1

รศรศ.. ดรดร ประไพศรประไพศร ศรจกรวาลศรจกรวาลสถาบนวจยโภชนาการสถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดลมหาวทยาลยมหดล

องคความรทางดานองคความรทางดานโภชนโภชนศาสตรศาสตร

บทบาทของสารอาหารตอสขภาพบทบาทของสารอาหารตอสขภาพ

ความตองการสารอาหารความตองการสารอาหาร

ปญหาโภชนาการปญหาโภชนาการ

อาหารอาหาร--โภชนาการกบวงจรชวตโภชนาการกบวงจรชวต

ขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทดขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทด

การประชมวชาการนกกาหนดอาหารประจาปการประชมวชาการนกกาหนดอาหารประจาป 25512551 เรองเรอง การประเมนตนเองสการเปนนกกาหนดอาหารวชาชพการประเมนตนเองสการเปนนกกาหนดอาหารวชาชพ

ณณ..ConventonConventon Hall A BHall A B โรงแรมแอมบาสซาเดอรโรงแรมแอมบาสซาเดอร กรงเทพฯกรงเทพฯ วนทวนท 2222 เมษายนเมษายน 25512551

แหลงของสารอาหารทสาคญในอาหารแตละกลมแหลงของสารอาหารทสาคญในอาหารแตละกลม

CarbohydrateFiberThiamin

FolateVitamin CVitamin A

Iron

Magnesium

NUTRIENT

Carbohydrate

Water

Minerals

Vitamins

Lipid

Protein

NUTRIENTFUNCTION

Source of energySource of energy

Growth & Growth & maintenancemaintenance

of tissueof tissue

Regulation of Regulation of body processbody process

การใชสารอาหารในรางกายการใชสารอาหารในรางกาย

อาหารกลมขาวอาหารกลมขาว--แปงแปง คารโบไฮเดรตคารโบไฮเดรต กลโคสกลโคส ไกลโคเจนไกลโคเจน ไขมนไขมน

อาหารอาหาร สารอาหารสารอาหาร ดดซมดดซม สะสมสะสม สวนเกนสวนเกน

อาหารกลมเนอสตวอาหารกลมเนอสตว โปรตนโปรตน กรดอะกรดอะมโนมโน -- พลงงานพลงงาน

ไขมนไขมน

อาหารกลมไขมนอาหารกลมไขมน ไขมนไขมน กรดไขมนกรดไขมน ไขมนไขมน ไขมนไขมน

วตามนวตามน

วตามนละลายในไขมน วตามนละลายในนา

Vitamin AVitamin DVitamin EVitamin K

Vitamin B1Vitamin B2Vitamin B6Vitamin B12Vitamin FolateNiacinVitamin Cetc.

หนาทสาคญและแหลงอาหาร

Vitamin A สายตา ภมตานทาน ไขแดง, ตบ ผกใบเขยว ตาบอด ตดเชอเหลอง สม

Vitamin D กระดก นามนตบปลา ไขแดง นม กระดกออน

Vitamin E ตานอนมลอสระ เมลดพช นามนพช เมดเลอดแดงแตกVitamin K การแขงตวของเลอด ผกใบเขยว แบคทเรย เลอดไหลไมหยด

Vitamin Function Food sources Deficiency

2

B1 ระบบประสาท ขาวซอมมอ เนอหม โรคเหนบชาB2 กระบวนการผลตพลงงาน นม เนอสตว ปากนกกระจอก B6 โคเอนไซมในปฏกรยาเคม ไก ปลา ตบ ไขแดง ปาก ลน อกเสบB12 การสรางเมดเลอด เนอสตว ตบ โลหตจาง

เซลลประสาท ระบบประสาทบกพรอง

Folate การสรางเมดเลอด ตบ หนอไมฝรง สม โลหตจาง หลอดสารพนธกรรม ประสาทเปด

Niacin กระบวนการผลตพลงงาน ตบ เนอสตว ไก เพลลากรา

Vit C ตานอนมลอสระ ฝรง สม ดอกกะหลา ลกปดลกเปด

Vitamin Function Food sources Deficiency

หนาทสาคญและแหลงอาหาร

แรธาต

แรธาตปรมาณมาก แรธาตปรมาณนอย

Calcium CaPhosphorus PMagnesium MgSulphur SElectrolytes:

Sodium NaPotassium KChloride Cl

Iron FeZinc ZnCopper CuFluorine FIodine ISelenium SeChromium CrManganese MnCobalt CoMolybdenum Mo

หนาทสาคญของแรธาตหนาทสาคญของแรธาต

1.1. สวนประกอบของโครงสรางรางกายสวนประกอบของโครงสรางรางกาย ((กระดกกระดก ฟนฟน))

2.2. ควบคมการทางานของระบบตางๆควบคมการทางานของระบบตางๆ ในรางกายในรางกาย

-- ระบบประสาทระบบประสาท

-- ระบบกรดระบบกรด--ดางดาง

-- ระบบของเหลวและความดนระบบของเหลวและความดน

-- ระบบการยดระบบการยด--หดกลามเนอหดกลามเนอ

-- ชวยเรงปฏกรยาทางเคมทเกดในรางกายชวยเรงปฏกรยาทางเคมทเกดในรางกาย

แรธาตปรมาณมากแรธาตปรมาณมาก ((MacroMacro--elements)elements)

