สารบัญ - 1213.or.th€¦ · 1 รายละเอียดการส ารวจตามรายงาน “OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy

2 สารบญ

หนา สารบญ .................................................................................................................................................................... 2

บทสรปผบรหาร ....................................................................................................................................................... 5

1. ความเปนมาและความส าคญของการส ารวจทกษะทางการเงน ......................................................................... 10

2. วตถประสงคของการส ารวจ ............................................................................................................................. 11

3. โครงสรางแบบสอบถาม กรอบการส ารวจ และแนวทางการวเคราะหผล .......................................................... 11

3.1. โครงสรางแบบสอบถาม ...................................................................................................................... 11

3.2. กรอบการศกษาและวเคราะหผล ......................................................................................................... 11

3.3. การจ าแนกกลมตวอยางเพอการวเคราะห ........................................................................................... 12

3.4. แนวทางการวเคราะหผล ..................................................................................................................... 14

3.4.1 การพจารณาดวยคะแนนเฉลย ........................................................................................................ 14

3.4.2 การพจารณาดวยการวเคราะห Regression.................................................................................... 14

3.4.3 การพจารณาระดบความแตกตางของคะแนนสง-ต า ........................................................................ 15

3.4.4 การพจารณาตามเกณฑสง–ต า .......................................................................................................... 15

4. ผลการส ารวจทกษะทางการเงนป 2559 .......................................................................................................... 15

4.1 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ภาพรวมระดบประเทศ .......................................................... 15

4.1.1 การพจารณาทกษะทางการเงนในภาพรวม ......................................................................................... 15

4.1.2 สถานภาพของกลมคนทมทกษะทางการเงนต ากวาคนกลมอน ............................................................ 17

4.1.3 องคประกอบของทกษะทางการเงนทเปนจดออนของคนไทย .............................................................. 22

4.1.4 ความสมพนธของคะแนนความร พฤตกรรม และทศนคตทางการเงน .................................................. 26

4.2 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ระดบภมภาค ......................................................................... 27

4.3 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ระดบจงหวด .......................................................................... 29

4.4 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ตามชวงวย ............................................................................. 34

4.4.1 การพจารณาทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามชวงวย .................................................... 34

4.4.2 องคประกอบของทกษะทางการเงนทเปนจดออนของคนในแตละชวงวย ............................................. 35

4.4.3 การวเคราะหพฤตกรรมการออมเงนในแตละเจนเนอเรชน .................................................................. 37

4.5 พฒนาการทกษะทางการเงนของคนไทย .................................................................................................. 39

5. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย .................................................................................................................................. 44

เอกสารอางอง ....................................................................................................................................................... 48

ภาคผนวก ............................................................................................................................................................. 49

3

ภาคผนวกท 1: ค าถามจากแบบสอบถามทน ามาคดคะแนนทกษะทางการเงน ป 2559 .................................. 49

ภาคผนวกท 2: การทดสอบ Regression เพอหาสถานภาพทมความสมพนธตอทกษะทางการเงนและองคประกอบ ....................................................................................................................................................................... 53

ภาคผนวกท 3: การทดสอบ Regression เพอหาสถานภาพทมความสมพนธตอโอกาสในการตอบค าถามถกตองส าหรบทเปนจดออนของคนไทย....................................................................................................................... 56

ภาคผนวกท 4: คะแนนเฉลยทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามจงหวด .......................................... 67

ภาคผนวกท 5: ตารางเปรยบเทยบความแตกตางของค าถามและการค านวณคะแนนของป 2556 และ 2559..... 70

ภาคผนวกท 6: ผลการส ารวจทกษะทางการเงนของไทยป 2558 .................................................................... 72

ตาราง

หนา ตารางท 1: แสดงชดค าถามทกษะทางการเงนตามแบบสอบถามฉบบป 2559....................................................... 11

ตารางท 2: แสดงเกณฑการพจารณาคะแนนสง–ต า .............................................................................................. 15

ตารางท 3: แสดงรายละเอยดของคะแนนระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ ............................................. 16

ตารางท 4: แสดงสดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบตามเกณฑสง–ต า.......................... 17

ตารางท 5: แสดงผลทศทางความสมพนธของสถานภาพของบคคลตาง ๆ ทมตอทกษะทางการเงน ...................... 20

ตารางท 6: จ านวนจงหวดทมคะแนนเฉลยระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบในระดบสง–ต า .................... 29

ตารางท 7: แสดงเกณฑการพจารณาคะแนนเฉลยสง–ต า (รายจงหวด) ................................................................. 29

ตารางท 8: แสดงความแตกตางทางสถตของคะแนนเฉลยในแตละหวขอจ าแนกตามชวงวย .................................. 36

ตารางท 9: แสดงสดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบตามเกณฑสง–ต า (ป 2556-2559) . 41

รปภาพ

หนา รปท 1: แสดงการจ าแนกลกษณะกลมตวอยางตามสถานภาพและภมภาค 7 ดาน ................................................ 13

รปท 2: แสดงระดบความแตกตางของคะแนนท 10th Percentile และ 90th Percentile .................................... 16

รปท 3: แสดงคะแนนเฉลยทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน ...................................... 18

รปท 4: แสดงสดสวนของผมระดบองคประกอบทางการเงนสง - ต า ..................................................................... 21

รปท 5: แสดงสดสวนของระดบองคประกอบทางการเงนตามสถานภาพตาง ๆ ..................................................... 21

รปท 6: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานความรทางการเงน............................................................................. 23

รปท 7: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน ....................................................................... 24

รปท 8: สดสวนของผมเงนออม และวตถประสงคของการออมเงน ........................................................................ 25

รปท 9: แสดงสดสวนของการคดวางแผนเกบออมไวส าหรบยามชรา/เกษยณอาย ................................................. 25

รปท 10: แสดงระยะเวลาทสามารถอยไดโดยใชเงนออมทสะสม หากตองหยดท างานกะทนหน ............................ 25

รปท 11: แสดงสดสวนของผทไดคะแนน ดานทศนคตทางการเงน ........................................................................ 26

รปท 12: แสดงความสมพนธของคะแนนความร พฤตกรรม และทศนคตทางการเงน ............................................ 27

รปท 13: แสดงทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามภมภาค ................................................................ 28

4 รปท 14: แสดงสดสวนของทกษะทางการเงนจ าแนกตามภมภาค .......................................................................... 28

รปท 15: แสดงระดบทกษะทางการเงนในแตละจงหวด ........................................................................................ 30

รปท 16: แสดงระดบความรทางการเงนในแตละจงหวด ....................................................................................... 31

รปท 17: แสดงระดบพฤตกรรมทางการเงนในแตละจงหวด .................................................................................. 32

รปท 18: แสดงระดบทศนคตทางการเงนในแตละจงหวด ...................................................................................... 33

รปท 19: แสดงทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามชวงวย .................................................................. 34

รปท 20: แสดงสดสวนของระดบองคประกอบทกษะทางการเงนจ าแนกตามชวงวย .............................................. 35

รปท 21: สดสวนของผมเงนออม และวตถประสงคของการออมเงน...................................................................... 38

รปท 22: แสดงสดสวนของการคดวางแผนเกบออมไวส าหรบยามชรา/เกษยณอาย ............................................... 39

รปท 23: แสดงคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบเปรยบเทยบป 2556 - 2559 (คะแนน, รอยละ) ......... 40

รปท 24: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานความรทางการเงน (ป 2556-2559) ................................................ 42

รปท 25: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน (ป 2556-2559) ........................................... 43

รปท 26: แสดงสดสวนของผทไดคะแนน ดานทศนคตทางการเงน (ป 2556-2559) .............................................. 43

5

รายงานผลการส ารวจทกษะทางการเงน ป 2559

บทสรปผบรหาร

ทกษะทางการเงนทดเปนปจจยพนฐานส าคญในการสงเสรมใหเศรษฐกจมเสถยรภาพ สามารถขยายตวไดอยางตอเนองและยงยน ตลอดจนผานพนความทาทายตาง ๆ ไดอยางมนคง ไมวาจะเปนความเปราะบางทางการเงนของภาคครวเรอน การเขาสสงคมสงวย และปญหาความเหลอมล าทางการเงน อยางไรกตาม จากสภาวการณปจจบน ทคนไทยเปนหนเรวขนและมแนวโนมทจะไมสามารถช าระหนไดตรงเวลาสะทอนใหเหนจดออนในการขาดทกษะบรหารจดการเงน ซงเปนอปสรรคในการพฒนาเศรษฐกจใหเตบโตไปขางหนาไดอยางยงยน ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ตระหนกถงปญหาและความจ าเปนในการเรงสรางภมคมกนทางการเงนใหแกประชาชน โดยไดสงเสรมทกษะทางการเงนใหประชาชนอยางตอเนอง พรอมกบส ารวจทกษะทางการเงนของคนไทย เพอใหทราบระดบทกษะ ทางการเงนและพฒนาการ ซงเปนขอมลประกอบการก าหนดนโยบายการสงเสรมความรทางการเงนใหเหมาะสม

ส าหรบการส ารวจครงท 6 ในป 2559 น เปนการส ารวจตามรอบปกต ซงจดท าขนเปนประจ าทก 2 - 3 ป โดยใชแนวทางการส ารวจทกษะทางการเงนของ The Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD) เชนเดยวกบการส ารวจในป 2556 โดย ธปท. ด าเนนการรวมกบส านกงานสถตแหงชาต ซงครอบคลมกลมตวอยาง 10,876 รายทงในและนอกเขตเทศบาลจากทกจงหวดทวประเทศ

ภาพรวมผลการส ารวจป 2559 พบวาคาเฉลยดานทกษะทางการเงนของคนไทยอยทรอยละ 61.0 โดย คนไทยออนดานความรทางการเงนทสด จากคะแนนทกษะทางการเงน 3 ดานซงประกอบดวย ดานความร รอยละ 48.6 พฤตกรรมรอยละ 62.2 และทศนคต รอยละ 76.0 ส าหรบพฒนาการ ภาพรวมทกษะทางการเงนของคนไทยป 2559 มแนวโนมดขนจากป 2556 ยกเวนดานพฤตกรรมทางการเงนซงปรบตวลดลงจากหลายหวขอ เชน การไมตงเปาหมายระยะยาว ขาดการดแลบรหารเงนของตนเองอยางใกลชด ไมช าระคาใชจายตรงตามเวลาเรยกเกบ และขาดการไตรตรองอยางถถวนกอนการเลอกซอ ส าหรบกลมทมคะแนนทกษะทางการเงนต ากวากลมอน ไดแก เยาวชน (อาย 10–19 ป) ผสงอาย (อาย 80-99 ป) ระดบการศกษาต า รายไดครวเรอนต า และผทไมไดประกอบอาชพ นอกจากนน หากพจารณาทกษะทางการเงนตามภาค พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางเปนภาคทมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนต าทสด ในขณะทกรงเทพฯ และปรมณฑล และภาคใต มคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงทสด อนง หากเทยบกบภาพรวมของ 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนกบ OECD ในป 25581 พบวา ภาพรวมทกษะทางการเงนคนไทยออนกวาคาเฉลย OECD เลกนอย โดยเมอพจารณาในแตละองคประกอบพบวา คนไทยตองเรงพฒนาความรทางการเงนใหดยงขน โดยความรทางการเงนเปนองคประกอบเดยวทคนไทยดอยกวา OECD โดยมระดบคาเฉลยต ากวา OECD คอนขางสงถงรอยละ 17.1 ในขณะทองคประกอบดานพฤตกรรมคนไทยอยในระดบทดกวา OECD เลกนอย และดานทศนคต คนไทยมทศนคตดกวา OECD คอนขางมาก

1 รายละเอยดการส ารวจตามรายงาน “OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016.”

61.0% 48.6% 62.2% 76.0%

62.9% 65.7% 60.0% 66.0%

0%

50%

100%

ทกษะทางการเงน

ความรทางการเงน

พฤตกรรมทางการเงน

ทศนคตทางการเงน

รอยละคาเฉลยทกษะทางการเงนและองคประกอบของประชาการไทย ป 2559

คาเฉลยประเทศไทยป 59 คาเฉลย OECD ป 2558คาเฉลยทกษะทางการเงนประเทศไทยป 59

6

จดออนของคนไทยในแตละองคประกอบ ดานความรทางการเงนยงคงเปนเรองการค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน และการกระจายความเสยงในการลงทน ดงเชนป 2556 อยางไรกตาม ขอคนพบเพมเตม คอ คนไทยเขาใจเรองการค านวณดอกเบยสนเชอ ความเสยงและผลตอบแทน นยามเงนเฟอและผลกระทบจากภาวะดงกลาวนอยกวา OECD ซงความไมเขาใจเรองภาวะเงนเฟออาจเปนหนงปจจยทสงผลใหคนไทยวางแผนการเงนเพอยามเกษยณไมเหมาะสมเนองจากไมไดค านงถงมลคาของเงนทลดลงไปตามกาลเวลา ส าหรบพฤตกรรมทางการเงนของ คนไทยแมในภาพรวมจะใกลเคยงกบคาเฉลย OECD แตมจดทควรพฒนาตอไปในดานการบรหารจดการเงนอยางใกลชดเพอมใหขาดสภาพคลอง การจดสรรเงนเพอใชจายและเกบออมอยางเหมาะสม รวมถงการศกษาหาขอมลผลตภณฑและเปรยบเทยบกอนซอ นอกจากน ยงพบวาพฤตกรรมการออมเงนของคนไทยทงในแงออมเพอเกษยณและออมเผอฉกเฉนควรไดรบการสงเสรมใหดขน เนองจาก

พบวามคนไทยทวางแผนเกบออมเพอยามชราและสามารถท าไดตามแผนทวางไวไดเพยงรอยละ 14.2 นอกจากน ยงม คนไทยทไมทราบหรอไมแนใจวาตนเองมเงนออมเผอฉกเฉนเพยงพอหรอไม ถงรอยละ 32.2 และมคนไทยอกรอยละ 37.3 ทมเงนออมเผอฉกเฉนรองรบการใชจายไมถง 3 เดอน ส าหรบดานทศนคต พบวาทศนคตทคนไทยดอยทสด คอ นยมความสขในการใชเงนมากกวาการออมเพออนาคต

ทงน เพอใหการด าเนนนโยบายเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถแกปญหาไดอยางตรงจด ตรงปญหาของแตละกลมเปาหมาย การศกษาครงนจงวเคราะหกลมเปาหมายใน 3 มต คอ มตการศกษา มตรายไดครวเรอน และมตชวงวย โดยเปรยบเทยบกบคะแนนเฉลยภาพรวมทงประเทศ และคะแนนเฉลย OECD ซงสามารถสรปปญหาและขอเสนอแนะเชงนโยบายไดดงน

1. มตการศกษา

14.2% วางแผนเพอยามชราแลวและท าไดตามแผนทวางไว

การวางแผนเกบออมเพอยามชรา

37.3% มเงนออมเผอฉกเฉนรองรบการใชจายไมถง 3 เดอน

32.2% ไมทราบสถานะการเงนของตนเองอยางชดเจน

เงนออมเผอฉกเฉน

แนวทางการสงเสรมทกษะทางการเงน

เนอหา - สงเสรมความรทางการเงนพนฐาน โดยเนนการบรหารจดการเงนไปพรอมกบการฝกฝนทกษะทางการเงนจากประสบการณในการใชบรการทางการเงนเพอใหสามารถน าไปปรบใชในชวตประจ าวนไดอยางเหมาะสม

ชองทาง - สอดแทรกเนอหาความรผานการเรยนการสอนและการท ากจกรรมในโรงเรยน และผลกดนใหมการสอนความรทางการเงนในหลกสตรวชาภาคบงคบเพอใหสามารถสงผานความรไดอยางทวถง รวมถงกระบวนการเรยนรนอกหองเรยนเพมเตม - ใหความรทางการเงนผานสอออนไลนเพอใหสามารถเขาถงประชาชนไดอยางรวดเรวและทวถง

ปญหา ขาดความรทางการเงนพนฐานในทกดาน อกทงยงมพฤตกรรมการเงนทไมเหมาะสม เชน ไมมการเปรยบเทยบขอมลกอนซอ ไมสามารถเลอกวธการออมทเหมาะสม ซงอาจสงผลใหเกดปญหาทางการเงนได

“ผมระดบการศกษาต า”

7

2. มตรายไดครวเรอน

3. มตชวงวย

“ผมรายไดครวเรอนต า”


เนอหา - สงเสรมทกษะทางการเงนพรอมกบการเขาถงบรการทางการเงนเพอชวยสรางประสบการณในการใชบรการทางการเงน เพอตอยอดพฒนาทกษะทางการเงนอน เชน พฒนาทกษะในการบรหารจดการเงนสวนบคคล และเพมโอกาสสรางงานสรางอาชพ

- มงเนนใหเขาใจบรการทางการเงนเพอตดสนใจเลอกผลตภณฑทเหมาะสมกบความสามารถและความตองการของตนเอง ชองทาง ประชาสมพนธผลตภณฑทางการเงนทเหมาะกบวถชวตและความตองการผานสอทเขาถงกลมเปาหมายไดในวงกวาง เชน สอมวลชน และสอสงคมออนไลน ควบคไปกบการใหขอมล ณ จดขาย และผานตวแทนผใหบรการในระดบทองถนทอยในชมชน

ปญหา มแนวโนมทกษะทางการเงนต าในหลายหวขอ สงผลใหมความเปราะบางทางการเงนมากยงขน รวมทงสวนหนงอาจเกดจากขาดประสบการณในการใชบรการทางการเงน เชน เงนฝาก/เงนออม ท าใหขาดโอกาสในการเรยนรจากการใชงานจรง ซงเหนไดจากกลมทมการใชบรการทางการเงนจะมระดบทกษะทางการเงนทดกวา


เนอหา - สงเสรมความรทางการเงนพนฐาน เชน ผลกระทบจากเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทน

- ปลกฝงพฤตกรรมทางการเงนทเหมาะสม เชน การประหยด การออมเงนกอนใชใหเปนนสย ใชจายเทาทจ าเปน - สงเสรมใหศกษาหาขอมลจากแหลงทเหมาะสมเพอเปรยบเทยบผลตภณฑกอนตดสนใจซอ ชองทาง - บมเพาะพฤตกรรมผานหลกสตรการเรยนการสอนในสถานศกษา โดยเนนใหเดกไดลงมอปฏบตอยางสม าเสมอจนกลายเปนนสย เชน สงเสรมใหออมเงนทกวนแมจะเปนเงนจ านวนเลกนอย

- กระตนการคงพฤตกรรมและสรางทศนคตทด ผานสอสงคมออนไลน เชน Facebook YouTube และ Line ในลกษณะของคลป ทตลกขบขนหรอคลปทมดนตรเขามาเกยวของ - ประยกตใช Mobile Application ทมฟงกชนเสรมในการสะสมคะแนนแลกรบของรางวล (Mobile App Reward) เชน สะสมเงนออมเพอแลกรบของรางวล

“เจนเนอเรช น Z”: เกดป 2544 เปนตนไป (อายต ากวา 16 ป) ปญหา - ความรทางการเงนพนฐานยงไมดนก - ไมเหนความส าคญของการตงเปาหมายทางการเงนระยะยาว เนนเพยงสามารถใชเงนทไดมาใหเพยงพอตอคาใชจาย - ยงไมเหนความส าคญของการเกบออม และไมไดเกบออมในวธทเหมาะสม - ขาดทกษะในการเปรยบเทยบขอมลกอนซอและไมทราบแหลงขอมลทเหมาะสมในการศกษาหาขอมล

8


เนอหา - แนะน าแนวทางการจดสรรเงนทสอดคลองกบภาระ เชน การแบงสดสวนรายรบรายจาย และการออมเพอวตถประสงคตาง ๆ ทงระยะสนและระยะยาว ไมวาจะเปนเพอสรางรากฐานทมนคง เผอฉกเฉน เพอเลยงดบตร เพอดแลพอแม - สรางความตระหนกใหเหนความจ าเปนเรงดวนในการออมเผอเกษยณเพอไมใหเปนภาระตอลกหลานในภายภาคหนา - แนะน าแหลงขอมลทเหมาะสมเพอศกษาหาขอมลกอนตดสนใจเลอกซอผลตภณฑ ชองทาง - สอสารผานออนไลน เชน Website Facebook และ Line ในลกษณะภาพ Infographic คลายคลงกบเจนเนอเรชน Y

“เจนเนอเรช น X”: เกดป 2509 - 2523 (อาย 36 - 50 ป) ปญหา - ความรทางการเงนคอนขางดแตควรสงเสรมใหเทยบเทาระดบสากล - ยงไมสามารถบรหารจดการเงนใหรองรบกบความรบผดชอบทางการเงนทเพมมากขน ท าใหเกดปญหาเงนไมพอใช - วธการออมยงไมเหมาะสมมากนก รวมทงไมทราบแหลงขอมลทควรศกษากอนตดสนใจเลอกผลตภณฑ


เนอหา ชวงวยเรยน - เนนสงเสรมความรและปลกฝงวนยทางการเงนพนฐาน เชน ออมงนกอนใช ออมเงนอยางสม าเสมอ และใชจายเทาทจ าเปน - มงใหเหนความส าคญของการตงเปาหมายทางการเงนและบรหารจดการเงนเพอใหบรรลเปาหมายทตงไว ชวงวยท างาน - สรางวนยการเงนและทกษะในการบรหารเงน/จดการหน เชน จดสรรเงนกอนใช ใชจายเทาทจ าเปน ไมกอหนสนจนเกนตว - แนะน าแหลงขอมลทเหมาะสมใหคนกลมนศกษาเพอท าความเขาใจและเปรยบเทยบผลตภณฑ - สงเสรมการตงเปาหมายระยะยาว ออมเงนในผลตภณฑทหลากหลายเพอใหไดผลตอบแทนทเหมาะสม ชองทาง ชวงวยเรยน สงเสรมทกษะทางการเงนผานหลกสตรการเรยนการสอนในสถานศกษาโดยการปฏบตจรงในระยะเวลา ทมากเพยงพอตอการคงพฤตกรรมใหยงยน เจนเนอเรชน Y โดยภาพรวม (ทงวยเรยนและวยท างาน) - สอสารผานสอสงคมออนไลน ในรปแบบภาพ Infographic ค าคม หรอคลป VDO

- พฒนา Application เรยนรการเงนผานการเลนเกมส หรอ Application ชวยอ านวยความสะดวกในการจดการเงน/ท าบญช

ปญหา ยงไมมเปาหมายทางการเงนในระยะยาว และขาดการบรหารจดการเงนทด เชน จดสรรเงนกอนใช ออมเงนในวธทเหมาะสม หรอ ไมกเงนเมอเงนไมพอใช รวมถง ยงขาดการไตรตรองอยางถถวนกอนซอสนคา ใชจายเกนตว อยางไรกด มกพยายามเปรยบเทยบขอมลกอนการซอ แตแหลงขอมลทศกษาอาจยงไมเหมาะสม

“เจนเนอเรช น Y”: เกดป 2524 – 2543 (อาย 16 – 35 ป)

9


เนอหา - พฒนาความรทางการเงน เชน เรองเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทนจากการลงทน และสงเสรมพฤตกรรมในการหาความรเกยวกบผลตภณฑทางการเงนทงในแงประโยชนและความเสยง - ส าหรบกลมทยงท างาน ถอเปนชวงปลายของการท างาน กระตนใหตรวจสอบจ านวนเงนทตองเกบออมเพอใชหลงเกษยณ หากยงมเงนออมไมเพยงพอ ตองเรงออมเงนใหสามารถด ารงชพในยามชรา - ส าหรบกลมทลวงเลยวยท างาน เพมทกษะการบรหารจดการเงนทมอยใหคมคาและสามารถใชจายไดครอบคลมตลอดชวงอาย ชองทาง - ส าหรบผทท างานในสถานประกอบการ สามารถสอสารผานการจดกจกรรม หรอการจดอบรม - ส าหรบกลมวยเกษยณ สอสารผานผน าชมชน หรอเขาไปใหขอมลแกกจกรรมกลมและชมรมทผสงอายเขารวม

- ใหความรความเขาใจทางการเงนและขอมลผลตภณฑรวมทงความเสยงทอาจเกดขนผานผใหบรการ ณ จดขาย

“เจนเนอเรช น Baby Boomer ขนไป”: เกดกอนป 2509 (อายตงแต 51 ป ขนไป) ปญหา - ความรทางการเงนไมดนก - ไมเหนความจ าเปนของการตงเปาหมายทางการเงนในระยะยาว และไมไดเลอกออมเงนในวธทเหมาะสม - ขาดการเปรยบเทยบผลตภณฑกอนตดสนใจเลอกซอ รวมทงไมทราบแหลงขอมลทควรศกษากอนการตดสนใจ

