บทท 6 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษาแบบสหวทยาการ เรองการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ เปนการวจยเชงคณภาพมวตถประสงคเพอศกษาสาเหตการกอเกดและกระบวนการของความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535 และเพอศกษาแนวทางใน การจดการความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยดวยแนวทางสนตวธ สาหรบการศกษาครงน มผใหขอมลจานวนทงสน 10 ทาน ประกอบไปดวย นกวชาการทเปนพระสงฆ 2 รป นกวชาการ 7 ทาน และสมาชกสภาผแทนราษฎร 1 ทาน โดยมเกณฑในการคดเลอกผใหขอมลสาคญ ทมคณสมบตขอใดขอหนงตอไปนเปนอยางนอย 1. เปนตวแทนของหนวยงานทดาเนนกจกรรมดานการจดการความขดแยงหรอสนตศกษา 2. เปนตวแทนของสถาบนการศกษาทางดานการเมองการปกครอง 3. เปนตวแทนของสถาบนการศกษาทางศาสนา ในบทนผวจยขอนาเสนอบรบทของเนอหาการสรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ ดงน

สรปผลการวจย สาเหตการกอเกดและกระบวนการของความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535 1. สาเหตของความขดแยง ผลจากการศกษาพบวา สาเหตของความขดแยงในสงคมไทยชวงหลงเหตการณพฤษภาทมฬ โดยมสาเหตความขดแยง ดงน 1.1 สาเหตจากความขดแยงของอดมการณทางการเมองระหวางฝายตาง ๆ ในสงคมไมวาจะเปนฝายเผดจการทหารกบฝายประชาธปไตย ฝายคนเมองกบฝายคนชนบท ฝายกลมอานาจเกากบฝายกลมอานาจใหม 1.2 สาเหตความขดแยงจากความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทกอใหเกดความเหลอมลา 1.3 สาเหตความขดแยงจากชนชนกลางใหมมความตองการพนททางการเมองมากขน 1.4 สาเหตความขดแยงจากเรองของผลประโยชน 1.5 สาเหตความขดแยงจากเรองของการเขาไมถงขอมลขาวสาร 1.6 สาเหตความขดแยงจากเรองความสมพนธและการมสวนรวม

117

1.7 สาเหตความขดแยงจากเรองของโครงสรางการเมองไทย 1.8 สาเหตความขดแยงจากการชวงชงอานาจ โดยไมมกฎกตกาทชดเจน 2. ปจจยสาคญททาใหเกดความตอเนองของความขดแยงมาจนถงปจจบน ผลจากการศกษาพบวา ปจจยสาคญททาใหเกดความตอเนองของความขดแยงในสงคมไทยมาจนถงปจจบน มปจจยสาคญ ดงน 2.1 สงคมไทยขาดความรความเขาใจและขาดอดมการณทางดานประชาธปไตยและการเมอง 2.2 การตอสทางดานอดมการณทางการเมองระหวางเผดจการกบประชาธปไตย และกลมอานาจเกากบกลมอานาจใหม 2.3 รฐบาลไมสามารถสรางความเสมอภาคทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองใหกบกลมตาง ๆ ได 2.4 การชวงชงอานาจของกลมตาง ๆ ในสงคม 2.5 ระบบการเมองไมสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได 3. แนวโนมความรนแรงของปญหาความขดแยง ผลจากการศกษาพบวา ผใหขอมลเกยวกบแนวโนมความรนแรงวามแนวโนมทเพมขน 7 ทาน ลดลง 1 ทาน เทาเดม 1 ทาน และขน ๆ ลง อกหนงทาน สาเหตทเพมขนเนองจากความขดแยงไมไดเกดขนเฉพาะกลมการเมองเทานน แตยงขยายไปสกลมตาง ๆ ทมความแตกตางทางความคด กอใหเกดการแยงชงมวลชน การปลกระดมใหเกดความโกรธเกลยดฝายตรงขาม จนมองฝายตรงขามกลายเปนศตร และนาไปสการปะทะกนถงขนรนแรง ผลทตามมาคอการสญเสยชวตและทรพยสนของทงสองฝาย 4. กระบวนการความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535

118

ตารางท 2 กระบวนการความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535

วงจรความขดแยง ระยะเวลา/ เหตการณ

1. ชวงสนตภาพ อยางแทจรง

ชวงป พ.ศ. 2538: กระแสการผลบานของประชาธปไตย ในการเลอกตง 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2538

