ไทยยอ เปนชาวไทยในภาคอสานอกกลมหนงซงชอบเรยกตวเองวาเปนชาวยอ เชนในจงหวดสกลนคร, ชาวยอในจงหวดกาฬสนธ ทาขอนยาง อาเภอกนทรวชย), นครพนม (อาเภอทาอเทน) และชาวยอในจงหวดมกดาหาร (ตาบลดงเยน อาเภอเมองสาเนยงชาวยออาจผดเพยนไปจากชาวอสานบางเลกนอย ถนฐานดงเดมของชาวยอมผคนพบวาเดมอยในแควนสบสองปนนาหรอยนนานสวนไดอพยพลงมาตามลานาโขง ตงรกรากอยทหงษา แขวงไชยบรของลาวปจจบนในเขตของราชอาณาจกรไทยแลวตกไปเปนอาณานคมของฝรงเศสและลาวตอมา แขวงไชยบรของลาวเคยกลบคนมาเปนดนแดนของประเทศไทยอกครงหนงระหวาง พ.ศ.2483 ถง พ.ศ.2489 ลานชาง" แตกตองคนดนแดนสวนนไปใหฝรงเศสและลาวอกครงหนง ตอมาชาวไทยยออกสวนหนงไดอพยพมาตามลานาโขงและตงถนฐานใหมทเมองไชยบรไชยบร อาเภอทาอเทน จงหวดนครพนมเวยงจนทนในสมยรชกาลท 3 เมกลบมาตงเมองขนใหม ทางฝงขวาแมนาโขงอกและไดตงขนเปนเมองทาอเทนเมอ พโปรดเกลาฯ ตงให ทาวพระปทม เจาเมองหลวงปงเลง เปน ทาอเทน จงหวดนครพนมในปจจบน

ชาวไทยอ

เปนชาวไทยในภาคอสานอกกลมหนงซงชอบเรยกตวเองวาเปนชาวยอ เชน ชาวยอ

ชาวยอในจงหวดกาฬสนธ (ตาบล, ชาวยอในจงหวด

และชาวยอในจงหวดอาเภอเมอง) ภาษาและ

สาเนยงชาวยออาจผดเพยนไปจากชาวอสานบางถนฐานดงเดมของชาวยอมผคนพบวาเดมอย

ในแควนสบสองปนนาหรอยนนาน ตอมาชาวยอบางสวนไดอพยพลงมาตามลานาโขง ตงรกรากอยทเมอง

แขวงไชยบรของลาวปจจบน เมองหงษาเดมอยในเขตของราชอาณาจกรไทยแลวตกไปเปนอาณานคม

แขวงไชยบรของลาวเคยกลบคนมาเปนดนแดนของประเทศไทยอกครงหนง

2489 เรยกวา "จงหวดนสวนนไปใหฝรงเศสและ

ตอมาชาวไทยยออกสวนหนงไดอพยพมาตามลานาโขงและตงถนฐานใหมทเมองไชยบรไชยบร อาเภอทาอเทน จงหวดนครพนม) ในสมยราชกาลท 1 เมอ พ.ศ.2351 ครนเมอเกดกบฎเจา อนวงษ

เมอ พ.ศ.2369 พวกไทยยอเมองไชยบรถกกองทพเจาอนวงษกวาดตอนใหทางฝงขวาแมนาโขงอกและไดตงขนเปนเมองทาอเทนเมอ พ.ศ

โปรดเกลาฯ ตงให ทาวพระปทม เจาเมองหลวงปงเลง เปน "พระศรวรราช" เจาเมองคนแรก คอทาอเทน จงหวดนครพนมในปจจบน นอกจากนไทยยอจากเมองคาเกด, คามวนยงไดอพยพมาตงเปนเมองทา

ขอนยาง ขนเมองกาฬสนธ ใน พกรณาโปรดเกลาฯ ตงให ทาวคากอนจากเมองคาเกด เปน "พระสวรรณภกด" เจาเมองทาขอนยางขนเมองกาฬสนธ ปจจบนคอทองทตาบลทาขอนยางอาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซงยงมไทยยออยทบานทาขอนยาง, บานกดนาใสลนฟา, บานโพนและยงมไทยยออยทบานนายงจงหวดอดรธาน บานกดนางแดง

