บทท 2

ทฤษฎทเกยวของ

ในบทนไดกลาวถงทฤษฏหรอแนวคดทเกยวของ ทใชในกรณศกษาเพอลดปรมาณการสญเสย

กระปองจากกระบวนการผลต ผจดท าไดใชทฤษฎตางๆ ทเกยวของและไดเรยบเรยงเนอหาและ

สรปความสมพนธเหลานนออกมาเปนหวขอไดดงน

เครองมอคณภาพ 7ชนด (7 QC Tools)

ในป ค.ศ. 1946 JUSE หรอ Union of Japanese Scientists and Engineers ไดถกกอตงขนพรอม

กบการจดตงกลม Quality Control Research Group ขน ตอมาในป ค.ศ. 1954 Dr. J. M. Juran ไดถก

เชญมายงประเทศญปน เพอสรางความรความเขาใจแกคนควาใหการศกษาและเผยแพรความรความ

เขาใจในเรองระบบการควบคมคณภาพทวทงประเทศ โดยมจดหมายเพอลบภาพพจนสนคาคณภาพ

ต าราคาถก ออกจากสนคาท "Made in Japan" และเพมพลงสงออกไปพรอมๆ กน

หลงจากนนมาตรฐานอตสาหกรรมของประเทศญปน ซงกคอ Japanese Industrial Standards (JIS)

marking system ไดถกก าหนดเปนกฎหมายในป ค.ศ. 1950 พรอม ๆ กบการเชอเชญ Dr. W. E.

Demingมาเปดสมมนาทาง QC ใหแกผบรหารระดบตาง ๆ และวศวกรในประเทศ นบเปนการจด

ประกายของการตระหนกถงการพฒนาคณภาพ อนตามมาดวยการกอตงรางวล Deming Prize อนม

ชอเสยง เพอมอบใหแกโรงงานซงมความกาวหนาในการพฒนาคณภาพดเดนของประเทศ

ผบรหารระดบสงภายในองคกรในการน าเทคนคเหลานมาใชงาน โดยไดรบความรวมมอจาก

พนกงานทก ๆ คน นบเปนจดเรมตนของการพฒนาและรวบรวมเครองมอทใชในการควบคม

คณภาพรวม 7 ชนด ทเรยกวา QC 7 Tools มาใช ส าหรบเครองมอทง 7 ชนด สามารถแจกแจงได

ดงน

แผนผงแสดงเหตและผล (Cause and Effect Diagram)

แผนตรวจสอบ (Check Sheet)

กราฟ (Graph)

ผงพาเรโต (Pareto Diagram)

แผนภมการควบคม (Control Chart)

5

ฮสโตแกรม (Histogram)

แผนผงการกระจาย (Scatter Diagram)

2.1.1 แผนผงแสดงเหตและผล (Cause and Effect Diagram) แผนผงแสดงเหตและผล (Cause and Effect Diagram) คอ แผนภาพทแสดงถงความสมพนธระหวาง (Effect) กบสาเหต (Causes) ทท าใหเกดผลลพธนนๆ ปญหาเปนผลลพธทเกดจากสาเหตตางๆอาจมหลายสาเหต จงตองมการแจกแจงสาเหตตางๆ ออกมาใหชดเจนทงนเพอการศกษา วเคราะหท าความเขาใจและการหาแนวทางแกปญหาใหตรงประเดน แผนผงแสดงเหตและผลเรยกอกชอวา ผงกางปลา (Fish Bone Diagram) หรอผงอชกาวา (Ishigawa Diagram) หากกลาวถงในสวนของกระบวนการผลต โดยสวนมากมกจะใชหลกการ 4M 1E เปนกลมปจจย (Factors) เพอจะนาไปสการแยกแยะสาเหตตางๆ ซง 4M 1E นมาจาก

Man หมายถง การตรวจสอบผปฏบตทางานตามมาตรฐานทก าหนดหรอไม มความรบผดชอบหรอไม ผปฏบตมทกษะความช านาญหรอไมผปฏบตไดรบมอบงานทตรงกบความสามารถหรอไม

Machine หมายถง การตรวจสอบอปกรณอ านวยความสะดวกสอดคลองกบความสามารถของขบวนการผลตหรอไมเครองจกรขดของบอยหรอไม การจดวางเหมาะสมหรอไม เครองจกรอยในสภาพการใชงานหรอไม

Material หมายถง การตรวจสอบ6ขอผดพลาดในเรองคณภาพการตรวจสอบระบบคงคลงเพยงพอหรอไม

Method หมายถง การตรวจสอบวามาตรฐานในการท างานมเพยงพอหรอไม ปลอดภยหรอไม เปนวธทมประสทธภาพหรอไมล าดบขนตอนการท างานเหมาะสมหรอไม

E - Environment อากาศ สถานท ความสวาง และบรรยากาศการ ‟ ท างาน ประโยชนของแผนผงสาเหตและผล 1. ใชเปนเครองมอในการระดมความคดจากสมองของทกคนทเปนสมาชกกลมคณภาพอยางเปนหมวดหม ซงไดผลมากทสด 2. แสดงใหเหนสาเหตตาง ๆ ของปญหา ของผลทเกดขนทมมาอยางตอเนอง จนถงปมส าคญทจะน าไปปรบปรงแก ไข 3. แผนผงนสามารถน าไปใชในการวเคราะหปญหาตาง ๆ ไดมากมาย ทงในหนาทการงาน สงคม แมกระทงชวตประจ าวน

6

รปท 2. 1 ตวอยางแผนผงเหตและผล

2.1.2 แผนตรวจสอบ (Check Sheet) แผนภมแจงนบ (Tally Chart) หรอ ใบตรวจสอบ (Check Sheet) คอ ตาราง แผนผง หรอ รายการทมการออกแบบไวลวงหนาเพอความสะดวกในการบนทกขอมลหรอตวเลข แตเพอความสะดวก มกจะออกแบบเพอใหสามารถใชการ “ขด” (/) ลงในใบตรวจสอบ เพอเกบรวบรวมขอมลจากการสงเกตทมตอปญหาใดปญหาหนง เปนพนฐานส าคญของการควบคมกระบวนการและการแกไขปญหา ใบตรวจสอบทสรางขน วตถประสงคของการออกแบบฟอรมในการเกบขอมล

เพอควบคมและตดตาม (Monitoring) ผลการด าเนนการผลต

เพอการตรวจสอบ

เพอวเคราะหหาสาเหตของความไมสอดคลอง

7

รปท 2.2 ตวอยางใบตรวจสอบ 2.1.3 กราฟ (Graph) แผนภาพทแสดงถงตวเลขผลการวเคราะหทางสถต ทสามารถท าใหงายตอการท าความเขาใจโดยอาศยการพจารณาดวยตาเปลาไดใชแสดงขอมลทเปนตวเลข หรอสดสวนแสดงความสมพนธระหวางปรมาณทเปลยนแปลงไปตามล าดบเวลาของขอมลตงแต 2 ชดขนไปเพอใชเสนอสถานภาพของปญหาและน าเสนอผลการปรบปรงโดยการเปรยบเทยบปรมาณขอมลใหเหนไดงายและรวดเรวกราฟมหลายชนด ซงไดสรปกราฟตามจดประสงค ในการใชงาน ตารางดงน