10 1. ความเปนมาและความส าคญของการส ารวจทกษะทางการเงน

แมวาเศรษฐกจไทยในภาพรวมสามารถเจรญเตบโตไดอยางตอเนอง แตกยงตองเผชญกบความทาทายดานเศรษฐกจและสงคมจากปจจยทงภายในและภายนอกประเทศ ซงเหตแหงความทาทายดงกลาวสวนหนงเกดจากความเปราะบางดานการเงนของภาคครวเรอน สภาพสงคมทเขาสสงคมสงวย และปญหาความเหลอมล า2 โดยในปจจบนพบวาประชาชนยงขาดทกษะการบรหารเงน และวนยทางการเงน สะทอนไดจากหนครวเรอนทอยในระดบสง และพฤตกรรมการเปนหนของคนไทยทเปนหนเรวขนตงแตอายยงนอย และมแนวโนมทจะไมสามารถช าระหนไดตรงเวลา3 ซงอาจสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางเศรษฐกจในระยะยาว ประกอบกบประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมผสงอาย (Aging society)4 สงผลใหภาครฐและคนไทยในวยท างานมภาระในการเลยงดผสงอายมากขน ผสงอายและผทก าลงจะกาวเขาสวยสงอายจงจ าเปนตองวางแผนทางการเงนเพอรองรบชวตหลงเกษยณใหสามารถดแลตนเองไดและไมกอใหเกดปญหาในเชงสงคมระดบประเทศจากการทรฐตองรบภาระในการดแล อกทงความเหลอมล าอนเกดจากศกยภาพในการรบมอกบความผนผวนทางเศรษฐกจของประชาชนในระดบฐานรากทคอนขางต าอนเปนปจจยหนงทสงผลใหระบบเศรษฐกจของประเทศมความเปราะบาง ยากตอการยกระดบขยายตวไดอยางทวถงและยงยน

ธปท. ตระหนกถงความส าคญของการสงเสรมใหประชาชนมภมคมกนทางการเงน ซงเปนพนฐานส าคญ ในการลดความรนแรงของปญหาดงกลาวขางตน ดงนน ธปท. จงไดด าเนนการส ารวจทกษะทางการเงนของประชาชนทวประเทศอยางตอเนอง เพอใหทราบถงพฒนาการระดบทกษะทางการเงน และน าผลส ารวจดงกลาว มาประกอบการก าหนดนโยบายการสงเสรมความรทางการเงนและการเขาถงบรการทางการเงนของ ธปท. ตลอดจนเปนขอมลสนบสนนแกหนวยงานทเกยวของในการก าหนดนโยบายตอไป ซงทผานมา ธปท. ไดด าเนนการส ารวจทกษะทางการเงนของไทยมาแลวทงสน 5 ครง ในชวงป 2545 – 2558 โดยไดน าแนวทางการส ารวจทกษะทางการเงนของ The Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD) มาใชส าหรบประเทศไทยเปนครงแรกในป 2556 และส าหรบการส ารวจในป 2559 น เปนการส ารวจครงท 65 โดย ธปท. ด าเนนการจดท ารวมกบส านกงานสถตแหงชาตตามรอบปกต ซงจดท าขนเปนประจ าทก 2 - 3 ป และใชแนวทางการส ารวจทกษะทางการเงนของ OECD เพอใหไดรบผลการส ารวจทเปนมาตรฐานและสามารถเปรยบเทยบกบตางประเทศในระดบสากลได

2 ขอมลจากบทความ “บทบาทของการเงนตอความเหลอมล าในประเทศไทย (Finance and Inequality in Thailand)” โดย ผศ.ดร.วระชาต กเลนทอง และ สถาบนวจยเพอการประเมนและออกแบบนโยบาย (RIPED) มหาวทยาลยหอการคาไทย 3 ขอมลจากสถาบนวจยปวย องภากรณ ธนาคารแหงประเทศไทย ซงท าการวเคราะหขอมลเชงสถตของสนเชอบคคลของเครดตบโร ครอบคลมหนสวนบคคลในระบบ ทงนไมรวมหนสหกรณออมทรพย หนกองทนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.) และหนนอกระบบ 4 ผลส ารวจของส านกงานสถตแหงชาต ในป 2557 พบวาสดสวนของผสงอาย (อาย 60 ปขนไป) ตอผทอยในวยท างาน (อาย 15-59 ป) สงถงรอยละ 22.3

5 ครงท 1-3 ส ารวจในชวงป 2545 – 2553 ครงท 4 ป 2556 ธปท. ส ารวจรวมกบส านกงานสถตแหงชาต โดยเปนครงแรกทน าแนวทางการส ารวจทกษะทางการเงนของ OECD มาใช ครงท 5 ป 2558 ธปท. จดท าการส ารวจรอบพเศษภายใตโครงการ Advancing National Financial Literacy ซงเพมเตมจากรอบการส ารวจตามปกต

โดยไดรบการสนบสนนจาก ADB และด าเนนการภาคสนามโดยบรษท จเอฟเค มารเกตไวส จ ากด โดยใชแนวทางการส ารวจของ OECD

11 2. วตถประสงคของการส ารวจ

1. เพอศกษา และชวดระดบทกษะทางการเงนของคนไทย รวมทงระบความสมพนธระหวางความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน ตลอดจนศกษาปจจยดานสถานภาพของบคคลทมความสมพนธตอทกษะทางการเงน

2. วเคราะหทกษะทางการเงนและองคประกอบของคนไทยในแตละชวงวย เพอศกษาทกษะทแตละชวงวย ยงท าไดไมดนก อนน ามาสขอเสนอแนะเชงนโยบายในการสงเสรมทกษะทางการเงนทมประสทธภาพ สามารถแกปญหาไดตรงตามปญหาของกลมเปาหมายแตละกลม

3. ตดตามพฒนาการระดบทกษะทางการเงนของคนไทย โดยน าผลส ารวจในครงนไปเปรยบเทยบกบ ผล Baseline ทส ารวจในป 2556 รวมถงเปรยบเทยบกบผลส ารวจของประเทศอน ๆ ทเขารวมโครงการส ารวจของ OECD ในป 2558

3. โครงสรางแบบสอบถาม กรอบการส ารวจ และแนวทางการวเคราะหผล

3.1. โครงสรางแบบสอบถาม

แบบสอบถามในการส ารวจทกษะทางการเงนป 2559 ประกอบดวยการวดทกษะ 3 ดาน ไดแก ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน สอดคลองกบชดค าถามมาตรฐานของ OECD ฉบบป 2558 ทมการปรบปรงค าถามและวธการค านวณจากฉบบป 2553 เพอใหผลส ารวจสามารถสะทอนทกษะทางการเงนไดอยางมประสทธภาพยงขน โดยแบบสอบถามทกษะทางการเงนฉบบปจจบนน มคะแนนรวมทงสน 21 คะแนน ประกอบไปดวย คะแนนดานความรทางการเงน 7 คะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน 9 คะแนน และดานทศนคตทางการเงน 5 คะแนน รายละเอยดตามตารางท 1

ตารางท 1: แสดงชดค าถามทกษะทางการเงนตามแบบสอบถามฉบบป 2559 ทกษะทางการเงน (21 คะแนน)

ความรทางการเงน (7 คะแนน) พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) 1. การหาร (ไมคดคะแนน) 2. มลคาของเงนตามกาลเวลา 3. ค านวณดอกเบยสนเชอ 4. ค านวณเงนตนและดอกเบยเงนฝาก 5. ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน 6. นยามเงนเฟอ 7. ความเสยงและผลตอบแทน 8. การกระจายความเสยงในการลงทน

1. ตดสนใจทางการเงนและจดสรรเงนกอนใช 2. เลอกวธการออมทเหมาะสม 3. ไตรตรองกอนซอ 4. ช าระคาใชจายตรงเวลา 5. ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด 6. ตงเปาหมายระยะยาว 7. เปรยบเทยบขอมลกอนการซอและศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ 8. ไมกเมอเงนไมพอใช

1. 1. ทานมความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต

2. 2. ฉนมชวตอยเพอวนนและไมไดคดวางแผนเพออนาคต 3. มเงนตองรบใช

4

3.2. กรอบการศกษาและวเคราะหผล

การวเคราะหผลส ารวจจะแสดงใน 3 มมมอง ไดแก 1) ผลการส ารวจทกษะทางการเงนป 2559 ซงค านวณคะแนนและวเคราะหผลตามกรอบของ OECD ป 2558 2) การวเคราะหระดบทกษะทางการเงนป 2559 เปรยบเทยบระดบสากล โดยเปรยบเทยบคะแนนทกษะ

ทางการเงนและองคประกอบระหวางผลการส ารวจของประเทศไทยในป 2559 และ 30 ประเทศทเขารวมโครงการ

12 ส ารวจทกษะทางการเงนกบ OECD ในป 2558 อยางไรกตาม การเปรยบเทยบอาจมขอจ ากดเนองจากวธการสม กลมตวอยางทางสถตและวธการเกบขอมล6

3) การวเคราะหระดบทกษะทางการเงนเปรยบเทยบระหวางป 2556 และ 2559 เพอเปรยบเทยบพฒนาการของระดบทกษะทางการเงนระหวาง 2 ชวงเวลา อยางไรกด เนองจากการส ารวจ 2 ปนมความแตกตางกนในแงของชดค าถามและการค านวณคะแนน ดงนน การเปรยบเทยบพฒนาการระดบทกษะทางการเงนจงน าขอมลดบของป 2559 มาคดคะแนนตามแนวทางการค านวณผลของป 2556 (เนองจากขอจ ากดของการส ารวจในป 2556 ทไมสามารถน าขอมลดบมาคดค านวณตามกรอบของ OECD ป 2558)

อนง การวเคราะหหลกในรายงานฉบบนมไดแสดงผลเปรยบเทยบกบผลการส ารวจรอบพเศษในป 2558 เนองจากการส ารวจในป 2558 มขอจ ากดดานการกระจายตวของกลมตวอยางทมไดครอบคลมทวประเทศแตครอบคลมเฉพาะบางจงหวดทสามารถเปนตวแทนของประชากรในแตละภมภาคไดตามหลกการทางสถตเทานน ซงผลทไดอาจไมสามารถเปรยบเทยบไดโดยตรงกบผลของป 2556 และ 2559 ทกลมตวอยางกระจายตวทวประเทศ อยางไรกด ผลการส ารวจทกษะทางการเงนป 2558 และผลการเปรยบเทยบระหวางป 2558 และ 2559 ไดแสดงไวในภาคผนวกท 6

3.3. การจ าแนกกลมตวอยางเพอการวเคราะห

การส ารวจในครงน ส านกงานสถตแหงชาตลงพนทสมภาษณหวหนาครวเรอนหรอสมาชกของครวเรอนทกจงหวดทวประเทศ ทงทอยในและนอกเขตเทศบาล ครอบคลมกลมตวอยางทงหมด 10,876 ราย โดยอาศยการสมตวอยางเชงสถตเพอใหการกระจายตวของกลมตวอยางมความใกลเคยงกบการกระจายตวของประชากรตามขอมลการส ามะโนประชากรลาสดของส านกงานสถตแหงชาตในป 2553

การวเคราะหผลและรายงานผลการส ารวจจะจ าแนกกลมตวอยางตามสถานภาพและภมภาคเปน 7 ดาน ไดแก เพศ ชวงอาย ชวงวย7 ระดบการศกษาสงสด อาชพ ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน8 และภมภาค9 (รายละเอยดตามรปท 1)

6 OECD ก าหนดจ านวนกลมตวอยางขนต า 1,000 ตวอยาง ซงในการสมตวอยางทางสถตแมจะสะทอนการกระจายตวของประชากรของแตละประเทศ แตกอาจไมครอบคลมทวทกพนท นอกจากนน วธการเกบขอมลทแตกตางกนในแตละประเทศ เชน การลงพนทสมภาษณ การสมภาษณทางโทรศพท และการส ารวจผานชองทางออนไลน อาจมผลตอคณลกษณะของกลมตวอยางทมผลตอระดบทกษะทางการเงน 7 ชวงวยแบงวเคราะหเปน 4 กลม อางองตามการวเคราะหโดย SCB Economic Intelligence Center (EIC) ตามขอมลของ UN (กลยทธมดใจผบรโภค Gen Y, EIC, 2014. Link : https://www.scbeic.com/th/detail/product/130) ดงน

ชวงวย ปเกด อาย ณ ป 2559 เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป ผทเกดกอนป 2509 ตงแต 51 ปขนไป

เจนเนอเรชน X ป 2509 – 2523 36 – 50 ป เจนเนอเรชน Y ป 2524 – 2543 16 – 35 ป เจนเนอเรชน Z ป 2544 เปนตนไป ต ากวา 16 ป

8 ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน แบงเปน 3 ระดบ ไดแก ต า ปานกลาง และสง โดยอางองระดบรายไดจากขอมลของสมาคมวจยการตลาด แหงประเทศไทยป 2553 ดงน

ระดบรายได กรงเทพฯ และปรมณฑล ตางจงหวด (ในเขตเทศบาล) ตางจงหวด (นอกเขตเทศบาล) ต า ต ากวา 18,001 บาท ต ากวา 10,001 บาท ต ากวา 6,501 บาท

ปานกลาง 18,001 – 50,000 บาท 10,001 – 33,000 บาท 6,501 – 24,000 บาท สง มากกวา 50,000 บาท มากกวา 33,000 บาท มากกวา 24,000 บาท

9 ภมภาคทงหมด 5 ภมภาค ใชหลกเกณฑการแบงภมภาคตามกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ไดแก กรงเทพมหานครและปรมณฑล (จงหวดสมทรปราการ นนทบร ปทมธาน นครปฐม และสมทรสาคร) ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต

13

รปท 1: แสดงการจ าแนกลกษณะกลมตวอยางตามสถานภาพและภมภาค 7 ดาน

หญง60.2%

ชาย39.8%

10 – 19 ป 1.3%20 – 29 ป

7.6%

30 – 39 ป14.4%

40 – 49 ป22.7%50 – 59 ป

25.2%

60 – 69 ป17.6%

70 – 79 ป8.7%

80 – 89 ป 2.4%90 – 99 ป 0.1%

เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป

51.4%เจนเนอเรชน X

31.9%

เจนเนอเรชน Y16.5%

เจนเนอเรชน Z 0.2%

56.5%

11.9%

13.3%

4.1%

13.9%

0.3%

ประถมศกษาและต ากวา

มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อนปรญญา

ปรญญาตรขนไป

การศกษาอน ๆ

เพศ (รอยละ) ชวงอาย (รอยละ)

ระดบการศกษา (รอยละ)

หมายเหต: การศกษาอน ๆ เชน หลกสตรทไมไดวฒการศกษา (หลกสตรวชาชพระยะสน) หรอ เรยนแตไมทราบระดบการศกษา

*

ชวงวย (รอยละ)

14

3.4. แนวทางการวเคราะหผล

การวเคราะหผลทกษะทางการเงนแบงการพจารณาออกเปน 4 ดาน โดยมรายละเอยด ดงน

3.4.1 การพจารณาดวยคะแนนเฉลย

คอ การพจารณาระดบคะแนนทกษะทางการเงนดวยการค านวณคาเฉลยเลขคณต (Arithmetic Mean หรอคา Mean) พรอมทงค านวณสดสวนรอยละของคะแนนเตม เพอใหทราบระดบคะแนนของทกษะตาง ๆ

3.4.2 การพจารณาดวยการวเคราะห Regression

คอ การพจารณาปจจยทมแนวโนมจะมความสมพนธกบระดบทกษะทางการเงน รวมทงวเคราะหระดบความสมพนธทปจจยตาง ๆ มตอระดบทกษะทางการเงน

2.5%

35.7%

8.2%

8.2%

0.4%

20.7%

8.5%

1.6%

10.6%

1.2%

1.9%

0.4%

0.1%

นายจาง

ธรกจสวนตว

ชวยธรกจในครวเรอน

ลกจางรฐบาล

ลกจางรฐวสาหกจ

ลกจางเอกชน

แมบาน/ท างานบาน

นกเรยน/นกศกษา

คนชรา

คนปวย/คนพการ

ก าลงหางานท า

ไมสมครใจท างาน

อน ๆ

สง19.8%

กลาง56.5%

ต า23.7%

กรงเทพฯ และปรมณฑล 11.1%

ภาคเหนอ23.8%

ภาคใต15.7%

ภาคกลาง23.0%

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ26.4%

อาชพ (รอยละ)

ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน (รอยละ) ภาค (รอยละ)

หมายเหต: 1. คนปวย/คนพการ พจารณากรณผทไมสามารถท างานไดเทานน 2. อาชพอน ๆ เชน การรวมกลม ซงคอกลมคนทมารวมกนท างานในเชงเศรษฐกจ (ผลตสนคา/บรการ)

*1

*2

ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

15

3.4.3 การพจารณาระดบความแตกตางของคะแนนสง-ต า

คอ การพจารณาความแตกตางของระดบคะแนนทกษะทางการเงนท 90th Percentile และ 10th Percentile เพอทราบถงระดบความเหลอมล าของคะแนนในแตละองคประกอบ

3.4.4 การพจารณาตามเกณฑสง–ต า

คอ การพจารณาการกระจายตวคะแนนทกษะทางการเงนของคนไทยวาสวนใหญอยในระดบสง ปานกลาง หรอต า10 เพอทราบถงการกระจายตวของกลมตวอยาง (เกณฑการพจารณาคะแนนสง-ต า ตามตารางท 2)

ตารางท 2: แสดงเกณฑการพจารณาคะแนนสง–ต า เกณฑ (คะแนนเตม) คะแนนต า คะแนนปานกลาง คะแนนสง

ทกษะทางการเงน (21 คะแนน) < 6 6 – 14 > 14 ความรทางการเงน (7 คะแนน) ≤ 2 3 - 4 ≥ 5 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) ≤ 2 3 - 5 ≥ 6 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) < 2 2 - 3 > 3 ทมา: จากการก าหนดเกณฑคะแนนของรายงาน OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016. ประกอบการพจารณาการกระจายตวของชวงของคะแนน โดยธนาคารแหงประเทศไทย

4. ผลการส ารวจทกษะทางการเงนป 2559

4.1 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ภาพรวมระดบประเทศ

4.1.1 การพจารณาทกษะทางการเงนในภาพรวม

ทกษะทางการเงนในภาพรวมพจารณา 3 ดาน ไดแก (1) การพจารณาดวยคะแนนเฉลย (2) การพจารณาระดบความแตกตางของคะแนนสง-ต า และ (3) การพจารณาตามเกณฑสง–ต า ดงน

(1) การพจารณาดวยคะแนนเฉลยเพอวเคราะหระดบทกษะทางการเงนในภาพรวม

ผลการส ารวจพบวา กลมตวอยางมระดบคะแนนทกษะทางการเงนเฉลย 12.8 จากคะแนนเตม 21 คะแนน คดเปนรอยละ 61.0 ซงประกอบดวย

คะแนนความรทางการเงน คะแนนเฉลยดานความร 3.4 คะแนน จากคะแนนเตม 7 คะแนน คดเปนรอยละ 48.6 โดยหวขอทคนไทยเขาใจถกตองมากทสด คอ การค านวณดอกเบยสนเชอ ในขณะทหวขอท ไมเขาใจมากทสดยงคงเปนการค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน เชนเดยวกบป 2556

คะแนนพฤตกรรมทางการเงน คะแนนเฉลยดานพฤตกรรม 5.6 คะแนน จากคะแนนเตม 9 คะแนน คดเปนรอยละ 62.2 โดยพฤตกรรมทคนไทยท าไดดทสด คอ การไตรตรองกอนการเลอกซอ ในขณะทพฤตกรรมในดานการจดสรรเงนกอนใช ยงตองปรบปรงใหเหมาะสมมากขน

คะแนนทศนคตทางการเงน คะแนนเฉลยดานทศนคต 3.8 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน คดเปนรอยละ 76.0 โดยทศนคตทดทสดของคนไทย คอ ไมเหนดวยกบการรบใชเงนเมอมเงน ทงนทศนคตทคนไทย

10 นยามและเกณฑในการก าหนดคะแนนสง-ต า อางองจาก 1) รายงาน Measuring Financial Literacy: Results of the OECD / International Network on Financial Education (INFE) Pilot Study ป 2012 2) รายงาน OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies ป 2016 และ 3) รายงานผลส ารวจทกษะทางการเงนของไทยป 2556 ประกอบกบการพจารณาการกระจายตวของชวงคะแนน

16 ไดคะแนนนอยสด คอ ทศนคตเกยวกบการออม กลาวคอ กลมตวอยางเหนดวยกบขอความทวา “มความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต” มากทสดจากค าถามดานทศนคตทง 3 ขอ (รายละเอยดตามตารางท 3)

ตารางท 3: แสดงรายละเอยดของคะแนนระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ ดานทวด

(คะแนนเตม) คะแนนเฉลย

ป 2559 (Mean)

รอยละคะแนนเฉลย

ป 2559

คะแนนต าสด

ป 2559

คะแนนสงสด

ป 2559

รอยละคะแนน เฉลย OECD

ป 2558

รอยละคะแนนเฉลย

ป 2556 ทกษะทางการเงน (21 คะแนน)

12.8 61.0 2.7 21.0 62.9 58.5

ความรทางการเงน (7 คะแนน)

3.4 48.6 0.0 7.0 65.7 46.8

พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน)

5.6 62.2 0.0 9.0 60.0 65.6

ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน)

3.8 76.0 1.0 5.0 66.0 64.5

หมายเหต: เนองจากมการปรบเปลยนขอค าถามบางสวนและการค านวณคะแนน (เชน คะแนนเตม 22 คะแนนในป 2556 เปนคะแนนเตม 21 คะแนนใน 2559) จงไมสามารถแสดงผลการเปรยบเทยบคะแนนเฉลย คะแนนต าสด และคะแนนสงสดระหวางป 2556 และป 2559 ได ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต ค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

(2) การพจารณาระดบความแตกตางของคะแนนสง-ต า เพอพจารณาระดบความเหลอมล าของ คะแนนทกษะทางการเงน

หากพจารณาระดบความแตกตางของคะแนนสง-ต า ของทกษะทางการเงนโดยเปรยบเทยบระหวางกลมทไดคะแนนสงสด 10% ของกลมตวอยาง (90th Percentile) และกลมทไดคะแนนต าสด 10% ของกลมตวอยาง (10th Percentile) ในภาพรวมไมพบความเหลอมล าของระดบคะแนนมากนก แตเมอพจารณาใน แตละองคประกอบ พบวาองคประกอบดานความรทางการเงนมความเหลอมล ามากทสด โดยกลมทความรทาง การเงนสงสดมคะแนนเฉลยประมาณรอยละ 85.7 ในขณะทกลมทมคะแนนความรทางการเงนต าสด ตอบค าถามความรทางการเงนผดทกขอ (คะแนนเฉลย 0 คะแนน) ทงนเมอพจารณากลมตวอยางทไดคะแนน 0 คะแนน พบวาสวนใหญ (รอยละ 78.7) เปนคนอาย 40 - 89 ปทมการศกษาสงสดในระดบประถมศกษาและต ากวา ส าหรบคะแนนดานพฤตกรรมทางการเงนและดานทศนคตทางการเงนกมความเหลอมล าเชนกน แตอยในระดบนอยกวาดานความรทางการเงน (รายละเอยดตามรปท 2)

รปท 2: แสดงระดบความแตกตางของคะแนนท 10th Percentile และ 90th Percentile

38.1%

0.0%

33.3%

53.3%

82.5% 85.7% 88.9% 93.3%

0.0%

100.0%

ทกษะทางการเงน

ความรทางการเงน

พฤตกรรมทางการเงน

ทศนคตทางการเงน

คะแนน (%)

90th percentile10th percentileคาฐานนยม (Mode)

66.7% 66.7%80.0%

(Mode = 21.2% ของกลมตวอยาง)




85.7%


17

(3) การพจารณาตามเกณฑสง–ต า

คนไทยสวนใหญมระดบทกษะทางการเงนในชวงปานกลาง (รอยละ 60.5) และเมอพจารณาตามองคประกอบของทกษะทางการเงน พบวาคนไทยสวนใหญมสดสวนคะแนนดานพฤตกรรมและทศนคตทางการเงนอยในระดบสง (รอยละ 54.4 และ รอยละ 79.7 ตามล าดบ) ในขณะทดานความรทางการเงนมคะแนนในระดบสง (รอยละ 36.6) และต า (รอยละ 35.0) ใกลเคยงกน (รายละเอยดตามตารางท 4)

ตารางท 4: แสดงสดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบตามเกณฑสง–ต า สดสวนจ านวนคน % คะแนนต า

(< 6, ≤2, ≤2, < 2) % คะแนนปานกลาง

% คะแนนสง

(>14, ≥5, ≥6, >3) ทกษะทางการเงน 2.9 60.5 36.6 ความรทางการเงน 35.0 28.4 36.6 พฤตกรรมทางการเงน 6.0 39.6 54.4 ทศนคตทางการเงน 0.8 19.5 79.7 หมายเหต: ตวเลขในวงเลบเปนเกณฑในการก าหนดคะแนนในแตละดานของคะแนนทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน ตามล าดบ ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต ค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

4.1.2 สถานภาพของกลมคนทมทกษะทางการเงนต ากวาคนกลมอน

ผลการส ารวจนประกอบดวยการพจารณาใน 3 ดาน ไดแก (1) การพจารณาดวยคะแนนเฉลย (2) การพจารณาดวย Regression และ (3) การพจารณาดวยระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า (เกณฑการพจารณาคะแนนสง-ต า ตามตารางท 2) ดงน

(1) การพจารณาดวยคะแนนเฉลย เพอส ารวจสถานภาพทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงน

การศกษาความสมพนธระหวางสถานภาพของกลมตวอยางกบคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนของกลมตวอยาง โดยพจารณาจ าแนกตามสถานภาพ ไดแก เพศ ชวงอาย ระดบการศกษาสงสด อาชพ และระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน สรปไดดงน (รายละเอยดตามรปท 3)

1) เพศ: เพศชายและเพศหญงมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนไมแตกตางกน ทงน เมอพจารณาในแตละองคประกอบ พบวา เพศหญงมระดบคะแนนเฉลยความรทางการเงนต ากวาเพศชายเลกนอย อยางไรกด เพศหญงมคะแนนเฉลยดานพฤตกรรมและทศนคตทางการเงนสงกวาเพศชาย

