ แทนฝายตางๆ ทหลากหลาย ๓.๒ อ านาจหนาทของคณะกรรมการทดน คณะกรรมการมอ านาจหนาทควบคมดแลธนาคารใหด าเนนกจการใหเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไว โดยมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) ก าหนดนโยบายการบรหารงาน และใหความเหนชอบแผนการด าเนนงาน ของธนาคารทดน (๒) อนมตแผนการลงทน แผนการเงน และงบประมาณประจ าปของธนาคารทดน (๓) ประเมนผลการปฏบตงานของผจดการ พนกงานและลกจางของธนาคารตามหลกเกณฑและวธการคณะกรรมการก าหนด (๔) ควบคมดแลการด าเนนงานและการบรหารทวไป ตลอดจนออกระเบยบขอบงคบ หรอขอก าหนดเกยวกบธนาคารทดน ๓.๓ ผจดการธนาคาร ก าหนดใหธนาคารทดนมผจดการคนหนง โดยคณะกรรมการเปนผมอ านาจแตงตงและ ใหออกจากต าแหนง ผจดการธนาคารทดนท าหนาทบรหารจดการกจการของธนาคารใหเปนไปตามกฎหมายและวตถประสงคของธนาคารทดน ระเบยบ ขอบงคบ ขอก าหนด มต นโยบายและประกาศของคณะกรรมการ และเปนผบงคบบญชา เจาหนาทและลกจางทกต าแหนง เวนแตผด ารงต าแหนงผตรวจสอบภายใน (รางมาตรา ๒๘ – ๓๕)

๔. การก ากบดแล ก าหนดใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง มอ านาจหนาทก ากบดแลการท างานของธนาคารทดน ใหเปนไปตามกฎหมาย และใหสอดคลองกบวตถประสงคของการจดตงธนาคารทดน นโยบายของรฐบาลและมตของคณะรฐมนตรทเกยวกบธนาคารทดน เพอการนใหรฐมนตรมอ านาจสงใหธนาคารทดนชแจงแสดงความคดเหน

- ๓๔ -

ท ารายงาน หรอยบยงการกระท าของธนาคารทดนทขดตอวตถประสงคของการจดตงธนาคารทดน นโยบายของรฐบาล หรอมตของคณะรฐมนตรทเกยวกบธนาคารทดน ตลอดจนสงสอบสวนขอเทจจรงเกยวกบ การด าเนนงานของธนาคารทดนได (รางมาตรา ๔๓)

๕. บทเฉพาะกาล ก าหนดใหเมอพระราชบญญตนประกาศใชบงคบ ใหโอนบรรดากจการ เงน ทรพยสน สทธ ภาระผกพน งบประมาณของสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) ตามพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. ๒๕๕๔ ไปเปนของธนาคารทดน

เรองท ๓ : ปาชมชน

แนวคดการจดการทรพยากรปาไมโดยการมสวนรวมของชมชนทองถนมการพฒนาขนมา เมอประมาณป พ.ศ.๒๕๑๐ ในรปของปาชมชน (Community Forest) การด าเนนการปาชมชนทมมา อยางยาวนานในหลากหลายประเทศ ตอมามการน าแนวคดนเขามาในประเทศไทย และไดรบการพฒนามาอยางตอเนอง แตความเขาใจเกยวกบแนวคดและรปแบบการด าเนนการของปาชมชนทประสบความส าเรจ ในประเทศตางๆ ยงไมมการรวบรวมไวอยางชดเจน ดงนนเพอใหการด าเนนการปาชมชนเปนทเขาใจของสงคมในวงกวาง และใหสามารถด าเนนการไดประสบความส าเรจตามมาตรฐานสากลจงไดรวบรวมรายละเอยดขน เพอประกอบความเขาใจในการสงเสรมและผลกดนใหการด าเนนงานปาชมชนประสบความส าเรจและ มพระราชบญญตปาชมชนทเปนกฎหมายหลกในการด าเนนการอยางถกตอง

ความหมายของปาชมชน

วนศาสตรชมชนหรอการปาไมชมชน เปนแขนงหนงสาขาวชาวนศาสตรหรอการปาไมทชมชนทองถนเขามามบทบาทส าคญในการตดสนใจในการจดการปาไมและการใชประโยชนทดนดวยชมชนเองภายใตการชวยเหลอจากรฐบาลในการผลกดนใหเกดการเปลยนแปลง การด าเนนการตางๆ ของปาชมชนอยภายใตการมสวนรวมและความรวมมอของผมสวนไดสวนเสยหลายภาคสวนรวมถงชมชน รฐบาล และ NGO’s การเขามามสวนรวมของกลมองคกรตางๆ เหลานแตกตางกนไปขนกบความจ าเพาะของโครงการปาชมชน ระบบการจดการการใชประโยชน และพนทด าเนนการปาชมชนแตละแหง แนวคดเกยวกบปาชมชนเรมตน ชวงกลางป ๒๕๑๐ (mid-๑๙๗๐s) ตวอยางของปาชมชนสามารถพบไดในหลายประเทศ เชน ประเทศเนปาล อนโดนเซย เกาหล บราซล อนเดย และทวปอเมรกาเหนอ เปนตน

การใหชมชนมสวนรวมในการจดการปาไมมวตถประสงคเพอใหเกดรายไดจากไม และของปา ในรปของผลตภณฑ รวมถงการรกษาคณคาระบบนเวศ และการอนรกษตนน า เพอประโยชนของชมชน ปลายน า ตลอดจนการกกเกบคารบอน และความสวยงามในรปของการใหบรการ

ดงนนการปาไมชมชนจงเปนทางเลอกหนงในการรวมเอาหลกการอนรกษทรพยากรปาไมรวมกบการพฒนาชนบท และใหอ านาจกบชมชนในการจดการทรพยากรปาไมของชมชนเพอแกปญหาความยากจน

- ๓๕ -

การปาไมชมชน มค าศพททใชกนหลากหลาย สวนใหญเกยวของกบการเขามามสวนรวมของชมชน เชน Social forestry, Community forestry หรอ Communal forestry โดยท The Dictionary of Forestry ใหความหมายของค าศพทเหลาน (Helms ๑๙๙๘) ดงน

Social forestry คอ การสรางปาใหม การปลกปาขนมาทดแทน หรอการด าเนนการอนๆ เกยวกบปาไมโดยมการทองเทยวเขามาเกยวของเพอประโยชนของคนหรอองคกรทองถน บางครงใชค าวา participatory forestry หรอ rural (development) forestry

A community forest คอ ปาทมชมชนเปนเจาของและจดการโดยชมชน สมาชกมการแบงปนผลประโยชนรวมกน

A communal forestry คอ ปาทเปนเจาของและจดการโดยชาวบาน หมบาน ผน าหมบาน หรอรฐบาลทองถน สมาชกรวมแบงปนผลประโยชนจากรายไดหรอการชวยเหลอเกอกลกน

Food and Agricultural Organization of the United Nations (FAO ๑๙๗๘) ใหความหมายของค าวา การปาไมชมชน วาเปนการชกจงใหชมชนทองถนเขามามสวนรวมในกจกรรมปาไม การปาไมชมชนเกดขนเมอชมชนทองถนในพนทเขามามบทบาทส าคญในการตดสนใจ และประสบความส าเรจในการเขามา มสวนรวม รวมถงไดรบประโยชนจากการจดการปาและทรพยากรทอยรอบชมชน (Roberts and Gautam ๒๐๑๕) การจดตงปาชมชนขนครงแรกมกรอบการด าเนนงานภายใตจารตและกฎระเบยบของชมชน ในการจดการปาไม การพฒนาแผนการจดการปาไมแหงชาต และลดการรวมศนยอ านาจ และการสงการลงไปสทองถนของรฐบาล

ดงนน การปาไมชมชน เปนกระบวนการเพมการมสวนรวมและแบงปนผลประโยชนใหกบ คนทองถนเพอใหเกดความสมดลระหวางการลงทนและความรบผดชอบในการจดการทรพยากรปาไม จากภายนอกและภายในชมชน (Sarre ๑๙๙๔)

จากการศกษาของ Overseas Development Institute (๒๐๑๕) พบวาความรทางเทคนค การจดการ และงบประมาณภายใตกรอบการด าเนนงานไมสามารถท าไดจรง ดงนนความส าเรจในการด าเนนการตามกรอบท าใหเกดความเขมแขงขององคกรภายใตการประยกตใชวธการทเหมาะสมและความสามารถในการรกษากฎระเบยบและการควบคมอยางมประสทธภาพ

ปาชมชน มค านยามทคอนขางกวาง และหาค าจ ากดความทชดเจนยาก แตเปนทสนใจของประเทศก าลงพฒนา สวนใหญปาชมชนเกยวของกบการใชประโยชนของชมชน (MacLellan and Duinker ๒๐๑๒)

ประวต

กอนป พ.ศ.๒๕๑๓ (ค.ศ.๑๙๗๐) การด าเนนงานเกยวกบปาชมชนมมาอยางยาวนานโดยเฉพาะอยางย ง ในทวปเอเชย เชน ประเทศจน อนเดย อนโดน เซย เนปาล และประเทศไทย เปนตน แตการด าเนนงานเหลานไมไดรบการยอมรบและเปนเพยงทางเลอกในการจดการปาไมเทานน จนถงชวงป พ.ศ.๒๕๑๓ เรมมงานวจยจากทวโลกทใหความส าคญกบความเชอมโยงระหวางมนษยและปาไมในรปของ

- ๓๖ -

การปาไมชมชน (Ford Foundation ๑๙๙๘; Treue ๒๐๐๔) จนมการทดลองเกยวกบปาชมชนไปทวโลก (McCarthey ๒๐๐๔ ) ชวงป พ.ศ.๒๕๑๓ – ๒๕๓๓ มงานวจยเกยวกบปาชมชนมากกวา ๒๐๐ แหง สวนการเรมตนจดท าปาชมชนทไดรบการยอมรบเกดขนครงแรกเมอประมาณป พ.ศ.๒๕๑๓ และมการพฒนา อยางตอเนองในหลายประเทศ เนองจากทรพยากรปาไมทชมชนสามารถใชประโยชนไดลดจ านวนลง อยางมากจากการเพมขนของพนท เกษตรกรรม การพงพงทรพยากรปาไมยงคงไดรบผลกระทบ จากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและนโยบาย (Arnold ๒๐๐๑) การพฒนาปาชมชนของประเทศเนปาลสามารถยอนลงไปไดถงประมาณป พ.ศ.๒๕๑๓ และเปนครงแรกทแสดงใหเหนถงการเพมประสทธภาพ การจดการทรพยากรปาไม และแสดงใหเหนถงประเดนสงแวดลอมทแสดงใหเหนถงความลมเหลว ของประเทศทใชนโยบายปาไมทมาจากสวนกลาง (Pandit and Bevilacqua ๒๐๑๐) หลายสบปทผานมา ปาชมชนประสบความส าเรจในประเทศก าลงพฒนาหลายประเทศ โดยมเปาหมายเพอลดความยากจน จากการจดตงปาชมชนและการอนรกษปาไม

ปจจบนมการน าหลกการของปาชมชนมาใชในประเทศก าลงพฒนา และประสบความส าเรจ ในการจดการปาไมอยางยงยน แผนปฏบตการเพอการปรบตวตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และความมนคงจากการใชประโยชนทางเศรษฐสงคมเพอชมชนทองถน (Roberts and Gautam ๒๐๑๕) โดยเนนความมนคงและความยงยนของการปาไมขนาดเลก และการปาไมทไมใชอตสาหกรรมไม เชน กจกรรมปลกปาของชมชน และครวเรอนแตไมไดกลาวถงการใหกรรมสทธทดนทชมชน แตทดนสวนใหญยงคงเปนทดนของสวนรวม (Clogg ๑๙๙๗)

ผมสวนไดสวนเสย

ผมสวนไดสวนเสยในการจดการปาชมชนมเปนจ านวนมาก การมสวนรวมจากบางภาคสวน ของชมชนทมหลายระดบตงแตรฐบาล และ NGO’s มความส าคญตอความส าเรจของโครงการ เมอตองการระบเฉพาะเจาะจงลงไปถงผมสวนไดสวนเสยจากโครงการปาชมชนทหลากหลายสามารถจ าแนกกลมผมสวนไดสวนเสยหลก Duthy and Bolo-Duthy (๒๐๐๓) และ Mushove (๒๐๑๕) ดงตารางท ๑

ตารางท ๑ ผมสวนไดสวนเสยในการจดการปาชมชน

ชมชนทองถน รฐบาล NGO’s ระบบนเวศธรรมชาต

ชมชนทอาศยอยภายในหรอทอยตดกบพนทปา

ผมอ านาจตดสนใจตามประเพณ

องคกรชมชนทมการใชประโยชนจากปาไม

ตวแทนชมชนหรอสภาทองถน

ตวแทนรฐบาลทองถน

รฐบาลกลาง

กรมทเกยวของ เชน กรมปาไม กรมวชาการเกษตร เปนตน

กลมอนรกษสงแวดลอม

อตสาหกรรมปาไม

อตสาหกรรมทพงพงทรพยากรปาไม

อตสาหกรรมทองเทยว

กลมสวสดภาพสตว

ทมา ดดแปลงจาก Duthy and Bolo-Duthy (๒๐๐๓) และ Mushove (๒๐๑๕)

- ๓๗ -

ผมสวนไดสวนเสยของการปาไมชมชนมความสนใจกวางขวางเพอท าใหเกดความยงยนของปาไม ทงนเพอการพฒนาและรกษารายได และสรางความมนใจวาปาไมไดรบการปองกนอยางมประสทธภาพ เพอความมนใจถงความอยรอด หรอลดกจกรรมทผดกฎหมาย และจดการพนทเพอการสงเสรมการทองเทยว และการอนรกษ จากสถานการณน ผมสวนไดสวนเสยไดเขามามสวนในการตดสนใจชวยเหลอชมชน ในการอนรกษ จดการ และใชประโยชนทรพยากรปาไมภายใตการตดสนใจของชมชนเอง ดงนนการพฒนา และการสงเสรมความรวมมอระหวางรฐบาลระดบทองถนและการปาไมชมชนจงเปนเสมอนกญแจส าคญ ตอการจดการปาชมชนใหประสบความส าเรจโดยการสรางสถานการณจ าลองเพอชวยในกระบวนการตดสนใจเกยวกบสงแวดลอมในอนาคต (Evans et al. ๒๐๐๘) การเขารวมของชมชนท าไดอยางนอย ๑ ดาน เชน การปาไม การเกษตรกรรม พลงงานชมชน และองคประกอบอนๆ ของการพฒนาชนบท สวนกจกรรมอนๆ เชน การผลตไมเพอการคา หรอใชในครวเรอน รวมไปถงการผลตสนคาทไมใชเนอไม และคณคาของปาไมทไมใชเพอการคา เชน นเวศวทยา วฒนธรรม จตวญญาณ นนทนาการ และความงามตามธรรมชาต (Colchester et al. ๒๐๐๓)

ความทาทายของการจดตงปาชมชน

การศกษาปาชมชนในปาอเมซอน ประเทศบราซล พบวามเรองทาทายเกดขนมากมายทตองเผชญในการพฒนากลยทธการจดการปาชมชนใหเกดความยงยนในตารางท ๑ ทแสดงผลกระทบทขดขวางความส าเรจของการจดการ แบบจ าลองนแบงออกเปน ๒ ระยะ คอ

ระยะของการพฒนา ทมตวแปรทหลากหลาย เชน กรรมสทธทดน ความสามารถขององคกร ความร และทนทมความจ าเปนตอการอนญาตใหมการจดการอยางถกตองตามกฎหมาย

ระยะด าเนนการ ทมตวแปร เชน ผลกลอบตดไม การเขาถงตลาด สงอ านวยความสะดวก และประสบการณทสงผลตอความส าเรจของการจดการโครงการ (Hajjar et al. ๒๐๑๑)

สงตางๆ เหลานตองไดรบการวเคราะหเพอใหเกดความยงยนของโครงการการจดการปาชมชนกอนการน าไปด าเนนการ

ตวอยางการจดการปาชมชนในตางประเทศ ความส าเรจของโครงการอนรกษภายในปาชมชนตองไดรบความรวมมอจากชมชน การอนรกษ

ทรพยากรปาไมโดยการก าหนดนโยบาย และกฎหมายของรฐบาลมกไมประสบความส าเรจ เชน ในประเทศจน เนปาล และเปร (Nagendra ๒๐๐๗) ไมมองคกรหนงองคกรใดทสามารถรบประกนความส าเรจของโครงการได

- ๓๘ -

ประเทศอนเดย

The National Commission of Agriculture ในป พ.ศ.๒๕๑๙ ไดออกแบบโครงการเพอชวยเหลอ ผยากไรในชนบททตองพงพงไมฟน และผลตภณฑจากปาประเภทอนๆ (Arnold ๑๙๙๑) โดยการจดตง Forest Protection Committee ทปา Arabari โดยชาวบานในป พ.ศ.๒๕๑๕ (Poffenberger and McGean ๑๙๙๖) เปนการสรางแบบจ าลองเพอการพฒนาความรวมมอในการจดการปาไม (Joint forest management; JFM) ขนชวงป ๒๕๒๓ เพอใหเกดความสมดลระหวางการใหอ านาจและการใชประโยชนปาไมอยางยงยน (Harrison et al. ๒๐๐๑) ครอบคลมพนทมากกวา ๑๗ ลานเฮกตาร และม JFM ประมาณ ๘๔,๐๐๐ กลม

ประเทศเนปาล

ส าหรบประเทศเนปาล ทดนสาธารณประโยชนอยภายใตการดแลของรฐบาล ปกตไมมความสามารถในการตดตามและจดการพนท ท าใหทดนถกชมชนเขามาใชทรพยากรมากเกนไปเนองจากไมมคาชดเชย เพอแกปญหานจงจดใหมโครงการทใหชมชนเขามามสวนรวมและมการสรางกลมผใชปาไม (Forest User Groups; FUG) ขนมาเพอจดการทรพยากรปาไมโดยไมมการใหกรรมสทธในการเปนเจาของทดน ระบบการจดการปาชมชนในประเทศเนปาลเปนหนงใน ๘ โครงการจากทวโลกทประสบความส าเรจภายใต การรบรองของการประชม Rio ๒๐+ (Springate-Baginski et al. ๒๐๐๓)

ประเทศฟลปปนส

มการรวมกลมกนเพอศกษาเศรษฐสงคม (Socio-economic) โดยกลมผ ใชปาไม (FUGs) ทรฐบาลมอบความรบผดชอบในการจดการปาไมใหชวงหลงป พ.ศ.๒๕๒๓ (ปลายป ค.ศ.๑๙๘๐s) พบวามผคนในชนบท ๑.๔ ลานครอบครว คดเปนกลมผ ใชปาไม ๑๓ ,๐๐๐ กลม บนพนทปา ๑.๖ ลานเฮกตาร (Veer ๒๐๐๔) โดยทพนทสวนใหญด าเนนการในพนททถกท าลายเพอพนสภาพปาขนมาใหม ทงนอนญาต ใหด าเนนการไดเฉพาะเขตแนวกนชนทเสอมโทรม (Lemkuhl et al. ๑๙๘๘) ประเทศฟลปปนสไดชอวาเปนผน าในการพฒนาการปาไมชมชน มโครงการฟารมตนไมชมชนมาตงแตป พ.ศ.๒๕๒๒ (Gerrits ๑๙๙๖) และเรมโครงการการปาไมชมชนเมอป พ.ศ.๒๕๓๒ และโครงการจดการปาไมโดยฐานชมชนมาตงแตป พ.ศ.๒๕๓๘ (Harrison and Suh ๒๐๐๔)

ประเทศอนโดนเซย

ชาวบานจาก ๓ ชมชนในอ าเภอบนเทยง (Bantaeng) ประเทศอนโดนเซยภายใตการชวยเหลอเงนทนจากภายนอกเพอใหใบอนญาตในการจดการปาไม และท าใหเกดวามมนคงของปาชมชนเปนเวลา อยางนอย ๓๕ ป ดวยเงนชวยเหลอเพอสงวนแหลงรายไดของชมชนท าใหชาวบานหนมารวมอนรกษปาไม (RECOFTC ๒๐๑๕)

- ๓๙ -

บนหมเกาะชวา ประเทศอนโดนเซย

การปาไมถกถายโอนจากระดบประเทศไปสระดบภมภาค และชมชน ชวงป พ.ศ. ๒๕๓๕ – ๒๕๔๕ มโครงการจดการปาไมโดยฐานชมชนเกดขนบนเนอท ๑๐๐,๐๐๐ เฮกตารทางตะวนตกของกาลมนตน (West Kalimantan) (Social Forestry Development Project ๒๐๐๒) ป พ.ศ.๒๕๕๑ กรมปาไมใหสทธชมชนใน Krui, West Lampung มอ านาจเตมในการดแลปาของตวเองภายใตการจดการของชมชน (World Rainforest Movement ๒๐๐๔) แตมการท าการเกษตรในพนทขนาดเลกรวมกบการจดการปาชมชนจนเกดเปนอปสรรคจากปญหาความขดแยงระหวางพนทปากบพนทเกษตรกรรม ดงนนการจดการทมประสทธภาพชมชนตองไดมสวนในการรบผลตอบแทนทคมคาจากการรกษาปาไม (Irawanti et al. ๒๐๑๔)

ประเทศกมพชา

ประเทศกมพชามประชากรประมาณ ๑๓.๔ ลานคน ในจ านวนนรอยละ ๘๑ อาศยอยในเขตชนบท (NIS ๒๐๐๘) โดยมอตราการเพมประชากรรอยละ ๑.๕ ในชวงสบปทผานมา (Ra et al. ๒๐๑๑) ประชากรสวนใหญพงพงการเกษตร และปาไม ป พ.ศ. ๒๕๕๑ พบวารายไดจากภาคการปาไมมมลคาสงถงรอยละ ๗ ของ GDP (Chao ๒๐๐๙) ผลตภณฑจากปาไมทถกน ามาใช เชน ไมฟน อาหาร สมนไพร หวาย ชน และวสดกอสราง ทเปนแหลงรายไดของครอบครว (McKenney and Tola ๒๐๐๒)

ประเทศเมกซโก

รอยละ ๘๐ ของพนทปาไมทงหมดของประเทศเมกซโกถอเปนทรพยสนสวนรวม (Yates ๑๙๘๑) รฐบาลทองถนเปนเจาของปาในการรกษาบรการจากระบบนเวศ และประโยชนทางเศรษฐกจเพอชมชน ตามทฤษฎปฏบตการรวม (Olson ๑๙๕๖) ทถกน ามาใชในการจดการทรพยสนสวนรวม (Ostrom ๑๙๙๐) แตจากการด าเนนการ พบวาการด าเนนการลดการท าลายปาไมคอยประสบความส าเรจเนองจากเกด ความขดแยงระหวางรฐบาล และ NGOs โดยเฉพาะเรองงบประมาณในการด าเนนการ

ประเทศญปน

การจดการปาชมชนมมายาวนานกอนการเขาของระบบการจดการไมเพออตสาหกรรม การลดลงของพนทปาไมท าใหชมชนหนกลบมาสนใจการปาไมอกครง เนองจากประชากรลดลง และมการอพยพ เขาเมองมากขน ท าใหพนทชนบทมประโยชนตอการจดการเพอเปนปาชมชน (Kijima et al. ๒๐๐๐)

