1  

คานา

ชดกจกรรมวทยาศาสตรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรชดน ใชวธการเรยนร

แบบสบเสาะหาความร (5E) เพอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยน หนวย ดลยภาพของสงมชวต ของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 สาหรบนกเรยนทไมเนนวทยาศาสตร รายวชาพนฐานวทยาศาสตร

ดลยภาพของสงมชวต ใหมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน

ชดกจกรรมชดนเปนชดท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใช

พลงงาน ในชดกจกรรมชดนประกอบดวยเนอหาทเกยวกบการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยง

แบบใชพลงงาน และมกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการแบบสบเสาะหาความร (5E) เพอให

นกเรยนไดศกษาหาความรเกยวกบ เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

ดวยตนเอง ชดกจกรรมมภาพประกอบชดเจนสามารถทาใหนกเรยนเขาใจบทเรยนยงขน และ

สามารถนาความรทไดไปประยกตใชในชวตประจาวน

ผจดทาหวง เปนอยางยงวา ชดกจกรรมวทยาศาสตรโดยใชกระบวนการสบเสาะ

หาความร ชดนจะมประโยชนตอการจดกจกรรมการเรยนร และเปนสวนสาคญในการพฒนา

นกเรยนใหมคณภาพสอดคลองกบมาตรฐานการเรยนรและตวชวด ผจ ดทา ขอขอบพระคณ

ผบรหาร คณะครอาจารย โรงเรยนเตรยมอดมศกษาภาคใต และผเชยวชาญทกทาน ทใหคาแนะนา

ชวยเหลอในการจดทาชดกจกรรมวทยาศาสตรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร หนวย ดลยภาพ

ของสงมชวต จนสาเรจลลวงดวยด ไว ณ โอกาสน

สรภรณ นวลศร

2  

สารบญ

หนา

คานา .................................................................................................................................................. 1

สารบญ .............................................................................................................................................. 2

คาชแจงการใชชดกจกรรม ................................................................................................................. 3

คาชแจงสาหรบครผสอน ................................................................................................................... 4

คาชแจงสาหรบนกเรยน..................................................................................................................... 5

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด .............................................................................................................. 7

จดประสงคการเรยนร ........................................................................................................................ 7

บตรคาสง ........................................................................................................................................... 8

บตรแบบทดสอบกอนเรยน ............................................................................................................... 9

กจกรรมการเรยนร

รหรอไม สงสยหรอเปลา (ขนสรางความสนใจ) ........................................................... 12

เพมเตมเนอหา มารวมทากจกรรม (ขนสารวจคนหา) .................................................. 13

อภปรายผลการศกษา สรปเนอหาใหตรงกน (ขนอธบาย) ............................................ 18

ขยายความร สชวตประจาวน (ขนขยายความร) ........................................................... 19

ทดสอบ ประเมนผลการเรยนร (ขนประเมนผล) .......................................................... 20

บตรเฉลยกจกรรม ............................................................................................................................ 23

บรรณานกรม ................................................................................................................................... 30

3  

คาชแจงการใชชดกจกรรม

1. ชดกจกรรมท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน เปนชด

กจกรรมในหนวยท 1 รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ดลยภาพของสงมชวต ชนมธยมศกษาปท 4

สาหรบนกเ รยนทไมเนนวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชวธการเรยนรแบบ

สบเสาะหาความรเพอให นกเรยนมความสามารถในการคด ความสามารถในการสอสาร

ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการใชทกษะชวต และความสามารถในการใช

เทคโนโลย สงเสรมใหนกเรยนมคณลกษณะอนพงประสงค ชดกจกรรมชดนเปนชดกจกรรมทฝก

ใหนกเรยนไดคดและลงมอปฏบตกจกรรมดวยตนเอง

2. ชดกจกรรมท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน ประกอบดวย

1) คาชแจงการใชชดกจกรรม

2) คาชแจงสาหรบคร

3) คาชแจงสาหรบนกเรยน

4) มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

5) จดประสงคการเรยนร

6) บตรคาสง

7) บตรแบบทดสอบกอนเรยน

8) บตรเนอหา

9) บตรกจกรรม

10) บตรแบบฝกหด

11) บตรแบบทดสอบหลงเรยน

12) บตรเฉลยกจกรรม

3. ชดกจกรรมชดนใชเวลาเรยน 2 ชวโมง

4  

คาชแจงสาหรบคร

1. ชดกจกรรม หนวยท 1 รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ดลยภาพของสงมชวต ชนมธยมศกษาปท 4 สาหรบนกเรยนไมเนนวทยาศาสตร ประกอบดวย ชดกจกรรมการเรยนร ทงหมด 10 ชด ดงน