2. ชวงความขดแยง ทซอนเรนอย

ชวงป พ.ศ. 2540: รฐธรรมนญแหงประเทศไทย พทธศกราช 2540 จดเปลยนสาคญของการมสวนรวมของประชาชนและการวางรากฐานธรรมาภบาลของประเทศ ชวงป พ.ศ. 2544: ผลของรฐธรรมนญทาใหภาคการเมองเขมแขง สงผลใหภาคราชการเรมลดบทบาทลง และกลไกการตรวจสอบถวงดลถกแทรกแซง นาไปสการเรยกรองใหมการเปลยนแปลงของประชาชนพรรคไทยรกไทย ประสบความสาเรจในการเลอกตง

3. ชวงความขดแยง ทปรากฏออกมาใหเหน

ชวงป พ.ศ. 2548: พนตารวจโททกษณ ชนวตร ถกวพากษวจารณ มการรวบอานาจเบดเสรจเหนอระบบการเมองและระบบเศรษฐกจ (ระบบทกษโณมกส) ชวงป พ.ศ. 2549: รฐบาลพรรคไทยรกไทยถกวพากษวจารณวาเขาไปครอบงาองคกรอสระทมหนาทในการตรวจสอบการทางานของรฐบาล ปญหาจรยธรรมทางการเมองจากกรณการขายหนชนคอรปโดย ไมเสยภาษ ทาใหพนตารวจโท ดร.ทกษณ หาทางออกโดยการยบสภา ชวงป พ.ศ. 2549: กลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย ออกมาประทวงอยางกวางขวาง

4. ชวงการเพมขนของความตงเครยด

ชวงป พ.ศ. 2549: ผลการเลอกตงครงใหมถกวพากษวจารณอยางรนแรง จากฝายคานและกลมพนธมตร โดยมการกลาวโทษ กกต. กบศาลอาญาและศาลอาญาพจารณาใหจาคก 3 กกต. ชวงป พ.ศ. 2549: โดยพนตารวจโท ดร.ทกษณ ชนวตร กลาวตอทประชมหวหนาสวนราชการวา “ผมบารมนอกรฐธรรมนญเขามาวนวายองคกรทมในระบบรฐธรรมนญมากไป มการไมทาตามกตกา” ทาใหเปนหวขอทมการวพากษวจารณกนอยางรนแรง

119

ตารางท 2 (ตอ)

วงจรความขดแยง ระยะเวลา/ เหตการณ 5. ชวงสงครามหรอ การปะทะกนอยางเตมท

ชวงป พ.ศ. 2549: 19 กนยายน พ.ศ. 2549 คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (คปค.) ไดยดอานาจจากรฐบาล พนตารวจโท ดร.ทกษณ ชนวตร ชวงป พ.ศ. 2550: หลงการเลอกตงท 23 ธนวาคม พ.ศ. 2550 นายสมคร สนทรเวช ขนดารงตาแหนงนายกรฐมนตร กลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยไดเขายดทาเนยบรฐบาลและประกาศปกหลกจนกวารฐบาลจะลาออก ชวงป พ.ศ. 2551: นายสมคร สนทรเวช พนจากตาแหนงนายกรฐมนตรและ นายสมชาย วงษสวสด ไดขนดารงตาแหนงนายกรฐมนตรแทน กลมพนธมตรเคลอนขบวนไปปดลอมรฐสภา แถลงนโยบายของรฐบาล ตารวจใชแกสนาตาสลายการชมนม ทาใหมผเสยชวต 2 คน และบาดเจบ ชวงป พ.ศ. 2552: แกนนาของพรรคการเมองทเคยสนบสนน พนตารวจโท ดร.ทกษณ สวนหนงไดหนไปสนบสนนใหนายอภสทธ เวชชาชวะ หวหนาพรรคประชาธปตยขนเปนนายกรฐมนตร ชวงป พ.ศ. 2553: กลมคนเสอแดงหลายแสนคน ไดออกมาชมชนเพอขบไลรฐบาล ชวงป พ.ศ. 2553: กลมผประทวงไดยกระดบการชมนมโดยทาการ ปดถนนบรเวณสแยกราชประสงค ทาใหรฐบาลตดสนใจประกาศใชพระราชกาหนดบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนเพอเขาควบคมเหตการณ ชวงป พ.ศ. 2553: ตารวจและทหารไดปฏบตการกระชบพนทและ ขอคนพนท จากผชมนมประทวง

6. ชวงการลดลงของความตงเครยดและ การเจรจา

ชวงป พ.ศ. 2549: 1 ตลาคม พ.ศ. 2549 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวโปรดเกลา ฯ ใหพลเอกสรยทธ จลานนท องคมนตร เปนนายกรฐมนตร ชวงป พ.ศ. 2549: การรางรฐธรรมนญป 2550 สภารางรฐธรรมนญ