ตารางท 2.1 สรปกราฟตามจดประสงคในการใชงาน ชอกราฟ ลกษณะ วตถประสงค

กราฟเสนตรง

แสดงถงความผนแปรของขอมลเชงตวเลขโดยมสาเหตส าคญอย ทแกน x จะเรยกกราฟนวากราฟ แนวโนม

8

ตารางท 2.2 สรปกราฟตามจดประสงคในการใชงาน

ทมา : กตศกด พลอยพานชเจรญ (2550 : 283) 2.1.4 ผงพาเรโต (Pareto Diagram) ผงพาเรโต (Pareto Diagram) คอ แผนภมทใชสาหรบตรวจสอบปญหาตางๆทเกดขนในองคการ วาปญหาใดเปนปญหาส าคญทสดโดยการเรยงล าดบ จากนนน าปญหาหรอสาเหตเหลานนมาจดหมวดหมหรอแบงแยกประเภทแลวเรยงล าดบความส าคญจากนอยไปหามาก เพอแสดงใหเหนวาแตละปญหามอตราสวนเทาใดเมอเทยบกบปญหาทงหมด โดยการแสดงดวยกราฟแทงกราฟแทงทสงทสด คอ ปญหาทเกดรวมกนมากทสด (Most Common Problem) จ าเปนทองคการตองสนใจแก ไขเมอไรจงจะใชแผนผงพาเรโต 1. เมอตองการก าหนดสาเหตทส าคญ ของปญหาเพอแยกออกมาจากสาเหตอนๆ 2. เมอตองการยนยนผลลพธทเกดขนจากการแกปญหา โดยเปรยบเทยบ กอนท ากบหลงท า 3. เมอตองการคนหาปญหาและหาค าตอบในการด าเนนกจกรรม แกปญหาประโยชนของแผนผง พาเรโต

ชอกราฟ ลกษณะ วตถประสงค กราฟแทง

แ ส ด ง ถ ง ก า รเปรยบเทยบปรมาของประเภทขอมลตามแกน x

กราฟวงกลม

แ ส ด ง ก า รเ ป ร ย บ เ ท ย บ ถ งสดสวนของขอมลแ ต ล ะ ป ร ะ เ ภ ท ( แสดง ในแ ตล ะสวน )

กราฟเรดาร

แ ส ด ง ก า รเ ป ร ย บ เ ท ย บปรมาณ ของขอมลทตองการแสดงผลมากกวา 2 มต

9

„ สามารถบงชใหเหนวาหวขอใดเปนปญหามากทสด „ สามารถเขาใจวาแตละหวขอมอตราสวนเปนเทาใดในสวนทงหมด „ ใชกราฟแทงบงชขนาดของปญหา ท าใหโนมนาวจตใจไดด „ ไมตองใชการค านวณทยงยาก กสามารถจดท าไดและใชในการเปรยบเทยบผลได „ ใชสาหรบการตงเปาหมาย ทงตวเลขและปญหา

รปท 2.3 ตวอยางแผนผงพาเรโต 2.1.5 แผนภมการควบคม (Control Chart) แผนภมการควบคม (Control Chart) คอ แผนภมทเขยนขนโดยอาศยขอมลจากขอก าหนดทางดานเทคนคทระบถงคณสมบตหรอคณภาพของผลตภณฑ ทจะท าการผลตแผนภมการควบคมเปนกราฟเสน (Line Graph) ทใชเพอตดตามดแนวโนมหรอผลการปฏบตงาน โดยใชขอมลจากการตดตามงานสรางขอบเขตการควบคม (Control Limits) ขอบเขตการควบคมจะมชวง (Range) ทใหการปฏบตด าเนนการได ประกอบดวยขอบเขตการควบคมบน (Upper control limit : UCL) และขอบเขตการควบคมลาง (Lower control limit : LCL) การควบคมจะคมไมใหการปฏบตงานในแตละระยะเวลาออกนอกขอบเขต ประโยชนของแผนภมควบคม 1. ใชเฝาตดตามดวา ตวแปรตาง ๆ ในกระบวนการท างานมคาอยในพกดทตองการหรอไม

10

2. ใชเฝาตดตาม การเปลยนแปลงคาของตวแปรทตองการควบคมวา มแนวโนมอยางไร ท าใหทราบไดลวงหนาวามแนวโนมจะเกดปญหาหรอไม และ สามารถคดหามาตรการและลงมอปองกนแกไขไดอยางทนทวงทกอนทจะเกดความเสยหายขน 3. ใชเปรยบเทยบผลกอน และหลงการแกไขปญหา ลกษณะทส าคญของแผนภมควบคม มลกษณะคลาย "กราฟเสน" แตเนองจากมวตถประสงคหลกเพอเฝาตดตามดความผนแปรของคาของขอมล จงมองคประกอบเพมเตม ไดแก เสนพกดดานบน (Upper Control Limit : UCL) เสนพกดดานลาง (Lower Control Limit : LCL) เสนกลาง (Center Line : CL)

รปท 2.4 ตวอยางแผนภมควบคม 2.1.6 ฮสโตแกรม (Histogram) ฮสโตแกรม (Histogram) คอ กราฟแทงชนดหนงซงแสดงถงการกระจายความถของขอมล (แสดงขอมลเปนหมวดหม) ทเกบรวบรวมเรองใดเรองหนงการจดการคณภาพ แสดงความถของเหตการณทเกดขน ตามตวแปรตวหนงใชเปรยบเทยบกบเกณฑหรอมาตรฐานทก าหนดไวมแนวโนมสศนยกลางทเปนคาสงสดแลวกระจายลดหลนลงตามล าดบ ประโยชนของฮสโตแกรม 1. เพอศกษาวาขอมลชดหนง มการกระจายตวมากหรอนอยเพยงไร อยในขอบเขตทยอมรบได (ตามสเปก) มากหรอนอยเพยงไร 2. ใชในการค านวณหาคาทางสถตของขอมลชดนน อาทคาสงสด คาต าสด คาพสย คาเฉลยคาเบยงเบนมาตรฐาน

11

3. จากคาขอบเขตทยอมรบได (ตามสเปก) และ คาทางสถตทค านวณได ท าใหสามารถระบคา "ดชนวดความสามารถของกระบวนการ (Process Capability Index : Cp)" ได ซงจะเปนประโยชนในการ "เปรยบเทยบสมรรถนะ (benchmarking)" และ การปรบปรงกระบวนการตอไป 4. ใชตรวจสอบประสทธผลของการปรบปรง เมอไรจงจะใชแผนภาพฮสโตแกรม

เมอตองการตรวจสอบความผดปกต โดยดการกระจายของกระบวนการท างาน เมอตองการเปรยบเทยบขอมลกบเกณฑทก าหนด หรอคาสงสด-ต าสด เมอตองการตรวจสอบสมรรถนะของกระบวนการท างาน (Process Capability) เมอตองการวเคราะหหาสาเหตรากเหงาของปญหา (Root Cause) เมอตองการตดตามการเปลยนแปลงของกระบวนการในระยะยาว เมอขอมลมจ านวนมากๆ

รปท 2.5 ตวอยางฮสโตแกรม 2.1.7 แผนผงการกระจาย (Scatter Diagram)

12

แผนผงการกระจาย (Scatter Diagram) คอ แผนผงทแสดงความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตวทเกยวของกบการควบคมการผลต วามความสมพนธกนอยางไรในสถต ขอมลทเกดจะเปนจดของการกระจายตวของขอมล 2ชด ซงอาจกระจายในลกษณะทมความสมพนธกนหรอไมสมพนธกนกได ความสมพนธยงอาจมทศทางและระดบทแตกตางกนออกไปกไดเพอใชเปนแนวทางในการควบคมกระบวนการใหไดคณภาพตามทก าหนด เมอไรจงจะใชแผนผงการกระจาย

เมอตองการจะบงชสาเหตทแทจรงของปญหา เมอตองการจะตดสนใจ วาผลกระทบ 2 ตวซงมความสมพนธกนอย มปญหาทเกดจาก

สาเหตเดยวกนหรอไม เมอตองการอธบายความสมพนธกางปลา (X) ทไดจากการระดมสมอง วามผลกระทบตอ

หวปลา (Y) หรอไม เชน อตราการขาดงานของคนงาน เปนสาเหตใหเครองใชไฟฟาทบกพรองมจานวนมากขน