ประเทศสหรฐอเมรกา

Washington Department of Natural Resources (๒๐๐๔) ใหความรกบประชาชน และผมอ านาจในการตดสนใจเกยวกบประโยชนทางเศรษฐกจ สงแวดลอม จตวทยา และความงดงามของตนไม และชวยรฐบาลทองถน กลมประชากร และอาสาสมครในการปลกและดแลรกษาตนไมและพชพนธในบรเวณทมผคนอาศยและท างาน เพอใหคนในชมชนตระหนกถงคณคาของตนไมทมอยในพนท (The US Federal Forest Service ๒๐๐๔) การด าเนนการปาชมชนสวนใหญเปนการด าเนนการในลกษณะของการปาไมในเมอง (Urban Forestry) (Alaska Department of Natural Resources ๒๐๐๔) ตนไมทงหมดทขนในหรอรอบๆ เมอง ชมชน หรอ

- ๔๐ -

หมบาน รวมถงตนไมในสวนสาธารณะ โรงเรยน บาน พชทใชสอย พนทรมขางทาง แถบสเขยว และบรเวณ รมตลง ไมพม พชคลมดน ดน สตวปา และน าถอเปนสวนหนงของปาในเมอง ถนน อาคาร ลานจอดรถทมผคนเขาไปเปนสวนหนงของระบบนเวศเมอง โดยทรฐบาลใหความชวยเหลอกบกลมเอกชน เชน Gunter (๒๐๐๔) ใหความชวยเหลอกบชมชนทตองพงพงปาไมในหมบานของรฐนวเมกซโกเพอจางงาน และฝกใหรจกก าร ตดสางตนไมทมขนาดเลกออกเพอน าไปท าฟน

สหราชอาณาจกร

Roberts and Gautam (๒๐๐๓ ) พบวาการปาไมชมชนเกดขนในประเทศองกฤษเมอป พ.ศ.๒๕๓๓ ในรปของการปาไมชานเมอง มการจดตงปาชมชน ๑๒ แหง บรเวณเขตชานเมองเพอใหมสภาพภมทศนของตนไมทดเพอการท างาน สตวปา นนทนาการ และการศกษา ปาชมชนเหลานถกจดการโดยการมสวนรวมระหวาง Countryside Agency, the Forestry Commission ทองถน ชมชน และองคกรของรฐ (National Community Forest Partnership ๒๐๐๔)

ประเทศเกาหล

เกษตรกรไดเขามามสวนรวมในการแบงปนผลประโยชนรวมกบ Village Forestry Association (VFA) เพอใหเกดความรวมมอในการชวยเหลอเกษตรกรในการฟนฟปาไมอยางถกตองตามกฎหมาย โดยท VFA มอ านาจในการตดสนใจดวยตวเองในการเขามามสวนรวมของชมชน แตยงคงเชอมโยงกบส านก งานปาไม การบรหารงานลกษณะนแสดงใหเหนรปแบบการท างานแบบผสมผสานระหวางการสงการแบบสวนกลางลงมาสภมภาค และจากสวนภมภาขนไปสสวนกลางซงยงคงอยภายใตการควบคมของรฐบาลแตมประสทธภาพใน การฟนฟปาไมจากการเขามามสวนรวมของชมชน (FAO ๑๙๘๕)

ประเทศเยอรมน ปาไมเปนเจาของโดยเมอง เทศบาล หมบาน และสหกรณ สวนใหญเนนไปทการจดการปาในเมอง

(Schusser et al. ๒๐๑๓)

- ๔๑ -

ตารางท ๑ ความทาทายของผมสวนไดสวนเสยในการจดการปาไม

กรรมสทธทดน ยงคงมความไมชดเจนเกยวกบการตงถนฐานของชมชนขนาดเลกในพนทปาไมและทดนวาชมชนเหลานวามสทธในการเกบเกยวผลผลตบนทดนนนหรอไม การไดมาซงกรรมสทธหรอสทธ ในการจดการปาไมอยางถกตองตามกฎหมาย ประเทศเนปาล ยงมความสบสนของชมชนเกยวกบ การด าเนนการกบรายไดจากการขายปรมาณคารบอนทกกเกบในทรพยากรปาไม รฐบาลตองการ รายไดจากการขายคารบอน แตชมชนอางสทธในความเปนเจาของทรพยสนทเกดจากการจดการ โดยชมชน

ความสามารถขององคกร ความสามารถขององคกรในการจดการปาไมใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ

ทน ชมชนอาจตองการทนในการกระตนใหเกดสงอ านวยความสะดวก อปกรณ และนกปาไมทเขามาชวยเหลอในด าเนนการและควบคมแผนการจดการ

ความร เปนเรองปกตทสมาชกของชมชนตองมความเขาใจเบองตนเกยวกบนเวศวทยาปาไมในมมของธรรมชาตและประวตศาสตร โดยมากมกขาดความรเกยวกบเทคนคและประกาศนยบตรในการจดการทรพยากรปาไมอยางถกกฎหมาย

กฎระเบยบในการจดการ การปาไมชมชนตองอาศยพนฐานของแผนการจดการทถกตองตามกฎหมาย มการเตรยมการและรบรองโดยเจาหนาทรฐผมอ านาจโดยตรง เชน กรมปาไม การรบรองแผนการจดการอาจใชเวลานานเนองจากความซบซอนในการด าเนนการ

ผลกลอบตดไม ผลกลอบตดไมสามารถเขามาในพนทและลกลอบตดไมมคาภายในปาชมชน และไมมแผนการจดการทถกตองตามกฎหมาย การลกลอบตดไมสงผลอยางมนยส าคญตอการเสอมโทรมของปาไม จ าเปนตองมการควบคมใหเกดการลกลอบตดไมใหนอยทสด ชมชนอาจเขาไปลกลอบตดไมมคา เสยเอง หรอมการขายในราคาทต ากวาราคาตลาด

การเขาถงตลาด หมบานขนาดเลกทเสนอตวเขามาจดการปาชมชนปกตมขอจ ากดในการเขาถงตลาดเนองจากอยหางไกล ขาดการขนสงและการตดตอสอสารทด มขอจ ากดในการตดตอผซอ และขาดความรดานการตลาด นอกจากนยงตองเผชญการแขงขนกบธรกจขนาดใหญ และการคาไมผดกฎหมายทมผลผลตทมราคาต ากวา

สงอ านวยความสะดวก การจดการปาไมของผประกอบการทกกลมตองการสงอ านวยความสะดวก เชน ถนน อปกรณ ท าไม อาคารเกบของและศนยปฏบตการ หรอสถานทเกบเชอเพลง เปนตน

ประสบการณ ประสบการณมความสมพนธกบประสทธภาพในการจดการโครงการ ความรเกยวกบธรกจและความสามารถของผประกอบการ การตดสนใจวนตอวน ความช านาญเกยวกบการตลาด ความสามารถในการแกปญหาความขดแยงภายในองคกร และความมนใจในการแบงปนผลประโยชนทไมมตามหมบานชนบท

ผลตอบแทนทางเศรษฐกจ ผลตอบแทนจากการจดการมนอยมาก และผลตอบแทนทางเศรษฐกจไมเพยงพอตอน ากลบมาเลยงโครงการ และท าใหชมชนหนมาใหความส าคญกบกจกรรมของโครงการ

ทมา Hajjar et al. (๒๐๑๑)

- ๔๒ -

ปาชมชนในประเทศไทย

การจดการปาชมชนในประเทศไทยยงไมไดรบการรบรองอยางถกตองตามกฎหมาย แตม การจดการในพนทสาธารณประโยชนทมการจดการกนมากวารอยปโดยชมชนทองถน และมความส าคญในวฒนธรรมไทย กรณศกษาปาชมชนชางตกตาย พบวาทรพยากรปาไมอยในภาวะวกฤตส าหรบการด ารงชวตของผคนชนบทจงตองออกมาปกปองปาไมเพอใหมนใจวาสามารถด ารงชวตไดอยางยงยน พบวาแนวทาง ในการจดการปาไมใหยงยน คอ

๑) สมาชกในชมชนไดรบการกระตนและชกจงใหออกมาปกปองตนไม เนองจากชาวบานตระหนกถงคณภาพชวตทก าลงอยภายใตความเสยงจากการลดลงของปาไม

๒) ประเพณและวฒนธรรมของชนบทมความเชอมโยงกบธรรมชาต ๓) ของปามความส าคญตอการด ารงชวตของชมชนท าใหเกดความรวมมอในการอนรกษปาตนน า

ทรองรบอาชพของชมชน ๔) พระใชจตวญญาณทางศาสนาในการท าพธบวชปาเพอชวยในการรกษาตนไม

จากการศกษาพบวาสาเหตทท าใหการจดการปาชมชนไมประสบความส าเรจ ไดแก ๑) ไมมกฎหมายรองรบการจดการปาชมชม ๒) กรมปาไมไมสามารถถายทอดเทคโนโลยทเหมาะสมใหกบชมชนเนองจากขาดกฎหมายมารองรบ ๓) กรอบการพฒนาขดตอกลยทธการจดการปาชมชนอยางยงยนโดยการประสานองคความร

ดงเดมกบความรทางวทยาศาสตร ๔) สถานภาพตามกฎหมายไมยอมรบการจดการปาชมชน ๕) ชมชนเขาไมถงเทคโนโลยในการจดการปาชมชน

ดงนนการออกกฎหมายเพอรองรบปาชมชนจงมความส าคญตอการด าเนนการและการควบคม การจดปาชมชนใหยงยนในประเทศไทย (Salam et al. ๒๐๐๖)

ระบบการจดการ

เนองจากตองน าเศรษฐสงคมและสภาพสงแวดลอมทมแนวคดแตกตางกนมากมาด าเนนการรวมกนจงไมมรปแบบทตายตวส าหรบแผนการจดการ จงไมมแนวทางการแกปญหาทสมบ รณแบบส าหรบปญหาทกปญหา จากงานวจยทด าเนนการมาหลายปในประเทศเนปาลทไดรบการยอมรบวาระบบการจดการประสบความส าเรจ พบวาปจจยทเปนอปสรรคตอการท างาน (Nagendra ๒๐๐๗) ไดแก

(๑) ขอมลระบบทรพยากร (๒) ขอมลกลมผใช (๓) ขอมลระบบรฐบาล (๔) ขอมลระหวางกลมผใชและทรพยากร (๕) ขอมลระหวางระบบรฐบาลและทรพยากร

- ๔๓ -

บางกรณการเสนอใหมการจดการปาไมโดยชมชนบางระดบเปนสงทไมสามารถด าเนนการไดจรง และจะน าไปสความขดแยงในการใชประโยชนทดนและการแบงปนผลประโยชนภายในชมชน (FAO ๑๙๘๕) รปแบบการจดการทควรระวงในการจดการปาชมชน (Arnold ๑๙๘๗) ไดแก

(๑) การจดการโดยกลมคนไมกคนภายในชมชนทเขามาใชทรพยากรสวนรวมทมคาของชมชน (๒) มแผนการจดการในการแบงปนผลประโยชนทชดเจนภายในกลมผท างาน (๓) พฒนาระบบการจดการภายใตความช านาญของกลมคนท างาน

ชมชนไมประสบความส าเรจในการสงเสรมใหเกดความยงยนทางนเวศวทยา ในชวง ๕๐ – ๑๐๐ ป ทผานมา พบวาชมชนไมสามารถปองกนตวเองจากอตสาหกรรมไดอยางมประสทธภาพ จากเรมมการเรยกรองใหมการเรมตนฟนฟทดนเหลานภายใตความรวมมอกนระหวางผมอ านาจระดบทองถนและระดบชาต ในการพฒนาปาชมชนขนมา และประสบผลส าเรจอยางมากในประเทศกมพชาแลวขยายไปสประเทศเวยดนามและลาว (Palmer and Finlay ๒๐๐๓) มการมอบรางวล UNDP’s Equator Prize ในการท างานอนรกษใหกบพระสงคในเดอนกนยายน พ.ศ. ๒๕๕๓ (Equator Prize ๒๐๑๐) จากการสรางเรอนเพาะช า การกระจายกลา และการสรางสวนปา เปนการสงเสรมใหเกดการด ารงชวต และการอนรกษอยางยงยนขนในพนท ๓ จงหวด โครงการแรกเรมในป พ.ศ. ๒๕๔๐ ท Kratie ภายใตความรวมมอของปราสาท ๖ แหง ครอบคลมพนท ๑,๔๖๑ เฮกตาร สถานทนกลายมาเปนแหลงขอมลตอการด าเนนงานสงแวดลอมศกษาภายใตการด าเนนงานของชมชนทองถน

เงนชวยเหลอ

รายไดสวนใหญจากการด าเนนงานปาชมชนมาจาก (๑) การสงวนแหลงทรพยากรของชมชน (๒) ความอดมสมบรณของดนจากการชะลางพงทลายของดน (๓) การใชประโยชนไมฟน และการปลกไมโตเรวเพอเปนไมฟนและแหลงอาหารสตวทชวยลด

ความขดแยงกบการผลตพชเศรษฐกจและพชอาหาร (FAO ๑๙๘๕) เชน การน าตนสะเดาเขาไปปลกทางตะวนตกของทวปแอฟรกา ปจจบนเปนพชเศรษฐกจทสรางรายไดในเขตแหงแลง เนองจากปลกงายและให เนอไม เชอเพลง และรมเงากบเกษตรกร (Barnard and Geoffrey ๑๙๘๔)

(๔) พฒนาเครอขายเรอนเพาะช าเพอรองรบกจกรรมทเกยวของกบการชดเชยคากลาไมเพอดงดดใหผประกอบการหนมาผลตตนไมเพอการคามากขน (Arnold ๑๙๘๗)

ปาเศรษฐกจ

ตนไมทเตบโตในปาชมชนสามารถขายไดในรปของไมเสาเขม ไมฟน และเยอกระดาษ การมบรษทเขามาตดตอเกษตรกรชวยใหขายผลผลตไดสม าเสมอและสรางรายไดใหกบชมชน เชน ประเทศฟลปปนสมเกษตรกรมากกวา ๓,๐๐๐ รายทปลกตนไมเพอใชเปนเยอกระดาษในอตสาหกรรมทมตลาดขายผลผลตทรบประกนราคาต าสดของผลผลต (Hyman ๑๙๘๓) และมขอตกลงรวมกบ Village Forestry Association ประเทศเกาหลในการท าใหตลาดผลผลตจากปาของชมชนทองถนเตบโต เชน ไมซง และเหด เปนตน (FAO ๑๙๘๕)

- ๔๔ -

สรป

การปาไมชมชนเปนการด าเนนการเกยวกบการปาไมโดยมชมชนเขามามสวนรวมในการตดสนใจ ทงนเพอใหเกดการฟนฟพนทปาไมทถกท าลายเพอชมชนไดเขามาบรหารจดการรวมกบภาครฐ และ NGOs เพอใหปาไมทรบการฟนฟสามารถอ านวยประโยชนทงทางเศรษฐกจ สงคม และระบบนเวศ ทงนไมมประเทศไหนทยนยอมใหชมชนเขาไปด าเนนการจดตงปาชมชนในพนทปาคมครองหรอปาอนรกษ (Protected Area) การด าเนนจดตงปาชมชนเปนรกษของการใหสทธในการด าเนนการรวมกนโดยมไดยกพนทปาใหเปนกรรมสทธของบคคลใดบคคลหนงแตอยางใด กรรมสทธในทดนปาชมชนยงคงเปนของรฐบาลเชนเดม

กรณส าหรบประเทศไทย ไดมความพยายามทจะจดท ารางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. ....มาตงแตป พ.ศ.๒๕๓๓ โดยคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาตไดแตงตงคณะอนกรรมการพจารณาแนวทาง การด าเนนงานเกยวกบปาชมชน ขน

ในป พ.ศ. ๒๕๓๕ คณะรฐมนตรมมตรบหลกการของรางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... และเสนอตอคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณา

พ.ศ. ๒๕๔๙ คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข ไดเขายดอ านาจในขณะนน เปนเหตใหรางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... ตองตกไป

พ.ศ. ๒๕๕๐ คณะรฐมนตรรบหลกการรางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... และเสนอเขาสสภานตบญญตแหงชาต ผานความเหนชอบทง ๓ วาระ

มการรองคดคานความในรางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... บางมาตราวาขดตอรฐธรรมนญ จงสงใหศาลรฐธรรมนญพจารณาวนจฉย ซงในป พ.ศ.๒๕๕๒ ศาลรฐธรรมนญมค าวนจฉยวา รางพระราชบญญตปาชมชน พ.ศ. .... ตราขนโดยไมถกตองตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญและเปนอนตกไป เนองจากออกเสยงลงคะแนนของสมาชกสภานตบญญตแหงชาตไมครบองคประชมทง ๓ วาระ ดงนน จงสมควรผลกดนใหมกฎหมายปาชมชน ซงไดใชเวลาด าเนนการมาแลวประมาณ ๒๕ ป ใหสามารถออกมามผลบงคบใชโดยเรว โดยปรบปรงจากรางพระราชบญญตเดมฉบบตางๆ ใหมความเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพปญหาและขอเทจจรงมากยงขน รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. .... จะกอใหเกดผลดในดานตางๆ หลายประการ ไดแก

๑) ยงไมมกฎหมายเกยวกบการด าเนนงานดานปาชมชนบญญตไวเปนการเฉพาะ การด าเนนงานจดตงและบรหารจดการปาชมชนทมอยในปจจบน อาศยกฎหมายขางเคยงทเกยวของ ไดแก

- พระราชบญญตปาไม พ.ศ. ๒๔๘๔ หมวดวาดวยการท าไมและการเกบหาของปา - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ หมวดวาดวยการควบคมและรกษา

ปาสงวนแหงชาต - กฎกระทรวงทออกตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ - พระราชบญญตสภาต าบลและองคการบรหารสวนต าบล พ.ศ. ๒๕๓๗

- ๔๕ -

๒) การด าเนนงานจดตงและบรหารปาชมชนทผานมาจนถงปจจบน ปรากฏผลส าเรจ เปนรปธรรม สามารถจดตงไดถง ๙,๐๘๕ หมบาน ในพนท ๓.๘ ลานไร เกดความรวมมอระหวางภาครฐ เจาหนาทของรฐกบประชาชน หากมกฎหมายเฉพาะรองรบ จะท าใหเกดความชดเจนในการปฏบตงาน บทบาทและหนาทของแตละฝาย รวมทง มการด าเนนงานอยางตอเนองไมวาฝายใดจะเขามาเปนรฐบาลเนองจากก าหนดไวในบทบญญตแหงกฎหมาย

๓) จะเปนการรบรองสทธของประชาชนและชมชนในการมสวนรวมใบรหารจด การทรพยากรปาไม สอดคลองกบแนวทางของกฎหมายรฐธรรมนญทมงเนนสทธของประชาชนและการมสวนรวมในการอนรกษสงเสรม และฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๔) ลดปญหาความขดแยงระหวางภาครฐ เจาหนาทของรฐกบประชาชนเกยวกบทรพยากร ปาไมและทดน ปองกนการบกรกเพมเตม

๕) ท าใหประชาชนผยากจนและดอยโอกาส สามารถเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต ไดมากขนอยางเสมอภาคและเปนธรรม ลดปญหาความเหลอมล าในการใชประโยชนจากทรพยากรปาไม

เรองท ๔ : การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (สปก.)

สปก. ไดรบมอบทดนของรฐมาด าเนนการปฏรปทดนประมาณ ๖๐ ลานไรเศษ โดยแบงเปน ๑. ปาสงวนแหงชาตทเสอมโทรม ประมาณ ๔๗.๗ ลานไร แต สปก. ไดกนคนกรมปาไมเนองจาก ไมเหมาะสมตอการเกษตร พนทมสภาพปา พนทซงมภาระผกพน จ านวน ๙.๕ ลานไรเศษ คงเหลอพนทด าเนนการ ๓๘ ลานไรเศษ ๒. ทสาธารณประโยชน ๙.๘ แสนไรเศษ ๓. ทราชพสด ๑.๖ ลานไรเศษ ๔. ทจ าแนกออกจากพนทปาไมถาวร ๙.๘ ลานไรเศษ ทงน พนทซงไดด าเนนการประกาศเปนเขตปฏรปทดนแลว ๓๘ ลานไรเศษ ไดจดทดนใหเกษตรกรแลว ๓๕.๓ ลานไร และคงเหลออยระหวางด าเนนการ ๓.๕ ลานไร

สภาพปญหา

๑. มการเปลยนแปลงการครอบครองทดน สปก. และทดนนคมสรางตนเอง จากมอเกษตรกร ไปสนายทนหรอบคคลทไมมสทธตามกฎหมาย จากการจ าหนาย จาย โอน กนเอง รวมทงการทเกษตรกร ผถอครองทดน สปก. มไดน าทดนซงไดรบจดสรรไปด าเนนการตามวตถประสงค ๒. เสนแนวเขตทดนไมเปนเสนเดยวกนในพนทจรงขอบเขตพนทไมชดเจน มการทบซอนของ แนวเขต โดยเฉพาะทดนปาไม ยงไมมความชดเจนในเรองแผนทแนบทายพระราชกฤษฎการทประกาศแนวเขตปาไมตางๆ เนองจากแผนทดงกลาวมมาตราสวน ๑ : ๕๐,๐๐๐ ท าใหขนาดของเสนทลากเทาปลายดนสอ ๑ มลลเมตร จะเทากบประมาณ ๕๐ เมตร สงผลใหการส ารวจรงวด และจดทดนออกนอกเขตปฏรปจ านวนมาก

- ๔๖ -

ตวอยางการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทนาจะขดกบเจตนารมณของกฎหมาย กรณนคมสรางตนเองล าตะคลอง

๑. บรษท เดอะซนคอล จ ากด ไดรบอนญาตจากกรมพฒนาสงคมและสวสดการ เมอวนท ๒๑ เมษายน ๒๕๕๘ ใหใชทดนในเขตนคมสรางตนเอง ล าตะคอง จงหวดนครราชสมา เนอท ๑๗-๐-๑๑ ไร เพอด าเนนกจการทอยอาศยประเภทคอมโดมเนยม

บรษท ซนคอล ดเวลลอปเมนท จ ากด ไดรบอนญาตจากกรมพฒนาสงคมและสวสดการ เมอวนท ๒๑ เมษายน ๒๕๕๘ ใหใชทดนในเขตนคมสรางตนเอง ล าตะคอง จงหวดนครราชสมา เนอท ๑๒-๐-๒๖ ไร เพอด าเนนกจการทอยอาศยประเภทคอนโดมเนยม

๒. ไดมการหารอโดยหนวยงานทเกยวของไปยงคณะกรรมการกฤษฎกาในกรณดกลาววา ในการด าเนนกจการอนในเขตนคมสรางตนเองของผมสทธในทดนตามพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. ๒๕๑๑ ทมโฉนดทดน นส.๓ หรอ นส.๓ก แลว จะด าเนนการไดประการใด ซงคณะกรรมการกฤษฎกา (กรรมการรางกฎหมายคณะท ๖) ไดใหความเหนโดยสรปวา

