P a g e | 1

เอกสารประกอบการสอนรหสวชา NUR 2229 รายวชา การพยาบาลผใหญและผสงอาย 2

สาขาวชาพยาบาลศาสตร วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

Immune, Skin, HIV

มลฤด โพธพจารย พย.ม. (การพยาบาลผสงอาย)

………………………………..…………………………………………………………………………

………………………………………

วตถประสงค เมอสนสดการเรยนการสอนแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายเกยวกบความหมาย สาเหต พยาธสภาพของโรค Cellulitis ได 2. อธบายเกยวกบความหมาย ประเภทของแผลไหม พยาธสภาพ ความรนแรงของการบาดเจบจากแผลไหมได 3. อธบายเกยวกบความหมาย สาเหต พยาธสภาพของโรค HIV ได 4. สามารถใชกระบวนการในการพยาบาลผปวยทมปญหาซบซอนในระยะเฉยบพลนและเรอรงไดอยางมประสทธภาพ

บทนำา

Cellulitis เปนการอกเสบเฉยบพลนจากการตดเชอของผวหนงในชนหนงแทและในเนอเยอ ไขมน ใตผวหนง เปนโรคทพบบอยและพบไดใน

P a g e | 2

คนทกเพศทกวย พบไดในทกตำาแหนงของผวหนง แตจะพบบอยบรเวณสวนรยางค (Appendage คอสวนทยนออก มาจากลำาตวไดแก ขา แขน) ของรางกายโดยขาจะพบไดบอยกวาแขน

สาเหตเกดจากเซลลเนอเยออกเสบโดยทวไปเกดจากการตดเชอประเภทแบคทเรย เชอทพบบอยคอเชอ Streptococcus spp./Species และ Staphylococcus spp . ซงเปนเชอทสามารถพบไดเปนปกตบรเวณผวหนงโดยไมกอโรค แตเมอคนไขมการบาดเจบทผวหนงมรอยแตกแยกทผวหนงเกดขน จงทำาใหเชอเหลานเขาสผวหนงชนลกและมการเพมจำานวนจนทำาใหเกดการตดเชอ อยางไรกตามเชอแบคทเรยในกลมอนๆกเปนสาเหตของเซลลเนอเยอ อกเสบ ไดแตพบไดนอยกวาและประวตอาชพหรอการสมผสตอสภาพแวดลอมตาง ๆ เชน การเลยงสตว การสมผสนำาทะเล อาจมประโยชนตอการสงสยชนดเชอแบคทเรยทแตกตางออกไปเชน การถกแมวกดทแผลมกตดเชอชนด Pasteurella multocida เปนตน

ปจจยเสยงททำาใหเกด เซลลเนอเยออกเสบ ไดแก1. การมแผลเกดใหมทผวหนง2. การมผนหรอรอยโรคเดมทผวหนงเชน รอยโรคจากเชอราหรอ

จากแมลงกด3. มโรคประจำาตวเชน โรคเบาหวาน, โรคมะเรง4. มภมคมกนตานทานโรคบกพรอง เชน ผปวยทไดรบยากดภมคม

กนฯ, ผปวยโรคเอดส5. มประวตการใชเขมฉดยาเซลลเนอเยออกเสบมกพบเกดจากการตดเชอแบคทเรยจากบรเวณ

ทผวหนงมรอยแตก รอยแยกหรอรอยแผล เชน มการบาดเจบ มผน ทำาใหเชอโรคสามารถเขาสผวหนงชนลกและกอใหเกดการตดเชอขน อยางไรกตามบางครงเซลลเนอเยออกเสบกไมสามารถพบแผลหรอรอยแตกรอย

P a g e | 3

แยกใดทจะเปนชองทางเขาของเชอ อาจเนองจากมแคการเปลยนแปลงของผวหนงในระดบทตาเปลาไมสามารถมองเหน หรอเชอแบคทเรยทกอใหเกดโรคทมความรนแรงสง นอกจากนนอาจพบการเกดเซลลเนอเยออกเสบจากการตดเชอผานทางกระแสเลอดทไดรบเชอมาจากบรเวณอนของรางกาย เชน การอกเสบ ตดเชอ ของกระดกและไขกระดก (Osteomyelitis) หรอจากการมโพรงหนองบรเวณถงผนงลำาไสใหญ (Diverticular Abscesses)

ผวหนงทมการตดเชอ/เซลลเนอเยออกเสบจะมอาการ เจบ  ปวด บวม แดง รอน บรเวณทม การตดเชอ ขอบเขตของรอยโรคมองดไมชดเจน มกพบมการตดเชอบรเวณแขน ขา โดยจะพบทขาไดบอยกวาทแขนผปวยเซลลเนอเยออกเสบมกมอาการ ไข  ออนเพลย ปวดเมอย ตา มตว รวมดวยกบอาการทางผวหนง อาจมตอมนำาเหลองบรเวณใกลเคยงโตกดเจบ

เชน ในกรณทตดเชอบรเวณขา ตอมนำาเหลองบรเวณขาหนบอาจโต บวม อาจเจบและคลำาพบได

เซลลเนอเยออกเสบเปนโรคทไมตดตอจากบคคลสบคคลเนองจากเปนการตดเชอทผวหนงในชนลก และโดยทวไปคนเราจะมผวหนงชนนอกทปกตปกคลมปองกนอย นอกจากนนเชอททำาใหเกดเซลลเนอเยออกเสบไดบอยกเปนเชอทสามารถพบไดอยแลวบนผวหนงชนนอกสดปกตของมนษย

แพทยวนจฉยเซลลเนอเยออกเสบ ตา มอาการผปวยรวมกบการตรวจทางหองปฏบตการเพมเตม เชน ตรวจความสมบรณของเมดเลอด CBC: Complete blood count สงเพาะเชอจากหนองหรอจากสารคดหลงบรเวณบาดแผล (Swab culture) ในรายทอาการรนแรงอาจสงตรวจเลอดเพาะเชอ (Blood culture) เพอดการตดเชอในกระแสเลอด (ภาวะพษเหตตดเชอ) นอกจากนอาจมการสงตรวจภาพรอยโรคทางรงสวทยา

เชน อาจสงตรวจเอกซเรยเมอสงสยมวตถแปลกปลอมในเนอเยอทอกเสบหรออาจสงตรวจเอกซเรยคอมพวเตอรเมอสงสยภาวะแทรกซอน เชน การเกดโพรงหนองในเนอเยอ ผวหนง และ/หรอในเนอเยอใตผวหนงหรอสงสย

P a g e | 4

มการตดเชอทกระดก (กระดกอกเสบ) เมอมแผลทผวหนงทอาการแยลงหรอทมอาการ ปวด  บวม แดง บรเวณผวหนงนนๆรวมดวย ควรพบแพทย/ไปโรงพยาบาลแนวทางการรกษา เซลลเนอเยออกเสบ ไดแก

1. การใชยาปฏชวนะชนดรบประทานหรอชนดฉดอยางรวดเรวตามความเหมาะสมกบความรนแรงของอาการและชนดของเชอแบคทเรย

2. ในรายทมไขหรอมอาการ ปวด รวมดวย ผปวยควรไดรบยาลดไข ยาแกปวดเพอบรรเทาอาการ

3. ผปวยควรยกอวยวะสวนทตดเชอขนสงกวาพนราบ เชน หนนขาขางมรอยโรคใหสงดวยหมอนรองเพอชวยลดอาการบวม

4. หากมผนหรอมแผลทผวหนงควรมการดแลรกษาทเหมาะสม เชน มการทำาความสะอาดแผลและทำาแผล รวมทงมการรกษารอยโรคเดมทผวหนง เชน ในคนไขทมเชอราหรอผนผวหนงอกเสบอนๆทงนควรดแลตามคำาแนะนำาของแพทยพยาบาลทดแลรกษา

การพยากรณโรคของเซลลเนอเยอ อกเสบ คอ จะเปนโรคทรายแรงไดถาไมไดรบการรกษาอยางรวดเรว เพราะเชอแบคทเรยอาจมการกระจายทางทอนำาเหลองและอาจลกลามกระจายเขาไปในกระแสเลอดจนทำาใหผปวยเกดการตดเชอในกระแสเลอด(ภาวะพษเหตตดเชอ) ทเปนเหตใหเสยชวตได โดยเฉพาะอยางยงในผปวยทภมคมกนตานทานโรคตำาหรอบกพรอง เชน ผสงอาย ผปวยโรคเบาหวาน ผตดเชอ เอชไอว  ผปวยโรคอวน แตโดยทวไปหากไดรบยาปฏชวนะทตรงกบเชอ อาการผปวยจะดขนในระยะเวลาประมาณ 48 ชวโมงหลงไดรบยาปฏชวนะนนผลขางเคยง ทอาจพบไดจาก เซลลเนอเยออกเสบ ไดแก

1. การเกดโพรงหนอง (Abscess formation) ในเนอเยอชนผวหนงและ/หรอเนอเยอตางๆ ชนลกใตผวหนง

2. การตดเชอลกลามไปทกลามเนอและทกระดก3. ในรายทมการตดเชอบรเวณรอบตาอาจมการลกลามของเชอจาก

ตาเขาไปในสมอง สงผลใหเกดสมองอกเสบและ/หรอฝในสมอง

P a g e | 5

4. การตดเชอเขากระแสเลอด (ภาวะพษเหตตดเชอ) ซงเปนภาวะททำาใหผปวยอาจถงแกเสยชวตไดการดแลตนเองเมอมแผลทสำาคญเชน

1. หากมผนหรอแผลทผวหนงควรมการดแลรกษาทเหมาะสมกบความรนแรงของรอยโรค เชน ถารอยโรคไมมากเพยงแผลถลอกสามารถดแลตนเองในเบองตนได แตถาแผลไมดขนหรอลกลามมากขนหลงดแลตนเองหรอแผลรนแรงตงแตแรก เชน แผลฉกขาดมาก แผลลก แผลสกปรก ควรรบไปโรงพยาบาลตงแตแรก