เมอตองการใชหาความสมพนธระหวางขอมลหรอตวแปร 2 ตว ทเราสนใจศกษาวาจะมความสมพนธกนหรอไม เชน สวนสงมความสมพนธกบนาหนกหรอไม

รปท 2.6 แผนผงกระจาย

2.2 เครองมอคณภาพใหม 7 อยาง (The 7 New QC Tools)

13

เครองมอคณภาพใหม 7 อยาง (The 7 New QC Tools) เปนเครองมอทใชส าหรบวางแผน และปองกนปญหา เพอใหไดนโยบาย และมาตรการเชงรกทชดเจน เปนรปธรรม เครองมอคณภาพใหม 7 อยาง หรอเครองมอส าหรบการบรหาร 7 อยาง (The 7 Management- Tools) เปนเครองมอททางประเทศญปนพฒนาเพมเตมมาจากเครองมอคณภาพ 7 อยาง (The 7 QC- Tools) ใหมความเหมาะสมและเปนประโยชนส าหรบผบรหารระดบหวหนา/ผจดการแผนก/ฝายขนไป ใชชวยในการเกบและวเคราะหขอมลทเปนค าพด ความรสกจากผบรหาร เพอวางแผนกลยทธ แผนปฏบตการ ในเชงปองกนหรอเชงรก โดยการระดมความคดและขอเทจจรงในอดต รวมถงการมองภาพความตองการในอนาคตของลกคาและคแขงมาใชเพอก าหนดแผนงาน/โครงการในการรกษาฐานลกคาเดม ขยายฐานลกคาใหม เพมยอดขาย และลดตนทนขององคกรไดอยางเปนระบบเครองมอคณภาพใหม 7 อยางประกอบดวย 1. เทคนคบตรความคด (Brainstorming) 2. การจดกลมความคด (Affinity Diagram) 3. ความสมพนธ (Relations Diagrams) 4. แผนผงตนไม (Tree Diagrams) 5. แผนภมเมตรกซ (Matrix Diagram) 6. แผนภมลกศร (Arrow Diagram) 7. แผนภาพทางเลอกตดสนใจ เพอบรหารความเสยง (Process Decision Program Chart) 2.2.1 เทคนคบตรความคด (Brainstorming) เปนเครองมอชวยกอใหเกด "ความคด" โดยใหสมาชกแตละคนเขยนความคดของตนเองใสลงในกระดาษแผนเลกๆ ไดอยางไมจ ากดท าใหแตละคนสามารถแสดงความคดออกมาไดเปนจ านวนมาก อยางอสระ ไมมแรงกดดนความเกรงใจ หรอ การอภปรายโตแย ง มาเปนอปสรรคขวางก นกระบวนการกอเกดความคดและ ยงชวยใหสามารถรวบรวม ความคดอนหลากหลายของสมาชกทก ๆ คนทเขยนอยในบตรแลว มาเรยบเรยงเปนรปแบบความสมพนธแบบตาง ๆ เชน แผนผงกลมเชอมโยง แผนผงความสมพนธแผนผงตนไม เปนตน ประโยชนของเทคนคบตรความคด 1. ชวยใหสมาชกทกคนสามารถแสดงความคดเหนของตนเองออกมาไดโดยอสระโดยผานการเขยนใส "บตรความคด" 2. ชวยกอใหเกดความคดเหนเปนจ านวนมากไดภายในเวลาอนสน เนองจากทก ๆ คน สามารถคดและเขยนใสบตรไดพรอมๆ กน ไมตองรอฟงผ อนพดจนจบกอนแลวคอยพดทละคนเหมอนการประชมทวไปและอาจกอใหเกดความคดทแปลกใหมและแหวกแนวได 3. ชวยใหสมาชกแตละคนมองเหนประเดนความคดทไดรบการเสนอขนมากจากหลาย ๆ คนจากมมมองตาง ๆ อยางรอบดาน มองเหนประเดนความคดอน ๆ นอกเหนอจากความคดของตนเอง ท า

14

ใหเกดการเรยนรและเขาใจหวขอเรองทก าลงระดมสมองไดละเอยดลกซงและรอบดานยงขน 4. สามารถน าความคดทอยในสมองของสมาชกทกคนมารวมกนได ท าใหสมาชกทกคนมสวนรวมเปนเจาของความคดกบผอนและเปนพนฐานในการสรางเครองมอบรหารคณภาพอนๆ

รปท 2.7 ตวอยางบตรความคด

2.2.2 แผนภมการจดกลมความคด (Affinity Diagram) เปนเครองมอทมประสทธภาพในการระดมและรวบรวมความคดทกระจดกระจายของคนทเปนสมาชกในกลมมาจดเรยงใหเปนหมวดหม หรอกลมตามลกษณะทมความเกยวของซงกนและกน หรอมความหมายทคลายคลงกน เพอทจะไดนากลมความคดเหลานนไปใชประโยชนตอไป ขอดของแผนภมกลมเชอมโยง 1. ท าใหสามารถขดปญหาขนมากลนกรองขอมลทเปนค าพดจากสถานการณอนยงเหยงและจดแยกออกเปนกลมตามธรรมชาต 2. ชวยท าใหเกดความคดแหวกแนว (Breakthrough) และกระตนใหเกดความคดเหนใหมๆ 3. เปดทางใหปจจยส าคญ (Essences) ของปญหาถกเจาะ (Pin) ไดอยางแมนย าและแนใจไดวาทกคนทเกยวของสงเกตเหนปญหาอยางชดเจน 4. การรวบรวมความเหนของสมาชกกลมทกคนเขาดวยกน แผนภมนจะชวยโอบอมวญญาณแหงกลม (Tram Spirit) ยกระดบการรบรของทกคนและกระตนกลมใหลงมอท า ประโยชนของแผนภมกลมเชอมโยง

15

1. ชวยรวบรวมความคดเหนอนหลากหลายของสมาชกทกคนในกลมเขาดวยกนเปนหมวดหมท าใหมองเหนภาพรวมและความใกลชดกนของความคดตาง ๆ ไดอยางชดเจน 2. ใชเปนขนตอนหนงในการสรางตนไม

รปท 2.8 ตวอยางจดกลมความคด 2.2.3 แผนผงความสมพนธ (Relations Diagrams) เปนเครองมอทใชส าหรบแกไขเรองยงยากโดยการคลคลายการเชอมโยงกนอยางมเหตผล (Logical connection) ระหวางสาเหต และผลท เกดขน ซงเกยวของกน (หรอ วตถประสงค และกล-ยทธทจะบรรล ความส าเรจในเรองน) รปแบบของแผนผงความสมพนธหลก ๆ มอย 4 แบบ ไดแก แบบรวมศนย แบบมทศทาง แบบแสดงความสมพนธ และแบบตามการประยกตใช ประโยชนของแผนผงความสมพนธ 1. ท าใหเหนภาพความสมพนธทสลบซบซอนระหวางหลาย ๆ ปญหากบหลายๆสาเหตทอยในระบบใหญ 2. ชวยชใหเหนประเดนทเปนปมหลกของปญหาและสาเหตทเปนรากเหงาของเรองราวทก าลงระดมสมองไดอยางมประสทธภาพ 3. ท าใหสามารถเลอกประเดนปญหาหรอสาเหตทจะน าไปแกไขปรบปรงตามล าดบกอนหลงไดอยางเหมาะสม