2) ชวงอาย: ชวงอาย 30 – 49 ป มคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงกวากลมอน โดยเปนผลจากคะแนนองคประกอบดานความรและดานพฤตกรรมทสงกวา ในขณะทชวงอาย 80 – 99 ป มคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนต ากวากลมอน ซงเปนผลจากองคประกอบดานความรทมคะแนนต ากวากลมอนคอนขางมาก

3) ระดบการศกษา: คะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงขนตามระดบการศกษาทสงขน โดยปจจยหลกเกดจากองคประกอบดานความร กลาวคอ กลมตวอยางทมระดบการศกษาสงกวาจะมคะแนนเฉลยความรทมากกวาอยางชดเจน ในขณะทดานพฤตกรรมมคะแนนเฉลยมากกวาเลกนอย อยางไรกตาม ไมพบความแตกตางดานทศนคตมากนก

4) อาชพ: อาชพทมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงกวากลมอน ไดแก ลกจางรฐวสาหกจ ลกจางรฐบาล และกลมทอยระหวางหางานท า (กลมตวอยางทอยระหวางหางานท า โดยสวนใหญอยในครอบครวทมรายไดเฉลยตอเดอนสง หรอจบการศกษาระดบปรญญาตรขนไป) และส าหรบอาชพทมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนต ากวากลมอน ไดแก คนชรา คนปวย/คนพการทไมสามารถท างานได และผทไมสมครใจท างาน

18

5) ระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน: ระดบรายไดครวเรอนทแตกตางกนมผลตอระดบคะแนนทกษะทางการเงนทคอนขางชดเจนเชนเดยวกบระดบการศกษา ซงมผลชดเจนกวาสถานภาพอน ๆ โดยกลมทมระดบรายไดสงเปนกลมทมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงกวากลมอน ๆ โดยเปนผลมาจากทกองคประกอบของทกษะทางการเงนทมคะแนนเฉลยสงกวากลมทมรายไดปานกลางและต า

รปท 3: แสดงคะแนนเฉลยทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน จ าแนกตามสถานภาพของบคคล

12.8

3.4 5.6 3.8

12.8

3.5 5.5 3.7

ทกษะ ความร พฤตกรรม ทศนคต

หญง ชาย

11.3

3.24.6

3.5

12.9

3.95.3

3.7

13.5

4.0 5.73.8

13.5

3.95.8

3.8

12.9

3.55.6

3.8

12.3

3.05.5 3.7

11.3

2.35.2

3.7

10.2

1.74.9 3.7

10.0

1.2

4.93.9

ทกษะ ความร พฤตกรรม ทศนคต10 - 19 ป 20 - 29 ป 30 - 39 ป 40 - 49 ป 50 - 59 ป 60 - 69 ป 70 - 79 ป 80 - 89 ป 90 - 99 ป

ชวงอาย

11.8

2.85.3 3.7

13.1

3.85.5

3.8

13.9

4.3 5.93.8

14.6

4.7 6.23.7

15.7

5.3 6.63.8

11.1

1.75.2 4.2


ประถมศกษาและต ากวา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญา ปรญญาตรขนไป การศกษาอนๆ

(คะแนนเตมในแตละดาน ไดแก ทกษะ 21 คะแนน ความร 7 คะแนน พฤตกรรม 9 คะแนน ทศนคต 5 คะแนน)

เพศ

ระดบการศกษาสงสด

19

(2) การพจารณาดวยการวเคราะห Regression เพอส ารวจสถานภาพทมความสมพนธตอคะแนนทกษะทางการเงน

การศกษาความสมพนธของสถานภาพและคะแนนทกษะทางการเงนดวยการวเคราะหสมการถดถอย (Regression Analysis) ดวยวธก าลงสองนอยสด (Ordinary Least Square: OLS) ชวยสนบสนนผลทไดจากการพจารณาคะแนนสง–ต า และคะแนนเฉลยใหมความชดเจนมากขน ดงน (รายละเอยดตามตารางท 5)

1) ผลของสถานภาพตอทศทางคะแนนทกษะทางการเงน กลมทมระดบทกษะทางการเงนคอนขางสง ไดแก ผทอยในวยท างานไปจนถงวยเกษยณไมนานนก (30 – 69 ป) ระดบการศกษาและระดบรายไดครวเรอนทสง รวมถงการประกอบอาชพนายจาง ลกจางรฐบาล และผทอยระหวางหางาน ในขณะทกลมทมแนวโนมคะแนนทกษะทางการเงนต า (แมจะไมพบวามความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต) คอ ผมอายนอย (10 – 19 ป) ผสงอาย (80 - 99 ป) ระดบการศกษาต า รายไดครวเรอนต า และผทไมไดประกอบอาชพ

2) การวเคราะหอทธพลของสถานภาพทมตอระดบคะแนนทกษะทางการเงน เมอควบคมใหปจจยอนคงท ระดบการศกษาและระดบรายไดครวเรอนมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนมากทสด โดยเปนผลลพธเชนเดยวกบป 2556 กลาวคอ ระดบการศกษาสงมผลท าใหคะแนนทกษะทางการเงนทเพมสงขน โดยมขนาดการเพมมากทสดเมอเปรยบเทยบกบสถานภาพอน ๆ ขณะทระดบรายไดทต าจะมผลใหคะแนนทกษะทางการเงนลดลง โดยมขนาดการลดลงมากทสดเมอเปรยบเทยบกบสถานภาพอน ๆ นอกจากน ผลการศกษาป 2559 ยงพบวาอาชพและอายมผลตอระดบทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตดวยเชนกน กลาวคอ ผทไมไดประกอบอาชพ (เชน แมบาน/ท างานบาน หรอคนปวย/คนพการทไมสามารถท างานได) มระดบทกษะทางการเงนต ากวากลมอาชพอน และกลมทมอายนอย รวมทงกลมผสงอาย มทกษะทางการเงนต ากวากลมอายในชวงอน (รายละเอยดการทดสอบ Regression ตามภาคผนวกท 2)

14.7

4.56.3

3.9

12.9

3.4

5.7 3.8

13.0

3.55.7

3.8

15.3

5.06.6

3.8

15.6

5.26.7

3.7

12.5

3.45.3 3.7

12.2

3.15.2 3.8

12.6

4.34.8 3.5

10.6

2.0

4.93.7

10.0

2.24.3

3.6

15.6

5.06.8

3.8

11.1

2.64.8 3.7

13.8

3.76.7

3.3


นายจาง ธรกจสวนตว ชวยธรกจในครวเรอน ลกจางรฐบาล ลกจางรฐวสาหกจลกจางเอกชน แมบาน/ท างานบาน นกเรยน/นกศกษา คนชรา คนปวย/คนพการก าลงหางานท า ไมสมครใจท างาน อน ๆ

10.6

2.2 4.7 3.6

12.9

3.5 5.6 3.8

15.1

4.7 6.5 3.9


ต า ปานกลาง สง

อาชพ

ระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน


20

ตารางท 5: แสดงผลทศทางความสมพนธของสถานภาพของบคคลตาง ๆ ทมตอทกษะทางการเงน เพศ ชวงอาย ระดบการศกษาสงสด ระดบรายได

ครวเรอน อาชพ ภาค

ชาย (Ref) หญง (+)

10 – 19 ป (-) 20 – 29 ป (Ref) 30 – 39 ป (+)*** 40 – 49 ป (+)*** 50 – 59 ป (+)*** 60 – 69 ป (+)** 70 – 79 ป (+) 80 – 89 ป (-) 90 – 99 ป (-)

ปรญญาตรขนไป (+)*** อนปรญญา (+)*** มธยมศกษาตอนปลาย (Ref) มธยมศกษาตอนตน (+) ประถมศกษาและต ากวา (-)*** อน ๆ เชน ไมไดรบการศกษาอยางเปนทางการ (-)**

สง (+)*** ปานกลาง (Ref) ต า (-)***

นายจาง (+)*** ธรกจสวนตว (+)* ชวยธรกจในครวเรอน (+) ลกจางรฐบาล (+)*** ลกจางรฐวสาหกจ (+) ลกจางเอกชน (-) แมบาน/ท างานบาน (-)* นกเรยน/นกศกษา (Ref) คนชรา (-)** คนปวย/คนพการ (-)*** ก าลงหางานท า (+)*** ไมสมครใจท างาน (-)* อน ๆ (+)

กรงเทพฯ และปรมณฑล (Ref) เหนอ (-)*** ใต (-)*** กลาง (-)*** ตะวนออกเฉยง เหนอ (-)***

หมายเหต: *** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 1. เครองหมาย (+) และ (-) แสดงทศทางความสมพนธของปจจยตาง ๆ กบคะแนนทกษะทางการเงน

โดย (+) แสดงทศทางความสมพนธกบคะแนนทกษะทางการเงนทเพมขน (-) แสดงทศทางความสมพนธกบคะแนนทกษะทางการเงนทลดลง

2. Benchmark ทใชในการเปรยบเทยบ (Reference variables: Ref) ไดแก เพศชาย ชวงอาย 20 – 29 ป ระดบการศกษามธยมศกษาตอนปลาย ระดบรายไดครวเรอนเฉลยปานกลาง อาชพนกเรยน/นกศกษา และภมภาคกรงเทพฯและปรมณฑล 3. ตวแปรควบคม ไดแก เพศ ชวงอาย ระดบการศกษา ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน อาชพ และภาค 4. การวเคราะหระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบระดบภมภาคปรากฏในหวขอ 4.2 ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

(3) การพจารณาดวยระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า เพอส ารวจสถานภาพของคนไทยทมทกษะทางการเงนต ากวากลมอน

เมอพจารณาระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า และแบงกลมโดยก าหนดให “ผมระดบองคประกอบทางการเงนสง” หมายถง ผทมคะแนนองคประกอบในดานความร พฤตกรรม และทศนคตอยในเกณฑสงครบทง 3 ดาน และ “ผมระดบองคประกอบทางการเงนต า” หมายถง ผทไมมคะแนนองคประกอบดานใดดานหนงในเกณฑสงเลย หรอมคะแนนองคประกอบในเกณฑต าหลายดาน จากการส ารวจพบวา ผมระดบองคประกอบทางการเงนสง มสดสวนรอยละ 22.3 ซงสงขนจากรอยละ 11.8 ในป 2556 ในขณะทผทมระดบองคประกอบทางการเงนต า มสดสวนรอยละ 12.3 ซงต ากวารอยละ 23.5 ในป 2556 อกทงในปนไมพบวามผทมคะแนนองคประกอบต าในทกดาน ซงถอวาทกษะทางการเงนของคนไทยโดยรวมมพฒนาการทดขน

ส าหรบสถานภาพทมสดสวนของผทมระดบองคประกอบทางการเงนต ามากกวากลมอนนน พบวาเปนผทมชวงอาย 10 – 19 ป ผทมอาย 70 - 99 ป ผทมระดบการศกษาประถมศกษาและต ากวา ผทไมไดรบการศกษาอยางเปนทางการ (การศกษาอน ๆ) ผทมระดบรายไดครวเรอนต า และผทไมไดประกอบอาชพ (คนชรา คนปวย/คนพการทไมสามารถท างานได และผทไมสมครใจท างาน) (รายละเอยดตามรปท 4 และรปท 5)

21

รปท 4: แสดงสดสวนของผมระดบองคประกอบทางการเงนสง - ต า

หมายเหต H หมายถง มคะแนนทกษะทางการเงนอยในเกณฑสง M หมายถง มคะแนนทกษะทางการเงนอยในเกณฑปานกลาง L หมายถง มคะแนนทกษะทางการเงนอยในเกณฑต า ตวเลข 1, 2, 3 หมายถงจ านวนดานทมคะแนนทกษะทางการเงนสง (H) ปานกลาง (M) หรอต า (L) เชน H3 หมายถง ผทมคะแนนทกษะทางการเงนสง 3 ดาน H1M1L1 หมายถง ผทมคะแนนทกษะทางการเงนสง 1 ดาน ปานกลาง 1 ดานและ ต า 1 ดาน

ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต ค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

รปท 5: แสดงสดสวนของระดบองคประกอบทางการเงนตามสถานภาพตาง ๆ

H3, 22.3%

H2M1, 24.5%

H2L1, 11.8%

H1M2, 12.9%

H1M1L1, 16.2%

H1L2, 2.0%M3, 2.7%

M2L1, 5.3%

M1L2, 2.3%

22.4% 12.5% 11.5% 9.2% 10.6% 14.4% 18.3% 19.7% 17.6%

69.2%63.9% 59.0% 62.7% 66.8% 68.2% 72.4% 73.9% 76.5%

8.4% 23.6% 29.5% 28.1% 22.6% 17.4% 9.3% 6.4% 5.9%

0%

100%

10 - 19 ป 20 - 29 ป 30 - 39 ป 40 - 49 ป 50 - 59 ป 60 - 69 ป 70 - 79 ป 80 - 89 ป 90 - 99 ป

L M H

ผมระดบองคประกอบทางการเงนสง ผมระดบองคประกอบทางการเงนปานกลาง ผมระดบองคประกอบทางการเงนต า

ผมระดบองคประกอบทางการเงนสง

(22.3%)

ผมระดบองคประกอบทางการเงนปานกลาง

(65.4%)

ผมระดบองคประกอบทางการเงนต า (12.3%)

สดสวนระดบองคประกอบทางการเงนแบงตามชวงอาย

ระดบสง ระดบปานกลาง ระดบต า

22

4.1.3 องคประกอบของทกษะทางการเงนทเปนจดออนของคนไทย

การวดจดออนของทกษะทางการเงนพจารณาจาก 2 มมมอง คอ 1) เปรยบเทยบเกณฑรอยละ 50 คอ พจารณาหวขอทมสดสวนของผทไดคะแนนในหวขอนน ๆ ไมถงรอยละ 50 และ 2) เปรยบเทยบกบตางประเทศ คอ พจารณาหวขอทคนไทยมสดสวนการไดคะแนนนอยกวาสดสวนการไดคะแนนของทกประเทศ (30 ประเทศ) ทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนรวมกบ OECD ในป 2558 (สดสวนการไดคะแนนของ OECD ป 2558)

(1) ดานความรทางการเงน

การวดความรทางการเงนใชชดค าถามมาตรฐานของ OECD ฉบบป 2558 ซงประกอบดวย 8 ค าถาม คะแนนรวม 7 คะแนน (ขอละ 1 คะแนน) ไดแก 1) การหาร (ไมน ามาค านวณคะแนน) 2) มลคาของเงน

15.1% 11.5% 8.6% 5.6% 2.6% 14.8%

72.2% 66.2% 58.2% 57.3%43.8%

81.5%

12.7% 22.3% 33.2% 37.1% 53.6%

3.7%

0%

100%

ประถมศกษาและต ากวา

มธยมศกษาตอนตน

มธยมศกษาตอนปลาย

อนปรญญา ปรญญาตรขนไป

การศกษาอนๆ

22.8% 11.0% 3.3%

70.1%68.5%

51.3%

7.1% 20.5%45.4%

0%

100%

ต า ปานกลาง สง

5.8% 10.4% 9.7% 3.5% 2.3% 14.7% 13.2% 15.9% 21.6% 32.8%4.3%

25.5%48.9%

69.5% 69.7%47.3% 45.4%

63.8% 70.7% 69.9% 70.6% 58.2%

45.7%

59.6%

57.1%

45.3%20.1% 20.6%

49.2% 52.3%21.5% 16.1% 14.2% 7.8% 9.0%

50.0%14.9%

42.9%

0%

100%

สดสวนระดบองคประกอบทางการเงนแบงตามระดบการศกษาสงสด

สดสวนระดบองคประกอบทางการเงนแบงตามอาชพ


สดสวนระดบองคประกอบทางการเงนแบงตามรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน

23 ตามกาลเวลา 3) การค านวณดอกเบยสนเชอ 4) การค านวณเงนตนและดอกเบยเงนฝาก 5) การค านวณดอกเบย เงนฝากทบตน 6) นยามเงนเฟอ 7) ความเสยงและผลตอบแทน และ 8) การกระจายความเสยงในการลงทน

คนไทยออนเรองอะไร ผลส ารวจพบวา คนไทยมคะแนนความรทางการเงนเฉลย 3.4 คะแนน(รอยละ 48.6) โดยหวขอทมกตอบผด ไดแก การค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน ความรเกยวกบเงนเฟอ และ การลงทนและความเสยง กลาวคอ หวขอทเปนจดออนเมอพจารณาเปรยบเทยบเกณฑรอยละ 50 ไดแก 1) การค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน 2) มลคาเงนตามกาลเวลา 3) นยามเงนเฟอ และ 4) การกระจายความเสยงในการลงทน ซงมสดสวนการไดคะแนนรอยละ 33.4 รอยละ 37.2 รอยละ 41.9 และรอยละ 42.7 ตามล าดบ และหากพจารณาในมมเปรยบเทยบกบตางประเทศ พบวาจดออน 3 อนดบแรกโดยเรยงล าดบตามผลตางระหวางสดสวนการไดคะแนนของคนไทยกบสดสวนการไดคะแนนเฉลยของ 30 ประเทศ ไดแก 1) นยามเงนเฟอ 2) ความเสยงและผลตอบแทน และ 3) มลคาของเงนตามกาลเวลา ซงผก ากบดแลและหนวยงานทเกยวของในการสงเสรมความรทางการเงนควรใหความส าคญกบการพฒนาความรในหวขอทเปนจดออนนตอไป (รายละเอยดตามรปท 6)

รปท 6: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานความรทางการเงน

สถานภาพของคนไทยในหวขอทเปนจดออน การศกษาพบวาผทมรายไดของครวเรอนนอย

มระดบการศกษาต า ผสงอาย และผทไมไดประกอบอาชพจะมโอกาสตอบถกในหวขอดงกลาวต ากวากลมอน ๆ อยางมนยส าคญทางสถต (รายละเอยดตามภาคผนวกท 3)

(2) ดานพฤตกรรมทางการเงน

การวดพฤตกรรมทางการเงนประกอบดวยค าถาม 8 ดาน (ตามตารางท 1) 11 ค าถาม คะแนนรวม 9 คะแนน โดยค าถามประกอบดวย 1) ตดสนใจทางการเงน 2) จดสรรเงนกอนใช 3) เลอกวธการออมทเหมาะสม 4) ไตรตรองกอนซอ 5) ช าระคาใชจายตรงเวลา 6) ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด 7) ตงเปาหมายระยะยาว 8) เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ 9) ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ 10) ไมเคยประสบปญหา เงนไมพอใช และ 11) ไมกเมอเงนไมพอใช

พฤตกรรมทคนไทยทเปนจดออน ผลการส ารวจพบวาคนไทยมพฤตกรรมทางการเงนเฉลย 5.6 คะแนน (รอยละ 62.2) โดยคนไทยมจดออนในการบรหารจดการเงน เชน ไมจดสรรเงนกอนใช ไมคนหาขอมลจากแหลงขอมลทนาเชอถอและเปรยบเทยบกอนซอ และการประสบปญหาเงนไมพอใช โดยหวขอดานพฤตกรรม ทควรปรบปรงเมอพจารณาเปรยบเทยบเกณฑรอยละ 50 ไดแก 1) จดสรรเงนกอนใช 2) เปรยบเทยบขอมลกอน

37.2% 74.0% 63.6% 33.4% 41.9% 51.8% 42.7%

63%85%

58%42%

78% 81%64%

0.0%

100.0%

มลคาของเงน

ตามกาลเวลา

ค านวณดอกเบยสนเชอ

ค านวณเงนตนและ

ดอกเบยเงนฝาก

ค านวณดอกเบย

เงนฝากทบตน

นยามเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทน

การกระจายความเสยง

ในการลงทน

คนไทยทไดคะแนนในป 2559ผทไดคะแนนจาก 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนกบ OECD ในป 2558

ทมา: 1. ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย 2. รายงาน OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016.

/1

/2

24 การซอ 3) ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช และ 4) ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ ซงมสดสวน การไดคะแนนรอยละ 22.7 รอยละ 27.2 รอยละ 47.5 และรอยละ 48.7 ตามล าดบ และเมอพจารณาในมมเปรยบเทยบกบตางประเทศ พบวา ม 5 หวขอทสดสวนการไดคะแนนของคนไทยต ากวาสดสวนการไดคะแนน ของ OECD ป 2558 โดยเรยงล าดบตามขนาดความแตกตางของสดสวนผทตอบถก ไดแก 1) จดสรรเงนกอนใช 2) ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช 3) ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ 4) เลอกวธการออมทเหมาะสม และ 5) เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ ส าหรบพฤตกรรมทคนไทยท าคะแนนไดคอนขางด คอ การไตรตรองกอนซอ และการตดสนใจทางการเงน (รายละเอยดตามรปท 7)

รปท 7: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน

สถานภาพของคนไทยในหวขอทเปนจดออน ระดบรายไดของครวเรอนมผลตอพฤตกรรม ทกดานทเปนจดออนของคนไทย โดยผทมรายไดของครวเรอนสงมความสมพนธเชงบวกกบการมพฤตกรรม ทางการเงนทดในทกหวขอ ส าหรบปจจยดานระดบการศกษานน พบวาผทเรยนจบปรญญาตรขนไปมพฤตกรรมในหวขอทเปนจดออนดกวากลมอน ๆ อยางมนยส าคญทางสถต นอกจากน ยงพบวาระดบอายมผลตอพฤตกรรมดานการบรหารจดการเงน เชน การจดสรรเงนกอนใช การเลอกวธการออมทเหมาะสม และการบรหารเงนใหพอใช โดยคนทมอายมากจะมพฤตกรรมดงกลาวดกวาคนทอายนอยอยางมนยส าคญทางสถต ซงอาจมสาเหตจากการมประสบการณการใชชวต และตระหนกถงผลกระทบหากไมมพฤตกรรมดงกลาวทด (รายละเอยดตามภาคผนวกท 3)

คนไทยกวาหนงในสามยงไมมเงนออม จากผลการส ารวจพฤตกรรมการออมเพมเตมตามบรบทของประเทศไทยพบวาคนไทยรอยละ 34.6 ไมมเงนออม และส าหรบผทมเงนออมพบวาคนสวนใหญใหความส าคญกบการออมเงนเผอฉกเฉน/เจบปวยมากทสดรอยละ 38.3 ตามดวยการเกบออมเพอใชจายยามชราหรอเกษยณอายรอยละ 34.7 (รายละเอยดตามรปท 8) อยางไรกตาม เมอพจารณาการวางแผนเกบออมเพอเกษยณ คนไทย สวนใหญรอยละ 85.8 อาจมความเสยงเงนไมพอใชด ารงชพยามชรา เนองจากยงไมไดวางแผนการเงนเพอเกษยณ (25.2%) หรอวางแผนแลวแตไมลงมอท า (30.4%) หรอท าตามแผนไมได (30.2%) นอกจากนน เมอพจารณาถงพฤตกรรมการออมเงนเพอเกษยณวาจะสงผลใหมเงนเกบออมพอใชในยามเกษยณหรอไม พบวา รอยละ 45.8 ยงไมแนใจกบพฤตกรรมการออมเงนของตนเอง และรอยละ 17.5 ยงเหนวาพฤตกรรมการออมเงนของตนเองยงไมดเพยงพอ (รายละเอยดตามรปท 9)

92.6% 22.7% 56.4% 94.2% 80.2% 83.0% 61.5% 27.2% 48.7% 47.5% 87.6%

88%

60% 59%80% 79% 72%

51%29%

56%66%

80%

0%

100%

ตดสนใจทางการเงน

จดสรรเงนกอนใช

เลอกวธการออม

ทเหมาะสม

ไตรตรองกอนซอ

ช าระคาใชจายตรงเวลา

ดแลการเงนของตนเอง

อยางใกลชด

ตงเปาหมายระยะยาว

เปรยบเทยบขอมล

กอนการซอ

ศกษาขอมล

จากแหลงทเหมาะสม

กอนตดสนใจ

ไมเคยประสบปญหา

เงนไมพอใช

ไมกเมอเงนไมพอใช

คนไทยทไดคะแนนในป 2559ผทไดคะแนนจาก 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนกบ OECD ในป 2558

ทมา: 1. ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย 2. รายงาน OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016.