ตอมาชาวไทยยออกสวนหนงไดอพยพมาตามลานาโขงและตงถนฐานใหมทเมองไชยบร (ตาบลครนเมอเกดกบฎเจา อนวงษ

พวกไทยยอเมองไชยบรถกกองทพเจาอนวงษกวาดตอนใหศ.2373 ทรงพระกรณา

เจาเมองคนแรก คอทองทอาเภอคามวนยงไดอพยพมาตงเปนเมองทา

ขอนยาง ขนเมองกาฬสนธ ใน พ.ศ.2387 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ตงให ทาวคากอนจากเมองคา

เจาเมองทาขอนยางขนนธ ปจจบนคอทองทตาบลทาขอนยาง

อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซงยงมไทยยบานกดนาใส, บานยาง, บาน

บานโพนและยงมไทยยออยทบานนายง จงหวดอดรธาน บานกดนางแดง, บานหนามแทง

อาเภอพรรณานคม, บานจาปา, บานดอกนอโพนสม, บานหนองแวง, บานสา อาเภอยางตลาดและบานหนองไมตาย อาเภอสหสขนธ จงหวดกาฬสนธไทยยอในจงหวดสกลนครอพยพมาจากเมองมหาชยทางฝงซายแมนาโขงซงเปนดนแดนลาวในปจจบนมหาชยอยหางจากแมนาโขงและเมองนครพนมประมาณ ตงอยรมหนองหารในสมยรชกาลท

1. ภาษา ภาษาชาวยอจดอยในกลมตระกลภาษาไทเสยงแตกตางไปจากภาษาไทยลาว ลาคอ นาเสยงสง ออนหวาน ฐานเสยงสระ เออ ใอ ในภาษาไทยลาวจะตรงกบฐานเสยงสระ เอย และ เออ ตามลาดบ เชน เฮอ เปน เฮย ให เปน เหอ ประโยควา อกะเลอ เปนตน ตวอยางภาษาพดของชาวยอ หวเจอตะไค, ไปกะเลอ, ไปเตอ-ไปไหน ชาวไทยอไมมภาษาเขยนไมมตวอกษรของตนเอง ในอดตเคยใชอกษรธรรมหรออกษรไทยนอย เชนเดยวกบชาวอสาน ปจจบนใชอกษรไทยทงสน

2. การแตงกาย เอเจยน แอมอนเย นกสารวจชาวฝรงเศส ไดบนทกเกยวกบการแตงกายของชาวยอไวเมอวนท “หญงสาวจะมผวขาวรปรางสงโปรง คงจะเปน คนลาวทสวยทสด ใสกาไลเงนและนงซนลาย ชอบผาสไบสแดงมากกวาสเหลอง ผชายจะตดผมสนแบบสยาม ไวเคราสน และสวมใสเสอแบบคน ลาวอนๆนงผามวงใน ทองถน ทาจากไหมหรอฝาย”

3. ลกษณะภมประเทศและทอยอาศยไทยอมกมคาวา “ทา” ขนกอน เชน เมองทาขอนยาง เมองทาอเทน ลกษณะบานเรอนของชาว ไทยอกบบานเรอนของชาวไทยลาวทวไป คอตวเรอนเปนเรอนใตถนสง มชายคาทเรยกวา เซย มชานตดกบครว ม

4. โครงสรางทางสงคโดยเฉพาะการปลกพชเศรษฐกจซงสวนใหญไดแก ขาว กลวย ออย สบปะรด ยาสบ และพชผกตามฤดกาล รองลงมาไดแก อาชพเลยงสตว และจบสตวนาในลานา เนองจากวามการตงถนฐานอยใกลแมนา เชน แมนา

บานดอกนอ, บานบงเปา, บานนาสนวลอาเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร บานบานสา อาเภอยางตลาดและบานหนองไมตาย อาเภอสหสขนธ จงหวดกาฬสนธ

ไทยยอในจงหวดสกลนครอพยพมาจากเมองมหาชยทางฝงซายแมนาโขงซงเปนดนแดนลาวในปจจบนมหาชยอยหางจากแมนาโขงและเมองนครพนมประมาณ 50 ก.ม. ไทยยอจากเมองมหาชยอพยพขามโขงมาตงอยรมหนองหารในสมยรชกาลท 3 ตงขนเปนเมองสกลนครเมอ พ.ศ.2381”