๒.๑ การจดตงนคมสรางตนเองตามพระราชบญญตจดทดนเพอการครองชพ พ.ศ. ๒๕๑๑ มวตถประสงคเพอจดสรรทดนของรฐใหประชาชนทไมมทท ากนหรอมแตไมเพยงพอไดมโอกาสเขาถอครองและมสทธในทดนเปนของตนเองส าหรบใชเปนทตงเคหสถานและประกอบอาชพ

๒.๒ พระราชบญญตฉบบนจงไดก าหนดหลกเกณฑในเรองสมาชกนคม และการเขา ท าประโยชนของสมาชกนคม รวมทงก าหนดใหมการควบคมการใชทดนในเขตนคม เพอใหมการใชทดน อยภายในขอบเขตของวตถประสงคในการจดตงนคม ฉะนน เจตนารมณของพระราชบญญตนจงมวตถประสงคทจะใหทดนในเขตนคมอยในความควบคมดแลของอธบดกรมประชาสงเคราะห เพอใหการใชทดนอยภายใตขอบเขตของวตถประสงคในการจดตงนคมตลอดเวลาทยงคงมสภาพเปนนคมสรางตนเอง

จากความเหนของคณะกรรมการกฤษฎกาดงกลาวทดนในเขตนคมสรางตนเอง แมจะมการโอนสทธแกบคคลอนตามกฎหมายแลว แตกไมนาจะมการอนญาตใหใชทดนท ากจการอน (คอนโดมเนยม) ได แตสวนราชการ คอ กรมประชาสงเคราะหในขณะนนไดอาศยมาตรา ๑๕ ของพระราชบญญตทก าหนดหามมใหบคคลใดด าเนนกจการตางๆ เกยวกบทดนในเขตนคมตามทระบไว เวนแต จะไดรบอนญาตจากอธบด กรมประชาสงเคราะหใหมการออกระเบยบกรมประชาสงเคราะหวาดวยการใชทด นท ากจการอนในเขตนคมสรางตนเองซงหากจะท ากจการอนจะตองไดรบอนญาตจากอธบด น าไปสการอนญาตใหเอกชนใชทดน ท ากจการอนๆ (คอนโดมเนยม) ไดเชนกรณของนคมสรางตนเองล าตะคลอง

- ๔๗ -

ขอเสนอเพอแกไขปญหา ๑. เรงรดด าเนนการตรวจสอบการถอครองทดนในเขตปฏรปทดนใหแลวเสรจโดยเรว ใหเปนไปตาม ค าแถลงนโยบายของนายกรฐมนตร พลเอกประยทธ จนทรโอชา เมอวนท ๑๒ กนยายน ๒๕๕๗ ทกลาววา “วนนทดน สปก. เปลยนไปเทาไร ใหไปตรวจสอบใครเปนเจาของทดนทมอบให แลวไปขาย ตอไมได เพราะฉะนน กระทรวงทเกยวของตองรบผดชอบไปด าเนนการปองกนการเปลยนมอไปอยในมอของ ผทไมใชเกษตรกร” จากแผนการตรวจสอบการถอครองทดนในเขตปฏรปทดน โดยกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดก าหนดแผนปฏบตการตรวจสอบพนททงหมดใหแลวเสรจภายใน ๓ ป ระหวางปงบประมาณ ๒๕๕๘ – ๒๕๕๙ – ๒๕๖๐ ซงอาจลาชาเกนสมควร ตองเรงรดด าเนนการใหแลวเสรจโดยเรว โดยเฉพาะในพนทแปลงใหญซงมการครอบครองโดยนายทนหรอกลมอทธพล ๒. ก าหนดระบบและกระบวนการทมสวนรวมของเกษตรกรทไดรบการจดสรรทดน ใหเขามา มสวนควบคมและดแลการใชทดน สปก. ของเกษตรกรแตละรายใหเปนไปตามวตถประสงค ท านองเกยวกบหลกการโฉนดชมชน ซงใหประชาชนเขามมสวนบรหารจดการกนเอง

เรองท ๕ : แผนทกลาง (มาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐)

สภาพปญหา ๑. ทผานมามปญหาทบซอนของแนวเขตทดนในทดนประเภทตางๆ อยางมาก โดยเฉพาะแนวเขตทดนของรฐกบทดนประชาชน แนวเขตทดนปาไม ปาสงวน เขตอทยาน น าไปสปญหาการพพาทเรองแนวเขตทดนระหวางรฐกบประชาชน และระหวางหนวยงานของรฐดวยกน สาเหตมาจากการใชแผนทคนละมาตราสวนของหนวยงานตางๆ ๒. ถงแมวาปจจบน รฐบาลไดก าหนดใหมการท าแผนทมาตราสวนเดยวกน คอ ๑ : ๔,๐๐๐ มาใช และใหทกหนวยงานของรฐปรบมาตราสวนเดมทมอยเขาสมาตราสวนเดยวกน แตยงขาดยทธศาสตรทชดเจน ในการขบเคลอนเรองนอยางมประสทธภาพ ดงนน ควรมการขบเคลอนการใชแผนทมาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐ ดงน ๒.๑ ก าหนดเปาหมายเรงดวนในการตรวจสอบแนวเขตทดนโดยใชแผนทมาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐ ในพนทเขตปฏรปทดน เขตปาสงวน เขตอทยาน และเขตพนทตอเนองระหวางทดนของรฐและประชาชน เพอลดปญหาขอพพาทเกยวกบทดนซงมอยมากและยงไมอาจแกปญหาไดดวยกลไกของ กบร. (คณะกรรมการแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ) ๒.๒ เรงรดแกไขแผนทแนบทายพระราชกฤษฎกาของการประกาศเขตทดนของรฐโดยเรว เพอใหการใชแผนทมาตราสวน ๑ : ๔,๐๐๐ มผลบงคบใชทางกฎหมาย

…………………………………………………………………………………

ภาคผนวก ก.

รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....

ภาคผนวก ก.

บนทกหลกการและเหตผล ประกอบรางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ

พ.ศ. ....

หลกการ

ใหมกฎหมายวาดวยปาชมชนนอกเขตอนรกษ

เหตผล

โดยทเปนการสมควรสงเสรมใหราษฎรไดมสวนรวมกบรฐในการอนรกษ ฟนฟ และพฒนาสภาวะแวดลอม โดยใหราษฎรรวมตวกนเพอจดการ ดแลรกษา และใชทรพยากรปาดวยตนเองอยางยงยน ซงจะท าใหราษฎรมความรสกวาเปนเจาของทรพยากรปา อนจะเปนการสงเสรมใหเกดความรวมมอในการชวยรกษาระบบนเวศธรรมชาตและสภาพแวดลอม ลดการท าลายปาและเปนการพนฟสภาพปา จงจ าเปนตอง ตราพระราชบญญตน

บนทกวเคราะหสรปสาระส าคญของ รางพระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....

_______________________

๑. หลกการและเหตผล ๑.๑ หลกการ ใหมกฎหมายวาดวยปาชมชนนอกเขตอนรกษ ๑.๒. เหตผล โดยทเปนการสมควรสงเสรมใหราษฎรไดมสวนรวมกบรฐในการอนรกษ ฟนฟ และพฒนาสภาวะแวดลอม โดยใหราษฎรรวมตวกนเพอจดการ ดแลรกษา และใชทรพยากรปาดวยตนเองอยางยงยน ซงจะท าใหราษฎรมความรสกวาเปนเจาของทรพยากรปา อนจะเปนการสงเสรมใหเกดความรวมมอในการชวยรกษาระบบนเวศธรรมชาตและสภาพแวดลอมลดการท าลายปาและเปนการฟนฟสภาพปา จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน ๒. ชอพระราชบญญต (รางมาตรา ๑)

พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....” ๓. ค าปรารภ โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยปาชมชนนอกเขตอนรกษ

๔. วนใชบงคบ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป (รางมาตรา ๒) ๕. บทนยามศพท (รางมาตรา ๓) ในพระราชบญญตน

“ปา” หมายความวา พนททมตนไมหรอพชพนธหลากหลายชนด ขนาดตางๆ ขนอย ไมวาทดนนนจะมบคคลไดมาตามประมวลกฎหมายทดนหรอไมกตาม “ปาชมชน” หมายความวา ปาทไดรบอนมตใหจดตงตามพระราชบญญตนและมวตถประสงคเพอการอนรกษทรพยากรปาไม สภาวะแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนอยางสมดลและยงยน การสงเสรมวฒนธรรมประเพณ การฟนฟพนทปาเสอมโทรม และการเสรมสรางความรวมมอ ในการจดการปาชมชน

- ๕๑ -

“ชมชน” หมายความวา กลมประชาชนทรวมตวกนโดยมผลประโยชนและวตถประสงค รวมกนเพอชวยเหลอหรอสนบสนนกน หรอท ากจกรรมอนชอบดวยกฎหมายและศลธรรมรวมกน หรอด าเนนการอนอนเปนประโยชนรวมกนของสมาชก มการด าเนนการอยางตอเนองและมระบบบรหารจดการและการแสดงเจตนาแทนกลมได

“เขตอนรกษ” หมายความวา เขตอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปาตามกฎหมายวาดวยการนน หรอเขตอนทเปนพนทตนน าล าธารหรอพนททมคณคาของ สงแวดลอมอนควรแก การอนรกษตามทก าหนดในกฎกระทรวง “ไม” หมายความวา ไมทกชนดทงทเปนตน กอ หรอเถา ไมวายงยนตนหรอลมลงแลว และใหหมายความรวมถงราก ปม ตอ หนอ กง ตา หว เหงา เศษ ปลายหรอสวนหนงสวนใดของไม ไมวาจะถกตด ฟน เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอกระท าโดยวธการอนใด “ท าไม” หมายความวา ตด ฟน กาน โคน ลด เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอชกลากไมทมอยในปา หรอน าไมทมอยในปาออกจากปาดวยประการใด ๆ

“การใชประโยชนจากปา” หมายความวา การใชประโยชนจากผลผลตไม เชน ตด ฟน กาน โคน ลด เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอชกลากไมทมอยในปาหรอน าไมทมอยในปาออกจากปาดวยประการใด ๆ และใหหมายความรวมถงการหาของปาดวย “ของปา” หมายความวา สงตาง ๆ ทเกดขนหรอมอยในปา ดงตอไปน (๑) ฟน ไมไผ เปลอกไม ใบไม ดอกไม เมลด ผลไม หนอไม ชนและยางไม (๒) หญา ออ พง แขม ปรอ คา กก กระจด กด เหด และพชอน (๓) ครง รงผง น าผง ขผง มลคางคาว (๔) สตวน า สตวครงบกครงน า แมลง รวมทงไขของแมลง ทไมใชสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองตามกฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา (๕) ดน หน กรวด และทราย ทไมใชแรตามกฎหมายวาดวยแร “ความหลากหลายทางชวภาพ” หมายความวา ความหลากหลายของสงมชวตทงมวล และใหหมายความรวมถงความหลากหลายทางพนธกรรม ทางชนดพนธ และทางระบบนเวศอนเปนถนก าเนดของสงมชวตเหลานน “สมาชกปาชมชน” หมายความวา สมาชกของชมชนทมการประกาศจดตงปาชมชนและไดปฏบตตามพระราชบญญตน “ทรพยสนสวนกลาง” หมายความวา เงนและทรพยสนทไดมาเพอใชในการจดการปาชมชน ไมทสมาชกปาชมชนรวมกนปลกในบรเวณเพอการใชสอย หรอทรพยสนทสมาชกปาชมชนรวมกนจดท า ในการจดการปาชมชน “องคกรเอกชน” หมายความวา องคกรทไดจดทะเบยนเปนนตบคคลทมวตถประสงคดาน การคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตหรอองคกรอนทไมไดเปนนตบคคลแตมผลงานดาน การคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตเปนทประจกษ และมคณสมบตอน ๆ ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

- ๕๒ -

องคกรเอกชนตามวรรคหนงตองด าเนนการโดยมใชเปนการหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน และจะตองด าเนนการอยางตอเนองมาแลวไมนอยกวาสองป “เจาหนาทปาชมชน” หมายความวา ผซงคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดพจารณาแตงตงจากขาราชการสงกดกรมปาไม สมาชกปาชมชนซงไดรบการเสนอชอโดยคณะกรรมการจดการปาชมชน หรอบคคลซงไดรบการเสนอชอโดยองคกรเอกชนในทองถน หรอองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหปฏบตการตามพระราชบญญตน “พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ก านน ผใหญบานทมปาชมชนอยในเขตรบผดชอบ คณะกรรมการจดการปาชมชนของปาชมชนแหงนน และผซงอธบดแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน “อธบด” หมายความวา อธบดกรมปาไม “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

๖. บทรกษาการตามพระราชบญญตน (รางมาตรา ๔) ใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรกษาการตามพระราชบญญตนและใหมอ านาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

๗. ก าหนดวตถประสงคในการจดตงปาชมชน (รางมาตรา ๕) ปาชมชนทจดตงขนตองเปนไปเพอวตถประสงค ดงตอไปน (๑) การอนรกษทรพยากรปาไม สภาวะแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ (๒) การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในปาชมชนอยางสมดลและยงยน (๓) การสงเสรมวฒนธรรมประเพณทหลากหลายของชมชนในการอนรกษ การฟนฟ การพฒนา การควบคม ดแล และการใชทรพยากรธรรมชาตในปา (๔) การฟนฟพนทปาเสอมโทรมโดยการปลกปาทดแทนในบรเวณเพอการใชสอยในปาชมชนและสงเสรมการปลกสมนไพรในปาชมชน (๕) การเสรมสรางความรวมมอในการจดการปาชมชน

๘. การก าหนดใหพนทปาทมการจดตงเปนปาชมชนแลว ใหคงอยภายใตบงคบกฎหมายอนทเกยวของตอไป เวนแตพระราชบญญตนจะไดบญญตไวเปนอยางอน (รางมาตรา ๖) พนทปาทมการจดตงเปนปาชมชนแลว ใหคงอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยปาไม กฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาตหรอกฎหมายอนทเกยวของตอไป เวนแตพระราชบญญตนจะไดบญญตไวเปนอยางอน

บทบญญตตามพระราชบญญตนไมเปนการตดสทธในการจดการปาในรปแบบปาชมชนทไดด าเนนการอยแลว

- ๕๓ -

๙. คณะกรรมการนโยบายปาชมชน ๙.๑ องคประกอบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (รางมาตรา ๗)

ใหมคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อธบดกรมทดน และผทรงคณวฒอกแปดคน ซงแตงตงจากผแทนองคกรเอกชนสองคน ผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคล สองคน และผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนสคน เปนกรรมการ ใหอธบดกรมปาไม เปนกรรมการและเลขานการ อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนผชวยเลขานการ

ใหคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการผทรงคณวฒจากบญชรายชอผทรงคณวฒ ซงคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเสนอตามมาตรา ๑๗

๙.๒ วาระการด ารงต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒ (รางมาตรา ๘) ใหกรรมการผทรงคณวฒมวาระด ารงต าแหนงคราวละสามป กรรมการซงพนจากต าแหนงอาจไดรบแตงตงอกไดแตไมเกนสองวาระตดตอกน ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงตามวาระแตยงมไดแตงตงกรรมการผทรงคณวฒขนใหม ใหกรรมการผทรงคณวฒนนปฏบตหนาทตอไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงตงกรรมการ ผทรงคณวฒใหม ซงตองแตงตงภายในหนงรอยแปดสบวน

๙.๓ การพนจากต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒ (รางมาตรา ๙) นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๘ วรรคหนง กรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) เปนบคคลลมละลาย (๔) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๖) เมอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามใหพนจากต าแหนง ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงกอนวาระ ใหคณะรฐมนตรแตงตงผ อนเปนกรรมการผทรงคณวฒแทน โดยใหน าความในมาตรา ๗ วรรคสอง และมาตรา ๑๗ วรรคหนง มาใชบงคบ โดยอนโลม เวนแตวาระการด ารงต าแหนงของกรรมการจะเหลอไมถงเกาสบวน คณะรฐมนตรจะไมแตงตงกได และใหผไดรบแตงตงอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการผทรงคณวฒซงตนแทน

- ๕๔ -

๙.๔ อ านาจหนาทของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (รางมาตรา ๑๐) คณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายในการจดตงและจดการปาชมชน หรอพจารณาใหความเหนในเรองทเกยวกบปาชมชนตามทคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรมอบหมาย (๒) เสนอแนะในการออกกฎกระทรวงตามพระราชบญญตน (๓) ก าหนดระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน (๔) ก าหนดระเบยบเกยวกบหลกเกณฑการแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามมาตรา ๑๘ (๕) จดท าบญชรายชอบคคลซงมความร ความเชยวชาญ มผลงาน และประสบการณทเกยวของกบกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคตามมาตรา ๕ เพอใหผวาราชการจงหวดแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒ ในคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (๖) จดท ารายงานเกยวกบสภาพโดยรวมของปาชมชนทวประเทศพรอมทงเสนอความเหนตอคณะรฐมนตรปละหนงครง เพอเปนแนวทางในการสงเสรมการอนรกษการฟนฟสภาพธรรมชาตในปาชมชน หรอการสนบสนนการจดการปาชมชน (๗) พจารณาอทธรณมตเกยวกบการขอจดตงหรอเพกถอนปาชมชน (๘) พจารณาอทธรณค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทสงการตามมาตรา ๔๖ และพจารณาการน าเสนอของอธบดตามมาตรา ๔๘ (๙) ปฏบตการอนใดทกฎหมายก าหนดใหเปนหนาทของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ในการเสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายในการจดตงและจดการปาชมชนตาม (๑) และการเสนอแนะในการออกกฎกระทรวงตาม (๒) ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนรบฟงความคดเหนของประชาชนทเกยวของเพอประกอบการพจารณาเสนอความเหนและเสนอแนะดวย ทงน ตามหลกเกณฑการรบฟงความคดเหนของประชาชนทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

๙.๕ การออกระเบยบวาดวยการอนรกษ การฟนฟ การพฒนา การควบคมดแล และการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตในปาชมชน (รางมาตรา ๑๑) ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนดระเบยบวาดวยการอนรกษ การฟนฟ การพฒนา การควบคมดแล และการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตในปาชมชน ระเบยบตามวรรคหนงจะก าหนดเปนแนวทางเพอใหคณะกรรมการจดการปาชมชนไปด าเนนการออกขอบงคบใหเหมาะสมกบสภาพของแตละปาชมชนกได

๙.๖ องคประชมของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนและคาเบยประชม (รางมาตรา ๑๒ และ รางมาตรา ๑๓)

- การประชมคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงหนงของจ านวนกรรมการทงหมดจงจะเปนองคประชมในการประชมคณะกรรมการ

ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหทประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

- ๕๕ -

ในการปฏบตหนาท ประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมสวนไดเสยโดยตรงหรอโดยออมในเรองทคณะกรรมการพจารณา ใหประธานกรรมการหรอกรรมการผนนแจงใหทประชมทราบและใหทประชมพจารณาวากรรมการผนนสมควรจะอยในทประชมและหรอมมตในการประชมเรองนนไดหรอไม ทงน ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายก าหนด

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหน งใหม เสยงหน ง ในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

- ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนไดรบเบยประชม คาพาหนะ คาเบยเลยง คาเชาทพก และคาใชจายอยางอน ตามระเบยบทกระทรวงการคลงก าหนด

๙.๗ การแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการแทนคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (รางมาตรา ๑๔) ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอ านาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดแทนคณะกรรมการนโยบายปาชมชนได

๙.๘ การปฏบตหนาทของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนและคณะอนกรรมการ (รางมาตรา ๑๕) ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนและคณะอนกรรมการตามมาตรา ๑๔ มอ านาจเรยกใหสวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานของรฐ หรอบคคลใดมาใหขอเทจจรงหรอใหสงเอกสารเพอประกอบการพจารณาได

๙.๙ องคประกอบของคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒ (รางมาตรา ๑๖ ) เพอประโยชนในการสรรหาบคคลใหคณะรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ใหมคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒ ประกอบดวยผแทนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผแทนส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และกรรมการอนอกเกาคน ซงแตงตงจากผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลทมคณะหรอสาขาวชาเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษระบบนเวศ หรอสงคมศาสตรเกยวกบ ปาชมชนจ านวนสามคน แตงตงจากผแทนองคกรเอกชนจ านวนสามคน และผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนจ านวนสามคน เปนกรรมการ การแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคล ใหอธการบดด าเนนการใหอาจารยในคณะหรอสาขาวชาดงกลาวตามวรรคหนงเปนผคดเลอกกนเองสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลสถาบนละหนงคน ใหอธการบดจากทกสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลรวมกนคดเลอกใหเหลอสามคนแลวเสนอชอตอรฐมนตร สวนการแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนองคกรเอกชน ใหรฐมนตรด าเนนการใหองคกรเอกชนเปนผคดเลอกกนเองและเสนอชอตอรฐมนตร ส าหรบการแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชน ใหรฐมนตรด าเนนการใหคณะกรรมการจดการปาชมชนเปนผคดเลอกกนเองและเสนอชอตอรฐมนตร การแตงตงกรรมการสรรหาตามวรรคสอง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไว ในกฎกระทรวง

- ๕๖ -

ใหคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเลอกกรรมการดวยกนเองเปนประธานกรรมการคนหนงและเลขานการอกคนหนง ใหกรมปาไมปฏบตหนาทฝายเลขานการของคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒ และใหน ามาตรา ๘ และมาตรา ๙ มาใชบงคบโดยอนโลม

๙.๑๐ การก าหนดใหคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเสนอรายชอบคคลไดรบแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตอคณะรฐมนตร (รางมาตรา ๑๗) ใหคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเสนอรายชอบคคลซงมความร ความเชยวชาญ มผลงานและประสบการณทเกยวของกบกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคตามมาตรา ๕ ทสมควรไดรบแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตอคณะรฐมนตรเปนจ านวนสองเทาของต าแหนงกรรมการผทรงคณวฒทจะมการแตงตงหรอแตงตงแทน หลกเกณฑและวธการสรรหาและการเสนอรายชอบคคลผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชนใหก าหนดในกฎกระทรวง ๑๐. คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ๑๐.๑ องคประกอบของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๑๘) ใหมคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ประกอบดวยผวาราชการจงหวดหรอรองผวาราชการจงหวดซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย เปนประธานกรรมการ ผซงผวาราชการจงหวดแตงตงจากผแทนผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนหนงคน ผแทนสมาชกสภาทองถนหนงคน ขาราชการหรอพนกงานของหนวยงานอนของรฐซงปฏบตหนาทอยในจงหวดนนสามคน และผทรงคณวฒจ านวนเจดคน เปนกรรมการ และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เปนกรรมการและเลขานการ หลกเกณฑการแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนดตามมาตรา ๑๐ (๔) การแตงตงกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง ใหผวาราชการจงหวดพจารณาแตงตงจากผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลหรอเทยบเทาทมคณะหรอสาขาวชาเกยวกบการจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษระบบนเวศ หรอสงคมศาสตรเกยวกบปาชมชนสองคน ผแทนองคกรเอกชนสองคน ตามบญชรายชอทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนจดท าขนตามมาตรา ๑๐ (๕) และใหแตงตงจากผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนสามคน ใหน ามาตรา๘ มาตรา ๙ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๕ มาใชบงคบกบการด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒ และการปฏบตหนาทของคณะกรรมการ ปาชมชนประจ าจงหวดโดยอนโลม