/1 /2

25

รปท 8: สดสวนของผมเงนออม และวตถประสงคของการออมเงน

รปท 9: แสดงสดสวนของการคดวางแผนเกบออมไวส าหรบยามชรา/เกษยณอาย

เงนออมเผอฉกเฉนไมเพยงพอ ส าหรบพฤตกรรมการออมเผอฉกเฉนพบวา คนไทยมการเตรยมออมเงนเผอฉกเฉนในระดบต า โดยกลมทมเงนออมเผอฉกเฉนรองรบการใชจายไดนอยกวา 3 เดอนมสงถงรอยละ 37.3 และอกรอยละ 32.2 ยงไมทราบสถานะการเงนของตนเองอยางชดเจน (รายละเอยดตามรปท 10)

รปท 10: แสดงระยะเวลาทสามารถอยไดโดยใชเงนออมทสะสม หากตองหยดท างานกะทนหน

ไมมเงนออม34.6%

มเงนออม65.4%

ยงไมไดคด/ วางแผน25.2%

คด/ วางแผนแลว แตยงไมเรมท า

30.4%

คด/ วางแผนแลว แตยงท าไมไดตามแผน

ทวางไว/ตงใจไว30.2%

คด/ วางแผนแลว และท าไดตามแผนท

วางไว14.2%

ผทเกบออมเพอเกษยณ4,836 ราย (รอยละ 44.4)

ไมเพยงพอ17.5%

เพยงพอ36.6%

ไมทราบ/ไมแนใจ45.8%

7.1%13.1% 17.1%

8.2% 9.3% 13.0%

32.2%

นอยกวา 1 สปดาห

1 สปดาหแตไมถง 1 เดอน

1 เดอนแตไมถง 3 เดอน

3 เดอนแตไมถง 6 เดอน

6 เดอนแตไมถง

1 ป

มากกวา1 ปขนไป

ไมทราบ/ไมแนใจ


38.3% 34.7%

10.3% 6.2% 4.5% 3.5% 1.5% 1.0%

ฉกเฉน/เจบปวย

ใชจายในยามชรา

หรอเกษยณอาย

บรหารรายรบรายจาย

ตามฤดกาล

การศกษา จดหาเครองมออ านวย

ความสะดวก/ยานพาหนะ

เพอมบานเปนของตวเอง

อน ๆ ขอก (ค าประกน

เงนก)

วตถประสงคของการออมเรยงล าดบตามความส าคญ

ผตอบมเงนออม 7,108 ราย

หมายเหต : หวขอวตถประสงคการออมเปนค าถามทใหเรยงล าดบความส าคญของวตถประสงคการออม 3 ล าดบแรก ซงใน การค านวณสดสวนของความส าคญจะพจารณาจากวตถประสงคทเลอกทง 3 อนดบและถวงน าหนกใหวตถประสงคทเลอกเปนล าดบแรกมน าหนกสงทสดและลดหลนไปตามความส าคญ ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

ตวอยาง 10,876 ราย

สดสวนของผมเงนออม

พฤตกรรมการเกบออม สามารถมเงนใชยามเกษยณเพยงพอหรอไม (ส าหรบผทเรมลงมอออมเพอเกษยณ)


26

(3) ดานทศนคตทางการเงน

ค าถามสวนนเปนการประเมนทศนคตของบคคลประกอบดวยค าถาม 3 ขอ มคะแนนเฉลยรวม 5 คะแนน ดงน 1) มความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต 2) มชวตอยเพอวนนและไมไดคดวางแผนส าหรบอนาคต และ 3) มเงนตองรบใช โดยการวเคราะหจดออนจะพจารณาเปรยบเทยบหวขอดานทศนคตวา หวขอใดทคนไทยไดคะแนนเฉลยต ากวาขออน (ไมสามารถพจารณาเปรยบเทยบกบ OECD เชนเดยวกบหวขอความรและพฤตกรรมได เนองจากลกษณะการคดคะแนนของ OECD ป 2558 ไมแสดงสดสวนการไดคะแนนเฉลย (ผทตอบถกของ 30 ประเทศ)

จากการวเคราะหพบวา คนไทยมทศนคตทดเกยวกบการออมนอยทสด แมวาทศนคตทางการเงนเฉลยของคนไทยอยท 3.8 คะแนน (รอยละ 76.0) สงกวาคะแนนทศนคตเฉลยของ OECD ป 58 (รอยละ 50) แตมคนไทยทเหนดวยกบทศนคต “มความสขในการใชเงนมากกวาการออมเพออนาคต” จ านวนรอยละ 17.1 ซงสงกวาหวขออน ๆ จงเปนความทาทายในการสงเสรมความรใหคนไทยรกษาสมดลในการจดสรรการใชเงนเพอสรางความสขในปจจบนและการออมเพอความมนคงในอนาคตอยางสมดลตอไป (รายละเอยดตามรปท 11)

รปท 11: แสดงสดสวนของผทไดคะแนน ดานทศนคตทางการเงน

4.1.4 ความสมพนธของคะแนนความร พฤตกรรม และทศนคตทางการเงน

การศกษาความสมพนธระหวางคะแนนความรและพฤตกรรม และความสมพนธระหวางคะแนนความรและทศนคต โดยตงสมมตฐานวาตวแปรดงกลาวมความสมพนธในลกษณะเชงเสน สามารถแสดงผลไดดง รปท 12 โดยพบวา คะแนนความรทางการเงนมความสมพนธเชงเสนในทศทางเดยวกนกบพฤตกรรมและทศนคตทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถต กลาวคอ การมคะแนนความรทางการเงนเพมขนมความสมพนธเชงบวกตอคะแนนพฤตกรรมทางการเงนทสงขน ดงนน อาจสรปไดวา การสงเสรมใหประชาชนมความรทางการเงนจะสงผลตอพฤตกรรมทางการเงนทดขน หรอ หากมการสงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรมทางการเงนทถกตองอาจเปนแรงผลกดนส าคญใหประชาชนขวนขวายหาความรทถกตอง อยางไรกตาม ส าหรบความสมพนธระหวางคะแนนความรทางการเงนและทศนคตทางการเงนนน พบวามความสมพนธกนไมมากนก กลาวคอ แมผทมระดบความรทางการเงนต าทสด (ไมสามารถตอบค าถามความรทางการเงนไดถกตองแมแตขอเดยว) กลบมรอยละของคะแนนทศนคตสงถงรอยละ 72 และเมอคะแนนความรทางการเงนเพมขน คะแนนทศนคตไมไดเพมขนมากนก ซงสะทอนวา ความรทางการเงนทมมากขนไมไดเปนปจจยหลกในการสงเสรมใหบคคลมทศนคตเรองการเงนทดขนมากนก (รายละเอยดตามรปท 12)

1.3% 3.3% 0.8%10.5% 13.8% 5.5%19.8% 18.2%

13.1%

54.1% 49.5%58.5%

14.3% 15.2% 22.1%

0%

100%

มชวตอยเพอวนนและไมไดคด

วางแผนส าหรบอนาคต

มความสขกบการใชเงนมากกวาเกบออม

เพออนาคต

มเงนตองรบใช

ไมเหนดวยอยางมาก

ไมเหนดวย

เหนดวยและไมเหนดวยเทากน

เหนดวย

เหนดวยอยางมาก


27

50

60

70

80

Fitte

d v

alu

es

0 20 40 60 80 100fk_percent

Fitted values Fitted values

รปท 12: แสดงความสมพนธของคะแนนความร พฤตกรรม และทศนคตทางการเงน

4.2 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ระดบภมภาค

การศกษาระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามภมภาคพจารณาโดย (1) ความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละภมภาคดวยการทดสอบนยส าคญทางสถตโดย F-test และ (2) ระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า (เกณฑการพจารณาคะแนนสง-ต า ตามตารางท 2) ดงน

(1) การพจารณาดวยความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละภมภาค11

จากคะแนนเฉลยทกษะทางการเงน พบวา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลางเปนภาคทมคะแนนทกษะทางการเงนต าทสด โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอมคะแนนเฉลยต าสดท 12.4 คะแนน (รอยละ 59.0) ตามดวยภาคกลางทมคะแนนเฉลย 12.5 คะแนน (รอยละ 59.5) ซงคะแนนเฉลยของทง 2 ภาคดงกลาวไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ในขณะทกรงเทพฯ และปรมณฑล และภาคใต เปนภาคทมระดบคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงทสดโดยมคะแนนเฉลยเทากนท 13.3 คะแนน (รอยละ 63.3) (รายละเอยดตามรปท 13)

ส าหรบองคประกอบของทกษะทางการเงนทท าใหแตละภาคมคะแนนแตกตางกนมากทสด ไดแก ความรทางการเงน โดยภาคทมคะแนนเฉลยดานความรทางการเงนสงสดมคะแนนตางจากภาคทมคะแนนเฉลยต าสด รอยละ 8.6 เมอเทยบกบคะแนนเตม ในขณะทความแตกตางดานพฤตกรรมและทศนคตอยทเพยงรอยละ 3.3 และรอยละ 4.0 ตามล าดบ

11 ผลการพจารณาความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละภมภาคในสวนน แตกตางจากผลการวเคราะห Regression ในหวขอ 4.1.2 ททกภาคมระดบทกษะทางการเงนต ากวากรงเทพฯ และปรมณฑล เนองจากการวเคราะห Regression ททดสอบนนเปรยบเทยบคะแนนทกษะทางการเงนเฉลยแตละภาคเทยบกบคะแนนเฉลยของกรงเทพฯ และปรมณฑล โดยควบคมปจจยตาง ๆ ทอาจมความสมพนธกบระดบทกษะทางการเงนใหคงท อนไดแก เพศ ชวงอาย ระดบการศกษา ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน และอาชพ ในขณะทการพจารณาความแตกตางของคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนโดย F-test ในสวนนนน จะพจารณาเฉพาะความแตกตางของคาเฉลยทกษะทางการเงนในแตละภาค (ซงไมไดควบคมปจจยอนทเกยวของกบคะแนนทกษะทางการเงน)

รอยละของคะแนนเฉลย

รอยละคะแนนเฉลยพฤตกรรม

รอยละคะแนนเฉลยทศนคต

ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย รอยละความรทางการเงนเฉลย

28

รปท 13: แสดงทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามภมภาค

(2) การพจารณาดวยระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า

เมอพจารณาดวยระดบคะแนนสง-ต า พบวา คนไทยทกภาคสวนใหญมคะแนนอยในระดบปานกลาง ทงน ภาคทคนสวนใหญไดคะแนนอยในระดบต ามากทสด คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 15.8) ในขณะทกรงเทพฯ และปรมณฑลเปนภาคทกลมตวอยางมสดสวนการไดคะแนนในระดบสงมากกวาภาคอน ๆ (รอยละ 28.3) (รายละเอยดตามรปท 14)

รปท 14: แสดงสดสวนของทกษะทางการเงนจ าแนกตามภมภาค

13.3

3.85.7

3.8

12.9

3.45.7

3.8

13.3

3.85.7

3.8

12.5

3.35.4

3.8

12.4

3.25.5

3.6


กรงเทพฯ และปรมณฑล

ภาคเหนอ

ภาคใต

ภาคกลาง

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

9.9% 9.4% 10.7% 13.3% 15.8%

61.8% 68.7% 61.4% 66.7% 65.5%

28.3% 21.9% 27.9% 20.0% 18.7%

0%

100%

กรงเทพฯ และปรมณฑล ภาคเหนอ ภาคใต ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอต า กลาง สง




29

4.3 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ระดบจงหวด

การพจารณาระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบในแตละจงหวดค านวณจากคาเฉลยของคะแนนในแตละองคประกอบของประชากรในจงหวดนนและน าคาเฉลยทไดมาพจารณาตามเกณฑสง–ต า ดงตารางท 7 (คะแนนเฉลยระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบรายจงหวดตามภาคผนวกท 4) ไดผลดงน

ตารางท 6: จ านวนจงหวดทมคะแนนเฉลยระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบในระดบสง–ต า หวขอพจารณา คะแนนต า คะแนนปานกลาง คะแนนสง หมายเหต

ทกษะทางการเงน 0 67 10 จงหวดทมทกษะทางการเงนระดบสง ไดแก อตรดตถ พจตร สงหบร สมทรสาคร ระยอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช ภเกต ตรง และสงขลา ซงสวนใหญเปนจงหวดในภาคใต (รายละเอยดตามรปท 15)

ความรทางการเงน* 3 74 0 จงหวดทมความรทางการเงนระดบต า ไดแก บรรมย สมทรสงคราม และนราธวาส (รายละเอยดตามรปท 16)

พฤตกรรมทางการเงน 0 57 20 จงหวดทมความรทางการเงนระดบสง เชน นนทบร นาน มกดาหาร และสงขลา (รายละเอยดตามรปท 17)

ทศนคตทางการเงน 0 0 77 (รายละเอยดตาม รปท 18)

ตารางท 7: แสดงเกณฑการพจารณาคะแนนเฉลยสง–ต า (รายจงหวด) เกณฑ (คะแนนเตม) คะแนนต า คะแนนปานกลาง คะแนนสง

ทกษะทางการเงน (21 คะแนน) < 6 6 – 14 > 14 ความรทางการเงน (7 คะแนน) ≤ 2 2 < คะแนน < 5 ≥ 5 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) ≤ 2 2 < คะแนน < 6 ≥ 6 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) < 2 2 - 3 > 3 ทมา: จากการก าหนดเกณฑคะแนนของรายงาน OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016. ประกอบการพจารณาการกระจายตวของชวงของคะแนน โดยธนาคารแหงประเทศไทย

หมายเหต: จากขอมลพบวามผทมคะแนนความรทางการเงนในระดบสงในหลายจงหวด อยางไรกด เมอพจารณาคะแนนเฉลยรายจงหวด ไมมจงหวดใดมคาเฉลยคะแนนความรทางการเงนอยในเกณฑสง

30

รปท 15: แสดงระดบทกษะทางการเงนในแตละจงหวด

ระดบสง ระดบกลาง ระดบต า

31

รปท 16: แสดงระดบความรทางการเงนในแตละจงหวด



32

รปท 17: แสดงระดบพฤตกรรมทางการเงนในแตละจงหวด



33

รปท 18: แสดงระดบทศนคตทางการเงนในแตละจงหวด



34

4.4 ระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบ: ตามชวงวย

เพอใหการด าเนนนโยบายเปนไปอยางมประสทธภาพ สามารถแกปญหาไดอยางตรงจด ตรงปญหาของแตละกลมเปาหมายในแตละชวงวย รายงานฉบบนจงน าเสนอการวเคราะหระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบของคนไทย 4 ชวงวยในสงคมปจจบนเพอใหเขาใจประเดนทเปนจดออนซงจะน าไปสการก าหนดนโยบายสงเสรมความรทางการเงนทเหมาะสมกบแตละกลมวยตอไป อยางไรกด การวเคราะหผลดงกลาวยงมขอจ ากดเรองสดสวนของกลมตวอยางเจนเนอเรชน Z ซงมสดสวนในการส ารวจไมมากนก เนองจากแนวทางในการสมตวอยางพจารณาในมตดานถนทอยตามจงหวดและเขตเทศบาลเปนหลก

4.4.1 การพจารณาทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามชวงวย

การศกษาระดบทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามชวงวยพจารณาโดย (1) ความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละชวงวยดวยการทดสอบนยส าคญทางสถต และ (2) ระดบคะแนน ตามเกณฑสง-ต า (เกณฑการพจารณาคะแนนสง-ต า ตามตารางท 2) ดงน

(1) การพจารณาดวยความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละชวงวย

การพจารณาความแตกตางของคะแนนเฉลยแตละชวงวยพจารณาโดยเปรยบเทยบคะแนนเฉลยระหวางชวงวยกบ 1) คะแนนเฉลยของ 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนกบ OECD ในป 2558 (คะแนนเฉลย OECD) และ 2) คะแนนเฉลยภาพรวมทงประเทศ ซงพบวา ทกษะทางการเงน เจนเนอเรชน X เปนชวงวยทมทกษะทางการเงนสงทสด และเปนชวงวยเดยวทมระดบทกษะทางการเงนสงกวา OECD ส าหรบองคประกอบดานความรทางการเงน แมเจนเนอเรชน Y และ X เปนชวงวยทมระดบความรทางการเงนสงกวาภาพรวมคนไทย แตระดบความรทางการเงนยงต ากวา OECD จงควรเรงพฒนาดานความรใหดยงขนเทยบเทา ระดบสากล ดานพฤตกรรมทางการเงน เจนเนอเรชน Z มแนวโนมระดบพฤตกรรมต ากวาชวงวยอน และเปน ชวงวยเดยวทมระดบพฤตกรรมต ากวา OECD ดานทศนคตทางการเงน คนไทยทกชวงวยมทศนคตทางการเงนคอนขางด โดยทกชวงวยมระดบทศนคตทางการเงนสงกวา OECD (รายละเอยดตามรปท 19)

รปท 19: แสดงทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามชวงวย

13.2

4.6 5.43.3

12.8

3.45.6

3.8

10.5

2.64.5

3.4

13.1

3.95.5

3.7

13.4

3.95.8

3.8

12.3

3.0

5.53.7

ทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน ทศนคตทางการเงน

OECD ป 58 กลมตวอยางคนไทยทงหมด เจนเนอเรชน Z เจนเนอเรชน Y เจนเนอเรชน X เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป

Z Y X B Z Y X B Z Y X B



Z Y X B

35

(2) การพจารณาดวยระดบคะแนนตามเกณฑสง-ต า

เมอพจารณาดวยระดบคะแนนสง-ต า พบวา กลมตวอยางเจนเนอเรชน Z มสดสวนผทไดคะแนนในระดบต าสงทสด โดยมสดสวนสงถงรอยละ 26.3 ในขณะทกลมเจนเนอเรชน X มสดสวนผทไดคะแนนในระดบสงมากทสดถงรอยละ 27.9 (รายละเอยดตามรปท 20)

รปท 20: แสดงสดสวนของระดบองคประกอบทกษะทางการเงนจ าแนกตามชวงวย

4.4.2 องคประกอบของทกษะทางการเงนทเปนจดออนของคนในแตละชวงวย

การวเคราะหหวขอทคนในแตละวยยงท าไดไมดพจารณาจากการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนเฉลยในแตละหวขอของแตละชวงวยกบคะแนนเฉลยภาพรวมทงประเทศ และคะแนนเฉลย OECD ดวย การทดสอบนยส าคญทางสถต (รายละเอยดตามตารางท 8) โดยสามารถสรปจดออนของแตละเจนเนอเรชน ดงน

จดออนของเจนเนอเรชน Z ดานความรทางการเงน ควรเรงสงเสรมในทกหวขอ โดยเฉพาะในเรองผลกระทบจากเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทน ดานพฤตกรรมทางการเงน ชวงวยนพยายามใชเงนทไดมาใหเพยงพอตอคาใชจายโดยไมไดค านงถงการออมมากนก มกออมเงนเมอมเงนเหลอเทานน และยงไมไดเกบออมดวยวธการออมทเหมาะสม รวมถงไมเหนความส าคญของการตงเปาหมายทางการเงนระยะยาว นอกจากนน แมชวงวยนมแนวโนมดแลการเงนของตนเองอยางใกลชดและไตรตรองอยางถถวนกอนซอ แตหากตองการซอผลตภณฑใดจะ ไมเปรยบเทยบขอมลกอนซอและไมทราบแหลงขอมลทเหมาะสมเพอหาขอมลมาเปรยบเทยบ นอกจากน ผทอยในชวงวยนยงไมประสบปญหาเงนไมพอใชอาจเปนเพราะไดรบความชวยเหลอทางการเงนจากครอบครว ซงอาจเปนสาเหตหนงทท าใหไมมการวางแผนบรหารเงนอยางรอบคอบ ดานทศนคต ควรสงเสรมใหมทศนคตทดเกยวกบการออม

จดออนของเจนเนอเรชน Y ดานความรทางการเงน ชวงวยนมความรคอนขางดกวาชวงวยอน แตหากเทยบในระดบสากลยงควรพฒนาใหดยงขน โดยเฉพาะในเรองผลกระทบจากเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทนจากการลงทน ดานพฤตกรรมทางการเงน เจนเนอเรชน Y ควรสงเสรมใหจดสรรเงนกอนใชและดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด ซงรวมถงการออมเงนกอนใชและออมเงนในวธทเหมาะสม นอกจากนน ควรสงเสรมดานการตงเปาหมายทางการเงนระยะยาว เชน ออมเพอยามเกษยณ ออมเผอฉกเฉน เพอลดพฤตกรรมการกเงนเมอ เงนไมพอใช อนง แมเจนเนอเรชน Y มขอดในการเปรยบเทยบขอมลผลตภณฑกอนการซอ แตยงขาดการศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมเพอตดสนใจเลอกผลตภณฑกอนซอ และขาดการไตรตรองถงความจ าเปนอยางถถวนเมอตองการซอผลตภณฑ ซงอาจเปนสาเหตทท าใหชวงวยนมปญหาเงนไมพอใช และมแนวโนมทไมสามารถช าระคาใชจายไดตรงเวลา ดงนนจงควรกระตนพฤตกรรมใชจายเทาทจ าเปน และแนะน าแหลงขอมลทมประโยชนในการตดสนใจเลอกผลตภณฑ ดานทศนคต ควรสงเสรมทศนคตดานการออมเชนเดยวกบเจนเนอเรชน Z

26.3% 12.2% 9.9% 13.7%

73.7%

62.2% 62.2% 68.5%

25.6% 27.9% 17.8%

0%

100%

เจนเนอเรชน Z เจนเนอเรชน Y เจนเนอเรชน X เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป

ต า กลาง สง


36

จดออนของเจนเนอเรชน X ดานความรทางการเงน แมเจนเนอเรชน X เปนชวงวยทมระดบความรทางการเงนดทสด แตยงควรสงเสรมใหเทยบเทากบระดบสากลเชนเดยวกบเจนเนอเรชน Y โดยเฉพาะ ผลกระทบจากเงนเฟอ ดานพฤตกรรมทางการเงน เจนเนอเรชน X มความรบผดชอบเรองการเงนของตนเองมากขน เรมค านงถงความจ าเปนในการมเปาหมายทางการเงนในระยะยาว แตยงควรสงเสรมทกษะการบรหารจดการเงนใหดยงขน เชน จดสรรเงนกอนใชเพอไมใหประสบปญหาเงนไมพอใช เลอกวธการออมทเหมาะสมและมเงนออมเพยงพอเพอยามเกษยณและเผอฉกเฉน อยางไรกตาม ชวงวยนยงมจดแขงเรองการไตรตรองอยางถถวนถงความจ าเปนกอนซอและเปรยบเทยบขอมลกอนการซอ เพยงแตยงไมไดศกษาขอมลจากแหลงขอมลทเหมาะสมกอนตดสนใจ ดานทศนคตทางการเงน ชวงวยนมทศนคตทดในทกดาน

จดออนของเจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป ดานความรทางการเงน ควรเรงสงเสรมความรใหชวงวยนในทกหวขอ โดยเฉพาะในเรองเงนเฟอ ความเสยงและผลตอบแทนจากการลงทน ดานพฤตกรรมทางการเงน เจนเนอเรชนนมขอดเรองการไตรตรองอยางถถวนกอนซอ และไมกเงนเมอไมพอใช อยางไรกด ชวงวยนไมเปรยบเทยบขอมลกอนซอรวมทงไมมขอมลเกยวกบแหลงทควรศกษาเพอเปรยบเทยบผลตภณฑ ทงน จากแนวโนมทคนจะอายยนขน ท าใหการวางแผนการเงนและการบรหารจดการเงนเพอใหตนเองสามารถด ารงชพไดโดยไมเปนภาระตอลกหลานหรอภาครฐเปนเรองทส าคญ ดานทศนคต อาจดวยอายทมากขนคนกลมนจงมงเนนด าเนนชวตเพอวนนและไมค านงถงอนาคตมากนก ซงอาจตองสงเสรมใหค านงถงการบรหารเงนใหเพยงพอตอการด ารงชพหากมอายยนยาวกวาทคาดการณไว

ตารางท 8: แสดงความแตกตางทางสถตของคะแนนเฉลยในแตละหวขอจ าแนกตามชวงวย หวขอ เจเนอเรชน Z

(เกดป 2544 เปนตนไป

อายต ากวา 16 ป)

เจเนอเรชน Y (เกดระหวาง

ป 2524 – 2543 อาย 16 – 35 ป)

เจเนอเรชน X (เกดระหวาง

ป 2509 – 2523 อาย 36 – 50 ป)

เจเนอเรชน Baby Boomer ขนไป (เกดกอนป 2509 อายตงแต 51 ป

ขนไป) OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 ความรทางการเงน มลคาของเงนตามกาลเวลา -** - -*** +*** -*** +*** -*** -*** ค านวณดอกเบยสนเชอ -** -* -*** +*** -*** +*** -*** -*** ค านวณเงนตนและดอกเบยเงนฝาก -* -** +*** +*** +*** +*** -*** -*** ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน -** - -*** +*** -*** +*** -*** -*** นยามเงนเฟอ -*** - -*** +*** -*** +*** - -*** ความเสยงและผลตอบแทน -*** - -*** +*** -*** +*** -*** -*** การกระจายความเสยงในการลงทน -* -* -*** +*** -*** +*** -*** -*** พฤตกรรมทางการเงน ตดสนใจทางการเงน -*** -** +** -*** +*** +*** +*** -** จดสรรเงนกอนใช -*** -** -*** -*** -*** +* -*** + เลอกวธการออมทเหมาะสม -*** -*** -*** -*** -** + -** +** ไตรตรองอยางถถวนกอนซอ + - +*** -*** +*** +** +*** +* ช าระคาใชจายตรงเวลา - - + - +*** + +** - ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด + - +*** -*** +*** +** +*** + ตงเปาหมายระยะยาว + - +*** -* +*** +*** +*** -*** เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ -** - + +** +*** +*** -*** -***

37

หวขอ เจเนอเรชน Z (เกดป 2544 เปน

ตนไป อายต ากวา 16 ป)

เจเนอเรชน Y (เกดระหวาง

ป 2524 – 2543 อาย 16 – 35 ป)

เจเนอเรชน X (เกดระหวาง

ป 2509 – 2523 อาย 36 – 50 ป)

เจเนอเรชน Baby Boomer ขนไป (เกดกอนป 2509 อายตงแต 51 ป

ขนไป) OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 OECD

58 คนไทย

59 ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ

-*** -** -*** +** -*** +*** -*** -***

ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช - +* -*** - -*** -*** -*** +*** ไมกเมอเงนไมพอใช + - +*** -* +*** + +*** + ทศนคตทางการเงน มความสขในการใชเงนมากกวา เกบออมเพออนาคต

-** -*** + +**

มชวตอยเพอวนนและไมไดคดวางแผนส าหรบอนาคต

- -* +*** -***

มเงนตองรบใช -** -** +* + หมายเหต *** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 เครองหมาย (+) และ (-) แสดงทศทางความสมพนธของปจจยตาง ๆ กบคะแนนเฉลย โดย (+) แสดงทศทางความสมพนธกบคะแนนเฉลยทเพมขน