120

ตารางท 2 (ตอ)

วงจรความขดแยง ระยะเวลา/ เหตการณ 7. ชวงการลดลงของความเครยดและการหาขอตกลง

ชวงป พ.ศ. 2551: จดตงเครอขายสานเสวนาเพอสนตธรรม รณรงคเรยกรองใหทกคนชวยกนยตการใชความรนแรงในทกรปแบบ และ ใหหนหนามาคยกนดวยการสานเสวนา ชวงป พ.ศ. 2553: นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตรไดแตงตงคณะกรรมการและคณะทางานอสระ เพอทางานดานการสราง ความปรองดองและปฏรปประเทศ ชวงป พ.ศ. 2554: การเลอกตงในวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 พรรคเพอไทยไดรบชยชนะและจดตงรฐบาลโดยมนางสาวยงลกษณ ชนวตรเปนนายกรฐมนตร ชวงป พ.ศ. 2554: รฐบาลไดแตงตงคณะกรรมการ อสระวาดวย การสงเสรมหลกนตธรรมแหงชาต

8. ชวงหลงความขดแยงและการสรางสนตภาพ

แนวทางในการจดการความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยดวยแนวทางสนตวธ 1. ปจจยสนบสนนทชวยผลกดนใหเกดการจดการความขดแยงใหประสบผลสาเรจ ผลจากการศกษาพบวา ปจจยสนบสนนทชวยผลกดนใหเกดการจดการความขดแยงภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ พ.ศ. 2535 ใหประสบผลสาเรจ คอ 1.1 ความเสมอภาคทางเศรษฐกจ สงคม การเมองและกระบวนการยตธรรม 1.2 มการกระจายอานาจและกลไกแกไขปญหาความขดแยงทเขมแขง 1.3 วฒนธรรมดงเดมของไทยทชอบความสงบมมตรไมตร 1.4 การแกรฐธรรมนญและกฎหมายในสวนททาใหเกดความไมเทาเทยม 1.5 เงอนไขดานเวลาและบรบทแวดลอมทเหมาะสม 1.6 การทาความเขาใจกบทกฝายในสงคมเกยวกบปญหาความขดแยงและจดพนทหรอบรรยากาศของการพดคย

121

2. แนวทางและวธการในการแกไขปญหาความขดแยง ผลจากการศกษาพบวา แนวทางและวธการในการแกไขปญหาความขดแยงโดยมแนวทางและวธการ ดงน 2.1 การลดความเหลอมลาทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และกระบวนการยตธรรม 2.2 การแกไขปญหาความขดแยงในระดบสถาบน โดยการปฏรปสถาบน 2.3 การเขาใจโครงสรางของความขดแยงและความเปลยนแปลงในสงคมไทย 2.4 การจดเวทเพอสรางความรความเขาใจและการพดคย 2.5 การใชกระบวนการทางรฐสภาเพอแกไขปญหาความขดแยง 2.6 สอสารมวลชนจะตองยดถอความถกตองมากกวาผลประโยชนโดยนาเสนอขาวอยางสรางสรรค 3. ความเปนไปไดในการนาแนวทางสนตวธเขามาใชในการแกไขปญหาความขดแยง ผลการศกษาพบวา ผใหขอมลสาคญไดใหขอมลความเปนไปไดในการนาแนวทางสนตวธเขามาใชในการแกไขปญหาความขดแยง ซงพบวามความเปนไปไดและเปนแนวทางเดยว ของสงคมไทย แตตองไดรบความรวมมอจากสวนรวมและทกภาคสวนในการสรางบรรยากาศ ใหมความสมานฉนท ความปรองดอง และเรองของการอยรวมกนแบบสนตวธบนพนฐานของอดมการณทางการเมองทมความแตกตางกน และจะตองยดมนในสนตวธทงสองฝายคอ จะตองมเหตมผลหรอจะตองเขาใจซงกนและกน แตในทางกลบกนสนตวธกไมสามารถทจะแกไขปญหาความขดแยงได ถาไมไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน การนาเสนอทไมมเหตมผล การปดกนชองทางในการสอสาร จนนาไปสความไมไววางใจซงกนและกน 4. แนวทางและวธการในการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมไทยตามแนวทางสนตวธ ผลจากการศกษาพบวา แนวทางหรอวธการในการปฏบตแบบสนตวธ ซงมแนวทางและการปฏบตดงตอไปน 4.1 แนวทางการสรางความเปนธรรมในกระบวนการยตธรรม มวธการคอ ผมอานาจหรอเกยวของกบหนาท เชน ตลาการ ศาล จะตองเขาใจถงปญหาและมการตดสนทดารงอยใน ความเปนธรรมโดยไมเขาขางฝายใดฝายหนง ซงปฏบตตามกรอบของกฎหมายอยางเครงครด และอยเหนออานาจของการแทรกแซงทางการเมอง 4.2 แนวทางการเรงสะสางปมปญหาความขดแยง มวธการคอ นากรอบกตกา ทางการเมองซงเปนทยอมรบของทกฝายในสงคม ใชในการตดสนเพอหาขอยตของเหตการณ ความขดแยง