ภาษาชาวยอจดอยในกลมตระกลภาษาไท-กระได ชาวยอมภาษาพดโดยพนฐานเสยงแตกตางไปจากภาษาไทยลาว (ภาษาไทยอสาน) ตรงทฐานเสยงอกษรสง และเสยงจตวา จะเนนหนกในลาคอ นาเสยงสง ออนหวาน ฐานเสยงสระ เออ ใอ ในภาษาไทยลาวจะตรงกบฐานเสยงสระ เอย และ เออ ตามลาดบ เชน เฮอ เปน เฮย ให เปน เหอ ประโยควา อยทาง ได เปน อยทางเลอ เจาสไปไส เปน เจานะไป

ตวอยางภาษาพดของชาวยอ หวเจอ-หวใจ, หมากเผด- พรก, กนเขางายไปไหน ชาวไทยอไมมภาษาเขยนไมมตวอกษรของตนเอง ในอดตเคยใชอกษรธรรม

นอย เชนเดยวกบชาวอสาน ปจจบนใชอกษรไทยทงสน

เอเจยน แอมอนเย นกสารวจชาวฝรงเศส ไดบนทกเกยวกบการแตงกายของชาวยอไวเมอวนท 23 มกราคม 2425 วา หญงสาวจะมผวขาวรปรางสงโปรง คงจะเปน คนลาวทสวยทสด พวกเขา

ใสกาไลเงนและนงซนลาย ชอบผาสไบสแดงมากกวาสเหลอง ผชายจะตดผมสนแบบสยาม ไวเคราสน และสวมใสเสอแบบคน ลาวอนๆนงผามวงใน

ลกษณะภมประเทศและทอยอาศย ชาวไทยอชอบตงถนฐานอยใกลแมนาซงชอเมอง ชาวขนกอน เชน เมองทาขอนยาง เมองทาอเทน ลกษณะบานเรอนของชาว ไทยอ

กบบานเรอนของชาวไทยลาวทวไป คอตวเรอนเปนเรอนใตถนสง มชายคาทเรยกวา เซย มชานตดกบครว มเลาขาวอยทาง ดานหลงบาน ถาเปนบานของชาวไรชาวนา ทวไปกจะมงดวยหญาแฝก ฝาผนงเปนฟาก สบสานลานสอง บานทมฐานะดกจะ มง ดวยกระเบองเกรเปลยนฝาผนงเปนไมกระดานซงมใหเหนในปจจบน ชาวยอ นยมสรางบานเรอนอยกนเปนกลมสงคมยอยของตน และเมอม จานวนมากขน กกลาย เปนหมบานหรอทเรยกวา “คม” และมวดประจาคมของพวกตน

โครงสรางทางสงคม และระบบเศรษฐกจ ชาวไทยอมอาชพดานเกษตรเปนหลก โดยเฉพาะการปลกพชเศรษฐกจซงสวนใหญไดแก ขาว กลวย ออย สบปะรด ยาสบ และพชผกตามฤดกาล รองลงมาไดแก อาชพเลยงสตว และจบสตวนาในลานา เนองจากวามการตงถนฐานอยใกลแมนา เชน แมนา

บานนาสนวลอาเภอวานรนวาส จงหวดสกลนคร บานบานสา อาเภอยางตลาดและบานหนองไมตาย อาเภอสหสขนธ จงหวดกาฬสนธ “สวน

ไทยยอในจงหวดสกลนครอพยพมาจากเมองมหาชยทางฝงซายแมนาโขงซงเปนดนแดนลาวในปจจบน เมองไทยยอจากเมองมหาชยอพยพขามโขงมา

มภาษาพดโดยพนฐานตรงทฐานเสยงอกษรสง และเสยงจตวา จะเนนหนกใน

ลาคอ นาเสยงสง ออนหวาน ฐานเสยงสระ เออ ใอ ในภาษาไทยลาวจะตรงกบฐานเสยงสระ เอย และ เออ อ เจาสไปไส เปน เจานะไป

กนเขางาย-กนขาวเชา,หวสเคอ-ไปไหน ชาวไทยอไมมภาษาเขยนไมมตวอกษรของตนเอง ในอดตเคยใชอกษรธรรม