16

รปท 2.9 ตวอยางแผนผงความส าพนธ 2.2.4แผนผงตนไม (Tree Diagrams) แผนผงตนไมซงเปนทรจกในชอแผนผงระบบ (Systematic Diagrams) หรอ Dendrograms เปนเครองมอส าหรบเรยบเรยงความคด (ทอยในรปของ "บตรความคด") คอการประยกตวธการทแรกเรม พฒนาขนส าหรบการวเคราะหหนาทงานในวศวกรรมคณคา (Value Engineering) วธนเรมจากการตงวตถประสงค (เชน เปา (Target) เปาหมาย (Goal) หรอผลงาน (Result)) และด าเนนการพฒนากลยทธสบตอมาเรอย ๆ เพอการบรรลผลส าเรจ โดยน ามาจดเรยงใหมรปรางลกษณะคลายตนไมทม "บตรความคด"เปน กง กาน สาขา ดอก ใบ ท าใหมองเหนภาพแผนผงระบบทเปนระบบหลาย ๆ ความคดเหลานนไดอยางชดเจน ขอดของแผนผงตนไม 1. แผนผงท าใหมกลยทธส าหรบแกปญหาทเปนระบบหรอเปนตวกลางในการบรรลวตถประสงค ซงถกพฒนาอยางมระบบและมเหตผล ท าใหรายการทส าคญอนใดอนหนงไมตกหลนไป 2. แผนผงท าใหการตกลงภายในสมาชกกลมสะดวกขน 3. แผนผงนจะบงชและแสดงกลยทธในการแกปญหาอยางชดเจน

17

รปท 2.10 ตวอยางแผนผงตนไม

2.2.5 แผนภมเมตรกซ (Matrix Diagram) เปนเครองมอทชวยหาความสมพนธของวตถประสงค/เปาหมาย และแผนงาน/มาตรการ/วธการ ทไดจากการเสนอแนะขนวาแนวทางใดนาจะมความเปนไปได มความคมคา และสงผลกระทบใหบรรลถงเปาหมายไดกอน โดยใชทรพยากรทมอยจากด อยางเตมประสทธภาพ/ประสทธผล ขอดของแผนภมเมตรกซ 1. ชวยใหสามารถน าขอมลจากความคดเหนทมฐานจากประสบการณอยางกวางขวาง (นนคอขอมลทเปนค าพด) ออกมาไดอยางรวดเรวและเตมท ขอมลนบางครงสามารถน ามาใชอยางมประสทธผลมากยงกวาขอมลทเปนตวเลข 2. ท าใหความสมพนธในหมปจจยทแตกตางของสถานการณกระจางชดเจน และท าใหโครงสรางของปญหาโดยรวมปรากฏชดขนมาอยางทนททนใด 3. จากการผสมผสานแผนผงทแตกตางกน 2-4 แบบ แผนผงนจะชวยก าหนดต าแหนงของปญหาไดชดเจนขน ประโยชนของแผนภมเมตรกซ 1. ใชวเคราะหและแสดงความสมพนธซงกนและกนระหวาง “คณลกษณะ”ตางๆของขอมลตงแต 2 ชดขนไป 2. ชวยใหความสมพนธระหวาง โครงสรางของ ปญหา ทประกอบดวยหลายคณลกษณะ (ขอมลชดท 1) กบโครงสรางของสาเหตทประกอบดวยหลายๆปจจย (ขอมลชดท 2) ตลอดจนโครงสรางของวธการและมาตรการ แกไขปญหา (ขอมลชดท 3) ใหเหนเปนภาพรวมทชดเจนยงขน 3. ในกรณทใชแผนผงเมตรกซในการวเคราะหและประเมนความสามารถแขงขนของสนคาและบรการ นยมเรยกชอเฉพาะวา “บานแหงคณภาพ (The House of Quality : HOQ)”

18

4. ในกรณทใชในการแสดงความสมพนธระหวาง “ขอก าหนดทางเทคนคของสนคาและบรการ” กบ “ดชนวดคณภาพหรอหวขอควบคมภายในกระบวนการ” ของแตละขนตอนปฏบตงาน มชอเรยกเฉพาะวา “ตารางกระจายหนาทดานคณภาพ (Quality Function Deployment : QFD)

รปท 2.11 ตวอยางแผนภมเมตรกซ

2.2.6 แผนภมลกศร (Arrow Diagram) เปนการวางแผนงานทมการก าหนดกจกรรม ผรบผดชอบ ระยะเวลา และล าดบกอนหลงของแตละกจกรรมวากจกรรมใดควรท ากอน-หลง เพอทจะบรหารโครงการหรอแผนงานใหบรรลเปาหมายไดในระยะเวลาทก าหนดไว และใชทรพยากรอยางคมคา ขอดของแผนภมลกศร 1. ท าใหชนงานทงหมดมองเหนไดและสามารถระบอปสรรคทอาจจะมกอนทจะเรมท างาน

19

2. สามารถเขยนเครอขายน าไปสการคนพบการปรบปรงทเปนไปได ซงอาจถกมองขามไป 3. ท าใหตดตามความกาวหนาของงานงายขน สามารถจดการกบการเปลยนแปลงแผนงานไดทนท และมงไปสปญหาทอาจเกดขน 4. ปรบปรงการสอสารในสมาชกกลม สงเสรมความเขาใจและเอออ านวยตอการตกลงกน ประโยชนของแผนภมลกศร 1. ใชวางแผนกจกรรมและก าหนดตารางเวลาด าเนนกจกรรมตาง ๆ ของโครงการหนง ๆ 2. ใชประมาณการจดก าลงคนและการควบคมระยะเวลาของโครงการ 3. ใชประเมนความเหมาะสมของแผนด าเนนโครงการทงดานก าหนดเวลาและก าลงคน 4. ชวยสรางความเขาใจภาพรวมของแผนด าเนนโครงการใหเกดแกผเกยวของไดงาย 5. ชวยใหการตรวจตดตามความคบหนาของโครงการสะดวกงายดายขน และสามารถเปลยนแปลงแผนงานใหเหมาะสมไดอยางรวดเรว

รปท 2.12 ตวอยางแผนภมลกศร 2.2.7 แผนภาพทางเลอกตดสนใจ เพอบรหารความเสยง (Process Decision Program Chart) เปนเครองมอทใชชวยหาแนวทางซงอาจเปนแผนงาน/มาตรการ/วธการ โดยมงเนนไปยงอปสรรคทนาจะมโอกาสเกดขนในกระบวนการท างาน เพอบรรลวตถประสงค/เปาหมายทก าหนดไว เมอทราบถงทกอปสรรคในกระบวนการกสามารถหาแนวทางในการขจดอปสรรคทกประเภททอาจเกดขนไดในอนาคต คลายกบการมแผนปฏบตการฉกเฉนรองรบไวเผอส าหรบการเปลยนแปลงหรอความไมแนนอนทจะเกดขนไดตลอดเวลา ท าใหองคกรมความมนใจตอการเผชญ

20

ขอดของ PDPC 1. ประสานการพยากรณและชวยใหสามารถน าประสบการณในอดตมาใชในการคาดการณกรณฉกเฉนทซบซอนตาง ๆ และรปญหาทอาจจะเกดขนไดลวงหนา 2. ชวยใหสามารถชจดทเปนปญหา และยนยนสวนทมความส าคญเปนล าดบแรกได 3. จะแสดงใหเหนวธทจะน าเหตการณเหลานไปสขอสรปทประสบผลส าเรจ แผนภมจะชวย ใหทกคนทเกยวของเขาใจความประสงคของผทาการตดสนใจ 4. เปนเครองมอในการวางแผนทมความยดหยน ซงยอมใหมการดดแปลงแผนไดอยางงายดายโดยการรวบความเหนของทก ๆ คน 5. แผนภมเขาใจไดงาย และสงเสรมความรวมมอและการสอสารระหวางกน

รปท 2.13 ตวอยางแผนภาพทางเลอกตดสนใจ เพอบรหารความเสยง

2.3 เทคนคและเครองมอในการเพมผลผลต เทคนคและเครองมอในการเพมผลผลต สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทหลก ๆ คอ 1. เทคนคและเครองมอพนฐานเพอการปรบปรงการเพมผลผลตในหนวยงาน การใหขอมลขาวสารแกบคลากรทกคนทเกยวของกบการเพมผลผลตอยางสม าเสมอ(Information Sharing) จะเปนแรงจงใจใหทกคนเกดความรวมมอในการเพมผลผลตมากขน