122

4.3 แนวทางการลดความขดแยงในระดบบคคล มวธการคอ จะตองกาจดความโกรธและความเกลยด เพอไมใหเกดเปนแรงผลกในการทากจกรรมใด ๆ อนเปนการนาไปสพฤตกรรมทางความรนแรงอยางขาดสต ตงแตในระดบบคคลจนไปถงการตดสนใจในระดบชาต 4.4 แนวทางการรบฟงความคดเหนทแตกตาง มวธการคอ โดยเปดโอกาสใหทกฝายไดชแจงเหตผลตลอดจนการรบฟงความคดเหนทแตกตาง เพอใหทกฝายไดรบขอมลทถกตอง โดยรฐสภาควรเปนแบบอยางในการรบฟงความคดเหนทแตกตาง และนาสนตวธเขามาใช เนองจากพฤตกรรมทแสดงออกตอสาธารณะเปนพฤตกรรมทไมเหมาะสมตอสงคม 4.5 แนวทางการสรางความปรองดอง มวธการคอ หาขอยตของปญหาโดยอาศยกรอบกตกาของสงคมทเปนทยอมรบ และคนความถกตอง คนความชอบธรรมใหแกทกฝายทไดรบผลกระทบจากเหตการณความขดแยง 4.6 แนวทางการสรางความรความเขาใจเกยวกบแนวทางสนตวธ มวธการคอ สรางความรความเขาใจใหกบประชาชนและเชญชวนในการเขารวมกจกรรมดานสนตวธ 4.7 แนวทางการสรางความยดมนในแนวทางสนตวธใหแกสงคม มวธการคอ ทาใหทกคนในสงคมตองมเชอวาสนตวธเปนแนวทางในการแกปญหาความขดแยง 5. ปจจยสนบสนนและเงอนไขสาคญในการจดการตามแนวทางสนตวธ ผลจากการศกษาพบวา ปจจยสนบสนนและเงอนไขสาคญในการจดการตามแนวทางสนตวธ โดยมเงอนไขและปจจยสนบสนนคอ 5.1 หนวยงานทกภาคสวนจะตองสนบสนนสนตวธและกจกรรมตาง ๆ ใหประสบผลสาเรจ 5.2 การสรางความไววางใจตอกนและการลดเงอนไขของฝายตาง ๆ โดยเปดโอกาสใหทกฝายไดแสดงความคดเหน 5.3 ผนาหรอบคคลสาธารณะตองทาตวใหเปนแบบอยางทดใหกบสงคม 5.4 พนททางสงคมและวฒนธรรมจะตองเปนฐานรองรบในการทากจกรรมดานสนตวธ 5.5 สงคมไทยจะตองยดมนในกระบวนการสนตวธ 5.6 สอสารมวลชนตองนาเสนอขาวสารเกยวกบความขดแยงทเปนกลาง 6. ขอเสนอแนะอน ๆ ในการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ผลจากการศกษาพบวา ผใหขอมลสาคญไดใหขอเสนอแนะอน ๆ ในการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ดงน 6.1 เรงแกไขปญหาความขดแยงเพอไปสการความปรองดองของคนในชาต 6.2 ทกฝายตองเชอมนในแนวทางสนตวธวาสามารถแกปญหาได

123

6.3 การเพมพลงทางความร โดยการเชญชวนใหทกคนในสงคมมความสนใจกบปญหาการเมองไทย โดยมการมาพบปะพดคยระหวางกน เพอใหเขาใจถงปญหาและเหนแนวทางในการแกปญหา 6.4 การสรางความสมพนธทดระหวางผขดแยง 6.5 กระบวนการทางนตรฐ คตส. ปปง. ปปช. กกต. ทาหนาทตรวจสอบและถวงดลอานาจรฐ 6.6 ผนาตองเปนแบบอยางทดใหกบสงคม 6.7 นกการเมองตองมใจเปนกลาง 6.8 กฎกตกาตองเปนทยอมรบและเปนธรรมตอทกฝาย 6.9 ระบบการปกครองตอเออผลประโยชนตอทกฝาย