(-) แสดงทศทางความสมพนธกบคะแนนเฉลยทลดลง

4.4.3 การวเคราะหพฤตกรรมการออมเงนในแตละเจนเนอเรชน

สดสวนของคนทมเงนออมในแตละเจนเนอเรชนไมแตกตางจากภาพรวมของประเทศมากนก โดยผทมเงนออมมสดสวนประมาณสองในสามของจ านวนกลมตวอยางในแตละเจนเนอเรชน และทกเจนเนอเรชนเหนความส าคญของการออมเงนเผอฉกเฉนมากทสด ตามดวยการออมเพอเกษยณ ส าหรบผทใหความส าคญกบ การออมเงนเพอเกษยณนน พบวา ผทมอายสงขนจะใหความส าคญกบการออมเพอเกษยณมากขนโดยเจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป มสดสวนผทใหความส าคญกบการออมเงนเพอเกษยณสงทสด ตามดวยเจนเนอเรชน X และ Y ตามล าดบ อยางไรกตาม ผลการส ารวจทไดของเจนเนอเรชน Z อาจท าไมสะทอนพฤตกรรมทแทจรงเนองจากขอจ ากดของกลมตวอยางซงมจ านวนเพยง 19 ราย (รายละเอยดตามรปท 21)

38

รปท 21: สดสวนของผมเงนออม และวตถประสงคของการออมเงน

ส าหรบพฤตกรรมการวางแผนเกบออมเพอเกษยณ พบวา เมอคนมอายเพมมากขนจะเรม

ใหความส าคญของการออมเงนเพอเกษยณเพมมากขน และมความมนใจในพฤตกรรมการออมเงนของตนวา จะสามารถออมเงนเพอใชหลงเกษยณไดอยางเพยงพอดวยเชนกน อยางไรกตาม หากพจารณาพฤตกรรม การออมเงนเพอเกษยณของเจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป พบวา ยงมผทมความเสยงเงนไมพอใชยามเกษยณถงรอยละ 61.9 เนองจากมผทไมมนใจในพฤตกรรมการออมเงนของตนเองรอยละ 44.4 และเหนวาพฤตกรรม การออมของตนยงไมดเพยงพอรอยละ 17.5 (รายละเอยดตามรปท 22)

65.4%36.8%

61.5% 67.2% 65.5%

34.6%63.2%

38.5% 32.8% 34.5%

0%

100%

ภาพรวมคนไทย เจนเนอเรชน Z เจนเนอเรชน Y เจนเนอเรชน X เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป

ไมมเงนออมมเงนออม

สดสวนของผมเงนออม

38.3%

17.9%

36.0%

36.9% 39.9%

34.7%

32.1%

24.9% 31

.0%

40.0%

10.3%

25.0%

9.6%

10.1%

10.7%

6.2%

0.0%

9.6%

10.3%

2.4%

4.5%

14.3%

9.8%

5.1%

2.4%

3.5%

0.0% 7.9

%

4.3%

1.6%

1.5% 10

.7%

1.7%

1.1%

1.9%

1.0%

0.0%

0.5%

1.2%

1.1%

0.0%

50.0%


ฉกเฉน/เจบปวย ใชจายในยามชราหรอเกษยณอายบรหารรายรบรายจายตามฤดกาล การศกษา จดหาเครองมออ านวยความสะดวกและยานพาหนะ เพอมบานเปนของตวเอง อน ๆ ขอก (ค าประกนเงนก)

วตถประสงคของการออมเรยงล าดบตามความส าคญ


39

รปท 22: แสดงสดสวนของการคดวางแผนเกบออมไวส าหรบยามชรา/เกษยณอาย

4.5 พฒนาการทกษะทางการเงนของคนไทย

การวเคราะหพฒนาการทกษะทางการเงนของประเทศไทยระหวางป 2556 และป 255912 พบวา ทกษะทางการเงนของคนไทย ป 2559 มแนวโนมสงขนจากป 2556 โดยคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนป 2559 เพมสงขนจากป 2556 รอยละ 2.9 ซงเปนผลจากความรทเพมสงขน และทศคตทางการเงนทดขน เมอพจารณา ในระดบองคประกอบ พบวา คะแนนเฉลยความรทางการเงนและทศนคตทางการเงนในป 2559 สงขนจากป 2556 โดยมดานพฤตกรรมทางการเงนเทานนทมระดบคะแนนต ากวา ป 2556 โดยต ากวา 0.6 คะแนน (ลดลงจากรอยละ 65.5 ในป 2556 เปนรอยละ 58.9 ในป 2559 = ลดลงรอยละ 6.6) (รายละเอยดตามรปท 23) ซงสาเหตทพฤตกรรมป 2559 ต ากวาป 2556 นนเปนผลมาจากพฤตกรรมหลายขอทไดคะแนนต าลง เชน การตงเปาหมายระยะยาว และ การช าระคาใชจายตรงตามเวลาเรยกเกบ

12 ผลการส ารวจในป 2559 ไมสามารถน ามาเปรยบเทยบกบผลการส ารวจในป 2556 ไดโดยตรง เนองจาก OECD มการพฒนาปรบปรงแนวทางค าถามและการค านวณในป 2558 เพอใหผลส ารวจสะทอนทกษะทางการเงนไดดยงขน (ความแตกตางของค าถามและการค านวณคะแนนทกษะทางการเงน ของไทยในป 2559 และ 2556 สรปรายละเอยดตามภาคผนวกท 5) ดงนน เพอใหผลส ารวจทกษะทางการเงนของไทยในป 2559 และ 2556 สามารถเปรยบเทยบกนได การวเคราะหในสวนนจงน าขอมลดบของการส ารวจในป 2559 มาวเคราะหตามแนวทางทใชในการส ารวจป 2556 กลาวคอ มการตดค าถามบางสวนทเพมเตมในป 2559 ออก และใชวธการค านวณตามป 2556 นอกจากน เพอใหเหนการเปลยนแปลงอยางตอเนองตงแตป 2556 ถงป 2559 นอกจากน ในการแสดงผลคะแนนจะน าคะแนนจากการส ารวจรอบพเศษในป 2558 ทค านวณตามแนวทางของป 2556 มาแสดงผลเปรยบเทยบดวย

25.2%63.2%

40.9%24.1% 20.7%

30.4%

21.1%31.3%

34.6% 27.5%

30.2%10.5% 20.5%

30.1%33.5%

14.2% 5.2% 7.3% 11.2% 18.3%

0.0%

100.0%


ยงไมไดคด/ วางแผน คด/ วางแผนแลว แตยงไมเรมท า คด/ วางแผนแลว แตยงท าไมไดตามแผนทวางไว/ตงใจไว

คด/ วางแผนแลว และท าไดตามแผนทวางไว

18.4% 17.4% 17.5%

66.7%48.5% 47.7% 44.4%

33.3% 33.1% 34.9% 38.1%

0%

100%

เจนเนอเรชน Z เจนเนอเรชน Y เจนเนอเรชน X เจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป

ไมพอ ไมทราบ/ไมแนใจ พอ

พฤตกรรมการเกบออม สามารถมเงนใชยามเกษยณเพยงพอหรอไม (ส าหรบผทเรมลงมอออมเพอเกษยณ)


พฤตกรรมการเกบออม คาดวาสามารถมเงนใชยามเกษยณเพยงพอหรอไม

(ส าหรบผทเรมลงมอออมเพอเกษยณ)

40

รปท 23: แสดงคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบเปรยบเทยบป 2556 - 2559 (คะแนน, รอยละ) ตามแนวทางการค านวณป 2556

22.0, 100.0% 22.0, 100.0% 22.0, 100.0%

12.9, 58.5% 13.2, 60.0% 13.5, 61.4%

1.0, 4.5% 2.0, 9.1% 3.0, 13.6%

0.0%

50.0%

100.0%

ป 2556 ป 2558 ป 2559

คะแนนสงสด คะแนนเฉลย คะแนนต าสด

8.0, 100.0% 8.0, 100.0% 8.0, 100.0%

3.7, 46.8% 4.2, 52.5% 4.6, 57.5%

0.0, 0.0% 0.0, 0.0% 0.0, 0.0%0.0%

50.0%

100.0%

ป 2556 ป 2558 ป 2559

9.0, 100.0% 9.0, 100.0% 9.0, 100.0%

5.9, 65.6% 5.7, 63.3% 5.3, 58.9%

0.0, 0.0% 0.0, 0.0% 0.0, 0.0%0.0%

50.0%

100.0%

ป 2556 ป 2558 ป 2559

5.0, 100.0% 5.0, 100.0% 5.0, 100.0%

3.2, 64.5% 3.2, 64.0%3.6, 72.0%

1.0, 20.0% 1.0, 20.0% 1.0, 20.0%

0.0%

50.0%

100.0%

ป 2556 ป 2558 ป 2559

หมายเหต: คะแนนทค านวณใชแนวทางการค านวณตามป 2556 ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

คะแนนทกษะทางการเงน

คะแนนความรทางการเงน

คะแนนพฤตกรรมทางการเงน

คะแนนทศนคตทางการเงน

41

เมอพจารณาคะแนนตามเกณฑสง-ต าทใชในป 255613 พบวา ป 2559 มสดสวนของกลมตวอยางทไดคะแนนทกษะทางการเงนในระดบสงเพมขนจากป 2556 รอยละ 8.8 (เพมขนจากรอยละ 25.5 ในป 2556 เปนรอยละ 34.3 ในป 2559 = เพมขนรอยละ 8.8) โดยเปนผลจากองคประกอบดานความรทางการเงนและ ดานทศนคตทางการเงนทมสดสวนของกลมคะแนนสงทเพมขน ในขณะทดานพฤตกรรมทางการเงน ป 2559 มสดสวนของกลมคะแนนสงลดลงจากป 2556 รอยละ 10.0 (ลดลงจากรอยละ 62.1 ในป 2556 เปนรอยละ 52.1 ในป 2559 = ลดลงรอยละ 10.0) (รายละเอยดตามตารางท 9)

ตารางท 9: แสดงสดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบตามเกณฑสง–ต า (ป 2556-2559) ตามแนวทางการค านวณป 2556

สดสวนจ านวนคน (คะแนนเตม)

% คะแนนต า (≤ 6.5, ≤ 2.5, ≤ 2, ≤ 2)

% คะแนน ปานกลาง

% คะแนนสง (≥15.5, ≥5.5, ≥6, ≥4)

ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ทกษะทางการเงน (22 คะแนน)

3.5 2.1 3.5 71.0 73.0 62.2 25.5 24.9 34.3

ความรทางการเงน (8 คะแนน)

33.0 18.2 21.5 39.3 52.0 31.3 27.7 29.7 47.2

พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน)

4.7 5.3 7.8 33.2 36.5 40.1 62.1 58.2 52.1

ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน)

31.1 30.1 17.0 18.4 28.8 18.2 50.5 41.1 64.8

หมายเหต: ตวเลขในวงเลบเปนเกณฑในการก าหนดคะแนนในรายงานผลส ารวจทกษะทางการเงนของไทย ป 2556 ในแตละดานของคะแนนทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน ตามล าดบ ทมา: โครงการ Advancing National Financial Literacy ค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

เมอพจารณาเปรยบเทยบองคประกอบยอยในแตละดานจากสดสวนของผทตอบถกรายหวขอ14 พบวา

(1) ดานความรทางการเงน

ป 2559 มสดสวนผตอบถกเพมสงขนจากป 2556 ในทกหวขอ เมอพจารณาเฉพาะหวขอ ทยงคงเปนค าถามมาตรฐานในการค านวณคะแนนป 2559 พบวา หวขอทคนไทยเขาใจมากขนมากทสด คอ การค านวณเงนตนและดอกเบยเงนฝาก ในขณะทเรองมลคาของเงนตามกาลเวลาเปนหวขอทมคนเขาใจเพมขนนอยทสด (รายละเอยดตามรปท 24)

13 เกณฑการพจารณาคะแนนสง – ต า ในป 2556

เกณฑ (คะแนนเตม) คะแนนต า คะแนนปานกลาง คะแนนสง ทกษะทางการเงน (22 คะแนน) ≤ 6.5 6.5 – 15.5 ≥ 15.5 ความรทางการเงน (8 คะแนน) ≤ 2.5 2.5 - 5.5 ≥ 5.5 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) ≤ 2 3 - 5 ≥ 6 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) ≤ 2 3 ≥ 4 ทมา: OECD และ ธนาคารแหงประเทศไทย

14 ป 2559 และ 2556 ม 2 หวขอทมความแตกตางกนในสวนของลกษณะค าถามและวธการค านวณ ไดแก มลคาเงนตามกาลเวลา และตดสนใจทาง การเงนและจดท าบญช ซงผลทน ามาเปรยบเทยบจะน าขอมลป 2559 มาค านวณตามแนวทางป 2556

42

รปท 24: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานความรทางการเงน (ป 2556-2559) ตามแนวทางการค านวณป 255615

(2) ดานพฤตกรรมทางการเงน

พฤตกรรมทางการเงนคนไทยในป 2559 มระดบลดลงจากป 2556 ในเกอบทกหวขอ โดยหวขอทมคะแนนเฉลย (สดสวนของผทไดคะแนน) ลดลงสงสด 3 อนดบแรก คอ การเปรยบเทยบขอมลกอนซอ การเลอกวธการออมทเหมาะสม และการตงเปาหมายระยะยาว อยางไรกด ในป 2559 น พบวา คนไทยประสบปญหาเงนไมพอใชลดลงหรอมการแกปญหาเมอเงนไมพอใชในวธทเหมาะสมยงขน ทงน การเปรยบเทยบ ในหวขอการจดสรรกอนใช (การจดท าบญช) อาจยงไมสามารถเปรยบเทยบไดชดเจนมากนกเนองจากมการปรบปรงค าถามใหตรงตามเจตนารมณของมาตรฐาน OECD มากยงขน16 (รายละเอยดตามรปท 25)

15 หวขอมลคาเงนตามกาลเวลา ตามมาตรฐานการคดคะแนน OECD ป 2558 แตกตางจากป 2556 โดย ป 2558 ใหผตอบมโอกาสไดคะแนนเมอเหนวาปรมาณของทสามารถซอไดเมอเวลาผานไป 1 ป เทยบกบปรมาณของทซอไดในวนน ไมจ าเปนตองนอยกวาเสมอแตขนอยกบชนดของสนคาทซอดวย 16 หวขอการจดท าบญช ป 2559 ตางจากป 2556 และป 2558 โดยป 2559 ปรบค าถามเปนการจดสรรเงนกอนใช แทนการจดท าบญชเพอใหสะทอนตามเจตนารมณในการวดพฤตกรรมตามมาตรฐาน OECD ป 2558 มากยงขน (G20/OECD INFE Core competencies framework on financial literacy for adults. www.oecd.org/finance/Core-Competencies-Framework-Adults.pdf)

36.8%

15.2%16.0%

71.0%62.6%

61.4%42.7%

41.9%51.8%

86.0%

41.9%

62.7%

33.4%19.8%

13.6%

63.6%

52.8%58.8%

74.0%83.5%

68.5%

26.7%

44.7%

23.9%

88.5%92.1%

85.1%

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

ป 59

ป 58

ป 56

นโยบายคมครองเงน

ฝาก

เครดตบโรการกระจายความเสยง

ความเสยงและผลตอบแทน

นยามเงนเฟอค านวณดอกเบย

เงนฝากทบตน

ค านวณเงนตนและดอกเบย

เงนฝาก

ค านวณดอกเบยของ

สนเชอ

มลคาของเงนตามกาลเวลา

การหาร


ค าถามเพมเตมจาก OECD

43

รปท 25: แสดงรอยละของผทไดคะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน (ป 2556-2559) ตามแนวทางการค านวณป 2556

(3) ดานทศนคตทางการเงน

ป 2559 กลมตวอยางมทศนคตเรองการออมดขนกวาป 2556 โดยมผทเหนดวยและเหนดวยอยางมากกบประโยคทวา “มความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต” ลดลงจากรอยละ 31.1 ในป 2556 เปนรอยละ 17.1 ในป 2559 (รายละเอยดตามรปท 26)

รปท 26: แสดงสดสวนของผทไดคะแนน ดานทศนคตทางการเงน (ป 2556-2559) ตามแนวทางการค านวณป 2556

6.5%

69.9%

21.3%

77.4%86.1%

56.4%

95.0%83.7%

94.2%86.1%

66.9%80.2%

86.7%69.5%

83.0%72.6%

62.4%61.5%52.3%

55.1%

27.2%

69.5%53.6%

87.6%

ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59

ตดสนใจทางการเงนและ

จดสรรเงนกอนใช (การจดท า

บญช)

เลอกวธการออม

ทเหมาะสม

ไตรตรองอยางถถวน

กอนซอ

ช าระคาใชจายตรงเวลา

ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด

ตงเปาหมายระยะยาว

เปรยบเทยบขอมลกอน

การซอ

ไมประสบปญหา

เงนไมพอใชหรอไมกเมอ

เงนไมพอใช

6.9% 1.3% 7.0% 8.0% 3.3%14.9%

0.8%

18.9%10.5%

24.1% 22.1%13.8%

34.3%

5.5%

24.1%

19.8%

18.4% 28.8%

18.2%

32.9%

13.1%

25.5% 54.1%40.5% 25.0%

49.5%

13.6%

58.5%

24.6% 14.3% 10.0% 16.1% 15.2%4.3%

22.1%

0%

100%

ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59 ป 56 ป 58 ป 59

มชวตอยเพอวนนและไมไดคด

วางแผนส าหรบอนาคต

มความสขกบการใชเงนมากกวาเกบออม

เพออนาคต

มเงนตองรบใช

เหนดวยอยางมาก เหนดวย เหนดวยและไมเหนดวยเทากน ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางมาก



44 5. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

ผลการส ารวจระดบทกษะทางการเงนของคนไทยป 2559 ไดชใหเหนประเดนทควรไดรบการพฒนาเพอสงเสรมใหคนไทยมทกษะทางการเงนดขน สามารถบรหารจดการการเงนสวนบคคลไดอยางเหมาะสม อนจะชวย ใหประเทศไทยสามารถกาวผานความทาทายในดานตาง ๆ ทงในปจจบนและอนาคตไดอยางมเสถยรภาพ โดยนโยบายการสงเสรมความรทางการเงนในระยะตอไปควรมงเนนการเพมพนทกษะทางการเงนแกกลมเปาหมายใน 3 มต ไดแก การศกษา รายไดครวเรอน และชวงวย เพอใหสอดคลองกบสภาพปญหารวมทงสามารถระบองคความรและชองทางการสอสารไดอยางเหมาะสมกบกลมเปาหมายดงกลาว ตามรายละเอยดตอไปน

(1) การศกษา ระดบการศกษามความสมพนธกบทกษะทางการเงนเปนอยางมาก โดยผทมระดบการศกษาต ามแนวโนมจะมระดบทกษะทางการเงนต าไปดวย โดยเฉพาะองคประกอบดานความรทางการเงนและพฤตกรรมทางการเงน จากการศกษาพบวาผทมระดบการศกษาในระดบประถมศกษาและต าวาจะขาดความรทางการเงนพนฐานในทกดาน อกทงยงมพฤตกรรมทางการเงนทไมเหมาะสม เชน ไมมการเปรยบเทยบขอมลกอนซอ ขาดความเขาใจในการเลอกวธการออมทเหมาะสม จนสงผลใหประสบปญหาการเงน ดงนนการปลกฝงความรทางการเงนตงแตวยเยาวในชวงการศกษาภาคบงคบ เพอใหมพนฐานความรและไดฝกฝนทกษะทางการเงนอยางทวถงจงเปนสงส าคญตอการพฒนาทกษะทางการเงนของประเทศใหสงขน ดงนนสวนงานทเกยวของทงภาครฐ และเอกชนควรรวมมอกนผลกดนนโยบายการสงเสรมความรทางการเงนใหเปนวาระแหงชาต โดยควรจดใหมการเรยนการสอนความรทางการเงนในหลกสตรวชาภาคบงคบเพอใหสามารถสงผานความรไปยงเยาวชนไดอยางทวถง อนจะชวยเพมศกยภาพของเยาวชนในการจดการบรหารเงนสวนบคคล และมทกษะทางการเงนทดในอนาคต

เนอหาความรทางการเงนควรมงเนนเนอหาในการเพมความรความสามารถ (Capability) ในการบรหารจดการเงน เชน พนฐานในการค านวณ และการบรหารเงนสวนบคคล อยางไรกตาม การใหความรทางการเงนเพยงอยางเดยวอาจไมเพยงพอ จงควรสงเสรมใหมฝกฝนการน าความรไปปรบใชในชวตจรงควบคไปพรอมกน เพอเพมพนทกษะในการบรหารจดการเงน และพฒนากลายเปนทกษะของชวต (Life Skill) ตามรปแบบการใชชวตและบรบทของแตละบคคลไดอยางเหมาะสม

ชองทางการสงเสรมความรทางการเงนอาจใชชองทางผานการเรยนการสอนในวชาเรยน วชากจกรรม หรอการจดท าโครงงานทเปดโอกาสใหผเรยนไดฝกประสบการณบรหารจดการเงนตามความสนใจ เพอใหการขยายผล มประสทธภาพ นอกจากน การใหความรทางการเงนผาน Digital Platform กเปนอกชองทางทส าคญ ในการสงเสรมความรทางการเงนใหเขาถงประชาชนสวนใหญไดอยางรวดเรวและทวถง

(2) รายไดครวเรอน กลมผมรายไดครวเรอนต ามแนวโนมทจะมทกษะทางการเงนต า อนสงผลใหม ความเปราะบางทางการเงนหากเกดความผนผวนทางเศรษฐกจ ซงจากผลการส ารวจพบวากลมคนทมรายไดครวเรอนต าเกอบครงหนงยงไมใชบรการเงนฝาก/เงนออม และเมอเปรยบเทยบภายในกลมเดยวกนยงพบวา ผทมการใชบรการเงนฝาก/เงนออมมคะแนนทกษะทางการเงนเฉลยสงกวาอยางมนยส าคญทางสถต ประกอบกบการเขาถงบรการ ทางการเงนชวยสรางโอกาสทางการเงนใหผมรายไดนอยน าไปตอยอดในการสรางงานสรางอาชพจนสามารถหลดพนจากความยากจนได

เนอหาความรทางการเงนควรมงเนนใหกลมผมรายไดต าเขาใจบรการทางการเงนเพอใหสามารถตดสนใจเลอกผลตภณฑทเหมาะสมกบความสามารถและความตองการของตนเอง ซงเมอกลมคนเหลานสามารถเขาถงบรการทางการเงนกจะเกดการเรยนรจากประสบการณในการทดลองใชจรง และสามารถตอยอดไปส การพฒนาความรอน ๆ ทจะชวยเพมพนทกษะทางการเงนไดตอไป เชน การบรหารจดการเงนสวนบคคล และ การวางแผนการเงนเพอพฒนาการประกอบอาชพ เปนตน

45 ชองทางในการสงเสรมความรทางการเงนสามารถด าเนนการพรอมกบการสงเสรมการเขาถงบรการ ทางการเงนผานผใหบรการทางการเงนในชวงเวลาทกลมเปาหมายมความสนใจและตองการใชผลตภณฑทางการเงน โดยอาจเปนการประชาสมพนธผลตภณฑทางการเงนทเหมาะกบวถชวตและความตองการของกลมเปาหมายผานสอ ทเขาถงกลมเปาหมายไดในวงกวาง เชน สอมวลชน และสอสงคมออนไลน เพอใหเกดความสนใจในบรการ ควบคไปกบการใหขอมล ณ จดขาย เมอกลมเปาหมายเกดความตองการใชบรการ เนองจากเปนชองทางทมประสทธภาพ ในการสอสารความรความเขาใจแกผใชบรการสงสด (ธนาคารแหงประเทศไทย, มมมองของธนาคารแหงประเทศไทยตอการพฒนาการเงนระดบฐานราก, 2014) นอกจากน ตวแทนผใหบรการในระดบทองถนทอยในชมชนกมบทบาทส าคญในการสงเสรมทกษะทางการเงนแกประชาชนกลมฐานราก เนองจากมความใกลชด ไดรบความไวเนอเชอใจ และเขาใจแนวทางการด ารงชพของกลมคนดงกลาวเปนอยางด

(3) ชวงวย

เจนเนอเรชน Z วยเรยน อายต ากวา 16 ป มความรทางการเงนทไมดนก ยงมพฤตกรรม ทางการเงนทไมเหมาะสม สวนใหญใชจายเงนทไดมาโดยไมไดค านงถงการออมเงน หรอการตงเปาหมายระยะยาว รวมทงมทศนคตทนยมใชเงนมากกวาเกบออมหรอวางแผนเพออนาคต

เนอหา ความรทางการเงนพนฐานเปนเรองทควรเรงสงเสรม ประกอบกบการปลกฝงพฤตกรรม ทดนนควรท าตงแตวยเดกเนองจากการสรางลกษณะนสยทถกตองในวยเดกจะน าไปสพฤตกรรมทถาวรในวยผใหญ ดงนนจงควรบมเพาะวนยทางการเงนพนฐาน เชน การประหยด การออมเงนกอนใชอยางสม าเสมอ ไตรตรอง ถงความจ าเปนกอนใชจาย รวมทงสงเสรมใหศกษาหาขอมลจากแหลงทเหมาะสมเพอเปรยบเทยบผลตภณฑ กอนตดสนใจซอ