กจกรรมเพอความปลอดภย(Safety) คอ กจกรรมเสรมสรางความรเกยวกบความปลอดภยในการท างานใหแกพนกงาน โดยใชหลกการดานวศวกรรมความปลอดภย เชน การวางผง

21

โรงงานหรอเครองจกรเสยใหม การก าหนดมาตรฐานการใชเครองจกรใหพนกงานปฏบต ฯลฯ

กจกรรม 5ส (5S) คอ กจกรรมเพอเสรมสรางวนยและความเปนระเบยบเรยบรอยในสถานทท างาน ซงเปนปจจยพนฐานของการปรบปรงการเพมผลผลตอยางตอเนอง

วงจร PDCA คอ วงจรเพอการบรหารและการปรบปรงอยางตอเนอง กจกรรมขอเสนอแนะ (Suggestion) คอ กจกรรมทเปดโอกาสใหพนกงานมสวนรวมในการ

เสนอความคดใหมๆ ซงสามารถปฏบตไดและเปนประโยชนตอการปรบปรงงานใหดขน กจกรรมกลมคณภาพ (Quality Control Circle : QCC) คอ กจกรรมทใหพนกงานมสวน

รวมคดปรบปรงงานอยางเปนระบบ เปนการรวมกลมของผปฏบตงาน เพอรวมมอกนแกปญหาหรอขอบกพรองทเกดขนในงาน หรอเพอปรบปรงงานใหดขน โดยใชหลกการของเครองมอในการแกปญหา 7 ประการ ( 7 QC Tools)

2. เทคนคขนสงในการปรบปรงการเพมผลผลต

การบ ารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance : TPM) คอการบ ารงรกษาเครองจกรประจ าวน เชน การท าความสะอาดเครองจกร การตรวจระบบตางๆ ของเครองจกร เพอใหท างานมประสทธภาพสงสดและคงอายการใชงานนานทสด เปนเทคนคทสรางทศนคตใหกบพนกงานวา “ผใชเครองจกร เปนผดแลรกษาเครองจกร” การผลตแบบทนเวลาพอด (Just In Time : JIT) คอการผลตเฉพาะชนสวนทจ าเปน ในปรมาณทจ าเปน เมอเวลาทจ าเปนเทานน จะไมมการผลตนอยกวาหรอมากกวาปรมาณทตองการ ทงนเพอมงขจดความสญเปลาตาง ๆ เชน พสดคงคลงทเกนความตองการ การขนยายพสดทไมจ าเปนในกระบวนการผลต เปนตน

การควบคมคณภาพทวทงองคกร (Total Quality Control : TQC) คอระบบการบรหารงานทเนนคณภาพ โดยมงความพงพอใจของลกคาเปนส าคญ และอาศยความรวมมอของทกแผนก ทกคน และทกระดบ ตงแตผบรหารระดบสงสดจนถงพนกงานระดบลางสด อกทงปฏบตและระลกเสมอวา “หนวยงานถดไปเปนลกคาของเรา”

2.3.1 กจกรรม 5ส กจกรรม 5ส เปนกระบวนการหนงทเปนระบบมแนวปฏบต ทเหมาะสมสามารถน ามาใชเพอปรบปรงแกไขงานและรกษาสงแวดลอมในสถานทท างานใหดขน ทงในสวนงานดานการผลต และดานการบรการ ซงน ามาใชในการเพมประสทธภาพการท างานขององคกร ไดอกทางหนง 5ส ประกอบดวย

สะสาง Seiri (เซร) (ท าใหเปนระเบยบ) คอ การแยกระหวางของทจ าเปนตองใชกบของทไมจ าเปนตองใชขจดของทไมจ าเปนตองใชทงไป

22

สะดวก Seiton (เซตง) = สะดวก (วางของในททควรอย) คอ การจดวางของทจ าเปนตองใชใหเปนระเบยบสามารถหยบใชงานไดทนท

สะอาด Seiso (เซโซ) = สะอาด (ทาความสะอาด) คอการปดกวาดเชดถสถานท สงของ อปกรณ เครองมอเครองจกร ใหสะอาดอยเสมอ

สขลกษณะ Seiketsu (เซเคทซ) = สขลกษณะ (รกษาความสะอาด) คอ การรกษาและปฏบต 3ส ไดแก สะสาง สะดวก และสะอาดใหดตลอดไป

สรางนสย Shitsuke (ซทซเคะ) = สรางนสย (ฝกใหเปนนสย) คอ การรกษาและปฏบต 4ส หรอสงทก าหนดไวแลวอยางถกตองจนตดเปนนสย

เหตผลทกจกรรม 5ส ไดรบความนยมอยางแพรหลาย 5ส เปนเทคนคททกคนสามารถเขาใจแนวทางการปฏบตไดงาย อปกรณทใชมเพยงเครองมอท าความสะอาด ซงใชงบประมาณต า ผท า 5ส ไดเรยนรการท างานเปนทมเปนกจกรรมทปฏบต เปนกลมพนท ซงมสวนสนบสนนเรองการทางานเปนทม สมาชกในพนทไดรวมกนวางแผนและลงมอปรบปรงพนท ปฏบตงานของตนเอง และกลมกจกรรม 5ส ยงชวยเสรมสรางทกษะการเปนผน าใหแกหวหนาพนทอกดวย เหนผลทเปนรปธรรม การปฏบตกจกรรม 5ส อยางสม าเสมอจนกลายเปนสวนหนงของกจวตรประจ าวนจะเสรมสรางลกษณะนสยและความเปน ระเบยบ วนยใหแกผปฏบตกจกรรม สงของในทท างานมความเปนระเบยบเรยบรอย และจดเกบอยางเปนระบบ ท าใหการท างาน มประสทธภาพสงยงขน 2.3.2 วงจรเดมมง PDCA PDCA คอ วงจรทพฒนามาจากวงจรทคดคนโดยวอลทเตอร ซวฮารท(Walter Shewhart )ผบกเบกการใชสถตสาหรบวงการอตสาหกรรมและตอมาวงจรนเรมเปนทรจกกนมากขนเมอ เอดวารด เดม-มง (W.Edwards Deming) ปรมาจารยดานการบรหารคณภาพเผยแพรใหเปนเครองมอส าหรบการปรบปรงกระบวนการท างานของพนกงานภายในโรงงานใหดยงขน และชวยคนหาปญหาอปสรรคในแตละขนตอนการผลตโดยพนกงานเอง จนวงจรนเปนทรจกกนในอกชอวา “วงจรเดมมง” ตอมาพบวา แนวคดในการใชวงจร PDCA นนสามารถน ามาใชไดกบทกกจกรรม จงท าใหเปนทรจกกนอยางแพรหลายมากขนทวโลก PDCA เปนอกษรน าของศพทภาษาองกฤษ 4 ค าคอ

P : Plan = วางแผน D : DO = ปฏบตตามแผน C : Check = ตรวจสอบ / ประเมนผลและนาผลประเมนมาวเคราะห A : Action = ปรบปรงดาเนนการใหเหมาะสมตามผลการประเมน