อภปรายผลการวจย จากผลการวจยตามทไดสรปผลการวจยไปขางตน สามารถนามาอภปรายผลในแตละประเดนได ดงน 1. สาเหตการกอเกดของความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535 ผลการศกษาพบวา สาเหตจากความขดแยงของอดมการณทางการเมองระหวางฝายตาง ๆ ในสงคมไมวาจะเปนฝายเผดจการทหารกบฝายประชาธปไตย ฝายคนเมองกบฝายคนชนบท ฝายกลมอานาจเกากบฝายกลมอานาจใหม และความแตกตางทางความคดไดสะทอนถงปญหาและ มผลตอการจดสรรผลประโยชนทไมลงตว ฝายทมอานาจกสามารถเขาถงผลประโยชนไดมากกวา ทาใหอกฝายเกดการชวงชงอานาจ โดยไมมกฎกตกาทชดเจน ผลการศกษาดงกลาวมความสอดคลองรายงานวจยการสรางความปรองดองแหงชาต พบวา ปญหาใจกลางของความขดแยงทางการเมอง มความแตกตางในเชงความคด และสอดคลองกบผลการศกษาวจยของ พอเนตร พงหลวง (2544) ทาการศกษาเรอง ความขดแยงในแนวอดมการณทางการเมอง "เผดจการรฐนยม" กบ "สงคมนยมประชาธปไตย"ในชวง พ.ศ. 2475-2490 ผลการศกษา พบวา ความแตกตางของอดมการณ หรอระบบความคดทางการเมอง ททาใหเกดเปนความขดแยงขน ความขดแยงในเรองอดมการณทางการเมอง ในสงคมไทย ระหวางทฝายประชาธปไตยกบฝายเผดจการทหารทเขามามบทบาททางการเมองยงคงเปนสาเหตของความขดแยงในระบบคดหรอในระดบอดมการณ และสอดคลองกบงานวจยของ เกยรตศกด มวงมตร (2545) เรอง การจดการความขดแยงในชมชนบนพนทสง ทพบวาความขดแยงของชมชนทงในอดตและปจจบน ความขดแยงจากผลประโยชนและการแยงชงทรพยากร ไดแก

124

การเอารดเอาเปรยบจากบคคลภายนอก การบกรกปาและททากนของชมชน การลกลอบเขามาแสวงหาผลประโยชนในชมชน และยงสอดคลองกบงานวจยของ กษรา เทยนสองใจ (2550) เรอง การศกษาวเคราะหอภยทาน เพอการจดการความขดแยงในสงคมไทยปจจบน ผลการวจย พบวาความขดแยงเปนธรรมชาตของมนษย สงคมไทยในปจจบนกกาลงเกดปญหาความขดแยง ในหลาย ๆ ดาน ไดแก ปญหาทางการเมอง ปญหานโยบายสาธารณะ ปญหาการแยงชงทรพยากรธรรมชาต และปญหาการหยาราง สาเหตของปญหาความขดแยงสามารถแบงตามปจจยภายนอกออกไดเปน 5 ประเภทดวยกน คอ 1) ความขดแยงดานขอมล (Data Conflict) 2) ความขดแยงดานผลประโยชน (Interest Conflict) 3) ความขดแยงดานความสมพนธ (Relationship Conflict) 4) ความขดแยงดานโครงสราง (Structural Conflict) และ 5) ความขดแยงดานคณคาหรอคานยม (Value Conflict) ทงนเนองจากความขดแยงทางอดมการณและความคดเหนทางการเมองทม ความแตกตางกน ทาใหการจดสรรผลประโยชนไมลงตวและยงมผลตอระบบทไมสามารถ ตอบสนองตอความตองการของประชาชน จงยงเปนปญหาหลกของความขดแยงในสงคมไทย ทาใหความขดแยงขยายไปสความรนแรง 2. กระบวนการของความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535 ผลการศกษาพบวา กระบวนการของความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยภายหลงเหตการณพฤษภาทมฬ ป พ.ศ. 2535 พบวา มกระบวนการ 7 กระบวนการ ดงน 1) ชวงสนตภาพ อยางแทจรง 2) ชวงความขดแยงทซอนเรนอย 3) ชวงความขดแยงทปรากฏออกมาใหเหน 4) ชวงการเพมขนของความตงเครยด 5) ชวงสงครามหรอการปะทะกนอยางเตมท 6) ชวงการลดลงของความตงเครยดและการเจรจา 7) ชวงการลดลงของความเครยดและการหาขอตกลง ซง ไมสอดคลองกบกระบวนการความขดแยงของ ศภณฐ เพมพนววฒน (2550) พบวา กระบวนการของความขดแยงม 8 กระบวนการ ดงน 1) ชวงสนตภาพอยางแทจรง 2) ชวงความขดแยงทซอนเรนอย 3) ชวงความขดแยงทปรากฏออกมาใหเหน 4) ชวงการเพมขนของความตงเครยด 5) ชวงสงคราม หรอการปะทะกนอยางเตมท 6) ชวงการลดลงของความตงเครยดและการเจรจา 7) ชวงการลดลง ของความเครยดและการหาขอตกลง และ 8) ชวงหลงความขดแยงและการสรางสนตภาพ ซง มความแตกตางในกระบวนการหลงความขดแยงและการสรางสนตภาพ เนองจากกระบวนการ หลงความขดแยงและการสรางสนตภาพ สงคมไทยยงไมสามารถไปถงกระบวนการดงกลาวได เพราะสงคมไทยยงมปญหาความขดแยงมาตอเนองมาโดยตลอด และยงมความรนแรงของ ความขดแยงทเพมขน โดยมสาเหตความขดแยงมาจากเรองผลประโยชน เรองของระบบทไม