2. ในผปวยทผวแหงควรมการทาผวดวยสารทใหความชมชนผว (Moisturizer) ชนดตาง เชน นำามน (Oil), โลชน (Lotion), ครมเบส (Cream base), ปโตเลยมเจล (Petroleum jelly) เพอใหผวไมแหงและถกทำาลายไดงาย

3. หากผวหนงมอาการ บวม แดง รอนและดมแนวโนมจะลกลามมากขนควรรบไปพบแพทย/ไปโรงพยาบาล เพราะในผปวยทไดรบการรกษาทรวดเรวและเหมาะสมแผลจะสามารถหายเปนปกตโดยไมมคำาแนะนำาและภาวะแทรกซอน

1. ปฏบตตามแพทยพยาบาลแนะนำา2. กนยาตาง ๆทแพทยสงใหครบถวน ไมหยดยาเอง ไมขาดยา3. ดแลรกษาความสะอาดแผล/รอยโรค ตา มคำาแนะนำาของแพทย

พยาบาลอยางเครงครด4. พบแพทย/ไปโรงพยาบาล ตา มนดเสมอ

ควรพบแพทย/ไปโรงพยาบาลกอนนดเมอเกดความผดปกต ดงน- ผวหนงบรเวณทมการตดเชอดแยลง แผล/รอยโรคลกลามใหญ

มากขน- มอาการรวมอนๆทไมเคยมมากอนเชน มไข ออนเพลยมาก เบอ

อาหาร อาเจยน- มผลขางเคยงทรนแรงจากยาทแพทยสงเชน ขนผนทงตว เนอตว

บวม เปนลม

P a g e | 6

วธปองกนเซลลเนอเยออกเสบ ไดแกหากมผนหรอมแผลทผวหนงควรมการดแลรกษาทเหมาะสมไมปลอย

ปละละเลยใหตดเชอถาแผลมลกษณะตดเชอทลกลามเชน มหนองมากขน ปวดมากขน แผลขยายใหญขน แผลกนลกมากขน หรอ มอาการอนรวมดวย เชน มไข ออนเพลย เบออาหาร ควรตองรบพบแพทย /ไปโรงพยาบาล ในผปวยทผวแหงควรมการทาสารใหความชมชนทผวอยางสมำาเสมอเพอใหผวมความแขง แรงไมแหงแตกและถกทำาลายจนเกดแผล/ผนไดงาย

ความหมายของแผลไหม (Burns) หมายถง การบาดเจบทเกดจากการไดรบสารเหลวทรอนหรอสารเหลว ทตดไฟได เชน นำารอน นำามน กระแสไฟฟาหรอสารเคมตาง ๆ รวมทงสารเคม เชน กรด ดาง (chemical burns) รวมทงเกดจากการเสยดส การตากแดดหรอการโดนรงส การถกไฟฟาแรงสงดด หรอไฟฟาลดวงจร ทำาใหเนอเยอถกทำาลายตงแตชนหนงกำาพรา อาจลกจนกระทงถงกระดก ซงการทำาลายของผวหนงจะลกเพยงใดนน ขนอยกบอณหภมและระยะเวลาทสมผสกบสงททำาใหเกดความรอนทำาใหผทไดรบบาดเจบมอาการแตกตางกน

ประเภทของแผลไหม แบงตามสาเหตได 4 ประเภท ดงน

1. แผลไหมจากความรอน (Thermal injury) พบไดบอยทสด แบงออกเปน 2 กลม คอ 1.1 ความรอนแหง ไดแก แผลทเกดจากเปลวไฟ (flame) ประกายไฟ ( flash) ซงเกดจากการ spark ของกระแสไฟฟาหรอการถกวตถทรอน ถาเกดในบรเวณตวอาคารทปด มการระบายของอากาศไมด มกจะมอนตรายจากการสดดม (inhalation injury) รวมดวย ซงมกทำาใหเกดอาการรนแรงและเพมอตราตายของผปวย ชนดของแผลไหมประเภท

P a g e | 7

นเรยกวา flame burn 1.2 ความรอนเปยก ไดแก แผลทเกดจากนำารอน (scald) ไอนำารอน (steam) นำามนรอน เปนตน อาจเกดในลกษณะการจมหรอทวม (immersion) หรอหกรด (spill) อนตรายทเกดขนจากความรอนขนอยกบอณหภมและระยะเวลาทสมผส ชนดของแผลไหมประเภทนเรยกวา scald burn 2. แผลไหมจากกระแสไฟฟา (Electrical injury) เมอกระแสไฟฟาผานเขาสรางกายจะเปลยนเปนพลงงานความรอนทำาใหเกดแผลไหมทผวหนงภายนอก ตำาแหนงเขาและออกมการทำาลายเนอเยอหรออวยวะ ทกระแสไฟฟาผานและทำาลายเสนประสาทและเสนเลอดโดยตรง ทำาใหเนอเยอขาดออกซเจนและตายได ความรนแรงของแผลไหมจากกระแสไฟฟาขนอยกบขนาดหรอปรมาณของกระแสไฟฟาทางทกระแสไฟฟาผาน ระยะเวลาทสมผส ตำาแหนงทสมผส ความตานทานของรางกายและเนอเยอ ขนาดของกระแสไฟฟา (มลลแอมแปร) ความรนแรง 10 – 15 กลามเนอหดตว 50-100 กลามเนอหายใจเปนอมพาตและเกด ventricular fibrillation สงกวา 1,000 หวใจหยดเตนจากกลามเนอหวใจหดตว การทำาลายของเนอเยอจากกระแสไฟฟามผลใหเนอเยอสลายตวเกดภาวะ myoglobinuria และสงผลใหเกด acute renal failure 3. แผลไหมจากสารเคม (Chemical injury) อาจเปนกรดหรอดาง สารเคมมคณสมบตเปน necrotizing substance ทำาใหมการทำาลายเนอเยอ ความรนแรงขนอยกบความเขมขนของสารเคมและระยะเวลาทสมผส สารเคมทเปนดางจะทำาใหเกดแผลไหมรนแรงมากกวากรดเพราะไมสามารถทำาใหเปนกลางโดยสารนำาในเนอเยอไดเรวเทากรดเนองจากดางจะตดกบเนอเยอทำาใหเกด protein

P a g e | 8

hydrolysis และ liquefaction เนอเยอยงคงถกทำาลายตอไปแมดางจะถกทำาใหเจอจาง สารเคมทเปนผงจะลางหรอขจดออกยากเนองจากแทรกซมอยตามรขมขน การออกฤทธของสารเคมจะคงอยจนกวาสารนนจะหมดฤทธหรอใชสารอนทำาใหเจอจาง เชน นำา

4. แผลไหมจากรงส (Radiation injury) เชน สารกมมนตรงส อบตเหตจากรงส ระเบดปรมาณ เปนเหตใหเกดการทำาลายของผวหนงและเกดแผลไหมขน

พยาธสรรวทยาของแผลไฟไหม (Patho-physiology of burn wounds)

ระบบผวหนง ผวหนงมหนาทในการปกปองรางกายจากสงแวดลอม ปองกนการสญเสยนำา รบความรสก ควบคมอณหภมรางกายและยงเปนสวนสำาคญในการสรางภมคมกน เนอเยอผวหนงบรเวณทไดรบบาดเจบถกทำาลายจะสญเสยหนาทเกยวกบการปองกนเชอโรค การควบคมอณหภมของรางกายเนองจากตอมเหงอถกทำาลาย เสยหนาทการปองกนการสญเสยนำา โดยในภาวะปกตรางกายสญเสยนำาทางผวหนงประมาณ 30-50 ml / hr เมอเกดแผลไหมจะมการสญเสยเพมขนประมาณ 4 - 15 เทา (เฉลย 1.5-3.5 ml/hr/TBSA) หรอคำานวณไดจากสตร Evaporative loss (ml / hr) = (25 + % Body burn) x TBSA (m2) (หมายเหต TBSA :Total Body Surface Area) ความรนแรงของความรอนตอผวหนงขนอยกบอณหภม และระยะเวลา เมออณหภมถง 45 องศาเซลเซยสจะเรมม Protein coagulation Douglas Jackson ไดแบงชนของการบาดเจบจากไฟไหมออกเปน Zone of coagulation ซงเปนบรเวณทถกทำาลายอยางถาวร Zone of stasis ซงอาจเปลยนเปน Zone of coagulation ไดถามเลอดมา

P a g e | 9

เลยงไมเพยงพอจากการไดรบสารนำามากหรอนอยเกนไปและ Zone of hyperemia ซงสามารถหายเปนปกตได ดงนนการรกษาจงมงปองกนไมให Zone of stasis แยลงใน Zone of stasis พบ Inflammatory mediators และ vasoactive mediators หลายชนดเชน Prostaglandins, Histamine และ Bradykinin มการเพม Permeability ของหลอดเลอดทำาใหเกด Wound edema ความไมสมดลยของ Prostaglandin derivatives อาจเปนสาเหตเพมการเสยหายของเนอเยอในชนน นอกจากน Oxygen free radicals เชน Xanthine oxidase กรวมทำาใหเกด Wound edema