- ๕๗ -

๑๐.๒ อ านาจหนาทของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๑๙) คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) พจารณาค าขอเพมหรอลดเขตปาชมชน หรอเพกถอนปาชมชน และด าเนนการตรวจสอบเกยวกบรายละเอยดทระบในค าขอจดตงเปนปาชมชน (๒) ประกาศค าขอใหจดตงปาชมชน เพมหรอลดเขตปาชมชน หรอเพกถอนปาชมชน และพจารณาค าคดคาน (๓) ถอดถอนกรรมการจดการปาชมชน (๔) แตงตงและถอดถอนเจาหนาทปาชมชน (๕) พจารณาอทธรณมตการใหพนจากการเปนสมาชกปาชมชนตามมาตรา ๒๘ วรรคสอง (๖) พจารณาอนมตแผนจดการปาชมชน พจารณาใหความเหนชอบขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และพจารณาค าขออนญาตตามมาตรา ๔๓ (๗) ใหค าแนะน าปรกษาและความชวยเหลอทางวชาการตอคณะกรรมการจดการปาชมชน ในการจดการปาชมชน (๘) ควบคม ดแล การจดการปาชมชนของคณะกรรมการจดการปาชมชนใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และแผนจดการปาชมชน (๙) ตรวจสอบ ตดตาม และประเมนผลการจดการปาชมชนในจงหวดแลวจดท ารายงานเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนอยางนอยปละหนงครง ตามระเบยบคณะกรรมการ นโยบายปาชมชนก าหนด (๑๐) ปฏบตการอนใดตามทคณะรฐมนตร รฐมนตร หรอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอบหมาย ๑๑. การจดตงปาชมชน ๑๑.๑ หลกเกณฑและวธการในการขอจดตงปาชมชน (รางมาตรา ๒๐) ชมชนในทองทใดทอยใกลพนทปาซงอยนอกเขตอนรกษ และอยในสภาพทจะดแลรกษาปานนได หากประสงคจะจดตงปาชมชนในทองทนน ใหบคคลซงมอายตงแตสบแปดปบรบรณขนไป ทมภมล าเนาในทองทนนไมนอยกวาหาปและอยในสภาพทสามารถเขาไปดแลรกษาปาทจะขอจดตงเปนปาชมชนไดจ านวนตงแตหาสบคนขนไป ตงตวแทนยนค าขอเปนหนงสอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดแหงทองททปานนตงอย เพอใหจดตงปาชมชนได ค าขอตองมรายละเอยด ดงตอไปน (๑) วตถประสงคของปาชมชน (๒) รายชอและประวตโดยสงเขปของผขอจดตงปาชมชนและผขอเปนสมาชกปาชมชนซงมคณสมบตตามกฎกระทรวงทออกตามความในมาตรา ๒๗ วรรคสอง (๓) ความเปนมาของชมชนโดยสงเขปและสภาพพนททขอจดตงปาชมชนพรอมทงแผนทสงเขปแสดงอาณาเขตและเขตตดตอ

- ๕๘ -

(๔) แผนจดการปาชมชน โดยแสดงใหเหนการอนรกษ การฟนฟ การพฒนาหรอการควบคมดแลสภาวะแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในปาชมชน วธด าเนนการ และรายการอนทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด กรณพนทปาทน ามาจดตงปาชมชนเปนพนททมบคคลถอกรรมสทธหรอมสทธครอบครองและใชประโยชนตามกฎหมาย จะตองมหนงสอยนยอมตกลงจากผถอกรรมสทธหรอมสทธครอบครองและใชประโยชนใหชมชนน าพนทนนไปจดตงเปนปาชมชน ทงน หนงสอยนยอมตกลงใหเปนไปตามแบบทคณะกรรมการก าหนด ในพนทปาชมชนจะตองก าหนดเปนเขตเพอการจดการปาชมชนอยางนอยประกอบด วย เขตเพอการอนรกษ เขตเพอการฟนฟ และเขตเพอการใชสอย ทงน ใหสอดคลองกบสภาพความเปนอยและวตถประสงคของปาชมชน หลกเกณฑและวธการในการยนค าขอและการอนมตใหจดตงปาชมชนใหก าหนดในกฎกระทรวง

๑๑.๒ การปดประกาศค าขอจดตงปาชมชนโดยคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๒๑) เมอไดรบค าขอจดตงปาชมชนแลว ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดปดประกาศค าขอจดตงปาชมชนภายในเจดวนนบแตวนทรบค าขอจดตงปาชมชนนนไวในทเปดเผย ณ ศาลากลางจงหวด ทท าการอ าเภอหรอกงอ าเภอทองท ทท าการองคกรปกครองสวนทองถน ทท าการก านนทองท ทท าการผใหญบาน และทเปดเผยเหนไดงายในหมบานพนทนนโดยใหลงวนททปดประกาศในประกาศนนดวย เมอพนสามสบวนนบแตวนปดประกาศค าขอตามวรรคหนง และไมมการยนค าขอจดตงปาชมชนในพนทปาเดยวกนโดยระบเขตปาชมชนทจะขอจดตงซอนกน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดด าเนนการตอไปตามมาตรา ๒๒ ในระหวางเวลาสามสบวนนบแตวนปดประกาศค าขอตามวรรคหนง หากมการยนค าขอจดตง ปาชมชนในพนทปาเดยวกนมากกวาหนงค าขอ โดยแตละค าขอระบเขตปาชมชนทจะขอจดตงซอนพนทกนทงหมดหรอบางสวน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจดใหมการประชมผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนเพอท าความตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตงปาชมชนเปนค าขอเดยวกน ในกรณทผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนสามารถตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตงปาชมชนเปนค าขอเดยวกนได ใหถอวาค าขอจดตงปาชมชนแตละค าขอทยนไวแตแรกเปนอนตกไป และถอวาค าขอจดตงปาชมชนทผยนค าขอแตละรายตกลงรวมกนจดท าเปนค าขอเดยวกนนนเปนค าขอทยนตามมาตรา ๒๐ และใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดด าเนนการตอไปตามมาตรา ๒๒ ในกรณทผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนไมสามารถตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตง ปาชมชนเปนค าขอเดยวกนได ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเปนผมอ านาจวนจฉย หลกเกณฑและวธการจดการประชม ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการปาชมชนก าหนด

๑๑.๓ การแตงตงเจาหนาทปาชมชน เพอท าการตรวจสอบขอเทจจรงเกยวกบกบรายละเอยดทระบในค าขอจดตงปาชมชน (รางมาตรา ๒๒) ภายในสบหาวนนบแตวนท ไดขอยต เกยวกบค าขอจดต งปาชมชนตามมาตรา ๒๑ ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดแตงตงเจาหนาทปาชมชน เพอท าการตรวจสอบขอเทจจรงเกยวกบ

- ๕๙ -

รายละเอยดทระบในค าขอ และใหเจาหนาทปาชมชนรายงานผลการตรวจสอบตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบแตงตงเพอด าเนนการดงกลาว การตรวจสอบและรายงานตามวรรคหนงใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด และใหเจาหนาทปาชมชนเสนอความเหนวาสภาพพนทตามค าขอนนควรจดตงเปนปาชมชนหรอไม และควรเปนปาชมชนทมวตถประสงคอยางไร หรอมขอสงเกตประการใดเกยวกบค าขอจดตงปาชมชน

๑๑.๔ การปดประกาศค าขอลารายงานผลการตรวจสอบโดยสรปไวในทเปดเผย (รางมาตรา ๒๓) เมอไดรบรายงานผลการตรวจสอบตามมาตรา ๒๒ แลว ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดปดประกาศค าขอและรายงานผลการตรวจสอบโดยสรปไวในทเปดเผยเปนเวลาสามสบวน และสงค าขอและรายงานผลการตรวจสอบโดยสรปนนใหกรมประชาสมพนธเพอเผยแพรเปนเวลาเจดวน การปดประกาศค าขอและรายงานผลการตรวจสอบตามวรรคหนงใหปฏบตตามความในมาตรา ๒๑ โดยอนโลม ใหหนวยงานของรฐและบคคลใดไมวาจะอยในทองทนนหรอไม มสทธท าหนงสอแสดงขอคดคานหรอความเหนเกยวกบการจดตงปาชมชนไดภายในเกาสบวนนบแตวนครบก าหนดเวลาตามวรรคหนง

๑๑.๕ การพจารณาค าขอและรายงานผลการตรวจสอบของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๒๔) ในการพจารณาค าขอและรายงานผลการตรวจสอบ คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจะมหนงสอแจงใหหนวยงานของรฐทรบผดชอบดแลพนท ตวแทนองคกรเอกชนในพนทหรอผมหนงสอคดคานหรอแสดงความเหนมาใหขอเทจจรงหรอความเหนเพอประกอบการพจารณาเกยวกบการจดตงปาชมชนกได และคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวน ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเหนวารายละเอยดในค าขอดงกลาวไมถกตองหรอไมเหมาะสม คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจสงใหผขอจดตงปาชมชนแกไขได ในกรณทผขอจดตงปาชมชนมไดแกไขหรอด าเนนการตามค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดภายในเวลาทก าหนด ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจพจารณาค าขอนนตามทเหนควรตอไป

๑๑.๖ การแจงมตเกยวกบการจดตงปาชมชนและสทธในการอทธรณมตจดตงปาชมชน (รางมาตรา ๒๕) ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมตใหจดตงปาชมชนตามค าขอ หรอใหจดตง ปาชมชนเพยงบางสวนหรอโดยก าหนดเงอนไข หรอมมตไมใหจดตงปาชมชน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดแจงมตดงกลาวใหผขอจดตงปาชมชนและผมหนงสอคดคานหรอแสดงความเหนทราบภายในสบหาวนนบแตวนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมต ผขอจดตงปาชมชนหรอผมหนงสอคดคานมสทธอทธรณมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนงตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจง

- ๖๐ -

ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณาอทธรณใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ค าวนจฉยของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนใหเปนทสด และใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดปฏบตใหเปนไปตามค าวนจฉยดงกลาว

หนงสอแจงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ค าอทธรณของผยนค าขอหรอ ผมหนงสอคดคาน และค าวนจฉยของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ตองแสดงเหตผลและรายละเอยดโดยชดแจง

๑๑.๗ กรณทไมมการอทธรณมตเกยวกบการจดตงปาชมชน (รางมาตรา ๒๖) ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมตใหจดตงปาชมชนไดและปรากฏวาไมม การอทธรณจนพนก าหนดระยะเวลาอทธรณแลว ใหรายงานอธบดเพอพจารณา หากอธบดไมเหนชอบกบมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดใหน าเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณา และใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลม ในกรณทอธบดเหนชอบดวยกบมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด หรอในกรณทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณารายงานทไดรบจากอธบดตามวรรคหนง หรอพจารณาอทธรณค าขอจดตงปาชมชนตามมาตรา ๒๕ วรรคสาม แลวมค าวนจฉยใหจดตงปาชมชนได ใหอธบดประกาศการอนมตจดตงปาชมชนในราชกจจานเบกษา โดยมสาระส าคญตามทก าหนดในระเบยบของคณะกรรมการ นโยบาย ปาชมชน การจดตงปาชมชนมผลเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ๑๒. การจดการปาชมชน ๑๒.๑ การเปนสมาชกปาชมชน (รางมาตรา ๒๗) เมอไดมประกาศการจดตงปาชมชนแลว ใหผซงมรายชออยในบญชตามมาตรา ๒๐ วรรคสอง (๒) เปนสมาชกปาชมชน ประเภทและคณสมบตของสมาชกปาชมชน การแกไขเปลยนแปลงสมาชกปาชมชน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง

๑๒.๒ หนาทของสมาชกปาชมชน (รางมาตรา ๒๘) สมาชกปาชมชนมหนาทในการดแลรกษาปาชมชน ดงน (๑) ปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และแผนจดการปาชมชน (๒) รวมมอกบทางราชการในการดแลรกษาปาชมชน สตวปา และทรพยากรธรรมชาตในปาชมชน สมาชกปาชมชนทฝาฝนหรอไมปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน คณะกรรมการจดการปาชมชนจ านวนสามในสของคณะกรรมการจดการปาชมชนทงหมดเทาทมอยตองมมตใหสมาชกปาชมชนผนนพนจากการเปนสมาชกปาชมชน

- ๖๑ -

๑๒.๓ การเลอกตงคณะกรรมการจดการปาชมชน (รางมาตรา ๒๙) ใหสมาชกปาชมชนซงมอายตงแตสบแปดปบรบรณขนไปเลอกตงคณะกรรมการจดการปาชมชนภายในเกาสบวนนบแตวนจดตงปาชมชน หลกเกณฑและวธการเลอกตง คณสมบต การด ารงต าแหนงและจ านวนกรรมการจดการปาชมชน ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง และใหกรมปาไมมอบหมายใหเจาหนาทในสงกดกรมปาไมรวมเปนคณะกรรมการจ านวนหนงคน

๑๒.๔ อ านาจหนาทของคณะกรรมการจดการปาชมชน (รางมาตรา ๓๐) ใหคณะกรรมการจดการปาชมชนมอ านาจหนาทจดการปาชมชนใหเปนไปตามวตถประสงคของปาชมชนและแผนจดการปาชนชนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดอนมต และมหนาทดงตอไปน (๑) รวมมอกบพนกงานเจาหนาทในการจดใหมหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนตามมาตรา ๓๕ (๒) ออกขอบงคบเกยวกบการจดการปาชมชน หลกเกณฑการรบบคคลเปนสมาชกปาชมชน และการจดการทรพยสนสวนกลางของปาชมชน ทงน ใหสอดคลองกบวตถประสงคของปาชมชน และไมขดแยงกบระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (๓) ดแลรกษาทรพยสนสวนกลางของปาชมชน (๔) ดแลใหสมาชกปาชมชนปฏบตหนาททก าหนดตามพระราชบญญตน (๕) สงใหผหนงผใดออกจากปาชมชนหรอใหกระท าการหรองดเวนกระท าการใด ๆ ในเขตปาชมชน เพอใหเปนไปตามขอบงคบตาม (๒) หรอพระราชบญญตน (๖) ไกลเกลยหรอประนประนอม เมอสมาชกปาชมชนเกดความขดแยงในการจดการปาชมชน (๗) มมตใหรบบคคลเปนสมาชกปาชมชนหรอใหสมาชกปาชมชนพนจากการเปนสมาชกปาชมชน (๘) ด าเนนการตามทเหนสมควร เพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน (๙) ปฏบตการอนใดตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน หรอตามทคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชน หรอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ก าหนดใหเปนหนาทของคณะกรรมการจดการปาชมชน การออกขอบงคบตาม (๒) จะตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกอน

๑๒.๕ การจดท าแผนจดการปาชมชน (รางมาตรา ๓๑) แผนจดการปาชมชนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดอนมตแลวใหใชบงคบไดเปนเวลาสามป ใหคณะกรรมการจดการปาชมชนเสนอแผนจดการปาชมชนตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกอนแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายไมนอยกวาหกเดอน เมอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดอนมตแผนจดการปาชมชนแลว ใหน ามาใชบงคบถดจากวนทแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายลงหร อในวนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนด แลวแตกรณ และใหน ามาตรา ๒๕ มาใชบงคบโดยอนโลม ในระหวางทแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายลง ถาคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดยงไมอนมตแผนจดการปาชมชนใหม ใหน าแผนจดการปาชมชนเดมมาใชตอไปจนกวาจะมการอนมตแผนจดการ ปาชมชนใหม

- ๖๒ -

๑๒.๖ การขอเปลยนแปลงเขตปาชมชน ปรบปรงแผนการจดการปาชมชน หรอเพกถอนปาชมชน (รางมาตรา ๓๒) ในกรณทมเหตอนสมควร คณะกรรมการจดการปาชมชนอาจขอเปลยนแปลงเขตปาชมชน ปรบปรงแผนจดการปาชมชน หรอขอใหเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอบางสวนได แตตองแสดงเหตผลและรายละเอยดโดยชดแจง และใหน ามาตรา ๒๐ มาตรา ๒๒ มาตรา ๒๓ มาตรา ๒๔ มาตรา ๒๕ และมาตรา ๒๖ มาใชบงคบโดยอนโลม

๑๒.๗ ก าหนดใหมหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนแสดงแนวเขตปาชมชน (รางมาตรา ๓๓) พนกงานเจาหนาทตองจดใหมหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนแสดงแนวเขตปาชมชน บรเวณเพอการอนรกษ และบรเวณเพอการใชสอยไวตามสมควร เพอใหประชาชนเหนไดวาเปนเขตปาชมชน และคณะกรรมการจดการปาชมชนและสมาชกปาชมชนตองใหความรวมมอในการด าเนนการนดวย

๑๒.๘ การใชประโยชนจากปาชมชน (รางมาตรา ๓๔) ภายในปาชมชน สมาชกปาชมชนมสทธใชประโยชนจากผลผลตและบรการปาชมชน (๑) การใชประโยชนจากปาใหท าไดเฉพาะในบรเวณทก าหนดเปนพนททก าหนดเปนเขตเพอ การใชสอย ใหท าไดตามความจ าเปนในการด ารงชพและการใชสอยของสมาชกปาชมชน เศรษฐกจครวเรอนหรอใชในกจกรรมสาธารณะภายในชมชนนน ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด ทงน ตองสอดคลองกบแผนการจดการปาชมชนทไดรบอนมต โดยค านงถงความสอดคลองกบสภาพพนท วฒนธรรม และความยงยน (๒) การใชประโยชนจากปาเพอการสนทนาการหรอการทองเทยวใหเปนไปตามระเบยบของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ใหคณะกรรมการปาชมชนจดท าทะเบยนตนไมซงสมาชกปาชมชนไดปลกขนตาม (๑) ทงน หลกเกณฑและวธการใหเปนไปตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

๑๒.๙ ก าหนดใหไ มและของปาท ไดจากปาชมชนทท าโดยถกตองตามกฎหมายไมตอง เสยคาธรรมเนยม คาภาคหลวง หรอคาใชจายในการบ ารงปาตามกฎหมายวาดวยปาไมและกฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต (รางมาตรา ๓๕ ) บรรดาไมและของปาทไดจากปาชมชนทท าโดยถกตองตามระเบยบของคณะกรรมการ นโยบายปาชมชน ขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และแผนจดการปาชมชนตามพระราชบญญตน ไมตองเสยคาธรรมเนยม คาภาคหลวง หรอคาใชจายในการบ ารงปาตามกฎหมายวาดวยปาไมและกฎหมายวาดวย ปาสงวนแหงชาต

๑๒.๑๐ อ านาจในการด าเนนคดของกรรมการจดการปาชมชน (รางมาตรา ๓๖ รางมาตรา ๓๗ และรางมาตรา ๓๘) - ใหกรรมการจดการปาชมชนจ านวนสองในสามของคณะกรรมการจดการปาชมชนทงหมดเทาทมอยมอ านาจท านตกรรมใด ๆ ผกพนทรพยสนสวนกลางของปาชมชนและด าเนนคดเกยวกบทรพยสนสวนกลางของปาชมชนได (รางมาตรา ๓๖)

- ๖๓ -

- ในกรณทมผฝาฝนพระราชบญญตน หรอระเบยบ หรอขอบงคบทออกตามพระราชบญญตน และกอใหเกดความเสยหายแกสตว พช ทรพยากรธรรมชาต หรอส งแวดลอมในปาชมชน ใหกรมปาไมหรอคณะกรรมการจดการปาชมชนมอ านาจฟองเรยกคาสนไหมทดแทน ดงตอไปน (๑) คาใชจายทรฐไดจายไปในการเคลอนยายสงทกอใหเกดความเสยหาย หรอกระท าใหสงนนหมดสภาพความเปนอนตราย หรอความเปนพษ ตลอดจนการน าเอาของนนมาเกบ กก หรอรกษาไว (๒) คาใชจายทรฐไดจายไปในการท าใหทรพยากรธรรมชาตกลบคนมาสสภาพเดม (๓) คาใชจายทรฐไดจายไปในการชวยเหลอบคคลหรอทรพยสนของบคคลอน เนองในความเสยหายนน (๔) คาด าเนนงานตาง ๆ ของรฐในการประเมนความเสยหายและประเมนคาใชจาย ในการเยยวยาผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และสขภาพของบคคล (๕) คาใชจายตาง ๆ ทรฐไดจายในการด าเนนการใด ๆ เพอใหไดรบคาสนไหมทดแทนตามกฎหมาย เชน คาใชจายทรฐจายเปนคาท างานของเจาหนาทของรฐ คาใชจายในการรวบรวม พยานหลกฐานและการด าเนนคดในศาล และคาธรรมเนยมในศาล (๖) มลคาของทรพยากรธรรมชาตทตองเสยหาย ในการก าหนดคาสนไหมทดแทนนอกจากดอกเบยผดนดทตองไดรบแลว ใหค านงถง การเปลยนแปลงมลคาของเงนตราตงแตเวลาทละเมดจนถงเวลาทช าระคาสนไหมทดแทนประกอบดวย (รางมาตรา ๓๗) - ในการด าเนนคดตามมาตรา ๓๖ และมาตรา ๓๗ คณะกรรมการจดการปาชมชนอาจขอใหพนกงานอยการด าเนนคดใหกได และใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมตามทก าหนดในกฎกระทรวง กรณเกดการเสยหายแกทรพยสนสวนกลางของปาชมชนและคณะกรรมการจดการปาชมชนมไดด าเนนการฟองรอง ใหอธบดมอ านาจสงเรองใหพนกงานอยการฟองรองคดดงกลาวเพอเรยกรองคาเสยหายเพอจายใหเปนทรพยสนสวนกลางของปาชมชนนนได (รางมาตรา ๓๘) ๑๓. การควบคมดแลปาชมชน ๑๓.๑ อ านาจหนาทควบคมดแลปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๓๙) ปาชมชนทไดรบอนมตใหจดตงขนในจงหวดใด ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดนนมอ านาจหนาทเกยวกบปาชมชนนนตามพระราชบญญตน

๑๓.๒ อ านาจและหนาทของเจาหนาทปาชมชน (รางมาตรา ๔๐) เจาหนาทปาชมชนมอ านาจและหนาท ดงตอไปน (๑) ตรวจสอบพนทและตรวจตราดแลการด าเนนการและกจการตาง ๆ ในปาชมชน (๒) แนะน า ใหความร สงเสรม และสนบสนนการด าเนนงานของคณะกรรมการจดการ ปาชมชนใหเปนไปตามพระราชบญญตน

- ๖๔ -

(๓) ในกรณทไมอาจเรยกประชมคณะกรรมการจดการปาชมชนไดทน ใหมอ านาจสงใหผหนงผใดออกจากปาชมชนหรอใหกระท าการหรองดเวนการกระท าใด ๆ ในปาชมชนในกรณกระท าการฝาฝนหรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน หรอระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนหรอขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และใหรายงานคณะกรรมการจดการปาชมชนและคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทราบ (๔) ด าเนนการตามทเหนสมควรเพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน (๕) รายงานคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเมอปรากฏวามกรณจะตองเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอบางสวน

๑๓.๓ บทหามกระท าการในเขตปาชมชน (รางมาตรา ๔๑) ภายในปาชมชน (๑) หามท าไมในบรเวณทก าหนดไวเพอการสงวนและรกษาไวซงทรพยากรปาไม (๒) หามใชเปนทอยอาศยหรอทท ากน (๓) หามบคคลใดกนสราง แผวถาง เผาปา ท าไม เกบหาของปา ขดหาแร ลาสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง หรอกระท าการดวยประการใด ๆ อนเปนการเสอมเสยแกสภาพปาชมชน เวนแตในกรณทพระราชบญญตนบญญตใหกระท าได

๑๓.๔ การด าเนนการศกษา การวจย และตดตามผลการปฏบตการในเขตปาชมชน (รางมาตรา ๔๒ และมาตรา ๔๓) เพอประโยชนในการศกษา การวจย ตลอดจนเพอตดตามผลการปฏบตการตามพระราชบญญตน ใหเจาหนาทปาชมชน พนกงานเจาหนาทหรอผซงพนกงานเจาหนาทมอบหมาย มอ านาจเขาไปในปาชมชนเพอด าเนนการดงกลาวได ในการปฏบตหนาทตามวรรคหนง ใหบคคลดงกลาวแสดงบตรประจ าตวหรอหนงสอแสดง การไดรบมอบหมาย แลวแตกรณ เมอบคคลซงเกยวของรองขอ (รางมาตรา ๔๒) องคกรเอกชนอาจตงตวแทนของตนเขาไปสอดสองดแลการปฏบตตามพระราชบญญตนของคณะกรรมการจดการปาชมชนแหงใดกได โดยขออนญาตตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด สถาบนการศกษาหรอองคกรเอกชนหรอบคคลทตองการเขาไปศกษา คนควา วจยหรอส ารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชมชนใด ใหขออนญาตตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด การด าเนนการตามความในวรรคหนงและวรรคสอง ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด (รางมาตรา ๔๓)

๑๓.๕ การปฏบตหนาทของคณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทชมชนและพนกงานเจาหนาทกรณมเหตอนควรสงสยวามการกระท าผดเกดขน (รางมาตรา ๔๔ และรางมาตรา ๔๕) เมอปรากฏวามการกระท าหรอมเหตอนควรสงสยวามการกระท าความผดตามพระราชบญญตน คณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาท มอ านาจท าการหรอสงให ท าการเฉพาะหนาเทาทจ าเปนดงตอไปน

- ๖๕ -

(๑) ตรวจคนบคคลหรอยานพาหนะ (๒) จบและควบคมตวผกระท าความผด (๓) ยดหรออายดสงของทมไวเปนความผด หรอใชหรอจะใชในการกระท าความผดหรอไดมาจากการกระท าความผด ใหสงตวผกระท าความผดพรอมดวยสงของทยดหรออายดไวใหแกพนกงานสอบสวนทมเขตอ านาจโดยไมชกชา (รางมาตรา ๔๔) ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตนทเกยวกบความผดอาญา ใหคณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (รางมาตรา ๔๕)

๑๓.๖ อ านาจในการด าเนนคดหรอสงการของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด (รางมาตรา ๔๖) ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดพบวา คณะกรรมการจดการปาชมชน กรรมการจดการปาชมชน สมาชกปาชมชน หรอเจาหนาทปาชมชน กระท าการฝาฝน หรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน ระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน หรอขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจด าเนนคดหรอสงการใหคณะกรรมการจดการปาชมชน กรรมการจดการปาชมชน สมาชกปาชมชน หรอเจาหนาทปาชมชนดงกลาว กระท าการหรองดเวนกระท าการนนไดตามความเหมาะสม ผไดรบค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนง ตองปฏบตตามค าสงดงกลาวภายในระยะเวลาทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนด ในกรณทผไดรบค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนงไมเหนดวยกบค าสงดงกลาว ใหยนอทธรณตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนภายในสบหาวนนบแตวนท ไดรบค าสง และ ใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม การอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการทตองปฏบตตามค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด เวนแตคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดหรอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนจะสงเปนอยางอน (รางมาตรา ๔๖)

๑๓.๗ อ านาจหนาทของอธบด (รางมาตรา ๔๗ และรางมาตรา ๔๘) อธบดมอ านาจหนาทสงเสรมสนบสนนและตดตามดแลการด าเนนงานของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด และอาจสงใหกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดชแจงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตงานของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดได (รางมาตรา ๔๗) อธบดอาจขอใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกระท าการหรอยบยงกระท าการใด ๆ เพอใหเปนไปตามกฎหมาย นโยบายหรอมตของคณะรฐมนตร และระเบยบของคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชน

- ๖๖ -

เมอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดไดรบแจงจากอธบดตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการ ปาชมชนประจ าจงหวดพจารณาและแจงผลใหอธบดทราบภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงค าขอ ในกรณทอธบดไมเหนชอบดวยกบความเหนของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทแจงตามวรรคสอง ใหอธบดน าเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณาภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงผลการพจารณา และใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม (รางมาตรา ๔๘)

๑๓.๘ ก าหนดใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด คณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาท ปาชมชน และพนกงานเจาหนาทเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา (รางมาตรา ๔๙) ในการปฏบตตามพระราชบญญตนใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด คณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาทเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา

๑๓.๙ การจดการกบผฝาฝนตอพระราชบญญตน (มาตรา ๕๐) ภายในปาชมชนทมใชอยในปาสงวนแหงชาต หากพบวามการฝาฝนตอพระราชบญญตน เปนเหตใหมสงปลกสรางขนใหมหรอมสงอนใดในปาชมชน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจสงใหผกระท าการฝาฝนท าลายหรอรอถอนสงนน ๆ ออกไป ถาผฝาฝนไมปฏบตตาม หรอไมรตวผฝาฝน หรอเพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจะกระท าการดงกลาวแลวอยางใดอยางหนงเสยเองกไดตามสมควรแกกรณและผกระท าฝาฝนมหนาทชดใชคาใชจายทตองเสยไปในการทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกระท าการเสยเอง ๑๔. การเพกถอนปาชมชน ๑๔.๑ อ านาจในการสงเพกถอนปาชมชน (รางมาตรา ๕๑) อธบดมอ านาจสงเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอแตบางสวนไดเมอพบวามการกระท าตาม (๒) หรอ (๓) หรอไดรบรายงานจากคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดวามกรณดงตอไปน (๑) คณะกรรมการจดการปาชมชนขอใหเพกถอนปาชมชนตามมาตรา ๓๔ (๒) คณะกรรมการจดการปาชมชนทอดทงไมจดการฟนฟปาชมชนนนตอไป (๓) คณะกรรมการจดการปาชมชนไมปฏบตตามพระราชบญญตน หรอระเบยบหรอขอบงคบทออกตามพระราชบญญตน อนจะเปนเหตใหปาชมชนไดรบความเสยหายหรอมเหตไมควรไววางใจใหจดการ ปาชมชนตอไป คณะกรรมการจดการปาชมชนมสทธอทธรณค าสงเพกถอนปาชมชน โดยใหน ามาตรา ๒๕ มาใชบงคบโดยอนโลม การเพกถอนปาชมชนใหมผลเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ในกรณทมใชการเพกถอนปาชมชนทงแปลงใหมแผนทแสดงแนวเขตทเปลยนแปลงแนบทายประกาศดวย

- ๖๗ -

๑๔.๒ กรณปาชมชนเปนทดนมกรรมสทธหรอสทธครอบครอง แตสนสดระยะเวลาการใหใช (มาตรา ๕๒) กรณปาชมชนซงเปนทดนซงมกรรมสทธหรอสทธครอบครองและใชประโยชนตามกฎหมาย เมอสนสดระยะเวลาทผถอกรรมสทธหรอสทธครอบครองและใชประโยชนยนยอมใหชมชนใชทดนเพอจดตง ปาชมชน หรอสนสดโดยเงอนไขอนใดตามทตกลงไวเปนลายลกษณอกษร ใหถอเปนการเพกถอนปาชมชน โดยทนท ใหน าความในมาตรา ๕๐ มาใชบงคบโดยอนโลม

๑๔.๓ การจดการทรพยสนสวนกลางของปาชมชนทถกเพกถอน (รางมาตรา ๕๒) ทรพยสนสวนกลางของปาชมชนทถกเพกถอน ถาเปนสงหารมทรพยใหตกเปนทรพยสนของปาชมชนแหงอนตามทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนดสวนทเปนอสงหารมทรพยใหตกเปนของแผนดน

๑๔.๔ การขอจดตงปาชมชนใหมกรณเคยถกเพกถอนตามมาตรา ๕๑ (รางมาตรา ๕๔) ปาชมชนทถกเพกถอนตามมาตรา ๕๑ อาจมการขอจดตงปาชมชนใหมอกได ๑๕. กองทนปาชมชน ๑๕.๑ การจดตงกองทนปาชมชน (รางมาตรา ๕๕) ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา “กองทนปาชมชน” ในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มวตถประสงคเพอเปนทนใชจายในการชวยเหลอและอดหนนกจการทเกยวกบการจดการ ปาชมชน กองทนประกอบดวยเงนและทรพยสน ดงตอไปน (๑) เงนอดหนนทรฐบาลจดสรรให (๒) เงนและหรอทรพยสนทมผบรจาคใหกองทน (๓) ดอกผลหรอผลประโยชนทเกดจากกองทน เงนและทรพยสนทเปนกองทนไมตองน าสงคลงเปนรายไดแผนดนตามกฎหมายวาดวยเงนคงคลงและกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ การรบเงน การเกบรกษาเงน การจายเงน การจดหาผลประโยชน และการบรหารจดการกองทนใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

๑๕.๒ หลกเกณฑการใชจายเงนกองทน (รางมาตรา ๕๖) เงนกองทนใหใชจายเพอกจการ ดงตอไปน (๑) ชวยเหลอและอดหนนกจการใดๆ ทเกยวกบการจดการปาชมชน (๒) สนบสนนการจดท าแผนปาชมชนและการด าเนนงานของปาชมชน (๓) ใหชมชนทองถนและหรอองคกรปกครองสวนทองถน ใชเพอชวยเหลอและอดหนนกจการใดๆ ทเกยวกบการจดการปาชมชน (๔) เปนคาใชจายในการฟองรองด าเนนคดตามกฎหมายน

- ๖๘ -

(๕) เปนคาใชจายในการบรหารกองทน (๖) เปนคาใชจายอนๆ ตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

๑๕.๓ คณะกรรมการกองทน (รางมาตรา ๕๗) ใหมคณะกรรมการกองทนคณะหนงประกอบดวยปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประธานกรรมการ ผแทนกระทรวงการคลง ผแทนกระทรวงมหาดไทย ผแทนส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช อธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงและกรรมการผทรงคณวฒไมเกนสองคนซงคณะกรรมการนโยบายปาชมชนแตงตงเปนกรรมการ และอธบดกรมปาไมเปนกรรมการและเลขานการ หลกเกณฑ วธการคดเลอกและแตงตงคณะกรรมการกองทนใหเปนไปตามทคณะกรรมการ นโยบายปาชมชนก าหนด

๑๕.๔ อ านาจหนาทและการด ารงต าแหนงของคณะกรรมการกองทน (รางมาตรา ๕๘ และ รางมาตรา ๕๙) - คณะกรรมการกองทนมอ านาจหนาทดงตอไปน (๑) ก าหนดระเบยบเกยวกบหลกเกณฑและวธการขอจดสรร ขอเงนชวยเหลอหรอขอเงนอดหนนจากกองทน (๒) พจารณาจดสรรเงนกองทนเพอใชตามวตถประสงคของกองทน ทงนตามแนวทาง หลกเกณฑ เงอนไข และล าดบความส าคญทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด (๓) พจารณาอนมตค าขอรบการสงเสรมและชวยเหลอ (๔) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอบหมาย (รางมาตรา ๕๘) - ใหน าความในมาตรา ๘ และมาตรา ๙ มาใชบงคบกบการด ารงต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการกองทนปาชมชนโดยอนโลม ใหน าความในมาตรา ๑๕ มาใชบงคบแกการประชมของคณะกรรมการกองทนโดยอนโลม (รางมาตรา ๕๙)

๑๕.๕ การเสนองบดลและรายงานการรบจายเงนกองทน (รางมาตรา ๖๐) ภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนสนปปฏทน ใหคณะกรรมการกองทนเสนองบดลและรายงานการรบจายเงนกองทนในปทลวงมาแลวตอส านกตรวจเงนแผนดนเพอตรวจสอบรบรองและเสนอตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชน งบดลและรายงานการรบจายเงนดงกลาว ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนเสนอตอรฐมนตรและใหรฐมนตรเสนอตอคณะรฐมนตรเพอทราบและจดใหมการประกาศในราชกจจานเบกษา

- ๖๙ -

๑๖. มาตรการสรางแรงจงใจ ๑๖.๑ มาตรการสนบสนน เพอสรางแรงจงใจแกชมชนในการด าเนนการปาชมชน (รางมาตรา ๖๑) ใหคณะกรรมการโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอ านาจในการประกาศก าหนดมาตรการสนบสนน สงเสรมและสรางแรงจงใจแกชมชนและประชาชนทวไป ในการด าเนนการเพอใหบรรลเปาหมายเกยวกบปาชมชน

๑๖.๒ ขอก าหนดกรณคณะกรรมการปาชมชนไดรบคาตอบแทนจากหนวยงานของรฐ (รางมาตรา ๖๒) คณะกรรมการปาชมชนทชวยเหลอ สนบสนนหนวยงานของรฐในการอนรกษ ฟนฟ ดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนสอดสองดแลและแจงเหตแกหนวยงานของรฐเมอพบภยพบตทางธรรมชาต การบกรกหรอการท าลายทรพยากรธรรมชาต หรอทรพยสนของทางราชการในบรเวณพนททชมชนรบผดชอบหรอพนทใกลเคยงอาจไดรบคาตอบแทนทหนวยงานของรฐจดสรรใหตามหลกเกณฑ วธการทคณะกรรมการ นโยบายปาชมชนก าหนด

๑๖.๓ ขอยกเวนการเสยภาษกรณผถอกรรมสทธหรอเปนผมสทธครอบครองยนยอมใหทดนนนเปนปาชมชน (รางมาตรา ๖๓) ทดนซงมผถอกรรมสทธหรอเปนผมสทธครอบครองและใชประโยชน หากยนยอมตกลงใหชมชนน าทดนนนจดตงเปนปาชมชนตามพระราชบญญตน ใหทดนดงกลาวใหไดรบยกเวนการเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร กฎหมายวาดวยภาษบ ารงทองท กฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดน

๑๖.๔ การขอเอกสารรบรองมลคาทางเศรษฐศาสตรหรอบรการทางนเวศจากปาชมชนจากคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (รางมาตรา ๖๔) บคคลใดสนบสนนการด าเนนการปาชมชนซงจดตงขนตามพระราชบญญต อาจไดขอรบเอกสารรบรองมลคาทางเศรษฐศาสตรหรอบรการทางนเวศจากปาชมชนจากคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด ๑๗. บทก าหนดโทษ ๑๗.๑ บทก าหนดโทษส าหรบผฝาฝนหรอไมปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการ นโยบายปาชมชน (รางมาตรา ๖๕) ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตามมาตรา ๑๑ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจ าทงปรบ

๑๗.๒ บทก าหนดโทษปรบ ส าหรบผฝาฝนหรอไมปฏบตตามขอบงคบของคณะกรรมการปาชมชน เกยวกบการจดปาชมชน (รางมาตรา ๖๖) ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชนเกยวกบการจดการปาชมชนตามมาตรา ๓๐ (๒) ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท ความผดตามวรรคหนง เมอผกระท าความผดยนยอม ใหคณะกรรมการจดการปาชมชนมอ านาจเปรยบเทยบได เงนคาปรบตามวรรคสองใหตกเปนทรพยสนสวนกลางตามพระราชบญญตน

- ๗๐ -

๑๗.๓ บทบงคบส าหรบผท าใหเสยหาย ท าลายหรอเคลอนยายหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนใดทแสดงแนวเขตปาชมชน (รางมาตรา ๖๗) ผใดท าใหเสยหาย ท าลาย หรอเคลอนยายหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนใดทจดใหมขนตามมาตรา ๓๓ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

๑๗.๔ บทก าหนดโทษส าหรบผขดค าสงเจาหนาทปาชมชนทสงใหออกจากปาชมชน ใหกระท าการหรองดเวนการกระท าใดในปาชมชน (รางมาตรา ๖๘) ผใดขดค าสงเจาหนาทปาชมชนทสงตามมาตรา ๔๐ (๓) ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ

๑๗.๕ บทก าหนดโทษส าหรบผกระท าการเขายดถอครอบครอง ท าประโยชน หรออยอาศยในทดน กนสราง แผวถาง เผาปา ท าไม เกบหาของปา ขดหาแร ลาสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครองหรอกระท าการดวยประการใดๆ อนเปนการฝาฝนในเขตปาชมชนทมอยนอกเขตอนรกษ (รางมาตรา ๖๙) ผใดเขายดถอครอบครอง ท าประโยชนหรออยอาศยในทดน กนสราง แผวถาง เผาปา ท าไม เกบหาของปา ขดหาแร ลาสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง หรอกระท าดวยประการใด ๆ อนเปนการฝาฝนมาตรา ๔๑ ในเขตปาชมชน ตองระวางโทษจ าคกตงแตหกเดอนถงหาป หรอปรบตงแตหาพนบาทถงหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ในกรณความผดตามมาตราน ถาไดกระท าเปนเนอทเกนยสบหาไรหรอกอใหเกดความเสยหายแก (๑) ไมสกไมยาง ไมสนเขาหรอไมหวงหามตามกฎหมายวาดวยปาไม หรอ (๒) ไมอนทเปนตนหรอเปนทอนอยางหนงอยางใด หรอทงสองอยาง รวมกนเกนยสบตนหรอทอน หรอรวมปรมาตรไมเกนสลกบาศกเมตร หรอ (๓) ตนน าล าธาร ผกระท าผดตองระวางโทษจ าคกตงแตสองปถงสบหาป และปรบตงแตสองหมนบาทถงหนงแสนหาหมนบาท ในกรณทมค าพพากษาชขาดวาบคคลใดกระท าความผดตามมาตราน ถาปรากฏวาบคคลนนยดถอหรอครอบครองทดนในเขตปาชมชน ศาลมอ านาจสงใหผกระท าผด คนงาน ผรบจาง ผแทนและบรวารของผกระท าผดออกจากเขตปาชมชนได ๑๗.๖ บทก าหนดโทษส าหรบผฝาฝนเขาไปศกษา คนควา วจย หรอส ารวจความหลากหลายทางชวภาพ ในปาชมชนโดยไมไดรบอนญาต (รางมาตรา ๗๐) ผใดฝาฝนมาตรา ๔๓ วรรคสอง ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

๑๗.๗ การรบทรพยสนทไดมาหรอมไวเปนความผด หรอใชในการกระท าความผดตามพระราชบญญตน (รางมาตรา ๗๑) บรรดาไมหรอของปาทไดมาหรอมไวเปนความผด หรอทรพยสนทใช ในการกระท าผดตามพระราชบญญตน ใหรบเสยทงสนไมวาจะมผถกลงโทษตามค าพพากษาหรอไมกตาม

- ๗๑ -

ใหไม ของปา หรอทรพยสนตามวรรคหนงทศาลมค าสงรบตกเปนของแผนดน ในกรณทไมอาจด าเนนคดไดภายในสองปนบแตวนทมการกระท าความผดเกดขนและไมอาจจบกมตวผตองหาหรอจ าเลยได ใหไม ของปา หรอทรพยสนทยดหรออายดไวเนองจากการกระท าความผดของผตองหาหรอจ าเลยนนตกเปนของแผนดน ในกรณทผตองหาหรอจ าเลยรายใดถงแกความตาย ใหไม ของปา หรอทรพยสนทยดหรออายดไวเนองจากการกระท าความผดของผตองหาหรอจ าเลยตกเปนของแผนดน เวนแตภายในสองปทายาทของผตองหาหรอจ าเลยพสจนไดวาไม ของปา หรอทรพยสนดงกลาวไมไดเกยวของกบการกระท าความผด ตามพระราชบญญตน ใหคนแกทายาทของผตองหาหรอจ าเลยนน

๑๘. บทเฉพาะกาล ๑๘.๑ สถานภาพของปาชมชนทจดตงตามพระราชบญญตน แตตอมามการประกาศเปนเขตอนรกษ (รางมาตรา ๗๒) กรณปาชมชนทมการจดตงตามพระราชบญญตนแตตอมาไดมการก าหนดใหเปนเขตอนรกษ ใหชมชนนนมสทธในการจดการปาชมชนนนตอไป จนกวาจะมการเพกถอนตามพระราชบญญตน

๑๘.๒ การแตงตงกรรมการสรรหาในวาระเรมแรก (รางมาตรา ๗๓) การแตงตงกรรมการสรรหาในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๖ วรรคสามมาใชบงคบ และใหด าเนนการใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ การแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนในวาร ะเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๖ วรรคสองมาใชบงคบ และใหรฐมนตรด าเนนการแตงตงบคคลทมพฤตกรรม ทเกอกลตอการดแลรกษาปามากอน ใหแลวเสรจภายในเกาสบวน

๑๘.๓ การแตงตงผทรงคณวฒเปนกรรมการนโยบายปาชมชนในวาระเรมแรก (รางมาตรา ๗๔) การแตงตงผทรงคณวฒเปนกรรมการนโนบายปาชมชนในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๗ วรรคสองมาใชบงคบและใหมระยะเวลาด ารงต าแหนงเพยงกงหนงของวาระทก าหนดไวส าหรบต าแหนงดงกลาว และใหด าเนนการใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบตงแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ การแตงตงผทรงคณวฒซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนเปนกรรมการนโยบาย ปาชมชนในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๗ วรรคหนงมาใชบงคบและใหรฐมนตรด าเนนการเสนอชอบคคลทมพฤตกรรมทเกอกลตอการดแลรกษาปามากอน ใหคณะรฐมนตรแตงตง

๑๘.๔ การแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดซงเปนผแทนคณะกรรมการปาชมชนในวาระเรมแรก (รางมาตรา ๗๕)

การแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชน ในวาระเรมแรกทจงหวดนนยงไมมปาชมชน มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๘ วรรคสาม มาใชบงคบและให ผวาราชการจงหวดด าเนนการใหแลวเสรจโดยเรว

- ๗๒ -

๑๘.๕ การจดท ากฎกระทรวง และระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตนภายในระยะเวลาหนงปนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ (รางมาตรา ๗๖)

ใหมการออกกฎกระทรวง และระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตนภายในระยะเวลาหนงปนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

...............................................................................................

ราง พระราชบญญต

ปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....

.....................................

.....................................

.....................................

....................................................................................................................... ..................................................................

โดยทเปนการสมควรใหมกฎหมายวาดวยปาชมชนนอกเขตอนรกษ .......................................................................................................................

..................................................................