125

ตอบสนองตอความตองการของประชาชน นาไปสการเรยกรองและตอตานดงในเหตการณปจจบน จงทาสงคมไทยยงไมสามารถไปถงกระบวนการหลงความขดแยงและการสรางสนตภาพได 3. แนวทางในการจดการความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยดวยแนวทางสนตวธ ผลการศกษาพบวา แนวทางการเรงสะสางปมปญหาความขดแยงเปนการนากรอบกตกาทางการเมองซงเปนทยอมรบของทกฝายในสงคม ใชในการตดสนเพอหาขอยตของเหตการณ ความขดแยง โดยการสรางความเปนธรรมในกระบวนการยตธรรม เพอใหผมอานาจหรอเกยวของกบหนาท เชน ตลาการ ศาล จะตองเขาใจถงปญหาและมการตดสนทดารงอยในความเปนธรรมโดยไมเขาขางฝายใดฝายหนง ซงปฏบตตามกรอบของกฎหมายอยางเครงครด และอยเหนออานาจของการแทรกแซงทางการเมอง ตลอดจนสรางความรความเขาใจเกยวกบแนวทางสนตวธและเชญชวนในการเขารวมกจกรรมดานสนตวธ ซงสอดคลองกบรายงานวจยการสรางความปรองดองแหงชาตพบวา องคประกอบทสาคญประการหนงของการสรางความสมานฉนทปรองดองในชวงสงคม เปลยนผานคอการจดการกบความจรงทงในดานการคนหาความจรงและการเปดเผยความจรง การคนหาความจรง เปนกระบวนการเลาความจรง (Truth Telling) ทมงหวงใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนและนาไปสการขบเคลอนสงคมไปขางหนา การยอมรบความจรงจะนาไปส การเยยวยาได การเลาความจรงจะทาใหเกดความมนใจวาขอเทจจรงตาง ๆ จะไมถกลม แตยงอยในความทรงจาของสงคมโดยทวไป และเปนการเยยวยาใหผเสยหายไดรบรถงขอเทจจรง ซงยงสอดคลองกบงานวจยของ มยรา อรเคนทร (2545) เรอง พระพทธศาสนากบการเมอง: กรณศกษาการปฏบตตนของนกการเมองไทยในปจจบน ผลการศกษาพบวา นกการเมองทดและมคณภาพ ควรปฏบตตนหรอมพฤตกรรมการวางตนตามแนวทางของพระพทธศาสนา 8 ประการ คอ 1) มความซอสตย สจรต ทงวาจาใจ และการกระทา 2) มความเทยงธรรมหรอเปนกลางในการปฏบตหนาท 3) มสจจะ รกษาคาพด พดจรง ทาจรง และมความจรงใจ 4) มความรบผดชอบตอตนเอง และหนาทการงานเพอสวนรวม 5) เสยสละประโยชนสวนตนเพอสวนรวม 6) เคารพปฏบตตามมตสวนรวม 7) เคารพทประชมและรกษาความลบของทประชมตามทระเบยบกาหนด 8) หลกเลยงอบายมขและหมนประพฤตตนในทางเจรญ ผลการศกษาพบวา แนวทางการลดความขดแยงในระดบบคคล คอ จะตองกาจด ความโกรธและความเกลยด เพอไมใหเกดเปนแรงผลกในการทากจกรรมใด ๆ อนเปนการนาไปสพฤตกรรมทางความรนแรงอยางขาดสต ตงแตในระดบบคคลจนไปถงการตดสนใจในระดบชาต ซงพบวาไมสอดคลองกบรายงานวจยการสรางความปรองดองแหงชาตพบวา กระบวนการสรางความปรองดองในชาตไดเนนกระบวนการแกไขไปทระบบมากกวาการเนนแกไขปญหาจาก ภายในใจหรอในระดบบคคล ซงพลงภายในใจทมความโกรธความเกลยดสามารถเปลยนเปนพลง