ชาวไทยอชอบตงถนฐานอยใกลแมนาซงชอเมอง ชาวขนกอน เชน เมองทาขอนยาง เมองทาอเทน ลกษณะบานเรอนของชาว ไทยอ คลาย

กบบานเรอนของชาวไทยลาวทวไป คอตวเรอนเปนเรอนใตถนสง มชายคาทเรยกวา เซย มชานตดกบครว มเลาขาวอยทาง ดานหลงบาน ถาเปนบานของชาวไรชาวนา ทวไปกจะมงดวยหญาแฝก ฝาผนงเปนฟาก สบสานลานสอง บานทมฐานะดกจะ มง ดวยกระเบองเกรด หรอสงกะส และ เปลยนฝาผนงเปนไมกระดานซงมใหเหนในปจจบน ชาวยอ นยมสรางบานเรอนอยกนเปนกลมสงคมยอยในวงศญาตพนองของตน และเมอม จานวนมากขน กกลาย เปนหมบานหรอท

และมวดประจาคมของพวกตน

ชาวไทยอมอาชพดานเกษตรเปนหลก โดยเฉพาะการปลกพชเศรษฐกจซงสวนใหญไดแก ขาว กลวย ออย สบปะรด ยาสบ และพชผกตามฤดกาล รองลงมาไดแก อาชพเลยงสตว และจบสตวนาในลานา เนองจากวามการตงถนฐานอยใกลแมนา เชน แมนา

โขง แมนาสงครามและแมนาช ลกษณะครอบครวของชาวไทยอสวนใหญเปนลกษณะครอบครวเดยว ลกษณะเครอญาตไทยอมลกษณะเดนตรงทวาพวกเขาแมจะแยกครอบครวไปแลว แตกยไทยอเชอกนวาผจะทาหนาทแทนพอ ไดเปนอยางด คอ ลกชาย เพรามรดกสวนใหญจะตกอยกบผชาย หนาทในการหาเงนทองมาจบจายใชสอยภายในครอบครว การคมครองดแลตางๆ เปนหนาทของพอบาน แมบานจะ

5. ประเพณ พธกรรม ความเชอไทยอนน ชาวไทยอทบานทาขอนยาง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม มประเพณเลยงผปตา โดยชาวบานจะสรางตบปตา หรอ โฮงผปตา โดยชาวยอถอวาผปตาคอ ตายไปแลวแตยงมความหวงใยในความเปนอยของลกหลานทยงมชวตอย สาหรบทตงของผปตาจะอยใตตนไมใหญ สาหรบ ผบรรพบรษของชาวยอทถอวาเปนผปตา มดงน คอ ผเจาพอขนสาราญ ญาพอผลอสองนางพนองเปนผผหญงทชอบความสวยงา

เทน จงมประเพณเลยงผโดยจด พธกรรมทเรยกวา สาหรบประเพณเกยวกบชวตของชาวยอนน ประเพณการแตงงานเมอหนมสาวคใดทรกใครชอบ พอถง ขนตกลงปลงใจทจะเปนสามภรรยากนแลว ฝายชายกจะใหบดามารดตนดาเนนการใหไดแตงงานกบหญงคนรก ดงน การสงผใหญไปทาบทาม “โอมสาว“แฮกเสอแฮกหมอน” คอการเตรยมการ ไดแก การจดเตรยมเครองนอน ประกอบดวยฟก หมอน ผาหม เสอ และมง ซงเปนหนาทของฝายหญง ในการนตองเชญผเฒา ผแกทชาวบานยอมรบวาเปน ผวคาเมยคณ มาทาพธตดเยบให

แมนาสงครามและแมนาช ลกษณะครอบครวของชาวไทยอสวนใหญเปนลกษณะครอบครวเดยว ลกษณะเครอญาตไทยอมลกษณะเดนตรงทวาพวกเขาแมจะแยกครอบครวไปแลว แตกยงไปมาหาสกนเส

แทนพอ ไดเปนอยางด คอ ลกชาย เพราะฉะนนการสบสายตระกลและการรบอยกบผชาย หนาทในการหาเงนทองมาจบจายใชสอยภายในครอบครว การคมครองดแล