ชองทาง เวลาสวนใหญของวยนอยในสถานศกษา การบมเพาะพฤตกรรมทเหมาะสมผานหลกสตรการเรยนการสอนในสถานศกษาจงเปนชองทางทเหมาะสมชองทางหนง และเนองจากทกษะนนเปนเรองของ การปฏบตฝกฝน ดงนนการปลกฝงทกษะทางการเงนทด จงควรใหเดกไดลงมอปฏบตจรงอยางสม าเสมอจนกลายเปนนสยถาวร เชน สงเสรมใหออมเงนทกวนอยางสม าเสมอแมจะเปนจ านวนเลกนอยกตาม นอกจากน การสอสาร ผานสอสงคมออนไลน เชน Facebook YouTube และ LINE ในลกษณะของคลปทตลกขบขนหรอคลปทมดนตรเขามาเกยวของสามารถใชเปนเครองมอกระตนการคงพฤตกรรมทด และสรางทศนคตทดเรองการเงน รวมถง การประยกตใช Mobile Application ทมฟงกชนเสรมในการสะสมคะแนนแลกรบของรางวล (Mobile App Reward) เชน สะสมเงนออมเพอแลกรบของรางวล จะชวยใหคนกลมนเขามามสวนรวมไดมากยงขน (Brand Buffet, 2017)

เจนเนอเรชน Y (อาย 16 – 35 ป) เปนชวงวยทคาบเกยวระหวางชวงวยเรยนและวยท างาน โดย ชวงวยเรยน ควรบมเพาะพฤตกรรมทเหมาะสมเพอปลกฝงเปนนสยถาวร ส าหรบชวงวยท างาน ในชวงแรกของการเรมท างาน คนสวนใหญมแนวโนมทจะมพฤตกรรมทางการเงนไมเหมาะสม เชน ขาดวนยทางการเงน ไมไดไตรตรองอยางถถวนกอนซอ ใชจายเกนตว หรอกอหนโดยไมจ าเปน ปจจยดงกลาวเปนทมาของการสงเสรมความรทางการเงนเชงปองกนทส าคญ อกทงจากปญหาหนครวเรอนพบวาชวงอายทมสดสวนคนเปนหนสงสด คอ ชวงวยเรมท างาน และชวงวยนเปนกลมทมหนเสยสงสด ซงอาจสงผลกระทบตอภาวะจตใจโดยเกดความเครยดและกงวลในการหาเงนมาช าระหน ท าใหไมสามารถมพลงท างานและยกระดบศกยภาพของตนเองไดอยางเตมท อนน าไปสการสญเสยความสามารถในการแขงขนของประเทศ (ธนาคารแหงประเทศไทย, ธปท. กบการแกปญหา "หนครวเรอนไทย", 2017) รวมทงการกาวเขาสสงคมผสงอายสงผลใหวยท างานมหนาทเพมมากขนในการดแลผสงอาย ดงนนการสงเสรมทกษะทางการเงนใหกลมเจนเนอเรชน Y จงเปนสงทจ าเปนและส าคญตอระบบเศรษฐกจอยางยง

46

เนอหา ชวงวยเรยน สงเสรมใหมความรและวนยทางการเงนพนฐาน มงใหเหนความส าคญของการตงเปาหมายทางการเงนและบรหารจดการเงนเพอใหบรรลเปาหมายทตงไว ชวงวยท างาน สงเสรมวนย ทางการเงน ทกษะในการบรหารจดการเงน/จดการหน เชน ออมกอนใช ใชจายเทาทจ าเปน ไมกอหนสนจนเกนตว รวมถงทราบแหลงขอมลเพอสงเสรมพฤตกรรมทดอยแลวของคนรนนทมกจะศกษาท าความเขาใจผลตภณฑและเปรยบเทยบผลตภณฑตาง ๆ รวมทงการน าเสนอขอมลจากมมมองใหม ๆ ใหเกดความเขาใจรอบดาน เชน เขาใจการคดดอกเบยของบตรเครดต หากช าระไมเตมจ านวน เปนตน นอกจากน ควรสงเสรมใหคนกลมนตระหนกถง การบรหารเงนใหเหมาะกบขอไดเปรยบของตนเองทงในแงระยะเวลาหารายได ความเสยงในการลงทนและ พลงของดอกเบยทบตน กลาวคอ วยนยงมระยะเวลาทสามารถหารายไดยาวนาน ท าใหมระยะเวลาเกบออมและลงทนนาน สามารถลงทนในผลตภณฑทมความเสยงสงขนเพอผลตอบแทนทมากขนและเหนประโยชนจากดอกเบยทบตนไดอยางชดเจน จงควรสงเสรมใหตงเปาหมายการออมในระยะยาวและออมเงนในผลตภณฑทหลากหลายเพอใหไดผลตอบแทนทเหมาะสม โดยเปรยบเทยบขอมลกอนการซอและลงทนอยางเพยงพอ

ชองทาง ส าหรบเจนเนอเรชน Y ในวยเรยน เวลาสวนใหญอยในสถาบนการศกษา การสงเสรมทกษะทางการเงนผานหลกสตรการเรยนการสอนสามารถเขาถงชวงวยนไดอยางทวถงและสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมผานการปฏบตจรงในระยะเวลาทมากเพยงพอตอการคงพฤตกรรมใหยงยน นอกจากน เนองจากกลม เจนเนอเรชน Y (ทงในวยเรยนและวยท างาน) เปนกลมทคนเคยกบเทคโนโลยเปนอยางด ชอบการรบรขาวสาร ผานสอสงคมออนไลน (EIC, 2014) การสงเสรมใหมพฤตกรรมทดรวมถงการกระตนใหคงพฤตกรรมจงสามารถสอสารผานเทคโนโลยและสอสงคมออนไลนได ในรปแบบทเขาใจงายและนาสนใจ เชน ภาพ Infographic ค าคม หรอคลป VDO นอกจากนน การทคนไทยสวนใหญรสกวาการจดการเรองการเงนเปนเรองเครยด/ภาระ (ส านกงานสถตแหงชาต, 2013) จงควรสงเสรมใหมเครองมอมาชวยดานการบรหารเงน เชน Application ทท าใหเรองการเงนเปนเรองสนกโดยเรยนรผานการเลนเกมส หรอ Application ทอ านวยความสะดวกในดานการจดการเรองการเงน อาท Application การจดท าบญชทสามารถเชอมตอกบรายการใชจายผานบตรเครดต/บตรเดบต/การใชจายผาน QR Code และสามารถจดกลมคาใชจายในแตละเดอนใหเบองตน โดยอาจจดกลมในลกษณะคาสาธารณปโภค คาอาหาร เปนตน เพอเปนการลดภาระผใชงานในการจดท าบญช

เจนเนอเรชน X การงานมนคง (อาย 36 – 50 ป) เปนกลมคนทท างานมาระยะหนง เรมมหนาทการงานทมนคง และมภาระทางการเงนทตองรบผดชอบมากขนดวยเพอดแลครอบครว รวมทงเปนชวงวยทคนไทยสวนใหญเรมคดและวางแผนการเกษยณ สงผลใหเจนเนอเรชน X ตองมทกษะในการบรหารเงนใหมประสทธภาพ

เนอหา แมกลมเจนเนอเรชน X จะเปนกลมทมคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนสงสด แตทกษะ การบรหารจดการเงนยงท าไดไมดนก สะทอนจากพฤตกรรมทไมจดสรรเงนกอนใช เลอกวธการออมยงไมเหมาะสม และเคยประสบปญหาเงนไมพอใช เนอหาทสอสารควรเปนการแนะน าแนวทางการจดสรรเงนทสอดคลองกบภาระของคนวยน เชน การแบงสดสวนรายรบรายจาย และการออมเพอวตถประสงคตาง ๆ ทงระยะสนและระยะยาว ไมวาจะเปนเพอสรางรากฐานทมนคง เผอฉกเฉน เพอเลยงดบตร เพอดแลพอแม สรางความตระหนกใหเหน ความจ าเปนเรงดวนในการออมเผอเกษยณเพอไมใหเปนภาระตอลกหลานในภายภาคหนา รวมทงแนะน าแหลงขอมล ทเหมาะสมใหคนกลมนศกษาหาขอมลกอนตดสนใจเลอกซอผลตภณฑ

ชองทาง ชองทางทกลมเจนเนอเรชน X รบฟงขาวสารและขอมลสวนใหญ คอ ชองทาง Website และสอสงคมออนไลนคลายคลงกบกลมเจนเนอเรชน Y ดงนนชองทางการสอสารสามารถท าในลกษณะภาพ Infographic ค าคม หรอคลป VDO เชนเดยวกบเจนเนอเรชน Y ได

47

สงเสรมทกษะทางการเงนแกเจนเนอเรชน Baby Boomer ขนไป ครอบคลมผมอายตงแต 51 ปซงเรมจะเปนชวงปลายของวยท างาน หากยงมเงนออมเพอเกษยณไมเพยงพอ ตองเรงออมเงนใหสามารถด ารงชพ ในยามชรา และส าหรบผทลวงเลยวยท างาน การบรหารจดการเงนทเกบออมใหสามารถใชจายไดตลอดชวงอาย เปนสงส าคญ อยางไรกตาม ส าหรบผสงอายทมเงนไมเพยงพอตอการด ารงชพหลงเกษยณ แมทางการจะมมาตรการลดปญหาโดยการน าทอยอาศยทเปนกรรมสทธของตนเองและปลอดภาระหนมาเปลยนเปนรายได (Reverse Mortgage) (ส านกงานเศรษฐกจการคลง, 2016) แตเนองจากผกสามารถเลอกรบเงนรายเดอนหรอรบเงนเปนกอน ดงนนหากผกทขาดวนยทางการเงนเลอกรบเงนเปนกอนกอาจสงผลใหมความเสยงอยางยง

เนอหา สงเสรมทกษะในการบรหารจดการเงน เนองจากความสามารถบรหารจดการเงนเปนปจจยส าคญทชวยใหคนวยนสามารถเกบออมใหไดตามเปาหมายการออมเงนเพอเกษยณทตงไว รวมถงหากเกษยณแลว ยงตองบรหารเงนทเกบออมใหใชจายไดอยางเพยงพอ แตจากผลการส ารวจพบวาคนกลมนเปนกลมนมความร ทางการเงนต าทสด รวมทงพฤตกรรมการหาขอมลและเปรยบเทยบกอนการซอทยงท าไดไมดนก ดงนน การน าเสนอผลตภณฑทางการเงนทส าคญ เชน การออมและลงทนระยะยาว หรอสนเชอ Reverse Mortgage จงมความเปนไปไดสงทผสงอายอาจไมเขาใจเงอนไขตาง ๆ การพฒนาความรทางการเงนและใหความรผลตภณฑทงในแงประโยชนและความเสยงจงเปนสงจ าเปน รวมถงหากผกเลอกรบเงนกอน การวางแผนทางการเงนและวนยทางการเงนทดยง มความส าคญเพอบรหารจดการเงนกอนสดทายทไดรบอยางคมคาทสด

ชองทาง ผสงอายสวนใหญ (รอยละ 71.8) รบรขาวสารทเปนประโยชนจากบคคลตาง ๆ เชน ผน าชมชม ญาตหรอเพอน (ส านกงานสถตแหงชาต, 2014) ดงนน ชองทางการสงเสรมความรและพฤตกรรม ส าหรบคนกลมน ส าหรบผทยงท างานในสถานประกอบการ สามารถสอสารผานการจดกจกรรม หรอการจดอบรม และส าหรบกลมวยเกษยณ ชองทางทดทางหนง คอ สอสารผานผน าชมชน หรอเขาไปใหขอมลแกกจกรรมกลมและชมรมทผสงอายเขารวม ซงเปนชองทางทเปดโอกาสใหสามารถใชเวลาเพอท าความเขาใจ มโอกาสในการซกถามมากกวาการใหความร ณ จดขาย อยางไรกด ผใหบรการยงเปนผทมบทบาทส าคญทจะใหความรความเขาใจ ทางการเงนและขอมลผลตภณฑรวมทงความเสยงทอาจเกดขน ณ จดขายดวยเชนกน

48 เอกสารอางอง

Brand Buffet. (2017). ถอดรหสพฤตกรรมและวธการเขาถงผบรโภค Gen Z ฉบบจดเตมอดแนน ! www.brandbuffet.in.th/2017/01/gen-z-thailand-consumers-kantar-millward/.

OECD. (2016). 2016 OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies. INFE International Network and Financial Education.

OECD. (2016). G20/OECD INFE Core competencies framework on financial literacy for adults. www.oecd.org/finance/Core-Competencies-Framework-Adults.pdf.

ดร.สทธาภา อมรววฒน, ทบขวญ หอมจ าปา, ศรนรนทร เผาพงษไพบลย, ธรนทร รตนภญโญวงศ, นตนารา มนทะขน, ณฐชยา อารกษวชานนท EIC. (2014). กลยทธมดใจผบรโภค Gen Y. www.scbeic.com/th/detail/file/product/130/dzi68owq5l/8372_20141112161337.pdf.

ธนาคารแหงประเทศไทย. (2014). มมมองของธนาคารแหงประเทศไทยตอการพฒนาการเงนระดบฐานราก. www.bot.or.th/Thai/PressandSpeeches/Speeches/Gov/SpeechGov_%205June2014.pdf.

ธนาคารแหงประเทศไทย. (2017). คลนคแกหน หนงในโครงสรางพนฐานทชวยแกไขปญหาหนครวเรอนไทย. ใน BOT พระสยาม MAGAZINE ฉบบท 3 เดอนพฤษภาคม - มถนายน 2560 (หนา 8-9). www.bot.or.th/Thai/phrasiam/Documents/Phrasiam_3_2560/Phrasiam_3_2560.pdf.

ธนาคารแหงประเทศไทย. (2017). ธปท. กบการแกปญหา "หนครวเรอนไทย". ใน BOT พระสยาม MAGAZINE ฉบบท 3 เดอนพฤษภาคม - มถนายน 2560 (หนา 15-17). www.bot.or.th/Thai/phrasiam/Documents/Phrasiam_3_2560/Phrasiam_3_2560.pdf.

ธนาคารแหงประเทศไทย. (2556). รายงานผลการส ารวจทกษะทางการเงนป 2556. ศนยคมครองผใชบรการทางการเงน ธนาคารแหงประเทศไทย.

ผศ.ดร.วระชาต กเลนทอง. (2014). บทบาทของการเงนตอความเหลอมล าในประเทศไทย. www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/ArticleAndResearch/SymposiumDocument/Paper5_2557.pdf.

สถาบนวจยเศรษฐกจปวย องภากรณ. (2017). มมมองใหมหนครวเรอนไทยผาน Big Data ของเครดตบโร. ส านกงานนโยบายการออมและการลงทน ส านกงานเศรษฐกจการคลง. (2016). ขาวกระทรวงการคลง. ฉบบท

148/2559. ส านกงานสถตแหงชาต. (2013). การส ารวจการเขาถงบรการทางการเงนของประเทศไทย พ.ศ.2556.

http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/ดานสงคม/สาขารายได/การส ารวจการเขาถงบรการทางการเงนของประเทศไทย/FinScope2556.pdf.

ส านกงานสถตแหงชาต. (2014). การส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทย พ.ศ. 2557. http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/themes/files/elderlyworkFullReport57-1.pdf.

49 ภาคผนวก

ภาคผนวกท 1: ค าถามจากแบบสอบถามทน ามาคดคะแนนทกษะทางการเงน ป 2559

FK1) สมมตวา ทานมพนอง 5 คน (รวมตวทานดวย) และทานไดรบเงนมา 1,000 บาท ถาทานตองแบงเงนนใหทานและพนองคนละเทา ๆ กน แตละคนจะไดรบเงนคนละเทาไหร ……………………………………….........บาท

FK2) จากขอ FK1 สมมตวาพนองทกคนตองรอ 1 ปถงจะไดรบสวนแบงจากเงน 1,000 บาท อตราเงนเฟอเทากบ 2% ทานคดวาในอก 1 ป เงน 1,000 บาทน จะใชซอของไดนอยกวาหรอมากกวาซอในวนน

1) ไมทราบ 2) มากกวา 3) เทากน 4) นอยกวา 5) ขนอยกบประเภทของสนคาทจะซอ

FK3) สมมตวาทานยมเงนเพอน 100 บาทในวนน และเพอนในทานน าเงนมาคนทาน 120 บาทในอก 1 ปขางหนา ทานคดวา ทานไดจายดอกเบยใหแกเพอนในการยมเงนครงนเทาไหร ……………………………………….........บาท

FK4) สมมตวาทานฝากเงนเขาบญชออมทรพย 100 บาท โดยจะไดดอกเบย 2% ตอป และในระหวางปทานไมไดฝากเงนเพมหรอถอนเงนออกจากบญชดงกลาวเลย เมอครบ 1 ป ทานคดวาจะมเงนในบญชรวมดอกเบยเปนเทาไหร …………………………………………………บาท

FK5) จากขอ FK4 ทานคดวาเมอครบ 5 ป ทานจะมเงนในบญชรวมดอกเบยเปนจ านวนเทาไหร (โดยไมมการฝากเพม หรอถอนเงนเลย)

1) ไมทราบ 2) มากกวา 110 บาท 3) 110 บาท 4) นอยกวา 110 บาท 5) ขอมลไมเพยงพอทจะตอบค าถาม

FK6) ทานทราบหรอไมวา การเลอกลงทนทใหผลตอบแทนสงนน กมโอกาสทจะขาดทนสงเชนกน

1) ไมทราบ 2) ทราบ 3) ไมแนใจ

FK7) ทานทราบหรอไมวา เงนเฟอ คอ ภาวะทระดบราคาสนคาและบรการเพมสงขนอยางตอเนอง


FK8) ทานทราบหรอไมวา การแบงเงนออม/เงนลงทนในสนทรพยหลาย ๆ ประเภท เชน เงนฝาก พนธบตร หน ฯลฯ ถอเปนการกระจายความเสยง


50 FB1.1) ใครเปนผรบผดชอบและตดสนใจเรองการใชเงนในครวเรอน

1) ทาน 2) ทานและคสมรส 3) ทานและสมาชกในครวเรอน 4) คสมรสของทาน 5) สมาชกทานอนในครวเรอน 6) บคคลอนนอกครวเรอน 7) ไมม

FB1.2) ทานมการจดสรรเงนออม อยางไร

1) น าเงนทไดไปจบจายใชสอยกอน ถามเหลอจงจะเกบออม 2) แบงสวนของเงนออมไว กอนทจะน าเงนไปจบจายใชสอย 3) ไมแนนอน

FB2) ในรอบ 12 เดอนทผานมา ทานมวธการเกบเงนออม อยางไรบาง (ตอบไดหลายขอ)

1) เกบเปนเงนสด 2) เกบเงนในบญชเงนฝากเดยวกบบญชเงนเดอนหรอบญชส าหรบใชจาย 3) เกบเงนในบญชทเปดไวเพอออมเงนโดยเฉพาะ 4) ใหเงนแกคนในครอบครว/ครวเรอนเกบแทนทาน (รวมญาตและคนนอกครวเรอน) 5) ฝากเงนในสหกรณ กลมออมทรพย/เลนแชร/กองทนหมบาน/ธนาคารชมชน/เครดตยเนยน 6) น าไปลงทนในผลตภณฑทางการเงนตาง ๆ (เชน พนธบตร หน กองทนรวม) (ไมรวม กบข.) 7) ประเภทอน ๆ (ถาม โปรดระบ) 8) ไมไดออมเงนอยางจรงจง

FB3.1) กอนททานจะตดสนใจเลอกใชบรการทางการเงน ในผลตภณฑทางการเงน ในทก ๆ ประเภท (เชน เงนฝาก สนเชอ บตรเครดต ฯลฯ) ทานไดท าการเปรยบเทยบ การบรการของผลตภณฑนน ๆ จากผใหบรหารหลายแหง หรอไม

1) ไมไดท าการเปรยบเทยบบรการ (ไมสนใจท าการเปรยบเทยบ) 2) ไดเปรยบเทยบผใหบรการหลายแหงกอนตดสนใจ 3) ตดสนใจเลอกใชบรการจากผใหบรการเพยงรายเดยว เนองจาก

3.1) ไมตองการใชบรการของผใหบรการรายอน 3.2) พยายามสบคนขอมลของผใหบรการจากรายอน

แตไมมการใหบรการในลกษณะเดยวกนใหเปรยบเทยบดวย

FB3.2) โปรดระบแหลงขอมลทมอทธพลตอการตดสนใจของทาน ในการเลอกใชผลตภณฑ/บรการทางการเงนอยางส าคญ (ตอบไดหลายขอ)

หนงสอพมพ

1) โฆษณาผลตภณฑ 2) บทความทางการเงน

51

3) ขอมลค าแนะน าการเลอกซอผลตภณฑทอยในหนาการเงน (เชน ตารางเปรยบเทยบขอมลผลตภณฑและค าแนะน าในการเลอกซอ)

นตยสารทวไป

4) โฆษณาผลตภณฑ 5) บทความทางการเงน 6) ขอมลค าแนะน าการเลอกซอผลตภณฑทอยในหนาการเงน (เชน ตารางเปรยบเทยบขอมล

ผลตภณฑและค าแนะน าในการเลอกซอ)

นตยสารทางการเงน

7) ขอมลค าแนะน าการเลอกซอผลตภณฑทอยในหนาการเงน (เชน ตารางเปรยบเทยบขอมลผลตภณฑและค าแนะน าในการเลอกซอ)

โทรทศน / วทย

7) ขอมลเฉพาะของผลตภณฑ 8) ขอมลค าแนะน าการเลอกซอผลตภณฑ (เชน ตารางเปรยบเทยบขอมลผลตภณฑและค าแนะน าใน

การเลอกซอ)

อนเตอรเนต

9) ขอมลเฉพาะของผลตภณฑ 10) ขอมลค าแนะน าการเลอกซอผลตภณฑ (เชน ตารางเปรยบเทยบขอมลผลตภณฑและค าแนะน า

ในการเลอกซอ)

บคคลอน

11) เพอน/ญาต ทไมไดท างานในธรกจทใหบรการทางการเงน 12) เพอน/ญาต ทท างานในธรกจทใหบรการทางการเงน 13) นายจาง/ทท างาน/องคกร/บรษท 14) พนกงานสาขาธนาคาร/พนกงานประจ าบท หรอ งานแฟร 15) ทปรกษาทางการเงนหรอนายหนา (โบรกเกอร) ซงไมใชพนกงานธนาคาร

อน ๆ

16) ขอมลแจกฟรทไดรบทางไปรษณย 17) ขอมลทไดรบจากสาขาของธนาคาร เชน โบรชวร/โปสเตอร/พนกงานธนาคาร 18) ประสบการณทผานมาของตนเอง 19) โฆษณาจากแหลงอน ๆ 20) อน ๆ (ระบ) ……………………………………………

52 FBX) อยากทราบวาทานเหนดวยมากนอยแคไหนวาขอความเหลานเกยวของกบตวทาน

ขอความ เหนดวยอยางมาก 1

เหนดวย 2

เฉย ๆ 3

ไมเหนดวย 4

ไมเหนดวยอยางมาก 5

(FB4) กอนททานจะซออะไร ทานจะไตรตรองอยางถถวนวามเงนพอจายได

(FB5) ทานช าระเงนคาใชจายตางๆ ตรงเวลา

(FB6) ทานดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด

(FB7) ทานตงเปาหมายการเงนระยะยาวและพยายามท าใหไดตามเปาหมายทตงไว

FB8.1) ทานเคยประสบปญหาเงนไมพอจายหรอไม

1) ไมเคย 2) เคย

FB8.2) ครงลาสดททานประสบปญหาเงนไมพอจาย ทานท าอยางไรบาง (ตอบไดหลายขอ)

1) ถอนเงนจากบญชออกมาใช 2) ตดลดรายจาย ใชเงนใหนอยลง 3) ขายทรพยสนหรอสงของทมอย 4) ท างานลวงเวลา หารายไดพเศษ 5) ขอยมเงนหรออาหารจากครอบครวหรอเพอน 6) ขอยมเงนจากนายจางหรอขอคาจางลวงหนา 7) จ าน าสงของทมอย หรอจ านองอสงหารมทรพย 8) กยมเงนจากสหกรณหรอกลมออมทรพย 9) ใชบตรเครดตรดซอของหรอกดเงนสด จากบตรเครดตมาใชจาย 10) ใชบรการสนเชอสวนบคคลภายใตการก ากบ 11) กยมเงนจากเงนกนอกระบบ 12) จายช าระเงนคาใชจายตาง ๆ ลาชา หรอ งดจายช าระงวดนน ๆ 13) วธอน ๆ (โปรดระบ)……………………………………………

AT) อยากทราบวาทานเหนดวยมากนอยแคไหนวาขอความเหลานเกยวของกบตวทาน ขอความ เหนดวย

อยางมาก 1

เหนดวย 2

เฉย ๆ 3

ไมเหนดวย 4

ไมเหนดวยอยางมาก 5

AT1) ฉนมชวตอยเพอวนนและไมไดคดวางแผนส าหรบอนาคต

AT2) ทานมความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต

AT3) มเงนตองรบใช

53

ภาคผนวกท 2: การทดสอบ Regression เพอหาสถานภาพทมความสมพนธตอทกษะทางการเงนและองคประกอบ

ผลการทดสอบ Ordinary Least Square Regression (OLS Regression) เพอหาตวแปรตน (Xi) ทมความสมพนธตอตวแปรตาม (Y) ทง 4 ตว ไดแก 1) รอยละทกษะทางการเงน 2) รอยละความรทางการเงน 3) รอยละพฤตกรรมทางการเงน และ 4) รอยละทศนคตทางการเงน โดยสามารถแสดงเปนสมการตวอยางไดดงน

แบบจ าลอง :