126

ทางพฤตกรรมจนนาไปสความรนแรงได ซงสอดคลองกบแนวคดของสนตวธของ พระไพศาล วสาโล (2550) ผลการศกษาพบวา ศตรของมนษยทตองกาจด มใชตวบคคล หรอคนกลมใดกลมหนง หากคอความเลวรายภายใน อนไดแก ความคดทคบแคบ ความใฝในอานาจและความโลภใน ทรพยสมบต ซงไดแสดงออกมาเปนการกระทาภายนอกหรอปรากฏในรประบบแผนความสมพนธ ทมชอบ โดยมปจจยแวดลอมทไมเกอกล เปนตวเสรมใหความเลวรายนนแผซานสงผลกระทบผอนอยางรนแรงและกวางขวางขน การฆาคนไมอาจยบย งความเลวรายไดตราบใดทระบบแบบแผนความสมพนธอนมชอบ และปจจยแวดลอมอนไมเกอกลยงดารงอย ทงยงปลกเราสงเสรมใหเกดทศนคตและภาวะจตใจทเปนอกศล และยงซงสอดคลองกบงานวจยของ กษรา เทยนสองใจ (2550) เรอง การศกษาวเคราะหอภยทาน เพอการจดการความขดแยงในสงคมไทยปจจบน ผลการวจยพบวาอภยทานเปนพทธสนตวธ ทใชนามาเปนรปแบบสาหรบจดการปญหาความขดแยงในสงคมไทยได ซงไมเพยงแตสามารถใชไดในรปแบบการแกไขหลงจากความขดแยงเกดขนแลวยงสามารถใชเปนรปแบบของการปองกนเพอไมใหความขดแยงกอตวอกดวย อภยทานทางใจนบวา มบทบาทสาคญอยางยงในการพฒนาใหมความอดทน มความเมตตา ไมอาฆาตพยาบาทโกรธแคน อภยทานทางวาจา คอ การพดทยดหลกสมมาวาจา และการกลาวคาวา “ขอโทษ” สาหรบอภยทานทางกาย คอ การแสดงพฤตกรรมเคารพ และใหเกยรตในศกดศรความเปนมนษย โดยวธการของอภยทานดงกลาวมาทงหมดทาใหการยดมนในความเปนอตลกษณสลายลง สามารถแกไขปญหาความขดแยงไดในทสด

ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาวจยเรองการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตว ผวจยขอนาเสนอขอเสนอแนะ ซงประกอบดวย ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ และขอเสนอแนะเชงวชาการ สาหรบการวจยครงตอไป ดงน 1. ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1.1 ผลการศกษาพบวา พนทและหนวยงานของรฐในดานสนตวธมนอย และ ไมครอบคลม ตลอดจนไมมพนทในการแสดงออกความคดเหนทางการเมอง ดงนนรฐบาลควรมนโยบายในการจดตงหนวยงานดานสนตวธในระดบชมชน และเปดพนทใหทกคนมโอกาสในการแสดงออก ตลอดจนการนาไปปฏบตและสงเสรมใหประชาชนแกไขปญหาความขดแยงในระดบชมชนดวยแนวทางสนตวธ 1.2 ผลการศกษาพบวา ภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของยงไมใหการสนบสนนกจกรรมดานสนตวธทเทาควร ดงนนรฐบาลควรใหการสนบสนนงบประมาณในการจดกจกรรม ในดานสนตวธและโอกาสในการเรยนรการสรางความรวมมอกบภาคประชาสงคม และใหการ