23

รปท 2.14 วงจรเดมมง

การวางแผน (Plan: P) เปนสวนประกอบของวงจรทมความส าคญ เนองจากการวางแผนเปนจดเรมตนของงานและเปนสวนส าคญทจะท าใหการท างานในสวนอน เปนไปอยางมประสทธผล การวางแผนในวงจร เดมมง เปนการหาองคประกอบของปญหา โดยวธการระดมความคด การหาสาเหตของปญหา การหาวธการแกปญหา การจดท าตารางการปฏบตงาน การก าหนดวธด าเนนการ การก าหนดวธการตรวจสอบ และประเมนผล ในขนตอนน มการด าเนนการดงน 1. ตระหนกและก าหนดปญหาทตองการแก ไข หรอปรบปรงใหดขน โดยสมาชกแตละคนรวมมอและประสานกนอยางใกลชด ในการระบปญหาทเกดขน ในการด าเนนงาน เพอทจะรวมกนท าการศกษาและวเคราะหหาแนวทางแก ไขตอไป 2. เกบรวบรวมขอมล ส าหรบการวเคราะหและตรวจสอบการด าเนนงาน หรอหาสาเหต ของปญหา เพอใชในการปรบปรง หรอแก ไขปญหาทเกดขน ซงควรจะวางแผนและด าเนนการเกบขอมลใหเปนระบบระเบยบ เขาใจงาย และสะดวกตอการใชงาน เชน ตารางตรวจสอบ แผนภม แผนภาพ หรอแบบสอบถาม เปนตน 3. อธบายปญหาและก าหนดทางเลอก วเคราะหปญหา เพอใชก าหนดสาเหต ของความบกพรอง ตลอดจนแสดงสภาพปญหาทเกดขน ซงนยมใชวธการเขยนและวเคราะหแผนภมหรอแผนภาพ เชน แผนภมกางปลา แผนภมพาเรโต และแผนภมการควบคม เปนตน เพอใหสมาชกทกคน ในทมงานคณภาพเกดความเขาใจในสาเหตและปญหาอยางชดเจน แลวรวมกนระดมความคด (Brainstorm) ในการแกปญหา โดยสรางทางเลอกตางๆ ทเปนไปได ในการตดสนใจแกปญหา เพอมาท าการวเคราะหและตดสนใจเลอกทเหมาะสมทสดมาด าเนนงาน

24

4. เลอกวธการแก ไขปญหา หรอปรบปรงการด าเนนงาน โดยรวมกนวเคราะห และวจารณทางเลอกตางๆ ผานการระดมความคด และการแลกเปลยนความคดเหนของสมาชก เพอตดสนใจเลอกวธการแกไขปญหาทเหมาะสมทสดในการด าเนนงาน ใหสามารถบรรลตามเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ ซงอาจจะตองท าวจยและหาขอมลเพมเตม หรอก าหนดทางเลอกใหมทมความนาจะเปนในการแกปญหาไดมากกวาเดม การปฏบตตามแผน (Do: D) เปนการลงมอปฏบตตามแผนทก าหนดไวในตาราง การปฏบตงาน ทงน สมาชกกลมตองมความเขาใจถงความส าคญและความจ าเปนในแผนนนๆ ความส าเรจของการน าแผนมาปฏบตตองอาศยการท างานดวยความรวมมอเปนอยางด จากสมาชก ตลอดจนการจดการทรพยากรทจ าเปนตองใชในการปฏบตงานตามแผนนนๆ ในขนตอนน ขณะทลงมอปฏบตจะมการตรวจสอบไปดวย หากไมเปนไปตามแผนอาจจะตองมการ ปรบแผนใหมและเมอแผนนนใชงานไดกน าไปใชเปนแผนและถอปฏบตตอไป การตรวจสอบ (Check: C) หมายถง การตรวจสอบดวาเมอปฏบตงานตามแผนหรอการแกปญหางานตามแผนแลว ผลลพธเปนอยางไร สภาพปญหาไดรบการแกไขตรงตามเปาหมายทกลมตงใจหรอไม การไมประสบผลส าเรจอาจจะเกดจากสาเหตหลายประการ เชน ไมปฏบตตามแผน ความไมเหมาะสมของแผน การเลอกใชเทคนคทไมเหมาะสม เปนตน การด าเนนการใหเหมาะสม (Action: A) เปนการกระท าภายหลงทกระบวนการ 3 ขนตอน ตามวงจรไดด าเนนการเสรจแลว ขนตอนนเปนการน าเอาผลจากขนการตรวจสอบ (C) มาด าเนนการใหเหมาะสมตอไป ประโยชนของ PDCA สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. (2552 : 4 ) ไดกลาวถงประโยชนของ PDCA ไวดงน 1. เพอปองกน

การน าวงจร PDCA ไปใช ท าใหผปฏบตมการวางแผน การวางแผนทดชวยปองกนปญหาทไมควรเกด ชวยลดความสบสนในการท างาน ลดการใชทรพยากรมากหรอนอยเกนความพอดลดความสญเสยในรปแบบตางๆ

การท างานทมการตรวจสอบเปนระยะ ท าใหการปฏบตงานมความรดกมขน และแก ไขปญหาไดอยางรวดเรวกอนจะลกลาม

การตรวจสอบทน าไปสการแก ไขปรบปรง ท าใหปญหาทเกดขนแลวไมเกดชาหรอลดความรนแรงของปญหา ถอเปนการน าความผดพลาดมาใชใหเกดประโยชน

2. เพอแกไขปญหา

ถาเราประสบสงทไมเหมาะสม ไมสะอาด ไมสะดวก ไมมประสทธภาพ ไมประหยด เราควร แกปญหา

25

การใช PDCA เพอการแกปญหา ดวยการตรวจสอบวามอะไรบางทเปนปญหา เมอหาปญหาได กนามาวางแผนเพอด าเนนการตามวงจร PDCA ตอไป

3. เพอการปรบปรง

PDCA เพอการปรบปรง คอ ไมตองรอใหเกดปญหา แตเราตองเสาะแสวงหาสงตางๆ หรอวธการทดกวาเดมอยเสมอ เพอยกระดบคณภาพชวตและสงคม เมอเราคดวาจะปรบปรงอะไร กใหใชวงจร PDCA เปนขนตอนในการปรบปรง ขอส าคญ ตองเรม PDCA ทตวเองกอนมงไปทคนอน

2.3.3 ระบบขอเสนอแนะ (Suggestion) ระบบขอเสนอแนะ (Suggestion)เปนแนวคดในการท างานทมงเนนใหพนกงานไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเพอปรบปรงงานในเรองตาง ๆ เชน การสรางคณภาพ การลดตนทนการสรางความปลอดภยในการท างาน และการดแลรกษาเครองจกร การก าจดขนตอนการท างานทไมจ าเปนออกไป ซงผปฏบตงานจะมความภาคภมใจทไดมสวนรวมในการท าใหเกดคณภาพขององคกรการจดท าขอเสนอแนะนนจะท าเปนรายบคคลหรอเปนกลมกได ระบบขอเสนอแนะมใชครงแรกทประเทศ สกอตแลนด เมอป ค.ศ. 1880 โดย บรษท วลเลยมเคบล จ ากด ตอมาเมอป ค. ศ. 1894 บรษทในประเทศสหรฐอเมรกาไดน ามาใช ส าหรบในประเทศญปนไดพฒนามาใชในชวงสงครามโลกครงท 2 และไดมการใชกนอยางกวางขวาง สวนในประเทศไทยไดมการน ามาใชโดยบรษทในเครอของ ญปนทเขามาลงทนในประเทศไทย และไดเผยแพรไปสบรษทอนๆ เพมขน ประโยชนทไดรบจากการสงเสรมใหมการจดท าระบบขอเสนอแนะเพอปรบปรงงาน 1. เพอสงเสรมพนกงานใหมสวนรวมในการท างาน 2. เพอสงเสรมจตส านกใหแกพนกงานในการมความคดรเรมสรางสรรค 3. เพอใหพนกงานมความภาคภมใจ และสรางแรงจงใจใหแกพนกงาน 4. เพอใหพนกงานไดมความคดในการแกปญหา และปรบปรงงานอยเสมอ ขอแนะน าในการจดท าขอเสนอแนะ 1. ควรเปนคนชางสงเกต สงทอยรอบๆ ตวอยเสมอ 2. ควรเสนอขอคดเหนเรองทอยใกลตวกอน 3. ไมควรคดวาตวเองเปนคนไรความสามารถ 4. ไมวจารณความคดเหนของผอน 5. ควรปลอยความคดใหเปนอสระ 6. ความคดเหนนนจะตองไมขดตอระเบยบวนยของหนวยงาน 7. ปญหาทนามาท าขอเสนอแนะจะตองไมใชปญหาทมสาเหตจากการละเลยตอการปฏบตหนาทของพนกงานเอง

26

หลกการของขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเปนการทางานททาใหผปฏบตงานไดมโอกาสทจะเสนอความคดเหนในการท างานทเปนประโยชนตอองคกร เปนการท างานทเปนการท างานจากลางขนบน ซงญปนเรยกวา Kaizen Activity กจกรรมขอเสนอแนะจะประสบผลส าเรจลงไดนนจะตองมลกษณะการท างานทเปนประชาธปไตย ผบรหารจะตองยอมรบความคดเหน และปญหาทเกดขน โดยจะตองมความมงมนในการสรางคณภาพอยางแทจรง การตดสนใจในเรองตางๆ ตองใชหลกเหตและผล และตองมความเชอมนวาทกคนมศกยภาพ และสามารถทจะพฒนาได หลกในจดท าขอเสนอแนะ มดงน

1. ขอเสนอแนะเพอปรบปรงงานจะตองเปนการสรางประโยชนตอองคกร โดยความคดเหนในการปรบปรงงานอาจจะมาจากผปฏบตงานเปนรายบคคล หรอเกดจากการรวมกลมของพนกงานกได

2. หลกประชาธปไตย ในการจดท าขอเสนอแนะนนจะตองมบรรยากาศของการท างานแบบประชาธปไตย มการยอมรบความคดเหนซงกนและกน โดยหลกของประชาธปไตยมลกษณะ ดงน

มการยอมรบความคดเหนของผอน มการคดพจารณา หรอตดสนใจดวยขอเทจจรงและมเหตผล ตองมความเชอมนวามนษยทกคนมความสามารถ และสามารถพฒนาได ยอมรบการตดสนใจของคนสวนใหญทมเหตผลทดกวา และปฏบตตามมตของทประชมไม

วามตนนจะไมตรงกบความคดของตน 2.3.4 กจกรรมกลมคณภาพ (Quality Control Circle: QCC) กจกรรมกลมคณภาพเปนเทคนคการท างานทมงเนนใหผปฏบตงานไดมสวนรวมในการท างานโดยผปฏบตงานจะตองรวมกลมกนเพอแกปญหาในการท างาน โดยกลมทเหมาะสมกคอ 3 - 10 คน และผปฏบตงานจะตองอยในหนวยงานหรอสายงานเดยวกน ในการท ากจกรรมกลม QCC จะตองเปนไปโดยอสระและมการด าเนนการตามหลกการ PDCA กลมทรวมตวกนขนนนจะตองศกษา และแก ไขปญหาประจ าวนหรอปญหาในการท างานทท าอยโดยใชวธการดานการควบคมคณภาพ (Quality Control: QC) และเทคนคตางๆ ประโยชนของการท ากจกรรมกลมคณภาพ (QCC) ประโยชนของการน ากจกรรมกลมคณภาพมาใชในการแกปญหาในองคกรท าใหสามารถแกปญหาในการท างาน เกดการลดตนทน และเกดคณภาพโดยรวม ซงรายละเอยดของประโยชนทเกดขน มดงน

27

ประโยชนตอผปฏบตงาน ผปฏบตงานไดพฒนาความรความสามารถของตนเองเพมมากขน มโอกาสแสดงออกและ

ไดแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ไดพฒนาทกษะการแกปญหา และวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ ท าใหเกดความรวมมอ และเขาใจอนดระหวางเพอนรวมงาน เปนการสงเสรมการท างาน

เปนทมทมประสทธภาพ ประโยชนตอองคกรหรอหนวยงาน

ท าใหมการควบคมคณภาพในกระบวนการผลต ลดตนทน และคาใชจายทไมจ าเปนตอหนวยงาน เพมคณภาพของสนคาใหดขน สรางความปลอดภยในการท างาน

2.3.5 การบ ารงรกษาเชงทวผลโดยรวม (Total Productive Maintenance) TPM หรอการบ ารงรกษาเชงทวผล และอน ๆ โดยอาศยความรวมมอจากพนกงานทกคน ตงแตฝายบรหารระดบสงจนถงพนกงานหนางาน และการสงเสรมการบ ารงรกษาเชงทวผล โดยผานการจดการแบบสรางขวญและก าลงใจ ตลอดจนถงการด าเนนกจกรรมกลมยอยทจะท าใหประสทธภาพของอปกรณมคาสงสดกจกรรมกลมยอยโดยรวม (Total Productive Maintenance) หมายถง ระบบการบ ารงรกษาทครอบคลมตลอดชวงอายอปกรณ นบตงแตการวางแผน การผลต การบ ารงรกษา คอ หวใจของการสงเสรมใหเกด TPM เราอาจนยาม TPM ในรปแบบงาย ๆ คอ การท าใหความสามารถของโรงงานไดรบการน ามาใชสงสดดวยการ 1. ลดการหยดของอปกรณ ทงกรณหยดสายการผลตและการหยดเพอซอมแซมงาน 2. เพมความสามารถของอปกรณทงในแงปรมาณ คอ ผลตใหมากขน และแงคณภาพคอ การผลต ผลตภณฑทลกคาพอใจ และ 3. การปรบปรงองคประกอบดานความปลอดภย สขอนามย และสงแวดลอม เพอท าใหคณภาพดขนและมผลก าไรสงขน กจกรรม 8 เสาหลกของ TPM 1. การจดการความปลอดภยและสภาพแวดลอมในการท างาน (Safety Health and Work Place Hygiene Management) ความปลอดภยเปนกจกรรม ทตองใหความส าคญมากทสด เพราะหากมการท างาน ทมอนตรายมาก จะมผล ตอการด าเนนกจกรรมอนตามมา จะเปนอยางไร หากเรมท ากจกรรมแลว เกดอบตเหตขนกบพนกงาน พนกงานทานอนๆจะคดอยางไร คงไมไดคดในแงด 2. การบ ารงรกษาดวยตนเอง (Autonomous Maintenance) เปนกจกรรมหลก ทเปนเอกลกษณของ TPM หลกการของการบ ารงรกษา หากมองผวเผน อาจมองวาเปนเพยง การเปลยนพนกงาน