มาตรา ๑ พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตปาชมชนนอกเขตอนรกษ พ.ศ. ....” มาตรา ๒ พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา

เปนตนไป

มาตรา ๓ ในพระราชบญญตน “ปา” หมายความวา พนททมตนไมหรอพชพนธหลากหลายชนด ขนาดตางๆ ขนอย ไมวา

ทดนนนจะมบคคลไดมาตามประมวลกฎหมายทดนหรอไมกตาม “ปาชมชน” หมายความวา ปาทไดรบอนมตใหจดตงตามพระราชบญญตนและมวตถประสงค

เพอการอนรกษทรพยากรปาไม สภาวะแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนอยางสมดลและยงยน การสงเสรมวฒนธรรมประเพณ การฟนฟพนทปาเสอมโทรม และการเสรมสรางความรวมมอ ในการจดการปาชมชน

“ชมชน” หมายความวา กลมประชาชนทรวมตวกนโดยมผลประโยชนและวตถประสงครวมกนเพอชวยเหลอหรอสนบสนนกน หรอท ากจกรรมอนชอบดวยกฎหมายและศลธรรมรวมกน หรอด าเนนการอนอนเปนประโยชนรวมกนของสมาชก มการด าเนนการอยางตอเนองและมระบบบรหารจดการและการแสดงเจตนาแทนกลมได

“เขตอนรกษ” หมายความวา เขตอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปาตามกฎหมายวาดวยการนน หรอเขตอนทเปนพนทตนน าล าธารหรอพนททมคณคาของ สงแวดลอมอนควรแกการอนรกษตามทก าหนดในกฎกระทรวง

- ๗๔ -

“ไม” หมายความวา ไมทกชนดทงทเปนตน กอ หรอเถา ไมวายงยนตนหรอลมลงแลว และใหหมายความรวมถงราก ปม ตอ หนอ กง ตา หว เหงา เศษ ปลายหรอสวนหนงสวนใดของไม ไมวาจะถกตด ฟน เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอกระท าโดยวธการอนใด

“ท าไม” หมายความวา ตด ฟน กาน โคน ลด เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอชกลากไม ทมอยในปา หรอน าไมทมอยในปาออกจากปาดวยประการใด ๆ

“การใชประโยชนจากปา” หมายความวา การใชประโยชนจากผลผลตไม เชน ตด ฟน กาน โคน ลด เลอย ผา ถาก ทอน ขด หรอชกลากไมทมอยในปาหรอน าไมทมอยในปาออกจากปาดวยประการใด ๆและใหหมายความรวมถงการหาของปาดวย

“ของปา” หมายความวา สงตาง ๆ ทเกดขนหรอมอยในปา ดงตอไปน (๑) ฟน ไมไผ เปลอกไม ใบไม ดอกไม เมลด ผลไม หนอไม ชนและยางไม (๒) หญา ออ พง แขม ปรอ คา กก กระจด กด เหด และพชอน (๓) ครง รงผง น าผง ขผง มลคางคาว (๔) สตวน า สตวครงบกครงน า แมลง รวมทงไขของแมลง ทไมใชสตวปาสงวน

หรอสตวปาคมครองตามกฎหมายวาดวยการสงวนและคมครองสตวปา (๕) ดน หน กรวด และทราย ทไมใชแรตามกฎหมายวาดวยแร “ความหลากหลายทางชวภาพ” หมายความวา ความหลากหลายของสงมชวตทงมวล และให

หมายความรวมถงความหลากหลายทางพนธกรรม ทางชนดพนธ และทางระบบนเวศอนเปนถนก าเนดของสงมชวตเหลานน

“สมาชกปาชมชน” หมายความวา สมาชกของชมชนทมการประกาศจดตงปาชมชนและไดปฏบตตามพระราชบญญตน

“ทรพยสนสวนกลาง” หมายความวา เงนและทรพยสนทไดมาเพอใชในการจดการปาชมชน ไมทสมาชกปาชมชนรวมกนปลกในบรเวณเพอการใชสอย หรอทรพยสนทสมาชกปาชมชนรวมกนจดท า ในการจดการปาชมชน

“องคกรเอกชน” หมายความวา องคกรทไดจดทะเบยนเปนนตบคคลทมวตถประสงคดานการคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตหรอองคกรอนทไมไดเปนนตบคคลแตมผลงานดาน การคมครองสงแวดลอมและอนรกษทรพยากรธรรมชาตเปนทประจกษ และมคณสมบตอน ๆ ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

องคกรเอกชนตามวรรคหนงตองด าเนนการโดยมใชเปนการหาผลก าไรหรอรายไดมาแบงปนกน และจะตองด าเนนการอยางตอเนองมาแลวไมนอยกวาสองป

“เจาหนาทปาชมชน” หมายความวา ผซงคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดพจารณาแตงตงจากขาราชการสงกดกรมปาไม สมาชกปาชมชนซงไดรบการเสนอชอโดยคณะกรรมการจดการปาชมชน หรอบคคลซงไดรบการเสนอชอโดยองคกรเอกชนในทองถน หรอองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหปฏบตการตามพระราชบญญตน

“พนกงานเจาหนาท” หมายความวา ก านน ผใหญบานทมปาชมชนอยในเขตรบผดชอบ คณะกรรมการจดการปาชมชนของปาชมชนแหงนน และผซงอธบดแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน

“อธบด” หมายความวา อธบดกรมปาไม “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน

- ๗๕ -

มาตรา ๔ ใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรกษาการตามพระราชบญญตนและใหมอ านาจออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน

กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได

หมวด ๑ บททวไป

มาตรา ๕ ปาชมชนทจดตงขนตองเปนไปเพอวตถประสงค ดงตอไปน (๑) การอนรกษทรพยากรปาไม สภาวะแวดลอม และความหลากหลายทางชวภาพ (๒) การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตในปาชมชนอยางสมดลและยงยน (๓) การสงเสรมวฒนธรรมประเพณทหลากหลายของชมชนในการอนรกษ การฟนฟ การพฒนา

การควบคมดแล และการใชทรพยากรธรรมชาตในปา (๔) การฟนฟพนทปาเสอมโทรมโดยการปลกปาทดแทนในบรเวณเพอการใชสอยในปาชมชน

และสงเสรมการปลกสมนไพรในปาชมชน (๕) การเสรมสรางความรวมมอในการจดการปาชมชน

มาตรา ๖ พนทปาทมการจดตงเปนปาชมชนแลว ใหคงอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวย

ปาไม กฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาตหรอกฎหมายอนทเกยวของตอไป เวนแตพระราชบญญตนจะไดบญญตไวเปนอยางอน

บทบญญตตามพระราชบญญตนไมเปนการตดสทธในการจดการปาในรปแบบปาชมชนทไดด าเนนการอยแลว

หมวด ๒ คณะกรรมการนโยบายปาชมชน

มาตรา ๗ ใหมคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ประกอบดวยรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนประธานกรรมการ ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อธบดกรมทดน และผทรงคณวฒอกแปดคน ซงแตงตงจากผแทนองคกรเอกชนสองคน ผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลสองคน และผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนสคน เปนกรรมการ และใหอธบดกรมปาไม เปนกรรมการและเลขานการ อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช และอธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงเปนผชวยเลขานการ

ใหคณะรฐมนตรแตงตงกรรมการผทรงคณวฒจากบญชรายชอผทรงคณวฒ ซงคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเสนอตามมาตรา ๑๗

- ๗๖ -

มาตรา ๘ ใหกรรมการผทรงคณวฒมวาระด ารงต าแหนงคราวละสามป กรรมการซงพนจากต าแหนงอาจไดรบแตงตงอกไดแตไมเกนสองวาระตดตอกน

ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงตามวาระแตยงมไดแตงตงกรรมการผทรงคณวฒขนใหม ใหกรรมการผทรงคณวฒนนปฏบตหนาทตอไปพลางกอนจนกวาจะไดแตงตงกรรมการ ผทรงคณวฒใหม ซงตองแตงตงภายในหนงรอยแปดสบวน

มาตรา ๙ นอกจากการพนจากต าแหนงตามวาระตามมาตรา ๘ วรรคหนง กรรมการ

ผทรงคณวฒพนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) เปนบคคลลมละลาย (๔) เปนคนไรความสามารถหรอคนเสมอนไรความสามารถ (๕) ไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทได

กระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๖) เมอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมมตดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสองในสามใหพน

จากต าแหนง ในกรณทกรรมการผทรงคณวฒพนจากต าแหนงกอนวาระ ใหคณะรฐมนตรแตงตงผอนเปน

กรรมการผทรงคณวฒแทน โดยใหน าความในมาตรา ๗ วรรคสอง และมาตรา ๑๗ วรรคหนง มาใชบงคบโดยอนโลม เวนแตวาระการด ารงต าแหนงของกรรมการจะเหลอไมถงเกาสบวน คณะรฐมนตรจะไมแตงตงกได และใหผไดรบแตงตงอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของกรรมการผทรงคณวฒซงตนแทน

มาตรา ๑๐ คณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) เสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายในการจดตงและจดการปาชมชน หรอ

พจารณาใหความเหนในเรองทเกยวกบปาชมชนตามทคณะรฐมนตรหรอรฐมนตรมอบหมาย (๒) เสนอแนะในการออกกฎกระทรวงตามพระราชบญญตน (๓) ก าหนดระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน (๔) ก าหนดระเบยบเกยวกบหลกเกณฑการแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตาม

มาตรา ๑๘ (๕) จดท าบญชรายชอบคคลซงมความร ความเชยวชาญ มผลงาน และประสบการณท

เกยวของกบกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคตามมาตรา ๕ เพอใหผวาราชการจงหวดแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด

(๖) จดท ารายงานเกยวกบสภาพโดยรวมของปาชมชนทวประเทศพรอมทงเสนอความเหนตอคณะรฐมนตรปละหนงครง เพอเปนแนวทางในการสงเสรมการอนรกษการฟนฟสภาพธรรมชาตในปาชมชน หรอการสนบสนนการจดการปาชมชน

(๗) พจารณาอทธรณมตเกยวกบการขอจดตงหรอเพกถอนปาชมชน (๘) พจารณาอทธรณค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทสงการตามมาตรา ๔๖

และพจารณาการน าเสนอของอธบดตามมาตรา ๔๘

- ๗๗ -

(๙) ปฏบตการอนใดทกฎหมายก าหนดใหเปนหนาทของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ในการเสนอความเหนตอคณะรฐมนตรเกยวกบนโยบายในการจดตงและจดการปาชมชนตาม

(๑) และการเสนอแนะในการออกกฎกระทรวงตาม (๒) ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนรบฟงความคดเหนของประชาชนทเกยวของเพอประกอบการพจารณาเสนอความเหนและเสนอแนะดวย ทงน ตามหลกเกณฑ การรบฟงความคดเหนของประชาชนทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

มาตรา ๑๑ ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนดระเบยบวาดวยการอนรกษ การฟนฟ

การพฒนา การควบคมดแล และการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตในปาชมชน ระเบยบตามวรรคหนงจะก าหนดเปนแนวทางเพอใหคณะกรรมการจดการปาชมชนไป

ด าเนนการออกขอบงคบใหเหมาะสมกบสภาพของแตละปาชมชนกได มาตรา ๑๒ การประชมคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวา

กงหนงของจ านวนกรรมการทงหมดจงจะเปนองคประชมในการประชมคณะกรรมการ ถาประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหรองประธานกรรมการเปน

ประธานในทประชม ถารองประธานกรรมการไมมาประชมหรอไมอาจปฏบตหนาทได ใหทประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

ในการปฏบตหนาท ประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมสวนไดเสยโดยตรงหรอโดยออมในเรองทคณะกรรมการพจารณา ใหประธานกรรมการหรอกรรมการผนนแจงใหทประชมทราบและใหทประชมพจารณาวากรรมการผนนสมควรจะอยในทประชมและหรอมมตในการประชมเรองนนไดหรอไม ทงน ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายก าหนด

การวนจฉยชขาดของทประชมใหถอเสยงขางมาก กรรมการคนหนงใหมเสยงหนงในการลง คะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

มาตรา ๑๓ ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนไดรบเบยประชม คาพาหนะ คาเบยเลยง

คาเชาทพก และคาใชจายอยางอน ตามระเบยบทกระทรวงการคลงก าหนด มาตรา ๑๔ ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนม

อ านาจแตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการอยางหนงอยางใดตามทคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชนมอบหมาย และหรออาจมอบหมายใหกรรมการคนหนงคนใดเปนผรบผดชอบด าเนนการตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนเพอเสนอรายงานตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนหรอด าเนนการตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอบหมายกได

มาตรา ๑๕ ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนและคณะอนกรรมการตามมาตรา ๑๔ มอ านาจเรยกใหสวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานของรฐ หรอบคคลใดมาใหขอเทจจรงหรอใหสงเอกสารเพอประกอบการพจารณาได

- ๗๘ -

มาตรา ๑๖ เพอประโยชนในการสรรหาบคคลใหคณะรฐมนตรแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ใหมคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒ ประกอบดวยผแทนกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ผแทนส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และกรรมการอนอกเกาคน ซงแตงตงจากผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลทมคณะหรอสาขาวชาเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษระบบนเวศ หรอสงคมศาสตรเกยวกบปาชมชนจ านวนสามคน แตงตงจากผแทนองคกรเอกชนจ านวนสามคน และผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนจ านวนสามคน เปนกรรมการ

การแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคล ใหอธการบดด าเนนการใหอาจารยในคณะหรอสาขาวชาดงกลาวตามวรรคหนงเปนผคดเลอกกนเองสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลสถาบนละหนงคน ใหอธการบดจากทกสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลรวมกนคดเลอกใหเหลอสามคนแลวเสนอชอตอรฐมนตร สวนการแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนองคกรเอกชน ใหรฐมนตรด าเนนการใหองคกรเอกชนเปนผคดเลอกกนเองและเสนอชอตอรฐมนตร ส าหรบการแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชน ใหรฐมนตรด าเนนการใหคณะกรรมการจดการปาชมชนเปนผคดเลอกกนเองและเสนอชอตอรฐมนตร

การแตงตงกรรมการสรรหาตามวรรคสอง ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดไวในกฎกระทรวง

ใหคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเลอกกรรมการดวยกนเองเปนประธานกรรมการคนหนงและเลขานการอกคนหนง

ใหกรมปาไมปฏบตหนาทฝายเลขานการของคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒ และใหน ามาตรา ๘ และมาตรา ๙ มาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา ๑๗ ใหคณะกรรมการสรรหาผทรงคณวฒเสนอรายชอบคคลซงมความร ความเชยวชาญ

มผลงานและประสบการณทเกยวของกบกจกรรมทสอดคลองกบวตถประสงคตามมาตรา ๕ ทสมควรไดรบแตงตงเปนกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตอคณะรฐมนตรเปนจ านวนสองเทาของต าแหนงกรรมการผทรงคณวฒทจะมการแตงตงหรอแตงตงแทน

หลกเกณฑและวธการสรรหาและการเสนอรายชอบคคลผทรงคณวฒในคณะกรรมการนโยบายปาชมชนใหก าหนดในกฎกระทรวง

หมวด ๓ คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด

มาตรา ๑๘ ใหมคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ประกอบดวยผวาราชการจงหวดหรอรองผวาราชการจงหวดซงผวาราชการจงหวดมอบหมาย เปนประธานกรรมการ ผซงผวาราชการจงหวดแตงตงจากผแทนผบรหารองคกรปกครองสวนทองถนหนงคน ผแทนสมาชกสภาทองถนหนงคน ขาราชการหรอพนกงาน

- ๗๙ -

ของหนวยงานอนของรฐซงปฏบตหนาทอยในจงหวดนนสามคน และผทรงคณวฒจ านวนเจดคน เปนกรรมการ และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เปนกรรมการและเลขานการ

หลกเกณฑการแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนง ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนดตามมาตรา ๑๐ (๔)

การแตงตงกรรมการผทรงคณวฒตามวรรคหนง ใหผวาราชการจงหวดพจารณาแตงตงจากผแทนสถาบนอดมศกษาทเปนนตบคคลหรอเทยบเทาทมคณะหรอสาขาวชาเกยวกบการจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม การอนรกษระบบนเวศ หรอสงคมศาสตรเกยวกบปาชมชนสองคน ผแทนองคกรเอกชนสองคน ตามบญชรายชอทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนจดท าขนตามมาตรา ๑๐ (๕) และใหแตงตงจากผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนสามคน

ใหน ามาตรา ๘ มาตรา ๙ มาตรา ๑๒ มาตรา ๑๓ มาตรา ๑๔ และมาตรา ๑๕ มาใชบงคบกบการด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒ และการปฏบตหนาทของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดโดยอนโลม

มาตรา ๑๙ คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจหนาท ดงตอไปน (๑) พจารณาค าขอเพมหรอลดเขตปาชมชน หรอเพกถอนปาชมชน และด าเนนการตรวจสอบ

เกยวกบรายละเอยดทระบในค าขอจดตงเปนปาชมชน (๒) ประกาศค าขอใหจดตงปาชมชน เพมหรอลดเขตปาชมชน หรอเพกถอนปาชมชน และ

พจารณาค าคดคาน (๓) ถอดถอนกรรมการจดการปาชมชน (๔) แตงตงและถอดถอนเจาหนาทปาชมชน (๕) พจารณาอทธรณมตการใหพนจากการเปนสมาชกปาชมชนตามมาตรา ๒๘ วรรคสอง (๖) พจารณาอนมตแผนจดการปาชมชน พจารณาใหความเหนชอบขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และพจารณาค าขออนญาตตามมาตรา ๔๓ (๗) ใหค าแนะน าปรกษาและความชวยเหลอทางวชาการตอคณะกรรมการจดการปาชมชน ในการจดการปาชมชน (๘) ควบคม ดแล การจดการปาชมชนของคณะกรรมการจดการปาชมชนใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และแผนจดการปาชมชน (๙) ตรวจสอบ ตดตาม และประเมนผลการจดการปาชมชนในจงหวดแลวจดท ารายงานเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนอยางนอยปละหนงครง ตามระเบยบคณะกรรมการ นโยบายปาชมชนก าหนด (๑๐) ปฏบตการอนใดตามทคณะรฐมนตร รฐมนตร หรอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอบหมาย

- ๘๐ -

หมวด ๔ การจดตงปาชมชน

มาตรา ๒๐ ชมชนในทองทใดทอยใกลพนทปาซงอยนอกเขตอนรกษ และอยในสภาพทจะดแลรกษาปานนได หากประสงคจะจดตงปาชมชนในทองทนน ใหบคคลซงมอายตงแตสบแปดปบรบรณขนไป ทมภมล าเนาในทองทนนไมนอยกวาหาปและอยในสภาพทสามารถเขาไปดแลรกษาปาทจะขอจดตงเปน ปาชมชนไดจ านวนตงแตหาสบคนขนไป ตงตวแทนยนค าขอเปนหนงสอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดแหงทองททปานนตงอย เพอใหจดตงปาชมชนได ค าขอตองมรายละเอยด ดงตอไปน (๑) วตถประสงคของปาชมชน (๒) รายชอและประวตโดยสงเขปของผขอจดตงปาชมชนและผขอเปนสมาชกปาชมชนซงมคณสมบตตามกฎกระทรวงทออกตามความในมาตรา ๒๗ วรรคสอง (๓) ความเปนมาของชมชนโดยสงเขปและสภาพพนททขอจดตงปาชมชนพรอมทงแผนทสงเขปแสดงอาณาเขตและเขตตดตอ (๔) แผนจดการปาชมชน โดยแสดงใหเหนการอนรกษ การฟนฟ การพฒนาหรอการควบคมดแลสภาวะแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพ การใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตใน ปาชมชน วธด าเนนการ และรายการอนทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด กรณพนทปาทน ามาจดตงปาชมชนเปนพนททมบคคลถอกรรมสทธหรอมสทธครอบครองและใชประโยชนตามกฎหมาย จะตองมหนงสอยนยอมตกลงจากผถอกรรมสทธหรอมสทธครอบครองและใชประโยชนใหชมชนน าพนทนนไปจดตงเปนปาชมชน ทงน หนงสอยนยอมตกลงใหเปนไปตามแบบทคณะกรรมการก าหนด ในพนทปาชมชนจะตองก าหนดเปนเขตเพอการจดการปาชมชนอยางนอยประกอบดวย เขตเพอการอนรกษ เขตเพอการฟนฟ และเขตเพอการใชสอย ทงน ใหสอดคลองกบสภาพความเปนอยและวตถประสงคของปาชมชน หลกเกณฑและวธการในการยนค าขอและการอนมตใหจดตงปาชมชนใหก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๒๑ เมอไดรบค าขอจดตงปาชมชนแลว ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ปดประกาศค าขอจดตงปาชมชนภายในเจดวนนบแตวนทรบค าขอจดตงปาชมชนนนไวในทเปดเผย ณ ศาลากลางจงหวด ทท าการอ าเภอหรอกงอ าเภอทองท ทท าการองคกรปกครองสวนทองถน ทท าการก านนทองท ทท าการผใหญบาน และทเปดเผยเหนไดงายในหมบานพนทนนโดยใหลงวนททปดประกาศในประกาศนนดวย เมอพนสามสบวนนบแตวนปดประกาศค าขอตามวรรคหนง และไมมการยนค าขอจดตง ปาชมชนในพนทปาเดยวกนโดยระบเขตปาชมชนทจะขอจดตงซอนกน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดด าเนนการตอไปตามมาตรา ๒๒ ในระหวางเวลาสามสบวนนบแตวนปดประกาศค าขอตามวรรคหนง หากมการยนค าขอจดตงปาชมชนในพนทปาเดยวกนมากกวาหนงค าขอ โดยแตละค าขอระบเขตปาชมชนทจะขอจดตงซอนพนทกน