เปนหนาทของพอบาน แมบานจะดแลลกๆ ภาระหนาทภายในบาน

ประเพณ พธกรรม ความเชอ ของชาวไทยอนน ชาวไทยอทบานทาขอนยาง อาเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม มประเพณเลยงผปตา โดยชาวบานจะสรางตบปตา หรอ โฮงผปตา โดยชาวยอถอวาผปตาคอ ผบรรพบรษทตายไปแลวแตยงมความหวงใยในความเปนอยของลกหลานทยงมชวตอย สาหรบทตงของผปตาจะอยใตตนไมใหญ สาหรบ ผบรรพบรษของชาวยอทถอวาเปนผปตา มดงน คอ ผเจาพอขนสาราญ ญาพอผลอสองนางพนองเปนผผหญงทชอบความสวยงาม ชาวยอจะใหความสาคญกบผสอง นางพนอง

ในดานการปองกนใหความชวยเหลอแกเดกๆ ของชาวยอ โดยทวๆ ไปชาวยอชอบตงถนฐานทอยใกลแมนา เพอสะดวกในการอปโภค บรโภค ซงดวยสาเหตทม เดกๆ เสยชวต ในการอาบนาบอยๆทาใหชาวยอลดจานวนลงเรอยๆ เหตนตาสองนางพนองไว ททานา เพอรกษาเดกในขณะลงอาบนา เชนเดยวกบชาวยอ ททาอเทนมความเชอ วาผมเหสกข และผบรรพบรษ คอยปกปองคมครองใหพวกตนอยเยนเปนสข มขาว

ปลาอาหารสมบรณ เพอตอบแทนคณผดงกลาว ชาวไทยอททาอจงมประเพณเลยงผโดยจด พธกรรมทเรยกวา “ลงนางเทยม” ณ หอผบาน เปนประจาทกป ปละ

สาหรบประเพณเกยวกบชวตของชาวยอนน ประเพณการแตงงานเมอหนมสาวคใดทรกใครชอบ พอถง ขนตกลงปลงใจทจะเปนสามภรรยากนแลว ฝายชายกจะใหบดามารดาของตนดาเนนการใหไดแตงงานกบหญงคนรก ดงน “ไปเจาะ”คอ

โอมสาว” คอการ ทาพธสขอ คอการเตรยมการ ไดแก การจดเตรยม

เครองนอน ประกอบดวยฟก หมอน ผาหม เสอ และมง ซงในการนตองเชญผเฒา ผแกทชาวบานยอมรบวาเปน ผวคาเมยคณ มาทาพธตดเยบให

แมนาสงครามและแมนาช ลกษณะครอบครวของชาวไทยอสวนใหญเปนลกษณะครอบครวเดยว ลกษณะไปมาหาสกนเสมอ ชาว

ารสบสายตระกลและการรบอยกบผชาย หนาทในการหาเงนทองมาจบจายใชสอยภายในครอบครว การคมครองดแล

ม ชาวยอจะใหความสาคญกบผสอง นางพนอง ในดานการปองกนใหความชวยเหลอแกเดกๆ ของชาวยอ โดยทวๆ ไปชาวยอชอบตงถนฐานทอยใกลแมนา เพอสะดวกในการอปโภค บรโภค ซงดวยสาเหตทม เดกๆ เสยชวต ในการอาบนาบอยๆทาใหชาวยอลดจานวนลงเรอยๆ เหตนชาวยอจงมโฮงผปตาสองนางพนองไว ททานา เพอรกษาเดกในขณะลงอาบนา เชนเดยวกบชาวยอ ททาอเทนมความเชอ วาผมเหสกข และผบรรพบรษ คอยปกปองคมครองใหพวกตนอยเยนเปนสข มขาว

ปลาอาหารสมบรณ เพอตอบแทนคณผดงกลาว ชาวไทยอททาอณ หอผบาน เปนประจาทกป ปละ 3 ครง

ในการนตองเชญผเฒา ผแกทชาวบานยอมรบวาเปน ผวคาเมยคณ มาทาพธตดเยบให

ชาวยอเรยกวา แฮกเสอแฮกหมอน แตงงาน เมอไดฤกษยาม ด แลว กจะเปนกาเรยกวา “ขาเพย"ประกอบดวยไขไกตม