ระบบไหลเวยนและสวนประกอบของเลอด บรเวณทแผลไหมเกดจะมการเปลยนแปลงของหลอดเลอดโดยผนงหลอดเลอดม Permeability สงขน ทำาใหจากรางกายหลงสารเกลอแร (Electrolytes) และโปรตน โดยเฉพาะ Albumin ออกจากหลอดเลอดเขาสชองวางระหวางเซลลทำาใหเกดการบวมบรเวณแผลไหมหรอบรเวณรอบ ๆ ได และจะพบการเปลยนแปลงเชนนทวรางกาย ถามบาดแผลไหมตงแตรอยละ 30 ของพนทผวทวรางกาย สาเหตยงไมทราบแนชด แตเขาใจวาสาร Mediator ทหลงออกมาถกดดซมเขาสกระแสเลอด ทำาใหผนงหลอดเลอดทวรางกายเกด ม Permeability สงขน จงเกดการบวมของเนอเยอโดยทวไปผลทตามมาคอปรมาณสารเหลวในระบบไหลเวยนลดลงโดยไมสมพนธกบจำานวนเมดเลอดความเขมขนของเมดเลอดแดงสงขน (Hematocrit) ทำาใหเลอดหนดเสยงตอการเกดลมเลอดอดตน การไหลเวยนเลอดไปเลยงสวนตางๆ ลดลง ถาผปวยไดรบนำาเขาไปทดแทนไมทนจะเกดภาวะ Hypovolemic Shock ได การเปลยนแปลงเชนนอาจมในชวง 24 – 48 ชม. หลงการเกดแผลไหม ภายหลงท Permeability ของหลอด

P a g e | 10

เลอดดขนแลวของเหลวทซมออกนอกหลอดเลอดฝอย จะกลบเขาสสภาพปกตภายหลง 48 ชวโมงแตยงเสยโปรตนตอไปจนถงวนทหาหรอสปดาหทสองจงกลบสระบบการไหลเวยน ในระยะนความเขมขนของเมดเลอดแดงในเลอดจะลดลงเพราะถกทำาลายจากความรอน

ระบบทางเดนหายใจ ทำาใหมการเพมของ pulmonary vascular resistance พบวา ในระยะ 24 - 48 ชวโมงแรกทใหของเหลวทดแทนจำานวนมากและรวดเรวมกไมเกด pulmonary edema อยางไรกตามผลกระทบทเกดขน จะขนอยกบประเภทของการบาดเจบ การเปลยนแปลงของระบบทางเดนหายใจทพบบอย ไดแก การทำาลายของเยอบทางเดนหายใจสวนบน จากการสดเอาความรอนหรอไอรอนเขาไปโดยตรง (Direct thermal injury) ถาความรอนมากกวา 300O F หรอ 149O C ทำาใหเกดการบวม (edema) หรอมการหดรดตว (spasm) ของหลอดลม ทำาใหเกดการอดกนของทางเดนหายใจได มกเปนในชวง 24 – 42 ชม. หลงเกดเหต CO poisoning ภาวะพษของคารบอนมอนนอกไซด ทำาใหรางกายขาดออกซเจน เนองจากคารบอนมอนนอกไซดมคณสมบตทสามารถจบกบ hemoglobin ไดสงกวาออกซเจนถง 200 เทา และคารบอนมอนนอกไซดมกรวมตวกบ myoglobin ในเซลลกลามเนอทำาใหกลามเนอออนแรง ความรนแรง ทเกดขนจากภาวะพษของคารบอนมอนนอกไซดนนขนอยกบความเขมขนของคารบอนมอนนอกไซดทจบ กบ hemoglobin และระยะเวลาทเนอเยอบผวของทางเดนหายใจสมผสความรอน ถาภาวะนยงดำาเนนตอไปจะเกดการเปลยนแปลงตามมา คอ ความสามารถในการยดหยนของปอด (Compliance) และการแลกเปลยนกาซในปอดลดลง อยางไรกตามผปวยทไมไดสดควนแตความรอนททำาใหเกดแผลไหมแถวบรเวณใบหนา คอ

P a g e | 11

จมก กทำาใหเนอเยอของทางเดนหายใจสวนจมกและลำาคอบวมได เปนผลใหเกดการอดตนของทางเดนหายใจสวนบน Smoke inhalation ทำาใหเกดการทำาลายของทางเดนหายใจสวนลาง (lower airway) จากพษของสารเคมทเกดจากการเผาไหมและจากการสดเอาผลตผลทเกดจาการเผาไหมไมสมบรณทำาใหเกด chemical pneumonitis ได แกสพษทเปนอนตรายตอทางเดนหายใจ ไดแก aldehydes, nitrogen dioxine, sulpher เปนตน จะไปทำาใหการทำางานของ cilia และ surfactant เยอบ (mucosa) บวม เกด bronchospasm จากการมแผลท mucosa ทำาใหมการสะสมของ exudates และ epithelial cast ในทางเดนหายใจเกดภาวะปอดแฟบ (atelectasis) และการหายใจลมเหลวเฉยบพลบ (acute respiratory distress syndrome; ARDS) ได

ระบบทางเดนอาหาร ในผปวยทมแผลไหม 25% TBSA ขนไป เลอดทไปเลยงลำาไสลดลงทำาใหลำาไสหยดการเคลอนไหว (Paralytic ileus) ถาหากขาดเลอดมาเลยงลำาไสนาน ๆ อาจทำาใหเยอบลำาไสตาย เกดการตดเชอไดงาย อกทงอาจเกดแผลในทางเดนอาหาร (Curling ulcer) และมเลอดออกไดจากการหลงกรดออกมามากเพราะภาวะเครยด

ระบบกระดกและกลามเนอ กลามเนอทถกทำาลายและตายจะปลอย myoglobin ออกมาและขบออกมาทางปสสาวะ (myoglobilinuria) โดย myoglobin จะถกสงมาทางไตเพอขบออก แตอาจจะไปทำาใหเกดการอดกน renal tubules ไดจากขนาดทใหญเกด acute tabular necrosis และทำาใหเกดภาวะไตวายเฉยบพลน (acute renal failure) ได สวนแผลไหมทเกดบรเวณขอพบตาง ๆ อาจทำาใหเกดขอตด และการหดรงตามขอพบและมพงผดเหนยวจากแผลเปนหลงแผลหายทำาใหอวยวะนน ๆ ผดรปไปจากเดมได

P a g e | 12

ความลกของบาดแผล

First-degree burns บาดเจบเฉพาะ Epidermis มอาการบวมแดง เจบ ไมตองใหสารนำาทดแทน รกษาโดยใหยาแกปวด หายโดยไมมแผลเปน Second-degree burns บาดเจบทง Epidermis และบางสวนของ Dermis มกมถงนำา ผวหนงขางใตมสแดงถาแผลตนและมสชมพซดถาแผลลก มนำาเหลองซมมาก เจบแผลมากเมอแผลตนและเจบนอยเมอแผลลก แผลชนดตนจะหายไดเองภายใน 7-10 วน โดยม Epidermal proliferation และ Migration จาก Skin appandages ทเหลอใน Dermis โดยไมมแผลเปน (อาจม Hypo หรอ Hyperpigment) สวนแผลชนดลกอาจใชเวลามากกวา 21 วน และมกม Hypertrophic scar จงควรทำา Skin graft Third-degree burns (Full-thickness burns) บาดเจบของ Epidermis และ Dermis ทงหมด ผวหนงมสขาวซดหรอนำาตาล แขงและแหง ไมมความรสก ตองรกษาดวยการทำา Skin graft Fourth-degree burns บาดเจบลกถงกลามเนอและกระดกทอยใตผวหนง

การคำานวณผวหนงทไดรบบาดเจบมหลายวธ ไดแก 1. Rule of nines โดยศรษะและคอคดเปนรอยละ 9 แขนแตละขางรอยละ 9 ลำาตวแตละดานรอยละ 18 ขาแตละขางรอยละ 18 และ Perineum รอยละ 1 (ใชเฉพาะในผใหญ) 2. ฝามอของผปวย (รวมนวมอ) ประมาณรอยละ 1 3. Lund and Browder Chart โดยเทยบจากตารางสำาเรจซงจะไดคาทคอนขางแนนอน

P a g e | 13

1. Rule of nines คำานวณโดยแบงสวนของรางกายออกเปนสวน ๆ สวนละ 9 % วธนเปนวธทงายและชวยใหสามารถประเมนขนาดแผลไหมไดอยางรวดเรว นยมใชกบแผลไหมในผใหญ ควรระมดระวงในการคำานวณในเดก เนองจากขนาดของศรษะตอสดสวนของรางกายจะเปลยนแปลงตามอาย

*** การคำานวณขนาดของแผลไหมจะคดเฉพาะแผลไหมระดบ 2 และระดบ 3 เทานน ***

หลกการในการดแลผปวยทเกดการบาดแผลไฟไหม นำารอนลวก หลกการอยทการดแลสภาพทวไป การสญเสยนำา เกลอแรและโปรตน การปองกนการตดเชอ รวมไปถงการกำาจดเนอตายทเปนตนตอของเชอ การปองกนภาวะแทรกซอนเชน compartment syndrome การเสรมสรางภมตานทานของผปวยและการปดบาดแผล

สวนของรางกาย % TBSA รวม (%)

ศรษะ (หนา, หลง)

แขน (หนา, หลง)

ขา (หนา, หลง)

ลำาตวดานหนา

ลำาตวดานหลง

อวยวะสบพนธ

4.5 x 24.5 x 2 x

29 x 2 x 2

18181

9183618181

รวม 100

P a g e | 14

1. Aseptic technic หรอ aseptic precaution ในการดแลบาดแผล

2. Isolation ในกรณบาดเจบระดบรนแรงมากและระดบอนตราย ซงควรจะแยกคนไขออกจากคนไขประเภทอนหรอแมแตในกลมผปวยบาดแผลไฟไหม นำารอนลวกดวยกนเอง กควรใหอยเปนหอง ๆ แยกจากกน บรรยากาศภายในหอง ควรจดอณหภมและการถายเทอากาศทเหมาะสม ทกคนทผานเขาออกควรลางมอ ทกครง ในการทำาแผลคนไขแตละรายไมควรจะใชเครองมอปะปนกน

3. การใหยาปฏชวนะ ยาปฏชวนะทสำาคญ ไดแก topical antibacterial agent สวนการใหยาปฏชวนะแบบ systemic ไมแนะนำาใหใชในระยะแรก แตใหเมอมขอบงชเมอพบวาแผลมการตดเชอทมอาการและอาการแสดง เมอพบรบใหยาปฏชวนะพนฐานกอนและเปลยนชนดเมอทราบผลการเพาะเชอแลว

4. การกำาจดเนอตาย ซงเปนตนตอของเชอ โดยเฉพาะเนอตายทอยทแผลลก ควรกำาจดออกแลวทำาความสะอาด

5. พยายามหาทางปดแผลใหเรวทสดเทาทจะกระทำาได เชน การใช skin graftingแนวทางปฏบตสำาหรบกรณบาดเจบไฟไหมชนดรนแรงทตองรบไวในโรงพยาบาล

การดแลในชวงแรกรบทหองฉกเฉน ตองแนใจวาผปวยมทางเดนหายใจโลงสะดวกด ใหออกซเจนโดยใช humidified Oxygen 40% ถาคนไขไดรบบาดแผลไฟไหมในหองทปดทบ มการระบายอากาศไมด ใหประเมนวาคนไขม inhalation injury หรอไมถามหรอสงสยใหพจารณา

P a g e | 15

ใสทอชวยหายใจ (endotracheal tube) แตควรเลยงการทำา Tracheostomy ใหมากทสด ดงน

1. แทงหลอดเลอดดำาเพอใหนำาเกลอดวยเขม plastic ขนาดเบอร 18 หรอขนาดใหญกวาน ควรเลอกผวหนงสวนทปกต ถาหาหลอดเลอดดำาไมได ควรแทง percutaneous central venous catheter ซงถาจำาเปนกสามารถแทงผานบรเวณผวหนงทมบาดแผลไฟไหมได ไมควรทำา venesection เพราะพบวามโอกาสตดเชอทแผลผาตดไดงาย

2. ใหสารละลาย Ringer lactate solution โดยในชวโมงแรกเรมทอตรา 4 มล. ตอนำาหนกของคนไข (กโลกรม) ตอเปอรเซนตของบาดแผลไฟไหม ใสสายสวนปสสาวะ เพอตรวจและวดปรมาณปสสาวะ ถาไดรบ fluid เพยงพอ ควรจะมปสสาวะประมาณ 0.5-1 มล. ตอนำาหนกของคนไข (กโลกรม) ในระยะเวลา 1 ชวโมง ถามบาดแผลไฟไหมมากกวา 20% ของพนผวหนงทงหมดของรางกาย ใหใสสาย nasogastric ไวดวย เพอ decompress กระเพาะอาหารและใชสำาหรบใหอาหารในเวลาตอมา ถามอาการปวดแผลมาก สามารถให Narcotics ไดในขนาดนอย ๆ ทางหลอดเลอดดำา

การพยาบาล

1. การดแลผปวยเมอแรกรบ ประเมนสภาพเบองตนตามหลก ABC (Airway, Breathing, Circulation) หยดขบวนการเผาไหมทยงหลงเหลออย ถอดเสอผาออกและสำารวจอยางละเอยด ในกรณทเปนสารเคมนำา ใชนำาสะอาดลางออกใหมากทสด ถาเปนสารเคมผง ใหใชแปรงปดผงออกใหมากทสดเทาทจะทำาได เพราะถาขบวนการเผาไหมยงความรนแรงมากขน

P a g e | 16

2. ซกประวตจากผปวยและญาต โดยขอมลทซกถามครอบคลมถง สาเหตของการเกดเพลงไหม บรเวณทเกดเหตเปนพนทปด (close system) หรอเปด ในกรณทอาจม inhalation injury รวมดวย

ประวตการเจบปวยเดม กอนไดรบบาดเจบผปวยไดรบยาหรอดมสราหรอไม

3. ประเมนการบาดเจบอน ๆ โดยเฉพาะประเมนสภาพแผลไหม คำานวณความกวาง ความลกของ

แผลไหม เพอประเมนความรนแรงทอาจเกดขนและเปนแนวทางในการใหสารนำา ในกรณทแผลลกถงระดบ 3° burn ใหสงเกตการมเลอดไปเลยงสวนปลาย (peripheral perfusion) บอย ๆ รวมถงชพจร อณหภม สผว การเคลอนไหว การรบความรสก และ capillary filling ทสวนปลาย เพราะผปวยอาจมการขาดเลอดไปเลยงสวนปลายใตแผลไหมจากบรเวณแผลไหมบวมหรอแขงเปนพงผด (escha) และกดเสนเลอด ทำาใหการไหลเวยนไมสะดวก เรยกวาม tourniquet effect ลกษณะแผลเชนน เรยกวา circumferential burn ถามอาการดงกลาวอาจตองเตรยมผปวยสงหองผาตดทนท เพอทำา escharotomy หรอ fasciotomy สำาหรบผปวยทบาดเจบดวยไฟฟา ซงความรนแรงของแผลไหมจะมมากกวาทปรากฏใหเหน ควรตดตามอาการอยางใกลชด โดยเฉพาะอาการในระบบหวใจและหลอดเลอด บนทกคลนไฟฟาหวใจเมอแรกรบและเมอมอาการเปลยนแปลง ถาพบหวใจหยดเตนควรรบผายปอดและนวดหวใจทนท

ในกรณทผปวยมแผลไหมบรเวณใบหนา ลำาคอหรอลำาตวสวนบน ใหสงสยวาผปวยอาจม inhalation injury รวมดวย ผปวยอาจจะมอาการไอมาก มผงสดำาปนออกมากบนำาลายหรอเสมหะ จมกมรอยไหม ให O2

mask ทมความเขมขน 100% ทนท ชงนำาหนกผปวยทนท (ถาทำาได) ไวเปนนำาหนกมาตรฐานของผปวยในการใหสารนำา (กอนทผปวยจะบวม) 4. เปดเสนเลอดเพอใหสารนำาทางหลอดเลอดดำา อยางนอย 2 เสน ดวยเขมเบอรใหญ (No. 16, 18) หลกเลยงบรเวณทมแผลไหม

P a g e | 17

หรอบรเวณทตำาจากแผล โดยเลอกใชเสนเลอดสวนปลายกอนทจะใชเสนเลอดใหญ ในกรณทหาเสนไมได อาจเพราะแผลมบรเวณกวางหรอจาก vasoconstriction ใหเตรยมอปกรณในการแทงเสนเลอดดำาใหญบรเวณ basillic, jugular หรอ subclavian vein ซงตองระวงเรอง infection และ air embolism ดวย ขณะเดยวกนกอนใหสารนำาใหดดเลอดเพอสงตรวจCBC : มกพบ Hct สง จากภาวะ hemoconcentration

Hb สงจากม hemolysis ของ SISWBC สง (leukocytosis) จาก inflammatory responseElectrolyte : มกพบ hyperkalemia และ hyponatremia จากพยาธสภาพทเกดขนBUN, CR : เพอประเมนการทำางานของไตSugar : มกพบสงจาก neuroendocrine stress responseTotal protein, albumin: มกพบ hypoproteinemia จากพยาธสภาพCoagulation time (PT, PTT): มกพบ PT, PTT prolonged ในระยะแรกทมการสญเสยนำาและเกลอแรนนจะมการสญเสย coagulation factor ดวยCarboxyhemoglobin (COHb) level: พบในรายทม inhalation injury จากสดเอา CO เขาไปAntiotensin-coverting enzyme (ACE) : จะเปนตวบงชภาวะ pulmonary damage ใน thermal injury ทมsmoke inhalation injury รวมดวย โดยทระดบ ACE น จะสงมากในวนแรกArterial blood gas (ABG): เพอดความเปนกรดดางของรางกายและประสทธภาพในการแลกเปลยนแกสBlood grouping & matching: เพอเตรยมเลอดและผลตภณฑของเลอดไวใหพรอม

P a g e | 18

5. ใสสายสวนปสสาวะดวยวธปลอดเชอพรอมทงสงปสสาวะตรวจ

WBC : ปกตไมม หรอมไดเลกนอย ถามมากแสดงภาวะ infectionRBC : ปกตไมม แตมกพบไดในผปวยแผลไหมจาก RBC injury และม hemolysisGlucose : มกพบจากภาวะ stress หลงบาดเจบในแผลไหมรนแรงไดAlbumin : ถาพบแสดงวาม renal tubular damageMyoglobin : ถาพบแสดงวากลามเนอถกทำาลาย พบมากในแผลไหมจากกระแสไฟฟาKetone : ถาพบแสดงวารางกายใชไขมนในกระบวนการเผาผลาญเพอใหไดพลงงานแทนกลโคส ในภาวะขาดสารอาหารSpecific gravity : บอกถงความสงตำาของแรงดนออสโมตกในสารนำานอกเซลล เชน ภาวะขาดนำา ความถวงจำาเพาะจะสงกวาปกต

6. ใสสาย N-G tube : เพอประเมนดการทำางานของกระเพาะอาหารและเตรยมสำาหรบ early

enteral feeding ในกรณทไมสามารถรบประทานอาหารทางปากได 7. สงตรวจภาพรงสทรวงอก เพอเปนพนฐานในการวนจฉยแยกปญหาทางปอด และตดตามการเปลยนแปลงโดยเฉพาะถามการเปลยนแปลงของระบบทางเดนหายใจ และอาจสงตรวจภาพรงสอน เชน ศรษะ แขน ขา เปนตน เพอประเมนภาวะบาดเจบรวม เชน กระดกหกการปองกนการเกดภาวะ hypovolemic shock จากการสญเสยนำา ประเมนไดจากขอมล

- ชพจร เบา เรว (> 120 ครง / นาท)- อตราการหายใจเพมขน (> 24 ครง / นาท)- ความดนโลหตลดลง (systolic < 100 mmHg) หรอ

นอยกวาเดม 10 mmHg- ระดบความรสกตวเลวลง เชน กระสบกระสาย ซม

P a g e | 19

- ผวหนงบรเวณปลายมอ ปลายเทา เยน ซด เขยว- capillary refill ลดลง- ความตงตวของผวลดลง- urine output ลดลง ม oliguria หรอ anuria- CVP < 3 mmH2O- Hct สง > 50 mg / dl- มคลนไสอาเจยน ileus- มแผลไหมขนาด 2O > 30% TBSA หรอ 3O > 10%

TBSA- การนำาสงโรงพยาบาล หลงไดรบบาดเจบลาชา

เกณฑการประเมนผปวยไดรบสารนำาทดแทนเพยงพอ- ความดนโลหต ชพจรและการหายใจอยในเกณฑปกต- urine output ประมาณ 30 – 50 ml / dl หรออยใน

ชวง 1-1.5 ml / kg / hr สำาหรบผปวยทไดรบอบตเหตจากกระแสไฟฟา ควรมปรมาณปสสาวะประมาณ 2-3 เทาของภาวะปกต เพอปองกนอนตรายของไตจาก myoglobin

- urine sp.gr. 1.010 – 1.030- ระดบความรสกตวปกต หรอไมเลวลง- ปลายมอ ปลายเทาอน สไมซด ผวหนงชมชน- CVP 6 – 12 cmH2O- ABG ปกต serum electrolyte ปกต- ไมม ileus หรอคลนไส อาเจยน

การพยาบาล1. ดแลใหผปวยไดรบสารนำาทดแทนตามแผนการรกษา ชนดของ

สารนำาทนยมใหในระยะแรกของ burn shock period คอ Crystalloid solution เพยงอยางเดยวใน 24 ชวโมงแรก

2. ตรวจสอบสญญาณชพ (BP, HR, RR, CVP, Oxygen Sat และอนๆ ถาม) ทก 15 – 30 นาทในชวโมงแรก ๆและตอไปทก 1 ชวโมง

P a g e | 20

หรอคามสภาพผปวย พรอมทงประเมนระดบความรสกตวและประเมนการไหลเวยนของเลอดสสวนปลาย

3. ตวงและบนทกจำานวนปสสาวะทกชวโมง สงเกตลกษณะส รวมทงหาคาความถวงจำาเพาะ

4. เจาะเลอดสงตรวจ ABG, CBC, electrolyte, BUN, Cr, Total protein, Albumin, PT, PTT เปนระยะๆและตดตามผล

5. ปองกนปจจยเสรมททำาใหรางกายสญเสยสารนำามากขน - ควบคมอณหภมหอง และความชนของสงแวดลอม (ถา

ทำาได) อณหภมของหองทเหมาะสม ควรอยระหวาง 28O - 35O C (82O- 92O F) ความชนประมาณ 80% เพราะถาอณหภมสงแวดลอมตำาเกนไป ผปวยจะมอาการหนาว สน ทำาใหม hypermetabolism และสงเสรมภาวะ ischemia ของเซลลมากขน ถาอณหภมสงกจะทำาใหม evaporative loss มากขน

- ขณะเปดแผลไมควร expose แผลตอสงแวดลอมนานๆ6. ชงนำาหนกวนละครงดแลใหไดรบยาตามแผนการรกษา ในปจจบนนยมให dopamine

3-5 µ mg / kg / min เพอชวยเพม renal blood flow โดยเฉพาะในผปวยสงอาย มโรคไต โรคหวใจรวมดวย หรอในรายทคดวาม acute tubular necrosis เปนตน อาจจะทำาใหปสสาวะออกดขน และระดบความรสกตวของผปวยจะดขน จากการเพมของ cerebral blood flowปองกนภาวะ respiratory distress ประเมนไดจากขอมล

- ผปวยบนหายใจลำาบากหรอกลนลำาบาก- ลกษณะการหายใจผดปกต เชน เรว ตน การขยายตว

ของทรวงอกลดลง- มเสมหะมาก เสมหะมเขมาดำาปน ม cherry red skin- ระดบความรสกตวเลวลง กระสบกระสาย ซม- ตรวจพบ O2 ในเลอดตำา หรอม CO ในเลอดสง- ฟงปอดมเสยง wheeze หรอ rales

P a g e | 21

- ตรวจพบการบวมบรเวณ oropharynx หรอ vocal cord

- มประวต smoke inhalation injury หรอไดรบบาดเจบบรเวณหนา ลำาคอ ลำาตว

ชวงบน- ม circumferential full thickness burn รอบ

อก- chest x-ray พบ patchy infiltrates

การพยาบาล1. เตรยมอปกรณและชวยแพทยในการใสทอหายใจ กอนทจะมการ

อดตนจากการบวมของทางเดนหายใจ การเจาะคอ ในระยะนควรหลกเลยงเนองจากมการบวมของคอ ทำาไดยากและเสยงตอการเกดอนตราย

2. ใหออกซเจนชวยหายใจ ถามพษจากคารบอนมอนนอกไซด ใหออกซเจนทมความเขมขน 100% ทนท ถายงไมรสกตวภายใน 1 ชวโมง แพทยอาจพจารณาวธ hyperbaric oxygen therapy

3. ในกรณทผปวยหายใจลำาบาก จาก circumferential full thickness burn ทอก ตองเตรยมผปวยทำา escharotomy ทนท

4. บรรเทาความเจบปวด โดยดแลใหไดรบยาลดปวดตามแผนการรกษา เชน morphine ขนาด 3 - 5 มล. ทางหลอดเลอดดำาทก 20 – 40 นาท นอกจากจะทำาใหความเจบปวดนอยลง ยงชวยลดความกลว ทำาใหผปวยสบายและสงบขน หลกเลยงการใหยาเขากลามเนอหรอใตผวหนงเพราะยาดดซมไมดเนองจากการบวม

5. ดแลบาดแผลในเบองตนเพอกำาจดสงปนเป อนและเนอเยอทไหมอาจเปนตวทำาให bacteria เจรญ ปองกนการตดเชอและทำาใหแผลหายด แผลทเกดจากเปลวไฟ หรอนำารอนลวก ทำาความสะอาดดวยนำาเกลอนอรมล (Normal saline solution) แผลทเกดจากสารเคมตองขจดสารเคมออกใหมากทสดหรอทำาใหเจอจาง โดยลางดวยนำาสะอาด หรอนำาเกลอนอรมล แผล circumferential full thickness burn ทขดขวางการไหลเวยนของโลหต เชนทแขน ขา แพทยอาจจะพจารณาทำา

P a g e | 22

escharotomy เปนการผาตดชน eschar จนถงเนอเยอชนปกตขางใต ในบางรายอาจตองทำา fasciotomy ซงเปนการผาตดลกไปถงชนของ fascia เปนการขยายบรเวณสวนทถกรด ทำาใหผวหนงสามารถยดหดได หรอทำาใหเลอดไหลไปสแขน ขาสวนปลายได การจดทานอนเพอลดอาการบวมของแผลจะชวยสงเสรมการหายของแผลได เพราะจะทำาใหการไหลเวยนดขน เชนมแผลบรเวณปลายแขน ควรพยงหรอหนนแขนใหสงเพอเพมการไหลเวยนของเลอดดำาสหวใจ ควรมการปองกนความพการทอาจเกดขนจากการดงรงของเนอเยอตามบรเวณขอตอตางๆ ไดแกบรเวณคอ ขอพบตางๆ เชน หากมแผลบรเวณคางและคอ หามผปวยนอนหนนหมอนเพราะจะทำาใหเกดแผลดงรงบรเวณคอ และเกดความพการได

6. ประคบประคองดานจตใจ เพอลดความวตกกงวลของผปวยรวมทงญาต โดยการใหกำาลงใจและอธบายใหทราบถงการเปลยนแปลงทเกดขนและแนวทางการรกษาตามความเหมาะสม ในกรณทผปวยกระสบกระสายมาก อาจตองดแลใหไดรบยาตามแผนการรกษา เชน diazepam

7. ดแลดานโภชนาการ เนองจากภาวะ hypermetabolism และ hypercatabolism จาก injury stress response รางกายจงตองการพลงงานสงขน การใหอาหารแคลอรสงจงเปนสงจำาเปน และตองเรมใหตงแตระยะแรกของการบาดเจบ โดยเรมทนททผปวยเขามาถงโรงพยาบาล หรอเมอพนจากภาวะ shock ขอวนจฉยการพยาบาล ขอท 1 เสยสมดลของสารนำาและอเลกโตรไลทเนองจากมการสญเสยสารนำาและอเลกโตรไลทจากหลอดเลอดเขาสชองวางระหวางเซลล

ขอท 2 เสยงตอภาวะไตวายจากผลของการเปลยนแปลงของสารประกอบในปสสาวะเนองจากการทำาลายของเนอเยอจากความรอน

กจกรรมการพยาบาล

P a g e | 23

1. ประเมนภาวะ Burn Shock หรอ Hypovolemic Shock ทก 1 ชม. 2. ใหสารนำาตามแผนการรกษา ใน 24 ชม. แรกมกให Lactate Ringer’s 4 ml.kg/% Burn โดยแบงครงสารนำาทคำานวณไดใหหมดภายใน 8 ชม. แรก สวนทเหลอใหหมดใน 16 ชม. ตอมา 3. สงเกต ตดตาม บนทก ปรมาณปสสาวะทก 1 ชม. และทก 8 ชม. เพอในสารนำาทดแทนไดเพยงพอ เพราะปรมาณปสสาวะจะบอกถงภาวะขาดนำาและการทำาหนาทของไตได คาเฉลยของปรมาณนำาปสสาวะตอชวโมง ในผใหญประมาณ 30 – 50 มล./ชม. ในเดกประมาณ 5 – 10 มล./ชม. ปสสาวะทมสแดงหรอสคลำาแสดงใหทราบวายงมการทำาลายของเนอเยออย 4. ตดตามผล Electrolyte ในระยะแรกเมอเกดแผลไหมจนถง 72 ชม. 5. ตดตาม Hematocrits เพราะถาขาดนำา Hematocrits จะสงมาก ถาไดนำาทดแทนเพยงพอ Hematocrits จะคอย ๆ ลดลงสภาวะปกต 6. สงเกตและบนทกคาความถวงจำาเพาะของนำาปสสาวะ คาปกต 1.010 – 1.030 7. วด บนทก คาความดนหลอดเลอดดำาสวนกลาง (Central Venous Pressure CVP) คาปกต 6 – 12 เซนตเมตรนำา CVP มความสำาคญมากสำาหรบเดกและคนแก การเรงใหสารนำาทดแทนในระยะนอาจเกดภาวะนำาทวมปอดได จงควรคำานงถง CVP ไวดวย 8. ชงนำาหนกตวทกวนในเวลาใกลเคยงกน เพอดภาวะนำาและการไดรบนำาไมเพยงพอ 9. สงเกตการอดตนของสายสวนปสสาวะ นวดคลงสายสวนปสสาวะบอย ๆ เพอปองกนการอดตนจาก Myoglobin และ Hemoglobin ในปสสาวะ

P a g e | 24

10. สงนำาปสสาวะตรวจทางหองปฏบตการเพอหาระดบของ Myoglobin และ Hemoglobin ตามแผนการรกษา

ขอท 3 เกดภาวะอณหภมของรางกายตำาลงเนองจากสญเสยผวหนงและมการเปลยนแปลงอณหภมของสงแวดลอม

กจกรรมการพยาบาล

1. วดอณหภมทก 1 ชม. เพราะภาวะอณหภมตำาเกดขนไดเนองจากผปวยไมมผวหนงในการปรบอณหภม 2. หลกเลยงการปลอยใหแผลไหมสมผสกบสงแวดลอมโดยตรงหรอใหสมผสใหนอยทสดในชวงเวลา ทนอยทสด เพราะผปวยจะสญเสยความรอนไปกบแผลทเปดไว (Evaporative Loss) และจากการรกษาโดยวธการใชนำาบำาบด (Hydrotherapy) ซงเปนการทำาความสะอาดบาดแผลโดยใชนำาจำานวนมาก โดยอาจใหผปวยนอนแชนำาในอางหรออาบทำาความสะอาดดวยฝกบวกไดแลวแตสภาพผปวย 3. เวลาในการใชนำาบำาบดไมควรเกน 30 นาท และอณหภมนำาควรอยระหวาง 36.6 - 38.8 องศาเซลเซยส 4. ปรบอณหภมของหองใหอบอนอยเสมอ 5. ใหผปวยนอนบนเตยงทปรบอณหภมได

ขอท 4 พรองในการทำากจวตรประจำาวนเนองจากแผลไหม ความเจบปวด วสดปกปดแผล การใส splints

กจกรรมการพยาบาล

1. ประเมนความสามารถในการชวยเหลอตวเอง ชวยเหลอในสวนทผปวยปฏบตเองไมได อธบายใหผปวยและญาตทราบถงเหตผลของ

P a g e | 25

การรกษา 2. ปรกษานกอาชวะบำาบดในการชวยเหลอผปวยใหชวยเหลอตวเองไดมากขน 3. ใหความเชอมนและใหเวลาผปวยในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ 4. สงเสรมใหผปวยทำากจวตรประจำาวนเองทนททผปวยทนตอการเคลอนไหวไดและสภาวะผปวยเอออำานวยโดยเฉพาะแผลไหมทมอ การใชงานจะชวยสงเสรมการเคลอนไหวขอ เพมความแขงแรงและความทนทานของกลามเนอ อาจตองเสรมอปกรณเครองใชเพอใหใชงานไดงายขน ไดแก การเสรมดามชอน ดามแปรงสฟน ดามหวใหใหญขน เพอใหจบไดงาย หรอใชจานขอบสงเพอใหตดอาหารไดงายไมหกออกจากจาน ใหกำาลงใจใหคำาชมเชยเมอผปวยสามารถปฏบตกจวตรไดสำาเรจ 5. กรณทไมมแผลไหมในสวนขาและเทา ควรใหผปวยเคลอนยายตวจากเตยงและฝกเดน เมอสภาวะผปวยเอออำานวย ซงสวนมากคอ 48 – 72 ชวโมงหลงเกดแผลไหม กรณมแผลไหมทเทาและขา ซงความรนแรงนอยถงปานกลาง ควรใช elastic bandage พนเทาและขาจากสวนปลายไปสวนตนแบบ figure of eight กอนยนเพอลดอาการบวมและอาการเจบขณะเดน การเดนอาจตองใชอปกรณชวยเดน เชน walker เพอแบงการลงนำาหนกทขาและเทาทมปญหา 6. ใหญาตมสวนรวมในการชวยเหลอผปวย

ขอท 5 ผปวยรสกสญเสยคณคาในตนเองเนองจากภาพลกษณทเปลยนแปลง พการ บทบาทเปลยนแปลง

กจกรรมการพยาบาล

P a g e | 26

1. ประเมนถงประวตการเผชญความเครยดของผปวยในอดต 2. อธบายแผนการรกษา ขนตอน กระบวนการ การดำาเนนโรค ใหผปวยทราบ เพราะการใหขอมลอาจทำาใหการเขาใจผดในเรองตางๆ เหลานระหวางทมสขภาพมนอยลงหรอไมเกดขน 3. ยอมรบในการใชกลไกปองกนทางจตของผปวยตงแตการปฏเสธ (denial) โศกเศรา (Grief) ยอมรบ (Acceptance) และฟ นฟสภาพปกต (Recovery) 4. กระตนใหผปวยไดรสกวามคณคาในตนเองโดยการจดเตรยมดแลผปวยอยางตอเนองเพอใหผปวยรสกไววางใจ ไมกงวลวาจะถกทอดทง พดคยรบฟงปญหาวางแผนรวมกบผปวยในการแกไขปญหา ใหการเสรมแรง เสรมกำาลงใจแตไมใหความหวงในสงทไมแนใจวาจะเปนไปได 5. สนบสนนใหผปวยไดมปฏสมพนธกบบคคลภายนอก โดยเรมตนจากคนในครอบครวกอน 6. ปรกษาจตแพทย นกจตวทยา หรอพยาบาลผเชยวชาญดานจตเวชเมอจำาเปน 7. เตรยมสงตอผปวยสบรการสขภาพของสงคม เชน ศนยบรการสาธารณสข

SLE (systemic lupus erythematosus) เปนความผดปกตของอวยวะหลายระบบพรอมกน เชน ผวหนง ขอกระดก ไต ปอด หวใจ เลอด สมอง เปนตน อาจทำาใหพการหรอเสยชวตไดหากเปนแบบรนแรง มกพบโรคนในผหญงมากกวาผชาย และพบในชวงอาย 20 - 45 ป สาเหต สาเหตการเกดโรคยงไมทราบแนชด แตสนนษฐานกนวาเปนผลมากจากระบบภมคมกนของรางกายมการตอบสนองทผดปกตตอเชอดรคหรอสารแคมบางอยาง ทำาใหรางกายสรางสารภมตานทานตอเนอเยอตาง ๆ จงจดเปนโรคภมตานตนเองเชนเดยวกบโรคปวดขอรมาตอยด บางครงอาการกำาเรบจากสาเหตการถกแดด การกระทบกระเทอนทางจตใจ การตง

P a g e | 27

ครรภ การใชยาบางชนด เชน ซลฟา ไฮดราลาซน เมทลโดพา โปรเคนเอไมด ไอเอนเอช คลอรโพรมาซน ควนดน เฟนโทอน ไทโอยราซล เปนตน เนองจากพบโรคนไดมากในหญงวยหมดประจำาเดอนหรอวยกอนหมดประจำาเดอนจงสนนษฐานวาอาจเกยวของกบฮอรโมนเพศหญง และกรรมพนธจากประวตผทมพอแมพนองเปนโรคน อาการ มอาการไข ออนเพลย เบออาหาร นำาหนกลด ปวดเมอยตามตว ปวดและบวมตามขอตางๆ เปนอาการทพบไดบอย ปวดทงสองขางคลายโรคปวดขอรมาตอยด แตตางกนทไมมลกษณะหงกงอ ขอพการ ทำาใหกำามอไดลำาบาก จะมอาการดงกลาวเรอรงเปนแรมเดอน และผปวยมกจะมผนหรอฝาแดงทขางจมกทงสองขาง มลกษณะเหมอนปกผเสอ ทเรยกวา ***ผนปกผเสอ (Butterfly rash)*** อาจมอาการแพแดดในบางราย คอเมอถกแดดผวหนงจะมผนแดง และผนแดงทขางจมกเกดขนชดเจน มอาการไขและปวดขอรนแรงมากขน อาการเรมแรกของโรคนกอนเกดอาการอนๆ ใหเหนชดเจน เชน อาจมจดแดง มประจำาเดอนมากกวาปกต ในบางครงแพทยอาจวนจฉยวาเปนไอทพกได และในบางรายจะมอาการผมรวงมาก มจำาแดงๆ ทฝามอ นวมอนวเทาซดขาวและเปลยนเปนสเขยวคลำาเวลาถกความเยน หรอมภาวะโลหตจางจากเมดเลอดแดงถกทำาลาย อาจมอาการบวมทงตว หายใจหอบ ชพจรเตนเรวหรอไมเปนจงหวะ ในรายทเปนรนแรง หรออาจทำาใหมอาการทางประสาท เชน เสยสต ซม เพอ ประสาทหลอน แขนขาออนแรง ตาเหล ชก หมดสต และตายไดภายใน 3-4 สปดาหในรายทมการอกเสบของหลอดเลอดในสมอง โรคนมกมอาการเปนๆ หายๆ กำาเรบเรอรงเปนป ๆ

ภาวะแทรกซอน อาจเกดภาวะตดเชอรายแรงแทรกซอน มความผดปกตของสมองและระบบประสาท ไตอกเสบ ปอดอกเสบ หวใจอกเสบ หวใจวาย ไตวาย การรกษา หากไมแนใจหรอสงสยควรรบนำาผปวยไปโรงพยาบาลโดยเรว เมอตรวจเลอดจะพบวา คาอเอสอาร สง พบแอนตนวเคลยรแฟกเตอรและแอลอเซลล อาจพบสารไขขาวและเมดเลอดแดงจากการตรวจปสสาวะ หรออาจทำาการตรวจ

P a g e | 28

เอกซเรย ตรวจคลนหวใจและตรวจพเศษอน ๆ ในรายทเปนไมรนแรง เชน มไข ปวดขอ มผนขนทหนา อาจใหการรกษาดวยยาตานอกเสบทไมใชสตรอยด แตถายงไมไดผลใหใชไฮดรอกซคลอโรควน วนละ 1-2 เมด เพอชวยลดอาการ เพอลดการอกเสบของอวยวะตางๆ ในรายทเปนรนแรง แพทยอาจใหสตรอยด เชน เพรดนโซโลน ขนาด 8-12 เมด/วน ตดตอกนเปนสปดาหหรอเปนเดอน และปรบลดยาลงเมออาการดขน ใหยาในขนาดตำาเพอควบคมอาการไปเรอยๆ กวาจะปลอดภยอาจจะนานเปนป ๆ แตถาไมไดผลใหใชยากดภมคมกน เชน ไซโคลฟอสฟาไมด อะซาไทโอพรน ซงเปนยาอนตรายอาจทำาใหผมรวงหรอศรษะลานได และผมจะงอกขนมาใหมไดเมอหยดยาและอาจใหยาแกปวดลดไข ยาบำารงโลหต ยาปฏชวนะ เพอรกษาตามอาการได ผลการรกษาขนอยกบระยะเวลา ความรนแรงของโรคและสภาพของผปวย บางรายอาจเสยชวตในเวลาไมนานดวยโรคแทรกซอน อาจมอาการกำาเรบแทรกซอนเปนครงคราวในบางราย ถามชวตอยไดเกน 5 ปจากภาวะแทรกซอน โรคจะไมกำาเรบรนแรง และคอยๆ สงบไปได นานๆ ถงจะมกำาเรบบางแตอาการไมรนแรง สามารถมชวตเชนคนปกตทวไปได ขอแนะนำา1. อาการของโรคนมหลายแบบ เชน มไขเรอรงคลายมาลาเรย เอดส วณโรค มจดแดงขนคลายไอทพ บวมคลายโรคไต เนโฟรตก ชกหรอหมดสตคลายสมองอกเสบ เสยสต เพอคลงคลายคนวกลจรต เปนตน ดงนนควรนกถงโรคนหากพบผปวยมอาการเรอรงไมวาจะเปนทระบบใดของรางกายโดยทไมทราบสาเหตแนชด 2. ถาผปวยปฏบตตามคำาแนะนำาของแพทยตดตอรกษาอยางตอเนองและจรงจงกสามารถชวยลดภาวะแทรกซอนและมชวตยนยาวไดแมโรคจะมความรนแรง 3. การทำาจตใจใหสบาย ไมวตกกงวลเกนไป หลกเลยงภาวะทจะทำาใหเกดอาการของโรคกำาเรบ เชน ถาแพแดดงายกไมควรออกกลางแดด ถาจำาเปนควรกางรมใสหมวกใสเสอแขนยาวเพอปองกน 4. ผปวยควรพยายามหลกเลยงการตดเชอ เชน ไมดมนำาหรอกนอาหารทไมสะอาด ไมอยในทแออด ไมเขาใกลคนทไมสบาย เพราะผปวยโรคนจะม

P a g e | 29

ภมคมกนตำา ควรรบไปพบแพทยทกครงทรสกวาไมสบายหรอมความผดปกตเกดขน

โรคเอดส (AIDS ยอมาจาก Acquired Immune Deficiency Syndrome) หมายถง ภาวะภมคมกนบกพรองจากการเสาะหา มไดเกดโดยกำาเนด ไมไดถายทอดทางพนธกรรม ผทมภาวะภมคมกนบกพรองนจะตดเชอฉวยโอกาสไดงายใน 4 ระบบ คอ ระบบทางเดนหายใจ ระบบทางเดนอาหาร ระบบหลอดเลอด และระบบประสาท ภาวะภมคมกนบกพรองนเกดจากเชอไวรสพวกรโทรไวรส ไวรสนคอ Human Immune Deficiency Virus (HIV) เชอ เอช ไอ วน ถกทำาลาย ไดงายในทอณหภม 56 องศาเซลเซยส นาน 30 นาท ไมทนดางแตทนกรด อลตราไวโอเลตไมสามารถฆาเชอได เชอถกทำาลายไดโดยโครอก 0.1% ฟอรมาลน 1:1,000 นำายาฟอกผาขาวตางๆ ในอตราสวน 1:10 เปลอกนอกของไวรสถกทำาลายไดงายมาก แตถาเชอเขาไปอยในเซลลแลว ไมมอะไรทำาลายมนไดเลย เซลลจะถกควบคมโดยไวรสอยางสนเชง เมอเชอเขาสรางกายใหม ๆ จะไมมอาการอะไร แตตรวจพบแอนตบอดตอเชอไดผลบวกและแพรเชอได ผทเปนโรคเอดสแลวมอาการ จะตดเชอฉวยโอกาสไดงาย ซงเชอพวกนเปนไดทง โปรโตซว แบคทเรย เชอรา และไวรส เชอทงหมดนดองอาศยเซลล เชอโปรโตซว เชน Cryptosporidium, Isospora เชอแบคทเรย เชน Mycobacterium tuberculosis, Legionella เชอรา เชน Candida, Cryptococcus เชอไวรส เชน Herpes Simplex, Herpes Zoster, Cytomegalo virus และ andenovirus เมอเปรยบเทยบโรคเอดสกบโรคไวรสตบอกเสบชนดบ จะมความสามารถในการตดตอไดดกวาโรคเอดสถงหนงลานเทา ไวรสตบอกเสบชนดบจะจบกบเซลลบผวหนงของทางเดนอาหาร สวนไวรสเอดสจะจบกบ T-4 Lymphocyte (helper cells) ซงกระตน Cellular Immunity เมอมแอนตเจนเกดขนในรางกาย

กลมเสยงตอโรค

P a g e | 30

1. กลมรกรวมเพศ สำาสอนทางเพศ 2. กลมตดยาเสพตดทใชเขมฉดยารวมกน 3. กลมทไดรบเลอด

อาการและอาการแสดง เมอเชอ เอช ไอ ว เขาสรางกายแลวจะทำาลาย Helper T-Lymphocyte ทำาใหภมคมกนตอเชอโรคตำาลง ทำาใหตดเชอฉวยโอกาสไดงาย โดยทคนธรรมดาจะไมเปน ผทเปนโรคเอดสจะพบอาการได 3 ลกษณะ คอ

1. ไมปรากฏอาการ พบแตเชอในกระแสเลอดเทานน ใชเวลาหลายปจงปรากฏอาการ 2. เปน Pre-AIDS หรอ ARC (AIDS Related Complex) เปนไขเรอรง โดยไมทราบสาเหต นำาหนกลด ตอมนำาเหลองโต เมดเลอดขาวตำาลง 3. Classical AIDS คอ พวกทม Pre-AIDS และมการตดเชอฉวยโอกาส ถาตดเชอทางเดนหายใจ จะมอาการไอ หอบเหนอย เจบหนาอก พบเชอ Pneumocystis Carinii Pneumonia อาการทางระบบทางเดนอาหารมทองเดน นำาหนกลด อาจพบเชอ Cryptosporidium หรอไมทราบสาเหตอาการแสดงของระบบหลอดเลอดจะพบมะเรงของหลอดเลอด (Kaposi Sarcoma) พบจำาเลอดตามผวหนงไดอาการทางระบบประสาทอาจพบเชอ Cryptococcal meningitis หรอถาไมพบเชออาจจะเปน Cerebral Lymphoma ได

การตดตอถายทอดเชอ ตดตอทางกระแสเลอด เชนจากการใชเขมฉดยาเสพตดรวมกบคนทมเชอโรคเอดส ผทไดรบเลอดทมเชอโรคเอดส ผานจากรกของมารดาทมเลอดมเชอโรคเอดสไปสทารก ตดตอทางเพศสมพนธ ในรกรวมเพศ โดยการตดตอทางทวารหนก จากการฉกขาดของทวารหนก ธรรมชาตสรางใหเยอบของทวารหนกเปน Collumnar cell บางๆ เพยงชนเดยว ซงทนตอการเสยดสมากไมได สวนชองคลอดเพศหญงนนบดวย Squamous cell มากมายหลายชน จงทนตอการเสยดสไดด และชองคลอดเองกมนำาเมอกหลอลนอยตลอดเวลา จงไมมการฉก

P a g e | 31

ขาดของชองคลอด ดงนนการเกดโรคในผชายมากกวาผหญง ผหญงจะไดรบเชอ เมอมบาดแผลในชองคลอด หรอรวมเพศในระหวางมประจำาเดอนกบผทมเชอโรคเอดส

การควบคมปองกนโรค เชอโรคเอดสจะไมตดตอกนโดยการหายใจรดกน การจบมอถอแขน ยกเวน ผวหนงมบาดแผลหรอถลอกไมตดตอโดยการวายนำาในสระนำาเดยวกนไมตดจากการใชหองนำา จานขาวรวมกน การจบกอดกน อยบานเดยวกน การปฏบตของบคคลทวไป คอ หลกเลยงเพศสมพนธกบคนทสงสยวาเปนเอดส ทงชายและหญง ถาไมแนใจใหใชถงยางอนามยไวกอน ไมสำาสอนทางเพศ ไมใชเขมฉดยารวมกบคนทตดยาเสพตด การปฏบตตนของบคลากรทาง การแพทย ตองสวมถงมอ เสอคลม ถาปฏบตงานกบเลอด หรอสงปนเป อนเลอด นำาเหลอง สงขบหลงของผปวย ควรฆาเชอดวยนำายาฟอกผาขาว อตราสวน 1 : 10 แชนาน 1 ชวโมง กอนทจะนำาไปนงฆาเชอ เขมฉดยา หลอดฉดยา ควรใชแบบครงเดยวทง แยกหองผปวย ทำาความสะอาดพนหองดวยนำายาฟอกผาขาว เชนเดยวกน ผทดกลองสองตรวจตางๆ ควรใสแวนตาแบบมดชด มใหสงคดหลงกระเซนเขาตา

การวนจฉยโรค วนจฉยไดจากประวต เชน ประวตรกรวมเพศ การตดยาเสพตด การถายเลอด ตรวจนำาเหลองจะพบแอนตบอดตอเชอ เอช ไอ ว ตรวจเมดเลอดขาวจะพบ ท-เฮลเปอร (T- helper) ลดลง และสดสวนของ ท-เฮลเปอรตอท-ซพเพรสเซอร (T-suppressor) ลดลงตำากวา 0.6: 1 แตตวท-เฮลเปอรตองตำาจรง ไมใช ท-ซพเพรสเซอรสงขนและตำาอยางถาวรไมไดขนๆ ลงๆ อยางไวรสชนดอน นอกจากนจะพบการตดเชอฉวยโอกาสชนดใดชนดหนง เนองจากความบกพรองในการทำางานของระบบภมคมกนชนดผานเซลล การทดสอบภมคมกนทางเซลลบางอยาง เชน การทดสอบ ทเบอรคลน หรอทดสอบเชอคางทม ถาผวหนงไมมปฏกรยา ตอบสนองแสดงวา ผนนมภมคมกนทางเซลลเสย

การตรวจหาเชอ เอซ ไอ ว ในปจจบนม 3 วธ คอ

P a g e | 32

1. ELISA (Enzyme – Linked Immunosorbent Assay) ใชเชอ เอช ไอ วท มชวตทำาใหแตกเปนแอนตเจน 2. RIPA (Radio – Immunoprecipitation Assay) ใชโปรตนจากแกนของไวรส เอช ไอ ว เปนแอนตเจน 3. WESTERN blot technique ใชโปรตนซงแยกจากเชอ เอช ไอ ว เปนแอนตเจน

การรกษา แบงออกเปน 2 กลม คอ

1. ยาทมงทำาลาย เชอไวรส ขดขวางการแบงตวของไวรส เชน ยาซรามน (Suramin),HPA 23 ยาซรามนใชเวลารกษา 5-6 เดอน จะไมพบเชอ และไมถายทอดเชอ ชวยไมใหเชอไปโจมต ท-เฮลเปอร ผลเสยของยา คอ ตบอกเสบ และหมดสตลงได ยา HPA 23 คลายซรามน 2. ยาทมงการเสรมสรางภมคมกนโรค ไดแก ยาฉดพวก Interferons หรอ Interleukin II เปนสารทสกดมาจากเมดเลอดขาวของคนปกต หรออาจจะสงเคราะหขนมา เพอกระตน ท-เฮลเปอร กบ ท-ซพเพรสเซอร กลบมาสปกตได ยาทใชรกษา เชน Azidothymidine (AZT) ทยบยงการเจรญเตบโตของไวรสได ทำาให ท-เฮลเปอรเพมขน แตไมไดรกษาโรคเอดสใหหายขาดได

การพยาบาล

ปญหาท 1 มการตดเชอทางเดนหายใจ เนองจากตดเชอฉวยโอกาส วตถประสงค สามารถไออยางมประสทธภาพ หายใจสะดวก มคาแกสในเลอดแดงปกต การพยาบาล

1. ใหม Postural drainage ทก 4 ชวโมง 2. ใหออกซเจนและความชนทางเดน

P a g e | 33

หายใจเพยงพอ 3. พลกตวทก 2 ชวโมง 4. ฟงปอด เมอวดสญญาณชพ 5. ใหยาปฏชวนะตรงกบเชอ 6. ระวงยาทมผลตอการหายใจ 7. ถาผปวยกระวนกระวายตองดแลใกลชด

ปญหาท 2 มการตดเชอทางผวหนง เนองจากภมคมกนบกพรอง วตถประสงค ผวหนงสะอาด ไมมการตดเชอ การพยาบาล

1. รกษารมฝปากใหชมชน 2. ถาปากเจบจากเชอรา ใหใชนำาเกลอผสมกบไฮโดรเจนเปอรออกไซดบวน ปากวนละ 3-4 ครง 3. ถามรงแค หรอผวหนงอกเสบทศรษะ ใหใชแชมพยาสระผม 4. เปลยนทานอนบอยๆ 5. ทำา ROM วนละ 2 ครง 6. ดแลผวหนงใหแหงสะอาด ไมมแผลกดทบ 7. ถาถายอจจาระบอย กลนไมไดใหทาผวหนงดวยซงออกไซด เพลต เพอปองกนแผลถลอก เชดทำาความสะอาดอยางนมนวล อาจใชนำามนมะกอกเชดทำาความสะอาด 8. ถาเปนเรมรอบๆ ทวารหนกใหแชกนดวยนำายาเบอรโรว (Burrow) 9. ผทเปนมะเรงของหลอดเลอดดวย ตองระวงไมใหเกดแผลกดทบ เสอผากดทบทบรเวณทเปน

ปญหาท 3 ทองเดน เนองจากตดเชอฉวยโอกาส วตถประสงค ถายอจจาระนอยลง มความสมดลของนำาและอเลกโทรไลต การพยาบาล

P a g e | 34

1. บนทกจำานวน ความถ และลกษณะของอจจาระ 2. ใหยาทดดซมนำา และยาลดการเคลอนไหว

ของลำาไส ตามแผนการรกษา 3. ไมใสทอยางหรอวดปรอททางทวารหนก 4. หลกเลยงอาหารททำาใหทองเดน ใหอาหารทมไขมนและแลกโทสตำา 5. ใหดมอเลกโทรไลต เชน เกเตอเรด 6. ดแลความสะอาดของหองนำา หมอถายอจจาระ สอนผปวยใหรกษาความสะอาด

ปญหาท 4 มอารมณเศราโศกจากการถกปฏเสธ ถกทอดทง วตถประสงค ความเศราโศกลดลง มกำาลงใจ การพยาบาล

1. ประคบประคองอารมณ สนใจความรสกของผปวย 2. ใหการยอมรบในฐานะบคคล 3. กระตนใหพดคยถงความรสกของผปวย 4. ไมใหอยโดดเดยว หรอถกทอดทง 5. ควรมการสมผสตวผปวยบาง เพอแสดงวาไมไดรงเกยจ หรอกลว 6. อธบายใหผปวยและญาตทราบวา โรคทผปวยเปนจะไมตดตอโดยวธใด และจะตดตอไดโดยวธใด 7. ใหญาต เพอนฝง มาเยยมบอย ๆ

ปญหาท 5 ขาดความรในการปฏบตตนใหถกตอง วตถประสงค ปฏบตตนไตถกตองตามคำาแนะนำา การพยาบาล

1. แนะนำาใหรบประทานอาหารทมแคลอรและโปรตนสง 2. มาตรวจตามนด 3. ไมออกกำาลงกายมากจนเหนอย 4. ใหรจกการสงเกตการตดเชอ เชน ไข หนาวสน ไอ ทองเดน ม

P a g e | 35

แผลทปาก ผวหนง นำาหนกลด 5. ตรวจสขภาพฟนปละครง และแปรงฟนวนละ 2 ครง 6. หลกเลยงอยในทชมชนแออด 7. ถามอาการสบสน หามขบรถ 8. ใชถงยางอนามยในการรวมเพศ 9. ถาสมผสกบเลอด หรอสงคดหลงของผปวย ตองใสถงมอ 10. ไมควรเลยงสตวเลยง ถาเลยงไมควรสมผสสงปฏกลของสตว 11. ถาอยรวมกบผอน อธบายใหผปวยทราบวาใชหองนำารวมกนได และใหใชผงฟอกขาวทำาความสะอาดหองนำา เจอจางในอตราสวน 1:10 ไมจำาเปนตองแยกจานขาว แกวนำา เสอผาซกไดตามปกต ใชผงฟอกขาวดวย

เอกสารอางอง

ธญลกษณ ทองเจรญ และคณะ. โครงการพฒนางานการลดความเจบปวดจากการทำาแผล โดยใช NSS อนลางแผล.หอผปวยไฟไหมนำารอนลวก โรงพยาบาลศรนครนทร คณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน, 2556

ปรยากลละวณชย,ประวตร พศาลยบตร. Dermatology 2020: พมพครงท 1.กรงเทพฯ:โฮลสตก, 2555

วจตรา กสมภและคณะ. การพยาบาลผปวยภาวะวกฤต: แบบองครวม. กรงเทพมหานคร: สหประชาพาณชย, 2556

P a g e | 36

Kao CC, Garner WL. Acute burns. Plast Reconstr Surg 2011; 101:2482-93.

Robert LR, Rodald GT. Burns. In : Greenfield LJ, Mulholland MW, Oldham KT, Zelenock GB, Lillemoe KD, eds. Surgery scientific principles and practice, 3rd ed. Philadelphia : Lippincott Williams & Wilkins, 2010.

Wraa, C. Burns. In Sheehy’s Emergency nursing : Principles and practice. (5th

ed). St Louis : Mosby, 2012.