- ๘๑ -

ทงหมดหรอบางสวน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจดใหมการประชมผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนเพอท าความตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตงปาชมชนเปนค าขอเดยวกน ในกรณทผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนสามารถตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตง ปาชมชนเปนค าขอเดยวกนได ใหถอวาค าขอจดตงปาชมชนแตละค าขอทยนไวแตแรกเปนอนตกไป และถอวาค าขอจดตงปาชมชนทผยนค าขอแตละรายตกลงรวมกนจดท าเปนค าขอเดยวกนนนเปนค าขอทยนตามมาตรา ๒๐ และใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดด าเนนการตอไปตามมาตรา ๒๒ ในกรณทผยนค าขอจดตงปาชมชนซอนพนทกนไมสามารถตกลงรวมกนจดท าค าขอจดตง ปาชมชนเปนค าขอเดยวกนได ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเปนผมอ านาจวนจฉย หลกเกณฑและวธการจดการประชม ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการปาชมชนก าหนด มาตรา ๒๒ ภายในสบหาวนนบแตวนทไดขอยตเกยวกบค าขอจดตงปาชมชนตามมาตรา ๒๑ ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดแตงตงเจาหนาทปาชมชน เพอท าการตรวจสอบขอเทจจรงเกยวกบรายละเอยดทระบในค าขอ และใหเจาหนาทปาชมชนรายงานผลการตรวจสอบตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบแตงตงเพอด าเนนการดงกลาว การตรวจสอบและรายงานตามวรรคหนงใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชนก าหนด และใหเจาหนาทปาชมชนเสนอความเหนวาสภาพพนทตามค าขอนนควรจดตงเปนปาชมชนหรอไม และควรเปนปาชมชนทมวตถประสงคอยางไร หรอมขอสงเกตประการใดเกยวกบค าขอจดตงปาชมชน มาตรา ๒๓ เมอไดรบรายงานผลการตรวจสอบตามมาตรา ๒๒ แลว ใหคณะกรรมการ ปาชมชนประจ าจงหวดปดประกาศค าขอและรายงานผลการตรวจสอบโดยสรปไวในทเปดเผยเปนเวลาสามสบวน และสงค าขอและรายงานผลการตรวจสอบโดยสรปนนใหกรมประชาสมพนธเพอเผยแพรเปนเวลาเจดวน การปดประกาศค าขอและรายงานผลการตรวจสอบตามวรรคหนงใหปฏบตตามความในมาตรา ๒๑ โดยอนโลม ใหหนวยงานของรฐและบคคลใดไมวาจะอยในทองทนนหรอไม มสทธท าหนงสอแสดง ขอคดคานหรอความเหนเกยวกบการจดตงปาชมชนไดภายในเกาสบวนนบแตวนครบก าหนดเวลาตามวรรคหนง มาตรา ๒๔ ในการพจารณาค าขอและรายงานผลการตรวจสอบ คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจะมหนงสอแจงใหหนวยงานของรฐทรบผดชอบดแลพนท ตวแทนองคกรเอกชนในพนทหรอผมหนงสอคดคานหรอแสดงความเหนมาใหขอเทจจรงหรอความเหนเพอประกอบการพจารณาเกยวกบการจดตงปาชมชนกได และคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตองพจารณาใหแลวเสรจภายในหกสบวน ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเหนวารายละเอยดในค าขอดงกลาวไมถกตองหรอไมเหมาะสม คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจสงใหผขอจดตงปาชมชนแกไขได ในกรณทผขอจดตงปาชมชนมไดแกไขหรอด าเนนการตามค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดภายในเวลาทก าหนด ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจพจารณาค าขอนนตามทเหนควรตอไป

- ๘๒ -

มาตรา ๒๕ ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมตใหจดตงปาชมชนตามค าขอ หรอใหจดตงปาชมชนเพยงบางสวนหรอโดยก าหนดเงอนไข หรอมมตไมใหจดตงปาชมชน ใหคณะกรรมการ ปาชมชนประจ าจงหวดแจงมตดงกลาวใหผขอจดตงปาชมชนและผมหนงสอคดคานหรอแสดงความเหนทราบภายในสบหาวนนบแตวนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมต ผขอจดตงปาชมชนหรอผมหนงสอคดคานมสทธอทธรณมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนงตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบหนงสอแจง ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณาอทธรณใหแลวเสรจภายในหกสบวนนบแตวนทไดรบอทธรณ ค าวนจฉยของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนใหเปนทสด และใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดปฏบตใหเปนไปตามค าวนจฉยดงกลาว หนงสอแจงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ค าอทธรณของผยนค าขอหรอ ผมหนงสอคดคาน และค าวนจฉยของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ตองแสดงเหตผลและรายละเอยดโดยชดแจง มาตรา ๒๖ ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมมตใหจดตงปาชมชนไดและปรากฏวาไมมการอทธรณจนพนก าหนดระยะเวลาอทธรณแลว ใหรายงานอธบดเพอพจารณา หากอธบด ไมเหนชอบกบมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดใหน าเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณา และใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสามมาใชบงคบโดยอนโลม ในกรณทอธบดเหนชอบดวยกบมตของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด หรอในกรณทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณารายงานทไดรบจากอธบดตามวรรคหนง หรอพจารณาอทธรณค าขอจดตงปาชมชนตามมาตรา ๒๕ วรรคสาม แลวมค าวนจฉยใหจดตงปาชมชนได ใหอธบดประกาศการอนมตจดตงปาชมชนในราชกจจานเบกษา โดยมสาระส าคญตามทก าหนดในระเบยบของคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชน การจดตงปาชมชนมผลเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

หมวด ๕ การจดการปาชมชน

มาตรา ๒๗ เมอไดมประกาศการจดตงปาชมชนแลว ใหผซงมรายชออยในบญชตามมาตรา ๒๐ วรรคสอง (๒) เปนสมาชกปาชมชน ประเภทและคณสมบตของสมาชกปาชมชน การแกไขเปลยนแปลงสมาชกปาชมชน ใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๒๘ สมาชกปาชมชนมหนาทในการดแลรกษาปาชมชน ดงน (๑) ปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และแผนจดการปาชมชน

- ๘๓ -

(๒) รวมมอกบทางราชการในการดแลรกษาปาชมชน สตวปา และทรพยากรธรรมชาตใน ปาชมชน สมาชกปาชมชนทฝาฝนหรอไมปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน คณะกรรมการจดการ ปาชมชนจ านวนสามในสของคณะกรรมการจดการปาชมชนทงหมดเทาทมอยตองมมตใหสมาชกปาชมชนผนนพนจากการเปนสมาชกปาชมชน มาตรา ๒๙ ใหสมาชกปาชมชนซงมอายตงแตสบแปดปบรบรณขนไปเลอกตงคณะกรรมการจดการปาชมชนภายในเกาสบวนนบแตวนจดตงปาชมชน หลกเกณฑและวธการเลอกตง คณสมบต การด ารงต าแหนงและจ านวนกรรมการจดการ ปาชมชน ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง และใหกรมปาไมมอบหมายใหเจาหนาทในสงกดกรมปาไมรวมเปนคณะกรรมการจ านวนหนงคน มาตรา ๓๐ ใหคณะกรรมการจดการปาชมชนมอ านาจหนาทจดการปาชมชนใหเปนไปตามวตถประสงคของปาชมชนและแผนจดการปาชนชนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดอนมต และมหนาทดงตอไปน (๑) รวมมอกบพนกงานเจาหนาทในการจดใหมหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนตามมาตรา ๓๕ (๒) ออกขอบงคบเกยวกบการจดการปาชมชน หลกเกณฑการรบบคคลเปนสมาชกปาชมชน และการจดการทรพยสนสวนกลางของปาชมชน ทงน ใหสอดคลองกบวตถประสงคของปาชมชน และไมขดแยงกบระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน (๓) ดแลรกษาทรพยสนสวนกลางของปาชมชน (๔) ดแลใหสมาชกปาชมชนปฏบตหนาททก าหนดตามพระราชบญญตน (๕) สงใหผหนงผใดออกจากปาชมชนหรอใหกระท าการหรองดเวนกระท าการใด ๆ ในเขต ปาชมชน เพอใหเปนไปตามขอบงคบตาม (๒) หรอพระราชบญญตน (๖) ไกลเกลยหรอประนประนอม เมอสมาชกปาชมชนเกดความขดแยงในการจดการปาชมชน (๗) มมตใหรบบคคลเปนสมาชกปาชมชนหรอใหสมาชกปาชมชนพนจากการเปนสมาชก ปาชมชน (๘) ด าเนนการตามทเหนสมควร เพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน (๙) ปฏบตการอนใดตามทก าหนดไวในพระราชบญญตน หรอตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชน หรอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ก าหนดใหเปนหนาทของคณะกรรมการจดการปาชมชน การออกขอบงคบตาม (๒) จะตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกอน มาตรา ๓๑ แผนจดการปาชมชนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดอนมตแลวใหใชบงคบไดเปนเวลาสามป ใหคณะกรรมการจดการปาชมชนเสนอแผนจดการปาชมชนตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกอนแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายไมนอยกวาหกเดอน เมอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด

- ๘๔ -

อนมตแผนจดการปาชมชนแลว ใหน ามาใชบงคบถดจากวนทแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายลงหรอในวนทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนด แลวแตกรณ และใหน ามาตรา ๒๕ มาใชบงคบโดยอนโลม ในระหวางทแผนจดการปาชมชนเดมหมดอายลง ถาคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ยงไมอนมตแผนจดการปาชมชนใหม ใหน าแผนจดการปาชมชนเดมมาใชตอไปจนกวาจะมการอนมตแผนจดการปาชมชนใหม มาตรา ๓๒ ในกรณทมเหตอนสมควร คณะกรรมการจดการปาชมชนอาจขอเปลยนแปลงเขตปาชมชน ปรบปรงแผนจดการปาชมชน หรอขอใหเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอบางสวนได แตตองแสดงเหตผลและรายละเอยดโดยชดแจง และใหน ามาตรา ๒๐ มาตรา ๒๒ มาตรา ๒๓ มาตรา ๒๔ มาตรา ๒๕ และมาตรา ๒๖ มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๓๓ พนกงานเจาหนาทตองจดใหมหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนแสดงแนวเขต ปาชมชน บรเวณเพอการอนรกษ และบรเวณเพอการใชสอยไวตามสมควร เพอใหประชาชนเหนไดวาเปนเขตปาชมชน และคณะกรรมการจดการปาชมชนและสมาชกปาชมชนตองใหความรวมมอในการด าเนนการนดวย มาตรา ๓๔ ภายในปาชมชน สมาชกปาชมชนมสทธใชประโยชนจากผลผลตและบรการ ปาชมชน (๑) การใชประโยชนจากปาใหท าไดเฉพาะในบรเวณทก าหนดเปนพนททก าหนดเปนเขตเพอการใชสอย ใหท าไดตามความจ าเปนในการด ารงชพและการใชสอยของสมาชกปาชมชน เศรษฐกจครวเรอนหรอใชในกจกรรมสาธารณะภายในชมชนนน ตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด ทงน ตองสอดคลองกบแผนการจดการปาชมชนทไดรบอนมต โดยค านงถงความสอดคลองกบสภาพพนท วฒนธรรม และความยงยน (๒) การใชประโยชนจากปาเพอการสนทนาการหรอการทองเทยวใหเปนไปตามระเบยบของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด ใหคณะกรรมการปาชมชนจดท าทะเบยนตนไมซงสมาชกปาชมชนไดปลกขนตาม (๑) ทงน หลกเกณฑและวธการใหเปนไปตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด มาตรา ๓๕ บรรดาไมและของปาทไดจากปาชมชนทท าโดยถกตองตามระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน ขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และแผนจดการปาชมชนตามพระราชบญญตน ไมตองเสยคาธรรมเนยม คาภาคหลวง หรอคาใชจายในการบ ารงปาตามกฎหมายวาดวย ปาไมและกฎหมายวาดวยปาสงวนแหงชาต มาตรา ๓๖ ใหกรรมการจดการปาชมชนจ านวนสองในสามของคณะกรรมการจดการปาชมชนทงหมดเทาทมอยมอ านาจท านตกรรมใด ๆ ผกพนทรพยสนสวนกลางของปาชมชนและด าเนนคดเกยวกบทรพยสนสวนกลางของปาชมชนได

- ๘๕ -

มาตรา ๓๗ ในกรณทมผฝาฝนพระราชบญญตน หรอระเบยบ หรอขอบงคบทออกตามพระราชบญญตน และกอใหเกดความเสยหายแกสตว พช ทรพยากรธรรมชาต หรอสงแวดลอมในปาชมชน ใหกรมปาไมหรอคณะกรรมการจดการปาชมชนมอ านาจฟองเรยกคาสนไหมทดแทน ดงตอไปน

(๑) คาใชจายทรฐไดจายไปในการเคลอนยายสงทกอใหเกดความเสยหาย หรอกระท าใหสงนนหมดสภาพความเปนอนตราย หรอความเปนพษ ตลอดจนการน าเอาของนนมาเกบ กก หรอรกษาไว (๒) คาใชจายทรฐไดจายไปในการท าใหทรพยากรธรรมชาตกลบคนมาสสภาพเดม (๓) คาใชจายทรฐไดจายไปในการชวยเหลอบคคลหรอทรพยสนของบคคลอน เนองในความเสยหายนน (๔) คาด าเนนงานตาง ๆ ของรฐในการประเมนความเสยหายและประเมนคาใชจาย ในการเยยวยาผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และสขภาพของบคคล (๕) คาใชจายตาง ๆ ทรฐไดจายในการด าเนนการใด ๆ เพอใหไดรบคาสนไหมทดแทนตามกฎหมาย เชน คาใชจายทรฐจายเปนคาท างานของเจาหนาทของรฐ คาใชจายในการรวบรวม พยานหลกฐานและการด าเนนคดในศาล และคาธรรมเนยมในศาล (๖) มลคาของทรพยากรธรรมชาตทตองเสยหาย ในการก าหนดคาสนไหมทดแทนนอกจากดอกเบยผดนดทตองไดรบแลว ใหค านงถง การเปลยนแปลงมลคาของเงนตราตงแตเวลาทละเมดจนถงเวลาทช าระคาสนไหมทดแทนประกอบดวย มาตรา ๓๘ ในการด าเนนคดตามมาตรา ๓๖ และมาตรา ๓๗ คณะกรรมการจดการปาชมชนอาจขอใหพนกงานอยการด าเนนคดใหกได และใหไดรบยกเวนคาฤชาธรรมเนยมตามทก าหนดในกฎกระทรวง กรณเกดการเสยหายแกทรพยสนสวนกลางของปาชมชนและคณะกรรมการจดการปาชมชนมไดด าเนนการฟองรอง ใหอธบดมอ านาจสงเรองใหพนกงานอยการฟองรองคดดงกลาวเพอเรยกรองคาเสยหายเพอจายใหเปนทรพยสนสวนกลางของปาชมชนนนได

หมวด ๖ การควบคมดแลปาชมชน

มาตรา ๓๙ ปาชมชนทไดรบอนมตใหจดตงขนในจงหวดใด ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดนนมอ านาจหนาทเกยวกบปาชมชนนนตามพระราชบญญตน มาตรา ๔๐ เจาหนาทปาชมชนมอ านาจและหนาท ดงตอไปน (๑) ตรวจสอบพนทและตรวจตราดแลการด าเนนการและกจการตาง ๆ ในปาชมชน (๒) แนะน า ใหความร สงเสรม และสนบสนนการด าเนนงานของคณะกรรมการจดการ ปาชมชนใหเปนไปตามพระราชบญญตน (๓) ในกรณทไมอาจเรยกประชมคณะกรรมการจดการปาชมชนไดทน ใหมอ านาจสงใหผหนงผใดออกจากปาชมชนหรอใหกระท าการหรองดเวนการกระท าใด ๆ ในปาชมชนในกรณกระท าการฝาฝนหรอไม

- ๘๖ -

ปฏบตตามพระราชบญญตน หรอระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนหรอขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชน และใหรายงานคณะกรรมการจดการปาชมชนและคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทราบ (๔) ด าเนนการตามทเหนสมควรเพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน (๕) รายงานคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดเมอปรากฏวามกรณจะตองเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอบางสวน มาตรา ๔๑ ภายในปาชมชน

(๑) หามท าไมในบรเวณทก าหนดไวเพอการสงวนและรกษาไวซงทรพยากรปาไม (๒) หามใชเปนทอยอาศยหรอทท ากน (๓) หามบคคลใดกนสราง แผวถาง เผาปา ท าไม เกบหาของปา ขดหาแร ลาสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง หรอกระท าการดวยประการใด ๆ อนเปนการเสอมเสยแกสภาพปาชมชน เวนแตในกรณทพระราชบญญตนบญญตใหกระท าได มาตรา ๔๒ เพอประโยชนในการศกษา การวจย ตลอดจนเพอตดตามผลการปฏบตการตามพระราชบญญตน ใหเจาหนาทปาชมชน พนกงานเจาหนาทหรอผซงพนกงานเจาหนาทมอบหมาย มอ านาจเขาไปในปาชมชนเพอด าเนนการดงกลาวได ในการปฏบตหนาทตามวรรคหนง ใหบคคลดงกลาวแสดงบตรประจ าตวหรอหนงสอแสดง การไดรบมอบหมาย แลวแตกรณ เมอบคคลซงเกยวของรองขอ มาตรา ๔๓ องคกรเอกชนอาจตงตวแทนของตนเขาไปสอดสองดแลการปฏบตตามพระราชบญญตนของคณะกรรมการจดการปาชมชนแหงใดกได โดยขออนญาตตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด สถาบนการศกษาหรอองคกรเอกชนหรอบคคลทตองการเขาไปศกษา คนควา วจยหรอส ารวจความหลากหลายทางชวภาพในปาชมชนใด ใหขออนญาตตอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด

การด าเนนการตามความในวรรคหนงและวรรคสอง ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

มาตรา ๔๔ เมอปรากฏวามการกระท าหรอมเหตอนควรสงสยวามการกระท าความผดตามพระราชบญญตน คณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาท มอ านาจ ท าการหรอสงใหท าการเฉพาะหนาเทาทจ าเปนดงตอไปน (๑) ตรวจคนบคคลหรอยานพาหนะ (๒) จบและควบคมตวผกระท าความผด (๓) ยดหรออายดสงของทมไวเปนความผด หรอใชหรอจะใชในการกระท าความผดหรอได มาจากการกระท าความผด ใหสงตวผกระท าความผดพรอมดวยสงของทยดหรออายดไวใหแกพนกงานสอบสวนทมเขตอ านาจโดยไมชกชา

- ๘๗ -

มาตรา ๔๕ ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตนทเกยวกบความผดอาญา ใหคณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาทเปนพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๔๖ ในกรณทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดพบวา คณะกรรมการจดการ ปาชมชน กรรมการจดการปาชมชน สมาชกปาชมชน หรอเจาหนาทปาชมชน กระท าการฝาฝน หรอไมปฏบตตามพระราชบญญตน ระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน หรอขอบงคบของคณะกรรมการจดการ ปาชมชน คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจด าเนนคดหรอสงการใหคณะกรรมการจดการปาชมชน กรรมการจดการปาชมชน สมาชกปาชมชน หรอเจาหนาทปาชมชนดงกลาว กระท าการหรองดเวนกระท าการนนไดตามความเหมาะสม ผไดรบค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนง ตองปฏบตตามค าสงดงกลาวภายในระยะเวลาทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนด ในกรณทผไดรบค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดตามวรรคหนงไมเหนดวยกบค าสงดงกลาว ใหยนอทธรณตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนภายในสบหาวนนบแตวนทไดรบค าสง และใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม การอทธรณไมเปนเหตใหทเลาการทตองปฏบตตามค าสงของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด เวนแตคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดหรอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนจะสงเปนอยางอน มาตรา ๔๗ อธบดมอ านาจหนาทสงเสรมสนบสนนและตดตามดแลการด าเนนงานของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด และอาจสงใหกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดชแจงขอเทจจรงหรอแสดงความคดเหนเกยวกบการปฏบตงานของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดได มาตรา ๔๘ อธบดอาจขอใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกระท าการหรอยบยงกระท าการใด ๆ เพอใหเปนไปตามกฎหมาย นโยบายหรอมตของคณะรฐมนตร และระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชน เมอคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดไดรบแจงจากอธบดตามวรรคหนง ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดพจารณาและแจงผลใหอธบดทราบภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงค าขอ ในกรณทอธบดไมเหนชอบดวยกบความเหนของคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดทแจงตามวรรคสอง ใหอธบดน าเสนอคณะกรรมการนโยบายปาชมชนพจารณาภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงผลการพจารณา และใหน ามาตรา ๒๕ วรรคสาม มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๔๙ ในการปฏบตตามพระราชบญญตนใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวด คณะกรรมการจดการปาชมชน เจาหนาทปาชมชน และพนกงานเจาหนาทเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา

- ๘๘ -

มาตรา ๕๐ ภายในปาชมชนทมใชอยในปาสงวนแหงชาต หากพบวามการฝาฝนตอพระราชบญญตน เปนเหตใหมสงปลกสรางขนใหมหรอมสงอนใดในปาชมชน ใหคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดมอ านาจสงใหผกระท าการฝาฝนท าลายหรอรอถอนสงนน ๆ ออกไป ถาผฝาฝนไมปฏบตตาม หรอไมรตวผฝาฝน หรอเพอปองกนหรอบรรเทาความเสยหายแกปาชมชน คณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดจะกระท าการดงกลาวแลวอยางใดอยางหนงเสยเองกไดตามสมควรแกกรณและผกระท าฝาฝนมหนาทชดใชคาใชจายทตองเสยไปในการทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดกระท าการเสยเอง

หมวด ๗ การเพกถอนปาชมชน

มาตรา ๕๑ อธบดมอ านาจสงเพกถอนปาชมชนทงแปลงหรอแตบางสวนไดเมอพบวาม การกระท าตาม (๒) หรอ (๓) หรอไดรบรายงานจากคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดวามกรณดงตอไปน (๑) คณะกรรมการจดการปาชมชนขอใหเพกถอนปาชมชนตามมาตรา ๓๔ (๒) คณะกรรมการจดการปาชมชนทอดทงไมจดการฟนฟปาชมชนนนตอไป (๓) คณะกรรมการจดการปาชมชนไมปฏบตตามพระราชบญญตน หรอระเบยบหรอขอบงคบทออกตามพระราชบญญตน อนจะเปนเหตใหปาชมชนไดรบความเสยหายหรอมเหตไมควรไววางใจใหจดการปาชมชนตอไป คณะกรรมการจดการปาชมชนมสทธอทธรณค าสงเพกถอนปาชมชน โดยใหน ามาตรา ๒๕ มาใชบงคบโดยอนโลม การเพกถอนปาชมชนใหมผลเมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ในกรณทมใชการเพกถอนปาชมชนทงแปลงใหมแผนทแสดงแนวเขตทเปลยนแปลงแนบทายประกาศดวย มาตรา ๕๒ กรณปาชมชนซงเปนทดนซงมกรรมสทธหรอสทธครอบครองและใชประโยชนตามกฎหมาย เมอสนสดระยะเวลาทผถอกรรมสทธหรอสทธครอบครองและใชประโยชนยนยอมใหชมชนใชทดนเพอจดตงปาชมชน หรอสนสดโดยเงอนไขอนใดตามทตกลงไวเปนลายลกษณอกษร ใหถอเปนการเพกถอนปาชมชนโดยทนท ใหน าความในมาตรา ๕๐ มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา ๕๓ ทรพยสนสวนกลางของปาชมชนทถกเพกถอน ถาเปนสงหารมทรพยใหตกเปนทรพยสนของปาชมชนแหงอนตามทคณะกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดก าหนดสวนทเปนอสงหารมทรพยใหตกเปนของแผนดน มาตรา ๕๔ ปาชมชนทถกเพกถอนตามมาตรา ๕๑ อาจมการขอจดตงปาชมชนใหมอกได