Y = a + b1(ประถมศกษาและต ากวา) +…+ b6(10-19 ป) +… + b14(รายไดครวเรอนต า) +…+ b16(นายจาง) +…+ b28(ภาคกลาง) +…+ b32(เพศหญง) + 𝜺

โดยท ตวแปรตาม (Y) : 1) รอยละทกษะทางการเงน 2) รอยละความรทางการเงน 3) รอยละพฤตกรรมทางการเงน 4) รอยละทศนคตทางการเงน

ตวแปรตน (Xi) :

- ระดบการศกษา ไดแก ประถมศกษาและต ากวา มธยมศกษาตอนตน อนปรญญา ปรญญาตรขนไป การศกษาอน ๆ เชน ไมไดรบการศกษาอยางเปนทางการ (ใชมธยมศกษาตอนปลายเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ)

- ชวงอาย เชน 10 – 19 ป 30 – 39 ป (ใชอาย 20 – 29 ป เปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - ระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน ไดแก รายไดครวเรอนต า รายไดครวเรอนสง (ใชรายไดครวเรอน

ปานกลางเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - อาชพ เชน นายจาง ลกจางรฐบาล (ใชนกเรยน/นกศกษาเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - ภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน และภาคใต (ใชกรงเทพฯ และปรมณฑลเปน

Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - เพศ ไดแก เพศหญง (ใชเพศชายเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ)

รอยละ ทกษะทางการเงน

รอยละ ความรทางการเงน

รอยละ พฤตกรรมทางการเงน

รอยละ ทศนคตทางการเงน

ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -3.250***

(0.409) -6.078*** (0.761)

-2.865*** (0.536)

0.017 (0.409)

มธยมศกษาตอนตน 0.621 (0.526)

2.328** (0.979)

-0.489 (0.689)

0.23 (0.526)

อนปรญญา 5.708*** (0.774)

11.803*** (1.44)

4.605*** (1.013)

-0.841 (0.773)

ปรญญาตรขนไป 8.418*** (0.554)

15.828*** (1.032)

7.093*** (0.726)

0.431 (0.554)

54





การศกษาอน ๆ เชน ไมไดรบการศกษาอยางเปนทางการ

-6.611** (2.785)

-25.068*** (5.182)

-0.992 (3.647)

9.114*** (2.783)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป -2.149

(1.421) -5.805** (2.644)

-0.002 (1.861)

-0.895 (1.42)

30 – 39 ป 1.713*** (0.634)

1.428 (1.18)

1.984** (0.83)

1.624** (0.633)

40 – 49 ป 3.184*** (0.617)

2.176* (1.148)

4.521*** (0.808)

2.189*** (0.616)

50 – 59 ป 2.009*** (0.629)

-0.843 (1.171)

3.985*** (0.824)

2.446*** (0.629)

60 – 69 ป 1.550** (0.69)

-4.246*** (1.284)

5.672*** (0.904)

2.247*** (0.69)

70 – 79 ป 0.286 (0.832)

-8.511*** (1.548)

6.027*** (1.089)

2.269*** (0.831)

80 – 89 ป -1.764 (1.177)

-12.919*** (2.19)

4.988*** (1.541)

1.696 (1.176)

90 – 99 ป -0.892 (3.557)

-17.763*** (6.62)

8.050* (4.659)

6.633* (3.555)

รายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน (REF = รายไดครวเรอนปานกลาง) รายไดครวเรอนต า -7.890***

(0.359) -11.995***

(0.668) -7.938***

(0.47) -2.057*** (0.359)

รายไดครวเรอนสง 6.374*** (0.388)

9.513*** (0.723)

6.372*** (0.509)

1.984*** (0.388)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง 5.178***

(1.459) 0.305 (2.715)

9.780*** (1.911)

3.716** (1.458)

ธรกจสวนตว 2.122* (1.191)

-5.328** (2.217)

7.616*** (1.56)

2.660** (1.191)

ชวยธรกจในครวเรอน 2.075 (1.264)

-5.392** (2.352)

7.245*** (1.656)

3.225** (1.263)

ลกจางรฐบาล 4.079*** (1.251)

-1.249 (2.328)

9.346*** (1.638)

2.057* (1.25)

ลกจางรฐวสาหกจ 3.256 (2.454)

-2.059 (4.567)

9.259*** (3.214)

-0.108 (2.453)

ลกจางเอกชน -1.114 (1.18)

-9.477*** (2.197)

3.792** (1.546)

1.762 (1.18)

แมบาน/ท างานบาน -2.231* (1.245)

-10.198*** (2.317)

1.617 (1.631)

1.995 (1.244)

คนชรา -3.075** (1.299)

-12.293*** (2.418)

1.46 (1.702)

1.666 (1.298)

คนปวย/คนพการ -6.534*** (1.702)

-14.059*** (3.166)

-4.394** (2.228)

0.149 (1.7)

55





ก าลงหางานท า 5.034*** (1.556)

1.814 (2.895)

8.903*** (2.037)

2.579* (1.555)

ไมสมครใจท างาน -4.265* (2.355)

-13.810*** (4.383)

0.124 (3.084)

1.196 (2.353)

อาชพอน ๆ 3.422 (5.534)

-6.216 (10.298)

16.246** (7.247)

-6.167 (5.53)

ภาค (REF = กรงเทพฯ และปรมณฑล) ภาคกลาง -5.000***

(0.514) -6.654*** (0.956)

-5.398*** (0.673)

-1.966*** (0.513)

ภาคเหนอ -2.257*** (0.52)

-2.680*** (0.968)

-1.989*** (0.681)

-2.146*** (0.52)

ภาคอสาน -4.334*** (0.518)

-5.390*** (0.964)

-3.341*** (0.678)

-4.643*** (0.518)

ภาคใต -2.534*** (0.552)

-2.344** (1.028)

-2.926*** (0.723)

-2.097*** (0.552)

เพศ (REF = เพศชาย) เพศหญง 0.444

(0.295) -1.694*** (0.549)

1.690*** (0.386)

1.193*** (0.295)

Constant 62.386*** (1.256)

63.819*** (2.338)

55.592*** (1.645)

72.609*** (1.255)

Observations 10876 10876 10876 10876 Adjusted R-squared 0.259 0.259 0.155 0.025 หมายเหต *** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 คาในวงเลบแสดงถง Standard errors 1. Benchmark ทใชในการเปรยบเทยบ (Reference Variables) ไดแก เพศชาย ชวงอาย 20 – 29 ป ระดบการศกษามธยมศกษาตอนปลาย ระดบรายไดครวเรอนเฉลยปานกลาง อาชพนกเรยน/นกศกษา และภมภาคกรงเทพฯและปรมณฑล 2. ตวแปรควบคม ไดแก เพศ ชวงอาย ระดบการศกษา ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน อาชพ และภาค

56 ภาคผนวกท 3: การทดสอบ Regression เพอหาสถานภาพทมความสมพนธตอโอกาสในการตอบค าถามถกตอง

ส าหรบทเปนจดออนของคนไทย

ผลการทดสอบ Logistic Regression เพอหาตวแปรตน (Xi) ทมความสมพนธตอความนาจะเปนในการตอบค าถามถกตองในแตละหวขอ (P(Y=1)) โดยค าถามทน ามาทดสอบความสมพนธประกอบดวยค าถามดานความร ทางการเงน ทงหมด 5 ขอ ไดแก 1) มลคาของเงนตามกาลเวลา 2) นยามเงนเฟอ 3) ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน 4) ความเสยงและผลตอบแทน และ 5) การกระจายความเสยงในการลงทน และค าถามดานพฤตกรรมทางการเงน 5 ขอ ไดแก 1) จดสรรเงนกอนใช 2) เลอกวธการออมทเหมาะสม 3) ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช 4) เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ 5) ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ โดยสามารถแสดงเปนสมการตวอยางได ดงน

แบบจ าลอง :

𝑃(𝑌 = 1|𝑋) =𝑒𝑧

1 + 𝑒𝑧

โดยท Z = a + b1(ประถมศกษาและต ากวา) +…+ b6(10-19 ป) +… + b14(รายไดครวเรอนต า) +…+ b16(นายจาง) +…+ b28(ภาคกลาง) +…+ b32(เพศหญง)

P(Y=1) = ความนาจะเปนทผตอบค าถามจะตอบค าถามถกตอง P(Y=0) = ความนาจะเปนทผตอบค าถามจะตอบค าถามผด

ตวแปรตาม (Y) :

หวขอดานความรทางการเงน 1) มลคาของเงนตามกาลเวลา 2) นยามเงนเฟอ 3) ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน 4) ความเสยงและผลตอบแทน และ 5) การกระจายความเสยงในการลงทน

หวขอดานพฤตกรรมทางการเงน 1) จดสรรเงนกอนใช 2) เลอกวธการออมทเหมาะสม 3) ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช 4) เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ และ 5) ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ

ตวแปรตน (Xi) :

- ระดบการศกษา ไดแก ประถมศกษาและต ากวา มธยมศกษาตอนตน อนปรญญา ปรญญาตรขนไป การศกษาอน ๆ เชน ไมไดรบการศกษาอยางเปนทางการ (ใชมธยมศกษาตอนปลายเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ)

- ชวงอาย เชน 10 – 19 ป 30 – 39 ป (ใชอาย 20 – 29 ป เปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - ระดบรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน ไดแก รายไดครวเรอนต า รายไดครวเรอนสง (ใชรายได

ครวเรอนปานกลางเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - อาชพ เชน นายจาง ลกจางรฐบาล (ใชนกเรยน/นกศกษาเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - ภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน และภาคใต (ใชกรงเทพฯ และปรมณฑลเปน

Benchmark ในการเปรยบเทยบ) - เพศ ไดแก เพศหญง (ใชเพศชายเปน Benchmark ในการเปรยบเทยบ)

57 มลคาของเงน

ตามกาลเวลา นยามเงนเฟอ

Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -0.163**

(0.061) 0.850** (0.052)

-0.533*** (0.061)

0.587*** (0.036)


1.062 (0.081)

-0.025 (0.076)

0.976 (0.074)

อนปรญญา 0.402*** (0.11)

1.495*** (0.165)

0.739*** (0.118)

2.093*** (0.246)

ปรญญาตรขนไป 0.609*** (0.08)

1.839*** (0.147)

1.218*** (0.089)

3.380*** (0.302)


-1.312* (0.55)

0.269* (0.148)

-1.140* (0.512)

0.320* (0.164)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป 0.292

(0.205) 1.34

(0.274) -0.187 (0.217)

0.83 (0.18)

30 – 39 ป 0.053 (0.092)

1.054 (0.097)

0.044 (0.096)

1.045 (0.1)

40 – 49 ป 0.04 (0.09)

1.041 (0.094)

0.112 (0.093)

1.119 (0.105)

50 – 59 ป 0.005 (0.092)

1.005 (0.093)

0.056 (0.096)

1.058 (0.101)

60 – 69 ป -0.127 (0.103)

0.881 (0.09)

-0.078 (0.106)

0.925 (0.098)

70 – 79 ป -0.453*** (0.13)

0.636*** (0.083)

-0.201 (0.132)

0.818 (0.108)

80 – 89 ป -0.529** (0.204)

0.589** (0.121)

-0.671** (0.216)

0.511** (0.111)

90 – 99 ป -0.853 (0.767)

0.426 (0.327)

-0.829 (0.771)

0.437 (0.337)


(0.058) 0.601*** (0.035)

-0.581*** (0.059)

0.560*** (0.033)


1.373*** (0.077)

0.684*** (0.059)

1.982*** (0.117)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง 0.232

(0.212) 1.261 (0.268)

0.115 (0.227)

1.122 (0.255)

ธรกจสวนตว -0.047 (0.174)

0.954 (0.166)

-0.213 (0.185)

0.809 (0.149)


1.018 (0.188)

-0.173 (0.195)

0.841 (0.164)

58 มลคาของเงน

ตามกาลเวลา นยามเงนเฟอ

Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ลกจางรฐบาล 0.112

(0.182) 1.118 (0.203)

0.049 (0.197)

1.05 (0.206)

ลกจางรฐวสาหกจ -0.419 (0.353)

0.658 (0.232)

0.569 (0.455)

1.767 (0.803)


0.834 (0.143)

-0.362* (0.183)

0.696* (0.128)

แมบาน/ท างานบาน -0.283 (0.182)

0.753 (0.137)

-0.380* (0.193)

0.684* (0.132)

คนชรา -0.367 (0.196)

0.693 (0.136)

-0.500* (0.205)

0.607* (0.124)

คนปวย/คนพการ -0.327 (0.267)

0.721 (0.193)

-0.448 (0.275)

0.639 (0.176)

ก าลงหางานท า 0.224 (0.226)

1.251 (0.283)

0.489 (0.259)

1.631 (0.422)

ไมสมครใจท างาน -0.24 (0.358)

0.787 (0.282)

-0.849* (0.393)

0.428* (0.168)

อาชพอน ๆ -1.475 (1.112)

0.229 (0.254)

0.277 (0.872)

1.319 (1.15)


(0.076) 0.630*** (0.048)

-0.329*** (0.08)

0.720*** (0.058)

ภาคเหนอ -0.422*** (0.077)

0.656*** (0.05)

-0.279*** (0.081)

0.757*** (0.062)

ภาคอสาน -0.644*** (0.077)

0.525*** (0.041)

-0.077 (0.081)

0.926 (0.075)

ภาคใต -0.314*** (0.081)

0.730*** (0.059)

-0.012 (0.085)

0.988 (0.084)

เพศ (REF = เพศชาย) เพศหญง -0.104*

(0.044) 0.902* (0.04)

-0.108* (0.046)

0.898* (0.041)

Constant 0.119 (0.183)

1.127 (0.206)

0.229 (0.196)

1.257 (0.246)

Observations 10876 10876 10876 10876 หมายเหต *** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 99 ** สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 95 * สถานภาพของบคคลทมผลตอคะแนนทกษะทางการเงนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 คาในวงเลบแสดงถง Standard errors 1. Benchmark ทใชในการเปรยบเทยบ (Reference Variables) ไดแก เพศชาย ชวงอาย 20 – 29 ป ระดบการศกษามธยมศกษาตอนปลาย ระดบรายไดครวเรอนเฉลยปานกลาง อาชพนกเรยน/นกศกษา และภมภาคกรงเทพฯและปรมณฑล 2. ตวแปรควบคม ไดแก เพศ ชวงอาย ระดบการศกษา ระดบรายไดเฉลยของครวเรอน อาชพ และภาค

59 ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน ความเสยงและผลตอบแทน Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -0.186**

(0.062) 0.831** (0.051)

-0.288*** (0.059)

0.750*** (0.045)


1.028 (0.08)

0.119 (0.076)

1.126 (0.086)

อนปรญญา 0.410*** (0.11)

1.507*** (0.166)

0.458*** (0.118)

1.580*** (0.187)

ปรญญาตรขนไป 0.361*** (0.08)

1.435*** (0.115)

0.927*** (0.09)

2.526*** (0.228)


-1.101* (0.547)

0.333* (0.182)

-0.766 (0.421)

0.465 (0.196)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป -0.163

(0.215) 0.85

(0.183) -0.27

(0.211) 0.763 (0.161)

30 – 39 ป 0.009 (0.093)

1.009 (0.094)

0.083 (0.095)

1.086 (0.103)

40 – 49 ป 0.078 (0.091)

1.081 (0.098)

0.093 (0.092)

1.097 (0.101)

50 – 59 ป -0.108 (0.093)

0.897 (0.084)

-0.003 (0.094)

0.997 (0.094)

60 – 69 ป -0.105 (0.103)

0.9 (0.093)

-0.134 (0.102)

0.874 (0.089)

70 – 79 ป -0.401** (0.13)

0.670** (0.087)

-0.231 (0.125)

0.793 (0.099)

80 – 89 ป -0.569** (0.205)

0.566** (0.116)

-0.471* (0.186)

0.624* (0.116)

90 – 99 ป -1.708 (1.039)

0.181 (0.188)

-0.53 (0.594)

0.588 (0.349)


(0.057) 0.721*** (0.041)

-0.638*** (0.053)

0.528*** (0.028)

รายไดครวเรอนสง 0.142* (0.057)

1.153* (0.065)

0.574*** (0.06)

1.776*** (0.106)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง 0.158

(0.214) 1.171 (0.25)

-0.171 (0.228)

0.843 (0.192)

ธรกจสวนตว -0.017 (0.176)

0.983 (0.173)

-0.324 (0.185)

0.724 (0.134)


1.006 (0.188)

-0.403* (0.195)

0.669* (0.13)

ลกจางรฐบาล 0.037 (0.184)

1.038 (0.19)

-0.066 (0.199)

0.936 (0.186)

60 ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน ความเสยงและผลตอบแทน Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ลกจางรฐวสาหกจ -0.649

(0.37) 0.523 (0.193)

0.677 (0.52)

1.969 (1.025)


0.846 (0.147)

-0.572** (0.184)

0.564** (0.104)


0.832 (0.154)

-0.598** (0.192)

0.550** (0.106)

คนชรา -0.304 (0.197)

0.738 (0.146)

-0.702*** (0.201)

0.496*** (0.1)


0.752 (0.203)

-0.804** (0.264)

0.447** (0.118)

ก าลงหางานท า -0.037 (0.228)

0.963 (0.22)

-0.217 (0.247)

0.805 (0.199)

ไมสมครใจท างาน -0.221 (0.367)

0.802 (0.294)

-1.091** (0.368)

0.336** (0.124)

อาชพอน ๆ 0.229 (0.801)

1.258 (1.007)

-0.319 (0.834)

0.727 (0.607)


(0.078) 0.760*** (0.059)

-0.384*** (0.078)

0.681*** (0.053)

ภาคเหนอ 0.034 (0.078)

1.035 (0.081)

-0.202** (0.079)

0.817** (0.064)

ภาคอสาน 0.01 (0.078)

1.01 (0.078)

-0.383*** (0.078)

0.682*** (0.053)

ภาคใต -0.039 (0.082)

0.961 (0.079)

-0.210* (0.083)

0.811* (0.068)

เพศ (REF = เพศชาย) เพศหญง -0.046

(0.045) 0.955 (0.043)

-0.076 (0.044)

0.927 (0.041)

Constant -0.386* (0.185)

0.680* (0.126)

0.900*** (0.197)

2.460*** (0.486)


61 การกระจายความเสยงในการลงทน จดสรรเงนกอนใช Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -0.367***

(0.061) 0.693*** (0.042)

-0.133 (0.071)

0.876 (0.062)


1.127 (0.086)

-0.062 (0.093)

0.94 (0.087)

อนปรญญา 0.609*** (0.115)

1.838*** (0.212)

0.205 (0.126)

1.227 (0.155)

ปรญญาตรขนไป 0.929*** (0.085)

2.532*** (0.216)

0.606*** (0.088)

1.832*** (0.161)


-0.895 (0.477)

0.408 (0.195)

0.261 (0.476)

1.298 (0.618)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป -0.402

(0.22) 0.669 (0.147)

-0.147 (0.345)

0.863 (0.298)

30 – 39 ป 0.188* (0.094)

1.207* (0.114)

0.109 (0.114)

1.115 (0.127)

40 – 49 ป 0.256** (0.092)

1.291** (0.119)

0.326** (0.11)

1.385** (0.153)

50 – 59 ป 0.111 (0.094)

1.118 (0.105)

0.297** (0.113)

1.346** (0.152)

60 – 69 ป 0.02 (0.104)

1.021 (0.106)

0.453*** (0.123)

1.574*** (0.194)

70 – 79 ป -0.128 (0.129)

0.88 (0.114)

0.804*** (0.144)

2.235*** (0.323)

80 – 89 ป -0.212 (0.198)

0.809 (0.16)

0.934*** (0.205)

2.545*** (0.521)

90 – 99 ป -0.849 (0.772)

0.428 (0.33)

1.264* (0.595)

3.538* (2.107)


(0.057) 0.530*** (0.03)

-0.463*** (0.069)

0.629*** (0.043)


1.713*** (0.099)

0.481*** (0.06)

1.617*** (0.098)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง -0.004

(0.223) 0.996 (0.222)

1.318*** (0.316)

3.737*** (1.18)

ธรกจสวนตว -0.374* (0.181)

0.688* (0.124)

1.258*** (0.288)

3.517*** (1.013)

ชวยธรกจในครวเรอน -0.414* (0.192)

0.661* (0.127)

1.230*** (0.297)

3.421*** (1.016)

ลกจางรฐบาล 0.058 (0.192)

1.059 (0.204)

1.378*** (0.292)

3.966*** (1.16)

62 การกระจายความเสยงในการลงทน จดสรรเงนกอนใช Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ลกจางรฐวสาหกจ 0.661

(0.463) 1.937 (0.897)

1.337** (0.43)

3.808** (1.636)

ลกจางเอกชน -0.525** (0.179)

0.592** (0.106)

1.068*** (0.287)

2.910*** (0.835)

แมบาน/ท างานบาน -0.629*** (0.189)

0.533*** (0.101)

0.992*** (0.295)

2.696*** (0.797)

คนชรา -0.681*** (0.201)

0.506*** (0.102)

0.824** (0.302)

2.279** (0.689)

คนปวย/คนพการ -1.114*** (0.289)

0.328*** (0.095)

1.005** (0.368)

2.732** (1.006)


1.039 (0.251)

1.521*** (0.322)

4.575*** (1.472)

ไมสมครใจท างาน -0.742* (0.373)

0.476* (0.178)

1.534*** (0.439)

4.636*** (2.037)

อาชพอน ๆ 0.065 (0.842)

1.067 (0.899)

1.391 (0.895)

4.017 (3.597)


(0.078) 0.710*** (0.055)

-0.103 (0.086)

0.902 (0.077)

ภาคเหนอ -0.231** (0.079)

0.794** (0.063)

-0.145 (0.088)

0.865 (0.076)

ภาคอสาน -0.323*** (0.079)

0.724*** (0.057)

-0.416*** (0.089)

0.660*** (0.059)

ภาคใต -0.048 (0.083)

0.953 (0.079)

-0.382*** (0.094)

0.683*** (0.065)


(0.045) 0.929 (0.042)

0.09 (0.051)

1.094 (0.056)

Constant 0.349 (0.191)

1.418 (0.271)

-2.601*** (0.294)

0.074*** (0.022)


63 เลอกวธการออมทเหมาะสม ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -0.205***

(0.059) 0.815*** (0.048)

-0.228*** (0.059)

0.796*** (0.047)

มธยมศกษาตอนตน -0.014 (0.077)

0.986 (0.076)

-0.196** (0.076)

0.822** (0.062)

อนปรญญา 0.141 (0.115)

1.152 (0.132)

0.153 (0.111)

1.165 (0.129)

ปรญญาตรขนไป 0.600*** (0.086)

1.823*** (0.157)

0.528*** (0.08)

1.696*** (0.136)


-0.05 (0.401)

0.951 (0.382)

0.245 (0.393)

1.278 (0.503)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป -0.003

(0.215) 0.997 (0.214)

0.251 (0.203)

1.286 (0.261)

30 – 39 ป 0.200* (0.092)

1.222* (0.113)

-0.129 (0.091)

0.879 (0.08)

40 – 49 ป 0.298*** (0.09)

1.347*** (0.121)

-0.096 (0.089)

0.909 (0.08)

50 – 59 ป 0.410*** (0.092)

1.507*** (0.139)

0.041 (0.09)

1.042 (0.094)

60 – 69 ป 0.657*** (0.101)

1.929*** (0.195)

0.451*** (0.099)

1.569*** (0.155)

70 – 79 ป 0.730*** (0.122)

2.076*** (0.254)

0.746*** (0.12)

2.108*** (0.254)

80 – 89 ป 0.813*** (0.171)

2.256*** (0.385)

0.913*** (0.173)

2.491*** (0.432)

90 – 99 ป 0.893 (0.503)

2.442 (1.228)

1.708** (0.647)

5.520** (3.574)


(0.052) 0.574*** (0.03)

-0.174*** (0.052)

0.841*** (0.044)


1.471*** (0.087)

0.268*** (0.056)

1.308*** (0.073)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง 1.324***

(0.223) 3.757*** (0.839)

-0.022 (0.212)

0.978 (0.208)

ธรกจสวนตว 1.073*** (0.178)

2.924*** (0.52)

-0.373* (0.173)

0.689* (0.119)

ชวยธรกจในครวเรอน 1.150*** (0.188)

3.158*** (0.595)

-0.431* (0.184)

0.650* (0.119)

ลกจางรฐบาล 1.243*** (0.189)

3.464*** (0.654)

-0.387* (0.182)

0.679* (0.123)

64 เลอกวธการออมทเหมาะสม ไมเคยประสบปญหาเงนไมพอใช Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ลกจางรฐวสาหกจ 0.958*

(0.381) 2.606* (0.993)

0.082 (0.366)

1.086 (0.397)

ลกจางเอกชน 0.635*** (0.176)

1.887*** (0.332)

-0.512** (0.172)

0.599** (0.103)

แมบาน/ท างานบาน 0.547** (0.185)

1.729** (0.32)

-0.266 (0.181)

0.766 (0.138)

คนชรา 0.480* (0.193)

1.617* (0.312)

-0.037 (0.189)

0.964 (0.182)

คนปวย/คนพการ 0.018 (0.258)

1.018 (0.263)

-0.167 (0.245)

0.847 (0.207)

ก าลงหางานท า 1.311*** (0.256)

3.709*** (0.949)

0.231 (0.244)

1.26 (0.308)

ไมสมครใจท างาน 0.511 (0.344)

1.667 (0.573)

-0.507 (0.341)

0.603 (0.205)

อาชพอน ๆ 0.852 (0.799)

2.343 (1.872)

0.189 (0.797)

1.208 (0.963)