1) ชดกจกรรมท 1 เรอง เซลลหนวยของสงมชวต 2) ชดกจกรรมท 2 เรอง องคประกอบสาคญของเซลล 3) ชดกจกรรมท 3 เรอง การแพรและการออสโมซส 4) ชดกจกรรมท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใช

พลงงาน 5) ชดกจกรรมท 5 เรอง การลาเลยงสารโมเลกลใหญ 6) ชดกจกรรมท 6 เรอง การรกษาดลยภาพของนาในพช 7) ชดกจกรรมท 7 เรอง การรกษาดลยภาพของนาและเกลอแรในสงมชวต

เซลลเดยวและสตวตางๆ 8) ชดกจกรรมท 8 เรอง การรกษาดลยภาพของนาและเกลอแรในรางกายคน 9) ชดกจกรรมท 9 เรอง การรกษาดลยภาพของกรด เบส 10) ชดกจกรรมท 10 เรอง การรกษาดลยภาพของอณหภม

2. ชดกจกรรมชดน คอ ชดท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทต และการลาเลยงแบบใชพลงงาน ใชเปนสอการเรยนรประกอบการใชแผนการจดการเรยนรท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน ใชเวลา 2 ชวโมง

3. ครควรศกษาคาชแจงในการใชชดกจกรรมให เขาใจกอนจดกจกรรมการเรยนร

4. ครตองชแจงข นตอนการเรยนโดยใชชดกจกรรมใหนกเรยนเขาใจกอนทากจกรรม

5. ถานกเรยนไมเขาใจ ครควรแนะนาเพมเตม โดยใหนกเรยนปฏบตกจกรรมทงในและนอกเวลาเรยน จะทาใหผเรยนมความรความเขาใจและมทกษะเพมขน

5  

คาชแจงสาหรบนกเรยน

1. ชดกจกรรมท 4 เรอง การแพรแบบฟาซล เทต และการลา เ ลยงแบบใชพลงงาน

ชดกจกรรมชดนใชเวลา 2 ชวโมง จดทาขนเพอใหนกเรยนไดเรยนร และลงมอปฏบตดวยตนเอง

2. ใหนกเ รยนศกษาคา ชแจงการใชชดกจกรรมให เขาใจกอนเรยนดวยตนเอง

3. นกเรยนศกษาจดประสงคการเรยนร ทาแบบทดสอบกอนเรยน และปฏบตกจกรรม

ตามลาดบขนตอนในชดกจกรรมชดท 4 เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใช

พลงงานใชวธการเรยนรแบบสบเสาะหาความร ซงมขนตอน ดงน

1) ขนสรางความสนใจ (Engagement) รหรอไม สงสยหรอเปลา 2) ขนสารวจคนหา (Exploration) เพมเตมเนอหา มารวมทากจกรรม 3) ขนอธบาย (Explanation) อภปรายผลการศกษา สรปเนอหาใหตรงกน 4) ขนขยายความร (Elaboration) ขยายความร สชวตประจาวน 5) ขนประเมนผล (Evaluation) ทดสอบ ประเมนผลการเรยนร

4. ในการทากจกรรมการเรยนรขนตอนท 1, 4 และ 5 ใหนกเรยนทากจกรรมเปน

รายบคคล สวนขนตอนท 2 และ3 ใหนกเรยนทากจกรรมเปนกลม

5. นกเ รยนตองทากจกรรมดวยความซอสตยไมด เฉลยกอนทาชดกจกรรม

6. ถามปญหาหรอขอสงสยใหปรกษาครผ สอนทนท

6  

ขนตอนการเรยนโดยใชชดกจกรรมการเรยนรสาหรบนกเรยน

ศกษาคาชแจง

ศกษาจดประสงคการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน

ปฏบตกจกรรมการเรยนร

ทดสอบหลงเรยน

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

ศกษาชดกจกรรมตอไป

7  

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และ

หนาทของระบบตาง ๆ ของสงมชวตททางานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะ หาความร