เทศกาลสงกรานตเดอนเมษายน และเทศกาลทสาคญ ๆ เทานน ในชวงสงกรานตนนชาวไทยอจะมการสงนาพระ ในตอนกลางวนโดย มการตงขบวนแหจากคมเหนอไปยงคมใตตามลาดบ ตงแตขนหนงคาเปนไป จนถงวนเพญสบหาคา เดอนหา สวนในตอนกลางคนหนมสาวจะ จดขบวนแหนาตนดอกจาปา วดใตสดขนไปตามลาดบถงวดเหนอสดซงเปนคนสดทาย เสรจพธแหดอกไมบชาองคพระธาตทาอเทน จะเปนชวงแหงการเกยวพาราส การหยอกลอกน อยางสนกสนานของบรรดาหนมสและเครองดนตรเหมอนกบชาวไทอสานทวไป

6. การบรโภคและระบบสาธารณสขขาวเจาในบางโอกาส ไมนยมรบประทานอาหารสกๆ ดบๆ เฉพาะในหมไทยอ ทาจากปลากราย เรยกวา ประเภทอนกเหมอนกบชาวไทยลาวทวไป สวนการรกษาพยาบาลของไทยอนนมทงรกษาดวยแผนปจจบนและแผนโบราณ สาหรบแผนโบราณนนกจะมการรกษาดวยยาสมนไพร และการรกษาดวยเวทยมนต คาถา โดยมหมอธรรมเปนผรกษา ในกรณทมการเจบปวยหาสาเหตไมพบหรอ ทเชอวาเปนการกระทาของภตผวญญาณ หรอทเรยกวา พระภมเจาท ผเชอ หรอผบรรพบรษ ในกรณทผปอบเขาสงยงเปนอนตรายตอคนปวยอยางยง ถาเรยกหมอธรรมมารกษาไมทน ผปอบอาจจะกนคนปวย จน ตาย ผทเปนหมอธรรมจะตองมสายสญจน แสหวาย ชอผปอบวา ชอ อะไร มาจากไหน หมอธรรมจะ ใชแสปะกาโบย แลวใชสายสญจนมดผปวยเอาไว แทบอกวาตอไปจะไมมาทาผอนอกโดยใหกนนาสาบานแลวขอขมากบหมอธรรม โดยใช ลนเลยปลายเทา แลวสญญาวาจะไมกลบมาทารายผปวยอก

ชาวยอเรยกวา แฮกเสอแฮกหมอน “เลาดอง”คอบอกเลาวนแตงงาน “มอกนดองแตงงาน เมอไดฤกษยาม ด แลว กจะเปนการแหจาวบาวพรอมขนสนสอดของหมน พานบายศร และสารบท

ประกอบดวยไขไกตม 2 ฟอง งา พรกแหง และเกลอปน อยางละ 1 ถวย ไปยงบาน เจาสาว พธสาคญไดแก การวางสนสอดทองหมนตอหนาเจาโคตรลงตาของเจาสาวพธบายศรสขวญ พธปอนไขหนวยโคตรลงตาทงสองฝาย ถาหากใหเขยไปสก ทาพธจงบาวสาวเขาหอแลวเลยงอาหารแกแขกผมารวมงานเปนอนเสรจ พธแตงงานาหรบงานบญของชาวไทยอสวนมากกเหมอนกบ ชาวอสานทวทนบถอ พระพทธศาสนาและ ปฏบตตนตาม คลองสบส ” ศลปะการแสดง ฟอนไทยอ โดยจะพบในชวง

เทศกาลสงกรานตเดอนเมษายน และเทศกาลทสาคญ ๆ เทานน ในชวงสงกรานตนนชาวไทยอจะมการสงนาพระ ในตอนกลางวนโดย มการตงขบวนแหจากคมเหนอไปยงคมใตตามลาดบ ตงแตขนหนงคาเปนไป จนถงวนเพญสบ

า สวนในตอนกลางคนหนมสาวจะ จดขบวนแหนาตนดอกจาปา (ลนทม) ไปบชาวดทผานไปเรมจากวดใตสดขนไปตามลาดบถงวดเหนอสดซงเปนคนสดทาย เสรจพธแหดอกไมบชาองคพระธาตทาอเทน จะเปนชวงแหงการเกยวพาราส การหยอกลอกน อยางสนกสนานของบรรดาหนมสาวชาวไทยอ นอกจากนกเปนการแสดงและเครองดนตรเหมอนกบชาวไทอสานทวไป

การบรโภคและระบบสาธารณสข ชาวยอรบประทานขาวเหนยวเปนหลก และรบประทานขาวเจาในบางโอกาส ไมนยมรบประทานอาหารสกๆ ดบๆ เหมอนชาวไทยลาว อาหารพน เมองทมรบประทานเฉพาะในหมไทยอ ทาจากปลากราย เรยกวา “หมกเจาะ” สวนอาหารประเภทอนกเหมอนกบชาวไทยลาวทวไป สวนการรกษาพยาบาลของไทยอนนมทงรกษาดวยแผนปจจบนและแผนโบราณ สาหรบแผนโบราณนนกจะม

ะการรกษาดวยเวทยมนต คาถา โดยมหมอธรรมเปนผรกษา ในกรณทมการเจบปวยหาสาเหตไมพบหรอ ทเชอวาเปนการกระทาของภตผวญญาณ หรอทเรยกวา “ ผเขาเจาสน ” อาจจะเปนผพระภมเจาท ผเชอ หรอผบรรพบรษ ผเขาสง เสยขวญ และถกผปอบเขาสง

กรณทผปอบเขาสงยงเปนอนตรายตอคนปวยอยางยง ถาเรยกหมอธรรมมารกษาไมทน ผปอบอาจจะกนคนปวย จน ตาย ผทเปนหมอธรรมจะตองมสายสญจน แสหวาย ชอผปอบวา ชอ อะไร มาจากไหน หมอธรรมจะ ใชแสปะกาโบย แลวใชสายสญจนมดผปวยเอาไว แทบอกวาตอไปจะไมมาทาผอนอกโดยใหกนนาสาบานแลวขอขมากบหมอธรรม โดยใช ลนเลยปลายเทา แลวสญญาวาจะไมกลบมาทารายผปวยอก

มอกนดอง” คอพธวนรแหจาวบาวพรอมขนสนสอดของหมน พานบายศร และสารบท

ถวย ไปยงบาน เจาสาว พธสาคญไดแก การวางสนสอดทองหมนตอหนาเจาโคตรลงตาของเจาสาวพธบายศรสขวญ พธปอนไขหนวย พธขอพรจากเจาโคตรลงตาทงสองฝาย ถาหากใหเขยไปสก ทาพธจงบาวสาวเขาหอแลวเลยงอาหารแกแขกผมารวมงานเปนอนเสรจ พธแตงงานาหรบงานบญของชาวไทยอสวนมากกเหมอนกบ ชาวอสานทวทนบถอ พระพทธศาสนาและ ปฏบตตนตาม “ ฮตสบสอง

ศลปะการแสดง ฟอนไทยอ โดยจะพบในชวงเทศกาลสงกรานตเดอนเมษายน และเทศกาลทสาคญ ๆ เทานน ในชวงสงกรานตนนชาวไทยอจะมการสงนาพระ ในตอนกลางวนโดย มการตงขบวนแหจากคมเหนอไปยงคมใตตามลาดบ ตงแตขนหนงคาเปนไป จนถงวนเพญสบ

ไปบชาวดทผานไปเรมจากวดใตสดขนไปตามลาดบถงวดเหนอสดซงเปนคนสดทาย เสรจพธแหดอกไมบชาองคพระธาตทาอเทน จะเปนชวง

าวชาวไทยอ นอกจากนกเปนการแสดง

ชาวยอรบประทานขาวเหนยวเปนหลก และรบประทานเหมอนชาวไทยลาว อาหารพน เมองทมรบประทาน

มารกษาไมทน ผปอบอาจจะกนคนปวย จน ตาย ผทเปนหมอธรรมจะตองมสายสญจน แสหวาย (ปะกา) แลวถามชอผปอบวา ชอ อะไร มาจากไหน หมอธรรมจะ ใชแสปะกาโบย แลวใชสายสญจนมดผปวยเอาไว แลวสอนสมทบอกวาตอไปจะไมมาทาผอนอกโดยใหกนนาสาบานแลวขอขมากบหมอธรรม โดยใช ลนเลยปลายเทา แลว