- ๘๙ -

หมวด ๘ มาตรการสงเสรมและสรางแรงจงใจ

สวนท ๑ กองทนปาชมชน

มาตรา ๕๕ ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา “กองทนปาชมชน” ในกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มวตถประสงคเพอเปนทนใชจายในการชวยเหลอและอดหนนกจการทเกยวกบการจดการปาชมชน กองทนประกอบดวยเงนและทรพยสน ดงตอไปน (๑) เงนอดหนนทรฐบาลจดสรรให (๒) เงนและหรอทรพยสนทมผบรจาคใหกองทน (๓) ดอกผลหรอผลประโยชนทเกดจากกองทน เงนและทรพยสนทเปนกองทนไมตองน าสงคลงเปนรายไดแผนดนตามกฎหมายวาดวยเงนคงคลงและกฎหมายวาดวยวธการงบประมาณ การรบเงน การเกบรกษาเงน การจายเงน การจดหาผลประโยชน และการบรหารจดการกองทนใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด มาตรา ๕๖ เงนกองทนใหใชจายเพอกจการ ดงตอไปน (๑) ชวยเหลอและอดหนนกจการใดๆ ทเกยวกบการจดการปาชมชน (๒) สนบสนนการจดท าแผนปาชมชนและการด าเนนงานของปาชมชน (๓) ใหชมชนทองถนและหรอองคกรปกครองสวนทองถน ใชเพอชวยเหลอและอดหนนกจการใดๆ ทเกยวกบการจดการปาชมชน (๔) เปนคาใชจายในการฟองรองด าเนนคดตามกฎหมายน (๕) เปนคาใชจายในการบรหารกองทน (๖) เปนคาใชจายอนๆ ตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด มาตรา ๕๗ ใหมคณะกรรมการกองทนคณะหนงประกอบดวยปลดกระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมเปนประธานกรรมการ ผแทนกระทรวงการคลง ผแทนกระทรวงมหาดไทย ผแทนส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช อธบดกรมทรพยากรทางทะเลและชายฝงและกรรมการผทรงคณวฒไมเกนสองคนซงคณะกรรมการนโยบายปาชมชนแตงตงเปนกรรมการ และอธบดกรมปาไมเปนกรรมการและเลขานการ หลกเกณฑ วธการคดเลอกและแตงตงคณะกรรมการกองทนใหเปนไปตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

- ๙๐ -

มาตรา ๕๘ คณะกรรมการกองทนมอ านาจหนาทดงตอไปน (๑) ก าหนดระเบยบเกยวกบหลกเกณฑและวธการขอจดสรร ขอเงนชวยเหลอหรอขอเงนอดหนนจากกองทน (๒) พจารณาจดสรรเงนกองทนเพอใชตามวตถประสงคของกองทน ทงนตามแนวทาง หลกเกณฑ เงอนไข และล าดบความส าคญทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด (๓) พจารณาอนมตค าขอรบการสงเสรมและชวยเหลอ (๔) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนมอบหมาย มาตรา ๕๙ ใหน าความในมาตรา ๘ และมาตรา ๙ มาใชบงคบกบการด ารงต าแหนงของกรรมการผทรงคณวฒในคณะกรรมการกองทนปาชมชนโดยอนโลม ใหน าความในมาตรา ๑๕ มาใชบงคบแกการประชมของคณะกรรมการกองทนโดยอนโลม มาตรา ๖๐ ภายในหนงรอยยสบวนนบแตวนสนปปฏทน ใหคณะกรรมการกองทนเสนองบดลและรายงานการรบจายเงนกองทนในปทลวงมาแลวตอส านกตรวจเงนแผนดนเพอตรวจสอบรบรองและเสนอตอคณะกรรมการนโยบายปาชมชน งบดลและรายงานการรบจายเงนดงกลาว ใหคณะกรรมการนโยบายปาชมชนเสนอตอรฐมนตรและใหรฐมนตรเสนอตอคณะรฐมนตรเพอทราบและจดใหมการประกาศในราชกจจานเบกษา

สวนท ๒ มาตรการสรางแรงจงใจ

มาตรา ๖๑ ใหคณะกรรมการโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตรมอ านาจในการประกาศก าหนดมาตรการสนบสนน สงเสรมและสรางแรงจงใจแกชมชนและประชาชนทวไป ในการด าเนนการเพอใหบรรลเปาหมายเกยวกบปาชมชน มาตรา ๖๒ คณะกรรมการปาชมชนทชวยเหลอ สนบสนนหนวยงานของรฐในการอนรกษ ฟนฟ ดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต ตลอดจนสอดสองดแลและแจงเหตแกหนวยงานของรฐเมอพบภยพบตทางธรรมชาต การบกรกหรอการท าลายทรพยากรธรรมชาต หรอทรพยสนของทางราชการในบรเวณพนททชมชนรบผดชอบหรอพนทใกลเคยงอาจไดรบคาตอบแทนทหนวยงานของรฐจดสรรใหตามหลกเกณฑ วธการทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด มาตรา ๖๓ ทดนซงมผถอกรรมสทธหรอเปนผมสทธครอบครองและใชประโยชน หากยนยอมตกลงใหชมชนน าทดนนนจดตงเปนปาชมชนตามพระราชบญญตน ใหทดนดงกลาวใหไดรบยกเวนการเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร กฎหมายวาดวยภาษบ ารงทองท กฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดน

- ๙๑ -

มาตรา ๖๔ บคคลใดสนบสนนการด าเนนการปาชมชนซงจดตงขนตามพระราชบญญต อาจไดขอรบเอกสารรบรองมลคาทางเศรษฐศาสตรหรอบรการทางนเวศจากปาชมชนจากคณะกรรมการนโยบาย ปาชมชน ทงน ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการนโยบายปาชมชนก าหนด

หมวด ๙ บทก าหนดโทษ

มาตรา ๖๕ ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามระเบยบของคณะกรรมการนโยบายปาชมชนตามมาตรา ๑๑ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจ าทงปรบ มาตรา ๖๖ ผใดฝาฝนหรอไมปฏบตตามขอบงคบของคณะกรรมการจดการปาชมชนเกยวกบการจดการปาชมชนตามมาตรา ๓๐ (๒) ตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท ความผดตามวรรคหนง เมอผกระท าความผดยนยอม ใหคณะกรรมการจดการปาชมชน มอ านาจเปรยบเทยบได เงนคาปรบตามวรรคสองใหตกเปนทรพยสนสวนกลางตามพระราชบญญตน มาตรา ๖๗ ผใดท าใหเสยหาย ท าลาย หรอเคลอนยายหลกเขต ปาย หรอเครองหมายอนใดทจดใหมขนตามมาตรา ๓๓ ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ มาตรา ๖๘ ผใดขดค าสงเจาหนาทปาชมชนทสงตามมาตรา ๔๐ (๓) ตองระวางโทษจ าคก ไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ มาตรา ๖๙ ผใดเขายดถอครอบครอง ท าประโยชนหรออยอาศยในทดน กนสราง แผวถาง เผาปา ท าไม เกบหาของปา ขดหาแร ลาสตวปาสงวนหรอสตวปาคมครอง หรอกระท าดวยประการใด ๆ อนเปนการฝาฝนมาตรา ๔๑ ในเขตปาชมชน ตองระวางโทษจ าคกตงแตหกเดอนถงหาป หรอปรบตงแตหาพนบาทถงหาหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ในกรณความผดตามมาตราน ถาไดกระท าเปนเนอทเกนยสบหาไรหรอกอใหเกดความเสยหายแก (๑) ไมสกไมยาง ไมสนเขาหรอไมหวงหามตามกฎหมายวาดวยปาไม หรอ (๒) ไมอนทเปนตนหรอเปนทอนอยางหนงอยางใด หรอทงสองอยาง รวมกนเกนยสบตนหรอทอน หรอรวมปรมาตรไมเกนสลกบาศกเมตร หรอ (๓) ตนน าล าธาร ผกระท าผดตองระวางโทษจ าคกตงแตสองปถงสบหาป และปรบตงแตสองหมนบาทถง หนงแสนหาหมนบาท

- ๙๒ -

ในกรณทมค าพพากษาชขาดวาบคคลใดกระท าความผดตามมาตราน ถาปรากฏวาบคคลนนยดถอหรอครอบครองทดนในเขตปาชมชน ศาลมอ านาจสงใหผกระท าผด คนงาน ผรบจาง ผแทนและบรวารของผกระท าผดออกจากเขตปาชมชนได มาตรา ๗๐ ผใดฝาฝนมาตรา ๔๓ วรรคสอง ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา ๗๑ บรรดาไมหรอของปาทไดมาหรอมไวเปนความผด หรอทรพยสนทใชในการกระท าผดตามพระราชบญญตน ใหรบเสยทงสนไมวาจะมผถกลงโทษตามค าพพากษาหรอไมกตาม

ใหไม ของปา หรอทรพยสนตามวรรคหนงทศาลมค าสงรบตกเปนของแผนดน ในกรณทไมอาจด าเนนคดไดภายในสองปนบแตวนทมการกระท าความผดเกดขนและไมอาจจบกมตวผตองหาหรอจ าเลยได ใหไม ของปา หรอทรพยสนทยดหรออายดไวเนองจากการกระท าความผดของผตองหาหรอจ าเลยนนตกเปนของแผนดน ในกรณทผตองหาหรอจ าเลยรายใดถงแกความตาย ใหไม ของปา หรอทรพยสนทยดหรออายดไวเนองจากการกระท าความผดของผตองหาหรอจ าเลยตกเปนของแผนดน เวนแตภายในสองปทายาทของผตองหาหรอจ าเลยพสจนไดวาไม ของปา หรอทรพยสนดงกลาวไมไดเกยวของกบการกระท าความผด ตามพระราชบญญตน ใหคนแกทายาทของผตองหาหรอจ าเลยนน

บทเฉพาะกาล

มาตรา ๗๒ กรณปาชมชนทมการจดตงตามพระราชบญญตนแตตอมาไดมการก าหนดใหเปนเขตอนรกษ ใหชมชนนนมสทธในการจดการปาชมชนนนตอไป จนกวาจะมการเพกถอนตามพระราชบญญตน มาตรา ๗๓ การแตงตงกรรมการสรรหาในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๖ วรรคสามมาใชบงคบ และใหด าเนนการใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ การแตงตงกรรมการสรรหาซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๖ วรรคสองมาใชบงคบ และใหรฐมนตรด าเนนการแตงตงบคคลทมพฤตกรรม ทเกอกลตอการดแลรกษาปามากอน ใหแลวเสรจภายในเกาสบวน มาตรา ๗๔ การแตงตงผทรงคณวฒเปนกรรมการนโนบายปาชมชนในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๗ วรรคสองมาใชบงคบและใหมระยะเวลาด ารงต าแหนงเพยงกงหนงของวาระทก าหนดไวส าหรบต าแหนงดงกลาว และใหด าเนนการใหแลวเสรจภายในหนงรอยยสบวนนบตงแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ

- ๙๓ -

การแตงตงผทรงคณวฒซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการปาชมชนเปนกรรมการนโยบาย ปาชมชนในวาระเรมแรก มใหน าบทบญญตมาตรา ๗ วรรคหนงมาใชบงคบและใหรฐมนตรด าเนนการเสนอชอบคคลทมพฤตกรรมทเกอกลตอการดแลรกษาปามากอน ใหคณะรฐมนตรแตงตง

มาตรา ๗๕ การแตงตงกรรมการปาชมชนประจ าจงหวดซงเปนผแทนคณะกรรมการจดการ ปาชมชนในวาระเรมแรกทจงหวดนนยงไมมปาชมชน มใหน าบทบญญตมาตรา ๑๘ วรรคสาม มาใชบงคบและใหผวาราชการจงหวดด าเนนการใหแลวเสรจโดยเรว มาตรา ๗๖ ใหมการออกกฎกระทรวง และระเบยบเพอปฏบตการตามพระราชบญญตนภายในระยะเวลาหนงปนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ..........................................................

..........................................................

ภาคผนวก ข.

การด าเนนโครงการปาชมชนของกรมปาไม

ภาคผนวก ข. การด าเนนการโครงการปาชมชนของกรมปาไม

แนวคดทใชในการพฒนาหรอปรบปรงหรอแกปญหา

- แนวคดทใชในการแกปญหาการบกรกท าลายปา ความขดแยงในการใชประโยชนทดน

- วธการใหชมชนโดยรอบปาชวยกนสอดสอง ดแล ปองกนปา รวมทงมสวนรวมในการบรหารจดการปาอยางถกตองตามระเบยบก าหมายทวางไว เพอใหคนสามารถอยรวมกบปาแบบเกอกลกน

ความหมายปาชมชน

ปาชมชน หมายความวา ปาหรอพนทอนใด ทไดรบอนมตจากกรมปาไมใหเปนปาชมชนตามแนวทางทก าหนดไว เพอใหประชาชนมสวนรวมในการจดการปาเพอประโยชนอยางยงยนภายใตบทบญญตตามระเบยบและกฎหมายทเกยวของซงอาจสอดคลองกบความเชอและวฒนธรรมของชมชนทองถนนนดวย การจดการหรอด าเนนการดงกลาวกเพอการอนรกษและใหชมชนไดประโยชนภายใตหลกการความยงยน

วตถประสงคการด าเนนโครงการปาชมชน

- เพอรวมกนจดการปาไมโดยใหชมชนเปนศนยกลางในการบรหารจดการ ควบคม ดแล รกษา หรอบ ารงปา และการใชประโยชนภายใตหลกการความยงยน

- เพอการพฒนาปาไมและสรางความเขมแขงของชมชนควบคกนไป

- เพอบรหารจดการปาอนเปนประโยชนตอการรบผลผลตมาลดรายจายในครวเรอน เปนการปรบปรงคณภาพชวตของชมชนใหดขน

การจดการปาชมชนในปจจบน

๑. สงเสรมประชาสมพนธ ๒. ส ารวจและจดตงปาชมชน

๓. ฝกอบรม

๔. สนบสนนเงนอดหนนแกชมชน (หมบาน) บรหารจดการปา

๕. สงเสรมเครอขายปาชมชน

การสนบสนนชมชนบรหารจดการปา

- เพอใหชมชนมสวนรวมในการจดการปาตามความตองการของชมชน โดยการสนบสนนงบประมาณ เงนอดหนน เฉลยหมบานละ ๑๐๐,๐๐๐ บาท

- จดตงปาชมชน รวมทงสน ๙,๐๘๕ หมบาน

- ปจจบนไดสนบสนนเงนอดหนนแลว จ านวน ๓,๖๔๒ หมบาน เปนเงน ๒๖๕ ลานบาท

- ยงไมไดรบการสนบสนนเงนอดหนน จ านวน ๕,๔๔๓ หมบาน

ตวอยางกจกรรมบรหารจดการปา

- กจกรรมการปองกนไฟปา

- กจกรรมการลาดตระเวนดแลปาชมชน

- การปลกเสรมปาชมชน

- การปลกพชปากนได - เสนทางศกษาธรรมชาต - ปายแสดงแนวเขตปาชมชน

- การบวชปาชมชน

- การฝกอบรมเครอขายปาชมชน ฯลฯ

- ๙๖ -

- ๙๗ -

- ๙๘ -

สรปสถานการณปาชมชนในปจจบน

- กรมปาไมไดจดตงปาชมชนตงแตป ๒๕๔๓ – ปจจบน - (ณ วนท ๓๑ มกราคม ๒๕๕๘)

- จ านวน ๙,๐๘๕ หมบาน

- พนท ๓.๘ ลานไร ผลการแบงกลมปาชมชน ปงบประมาณ ๒๕๕๗

- ปาชมชนพฒนาดมาก ไดคะแนน ๑๐ – ๑๖ คะแนน จ านวน ๔,๑๐๘ หมบาน คดเปนรอยละ ๔๕.๖๓

- ปาชมชนพฒนาปานกลาง ไดคะแนน ๕ – ๙ คะแนน จ านวน ๓,๕๗๐ หมบาน คดเปนรอยละ ๓๙.๖๖

- ปาชมชนควรปรบปรง ไดคะแนน ๑ – ๔ คะแนน จ านวน ๘๖๓ หมบาน คดเปนรอยละ ๙.๕๙

- ปาชมชนควรยกเลก ไดคะแนน ๐ คะแนน จ านวน ๔๖๑ หมบาน คดเปนรอยละ ๕.๑๒

หมายเหต : สาเหตทควรยกเลกปาชมชนเนองจากมการเปลยนแปลงพนทปาชมชนไดท าอยางอน

ผลการอนมตโครงการปาชมชน ป พ.ศ. ๒๕๔๓ - ปจจบน

ภาค จ านวนหมบาน

เนอท (พ.ร.บ. ปาสงวน ๒๕๐๗) ไร

เนอท (พ.ร.บ. ปาไม ๒๔๘๔) ไร

เนอท (นสล.) ไร

เนอท (อนๆ) ไร

รวมเนอท ไร

ภาคเหนอ ๒,๘๔๘ ๑,๗๘๓,๙๔๑ ๑๘๓,๘๘๖ ๙,๗๗๖ ๑,๘๒๘ ๑,๙๗๙,๔๓๑ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

๔.๓๙๒ ๗๐๙,๐๑๔ ๓๘๘,๘๒๕ ๗๑,๒๔๕ ๐ ๑,๑๖๙,๐๘๕

ภาคกลาง ๑.๐๙๖ ๓๓๕,๑๑๐ ๑๑๔,๙๔๓ ๖,๓๕๑ ๒,๓๓๗ ๔๕๘,๗๔๓ ภาคใต ๗๔๙ ๑๑๒,๗๘๖ ๔๙,๕๘๔ ๑,๗๑๑ ๖,๙๙๒ ๑๗๑,๐๗๔ รวมทงประเทศ ๙.๐๘๕ ๒,๙๔๐๙๘๕๒ ๗๓๗,๒๓๙ ๘๙,๐๘๕ ๑๑,๑๕๗ ๓,๗๗๘,๓๓๔

เหตผลทตองออกกฎหมายจดตงปาชมชน ๑) ย งไมมกฎหมายเกยวกบการด าเนนงานดานปาชมชนบญญต ไว เปนการเฉพาะ

การด าเนนงานจดตงและบรหารจดการปาชมชนทมอยในปจจบน อาศยกฎหมายขางเคยงทเกยวของ ไดแก - พระราชบญญตปาไม พ.ศ. ๒๔๘๔ หมวดวาดวยการท าไมและการเกบหาของปา - พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ หมวดวาดวยการควบคมและรกษาปาสงวน

แหงชาต - กฎกระทรวงทออกตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ - พระราชบญญตสภาต าบลและองคการบรหารสวนต าบล พ.ศ. ๒๕๓๗ ๒) การด าเนนงานจดตงและบรหารปาชมชนทผานมาจนถงปจจบน ปรากฏผลส าเรจเปน

รปธรรม สามารถจดตงไดถง ๙,๐๘๕ หมบาน ในพนท ๓.๘ ลานไร เกดความรวมมอระหวางภาครฐ เจาหนาทของรฐกบประชาชน หากมกฎหมายเฉพาะรองรบ จะท าใหเกดความชดเจนในการปฏบตงาน บทบาทและหนาทของแตละฝาย รวมทง มการด าเนนงานอยางตอเนองไมวาฝายใดจะเขามาเปนรฐบาลเนองจากก าหนดไวในบทบญญตแหงกฎหมาย

- ๙๙ -

๓) จะเปนการรบรองสทธของประชาชนและชมชนในการมสวนรมบรหารจดการทรพยากร ปาไม สอดคลองกบแนวทางของกฎหมายรฐธรรมนญทมงเนนสทธของประชาชนและการมสวนรวม ในการอนรกษ สงเสรม และฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๔) ลดปญหาความขดแยงระหวางภาครฐ เจาหนาทของรฐกบประชาชนเกยวกบทรพยากร ปาไมและทดน ปองกนการบกรกเพมเตม

๕) ท าใหประชาชนผยากจนและดอยโอกาส สามารถเขาถงและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตไดมากขนอยางเสมอภาคและเปนธรรม ลดปญหาความเหลอมล าในการใชประ โยชนจากทรพยากรปาไม

- ๑๐๐ -

- ๑๐๑ -

- ๑๐๒ -

- ๑๐๓ -

- ๑๐๔ -

ภาคผนวก ค.

คณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

คณะอนกรรมาธการปฏรปการจดการปาไมและทดน และทปรกษาอนกรรมาธการ

ภาคผนวก ค.

คณะกรรมาธการปฏรปทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๑. นายปราโมทย ไมกลด ประธานกรรมาธการ ๒. ศาสตราจารยเกยรตคณตรงใจ บรณสมภพ รองประธานกรรมาธการ ๓. นางอรพนท วงศชมพศ รองประธานกรรมาธการ ๔. นายกตตศกด คณาสวสด รองประธานกรรมาธการ ๕. นายววฒน ศลยก าธร รองประธานกรรมาธการ ๖. นายสวช สงหพนธ รองประธานกรรมาธการ ๗. นายเกษมสนต จณณวาโส รองประธานกรรมาธการ ๘. นายธรณ ธ ารงนาวาสวสด โฆษกกรรมาธการ ๙. นายเกรยงไกร ภมเหลาแจง กรรมาธการ

๑๐. นายจรส สทธกลบตร กรรมาธการ ๑๑. นายชาล เอยดสกล กรรมาธการ ๑๒. นายณรงคศกด องคะสวพลา กรรมาธการ ๑๓. นายด ารงด พเดช กรรมาธการ ๑๔. นายเดชฤทธ ปญจะมล กรรมาธการ ๑๕. นายธวช สวฒกล กรรมาธการ ๑๖. พลเอก ธวชชย สมทรสาคร กรรมาธการ ๑๗. นายบณฑร เศรษฐศโรตม กรรมาธการ ๑๘. นายประทวน สทธอ านวยเดช กรรมาธการ ๑๙. นายประเสรฐ ศลยววรรธน กรรมาธการ ๒๐. นายสยมพร ลมไทย กรรมาธการ ๒๑. นายอทย สอนหลกทรพย กรรมาธการ ๒๒. รองศาสตราจารยสชาต นวกวงษ เลขานการคณะกรรมาธการ ๒๓. นายหาญณรงค เยาวเลศ ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ ๒๔. นางฑฆมพร กองสอน ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ

……………………………………………………………………………………

- ๑๐๗ -

คณะอนกรรมาธการปฏรปการจดการปาไมและทดน ๑. นายสวช สงหพนธ ประธานอนกรรมาธการ ๒. นางกานดา สนทวงศ ณ อยธยา รองประธานอนกรรมาธการ ๓. รองศาสตราจารย ชาล นาวานเคราะห รองประธานอนกรรมาธการ ๔. นายสยมพร ลมไทย อนกรรมาธการ ๕. พลเอก ธวชชย สมทรสาคร อนกรรมาธการ ๖. นายด ารงค พเดช อนกรรมาธการ ๗. นายสชาต นวกวงษ อนกรรมาธการ

๘. นายฑฆมพร กองสอน อนกรรมาธการ ๙. นายปกรณ ไกแกว อนกรรมาธการ ๑๐. รองศาสตราจารย รตนวฒน ไชยรตน อนกรรมาธการ ๑๑. นายไมตร ลมปชาต อนกรรมาธการ ๑๒. นายเอกชย โชตยานนท อนกรรมาธการ ๑๓. นายประดษฐ เจรญสข อนกรรมาธการ ๑๔. นายอรรถพล เจรญชนษา เลขานการอนกรรมาธการ

ทปรกษาอนกรรมาธการ

๑. นายกตตศกด คณาสวสด ๒. นายเดชฤทธ ปญจะมล ๓. นายชาล เอยดกสกล ๔. นายธรณ ธ ารงนาวาสวสด ๕. นายววฒน ศลยก าธร ๖. นายอทย สอนหลกทรพย ๗. นายกตตภทร รงธนเกยรต ๘. นายกลศกด โชตยปตตะ ๙. ผชวยศาสตราจารย สรเชษฎ เชษฐมาส ๑๐. นายธรยทธ สมตน ๑๑. นายวระยทธ วรรณเลศสกล

……………………………………………………..………………………

พมพท : สานกการพมพ สานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร