บททีÉ 3 การวิเคราะห ์ความ ... 3 travel...บทท 3 การว เคราะห ความต องการเด นทาง (Travel

บทท 3 การวเคราะหความตองการเดนทาง (Travel Demand Analysis)

ภาควชาวศวกรรมโยธา คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยบรพา 77 ดร. สรเมศวร พรยะวฒน


เนอหาในบทนจะกลาวถง การวเคราะหความตองการเดนทาง ปจจยทมอทธพลตอความตองการเดนทาง หลกการจดตนทางปลายทาง แบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน แบบจาลองการเกดการเดนทาง แบบจาลองการกระจายการเดนทาง แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง และแบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง

“ตราบเทาทบาปยงไมใหผล คนเขลายงเขาใจวามรสหวาน”

พทธภาษต

3.1. การวเคราะหความตองการเดนทาง การวเคราะหความตองการเดนทาง (Travel demand analysis) เปนขนตอนพ นฐานทสาคญเปนอยางยงสาหรบกระบวนการวางแผนการขนสง การวเคราะหความตองการเดนทางทาใหผวาง แผนการขนสงทราบถง ปรมาณการเดนทางทเกดขนในปจจบนในชวงเวลาททาการวเคราะหนน และปรมาณการเดนทางทจะเกดขนในอนาคต ซงไดจากการนาขอมลปรมาณการ เดนทางทเกดขน ในปจจบนมาวเคราะหและคาดการณไปในอนาคต ดวยเหตน อาจกลาวไดวาการวเคราะหความ ตองการเดนทางนน เกยวของกบการวเคราะห 2 ขนตอน (วโรจน รโจปการ, 2544) ไดแก

• การวเคราะหความตองการเดนทางทเกดขนในปจจบน ขนตอนนจะเ กยวของกบการ กาหนดขอบเขตการวเคราะห กาหนดปจจยทมอทธพลตอความตองการเดนทาง วเคราะห ความสมพนธระหวางปจจยและความตองการเดนทาง รวมถงการ นาปจจยเหลานนมา พฒนาแบบจาลองทจะนาไปใชพยากรณความตองการเดนทาง

• การพยากรณความตองการเดนทาง เปนการนาแบบจาลองทถกสรางขนมาจากขนตอนแรก มาใชวเคราะหปรมาณการเดนทางในอนาคต โดยพจารณาถงบรบทของการใชประโยชนทดน นโยบายดานขนสง จานวนประชากร และโครงขายถนนในปอนาคต

ในทางปฏบต ความถกตองและนาเชอถอของการวเคราะหความตองการเดนทางไมได ขนอยกบความถกตองในการสรางแบบจาลองแตเพยงอยางเดยว แตยงขนอยกบความเขาใจและการ ใหความสาคญกบรายละเอยดของบรบทตางๆ ทเกยวของดวย ไมวาจะเปน แผนพฒนาเมอง นโยบายดานขนสง รวมถงสภาพแวดลอมและพฤตกรรมการเดนทางของผคนในพนท เปนต น โดยทวไป กระบวนการวเคราะหความตองการเดนทาง แบงออกเปน 6 ขนตอน ดงแสดงในรปท 3.1 และมรายละเอยดของแตละขนตอนโดยสงเขป ดงน



รปท 3.1 กระบวนการวเคราะหความตองการเดนทาง ทมา: Meyer and Miller (2001)

1. การนยามปญหาและขอบเขตการวเคราะห กอนการวเคราะห จะตองกาหนด ปญหาทเกดขนในพนทศกษา และขอบเขตของการ วเคราะหดงตอไปน ใหชดเจน

• ชวงเวลาสาหรบการวเคราะห โดยทวไปจะตองกาหนดปฐาน (Base year) และชวงเวลาททาการวเคราะห (Horizontal year) เชน 5 ป หรอ 10 ป นบจากปฐาน เปนตน การกาหนดชวงเวลาวเคราะหเปนสงทจาเป นตองกาหนดใหชดเจน เนองจากจะสงผลถงลกษณะของ ขอมลทตองการสาหรบการวเคราะห และเทคนคทใชในการวเคราะหดวย

• พนทศกษาและโครงสรางของพนทยอย ขอบเขตของพนทศกษาและพนทยอย เปนสงทกาหนดประเภทของการเดนทางวา การเดนทางทพจารณานน เปนการเดนทางทเกดขน ภายในพนท หรอ ระหวางพนท

นยามปญหาและขอบเขตการวเคราะห

ความตองการเดนทางในปฐาน

ขอมลลกษณะประชากรและพฤตกรรมการเดนทางในปฐาน

ขอมลเพมเตมทไดจากการรวบรวมขอมลทผานมาในอดต

พยากรณตวแปร

ขอกาหนดนโยบาย

การรวบรวมขอมล เลอกเทคนควเคราะห

การสรางแบบจาลอง

การตรวจสอบแบบจาลอง

การทานายความตองการเดนทาง



• หนวยของปรมาณการเดนทาง ตองกาหนดใหชดเจนวาปรมาณการเดนทางทจะนามาใชใน การวเคราะหนน เทยบกบหนวยระยะเวลาใด เชน เปนปรมาณกา รเดนทางในชวงเรงดวน ตอวน หรอตอป เปนตน

• ตวแปรเชงนโยบาย ผวางแผนตองตรวจสอบวา พนททจะทาการศกษานน มกรอบนโยบาย ใดทควบคมอยหรอไม และจะทาอยางไรจงจะแปลงนโยบายเหลานนใหอยในรปของตว แปรทสามารถวดคาได

• ตวชวดประสทธภาพทจาเปนสาหรบการประเมน ควรกาหนดใหชดเจนวาจะพจารณา ผลลพธทไดจากการวเคราะหตวใดเปนตวชวดประสทธภาพ ตวชวดประสทธภาพนจะถก ใชในการเปรยบเทยบเพอเลอกแนวทางปฏบตทเหมาะสมทสด ในกรณทมแนวทางใหเลอกดาเนนการไดหลายแนวทาง

2. การเลอกเทคนควเคราะห โดยมากแลวการเลอกเทคนคการวเคราะหจะขนอยกบปญหาทจะวเคราะห และไดรบ อทธพลอยางมากจากขอบเขตของการวเคราะหตามทไดกลาวขางตน 3. การรวบรวมขอมล เมอนยามปญหาและขอบเขตของการวเคราะห และเทคนคทใชในการวเคราะหเปนทเรยบรอยแลว จะทาใหทราบลกษณะและประเภทของขอมลทตองการสาหรบการวเคราะห โดยทวไป ขอมลทตองการแบงออกไดเปน 2 ประเภท ไดแก

• ขอมลในอดต (Historical data) ไดแก ขอมลในอดตทมการเกบรวบรวมไวแลว ไมวาจะ เปน พฤตกรรมการเดนทาง สถานะทางเศรษฐกจและสงคม (โครงสรางรายได อาย เพศ ของประชากร เปนตน) กจกรรมทเกดขนในพนท และระบบขนสง เปนตน

• ขอมลทานาย (Forecasts data) ไดแก ขอมลสถานะทางเศรษฐกจและสงคม กจกรรมท เกดขนในพนท และระบบขนสง ทคาดวาจะเกดขนในปอนาคต ขอมลเห ลานจะนาไปใช เปนตวแปรในแบบจาลองสาหรบวเคราะหความตองการเดนทางทจะเกดขนในอนาคตตาม กรอบของเวลาททาการวเคราะห

4. การสรางแบบจาลอง ในขนตอนน จะเปนการหาความสมพนธระหวางความตองการเดนทางทเกดขนในพนท ศกษา และตวแปรทมอทธพลตอควา มตองการเดนทางนน ความตองการเดนทาง หรอปรมาณการเดนทางจะถกกาหนดเปนตวแปรตาม (Dependent variables) และตวแปรทมอทธพลตอความ



ตองการเดนทาง ซงจะถกใชในการอธบายความเปลยนแปลงทเกดขนกบปรมาณการเดนทาง อาท จานวนประชากร รายได การจางงาน ฯลฯ จะถกกาหนดเปน ตวแปรตน หรอตวแปรอธบาย (Independent variables or Explanatory variables) 5. การตรวจสอบความถกตองของแบบจาลอง กอนนาแบบจาลองทสรางขนมาจากขนตอนกอนหนานไปใชพยากรณปรมาณการเดนทาง หรอความตองการเดนทางในปอนาคต จะตองนาแบบจาลองมาตรวจสอบความถกตองเสยกอน การตรวจสอบน ไดแก การตรวจสอบ ความสมเหตสมผล (Reasonableness) ของเครองหมายหนาสมประสทธของตวแปรและคาคงทในแบบจาลอง การตรวจสอบนยสาคญของตวแปรตนแตละตว ทปรากฏอยในแบบจาลอง และการทดสอบความออนไหว (Sensitivity test) ของแบบจาลอง ดวยการแปรผนคาตวแปรตนแตละตวในแบบจาลองในชวงคาขอมลของตวแปรนนๆ ขณะทตวแปรตน ตวอนๆ ในแบบจาลองมคาคงท จากนนตรวจสอบชวงของคาตวแปรตาม ทเปลยนแปลงไป 6. การทานายความตองการเดนทาง เมอแบบจาลองผานการตรวจสอบความถกตองและได รบการปรบแกเปนทเ รยบรอยแลว ขนตอนสดทายจะเป นการนาแบบจาลองนน มาใชในการพยากรณความตองการเดนทาง หรอปรมาณการเดนทางทจะเกดขนในปอนาคตเมอเทยบกบปฐาน เครองมอหรอวธการทนกวางแผนนยมใชในการวเคราะหความตองการเดนทาง ไดแก แบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน (Sequential four-step models or Sequential demand models) สาเหตททาใหเรยกชอการวเคราะหดงกลาววาแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอนนน เนองจากเปนการ วเคราะหเปนลาดบขน โดยผลการวเคราะหจากขนตอนหนง จะถกใชเปนขอมลปอนเข าสาหรบขนตอนถดไป ดงแสดงในรปท 3.2 สาหรบรปท 3.3 และ 3.4 แสดงขนตอนของการวเคราะหแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอนในกระบวนการวางแผนการขนสง และแผนภาพอธบายแบบจาลอง ตอเนอง 4 ขนตอน ตามลาดบ ทงน แบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน ประกอบไปดวย

• แบบจาลองการเกดการเดนทาง (Trip generation model) คอ แบบจาลองทใชพยากรณปรมาณการเดนทางทงทเกดขนและถกดงดดเขาสแตละพนท ยอยในพนทศกษา ซงกคอ จานวนเทยวการเดนทางทงหมดทถกสรางขนในเขตเมองนนเอง การวเคราะหในขนตอนน จะทาใหทราบปรมาณการเดนทางทเกดขนและมงเขาสแตละพนทยอย แตไมสามารถบอก ไดวาปรมาณการเดนทางทเกดขนจากแตละพนทยอยนน ตองการจะเดนทางไปทไหน หรอปรมาณการเดนทางทมงสพนทยอยนน เดนทางมาจากทใด



• แบบจาลองการกระจายการเดนทาง (Trip distribution model) คอ แบบจาลองทใชคาดการณวาปรมาณการเดนทางทเกดขนและสนสดทแตละพนทยอยนนมจดตนทางและ ปลายทางทใด หรออาจกลาวไดวา เปนแบบจาลองทบอกใหทราบวาปรมาณการเดนทางท เกดขนทแตละพนทยอยนน มจดปลายทางทใดบาง และปร มาณการเดนทางทถกดงดดเขาไปยงแตละพนทยอยนน มาจากทใดบาง

• แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง (Modal split or mode choice model) คอ แบบจาลองทใชคาดการณสดสวนของการเลอกใชรปแบบการเดนทางประเภทตางๆ ใน พนทศกษา ของ การเดนทางทงหมด ทเกดข นระหวางจดตนทางปลายทาง ในแตละพนทยอย

• แบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง (Trip assignment model) คอแบบจาลองทใชคาดการณปรมาณการเดนทางของแตละรปแบบการเดนทางทเกดขนในแตละเสนทางท เชอมตอระหวางจดตนทางปลายทางของแตละพนทยอย ในพนทศกษา

รปท 3.2 ขนตอนของ แบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน ทมา: Meyer and Miller (2001)

พยากรณจานวนประชากรและจานวนการจางงาน

แบบจาลองการเกดการเดนทาง

แบบจาลองการกระจายการเดนทาง

แบบจาลองการเลอกรปแบบ การเดนทาง

แบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง

ปรมาณการเดนทางในโครงขาย

โครงขายการขนสงและ ตวแปรการใหบรการ



รปท 3.3 กระบวนการวางแผนการขนสงและแบบจาลองจราจร -ขนสง ทมา: วโรจน รโจปการ (2544)

นโยบายพฒนาเขตเมอง/ภมภาค

นโยบายระบบขนสงสาธารณะ

นโยบายพฒนาโครงขายถนน

คาดการณการใชประโยชนทดน

การเจรญเตบโต ของพนท

การสราง/ดงดดการเดนทาง

การกระจาย การเดนทาง

โครงขายถนนและระบบขนสงสาธารณะ

การเลอกประเภทการขนสง

จานวนผโดยสารตอรถยนตสวนบคคล

การเดนทางบนระบบขนสงสวนบคคล

แจกแจงการเดนทางโครงขายถนน

การเดนทางบนระบบขนสงสาธารณะ

แจกแจงการเดนทางระบบขนสงสาธารณะ

ประเมนผล ระบบขนสง



รปท 3.4 แบบจาลองเพอการวางแผนการขนสงชนดตอเนอง 4 ขนตอน ทมา: วโรจน รโจปการ (2544)

แบบจาลองการเกดการเดนทาง (การเดนทางเกดขนและสนสดทใด ? จานวนเทาใ ด?)

แบบจาลองการกระจายการเดนทาง (จากไหน ไปไหน?)

แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง (ใชระบบขนสงประเภทใด ?)

แบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง (ใชเสนทางใด?)



การสรางแบบจาลองเพอวเคราะหความตองการเดนทาง มขนตอนการดาเนนงานดงตอไปน

1. การสารวจและวเคราะหจดตนทางปลายทาง 2. คาดการณรปแบบและลกษณะการใชพนทในอนา คตจากขอมลการวางแผนการใชพนททม

อยในปจจบน 3. คานวณจานวนเทยวการเดนทางทถกสรางขนและถกดงดดเขาไปของแตละพนทยอย 4. คานวณเทยวการเดนทางทงหมดทถกสรางขนและถกด งดดเขาไปของจดตนทางปลายทาง

แตละค 5. คานวณปรมาณการเดนทางทเกดขนในแ ตละเสนทาง (Link) ทอยในโครงขายการขนสง 6. ประเมนความสมดลระหวางความตองการเดนทางทคานวณไดจากขนตอนท 5 กบ

ความสามารถในการใหบรการของระบบขนสงทมอย ปรบแกตวแปรทเกยวกบการใช ประโยชนทดนในอนาคต ถายงไมสมดล ใหกลบไปปรบแกในขนตอนท 3

7. ทาการคานวณซาจนกวาจะไดผลลพธเปนทพอใจ 3.2. ปจจยทมอทธพลตอความตองการเดนทาง ความตองการเดนทางหรอปรมาณการเดนทางจะเพมขนหรอลดลง โดยมากมกจะไดรบ อทธพลจากปจจยตอไปน (วโรจน รโจปการ, 2544) 3.2.1. การใชพนท ลกษณะการใชพนททตางกนสงผลใหลกษณะการเดนทางทเกดขนแตกตางกนไปดวย ดงนนประสทธภาพในการพยากรณความตองการเดนทางดวยแบบจาลอง จงมความสมพนธโดยตรงกบความละเอยดแมนยาของขอมลการใชพนท นอกจากลกษณะการใชพนททสงผลตอ ลกษณะการเดนทางทแตกตางกนแลว ความหนาแนนของการใชพนทเพอกจกรรมตางๆ กสงผลให เกดลกษณะการเกดการเดนทางทแตกตางไปไดเชนกน โดยทวไป การวเคราะหความตองการ เดนทางจะใหความสาคญกบสถานททจดวาเปนจดกาเนดและดงดดการเดนทางหลก ทงนไมวาจะ เปนจดตนทางหรอปลายทางกตาม ดงตอไปน

• เขตทพกอาศย เนองจากรอยละ 80 ถง 90 ของการเดนทางทเกดขนนน มกมจดเรมตนหรอ จดปลายทาง เชอมโยงกบทพกอาศย

• ยานธรกจและอตสาหกรรม รวมถงแหลงจางงานและอาคารสานกงานตางๆ ดวย ทงน กจกรรมทเกยวของกบการคา และอตสาหกรรมทแตกตางกน ยอมกอใหเกดลกษณะการ เดนทางทแตกตางกนดวย

• พนทการศกษา อาท โรงเรยน และมหาวทยาลย ฯลฯ



• พนท เพ อการพก ผอนหยอนใจและ สนทนาการ ไมวาจะ เ ปนสวนสาธารณะ หางสรรพสนคา โรงภาพยนต และแหลงทองเทยวตางๆ เปนตน

ในการวเคราะหความตองการเดนทางจาเปนตองกาหนดลกษณะการใชพนทของพนท ศกษาใหชดเจน เนองจากจะสงผลตอประเภทของตวแปรทตองการ และวธการสารวจขอมล โดยทวไปตวแปรทเกยวของกบการใชพนท ไดแก

• ขนาดของพนทพกอาศยหนวยเปนตารางเมตร

• จานวนครอบครวในเขตพนท หรอจานวนครอบครวตอหนวยพนท

• จานวนประชากรในเขตพนท หรอพนทยอย หรอจานวนประชากรตอหนวยพนทธรกจและ อตสาหกรรม

• จานวนการจางงานในเขตพนท หรอจานวนการจางงานตอหนวยพนท

• จานวนการจางงานดานการคาขายในพนท หรอตอหนวย พนท

• จานวนพนททสอดคลองกบกจกรรมแตละประเภท อาท พนทเพอการศกษา และสนทนา การ เปนตน

• จานวนสถานทประกอบการ มหาวทยาลย วทยาลย โรงเรยน ฯลฯ ในเขตพนท หรอตอ หนวยพนท

• จานวนศนยสนทนาการในเขตพนท

• จานวนนกศกษา หรอนกเรยนในเขตพน ท 3.2.2. ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมจะเกยวของโดยตรงกบผเดนทาง ครอบครวของผเดนทาง หรอผประกอบกจกรรมตางๆ ในพนทศกษา โดยทวไปตวแปรลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมทม อทธพลตอการเดนทาง ไดแก

• ขนาดครอบครว ขนาดครอบครวมอทธพลโดยตรงตอปรมาณและอตราการเดนทางในแต ละพนท โดยจานวนการเดนทางเฉลยจะเพมขนเมอจานวนสมาชกในครอบครวเพมขน (Schuldiner, 1962 อางถงใน วโรจน รโจปการ, 2544)

• จานวนยานพาหนะสวนบคคลทมในครอบครอง โดยทวไปเมอครอบครวใดมยานพาหนะ สวนบคคลไวในครอบครอง กมโอกาสทจะเดนทางมากขนเนองจากสามารถเดนทางได งายขน ดวยเหตน ถาครอบครวใดทมยานพาหนะสวนบคคลไวในครอบครองมากขน โอกาสทจะเดนทางกจะมากขน สงผลใหความตองการเดนทางหรอปรมาณการเดนทาง



เพมขนตามไปดวย ตวแปรดงกลาวนยมวดเปนจานวนยานพาหนะทงหมดในแตละพนท อาท จานวนยานพาหนะเฉลยตอคน หรอเฉลยตอครอบครว เปนตน

• ประเภททพกอาศย ทตงของทพกอาศยมความสมพนธกบปรมาณการเดนทาง โดย ประชากรในครอบครวทมทอยอาศยถาวร มบานหรอทพกเปนของตนเอง มก มแนวโนมทจะเดนทางไปมาหาสกนระหวางคนรจก หรอพกผอนหยอนใจ มากกวาประชากรใน ครอบครวทเพงยายมาอยในบรเวณนนๆ หรอไมมทพกอาศยเปนของตนเอง

• อาชพหวหนาครอบครว เปนตวแปรทสามารถระบสถานะทางสงคม สถานภาพทางการเงน และฐานะของครอบครวไดทางออม สวนมากแลว ถาหวหนาครอบครวมอาชพและตาแหนงหนาทการงานด กมกทาใหครอบครวมสถานะทางสงคมและสถานภาพทางการ เงนดตามไปดวย สงผลใหความตองการเดนทางเพอวตถประสงคตางๆ เพมขนดวยเชนกน ทงน สดสวนการเดนทางไปทางานจะลดลงเมอฐานะความป นอยของครอบครวตาลง

• รายของไดครอบครว ครอบครวใดทมรายไดสง โอกาสทจะเดนทางไปตามสถานทตางๆ จะมากกวาครอบครวทมรายไดต า สงผลใหความตองการเดนทางเพมขนตามไปดวย ทง นเนองจากมขอจากดในการเดนทางนอยกวานนเอง

3.2.3. ปจจยอนๆ นอกจากปจจยตางๆ ตามทกลาวไปแลวขางตน ยงมปจจยอนๆ ทอาจมอทธพลตอความ ตองการเดนทางดงตอไปน

• อตราการเสยภาษ การจายคาเชา หรอการชาระดอกเบยเพอการลงทน ฯลฯ เปนปจจยท แสดงใหเหนถงขดความสามารถของกาลงทรพยทเพยงพอสาหรบใชจา ยเพอการเดนทาง

• โครงสรางอายของประชากรในพนทศกษา กลมคนทมอายแตกตางกนจะมลกษณะการ เดนทางทแตกตางกนดวย เชน กลมคนอายนอยมโอกาสทจะเดนทางเพอพบปะเพอนฝง ตามสถานทตางๆ มากกวากลมคนทมอายมากกวา เปนตน

• อาชพของประชากร อาชพททาใหมรายไดดยอมทาใหฐ านะและสถานภาพทางสงคมของผ นน ดตามไปดวย โอกาสทจะเดนทางไปตามสถานทตางๆ กจะเพมขน สงผลใหความ ตองการเดนทางสงขนตามไปดวยเชนกน

• ความเจรญของพนท ถาพนทใดมความเจรญทวถง มการพฒนาสงอานวยความสะดวกท สนบสนนการเดนทางทสมบรณ กจะเปนสงกระตนใหคนในพนทนนเกดความตองการ เดนทางเพมขน ความเจรญของพนทน อาจนาตวแปรระยะหางจากศนยกลางเมองมา พจารณาประกอบดวยกได ยงพนทศกษาหางจากศนยกลางเมองหรอยานธรกจมากขน



เทาใด โอกาสทจะเกดการ เดนทางเพอเขาสตวเมองและความเจรญของพนทกจะลดลงมาก ขนเทานน

3.3. ตารางจดตนทางปลายทาง กอนทจะสรางแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน ขอมลปรมาณการเดนทางระหวางจดตนทาง ปลายทางแตละคจะถกนามาจดเปน ตารางเมทรกซ หรอเรยกวาเมทรกซจดตนทา งปลายทาง (Origin-destination matrix) ดวยเหตน ในเบองตนผวเคราะหจะตองทาการสารวจขอมลการเดนทาง ทเกดขนระหวางจดตนทางปลายทาง (Origin-destination survey or O-D survey) ทกคในพนท ศกษาเสยกอน จงจะสามารถสรางตารางดงกลาวได ทงนเมอพ จารณาการเดนทางทเกดขนเมอ อางองกบขอบเขตของพนทศกษาแลว อาจแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก

1. การเดนทางภายในพนทศกษา (Internal trips or Internal-internal trips) คอ การเดนทางทมทงจดตนทางและปลายทางอยภายในพนทศกษา

2. การเดนทางจากภายในไปยงภายนอกพนทศกษา (Internal-external trips) คอ การเดนทางทมจดตนทางอยภายในพนทศกษา แตจด ปลายทางอยภายนอกพนทศกษา

3. การเดนทางจากภายนอกไปยงภายในพนทศกษา (External-internal trips) คอ การเดนทางทมจดตนทางอยภายนอกพนทศกษา แตจ ดตนทางอยภายในพนทศกษา

4. การเดนทางภายนอกพนทศกษา (External-external trips or Out-out trips) คอ การเดนทางทมทงจดตนทางและจดปลายทางอยภายนอกพนทศกษา

5. การเดนทางผานพนท ศกษา (Through traffic) คอ การเดนทางทมทงจดตนทางและจดปลายทางอยภายนอกพนทศกษา แตการเดนทางทเกดขนนน มเสนทางทตองตดผานพนท ศกษา

ตวอยางของการเดนทางประเภทตางๆ ตามทกลาวขางตน ดงแสดงในรปท 3.5 (ก) จากรปท 3.5 (ก) พบวา

• การเดนทางภายในพนทศกษา ไดแก เทยวการเดนทาง a b c และ h

• การเดนทางจากภายในไปยงภายนอกพนทศกษา ไดแก เทยวการเดนทาง d และ i

• การเดนทางจากภายนอกไปยงภายในพนทศกษา ไดแก เทยวการเดนทาง f และ g

• การเดนทางภายนอกพนทศกษา ไดแก เทยวการเดนทาง e

• การเดนทางผานพนทศกษา ไดแก เทยวการเดน ทาง j



(ก)

(ข)

รปท 3.5 ประเภทการเดนทางเมออางองกบขอบเขตของพนทศกษา ทมา: ดดแปลงจาก Department of town and country planning (1989)

การสารวจความตองการเดนทางหรอปรมาณการเดนทางจาแนกตามประเภทการเดนทางตามทไดกลาว ถงขางตน สามารถสรปเปนตารางจดตนทางปลายทางไดดงตอไปน ตารางท 3.1 ตารางจดตนทางปลายทางพรอมวธสารวจขอมล พนทตนทาง (Origin zones) พนทปลายทาง (Destination zones) ภายใน (Internal) ภายนอก (External) ภายใน (Internal) II (การสมภาษณตามบาน) IE (การสมภาษณตามบาน) ภายนอก (External) EI (การสารวจทเสนขอบเขต) EE (การสารวจทเสนขอบเขต)

ทมา: ดดแปลงจาก Department of town and country planning (1989)

บาน

บาน

บาน

a

b

c

บาน d

e

f j

h

i g ขอบเขตพนทศกษา

เสนแบงเขต (Screen line)

การเดนทางภายในพนทศกษา

การเดนทางผานพนทศกษา

การสารวจปรมาณจราจรทผานเสนแบงเขต (Screen line survey) ขอมลทตองการ: ปรมาณจราจร

การสารวจปรมาณการเดนทางทผานเสนขอบเขต (Cordon line survey) ขอมลทตองการ: ปรมาณการเดนทางระหวางพนท



ในทางปฏบต พนทตนทางและพนทปลายทาง หรอจดตนทางปลายทางนนมหลาย ตาแหนง หลกก ารของการสารวจการเดนทางดงกลาวกคอ การหาปรมาณการเดนทางระหวางจดตน ทางปลายทางแตละค ทเกดขนทงหมดในพนทศกษา การสารวจขอมลการเดนทางประเภทตางๆ ท เกดขนในพนทศกษาจงควรดาเนนการไปพรอมๆ กนในวนเดยวกน ซงอาจทาการสารวจในวน ทางานของสปดาห ในกรณทตองการตรวจสอบการเดนทางไปทางาน (Work trips) และทาการสารวจในวนหยดสดสปดาห เพอตรวจสอบการเดนทางเพอการพกผอน (Recreational trips) เนองจากจดตนทางปลายทางในพนทศกษามหลายตาแหนง จง ตองนาปรมาณการเดนทางระหวางจดตนทางปลายทางแตละค มาสรปในรปของตารางจดตนทางปลายทางดงน ตารางท 3.2 ตารางจดตนทางปลายทางของพนทยอยทงหมดในพนทศกษา

พนทปลายทาง รวม พนทตนทาง

1 2 ……………………..... j ………………………..... N 1 T11 T12 ……………………..... T1j ………………………..... T1n G1

2 T21 T22 ……………………..... T2j ………………………..... T2n G2

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . . i Ti1 Ti2 ……………………..... Tij ………………………..... Tin Gi

. . . . . . . .

. . . . . . . .

. . . . . . . . n Tn1 Tn2 ……………………..... Tnj ………………………..... Tnn Gn

รวม A1 A2 ……………………..... Aj ………………………..... An Ttotal

ทมา: ดดแปลงจาก Department of town and country planning (1989)

จากตารางท 3.2 ∑=

iiji tG และ ∑=

jijj tA

โดยท Gi คอ จานวนเทยวการเดนทางทงหมดทมตนกาเนดจากพนทยอย i Aj คอ จานวนเทยวการเดนทางทงหมดทถกดงดดเขาไปยงพนทยอย j

จากตารางท 3.2 จะเหนไดวาทกพนทยอย ไมวาจะเปนพนทยอย 1, 2, 3, 4,……, n สามารถเปนไดทงจดตนทางและจดปลายทาง T11 คอ การเดนทางทเกดขนภายในพนทยอย 1 T12 คอ การเดนทางทมจดตนทางเปนพนทยอย 1 และมจดปลายทางเปนพนทยอย 2 ในทานองเดยวกน Tij คอ การเดนทางทมจดตนทางเปนพนทยอย i และมจดปลายทางเปนพนทยอย j Gi คอ การเดนทาง



ทงหมดทมแหลงกาเนดจากพนทยอย i มคาเทากบผลรวมของ Ti1 ถง Tin และ Aj คอ การเดนทางทงหมดทถกดงดดเขาไปยงพนทยอย j มคาเทากบผลรวมของ T1j ถง Tnj จากรปท 3.5 (ข) การเดนทางประเภทตางๆ ทเกดขนในพนทศกษานน ไดมาจากการสารวจ ขอมลจดตนทางปลายทางทมวธการ แนวทางการดาเนนงาน และวตถประสงคทแตกตางกน ดง แสดงในตารางท 3.3 ตารางท 3.3 การสารวจขอมลจดตนทางปลายทางและวตถประสงคในการนาไปใชประโยชน ประเภทของการสารวจ วธการสารวจ วตถประสงคของการสารวจ การสารวจการเดนทางของบคคล (หรอการสารวจจดตนทางปลายทางของผใชรถยนตสวนบคคล )

สมภาษณเจาของรถ หรอผเดนทางทบานหรอทพกอาศย

เพอตรวจสอบปรมาณการเดนทางภายในพนทศกษา

การสารวจปรมาณการเดนทางทผานเสนขอบเขต (Cordon line survey)

การสมภาษณขางทาง การนบรถ

เพ อตรวจสอบปรมาณการ เ ดนทางระหวางพนท และการเดนทาง ผานพนท เพอตรวจสอบปรมาณการจราจรทงหมดทผานเสนขอบเขต และเพอคานวณคาตว คณขยาย (Expansion factors)

การสารวจปรมาณจราจรทผานเสนแบง เขต (Screen line survey)

การนบรถ เพอตรวจสอบความถกตองของปรมาณการจราจรทแจกแจงไปตามถนนเสนตางๆ ของโครง ขายถนนในปจจบน

ทมา: Department of town and country planning (1989)

เมอทราบหลกการเบองตนของการวางแผนการขนสงตามทกลาวถงในบทท 2 รวมถงขนตอนการวเคราะหความตองการเดนทาง การสารวจขอมล และการจดเตรยมขอมลเพอใชในการวเคราะหเปนทเรยบรอยแลว ลาดบตอไปจะกลาวถงแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน ซงถอไดวาเปน เครองมอสาคญทนามาใชในการวเคราะหความตองการเดนทาง 3.4. แบบจาลองการเกดการเดนทาง แบบจาลองการเกดการเดนทาง (Trip generation model) ถกสรางขนโดยมวตถปร ะสงคเพอใชในการทานายจานวนเทยวการเดนทาง (คน-เทยวการเดนทาง) ทเรมตนและสนสดในแตละ พนทยอยทงหมดทอยในขอบเขตพนทศกษาในชวงเวลาททาการวเคราะห จานวนการเดนทางท เกดขนจะถกพจารณาเปนตวแปรตาม (Dependent variable) ของแบบจาลอง สาหรบตวแปรตนหรอตวแปรอธบาย (Independent variables or Explanatory variables) นน ไดแก ปจจยการใชประโยชน



พนท (Land use factors) และลกษณะทางเศษฐกจและสงคม (Socioeconomic characteristics) ของผ เดนทาง ทงนปจจยทมอทธพลตอการเกดการเดนทางนน ไดแก

• ลกษณะการใชพนท โดยทวไป พนททม ลกษณะการใชพนทท แตกตางกน จะสงผลใหอตราการเกดการเดนทางของแตละพนทนนแตกตางกนไปดวย เชน พนทยานการคาและ สานกงาน กนาจะมอตราการเกดการเดนทางสงกวาพนทสวนสาธารณะ เปนตน นอกจากน ความหนาแนนของประชากรในแตละพนท กสงผลตออตราการเกดการเดนทางดวย เชนกน โดยทวไป ในพนททมลกษณะการใชพนทเหมอนกน พนททมความหนาแนนของ ประชากรและการตงบานเรอนสง กจะมอตราการเกดการเดนทางสงกวาพนททมความ หนาแนนของประชากรต ากว า

• จานวนยวดยานในครวเรอน ความสามารถในการตอบสนองความตองการเดนทางนน ขนอยกบทางเลอกในการเดนทางทมอย และความสมบรณของโครงขายเสนทางสญจร ดวยเหตน ครอบครวใดทมรถยนตไวในครอบครองมากกวา โอกาสทจะใชรถยนตนนเพอ ตอบสนองความตองการเดนทางกจะมากกวาครอบครวทมจานวนรถยนตในครอบครอง นอยกวา

• ขนาดครวเรอน ครอบครวทมจานวนสมาชกมากกวา ยอมกอใหเกดความถในการเดนทาง สงกวาครอบครวทมสมาชกในครวเรอนนอยกวา

• รายไดของครวเรอน ครอบครวทมรายไดครวเรอนสง ยอมมอสระทจะเดนทางไ ปยงทตางๆ และมความสามารถทจะจายเงนเพอตอบสนองความตองการเดนทางมากกวา ครอบครวทมรายไดครวเรอนตากวา

• โครงสรางอาย โครงสรางอายของประชากรทแตกตางกน ในแตละชมชน อาจสงผลตอ ความตองการเดนทาง และพฤตกรรมการเดนทางทแตกตางกนได

• อาชพของประชากร ประชากรแตละกลมวชาชพ อาจมลกษณะและพฤตกรรมการเดนทาง ทแตกตางกน และสงผลใหอตราการเดนทางแตกตางกนไปดวย

การวเคราะหแบบจาลองการเกดการเดนทางอาจจาแนกออกตามวตถประสงคการเดนทาง (Trip purposes) ทงนเนองจาก พฤตกรรมการเดนทางของผเดนทางนน จะไดรบอทธพลจากวตถประสงคการเดนทางเปนสาคญ ดงนนผเดนทางทมวตถประสงคการเดนทางแตกตางกน จะ สงผลใหมพฤตกรรมการเดนทางแตกตางกนไปดวย โดยทวไป จะจาแนกออกเปน การเดนทางไปทางาน (Work trips) การเดนทางไปโรงเรยน (School trips) การเดนทางไปซอสนคา (Shopping trips) และการเดนทางเพอพบปะญาตมตรเพอนฝงและสนทนาการ (Social or recreational trips) หรออาจจาแนกอยางกวางๆ โดยพจารณาจากความเกยวของกบสถานททเปนทพกอาศย (Residential areas) ของเทยวการเดนทางนนๆ ซงสามา รถจาแนกเปน การเดนทางทเกยวของกบท



พกอาศย (Home-based trips, HB) หมายถง เทยวการเดนทางทมปลายขางใดขางหนง (Trip ends) เปนทพกอาศย และการเดนทางทไมเกยวของกบทพกอาศย (Non-home-based trips, NHB) หมายถง เทยวการเดนทางทไมมปล ายขางใดขางหนงเปนทพกอาศยเลย แบบจาลองการเกดการเดนทางในยคเรมแรกมกจะเปนแบบจาลองการเกดการเดนทาง ประเภทรวม (Aggregate model) ซงเปนการวเคราะหการเกดการเดนทางทพจารณาภาพรวมของแต ละพนทยอย (Traffic zone) การวเคราะหประเภทนจะสมมตใ หจดศนยกลางพนทยอย (Zone centroid) เปนจดตนกาเนด การเดนทาง หรอเปนจดทดงดดการเดนทางเขาไปสพนทยอยนน จดศนยกลางพนทยอยเปนตาแหนงสมมตทถกกาหนดใหเปนศนยกลางของกจกรรมทงหมดของพนท ยอยนนๆ ความถกตองของการวเคราะหไม ไดขนอยกบการกาหนดจดศนยกลางพนทยอยใหตรงกบ ตาแหนงศนยกลางทแทจรงของพนทเทาใดนก แตจะขนอยกบ การกาหนดจดศนยกลางพนทยอยให สมพนธกบโครงขายถนนหรอระบบขนสงมากกวา ในการจาลองเสนทางการเดนทางระหวางจ ดศนยกลางพนทยอย แตละจ ดในพนทศกษานน เพอความสะดวกในการวเคราะห เราจะสมมตให จดศนยกลางของแตละพนทยอยเชอมตอกบโครงขายถนนดวยเสนเชอม ตอ สมมต (Dummy links) ในกรณน จดศนยกลางพนทยอยจะถกเรยกอกชอหนงวา จดศนยกลางรวม (Centroid nodes) โครงขายถนนในพนทศกษา จะถกแทนดวย เสนเชอมตอ (Links) และจดรวม (Nodes) โดยถนนทเชอมระหวางทางแยก จะถกกาหนดเปนเสนเชอมตอ และทางแยกแตละแหงจะถกกาหนดเปนจดรวม ในกรณนทางแยกเหลานนจะถกเรยกวา (Intersection nodes) ตวอยางการกาหนดจดศนยกลางพ นทยอย จดศนยกลางรวม เสนเชอมตอ และจดรวม ดงแสดงในรปท 3.6 หมายเหต แทนจดศนยกลางรวม (Centroid nodes) แทนจดรวม (Intersection nodes) 25 แทนหมายเลขของ จดรวม (Node numbers)

รปท 3.6 ตวอยางการกาหนดจดศนย กลางพนทยอย จดศนยกลางรวม เสนเชอมตอ และจดรวม ทมา: Department of town and country planning (1989)



เนองจากการวเคราะหแบบจาลองประเภทรวมจะพจารณาภาพรวมของพนทยอย (Zone-based) ดวยเหตน ตวแปรทนามาใชอธบาย ปรมาณการเดนทางของแตละพ นทยอยกจะถกพจารณา เปนตวแปรแบบรวม (Aggregate data) ดวยเชนกน ตวแปรของพนทยอย (Zonal attributes) เหลาน จะเปนสงทบอกลกษณะตางๆ ของประชากร ในพนทยอยนน ในรปของคาเฉลย อาท จานวนการจางงานเฉลยของพนท รายไดเฉลยของประชากรในพนท จานวนยวดยานเฉลยของพนท เปนตน อยางไรกด การพจารณาตวแปรเหลานในภาพรวมทาใหละเลยความแตกตางของลกษณะประชากร และการเดนทางทเกดขนภายในพนทยอย ซงสงผลตอความถกตองของแบบจาลองในการคาดการณ จานวนการเดนทางทเกดขน เพอแกไขปญหาดงกล าว การวเคราะหแบบจาลองการเกดการเดนทางแบบแยกยอย (Disaggregate model) จงถกพฒนาขน โดยแทนทจะพจารณาตวแปรตางๆ เปนแบบ รวม การวเคราะหแบบแยกยอยจะพจารณาตวแปรตางๆ ในระดบ ทละเอยดมากยงขน ถาเปนการ วเคราะหระดบครวเรอน (Household-based) ขอมลทใชอาจเปน รายไดเฉลยตอครวเรอน จานวนยวดยานเฉลยตอครวเรอน จานวนประชากรเฉลยตอครวเรอน เปนตน หรอถาเปนการวเคราะหในระดบทแยกยอยมากขน ไปอก อาจพจารณาตวแปรตางๆ ในระดบบคคล (Individual-based) กได โดยขอมลทใชอาจเปน รายไดเฉลยของบคคล คาใชจายในการเดนทางเฉลยของบคคล หรอจานวน เทยวการเดนทางเฉลยตอบคคล เปนตน 3.4.1. หลกการของจดตนทาง -ปลายทาง และการสราง-ดงดดการเดนทาง ในการวเคราะหแบบจาลองการเกดการเดนทาง หลกการเบองตนทตองทาความเขาใจ ไดแก หลก การของจดตนทาง-ปลายทาง (Origin-Destination, O-D) และหลกการของการสรางและดงดดการเดนทาง (Production-Attraction ends, P-A) จากหลกการของจดตนทาง-ปลายทาง จดตนทาง-ปลายทางจะถกกาหนดจากทศทางการเดนทางระหวางพนทยอย โดยไมคานงวาจดปลายของเทยวการ เดนทางนน จะเปนทพกอาศยหรอไม ขณะทหลกการของการสรางและดงดดการเดนทางนน ถาเทยวการเดนทางใดมจดปลายดานใดดานหนงเปนทพกอาศย หรอเปนการเดนทางทเกยวของกบทพกอาศย (HB) จดปลายทเปนทพกอาศยจะถกกาหนดเปนจดสรางการเดนทาง (Production end, P) เสมอ และจดปลายอกดานหนงจะถกกาหนดเปนจดดงดดการเดนทาง (Attraction end, A) เสมอเชนกน โดยไมคานงถงทศทางของการเดนทางแตอยางใด แตถาเทยวการเดนทางใดไมมจดปลายดานใดดานหนงเปนทพกอาศยเลย หรอ เปนการเดนทางทไมเกยว ของกบทพกอาศย (NHB) จดปลายทเปนตนทาง จะถกกาหนดเปนจดสรางการเดนทาง และจดปลายทเปนปลายทางของการเดนทางเทยวนน จะถกกาหนดเปนจดดงดด การเดนทาง ตวอยางการกาหนด จดตนทาง-ปลายทาง และจดสรางและดงดดการเดนทาง ดงแสดงในรปท 3.7



รปท 3.7 การกาหนดจดตนทาง -ปลายทาง และจดสรางและดงดดการเดนทาง ทมา: วโรจน รโจปการ (2544)

วธการทนยมใชในการวเคราะหแบบจาลองการเกดการเดนทาง ไดแก การวเคราะหการ ถดถอยเชงเสน (Linear regression analysis) การวเคราะหอตราการเดนทาง (Trip-rate analysis) และวธตวประกอบขยาย (Expansion factor method) ดงจะไดนาเสนอตามลาดบในหวขอตอไป

การเดนทางท วตถประสงค การสรางการเดนทาง การดงดดการเดนทาง 1 HB ทางาน พนทยอย A พนทยอย B 2 NHB พนทยอย B พนทยอย C 3 HB อนๆ พนทยอย A พนทยอย C

O D

D P

ทพกอาศย ททางาน

ธนาคาร รานคา

P O

A D

P O

A

D A

O

HB ทางาน

NHB

NHB

HB อนๆ

P A



3.4.2. การวเคราะหการถดถอยเชงเสน การสรางแบบจาลองการเกดการเดนทางดวยการวเคราะหการถดถอยเชงเสน นยมใชหลกการวธกาลงส องนอยทสด (Least square method) จานวนการเดนทางหรอปรมาณการเดนทางระหวางพนทยอยจะถกกาหนดเปนตวแปรตาม (Dependent variable, Y) และตวแปรทมอทธพลตอการเกดการเดนทางและนยมใชเปนตวแปรอธบายความแปรปรวนของการเกดการเดนทาง (Independent variable, Xi) ไดแก ประชากร จานวนยวดยาน รายได การจางงาน และตวแปรสถานะทางเศรษฐกจและสงคมอนๆ การวเคราะหการถดถอยเชงเสน มสมมตฐานประกอบการวเคราะหดงตอไปน (วโรจน รโจปการ, 2544)

• ผลรวมของคา ei ของแตละประชากรยอยเทากบ 0 (∑ = 0ie )

• การกระจายตวของคา ei ของแตละประชากรยอยมลกษณะเปนโคงปกต (Normal distribution curve)

• การกระจายตวของคา ei ของแตละประชากรยอยเทากน นนคอคาความแปรปรวนของแต ละประชากรยอยเทากน กลาวคอ ei = 2σ คณสมบตนเรยกวา Homoscedasticity ในกรณทความแปรปรวนไมเทากนจะเรยกวา Hetero-scedasticity

• คา ei แตละคาจะตองเปนอสระตอกน ( )(;0)( jieeE ji ≠= ) แบบจาลองการถดถอยเชงเสนสามารถวเคราะหไดทงแบบงาย (Simple regression model) และเชงพห (Multiple regression models) โดยมลาดบการวเคราะหดงตอไปน (วโรจน รโจปการ, 2544)

รปท 3.8 สมการถดถอยเชงเสนแบบงาย ทมา: วโรจน รโจปการ (2544)

iY

iY

Y

Y

X

YYi −

YYiˆ−

YYi −ˆ

iX

b

bxaY iiˆˆˆ +=



ขนตอนท 1 กาหนดสมการทวไปของแบบจาลอง โดยในการแสดงตวอยางการวเคราะหน กาหนดใหเปนแบบจาลองเชงพห ประกอบดวยตวแปรอ ธบาย 2 ตวแปร iiii ebxaxaY +++= 2211 (3.1) โดยท =iY ตวแปรตาม ในตวอยางนคอ การเดนทางทงหมดจากพนท i =21, aa สมประสทธของตวแปรอธบาย =21, ii xx ตวแปรอธบาย ในตวอยางนคอ ลกษณะการใชพนท และตวแปร สถานะทางเศรษฐกจและสงคมของพนท =b คาคงท =ie ความคลาดเคลอน ขนตอนท 2 ประมาณคา iY จากสมการขางตน )(ˆˆˆˆ

2211 iiii eEbxaxaY +++= (3.2) ขนตอนท 3 คานวณความคลาดเคลอน ( ie ) iii YYe ˆ−= (3.3) ขนตอนท 4 จากหลกการวธกาลงสองนอยทสด (Least square method) คอทาผลรวมกาลงสองของคาคลาดเคลอน (∑ 2

ie ) ใหมคานอยทสด 22 ]ˆ[ iii YYe −= (3.4) 222 ˆˆ2 iiiii YYYYe +−= (3.5) 2

221122112 )ˆˆˆ()ˆˆˆ(2 bxaxabxaxaYY iiiiii +++++−= (3.6)

กาหนดให ∑= 2ieF (3.7)

∑ +++++−= ])ˆˆˆ()ˆˆˆ(2[ 222112211

2 bxaxabxaxaYY iiiiii (3.8) 0

ˆ1

=∂∂aF (3.9)

จะได 0ˆˆˆ 11212211 =−++ ∑∑∑∑ iiiiii Yxxbxxaxa (3.10)

0ˆ2

=∂∂aF (3.11)

จะได 0ˆˆˆ 22211222 =−++ ∑∑∑∑ iiiiii Yxxbxxaxa (3.12)

ดงนน จะได 2211 ˆˆîii xaxaYb −−= (3.13)

และ ∑∑

∑∑∑∑−

−−−=

1121

12212111

)(ˆˆ

iii

iiiiiii

xxxxxxxaxYYx

a (3.14)

∑∑

∑∑∑∑−

−−−=

2222

21211222

)(ˆˆ

iii

iiiiiii

xxxxxxxaxYYx

a (3.15)



ขนตอนท 5 แทนคา 21 ˆˆ aa และ b จะไดแบบจาลองการเกดการเดนทางตามทตองการ ขนตอนท 6 ตรวจสอบคา Coefficient of Determination (R2) จากสมการ

∑∑

−−

= 2

22

)()ˆ(

YYYY

Ri

i (3.16)

R2 เปนคาทแสดงความสามารถในการอธบายความแปรปรวนของตวแปรตามในแบบจาลอง R2 จะมคาระหวาง 0 ถง 1 ถาคา R2 เทากบ 0.80 หมายความวา ตวแปรตนทงหมดใน แบบจาลองสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรตามไดรอยละ 80 ถาตองการเปรยบเทยบแบบจาลองทปรบเทยบตางกน เชน จานวนตวแปรตนไมเทากน หรอจานวนขอมลทนามาใชวเคราะหตางกน อาจตรวจสอบ ความสามารถในการอธบายความแปรปรวนของตวแปรตามไดจากคา Adjusted R2 ดงสมการตอไปน

)1(1)1(1 22

+−−

−−=kn

nRRAdjusted (3.17)

โดยท =n จานวนชดตวอยางหรอขอมลทงหมด =k จานวนตวแปรอธบายหรอตวแปรตนทงหมดในแบบจาลอง ในกรณทมตวแปรอสระ 1 ตวแปร สมการทวไปของแบบจา ลอง ไดแก iii ebxaY ++= 1 (3.18) ในกรณน สามารถคานวณคาสมประสทธของตวแปรอธบาย และคาคงทของแบบจาลอง ไดตามขนตอนตามทกลาวมาแลว โดยสามารถคานวณไดจากสมการตอไปน

22

2

)(ˆ

∑∑∑∑∑ ∑

−−

=ii

iiiii

xxnYxxYx

b (3.19)

∑∑∑∑ ∑

−−

= 22)(ˆ

ii

iiii

xnxYxnYx

a (3.20)

ในกรณทเปนสมการเสนตรงผานจดกาเนด (0,0) จะได

∑∑= 2ˆ

i

ii

xYx

a และ 0ˆ =b (3.21)



ตวอยางท 3.1 การสารวจขอมลการเดนทางบรเวณพนทยอยตางๆ 10 พนทในเมองหนง ไดผลสารวจดงแสดงในตารางดานลางน จากขอมลดงกลาว จงสรางแบบจาลองการสรางการเดนทางของเมองน กาหนดใหสมการ ทวไปของแบบจาลองมรปแบบดงน iiii ebxaxaY +++= 2211 (ตวอยางนมทมา จากตวอยางทนาเสนอไวใน วโรจน รโจปการ (2544) เนองจากเปนตวอยางทผอานสามารถเขาใจไดงาย มการอธบายทชดเจนและกระชบ ผเขยนจงขอยกตวอยางดงกลาวมานาเสนอในเอกสารเลม น) ตารางท 3.4 ขอมลการเดนทางและขอมลพนฐานของประชากรในแตละพนทยอย

พนทยอย การสรางการเดนทาง Yi (การเดนทาง)

ระยะจากใจกลางเมอง x1 (กโลเมตร )

จานวนครอบครว x2 (ครอบครว)

1 5 2 3 2 8 3 4 3 8 5 6 4 9 4 5 5 9 6 7 6 13 2 6 7 6 3 4 8 9 4 6 9 4 5 4

10 3 6 3

จากขอมลในตารางท 3.4 สามารถคานวณคาพนฐานทใชในการสรางสมการแบบจาลอง ไดดงน พนทยอย Yi x1 x2 xi1Yi xi2Yi xi1xi2 2

1ix 22ix

1 5 2 3 10 15 6 4 9 2 8 3 4 24 32 12 9 16 3 8 5 6 40 48 30 25 36 4 9 4 5 36 45 20 16 25 5 9 6 7 54 63 42 36 49 6 13 2 6 26 78 12 4 36 7 6 3 4 18 24 12 9 16 8 9 4 5 36 45 20 16 25 9 4 5 4 20 16 20 25 16

10 3 6 3 18 9 18 36 9

รวม 74 40 47 282 375 192 180 237 เฉลย 7.4 4 4.7



จากสมการ 3.14 และ 3.15 แทนคาตางๆ ลงในสมการ จะได

∑∑∑∑∑∑

−−−−

=11

21

12212111

)(ˆˆ

iii

iiiiiii

xxxxxxxaxYYx

a

)404180()]407.4192(ˆ404.7282[ 2

×−×−−×−

=a

10ˆ27 2a−−

=

∑∑∑∑∑∑

−−−−

=22

22

21211222

)(ˆˆ

iii

iiiiiii

xxxxxxxaxYYx

a

1.16ˆ42.27 1a−

=

แทนคา 1a ลงใน 2a จะได

1.1610/)ˆ27(42.27ˆ 2

2aa −−−

=

961.1ˆ2 =a แทนคา 2a ลงในสมการหาคา 1a จะได

092.1ˆ1 −=a จากสมการ 3.13 แทนคาตางๆ ลงในสมการ จะได

2211 ˆˆîii xaxaYb −−=

)7.4961.1()4092.1(4.7 ×−×−−=

552.2ˆ =b ดงนน สมการการถดถอยเชงเสนของแบบจาลองการสรางการเดนทาง ไดแก

iY หรอ 21 961.1092.1552.2îii xxP +−=

จากนนตรวจสอบความสามารถในการอธบายความแปรปรวนไดจากคา R2 ในสมการ 3.16

∑∑

−−

= 2

22

)()ˆ(

YYYY

Ri

i

40.7864.68

=

876.0= หรอจากคา Adjusted R2 ในสมการ 3.17

)1(1)1(1 22

+−−

−−=kn

nRRAdjusted



)12(10110)876.01(1+−

−−−=

841.0= จากผลการวเคราะหขางตน อธบายไดวาแบบจาลองมความสามารถในการอธบายความแปรปรวนรอยละ 87.6 เมอพจารณาจากคา R2 และรอยละ 84.1 เมอพจารณาจากคา Adjusted R2 ในกรณทไมจาเปนตองทาการเปรยบเทยบระหวางแบบจาลองทนามาใชเพออธบายปรากฎการณ เดยวกน อาจพ จารณาความสามารถในการอธบายความแปรปรวนจากคา R2 เพยงคาเดยวกได 3.4.3. การวเคราะหอตราการเดนทาง การวเคราะหอตราการเดนทางคอการสรางแบบจาลองโดยอางองจากอตราการสรางการเดนทางเฉลยและอตราการดงดดการเดนทางเฉลยของพนท สาคญๆ ในชมชนซงเปนสถานทหลกทกอใหเกดกจกรรมการเดนทาง ตวอยางการวเคราะหอตราการเดนทางดงแสดงในตารางท 3.5 ตารางท 3.5 การวเคราะหอตราการเดนทางจาแนกตามลกษณะการใชพนท

การใชพนท พนท (1,000 ตร.ม.) การเดนทาง (คน-เทยว)

การเดนทางตอพนท (คน-เทยว/1,000 ตร.ม.)

ทพกอาศย 2,744 6,574 2.4 พนทประกอบธรกจ

รานคาปลก 6,732 54,833 8.1 บรการ 13,506 70,014 5.2

รานคาขายสง 2,599 3,162 1.2 พนทอตสาหกรรม 1,392 1,335 1.0 การขนสง 1,394 5,630 4.0 อาคารสาธารณะ 2,977 11,746 3.9

รวม 31,344 153,294 เฉลย 4.9

ทมา: ดดแปลงจาก Papacostas and Prevedouros (2001)

วโรจน รโจปการ (2544) ไดแสดงตวอยางการวเคราะหอตราการเดนทางดงแสดงในตารางท 3.6



ตารางท 3.6 การวเคราะหอตราการเดนทาง อตราการเดนทาง เขตพนท จานวนครอบครว

(ครอบครว) จานวนประชากร

(คน) การเดนทาง

ตอครอบครว ตอคน 1 100 380 725 7.25 1.91 2 200 700 1,295 6.48 1.85 3 150 600 1,200 8.00 2.00

รวม 450 1,680 3,220 เฉลย 7.16 1.92

จากตวอยางในตารางท 3.6 พบวา อตราการเดนทางเฉลยตอครอบครวใน เขตพนทศกษาเทากบ 7.16 การเดนทางตอครอบครวตอวน และอตราการเดนทางเฉลยตอคนในเขตพนทศกษา เทากบ 1.92 การเดนทางตอคนตอวน 3.4.4. วธตวประกอบขยาย วฒนวงศ รตนวราห (2545) ไดสรปขนตอนการคานวณการเกดและสนสดการเดนทางในป อนาคตดวยวธตวประกอบขยายไวดงตอไปน 1. คานวณหาคาอตราการเตบโตของปจจยใดๆ i (Growth factor, Fi) ทมอทธพลตอการเกดและ สนสด การเดนทาง จากสมการตอไปน

)0(

)(

=

==Ti

tTii A

AF (3.22)

โดยท =iF อตราการเตบโตของกจก รรม i == )0(TiA ปรมาณของปจจย i ในปปจจบน (T=0) == )( tTiA ปรมาณของปจจย i ในปอนาคต (T=t) ตวอยางของปจจยทมอทธพลตอการเกดและ สนสด การเดนทาง อาท จานวนประชาการ จานวนการจางงาน จานวนครวเรอน พนทพกอาศย แ ละพนทแหลงจางงาน เปนตน 2. คานวณหาคาอตราการเตบโตทงหมด (Overall growth factor, FA) จากสมการตอไปน nA FFFFF ××××= .....321 (3.23)



โดยท =AF อตราการเตบโตของกจกรรมทงหมด =nFFF ,.....,, 21 อตราการเตบโตของกจกรรมท 1, 2,…,n 3. คานวณหาคาจานวนการเกดและสนสดการเดนทางในปอนาคต จากสมการตอไปน ATtT FTT ×= == )0()( (3.24) โดยท == )0(TT จานวนการเกดและสนสดการเดนทาง ในปปจจบน (T=0) == )( tTT จานวนการเกดและสนสดการเดนทาง ในปอนาคต (T=t) ตวอยางท 3.2 เมอง ก มจานวนการเกดและสนสดการเดนทางตอวนเปน ฟงกชนของการครอบครอง รถยนต การใชนามน และจานวนคนงาน จากการสารวจขอมลและคาดการณสงทจะเกดขนใน ปอนาคต พบวาอตราการคร อบครองรถยนต อตราการใชนามน และจานวนคนงาน ในป พ .ศ. 2551 และ พ.ศ. 2556 มคาดงตอไปน

พ.ศ. 2551 พ.ศ. 2556 การครอบครองรถยนต 20,000 32,000 การใชนามน 150,000 250,000 จานวนคนงาน 90,000 140,000

จากการสารวจขอมลการเดนทางพบวา จานวนการเกดและส นสดการเดนทางในป พ.ศ. 2551 เทากบ 50,000 เทยวตอวน จงคานวณจานวนการเกดและสนสดการเดนทางในป พ .ศ. 2556 ของเมอง ก (วฒนวงศ รตนวราห, 2545) จากโจทย กาหนดให =1A การครอบครองรถยนต =2A การใชนามน =3A จานวนคนงาน =t 2556 – 2551 = 5 ป

จาก )0(

)(

=

==Ti

tTii A

AF

จะได 6.1000,20000,32

)0(1

)5(11 ===

=

=

T

T

AA

F



67.1000,150000,250

)0(2

)5(22 ===

=

=

T

T

AA

F

และ 56.1000,90000,140

)0(3

)5(33 ===

=

=

T

T

AA

F

321 FFFFA ××=

56.167.16.1 ××= 17.4= ATT FTT ×= == )0()5(

17.4000,50 ×= 500,208= จากผลการคานวณ สรปไดวา ในป พ .ศ. 2556 จะมจานวนการเกดและสนสดการเดนทาง ประมาณ 208,500 เทยวตอวน 3.5. แบบจาลองการกระจายการเดนทาง วตถประสงคของการวเคราะหการกระจายการเดนทางกเพอคาดการณจานวนการเดนทางทเกดขนระหวางพนทยอยทงหมดในพนทศกษา ผลลพธสดทายทไดจากการวเคราะหการกระจาย การเดนทางจะอยในรปตารางเมทรกซของคาคาดการณจานวนการเดนทางทเกดขนระหวางจดตน ทาง-ปลายทางทกคในพนทศกษา ดงแสดงในตารางท 3.7 โดยกาหนดให Tij คอ จานวนการเดนทางทมจดเรมตนท i และจดปลายทางท j ตารางท 3.7 เมทรกซของจานวนการเดนทางทถายเทระหวางจดตนทาง -ปลายทาง

จดปลายทาง จดตนทาง 1 2 3 4 .........

1 T11 T12 T13 T14 ......... 2 T21 T22 T23 T24 ......... 3 T31 T32 T33 T34 ......... 4 T41 T42 T43 T44 ......... . . . . . . . . . .

ทมา: ดดแปลงจาก Banks (2004)



แบบจาลองการกระจายการเดนทางมหลายประเภท ไมวาจะเปน Fratar growth factor model The intervening opportunities model The competing opportunities model และ The gravity model ในบรรดาแบบจาลองการกระจายการเดนทางทกลาวมาทงหมดนน Gravity model เปนแบบจาลองทไดรบความนยมมากทสด รปแบบทวไปของ Gravity model หรอแบบจาลองความโนมถวง ดงแสดงใน สมการตอไปน

∑=

jijj

ijjiij FA

FAPT

)()( (3.25)

หรอ

∑=

iiji

ijijij FP

FPAT

)()( (3.26)

โดยท =ijT การเดนทางจากพนทยอย i ไปยงพนทยอย j =jA การดงดดการเดนทางของพนทยอย j =iP การสรางการเดนทางของพนทยอย i =ijF ปจจยทตานการเดนทางในการเดนทางจากพนทยอย i ไปพนทยอย j โดยทวไป ปจจยตานการเดนทางจากพนทยอย i ไปยงพนทยอย j มกจะอยในรปฟงกชน ของเวลาในการเดนทาง หรอคาใชจาย ในการเดนทางระหวางพนทยอยนน โดยมรปแบบทวไปทนยมใชไดแก α−= ijij CF (3.26) โดย Cij คอ ฟงกชนทวไปของคาใชจายในการเดนทางจากพนทยอย i ไปยงพนทยอย j และ α คอ พารามเตอรทไดจากการปรบเทยบแบบจาลอง ในเบองตนมกสมมตให α มคาเทากบ 2.0 ซงเปนคาทสมเหตสมผลสาหรบแบบจาลองความโนมถวง รปแบบทวไปของ Cij มกใชเปนตวแทนของคาใชจายในการเดนทางระหวางพนทยอย i และ j ซงอาจเขยนใหอยในรปของคาใชจายทเป นตวเงน หรอเปนสมการถวงนาหนกทผสมผสานกนระหวางเวลาในการเดนทางและตวเงน หรออาจใชตวแปรเชงคณภาพ เชน ความสบายในการเดนทาง ฯลฯ กไดเชนกน การปรบเทยบแบบจาลองการกระจายการเดนทางสามารถทาไดโดยการหาคาของปจจยตานการเดนทาง เรมจากการสมมตรป แบบสมการทวไปดงแสดงในสมการท (3.26) จากนน เรม กระบวนการคานวณซาเปนรอบดวยการสมมตคาเรมตนของพารามเตอร (α) ของฟงกชนปจจย



ตานการเดนทาง จากนน ทาการคานวณแบบจาลองการกระจายการเดนทางของปฐานจากขอมลททราบคา ซง ไดแก จานวนการสรางการเดนท าง การดงดดการเดนทาง และปจจยตานการเดนทางทไดจากการสมมตคาพารามเตอรในเบองตน หลงการคานวณในแตละรอบ คาพารามเตอรของ ฟงกชนปจจยตานการเดนทางจะไดรบการปรบแกจนมคาเขาใกลคาๆ หนงซงเปนคาทยอมรบได ของขอมลปฐานนนๆ ตวอยางท 3.3 กาหนดใหฟงกชนของปจจยตานการเดนทางอยในรปของสมการ α−= CF และขอมลจานวนการเดนทางทเกดขนของแตละพนทยอยและปจจ ยตานการเดนทางดงแสดงในตารางดานลาง จงใชแบบจาลองความโนมถวงประมาณคาจานวนการเดนทางทเกดขนจากพน ทยอย 1 ไปยงพนทยอยอนๆ กาหนดให α = 1.90 (Banks, 2004)

พนทยอย เวลาในการเดนทางมายงพนทยอย 1 (นาท)

การสรางการเดนทาง การดงดดการเดนทาง

1 20,000 10,000 2 10 15,000 30,000 3 20 30,000 18,000 4 15 25,000 10,000 5 30 18,000 40,000

เนองจากโจทยใหคานวณหาการเดนทางจากพนทยอย 1 ไปยงพนทยอยอนๆ ซงกคอการคานวณวา การสรางการเดนทางจากพนทยอย 1 นน ไดถกกระจายไปยงแตละพนทยอย เปนจานวนเทาใดบาง สมการทใช ไดแก

∑

=

jijj

ijjj CA

CAPT

)/()/(1

1 α

α

เราสามารถคานวณ T1j ไดจากขนตอน ตอไปน 1. คานวณคา α

ijj CA / สาหรบทกจดปลายทาง j 2. หาผลรวมของ α

ijj CA /

3. คานวณคา ∑

jijj

ijj

CACA

)/()/(α

α ของทกจดปลายทาง j และตรวจสอบผลรวมของคาดงกลาว

ทกจดปลายทางซงจะตองเทากบ 1 4. คานวณคา T1j และตรวจสอบผลรวมของคาดงกลาวทกจดปลายทางซงจะตองเทากบ

จานวนการสรางการเดนทางจากพนทยอย 1 (P1)



พนทยอย jA ijC (นาท) α

ijj CA / ∑

jijj

ijj

CACA

)/()/(α

α T1j

1 10,000 2 30,000 10 337.68 0.675 13,500 3 18,000 20 60.72 0.109 2,180 4 10,000 15 58.27 0.104 2,080 5 40,000 30 62.45 0.112 2,240

∑ 559.12 1.000 20,000

ตวอยางการคานวณสาหรบพนทยอย 2

68.33710

000,3090.1 ==α

ij

j

CA

675.012.55968.377

)/()/(

==∑

jijj

ijj

CACA

α

α

500,13675.0000,20)/()/(1

1 =×==∑

jijj

ijjj CA

CAPT α

α

3.6. แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง (Mode choice or Modal split model) มกนยมวเคราะหเปนแบบจาลองแยกยอย (Disaggregate model) แบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทางจะอยในรปของแบบจาลองโลจท (Logit model) ทประกอบดวยฟงกชนอรรถป ระโยชนของรปแบบการเดนทางแตละประเภททพจารณา โดยทวไป ถามตวเลอก 2 รปแบบการเดนทาง เชน การเลอกระหวางการเดนทางดวยรถยนตสวนบคคล และระบบขนสงสาธารณะ เราจะเรยก แบบจาลองนวา Binary logit model (BNL) แตถารปแบบการเดนทางทมาวเคราะหพฤตกรรมก ารเลอกของผเดนทางมมากกวา 2 รปแบบ เราจะเรยกแบบจาลองนวา Multinomial logit model (MNL) ในกรณททาการวเคราะหการเลอกรปแบบการเดนทางมากกวา 2 รปแบบ แตการเลอกแตละ ครงมลกษณะเปนลาดบขน (Hierarchical choice model) เราจะเรยกแบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทางลกษณะนวา Nested logit model ความแตกตางระหวางแบบจาลองทง 3 รปแบบดงแสดงในรปท 3.9



(ก) Binary logit model (BNL)

(ข) Multinomial logit model (MNL)

(ค) Nested logit model

รปท 3.9 การเปรยบเทยบระหวาง BNL MNL และ Nested logit model ทมา: ดดแปลงจาก Papacostas and Prevedouros (2001)

รปแบบทวไปของแบบจาลองโลจท ดงแสดงในสมการตอไปน (Banks, 2004)

∑′

′=

m

U

U

m m

m

eeP (3.27)

โดยท =mP ความนาจะเปนทรปแบบการเดนทาง m จะถกเลอก =mU อรรถประโยชนทไดรบจากการเลอกรปแบบการเดนทาง m

การเลอก

ระบบขนสงสาธารณะ รถยนตสวนบคคล


รถไฟฟา รถยนตสวนบคคล รถโดยสารประจาทาง


ระบบขนสงสาธารณะ รถยนตสวนบคคล

รถไฟฟา รถโดยสารประจาทาง



=′m จานวนประเภทของรปแบบการเดนทางทงหมด ในกลมของ ตวเลอก จากสมการ (3.27) จะเหนไดวาสงทมความสาคญใน แบบจาลองโลจทกคออรรถประโยชน อรรถประโยชน (Utility, Um) คอ ความพงพอใจทไดรบจากการทรปแบบการเดนทางทถกเลอก สามารถสรางความพงพอใจใหเกดขน กบบคคล ทเลอก ซงสามารถเขยนในรปของสมการหรอฟงกชนอรรถประโยชนไดดงน εββ ∑ ++=

jmjjmm xU (3.28)

โดยท =mβ คาพารามเตอรเฉพาะหรอคาคงทของรปแบบการเดนทาง m =jβ คาสมประสทธของลกษณะการเดนทางทมอทธพลตออรรถประโยชน mjx =mjx ชดของลกษณะการเดนทางของรปแบบการเดนทาง m เชน เวลา และ

คาใชจายในการเดนทาง เปนตน =ε สวนทไมสามารถอธบายได (Random component) ตวอยางท 3.4 การวเคราะหสวนแบงทางการตลาดในการเลอกประเภทการขนสง ของพนทหนง มกลมเปาหมาย 500 คน จากการสารวจขอมล จากการปรบเทยบแบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง สามารถสรางสมการอรรถประโยชนสาหรบตลาดกลมนไดดงน TCU m 02.030.0 −−= β กาหนดให C คอ คาใชจายในการเดนทาง (บาท) T คอ เวลาในการเดนทาง (นาท) และ mβ สาหรบรถโดยสารประจาทาง (BUS) ระบบขนสงรปแบบราง (RL) และรถยนต (PC) มคาเทากบ 0.00 0.40 และ 2.00 ตามลาดบ โดยมคาใชจายและเวลาในการเดนทางของการเดนทางแตละประเภท ดงน

คาใชจาย (บาท) เวลาในการเดนทาง (นาท) BUS 1.00 30 RL 1.50 20 PC 2.50 15



จากขอมลดงกลาว จงหาจานวนการเดนทางของแตละประเภทการเดนทางของตลาดกลมน (Banks, 2004) จากสมการอรรถประโยชน สามารถคานวณคาอรรถประโยชนของแตละประเภทการ เดนทางไดดงน 90.0)30(02.0)00.1(30.000.0 −=−−=BUSU

45.0)20(02.0)50.1(30.040.0 −=−−=RLU 95.0)15(02.0)50.2(30.000.2 =−−=PCU คานวณคาความนาจะเปนของรปแบบการเดนทางแตละประเภทจากแบบจาลองโลจท ซง ในทนจดอยในประเภท Multinomial logit model ไดดงน

112.0586.2638.0406.0

406.095.045.090.0

90.0

=++

=++

= −−

−

eeeePBUS

176.0586.2638.0406.0

638.095.045.090.0

45.0

=++

=++

= −−

−

eeeePRL

712.0586.2638.0406.0

586.295.045.090.0

95.0

=++

=++

= −− eeeePPC

คานวณจานวณการเดนทางหรอจานวนคนทเลอกเดนทางในแตละประเภทการเดนทาง 56500112.0 =×=BUST คน เดนทางดวยรถโดยสารประจาทาง 88500176.0 =×=RLT คน เดนทางดวยระบบขนสงรปแบบราง 356500712.0 =×=PCT คน เดนทางดวยรถยนต ตรวจสอบความถกตองจากผลรวมของจานวนผเดนทางแตละประเภทได 56+88+356 = 500 การคานวณถกตอง ตวอยางท 3.5 การประยกตแบบจาลองการเลอกประเภทการขนสงประกอบดวยรายละเอยด ดงน จากการปรบเทยบแบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทางของเมองเมองหนง ไดสมการอรรถประโยชนของแตละประเภทการเดนทาง ดงน

DLDLDL TTTCU 03.020.020.2 −−= SRSRSR TTTCU 03.020.080.0 −−=

BBB TTTCU 01.020.0 −−=



กาหนดให TC คอ คาใชจายในการเดนทาง (บาท) TT คอ เวลาในการเดนทาง (นาท) DL คอ การขบรถคนเดยว SR คอ การเดนทางรวมกน และ B คอ รถโดยสารประจาทาง กาหนดใหระหวางยานทพกอาศยและยานธรก จมคนทตองเดนทางไปทางานในชวงชวโมงเรงดวนเชาทกวน เปนจานวน 4,000 คน การเดนทางมคาใชจายและเวลาในการเดนทางของการเดนทางแตละประเภท ดงน

คาใชจาย (บาท) เวลาในการเดนทาง (นาท) DL 4.00 20 B 0.50 25

กาหนดใหผเดนทางประเภท SR จะมคนเดนทางในรถ 2 คนเสมอ รบผดชอบคาใชจาย เทาๆ กน จากขอมลดงกลาว จงคานวณหาผเดนทางในแตละประเภทการขนสง (Mannering and Kilareski, 1990 อางถงใน วโรจน รโจปการ, 2544) เรมตน การวเคราะหดวยการกาหนดรปแบบทวไปของแบบจาลอง

∑=

s

U

U

mk sk

mk

eeP

จากนนคานวณคาอรรถประโยชนของรปแบบการเดนทางแตละประเภท

80.0)20(03.0)00.4(20.020.2 =−−=DLU 20.0)20(03.0)00.2(20.080.0 −=−−=SRU

35.0)25(01.0)50.0(20.0 −=−−=BU แทนคาอรรถประโยชนลงในสมการทวไป เพอหาคาความนาจะเปน จะได

594.0705.0819.0226.2

226.235.020.080.0

80.0

=++

=++

= −− eeeePDL

218.0705.0819.0226.2

819.035.020.080.0

20.0

=++

=++

= −−

−

eeeePSR

188.0705.0819.0226.2

705.035.020.080.0

35.0

=++

=++

= −−

−

eeeePB

คานวณจานวณการเดนทางหรอจานวนคนทเลอกเดนทางในแตละประเภทการเดนทาง 380,2000,4594.0 =×=DLT คน เดนทางโดย DL 870000,4218.0 =×=SRT คน เดนทาง SR



750000,4188.0 =×=BT คน เดนทางโดย B ตวอยางท 3.6 จากตวอยางท 3.5 ผบรหารระบบรถโดยสารประจาทางมความพยายามทจะเพมจานวนผใชบรการใหเพมมากขน จงกาหนดนโยบายรวมกบหนวยงานทเกยวของกบการแกไข ปญหาจราจรโดยจดใหมชองทาง เฉพาะสาหรบรถโดยสารประจาทาง (Bus only lane) ขน ทาใหสามารถลดเวลาในการเดนทางลงเหลอ 10 นาท (Mannering and Kilareski, 1990 อางถงใน วโรจน รโจปการ, 2544)

1. ใหคานวณสดสวนการเลอกประเภทการเดนทางภายหลงการประกาศใชชองทาง เฉพาะสาหรบรถโดยสารประจาทาง

2. ถากาหนดใหการเดนทางแบบ SR สามารถใชชองทางเฉพาะนไดดวย จะทาใหเวลาใน การเดนทางของทง B และ SR เปน 10 นาท เทากน จงคานวณสดสวนการเลอก ประเภทการขนสงในกรณดงกลาวน

3. จากขอท 2 ถามการกาหนดนโยบายเพมเตมไมเกบคาโดยสารรถโดยสารประจาทาง จง คานวณสดสวนการเลอกประเภทการเดนทางในกรณดงกลาวน

ตรวจสอบกรณท 1 คานวณคาอรรถประโ ยชนโดยอางองจากตวอยางท 3.5 80.0)20(03.0)00.4(20.020.2 =−−=DLU คงเดม 20.0)20(03.0)00.2(20.080.0 −=−−=SRU คงเดม

20.0)10(01.0)50.0(20.0 −=−−=BU แทนคาอรรถประโยชนลงในสมการทวไปเพอหาคาความนาจะเปน จะได

576.0819.0819.0226.2

226.220.020.080.0

80.0

=++

=++

= −− eeeePDL

212.0819.0819.0226.2

819.020.020.080.0

20.0

=++

=++

= −−

−

eeeePSR

212.0819.0819.0226.2

819.020.020.080.0

20.0

=++

=++

= −−

−

eeeePB

คานวณสดสวนการเลอกประเภทการเดนทาง 304,2000,4576.0 =×=DLT คน เดนทางโดย DL 848000,4212.0 =×=SRT คน เดนทางโดย SR 848000,4212.0 =×=BT คน เดนทางโดย B



จากการวเคราะหพบวาถาดาเนนตามนโยบายในขอท 1 จะมผเลอกเดนทางดวยรถโดยสารประจาทางเพมขนจากเดม 98 คน ตรวจสอบกรณท 2 คานวณคาอรรถประโยชนโดยอางองจากกรณท 1 80.0)20(03.0)00.4(20.020.2 =−−=DLU คงเดม 10.0)10(03.0)00.2(20.080.0 =−−=SRU 20.0)10(01.0)50.0(20.0 −=−−=BU คงเดม แทนคาอรรถประโยชนลงในสมการทวไปเพอหาคาความนาจะเปน จะได

536.0819.0105.1226.2

226.220.010.080.0

80.0

=++

=++

= −eeeePDL

266.0819.0105.1226.2

105.120.010.080.0

10.0

=++

=++

= −eeeePSR

197.0819.0105.1226.2

819.020.010.080.0

20.0

=++

=++

= −

−

eeeePB

คานวณสดสวนการเลอกประเภทการเดนทาง 144,2000,4536.0 =×=DLT คน เดนทางโดย DL 064,1000,4266.0 =×=SRT คน เดนทางโดย SR 788000,4197.0 =×=BT คน เดนทางโดย B จากการวเคราะหพบวาถาดาเนนตามนโยบายในขอท 2 จะมผเลอกเดนทางดวยรถโดยสารประจาทางลดลง 60 คน เมอเทยบกบกรณท 1 ตรวจสอบกรณท 3 คานวณคาอรรถประโยชนโดยอางองจากกรณท 2 80.0)20(03.0)00.4(20.020.2 =−−=DLU คงเดม 10.0)10(03.0)00.2(20.080.0 =−−=SRU คงเดม

10.0)10(01.0)00.0(20.0 −=−−=BU แทนคาอรรถประโยชนลงในสมการทวไปเพอหาคาความนาจะเปน จะได

525.0905.0105.1226.2

226.210.010.080.0

80.0

=++

=++

= −eeeePDL

261.0905.0105.1226.2

105.110.010.080.0

10.0

=++

=++

= −eeeePSR

214.0905.0105.1226.2

905.010.010.080.0

10.0

=++

=++

= −

−

eeeePB



คานวณสดสวนการเลอกประเภทการเดนทาง 100,2000,4525.0 =×=DLT คน เดนทางโดย DL 044,1000,4261.0 =×=SRT คน เดนทางโดย SR 856000,4214.0 =×=BT คน เดนทางโดย B จากการวเคราะหพบวาถาดาเนนตามนโยบายในขอท 3 จะมผเลอกเดนทางดวยรถโดยสารประจาทางเพมขน 68 คน เมอเทยบกบกรณท 2 3.7. แบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง ขนตอนสดทายของแบบจาลองตอเน อง 4 ขนตอนกคอ การแจกแจงการเดนทางของแตละ ประเภทการเดนทางไปยงเสนทางจรงทเชอมโยงระหวางจดตนทาง -ปลายทางแตละคในโครงขาย ระบบขนสงของการเดนทางแตละประเภท การแจกแจงการเดนทางในโครงขายการขนสงขนาดเลก อาจทาไดโดยใชบคคลเปนผดาเนนการ อยางไรก ด ในความเปนจรงพบวาโครงขายการขนสงของ เมองมความซบซอนเกนทมนษยจะสามารถวเคราะหไดในเวลาทจากด ในทางปฏบตจงมก ทาการวเคราะหการแจกแจงการเดนทางโดยใชโปรแกรมประมวลผลเปนเครองมอชวยในการวเคราะห (Computer-based analysis) การวเคราะหโดยใชโปรแกรมประมวลผลมกอางองหลกการจดสมดลของผเดนทาง (User equilibrium) หลกการน ผเดนทางจะไมสามารถปรบการเดนทางโดยเลอกเสนทางใหมทมปจจย ตานทานการเดนทางนอยกวาเสนทางทไดเลอกไปแลวได การเลอกเสนทางจงตงอยบนสมมตฐาน ทวา ผเดนทาง แตละคนไดเลอกเสนทางทดทสด (ตามทรบรขอมล) ทมคาใชจายหรอเวลาในการ เดนทางนอยทสดหรอเหมาะสมทสดแลว หลกการจดสมดลนจะตรงขามกบการวเคราะหการแจก แจงการเดนทางโดยหลกการระบบทเหมาะสม (System optimization) ซงมสมมตฐานวาผใชระบ บขนสงจะถกแจกแจงไปในเสนทางทมปจจยตานการเดนทาง อาท เวลา หรอคาใชจายในการเดนทาง ฯลฯ ทนอยทสดซงไดจากการวเคราะหโครงขายการขนสงทวทงพนทศกษา จากสมมตฐานการวเคราะหทแตกตางกนตามทกลาวมาแลว เสนทางทถกแจกแจงดวยวธจดสมดล จงอาจไมใชเสนทาง เดยวกนกบเสนทางทถกแจกแจงดวยวธระบบทเหมาะสม นนคอ เสนทางทถกแจกแจงดวยวธจด สมดล จงอาจไมใชเสนทางทมคาใชจายในการเดนทางทตาทสดกได การกาหนดวธการทชดเจน ในการวเคราะห จงมความสาคญตอการ ดาเนนการในภาพรวม เนองจากวธจดสมดลนน เปนเทคนคทมความซบซอนและมคาใชจายทสงกวาวธระบบทเหมาะสม ในลาดบตอไป จะนาเสนอเนอหาเกยวกบ เทคนคทใชในการวเคราะหการแจกแจงการเดนทางโดยสงเขป โดยเทคนคทนยมใชในการวเคราะห ไดแก การแจกแจงดวยวธทงห มดหรอไมม



(All-or-nothing assignment) การแจกแจงดวยวธจดสมดล (Equilibrium assignment) การแจกแจงดวยหลกความนาจะเปน (Stochastic assignment) และการแจกแจงแบบจล (Dynamic assignment) 3.7.1. การแจกแจงดวยวธทงหมดหรอไมม การแจกแจงดวยวธทงหมด หรอไมม (All-or-nothing assignment) หรอเรยกอกชอหนงไดวา Minimum path assignment เปนวธการวเคราะหทไมพจารณาผลกระทบจากสภาพการจราจรตดขด ไมคานงวาการเพมปรมาณจราจรลงไปในโครงขาย จะทาใหเกดการเปลยนแปลงระยะเวลา ในการเดนทางทจะเพมขน ผขบขยงคงใชเสนทางเดมทพจารณาแลววาทาใหการเดนทางสนทสด เสยคาใชจายนอยทสดในการเดนทางระหวางจดตนทาง -ปลายทางแตละค และจะยงคงยดหลกการ นตลอดการวเคราะหแมจะมปรมาณจราจรเพมขนกตาม (อางถงใน วโรจน รโจปการ, 2544) วธการนจงอาจเหมาะสมสาหรบโครงขายการขนสงทมสภาพการจราจรไมตดขด หรอเสนทางทมใหเลอก ในการเดนทางมความแตกตางกนมาก ซงสภาพการณเชนนจะพบไดในเสนทางระหวางเมองใน ตางจงหวด ขอมลทจะเปนสาหรบการวเคราะหดวยวธทงหมดหรอไมม ไดแก

1. ปรมาณจราจรจากการสารวจตามจดตางๆ บนโครงขายการขนสง โดยเฉพาะอยางยง บน เสนแบงพนท (Cordon lines)

2. ตารางการเดนทางระหวางพนทยอยและภายในพนทยอย 3. คาใชจายในการเดนทางภายใตสภาพการไหลอยางอสระ (tff, Free-flow travel time) บนแต

ละชวงของเสนทาง (Link) ระหวางพนทยอย และภายในพนทยอย 4. กราฟความเรว-อตราการไหลของชวงทางแตละชวง เวลา -อตราการไหล หรอ เวลา-

ปรมาณจราจร กระบวนการปรบเทยบดวยวธทงหมดหรอไมม มขนตอนดงตอไปน

1. สรางเสนทางทสนทสดระหวางพนทยอยแตละคจากแตละชวงทางบ นโครงขายการขนสง โดยตรวจสอบจากคาใชจายภายใตสภาพการไหลอยางอสระ ของแตละชวงทาง

2. แจกแจงปรมาณการเดนทางระหวางคพนทยอยจากตารางการเดนทางลงบนเสนทางทสน ทสดทคานวณได

3. ปรบเวลาบนแตละชวงทางใหม (tu) หนวยเปนนาท จากกราฟเวลา -อตราการไหล หรอกราฟเวลา-ปรมาณจราจร หรอจากสมการ

)(vftt ffu ×= (3.29)



โดยท =fft ระยะเวลาหรอคาใชจายในการเดนทางบนชวงเสนทางภายใตสภาพการไหล อสระ (นาท หรอ บาท)

=)(vf ])/(15.01[ 4CV+ =V ปรมาณจราจร (คนตอชวโมง ) =C ความจบนชวงเสนทาง (คนตอชวโมง )

4. สรางเสนทางทสนทสดระหวางแตละคพนทยอยใหม เนองจากคาใชจายบนแตละชวง เสนทางเปลยนจาก tff เปน tu

5. คานวณคาใชจายระ หวางคพนทยอยใหมจากขอมลทไดในขอ 4 เพอนามาเปรยบเทยบความแตกตางกบเสนทางทมปรมาณจราจรแจกแจงลงไปแลว กลาวคอ เปรยบเทยบวา เสนทางทมปรมาณจราจรเดนทางในขอท 2 กบเสนทางในขอท 4 แตกตางกนอ ยางไร ผลลพธทไดจะแสดงความสมดลของโครงขายและสะทอนความคลาดเคลอนในการแจกแจง

6. คานวณผลรวมปรมาณจราจร-เวลาของทกชวงเสนทาง ( 1δ ) หนวยเปน คน -นาท ∑=

l

lultV1δ (3.30)

โดยท =lV ปรมาณจราจรบนชวงเสนทาง l (คน) =l

ut เวลาหรอคาใชจายทปรบแลวบนชวงเสนทาง l (นาท หรอ บาท) =V ปรมาณจราจร (คนตอชวโมง ) =C ความจบนชวงเสนทาง (คนตอชวโมง )

7. คานวณผลรวมปรมาณจราจร-เวลาของทกคพนท ( 2δ ) หนวยเปน คน -นาท ∑∑=

i jijijtT2δ (3.31)

โดยท =ijT ปรมาณจราจรจากพนท i ไปพนท j (คน) =ijt ระยะเวลาหรอคาใชจาย ในการเดนทางบนเสนทางทสนทส ดระหวางพนท i

และพนท j (นาท หรอ บาท)



3.7.2. การแจกแจงดวยวธจดสมดล การแจกแจงดวยวธจดสมดล (Equilibrium assignment) มสมมตฐานวา เมอปจจยการเดนทางอนๆ คงท คาใชจายในการใชเสนทางจะขนอยกบปรมาณจราจรทมาใชเสนทางนน ดงน น ยงถนนเสนดงกลาวมความหนาแนนของการจราจรมากเทาใด คาใชจายหรอเวลาทใชในการ เดนทางบนถนนเสนดงกลาวกจะยงเพมขนตามไปดวย ซงเปนภาวะทไมเอออานวยใหผเดนทาง เปลยนมาใชเสนทางดงกลาว จากสมมตฐานดงกลาว การวเคราะหตามหลกการของวธจ ดสมดลกคอ การพจารณาปรมาณการเดนทาง และคาใชจายหรอเวลาทใชในการเดนทาง พรอมกน เพอ นาไปสจดสมดลของการเลอกใชเสนทางทพจารณา

รปท 3.10 การแจกแจงดวยวธจดสมดล ทมา: ดดแปลงจาก Meyer and Miller (2001)

จากรปท 3.10 แสดงตวอยางของหลกการการแจกแจงดวยวธจดสมดลอยางงายระหวางจด ตนทาง-ปลายทางคหนงทมทางเลอกในการเดนทางระหวางกน 2 แนวทาง (Paths) โดยแตละแนวทางประกอบดวย 1 เสนทาง (Link) แตละเสนทางจะมฟงกชนปรมาณจราจร -ความลาชา (Volume-delay function) อยในรปของ )( ii Vft = ซงเปนการประมาณเวลาเฉลยในการเดนทางบนเสนทางใดๆ i จากปรมาณจราจรหรอระดบของความแออดของการจราจรบนเสนทางนน จากรปท 3.10 (ก) จะได )( 11 Vft = และ )( 22 Vft = คอ ฟงกชนปรมาณจราจร -ความลาชาของเสนทาง 1 และ 2 ตามลาดบ ถานาฟงกชนปรมาณจราจร -ความลาชาของเสนทาง 1 และ 2 ( )( 11 Vft = และ

)( 22 Vft = ) มาแสดงในแผนภมเดยวกนดงแสดงในรป 3.10 (ข) จะพบวาแกนนอนของแผนภม ก

(ก)

(ข)



คอคาทเปนไปไดของการแจกแจงปรมาณจราจรท งหมด (VAB) ไปยงเสนทาง 1 และ 2 นนเอง ถาใหปรมาณจราจรบนเสนทาง 1 และ 2 เทากบ V1 และ V2 ตามลาดบ จะได VAB = V1 + V2 ดงนน ทจดสมดลของปรมาณจราจรบนเสนทาง 1 และ 2 จะไดชดของปรมาณจราจรบนเสนทางทง สอง

),( *2

*1 VV ทมคาตางกนไป โดยทจดสมดลของปรมาณจราจรบนเสนทางทงสองน คอจดทใชเวลาใน

การเดนทางหรอมคาใชจายในการเดนทางบนทงสองเสนทางทเทากน 3.7.3. การแจกแจงดวยหลกความนาจะเปน การแจกแจงการเดนทางดวยวธจดสมดล เปนการวเคราะหในลกษณะทเปน Deterministic user equilibrium (DUE) โดยมสมมตฐานวา ผเดนทางเลอกเสนทางในการเดนทางโดยมขอมลพนฐานประกอบการตดสนใจทสมบรณ ซงจะทาใหผเดนทางสามารถตดสนใจเลอกเสนทางไดอยางถกตองทกครง ผลทตามมาจากการเลอกเสนทางโดยใชสมมตฐานนกคอ จะไมมความ คลาดเคลอนเกดขนในการเลอกเสนทาง แตในความเปนจรง ผเดนทางไมสามารถทจะมขอมลท สมบรณประกอบการตดสนใจในการเลอกเสนทางได จงทาใหมความคลาดเคลอนเกดขน จากขอเทจจรงทเกดขนดงกลาวขางตน จงไดมการนาหลกการของความนาจะเปน (Stochastic approaches) มาประยกตใชในการวเคราะหการแจกแจงการเดนทางโดยมสมมตฐานวา ผเดนทางจะรบรขอมลวา เสนทางการขนสง (โดยมากไดแก ถนน ) ทกเสนทางทเชอมโยงระหวางจดตนทาง-ปลายทางนน มเวลาในการเดนทางทเทากน หรอกลาวอกนยหนงกคอ มความนาด งดดใหเขามาใชเทาๆ กน ดวยเหตน ทกเสนทางจงมโอกาสทจะถกเลอกโดยผเดนทางอยางเทาเทยมกน วธการนจะคานงถงการรบร ประสบการณ และความพงพอใจของผเดนทางในการพจารณาเลอกเสนทางทแตกตางกนไปในผเดนทางแตละคน ซงจะตางวธจดสมดลทม สมมตฐานวาผเดนทางแต ละคนนน พจารณาปจจยในการเลอกเสนทางเหมอนๆ กน อยางไรกด วธการนยงมขอจากดในการใชงานเมอเทยบกบวธจดสมดล ทงนเนองจากยง ขาดโปรแกรมประมวลผลทสามารถใชงานไดในราคาทเหมาะสม และทสาคญ วธการดงกลาวจาเปนตองใชทฤษฎและหลกการรองรบทมความซบซอน ดวยเหตนในปจจบนจงอาจยงไม เหมาะสมทจะนามาประยกตใชในทางปฏบต 3.7.4. การแจกแจงแบบจล ทงการแจกแจงการเดนทางแบบสมดลและการแจกแจงดวยหลกความนาจะเปนนน เปน การวเคราะหแบบคงท (Static) โดยพจารณาวาป รมาณจราจรนนไมเปลยนแปลงไปตามเวลา หรอ เปลยนแปลงไปตามปรมาณจราจรทแปรผนไปตามสภาพการเดนทางทเกดขนจรง นอกจากน สมมตฐานของการวเคราะหแบบคงทยงไมสะทอนสภาพความเปนจรงของการเลอกเสนทางของผ เดนทาง เนองจากในความเปนจรงนน ผเดนทางจะสา มารถเลอกเสนทางในการเดนทาง ณ เวลา



หนง ไดเพยงเสนทางเดยวเทานน ขณะทการวเคราะหแบบคงทจะพจารณาแจกแจงผเดนทางลงไป ในโครงขายทกเสนทางพรอมๆ กน สมมตฐานและหลกการวเคราะหแบบคงทน ไดรบการยอมรบและเปนทนยมใชในการวางแผนการขนสงมายาวนาน อยางไรกด ในปจจบนเมอการขนสงของเมองมความซบซอนเพมขน และเทคโนโลยดานการประมวลผลและการใหบรการขอมลขาวสารดานการขนสงไดรบการพฒนา ใหมประสทธภาพสงขน จงทาใหการวเคราะหแบบคงทนเรมไมเพยงพอกบความตองการในการ วางแผนการขนสง โดยเฉ พาะอยางยง ในการ วเคราะหเกยวกบระบบขนสงอจฉรยะ (Intelligent transportation systems, ITS) ดวยเหตน จงเรมมการนาหลกการวเคราะหการแจกแจงการเดนทาง แบบจล (Dynamic assignment) มาประยกตในการวเคราะหความตองการเดนทาง ซงเปนการนาขอมลปรมาณการจราจรในลกษณะทนเวลา (Real time) มาใชในการวเคราะหการแจกแจงการเดนทาง ซงการวเคราะหในลกษณะนจะทาใหไดขอมลปรมาณจราจรในแตละเสนทาง มลกษณะท ปรบเปลยนไปตามเวลา (Adaptive) และสะทอนความเปนจรงของสภาพการจราจรในขณะนน ซงจะมประโยชนอยางยงสา หรบระบบบรการขอมลแกผเดนทางในลกษณะทนเวลา (Real time traveler information systems) ซงปจจบน (พ.ศ. 2551) สาหรบประเทศไทย กาลงเปนระบบทไดรบความสนใจและถกพฒนาเพอใหบรการแกผเดนทางในอนาคต 3.8. บทสรป การว เคราะหความตองการเดนทางดวยแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอน (Four-step sequential models) เปนเทคนคทนยมใชตอเนองกนมายาวนานตงแตเรมมการพฒนาเทคนค ดงกลาวขนเปนครงแรกในชวงทศวรรษ 1950 และ 1960 จนถงปจจบน (ค.ศ. 2008 หรอ พ.ศ. 2551) เทคนคดงกลาวกยงคงเปนทนยม ทงน เปนเพราะความสะดวกในการสารวจขอมล การสรางเครองมอสารวจขอมล และความสะดวกในการจดหาเครองมอทจะนามาใชในการประมวลผล เนองจากในปจจบน ไดมผประดษฐโปรแกรมประมวลผลสาหรบวเคราะหแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอนขนมามากมาย ซงลวนไดรบความนยม อยางแพรหลาย และงายตอการใชงาน อาท TRANSIM และ TRIPS เปนตน เนอหาทนาเสนอในบทน คงจะเปนพนฐานสาหรบผอานในการ วางแผนการขนสง การวเคราะหความตองการเดนทาง และการศกษาเพมเตมตอไป คาถามทายบท 1. การวเคราะหความตองการเดนทางคออะไร มหลกการอยางไ ร จงอธบาย 2. จงอธบายความหมายและหลกการของแบบจาลองตอเนอง 4 ขนตอนโดยละเอยด 3. แบบจาลองการเกดการเดนทางตอไปน ถกนามาใชสาหรบการวางแผนของเมองๆ หนง

รปแบบของแบบจาลองดงกลาว คอ



)(23.0)(3.24)(095.0)(65.110.9 iiiii CHILDADULTAOHHP +−+−= โดยท =iP จานวนการเดนทางทถกสรางขนตอครวเรอน i =iHH จานวนสมาชกในครวเรอน i =iAO จานวนรถยนตในครวเรอน i

=iADULT จานวนคนวยทางานในครวเรอน i =iCHILD จานวนเดกในครวเรอน i

จงวจารณแบบจาลองดงกลาวในแงของความเหมาะสมของขนาดและเครองหมายของ คาคงท และสมประสทธของตวแปร วามความถกตองตามสมมตฐานการวเคราะหหรอไม (Meyer and Miller, 2001) 4. แบบจาลองการเกดการเดนทางดงแสดงในสมการดานลางน ไดถกปรบเทยบขนมาสาหรบ

วเคราะหการดงดดการเดนทางของพนทยอยในการวางแผนการขนสงเขตเมอง

42.23524.5947.3 ++= RFSEMPA โดย EMP คอ จานวนการจางงานในพนทยอย และ RFS คอ พนทสาหรบใชเปนรานขายปลก มหนวยเปน 1,000 ตารางฟต จงใชแบบจาลองนประมาณคาการดงดดการเดนทางสาหรบพนทยอยท มขอมลดงตอไปน (Banks, 2004)

พนทยอย การจางงาน พนทรานขายปลก (1,000 ตารางฟต)

1 3,400 210 2 5,600 75 3 3,900 35 4 2,200 80

5. ขอมลดงแสดงในตารางท 1 ไดจากการสารวจขอมลการเดนทางในเขตพนทพกอาศยของ

เมองๆ หนง จงประมาณจานวนการเดนทางทถกสรางขนจากพนทน ถากาหนด ใหคาคาดการณของจานวนครวเรอนเปนไปตามตารางท 2 (Meyer and Miller, 2001)



ตารางท 1 ขอมลทไดจากการสารวจ ขนาดครวเรอน = 1 ขนาดครวเรอน = 2 ขนาดครวเรอน = 3+

รายไดครวเรอน จานวนครวเรอน

จานวนการเดนทาง

จานวนครวเรอน


จานวนครวเรอน


< 20,000 500 1,220 450 1,300 500 1,950 20,001-40,000 600 1,860 700 2,950 800 3,700 > 40,000 500 2,125 800 4,500 750 3,600

ตารางท 2 คาคาดการณจานวนครวเรอน

ขนาดครวเรอน รายไดครวเรอน 1 2 3+ < 20,000 35 69 47 20,001-40,000 50 83 29 > 40,000 71 23 16

6. กาหนดใหฟงกชนของปจจยตานการเดนทางอยในรปของสมการ α−= CF และขอมลจานวน

การเดนทางทเกดขนของแตละพนทยอยและปจจยตานการเดนทางดงแสดงในตารางดานลาง จงใชแบบจาลองความโนมถวงประมาณคาจานวนการเดนทางท ถกดงดดมายงพนทยอย 3 จากพนทยอยอนๆ กาหนดให α = 2.10 (Banks, 2004)

พนทยอย เวลาในการเดนทางมายง

พนทยอย 1 (นาท) การสรางการเดนทาง การดงดดการเดนทาง

1 15 10,000 30,000 2 30 20,000 10,000 3 40,000 20,000 4 10 30,000 40,000 5 20 60,000 30,000 6 30 50,000 80,000

7. การว เคราะหสวนแบงทางการตลาดในการเลอกประเภทการขนสงของพนทหนง ม

กลมเปาหมาย 700 คน จากการสารวจขอมล จากการปรบเทยบแบบจาลองการเลอกรปแบบการเดนทาง สามารถสรางสมการอรรถประโยชนสาหรบตลาดกลมนไดดงน

TCU m 015.035.0 −−= β



กาหนดให C คอ คาใชจายในการเดนทาง (บาท) T คอ เวลาในการเดนทาง (นาท) และ mβ สาหรบรถโดยสารประจาทาง (BUS) ระบบขนสงรปแบบราง (RL) และรถยนต (PC) มคาเท ากบ 0.00 0.60 และ 1.80 ตามลาดบ โดยมคาใชจายและเวลาในการเดนทางของการเดนทางแตละประเภท ดงน

คาใชจาย (บาท) เวลาในการเดนทาง (นาท) BUS 1.50 25 RL 2.00 15 PC 2.80 10

จากขอมลดงกลาว จงหาจานวนการเดนทางของแตละประเภทการเดนทางของตลาดกล มน (Banks, 2004) 8. จงอธบายความหมายและหลกการของแบบจาลองการแจกแจงการเดนทาง

Documents

บททีÉ 3 การวิเคราะห ์ความ ... 3 travel...บทท 3 การว เคราะห ความต องการเด นทาง (Travel