สอสารสงทเรยนรและนาความรไปใชในการดารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

ตวชวด ว 1.1 ม.4-6/1 ทดลองและอธบายการรกษาดลยภาพของเซลลของสงมชวต

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายหลกการลาเลยงสารเขาและออกจากเซลลโดยการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยง

แบบใชพลงงานได (K)

2. สบคนขอมลเกยวกบการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงานได (P)

3. ทากจกรรมการเรยนร เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

ดวยความตงใจ มความรบผดชอบ และไมลอกงานผอน (A)

4. นาเสนอขอมลเกยวกบการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงานได (C)

8  

บตรคาสง ชดกจกรรมท 4

เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนทากจกรรมตามขนตอนและเวลาทกาหนด ดงตอไปน

ขนตอนการปฏบต เวลาทใช (นาท)

1. นกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน 10 2. นกเรยนทากจกรรมรหรอไม สงสยหรอเปลา (ขนสรางความสนใจ) 10 3. นกเรยนทากจกรรมเพมเตมเนอหา มารวมทากจกรรม (ขนสารวจคนหา) 30 4. นกเรยนทากจกรรมอภปรายผลการศกษา สรปเนอหาใหตรงกน (ขนอธบาย) 30 5. นกเรยนทากจกรรมขยายความร สชวตประจาวน (ขนขยายความร) 10 6. นกเรยนทากจกรรมทดสอบ ประเมนผลการเรยนร (ขนประเมนผล) 10

รวม 100  

9  

บตรแบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมท 4

เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวทาเครองหมายกากบาท (x) ลงใน

กระดาษคาตอบ

1. การเคลอนทโดยอาศยตวพามกพบไดในขอใด

ก. การนาโซเดยมไอออนออกนอกเซลล

ข. การดดซมกลโคสและกรดไขมน

ค. การกาจดยเรยทกระเพาะปสสาวะ

ง. การดดกรดอะมโนกลบทหลอดไต

2. ถา ATP ถกทาลายภายในเซลลถกทาลายจนหมดจะมผลกระทบตอกระบวนการใด

ก. การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

ข. การแพรแบบฟาซลเทต

ค. การออสโมซส

ง. การแพร

3. แรธาตในดนถกนาเขาสรากพชไดโดยวธใด

ก. แรงดนราก

ข. การแพร

ค. การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

ง. การออสโมซส

10  

4. ขอใดกลาวไมถกตอง

ก. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานจะลาเลยงสารจากบรเวณทมความเขมขนนอยไปสบรเวณทม

ความเขมขนมาก

ข. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานใชพลงงานจาก ATP

ค. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานเกดทงในสงมชวตและไมมชวต

ง. การแพรแบบฟาซลเทตเปนการลาเลยงสารโดยอาศยโปรตนเปนตวพา

5. ถารางกายของมนษยไมมการลาเลยงสารผานเซลลแบบใชพลงงาน จะมผลอยางไร

ก.จะไมมการกรองของเสยทไต

ข.รางกายจะขบเหงอออกนอกรางกายไดนอย

ค.ทาใหระบบประสาทมการทางานผดปกต

ง.จะไมมการแลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซดทปอด

6. ขอใดกลาวถงกระบวนการลาเลยงสารแบบทตองใชพลงงานอยางถกตอง

ก. การดดซมกลโคสและกรดอะมโนกลบทบรเวณผนงทอของหนวยไต

ข. การดดซมโมเลกลของสารทลาไสเลก

ค. การดดซมแรธาตของเซลลขนรากพช

ง. ถกทกขอ

7. ขอใดไมใช การลาเลยงสารผานเซลลแบบใชพลงงาน

ก. คารบอนไดออกไซดเขาสเซลล

ข. กลโคสถกดดเขาสกระแสเลอด

ค.โพแทสเซยมอออนถกดดเขาสเซลล

ง. ฟอสฟอรสจากดนเขาสเซลลพช

8. การแพรแบบฟาซลเทตมอตราเรวหรอชากวาการแพรธรรมดา เพราะเหตใด

ก. ชากวา เพราะสารมโมเลกลใหญ

ข. ชากวา เพราะโปรตนตวพามจานวนนอย

ค. เรวกวา เพราะสารมโมเลกลใหญ แตมปรมาณมาก

ง. เรวกวา เพราะโปรตนตวพา ทาใหสารผานเยอหมเซลลไดเรว

11  

9. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานเปรยบเทยบไดกบเหตการณใด

ก. การตกนาใสกะละมง

ข. การสบนาขนสถงเกบนา

ค. การเทนาออกจากกะละมง

ง. การปลอยนาลงจากถงเกบนา

10. การแพรแบบฟาซลเทตตองอาศยตวพาซงตวพานเปนสารชนดใด

ก. ไขมน

ข. คารโบไฮเดรต

ค. กรดนวคลอก

ง. โปรตน

12  

กระดาษคาตอบ

ชอ................................................................................... เลขท................. ชน.................

กอนเรยน

ได............................คะแนน

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

13  

ตอบ................................................................................................

 

 

รหรอไม สงสยหรอเปลา ?

นกเรยนรหรอไมวาสารอาหาร เชน นาตาลกลโคส เขาสเซลลไดอยางไร ?

ตอบ........................................................................................................................

ภาพท 1 นาตกภรน อทยานแหงชาตนาตกสขด

ทมา : ภาพถายโดย สรภรณ นวลศร (2555)

ปกตนาไหลจากภเขาลงสลาธาร ถาตองการใหน าจากลาธารไหลยอนไปบนภเขาไดหรอไม

14  

เพมเตมเนอหา มารวมทากจกรรม

เพมเตมเนอหา บตรความร เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนศกษาความรจากบตรความรเรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยง

แบบใชพลงงาน แลวนาความรทไดไปทากจกรรมตอไป

1. การแพรแบบฟาซลเทต

การแพรแบบฟาซลเทต (Facilitated diffusion) เปนการลาเลยงสารจากบรเวณทมความ

เขมขนสงไปยงบรเวณทมความเขมขนตากวาโดยมตวพา (Carrier) เปนสารจาพวกโปรตนอย

บรเวณเยอหมเซลลเปนการเคลอนทของสารผานเยอหมเซลลโดยจบกบโปรตนทเปนตวพาโดยไมม

การใชพลงงานจากหลงจากนนตวพากจะกลบคนสสภาพเดมพรอมทจะรบสารโมเลกลใหมตอไป

ตวอยาง เชน การลาเลยงสารทตบและเซลลเยอบผว เปนตน

ภาพท 2 การแพรแบบฟาซลเทต

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2552)

15  

2. การลาเลยงแบบใชพลงงาน

การลาเลยงแบบใชพลงงาน (Active transport) เปนการลาเลยงสารโดยใชพลงงานจาก

สารประกอบเคมภายในเซลล เรยกวา อะดโนซนไตรฟอสเฟต (adenosine triphosphate) หรอ ATP

เปนการเคลอนทของสารของเซลลจากบรเวณทมความเขมขนของสารตาผานเยอหมเซลลไปยง

บรเวณทมความเขมขนสงโดยมโปรตนตวพาทมความจาเพาะกบสารนนอาศยพลงงาน จาก ATP

เกดขนเฉพาะในเซลลทยงมชวตอยเทานน การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน ไดแก การดดซมกลโคส

จากลาไสเลกเขาสกระแสเลอด การดดกลบของสารทหลอดไต การเกดโซเดยมโพแทสเซยมปม

(Sodium potassium pump) ของเซลลประสาท และการดดซมแรธาตจากดนเขาสเซลลขนรากของพช

เปนตน

ภาพท 3 การลาเลยงแบบใชพลงงาน

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2552)

16  

มารวมทากจกรรม บตรกจกรรม เรอง การจาลองแบบการลาเลยงสารเขาสเซลล

คาชแจง ใหนกเรยนศกษาวธการและทากจกรรม เรอง การจาลองแบบการลาเลยงสารเขาสเซลล

จดประสงคการทากจกรรม

1. เขาใจโครงสรางของเยอหมเซลลกลไกและวธการลาเลยงสารเขาสเซลลมากขน 2. เปรยบเทยบวธการลาเลยงสารเขาสเซลลและความเรวในการลาเลยงสารเขาสเซลล วธทา ใหนกเรยนพจารณาวธการลาเลยงสารเขาสเซลลจากภาพดานลางนแลวเตมขอมลในตารางใหสมบรณ

ภาพท 4 การจาลองการลาเลยงสารเขาสเซลล

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2556)

17  

ตารางบนทกผลการทากจกรรม

อนภาคสาร

ตวอยางสาร ลาเลยงแบบ พลงงาน โปรตน ตวพา

ความเขมขนของสารระหวางภายนอกกบภายในเซลล

ใช ไมใช ม ไมม

ก O2 และ CO2

ข H2O และกลโคส

ค สารมขว เชน K+ และNa+

สรปผลการทากจกรรม

.........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................

18  

 

อภปรายผลการศกษา สรปเนอหาใหตรงกน

อภปรายผลการศกษา บตรแบบฝกหด

เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนรวมกนอภปรายผลการศกษาแลวตอบคาถามตอไปน

1. การแพรแบบฟาซลเทตมลกษณะตางจากการแพรแบบธรรมดาอยางไร ตอบ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 2. การลาเลยงแบบใชพลงงานมทศทางการเคลอนทของสารเหมอนหรอตางจากการแพร ตอบ ..................................................................................................................................... ..................................................................................................................................... 3. การลาเลยงแบบใชพลงงาน พลงงานทเซลลนามาใชมาจากสารชนดใด

ตอบ ..................................................................................................................................... 4. การลาเลยงแบบฟาซลเทตตางกบจากการลาเลยงสารแบบใชพลงงานอยางไร

ตอบ ..................................................................................................................................... .....................................................................................................................................

5. จงเปรยบเทยบอตราเรวของการแพร การแพรแบบฟาซลเทต และการลาเลยงสารแบบใช

พลงงานอยางไร

ตอบ .....................................................................................................................................

19  

 

สรปเนอหาใหตรงกน จากการศกษาเรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงสารแบบใช

พลงงานสามารถสรปไดวา

............................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

ขยายความร สชวตประจาวน

คาชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

ในชวตประจาวนเราสามารถพบการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

ไดจากทใดบาง

ตอบ............................................................................................................................

....................................................................................................................................

20  

ทดสอบ ประเมนผลการเรยนร

บตรแบบทดสอบหลงเรยน ชดกจกรรมท 4 การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนเลอกคาตอบทถกทสดเพยงขอเดยว แลวทาเครองหมายกากบาท (x) ลงใน

กระดาษคาตอบ

1. ถารางกายของมนษยไมมการลาเลยงสารผานเซลลแบบใชพลงงาน จะมผลอยางไร

ก.จะไมมการกรองของเสยทไต

ข.รางกายจะขบเหงอออกนอกรางกายไดนอย

ค.ทาใหระบบประสาทมการทางานผดปกต

ง.จะไมมการแลกเปลยนแกสออกซเจนและแกสคารบอนไดออกไซดทปอด

2. การแพรแบบฟาซลเทตตองอาศยตวพาซงตวพานเปนสารชนดใด

ก. ไขมน

ข. คารโบไฮเดรต

ค. กรดนวคลอก

ง. โปรตน

3. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานเปรยบเทยบไดกบเหตการณใด

ก. การตกนาใสกะละมง

ข. การสบนาขนสถงเกบนา

ค. การเทนาออกจากกะละมง

ง. การปลอยนาลงจากถงเกบนา

4. ขอใดกลาวไมถกตอง

ก. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานจะลาเลยงสารจากบรเวณทมความเขมขนนอยไปสบรเวณทม

ความเขมขนมาก

ข. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานใชพลงงานจาก ATP

ค. การลาเลยงสารแบบใชพลงงานเกดทงในสงมชวตและไมมชวต

ง. การแพรแบบฟาซลเทตเปนการลาเลยงสารโดยอาศยโปรตนเปนตวพา

21  

5. ขอใดไมใช การลาเลยงสารผานเซลลแบบใชพลงงาน

ก. คารบอนไดออกไซดเขาสเซลล

ข. กลโคสถกดดเขาสกระแสเลอด

ค.โพแทสเซยมอออนถกดดเขาสเซลล

ง. ฟอสฟอรสจากดนเขาสเซลลพช

6. ขอใดกลาวถงกระบวนการลาเลยงสารแบบทตองใชพลงงานอยางถกตอง

ก. การดดซมกลโคสและกรดอะมโนกลบทบรเวณผนงทอของหนวยไต

ข. การดดซมโมเลกลของสารทลาไสเลก

ค. การดดซมแรธาตของเซลลขนรากพช

ง. ถกทกขอ

7. การแพรแบบฟาซลเทตมอตราเรวหรอชากวาการแพรธรรมดา เพราะเหตใด

ก. ชากวา เพราะสารมโมเลกลใหญ

ข. ชากวา เพราะโปรตนตวพามจานวนนอย

ค. เรวกวา เพราะสารมโมเลกลใหญ แตมปรมาณมาก

ง. เรวกวา เพราะโปรตนตวพา ทาใหสารผานเยอหมเซลลไดเรว

8. แรธาตในดนถกนาเขาสรากพชไดโดยวธใด

ก. การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

ข. การออสโมซส

ค. แรงดนราก

ง. การแพร

9. การเคลอนทโดยอาศยตวพามกพบไดในขอใด

ก. การนาโซเดยมไอออนออกนอกเซลล

ข. การดดซมกลโคสและกรดไขมน

ค. การกาจดยเรยทกระเพาะปสสาวะ

ง. การดดกรดอะมโนกลบทหลอดไต

10. ถา ATP ถกทาลายภายในเซลลถกทาลายจนหมดจะมผลกระทบตอกระบวนการใด

ก. การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน ข. การออสโมซส

ค. การแพร ง. การแพรแบบฟาซลเทต

22  

กระดาษคาตอบ

ชอ................................................................................... เลขท................. ชน.................

หลงเรยน

ได............................คะแนน

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23  

บตรเฉลยกจกรรม

บตรเฉลย แบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมท 4

การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

ขอ เฉลย 1 ข 2 ก 3 ค 4 ค 5 ก 6 ง 7 ก 8 ง 9 ข 10 ง

24  

 

ตอบ ทาไดโดยใชแรงดนจากปมสบนา

 

บตรเฉลย รหรอไม สงสยหรอเปลา ?

                                       

นกเรยนรหรอไมวาสารอาหาร เชน นาตาลกลโคส เขาสเซลลไดอยางไร ?

ตอบ การลาเลยงโดยอาศยโปรตนตวพา เรยกวา การแพรแบบฟาซลเทต

ภาพท 1 นาตกภรน อทยานแหงชาตนาตกสขด

ทมา : ภาพถายโดย สรภรณ นวลศร (2555)

ปกตนาไหลจากภเขาลงสลาธาร ถาตองการใหน าจากลาธารไหลยอนไปบนภเขาไดหรอไม

25  

บตรเฉลย กจกรรม เรอง การจาลองแบบการลาเลยงสารเขาสเซลล

คาชแจง ใหนกเรยนศกษาวธการและทากจกรรม เรอง การจาลองแบบการลาเลยงสารเขาสเซลล

จดประสงคของกจกรรม

1. เพอศกษาโครงสรางของเยอหมเซลล กลไก และวธการลาเลยงสารเขาสเซลล

2. เปรยบเทยบวธการลาเลยงสารเขาสเซลลและความเรวในการลาเลยงสารเขาสเซลล

วธทา ใหนกเรยนพจารณาวธการลาเลยงสารเขาสเซลลจากภาพดานลางนแลวเตมขอมลในตารางใหสมบรณ

ภาพท 4 การจาลองการลาเลยงสารเขาสเซลล

ทมา : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (2556)

26  

ตารางบนทกผลการทากจกรรม

อนภาคสาร

ตวอยางสาร แบบการลาเลยง การใชพลงงาน

โปรตน ตวพา

ความเขมขนของสารระหวางภายนอกกบภายในเซลล

ใช ไมใช ม ไมม

ก O2 และ CO2 การแพร ความเขมขนของสารภายนอกเซลลมากกวาภายในเซลล

ข H2O และกลโคส

การแพรแบบ ฟาซลเทต

ความเขมขนของสารภายนอกเซลลมากกวาภายในเซลล

ค สารมขว เชน K+ และNa+

การลาเลยงแบบใชพลงงาน

ความเขมขนของสารภายในเซลลมากกวาภายนอกเซลล

สรปผลการทากจกรรม

การลาเลยงสารเขาสเซลลแบบใชพลงงานจะมอตราเรวมากและมความจาเพาะของสาร

กบโปรตนตวพา การแพรแบบฟาซลเทตกมอตราเรวมากและมความจาเพาะของสารกบโปรตน

ตวพาแตจะมอตราเรวตากวาแบบใชพลงงาน สวนการแพรแบบธรรมดาจะชาทสดเพราะไมม

โปรตนเปนตวพา

27  

 

บตรเฉลย แบบฝกหด เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

คาชแจง ใหนกเรยนรวมกนอภปรายผลการศกษาแลวตอบคาถามตอไปน

1. การแพรแบบฟาซลเทตมลกษณะตางจากการแพรแบบธรรมดาอยางไร ตอบ การแพรแบบฟาซลเทตตองอาศยโปรตนเปนตวพาแตการแพรเปนการเคลอนทโดย อาศยพลงงานจลนจากอนภาคของสาร 2. การลาเลยงแบบใชพลงงานมทศทางการเคลอนทของสารเหมอนหรอตางจากการแพร ตอบ ตางกน การแพรเปนการเคลอนทของสารจากบรเวณทมความเขมขนของสารมากไป ยงบรเวณทมความเขมขนของสารนอยแตการลาเลยงแบบใชพลงงานเปนการเคลอนทของ สารจากบรเวณทมความเขมขนของสารมากไปยงบรเวณทมความเขมขนของสารนอย 3. การลาเลยงแบบใชพลงงาน พลงงานทเซลลนามาใชมาจากสารชนดใด

ตอบ Adenosine triphosphate หรอเรยกวา ATP 4. การลาเลยงแบบฟาซลเทตตางกบจากการลาเลยงสารแบบใชพลงงานอยางไร

ตอบ ตางกน การแพรแบบฟาซลเทตการเคลอนทโดยของสารโดยไมใชพลงงานแต การลาเลยงสารแบบใชพลงงานเพอใหสารเคลอนทจากบรเวณทมความเขมขนของสารตา ไปสบรเวณทมความเขมขนของสารสง

5. จงเปรยบเทยบอตราเรวของการแพร การแพรแบบฟาซลเทต และการลาเลยงสารแบบใช

พลงงานอยางไร

ตอบ การลาเลยงสารแบบใชพลงงาน การแพรแบบฟาซลเทต การแพร

28  

 

สรปเนอหาใหตรงกน จากการศกษา เรอง การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใช

พลงงานสามารถสรปไดวา

การแพรแบบฟาซลเทต เปนการลาเลยงสารจากบรเวณทมความเขมขนสงไปยง

บรเวณทมความเขมขนตากวาโดยมตวพา(Carrier) เปนสารจาพวกโปรตนอยบรเวณเยอหมเซลล

เปนการเคลอนทของสารผานเยอหมเซลลโดยจบกบโปรตนทเปนตวพาโดยไมมการใชพลงงาน

การลาเลยงแบบใชพลงงาน เปนการลาเลยงสารโดยใชพลงงานจากสารประกอบเคม

ในเซลลทเรยกวา อะดโซนไตรฟอสเฟต (adenosine triphosphate) หรอ ATP เปนการเคลอนท

ของสารจากบรเวณทมความหนาแนนของโมเลกลนอยผานเยอหมเซลลไปยงบรเวณทมความ

หนาแนนมากกวาโดยมโปรตนบรเวณเยอหมเซลลเปนตวพาโดยอาศยพลงงาน จาก ATP

บตรเฉลย ขยายความร สชวตประจาวน

คาชแจง ใหนกเรยนตอบคาถามตอไปน

ในชวตประจาวนเราสามารถพบการแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงแบบใชพลงงาน

ไดจากทใดบาง

แนวคาตอบ การแพรแบบฟาซลเทต พบบรเวณในรางกายคนทเซลลบผวลาไสเลก เชน

การลาเลยงกลโคสเขาสเซลล เปนตน การลาเลยงแบบใชพลงงาน เชน การดดแรธาตจาก

ดนเขาสเซลลขนรากของพช

29  

บตรเฉลย แบบทดสอบหลงเรยน ชดกจกรรมท 4

การแพรแบบฟาซลเทตและการลาเลยงสารแบบใชพลงงาน

ขอ เฉลย 1 ก 2 ง 3 ค 4 ค 5 ก 6 ง 7 ง 8 ข 9 ข 10 ก

30  

บรรณานกรม

เกษม ศรพงษ. (ม.ป.ป.). คมอเตรยมสอบชววทยา. กรงเทพฯ : ภมบณฑตการพมพ. คณะกรรมการโครงการตาราวทยาศาสตรและคณตศาสตรมลนธ สอวน. (2552). ชววทยาสตววทยา 1.

กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ. จตมา จนทรตระกล. (2551). ขยนกอนสอบชววทยาพนฐานและเพมเตม ม.4. กรงเทพฯ : เอมไอท

พรนตง. บญชา แสนทว และคณะ. (2549). วทยาศาสตร เลม 1 สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต.

กรงเทพฯ : วฒนาพานช. บญชา แสนทว และคณะ. (2551). ชววทยา ม.4-6 เลม 2. กรงเทพฯ : วฒนาพานช. ปรชา สวรรณพนจ นงลกษณ สวรรณพนจ และปยดา สวรรณพนจ. (ม.ป.ป.). คมอเตรยมสอบ

A-net. กรงเทพฯ : ฐานบณฑต. ประดษฐ เหลาเนตร และคณะ. (2553). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ชววทยา ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : รตนธราการพมพ. ประสงค หลาสะอาด และจตเกษม หลาสะอาด. (2554). คมอวชาพนฐาน ชววทยา ม. 4-6.

กรงเทพฯ : เพมทรพยการพมพ. ฤทธ วฒนชยยงเจรญ. (ม.ป.ป.). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

ชวตกบสงแวดลอม ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. พเยาว ยนดสข และคณะ. (2554). ชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ. พฒนาคณภาพวชาการ, สถาบน. (2555). คมอคร ชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการ

ดารงชวต ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ. ฤทธ วฒนชยยงเจรญ. (ม.ป.ป.). หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน สงมชวตกบกระบวนการดารงชวต

ชวตกบสงแวดลอม ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน. สานกงานเทคโนโลยเพอการเรยนการสอน กระทรวงศกษาธการ. (2551). สอเรยนรดวยตนเอง

ชววทยา. กรงเทพฯ : สตราอนเตอรเทค. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ. (2552). หนงสอเรยน

สาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร ชวตกบสงแวดลอม ชวตกบกระบวนการดารงชวต ชนมธยมศกษาปท 6. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

31  

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. กระทรวงศกษาธการ. (2553). คมอคร รายวชาพนฐานวทยาศาสตร ดลยภาพของสงมชวต ชนมธยมศกษาปท 4-6 สาหรบ นกเรยนทไมเนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

________. (2553). คมอคร รายวชาพนฐานชววทยา ชนมธยมศกษาปท 4-6 สาหรบนกเรยนทเนน

วทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. ________. (2553). หนงสอเรยน รายวชาพนฐานชววทยา ชนมธยมศกษาปท 4-6 สาหรบนกเรยนท

เนนวทยาศาสตร. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว. ________. (2556). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร ดลยภาพของสงมชวต ชนมธยม

ศกษาปท 4-6 สาหรบนกเรยนทไมเนนวทยาศาสตร. พมพครงท 4 กรงเทพฯ : ครสภา ลาดพราว.