127

ประชาสมพนธใหตระหนกความสาคญของการคดวเคราะหในการจดการความขดแยงดวยแนวทางสนตวธ และการใหความรวมมออยางตอเนอง 1.3 ผลการศกษาพบวา การอบรมเกยวกบสนตวธยงมหลกสตรและการจดอบรม ทคอนขางนอย ทาใหประชาชนทวไปยงเขาไมถงการอบรมดงกลาว ดงนน ดานการศกษากระทรวงศกษาธการควรมนโยบายในการผลกดนและบรรจหลกสตรและวธการในการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ หรอสงเสรมหลกสตรภาคทฤษฎและการอบรมเชงปฏบตการ เพอเปนการสรางองคความรแบบบรณาการ เพอใหมการปลกฝงแนวคดคานยมในเรองสนตวธและสามารถนาไปใชและปฏบตไดจรงในใชชวตประจาวน 2. ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 2.1 ผลการศกษาพบวา การจดพนทในการสอสารมไมครอบคลม ดงนน ระดบจงหวดควรปฏบตใหมการจดพนทใหมการสอสารอยางมเหตมผล แนวทางในการจดพนทใหสอสารกนจะตองมพนททมากขน เชน ในระดบชมชน สงคม หรอการสารเสวนาแหงชาต เพอสรางความร ความเขาใจในเรองทเกดขน โดยทกฝายจะตองพยายามนาเสนอขอเทจจรงในสงทใชเหตใชผล และคานงถงผลประโยชนของประเทศชาตเปนหลก 2.2 ผลการศกษาพบวา ผมอานาจและผมบทบาททางการเมองมพฤตกรรมผานสอสาธารณะและการแสดงออกตาง ๆ ทไมเหมาะสมและเปนแบบอยางทไมด ดงนน นายกรฐมนตร และผบทบาทในทางสงคมหรอในทางการเมองตองเปนแบบอยางทดในการผลกดนการแกไขปญหา ความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ตลอดจนการใหขอมลขอเทจจรงอยางถกตองในการแกปญหาใหประสบผลสาเรจ 2.3 ผลการศกษาพบวา หนวยงานหรอองคกรทเกยวของมการจดพนทในการเสวนาแตยงขาดความตอเนอง ดงนน สถาบนพระปกเกลาควรมเวทเสวนาอยางตอเนองและจะตองสนบสนนการทางานของประชาชนในการจดตงการเสวนาหรอการพดคยกนของคนในสงคม และแลกเปลยนเรยนรประสบการณตาง ๆ รวมไปถงการพฒนาศกยภาพของประชาชน โดยการจดหลกสตรทเกยวของกบการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ 2.4 ผลการศกษาพบวา องคกรสอไมมความเปนกลางโดยยดถงผลประโยชนเปนหลก ดงนน องคกรสอสารเองควรมความเขมงวดและปฏบตตามหลกจรยธรรมใหมากขน และสอควรใหความสาคญในการนาเสนออยางสรางสรรคและเปนกลาง ปจจบนสอนยมนาเสนอในมตความรนแรงหรอเขาขางฝายหนงฝายใด โดยมงหวงผลประโยชนมากกวาการตระหนกถงผลกระทบทตามมา ทางลบจากการเผยแพรสงทไมเหมาะสมหรอสรางภาพความรนแรง เพอยยงและสนบสนนใหเกดความขดแยง ออกสสาธารณะ

128

2.5 ผลการศกษาพบวา ความไมเปนธรรมของหนวยงานภาครฐ ดงนนรฐบาลควรเปนตวกลางในการสงเสรมหรอสนบสนนขบวนการขบเคลอนการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ระหวางหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน เพอกระตนการสรางจตสานกรบผดชอบตอสงคมสวนรวม 3. ขอเสนอแนะเชงวชาการ ในการศกษาการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ผทสนใจทจะศกษาครงตอไปควรดาเนนการ ดงน 3.1 ในการศกษาครงนเปนการศกษาการจดการความขดแยงตามแนวทางสนตวธ ดงนนในการศกษาครงตอไปผททาการวจยครงตอไปควรทาการศกษาในประเดนความขดแยงเฉพาะกลมทสนใจ เพอใหสามารถเขาถงขอมลขอเทจจรงทถกตองและการทาการวจยควรมประโยชนตอสวนรวมเพอใหไดขอมลทเปนประโยชนและสามารถแกไขปญหาความขดแยงดวยแนวทางสนตวธไดอยางมประสทธภาพ 3.2 ในการศกษาครงนเปนการศกษาความคดเหนของผเกยวของกบเหตการณ ความขดแยง ประกอบไปดวย นกวชาการทเปนพระสงฆ 2 รป นกวชาการ 7 ทาน และสมาชกสภาผแทนราษฎร 1 ทาน โดยการศกษาครงตอไปควรมการเกบขอมลแบบเชงปรมาณและเชงคณภาพเพอใหไดขอมลทชดเจนตอไป