(0.076) 0.654*** (0.05)

-0.337*** (0.075)

0.714*** (0.053)

ภาคเหนอ -0.096 (0.077)

0.909 (0.07)

-0.278*** (0.075)

0.757*** (0.057)

ภาคอสาน -0.290*** (0.077)

0.748*** (0.057)

-0.605*** (0.076)

0.546*** (0.041)

ภาคใต -0.283*** (0.082)

0.753*** (0.062)

-0.455*** (0.08)

0.635*** (0.051)

เพศ (REF = เพศชาย) เพศหญง 0.05

(0.043) 1.051 (0.046)

-0.015 (0.043)

0.985 (0.042)

Constant -0.687*** (0.187)

0.503*** (0.094)

0.529** (0.183)

1.697** (0.311)


65 เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอน

ตดสนใจ Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ระดบการศกษา (REF = มธยมศกษาตอนปลาย) ประถมศกษาและต ากวา -0.296***

(0.067) 0.744*** (0.05)

-0.094 (0.059)

0.91 (0.054)

มธยมศกษาตอนตน -0.038 (0.084)

0.963 (0.081)

-0.056 (0.075)

0.946 (0.071)

อนปรญญา 0.551*** (0.114)

1.734*** (0.198)

0.317** (0.112)

1.373** (0.154)

ปรญญาตรขนไป 0.636*** (0.083)

1.889*** (0.157)

0.279*** (0.08)

1.322*** (0.106)


-1.569* (0.746)

0.208* (0.155)

-0.592 (0.409)

0.553 (0.226)

ชวงอาย (REF = 20 – 29 ป) 10 – 19 ป -0.095

(0.255) 0.909 (0.231)

-0.103 (0.207)

0.902 (0.187)

30 – 39 ป 0.117 (0.101)

1.124 (0.113)

-0.024 (0.091)

0.977 (0.089)

40 – 49 ป 0.273** (0.099)

1.314** (0.129)

0.083 (0.089)

1.086 (0.096)

50 – 59 ป 0.088 (0.102)

1.092 (0.111)

-0.006 (0.091)

0.994 (0.09)

60 – 69 ป 0.138 (0.114)

1.148 (0.13)

-0.04 (0.099)

0.961 (0.095)

70 – 79 ป 0.052 (0.142)

1.053 (0.149)

-0.207 (0.121)

0.813 (0.098)

80 – 89 ป -0.299 (0.236)

0.742 (0.175)

-0.339 (0.179)

0.713 (0.127)

90 – 99 ป 0.451 (0.656)

1.57 (1.03)

-0.153 (0.548)

0.858 (0.471)


(0.067) 0.541*** (0.036)

-0.520*** (0.052)

0.595*** (0.031)


1.655*** (0.096)

0.317*** (0.056)

1.372*** (0.077)

อาชพ (REF = นกเรยน/นกศกษา) นายจาง 0.472*

(0.235) 1.603* (0.377)

0.608** (0.212)

1.837** (0.389)

ธรกจสวนตว 0.27 (0.198)

1.309 (0.259)

0.341* (0.172)

1.407* (0.242)


1.244 (0.261)

0.3 (0.182)

1.35 (0.246)

66 เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอน

ตดสนใจ Coeff. Odds ratio Coeff. Odds ratio ลกจางรฐบาล 0.457*

(0.204) 1.580* (0.322)

0.401* (0.181)

1.494* (0.27)

ลกจางรฐวสาหกจ 0.358 (0.371)

1.431 (0.531)

0.633 (0.377)

1.883 (0.71)

ลกจางเอกชน 0.241 (0.196)

1.273 (0.249)

0.326 (0.171)

1.386 (0.237)


0.803 (0.169)

-0.282 (0.181)

0.754 (0.137)

คนชรา 0.015 (0.221)

1.016 (0.225)

-0.029 (0.189)

0.972 (0.184)


0.948 (0.298)

-0.412 (0.262)

0.662 (0.173)


1.274 (0.314)

0.295 (0.225)

1.343 (0.302)

ไมสมครใจท างาน 0.407 (0.386)

1.502 (0.579)

-0.193 (0.349)

0.825 (0.288)

อาชพอน ๆ 1.424 (0.837)

4.153 (3.475)

1.152 (0.877)

3.163 (2.775)


(0.081) 0.493*** (0.04)

-0.736*** (0.075)

0.479*** (0.036)

ภาคเหนอ -0.644*** (0.083)

0.525*** (0.043)

-0.391*** (0.076)

0.676*** (0.051)

ภาคอสาน -0.401*** (0.081)

0.670*** (0.054)

-0.186* (0.075)

0.831* (0.062)

ภาคใต -0.787*** (0.088)

0.455*** (0.04)

-0.806*** (0.081)

0.447*** (0.036)


(0.048) 0.994 (0.048)

0.002 (0.043)

1.002 (0.043)

Constant -0.753*** (0.204)

0.471*** (0.096)

0.23 (0.181)

1.259 (0.228)


67

ภาคผนวกท 4: คะแนนเฉลยทกษะทางการเงนและองคประกอบจ าแนกตามจงหวด

ภาค จงหวด คะแนนเฉลย ทกษะทางการเงน

คะแนนเฉลย ความรทาง

การเงน

คะแนนเฉลย พฤตกรรมทาง

การเงน

คะแนนเฉลย ทศนคตทาง

การเงน รวมทงประเทศ 12.8 3.4 5.6 3.8

กรงเทพฯ และปรมณฑล 13.3 3.8 5.7 3.8

กรงเทพฯ และปรมณฑล

ปทมธาน 11.6 3.4 4.5 3.8

นครปฐม 13.3 3.6 5.9 3.8

กรงเทพมหานคร 13.5 3.9 5.7 3.8

นนทบร 13.5 3.7 6.0 3.9

สมทรปราการ 13.9 3.7 6.4 3.8

สมทรสาคร 14.1 4.0 6.0 4.1

ภาคเหนอ 12.9 3.4 5.7 3.8

ภาคเหนอ

พะเยา 11.9 2.5 5.1 4.3

เชยงราย 12.0 3.3 5.0 3.8

ก าแพงเพชร 12.1 3.3 5.0 3.8

เพชรบรณ 12.2 3.2 5.3 3.7

เชยงใหม 12.5 3.1 5.5 4.0

นครสวรรค 12.5 3.4 5.7 3.4

ล าพน 12.5 3.5 5.5 3.5

นาน 12.6 2.5 6.4 3.7

ตาก 12.7 3.0 5.8 3.8

ล าปาง 12.7 3.9 5.5 3.2

อทยธาน 12.9 3.8 5.4 3.7

แพร 13.0 3.7 5.5 3.8

พษณโลก 13.0 3.8 5.2 4.0

แมฮองสอน 13.2 3.3 6.1 3.8

สโขทย 13.3 3.3 6.1 3.9

อตรดตถ 14.6 4.4 6.6 3.6

พจตร 15.1 4.3 6.5 4.2 ภาคใต 13.3 3.8 5.7 3.8

ภาคใต

นราธวาส 10.0 1.4 5.0 3.5

ระนอง 11.1 3.0 4.7 3.4

สตล 12.6 3.7 5.2 3.7

ปตตาน 12.7 2.9 5.9 3.9

กระบ 12.8 3.9 5.2 3.6

พงงา 13.1 4.3 5.0 3.8

68



การเงน


การเงน


การเงน

ยะลา 13.7 4.2 6.2 3.3

พทลง 13.8 3.7 6.2 3.9

ชมพร 14.0 4.2 5.9 3.8

ภเกต 14.1 4.8 5.5 3.8

ตรง 14.2 4.3 6.0 4.0

นครศรธรรมราช 14.3 4.2 6.1 4.0

สงขลา 14.6 4.3 6.4 3.9

สราษฎรธาน 15.0 4.4 6.4 4.1 ภาคกลาง 12.5 3.3 5.4 3.8

ภาคกลาง

สมทรสงคราม 9.3 1.8 4.1 3.4

ชลบร 10.7 2.7 4.4 3.6

นครนายก 11.4 3.0 4.6 3.8

ลพบร 11.6 2.9 4.8 3.8

สพรรณบร 11.6 3.0 5.0 3.6

จนทบร 11.7 2.3 5.8 3.5

ประจวบครขนธ 12.0 2.9 5.3 3.8

สระแกว 12.3 3.9 4.8 3.7

กาญจนบร 12.5 3.1 5.5 3.9

อางทอง 12.5 4.0 4.9 3.6

ปราจนบร 12.6 3.3 5.6 3.7

เพชรบร 12.9 3.4 5.6 3.9

ฉะเชงเทรา 13.0 3.5 5.7 3.7

ราชบร 13.0 3.7 5.6 3.8

ชยนาท 13.2 3.2 6.0 4.0

สระบร 13.2 3.7 5.7 3.8

พระนครศรอยธยา 13.4 3.6 5.8 4.0

ตราด 13.5 3.8 5.6 4.1

สงหบร 14.1 3.9 6.1 4.1

ระยอง 14.2 3.8 6.7 3.7 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 12.4 3.2 5.5 3.6

ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ

บรรมย 8.5 1.1 4.1 3.4

เลย 11.2 2.7 5.3 3.3

นครพนม 11.3 2.7 5.2 3.3

อดรธาน 11.3 2.4 5.1 3.8

69



การเงน


การเงน


การเงน

สรนทร 11.4 3.3 5.1 3.1

หนองบวล าภ 11.6 3.4 4.4 3.8

กาฬสนธ 11.9 2.3 5.7 3.8

หนองคาย 11.9 3.1 5.1 3.7

ศรสะเกษ 12.0 2.8 5.6 3.6

บงกาฬ 12.5 3.5 5.6 3.5

ยโสธร 12.7 2.9 6.2 3.7

ชยภม 13.1 3.6 5.8 3.7

สกลนคร 13.1 3.4 5.8 3.8

อบลราชธาน 13.2 3.4 5.8 4.0

นครราชสมา 13.3 3.8 5.6 4.0

รอยเอด 13.3 3.2 6.7 3.4

อ านาจเจรญ 13.5 3.9 5.8 3.8

ขอนแกน 13.7 4.3 5.1 4.2

มหาสารคาม 13.7 4.4 5.8 3.5

มกดาหาร 13.8 3.9 6.5 3.5

หมายเหต 1. คะแนนเฉลยของทกษะทางการเงนในบางจงหวดตางกบผลรวมของคะแนนเฉลยองคประกอบทางการเงนเนองจากการปดเศษในการค านวน 2. ขอมลเรยงล าดบจากจงหวดทมคะแนนทกษะทางการเงนต าสดไปจงหวดทมคะแนนทกษะทางการเงนสงสดในภาคเดยวกน

70

ภาคผนวกท 5: ตารางเปรยบเทยบความแตกตางของค าถามและการค านวณคะแนนของป 2556 และ 2559

ป 2556 ป 2559 ภาพรวมทกษะทางการเงน - องคประกอบ ประกอบดวย 3 ดาน ไดแก

1. ดานความรทางการเงน 2. ดานพฤตกรรมทางการเงน 3. ดานทศนคตทางการเงน

ประกอบดวย 3 ดาน ไดแก 1. ดานความรทางการเงน 2. ดานพฤตกรรมทางการเงน 3. ดานทศนคตทางการเงน

- การคดคะแนน คะแนนเตม 22 คะแนน คะแนนเตม 21 คะแนน ดานความรทางการเงน - ขอค าถาม

- ขอค าถามทใชค านวณคะแนน ประกอบดวย: 1. การหาร 2. มลคาของเงนตามกาลเวลา 3. ค านวณดอกเบยของสนเชอ 4. ค านวณเงนตนและดอกเบย 5. ค านวณดอกเบยทบตน 6. ขอมลเครดต 7. นโยบายคมครองเงนฝาก

- ก าหนดใหการหารเปนขอวดความรทางการเงนพนฐานแตไมน ามาคดคะแนน - เพมการค านวณคะแนนเกยวกบการวดความรความเขาใจดานความเสยงและผลตอบแทน นยามเงนเฟอ และการกระจายความเสยง - ปรบวธการคดคะแนนหวขอมลคาของเงนตามกาลเวลา โดยผตอบมโอกาสไดคะแนนเมอตอบไมตรงกบเฉลยแตมเหตผลอนประกอบดวย - ขอค าถามทใชค านวณคะแนน ประกอบดวย: 1. มลคาของเงนตามกาลเวลา 2. ค านวณดอกเบยสนเชอ 3. ค านวณเงนตนและดอกเบยเงนฝาก 4. ค านวณดอกเบยเงนฝากทบตน 5. นยามเงนเฟอ 6. ความเสยงและผลตอบแทน 7. การกระจายความเสยงในการลงทน - ส าหรบค าถามเกยวกบขอมลเครดตและนโยบายคมครองเงนฝากซงเปนค าถามในบรบทของประเทศไทย ไมน าไปคดคะแนนความรทางการเงน

- การคดคะแนน คะแนนเตม 8 คะแนน คะแนนเตม 7 คะแนน ดานพฤตกรรมทางการเงน - ขอค าถาม - ขอค าถามทใชค านวณคะแนน

ประกอบดวย: 1. ไตรตรองกอนซอ 2. ช าระคาใชจายตรงเวลา 3. ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด

- เพมขอค าถามศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจในการพจารณาใหคะแนนรวมกบค าถามการเปรยบเทยบขอมลกอนซอ (ขอ 7) เพอศกษาพฤตกรรมเชงลกมากขน

71

ป 2556 ป 2559 4. ตงเปาหมายระยะยาว 5. ตดสนใจทางการเงนและการจดท า

บญชรายรบ-รายจาย 6. มการออม 7. เปรยบเทยบขอมลกอนการซอ 8. ไมกเมอเงนไมพอใช

- ปรบการใหคะแนนในหวขอไมกเงนเมอเงนไมพอใช โดยใหความส าคญกบวธการแกปญหาหากเงนไมพอใช - ขอค าถามทใชค านวณคะแนน ประกอบดวย: 1. ตดสนใจทางการเงนและจดสรรเงน

กอนใช 2. เลอกวธการออมทเหมาะสม 3. ไตรตรองกอนซอ 4. ช าระคาใชจายตรงเวลา 5. ดแลการเงนของตนเองอยางใกลชด 6. ตงเปาหมายระยะยาว 7. เปรยบเทยบขอมลกอนการซอและ

ศกษาขอมลจากแหลงทเหมาะสมกอนตดสนใจ

8. ไมกเมอเงนไมพอใช - การคดคะแนน คะแนนเตม 9 คะแนน คะแนนเตม 9 คะแนน

ดานทศนคตทางการเงน - ขอค าถาม

- ขอค าถามทใชค านวณคะแนนมเพยงขอเดยว เนองดวยขอจ ากดดานความยาวของแบบสอบถาม:

5 “ฉนมความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต”

- เพมค าถามทศนคตอก 2 ขอ เพอใหครบถวนตามกรอบของ OECD - ขอค าถามทใชค านวณคะแนน ประกอบดวย: 1. ฉนมชวตอยเพอวนนและไมไดคดวางแผนส าหรบอนาคต

6 2. ทานมความสขในการใชเงนมากกวาเกบออมเพออนาคต 3. มเงนตองรบใช

- การคดคะแนน คะแนนเตม 5 คะแนน คะแนนเตม 5 คะแนน ทมา: 1. รายงานผลการส ารวจทกษะทางการเงนของไทยในป 2556 2. รายงาน 2015 OECD/INFE Toolkit for Measuring Financial Literacy and Financial Inclusion, OECD, 2015 3. รายงาน 2016 OECD/INFE Survey of Adult Financial Literacy Competencies, OECD, 2016

72

ภาคผนวกท 6: ผลการส ารวจทกษะทางการเงนของไทยป 2558

ความเปนมา

ในป 2558 ธปท. ไดด าเนนการส ารวจทกษะทางการเงนเพมเตมจากการส ารวจรอบปกตทจดเปนประจ าทก 3 ป เนองจากเปนการส ารวจทประเทศไทยไดเขารวมในโครงการส ารวจทกษะทางการเงนทวโลกกบ The Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD) โดยไดรบความชวยเหลอทางวชาการ (Technical Assistance) จาก Asian Development Bank (ADB) ภายใตโครงการ Advancing National Financial Literacy ซงชวยใหประเทศไทยสามารถเปรยบเทยบระดบทกษะทางการเงนกบ 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจ และระบประเดนทควรพฒนาใหคนไทยมทกษะทางการเงนเทยบเทาระดบสากลตอไป ส าหรบ การส ารวจในครงนไดน าโครงสรางค าถามและแนวทางการวเคราะหของ OECD ฉบบปรบปรงป 2558 มาใชและส ารวจภาคสนามรวมทงเกบขอมลดบโดยบรษท จเอฟเค มารเกตไวส จ ากด ในจงหวดตาง ๆ รวมทงสน 15 จงหวด ทสามารถเปนตวแทนของประชากรในแตละภมภาคตามหลกการทางสถต ซงแตกตางจากการส ารวจในรอบปกต ทการส ารวจจะครอบคลมทกจงหวดทวประเทศ ทงในเขตและนอกเขตเทศบาล

ระดบทกษะทางการเงนของไทย

ผลการส ารวจป 2558 พบวา คะแนนทกษะทางการเงนเฉลยอยท 12.8 คะแนน หรอรอยละ 61.0 ซง ยงต ากวาคาเฉลยของ 30 ประเทศทเขารวมโครงการกบ OECD (รอยละ 62.9) นอกจากนน ยงพบวา ผทมระดบทกษะทางการเงนต าเปนกลมทมระดบการศกษาและรายไดต า (เชน นกเรยน ผเกษยณอาย แมบาน เปนตน) ซงชใหเหนวากลมบคคลดงกลาวมความเสยงทจะประสบปญหาทางการเงน เนองจากขาดความรความเขาใจดานการเงนขนพนฐาน และขาดทกษะในการบรหารจดการเงนอยางเหมาะสม (รายละเอยดตามตารางท 7.1)

ตารางท 7.1: แสดงคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนและองคประกอบป 2558 ดานทวด (คะแนนเตม) คะแนนเฉลย

ป 2558 (Mean)

รอยละคะแนนเฉลยป 2558

คะแนนต าสด ป 2558

คะแนนสงสด ป 2558

ล าดบทใน OECD*

ทกษะทางการเงน (21 คะแนน) 12.8 61.0 2.7 21.0 17 ความรทางการเงน (7 คะแนน) 3.9 55.7 0.0 7.0 26 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) 5.8 64.4 0.0 9.0 9 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) 3.1 62.0 1.0 5.0 17 หมายเหต: *เปรยบเทยบกบ 30 ประเทศทเขารวมโครงการส ารวจทกษะทางการเงนทวโลกกบ OECD ในป 2558

องคประกอบของทกษะทางการเงนและประเดนทคนไทยควรไดรบการพฒนา

ความรทางการเงน: คนไทยมคะแนนความรเฉลยอยท 3.9 (รอยละ 55.7) เปนล าดบท 26 โดยสวนใหญยงขาดความเขาใจ ไดแก การค านวณดอกเบยทบตน และประโยชนของการลงทนในสนทรพยทหลากหลายเพอชวยลดความเสยงจากการลงทน (การกระจายความเสยง) พฤตกรรมทางการเงน: คนไทยมคะแนนเฉลย 5.8 (รอยละ 64.4) เปนล าดบท 9 ส าหรบพฤตกรรมทคนไทยยงปฏบตไมเหมาะสม คอ นยมกเงนเมอมเงนไมพอใช อกทงสวนใหญยงนยมออมเงนในรปแบบทใหผลตอบแทนต า และหวงพงพาบตรหรอคสมรสในการออกคาใชจายหลงเกษยณ ทศนคตทางการเงน: คนไทยมทศนคตตอการออมในระดบปานกลาง โดยมคะแนนเฉลยอยท 3.1 (รอยละ 62.0) เปนล าดบท 17 คนไทยมทศนคตทดตอการออมเงนมากทสดเมอเทยบกบทศนคตดานอน

73 การวเคราะหระดบทกษะทางการเงนเปรยบเทยบระหวางป 2558 และป 2559

ผลของคะแนนทน ามาเปรยบเทยบระหวางป 2558 และป 2559 นนใชวธการค านวณตามมาตรฐาน OECD ป 2558 ซงทง 2 ปใชชดค าถามและการค านวณตามมาตรฐานเดยวกน อยางไรกตาม การเปรยบเทยบ มขอจ ากดเกยวกบการกระจายตวของกลมตวอยาง โดยการส ารวจในป 2558 กลมตวอยางสวนภมภาคครอบคลมเฉพาะบางจงหวดทสามารถเปนตวแทนของประชากรในแตละภมภาคไดตามหลกการทางสถตเทานน

คะแนนทกษะทางการเงนในป 2559 เทากบป 2558 ทงในสวนของคะแนนต าสด คะแนนเฉลย และคะแนนสงสด คอ คะแนนต าสด 2.7 คะแนน คะแนนเฉลย 12.8 คะแนน และคะแนนสงสด 21 คะแนนเตม อยางไรกตาม ในระดบองคประกอบทกษะทางการเงน พบวา ความรและพฤตกรรมทางการเงนในป 2559 มคะแนนเฉลยต ากวาป 2558 กลาวคอ ดานความรทางการเงนลดลง 0.5 คะแนน (ลดลงจากรอยละ 55.7 ในป 2558 เปนรอยละ 48.6 ในป 2559 = ลดลงรอยละ 7.1) และดานพฤตกรรมทางการเงนลดลง 0.2 คะแนน (ลดลงจากรอยละ 64.4 ในป 2558 เปนรอยละ 62.2 ในป 2559 = ลดลงรอยละ 2.2) ทงน ส าหรบทศนคตทางการเงนใน ป 2559 มคะแนนเฉลยสงกวาป 2558 โดยสงขน 0.7 คะแนน (เพมขนจากรอยละ 62.0 ในป 2558 เปนรอยละ 76.0 ในป 2559 = เพมขนรอยละ 14.0) (รายละเอยดตามตารางท 7.2)

ตารางท 7.2: แสดงคะแนนเฉลยทกษะทางการเงนและองคประกอบเปรยบเทยบระหวางป 2558 และป 2559

เมอพจารณาคะแนนตามเกณฑสง-ต า (เกณฑการพจารณาคะแนนสง-ต า ตามตารางท 2) การกระจายตวของคะแนนทกษะทางการเงนในป 2559 มลกษณะไมแตกตางจากป 2558 กลาวคอ คนไทยสวนใหญมคะแนนทกษะทางการเงนในระดบปานกลาง นอกจากน สดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนในระดบสง ในป 2559 น เพมขนจากป 2558 รอยละ 4.4 โดยเปนผลมาจากองคประกอบดานทศนคตทมสดสวนผทไดคะแนนในระดบสงเพมขนจากป 2558 มากถงรอยละ 32.4 อยางไรกตาม องคประกอบดานความรทางการเงนมสดสวนของผทไดคะแนนในระดบต าเพมขนจากป 2558 รอยละ 15.2 ซงอาจเปนผลมาจากกลมตวอยางป 2558 ทท าการส ารวจในภมภาคเฉพาะบางจงหวดตามหวเมองใหญเทานน จงมความเปนไปไดทกลมตวอยางดงกลาวอาจมระดบความรทางการเงนสงกวา ส าหรบดานพฤตกรรมทางการเงนพบวาสดสวนผทไดคะแนนในระดบสงลดลงรอยละ 5.9 ในขณะทสดสวนของผทไดคะแนนพฤตกรรมทางการเงนในระดบปานกลางและต าเพมขนรอยละ 3.9 และรอยละ 2.0 ตามล าดบ (รายละเอยดตามตารางท 7.3)

คาเฉลย (การค านวณตาม

มาตรฐาน OECD ป 2558)

คะแนนเฉลย รอยละคะแนนเฉลย คะแนนต าสด คะแนนสงสด ป 58 ป 59 ป 58 ป 59 ป 58 ป 59 ป 58 ป 59

ทกษะทางการเงน (21 คะแนน) 12.8 12.8 61.0 61.0 2.7 2.7 21.0 21.0 ความรทางการเงน (7 คะแนน) 3.9 3.4 55.7 48.6 0.0 0.0 7.0 7.0 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) 5.8 5.6 64.4 62.2 0.0 0.0 9.0 9.0 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) 3.1 3.8 62.0 76.0 1.0 1.0 5.0 5.0


74

ตารางท 7.3: แสดงสดสวนของผทไดคะแนนทกษะทางการเงนและองคประกอบตามเกณฑสง–ต า (ป 2558 และ 2559) สดสวนจ านวนคน (คะแนนเตม) % คะแนนต า

(< 6, ≤ 2, ≤ 2, ≤ 2) % คะแนน ปานกลาง

% คะแนนสง (>14, ≥5, ≥6, >3)

ป 58 ป 59 ป 58 ป 59 ป 58 ป 59 ทกษะทางการเงน (21 คะแนน) 1.6 2.9 66.2 60.5 32.2 36.6

ความรทางการเงน (7 คะแนน) 19.8 35.0 39.9 28.4 40.3 36.6 พฤตกรรมทางการเงน (9 คะแนน) 4.0 6.0 35.7 39.6 60.3 54.4 ทศนคตทางการเงน (5 คะแนน) 18.3 0.8 34.4 19.5 47.3 79.7

หมายเหต: ตวเลขในวงเลบเปนเกณฑในการก าหนดคะแนนในแตละดานของคะแนนทกษะทางการเงน ความรทางการเงน พฤตกรรมทางการเงน และทศนคตทางการเงน ตามล าดบ ทมา: ส ารวจโดยส านกงานสถตแหงชาต และค านวณโดยธนาคารแหงประเทศไทย

75 ‘;