28

เดนเครอง ใหเปนผทสามารถ ตรวจสอบเครองจกรได แตแททจรงแลวไมใชเทานน แตเปนการเปลยนแปลงสภาพ การเปนเจาของ จากทเครองจกรของโรงงาน เปนเครองจกรของฉน เครองจกรนเปนเครองจกร ทตองไมมความเสอมสภาพ เปนเครองจกรทไมผลตของเสย เปนเครองจกรทไมเสย นนคอหวใจของการบ ารงรกษาดวยตนเองการท าการบ ารงรกษาดวยตนเอง 3. การวางแผนการบ ารงรกษา (Planned Maintenance) ตองท าการวางแผนการบ ารงรกษาใหกบ เครองจกรเพอใหเครองจกรไมเสย ตองท าใหคาใชจายในการบ ารงรกษาต าทสด 4. การใหการศกษา และฝกอบรม (Training and Education) ถาตองการเครองจกรทมประสทธภาพสง เราสามารถทจะหาซอ เขามาตดตงกใชงานได หากตองการระบบการควบคมการผลตทด กสามารถหาไดจากโปรแกรมคอมพวเตอร ชวยในการบรหารจดการได แตเราไมสามารถรกษาสงตางๆ เหลานไวได หากเราไมมคนทมความสามารถ ดงน นเราจงตองท าการพฒนาคน ใหมความสามารถ และรกในการปรบปรงงานอยตลอดเวลาหวใจของการพฒนาคน คอการใหความร การใหความร ตองเปนการใหความรทตองการ ในเวลาทตองใชความรนนๆ 5. การปรบปรงเฉพาะเรอง (Focus Improvement, Kobetsu Kaizen) กจกรรมทมหนาทเพอลดความสญเสยทเกดขนทง 16 ประการใหเปน ศนย โดยการใชเครองมอตางๆ ไปท าการวเคราะหหาทาง แก ไข และปองกนการกลบมาของปญหา เครองมอทใชในกจกรรมนคอ 5W+1H, การวเคราะห Why-Why, QC 7 Tools, การวเคราะห P-M, QCC เปนตน การเลอกใชเครองมอตางๆ ขนอยกบความซบซอนของปญหา เหมอนกบการรบยาใหตรงกบโรคนนเอง ดงนนเราตองรจก กบชนดของความสญเสย กอน 6. การบ ารงรกษาเชงคณภาพ (Quality Maintenance) การบ ารงรกษาคณภาพ ค านอาจเปนค าใหม เราจะไดยนค าวา การบ ารงรกษา คอการซอมบ ารงเครองจกร แยกจากค าวาคณภาพ ซงหมายถงการผลตผลตภณฑ ใหไดตามขอก าหนด แตการน าสองค านมารวมกน หมายความวาอยางไรเราตองท าความเขาใจ กบแนวคดทวา การทจะไมใหของเสย ถกสงไปใหลกคา เราตองไมผลตของเสย การทเราผลตของเสยออกมานน เกดจากการทเครองจกรของเรา มความผดปรกตบางอยาง ทท าใหเครองจกรนน เมอท างาน มนไมสามารถท างานไดอยางสมบรณ ท าใหเครองจกรผลตของเสยออกมา ตอมาในการทเครองจกรของเรา มความสมบรณแลวนน เรากตองมาพจารณาอกวา เราตองท าการปรบแตงเครองจกรอยางไร เพอใหเครองจกรเดนไดอยางเหมาะสม ดงนนหากเราตองการทจะไมผลตของเสยนน เราตองท าใหเครองจกรของเรา ไมมสงผดปรกต และตองท า การควบคมคา ในการปรบแตงตางๆ ทมความสมพนธ กบคณภาพใหได เพอทจะไมผลตของเสยออกมา หากเราตองท าเชนนเราได เราตองเรมจากการหาความสมพนธของชนสวน หรอคาปรบตงตางๆ กบปญหาคณภาพกอน หรอทเราเรยกวา QA Matrix (เปนเมตรกทใชในการบงบอกความสมพนธ ของชนสวนของเครองจกร และคาทตองปรบตงกบคณภาพ) หลงจากนนกตองท าใหชนสวนเครองจกร อยในสภาพทสมบรณ และก าหนดคาปรบตงตางๆ ใหได หลงจากนนกท าการศกษา วาคณภาพท

29

ออกมานน มความแนนอนในการผลตอยางไร หรอทเราเรยกวาเราตองหาคา Cp/Cpk ของเครองจกรของเราใหไดโดยเทยบกบคาสเปคตางๆของเรา กจกรรมนเราจะด าเนนการได หลงจากทท ากจกรรม AM และ PM จนกวาจะไม ทความเสอมสภาพแลว และพนกงาน ตองมความสามารถ ในการคดอยางเปนระบบ หรอท ากจกรรมการปรบปรง อยางตอเนองมาแลวพอสมควร นนคอกจกรรมนจะท าหลงจาก AM ผาน PM ไปได 3 ขนตอนแลวแตเปนความสญเสยทเกดขนไมมาก แตเกดเปนประจ า 7. การควบคมเสยแตเรมตน (Initial Control) ส านวนทวา “ท าใหถกเสยแตทแรก” คงตรงกบกจกรรมมากทสด หวใจส าคญของกจกรรมน เปนกจกรรม ทจะท าใหเรารจกการด าเนนการ เพอปองกนปญหาเดม ทเราพบอยใหหายไป หรอลดลงไปใหไดตงแตตอนทเรมตนกจกรรมน 8. การเพมประสทธภาพของการท างานสายส านกงาน (Efficiencies Administration) การด าเนนการตางๆ สวนใหญ จะเปนการด าเนนการ ในสวนของโรงงานเสยเปนสวนใหญ แตไมใชวาการด าเนนการนน จะไมใหความสนใจ ในสวนของสายส านกงาน อนทจรงแลวสายส านกงาน กมความส าคญไมนอยไปกวากน เพราะสวนส านกงานนน กเปนสวนสนบสนน ในสวนของสายส านกงาน กจะด าเนนกจกรรม 5 ส เพอใหการเกดการปรบปรงประสทธภาพการท างาน ของสายส านกงานใหดมากขน ไมวาจะเปนการก าหนดหนาท ในการท างานอยางชดเจน ของแตละคนและแตละคนมเอกสารใดบางทตองรบผดชอบ และด าเนนการจดการอยางไร

รปท 2.15 กจกรรม 8 เสาหลกของ TPM

30

ประโยชนของTPM 1.การเพมประสทธภาพของพนกงาน

การฝกอบรมการใชและดแลรกษา เครองจกรหรออปกรณ ท าใหพนกงานมทกษะการใชและการดแลรกษาและยงท าใหพนกงานเหนความส าคญ ของเครองจกรหรออปกรณส านกงานมสวนเพมพนประสทธภาพการท างานของตนเองได

การฝกอบรมพนกงานซอมบ ารง ท าใหพนกงานซอมบ ารงมความสามารถดแล และรกษาเครองจกรหรออปกรณส านกงานอยางเปนระบบ เกดประสทธภาพการซอมบ ารง

การวางแผนการบ ารงรกษาแบบมสวนรวมระหวางผใช พนกงานซอมบ ารง และหวหนาหนวยงาน ท าใหเกดความเขาใจ ความสมพนธ และความชวยเหลอซงกนและกน สงผลโดยตรงตอคณภาพการซอมบ ารง

2. การเพมประสทธภาพของเทคโนโลย ลดการสญเสยวตถดบจากการ Start up เพราะความไมแนนอนของเครองจกรเมอเปด

เครองครงแรก มกตองเสยวตถดบชนแรกทปอนเขาไป ลดการสญเสยผลผลตทมกเกดจากการขดของของเครองจกรในระหวางการท างาน ลดการเสยเวลาจากการซอมแซม เพราะตองหยดเครองเพอซอมหรอปรบแตงเครองใหม ลดปญหาการผลตต ากวาเปาหมายทมผลมาจากเครองจกร มอตราเรงทต ากวามาตรฐาน

2.3.6 การควบคมคณภาพทวทงองคกร (Total Quality Control : TQC) การควบคมคณภาพทวทงองคกร (Total Quality Control : TQC) หมายถง แนวทางในการบรหารงานขององคกรทมงเนนในเรองคณภาพโดยสมาชกทกคนในองคกรมสวนรวม และมงหมายผลก าไรในระยะยาวดวยการสรางความพงพอใจใหกบลกคา รวมทงการสรางผลประโยชนแกหมมวลสมาชกขององคกร และสงคมสวนรวมดวย การควบคมคณภาพทวทงองคกรมชอเรยกทมความหมายเดยวกน คอ TQM, TQC และ TWQC TQC = Total Quality Control: TQC (เปนค าเดม) TQM = Total Quality Management (ค าใหม) TWQC = Company - Wide Quality Control (ค าทใชกนในประเทศญปน) ปรชญาของ TQC มงหวงใหบคลากรทกคนทกฝายรวมมอกนในการสรางคณภาพของงานขององคกร หลกการของ "Kaizen" ในประเทศญปนตองการใหพนกงานทกคนคนหาปญหาเพอปรบปรงอยางตอเนอง