ปรมาณทพบในรางกาย 0.05-2% ของนาหนกตว

ทาหนาทสาคญ 3 กลมใหญ

1. Occur as crystallized solids : bone & teeth (Ca, P, Mg)

2. Occur in solution and regulate body’swater balance (Na, K, Cl)

3. Combine with organic compounds(S and some P)

แรธาตปรมาณนอยแรธาตปรมาณนอยTraceTrace--elementselements

•• มปรมาณนอยในรางกายมปรมาณนอยในรางกาย ประมาณประมาณ 0.01% 0.01% ของนาหนกตวของนาหนกตว

•• เปนโครงสรางของรางกายเปนโครงสรางของรางกาย (Zn, F)(Zn, F)

•• เปนสวนประกอบของเมดเลอดเปนสวนประกอบของเมดเลอด (Fe)(Fe)

•• เปนสวนประกอบของวตามนเปนสวนประกอบของวตามน (Co)(Co)

•• ชวยในการทาปฏกรยาของเอนไซมชวยในการทาปฏกรยาของเอนไซม (Zn, Cu, (Zn, Cu, Se, Se, MnMn, Mo), Mo)

•• ชวยการทางานของฮอรโมนชวยการทางานของฮอรโมน (I, Cr)(I, Cr)

แหลงอาหารของแรธาต

โซเดยมโซเดยม เกลอแกงเกลอแกง ผงชรสผงชรส เนอสตวเนอสตว ผงฟผงฟ อาหารหมกดองอาหารหมกดอง

โปแตสเซยมโปแตสเซยม ผกผก--ผลไมผลไม:: กลวยกลวย สมสม เหดเหด บรอคโคบรอคโคลล ผกโขมผกโขม

คลอคลอไรดไรด เกลอแกงเกลอแกง

แคลเซยม นมและผลตภณฑ ผกใบเขยว (คะนา กวางตง คนไช)ปลาเลกปลานอย

ฟอสฟอรส เนอสตว ปลา ไข นม ธญพช

แมกนเซยม ผกใบเขยว ถวเมลดแหง อาหารทะเล ธญพช นม

3

แหลงอาหารของแรธาต

เหลกเหลก เนอสตวเนอสตว ตบตบ ผกใบเขยวเขมผกใบเขยวเขม

สงกะสสงกะส เนอสตวเนอสตว อาหารทะเลอาหารทะเล ไขไข นมนม ธญพชไมขดสธญพชไมขดส

ทองแดงทองแดง ตบตบ อาหารทะเลอาหารทะเล เหดเหด ธญพชไมขดสธญพชไมขดส ไขไข ผกใบเขยวผกใบเขยว

ไอโอดนไอโอดน อาหารทะเลอาหารทะเล เกลอไอโอดนเกลอไอโอดน

ซลเนยมซลเนยม อาหารทะเลอาหารทะเล เครองในสตวเครองในสตว เนอสตวเนอสตว กระเทยมกระเทยม

แมงกานสแมงกานส ธญพชธญพช ผกใบเขยวผกใบเขยว ชาชาโมลบดนมโมลบดนม นมนม ถวเมลดแหงถวเมลดแหง เนอสตวเนอสตว

โครเมยมโครเมยม เนอสตวเนอสตว ธญพชไมขดสธญพชไมขดส ยสตทใชทาเบยรยสตทใชทาเบยร

1. เปนตวทาละลายสาหรบวตามน แรธาต และสารอาหารอนๆ2. เกยวของกบปฏกรยาเคมทเกดในรางกาย

3. รกษาความเปนกรด-ดางของรางกาย

4. เปนตวกนกระแทกและชวยหลอเลยงอวยวะตางๆ อยในสวนของขอ นาในลกตา นาไขสนหลง ปอด และนาในรก

5. ชวยรกษาระดบอณหภมของรางกาย

6. ขนสงสารอาหารและถายเทของเสยทวรางกาย

นา-หนาทสาคญ

ความตองการนาความตองการนา 3030--4040 มลลลตรมลลลตร//นาหนกตวนาหนกตว 11 กโลกรมกโลกรม

ปรมาณสารอาหารอางองทควรปรมาณสารอาหารอางองทควร

ไดรบประจาวนสาหรบคนไทยไดรบประจาวนสาหรบคนไทย**

**กองโภชนาการกองโภชนาการ กรมอนามยกรมอนามย กระทรวงสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข,, 25462546

Dietary Reference Intake (DRI):Dietary Reference Intake (DRI):เปนคารวมของคาอางองปรมาณสารอาหารทแนะนา

ใหผทมสขภาพดในแตละวยและเพศ บรโภคในแตละวน ซงรวมถงคา RDAs EAR, AI และ UL.

ความหมายของคาตางๆความหมายของคาตางๆ

Recommended Dietary Allowances Recommended Dietary Allowances (RDA):(RDA):

ปรมาณสารอาหารทแนะนาใหบรโภคในแตละวน

สาหรบคนปกต ซงจะครอบคลมความตองการสารอาหารของประชากร 97-98% ทงนขนอยกบอาย เพศและภาวะรางกาย เชน หญงตงครรภ ใหนมบตรคานไดมาจากการทาการศกษาทดลองในคน

Adequate Intake (AI):Adequate Intake (AI):ปรมาณสารอาหารทแนะนาใหบรโภคในแตละวน ในแตละกลมอายและเพศ เปนตวเลขทไดมาจากการเกบขอมลการบรโภคอาหารในกลมประชากรทมสขภาพด ซงเปนตวเลขทคาดการณวาเพยงพอตอความตองการของรางกาย

คานจะใชเมอไมมคาคานจะใชเมอไมมคา RDARDA

Estimated Average Requirement (EAR):Estimated Average Requirement (EAR):ปรมาณสารอาหารเฉลยของกลมประชากรแตกลมอาย

และเพศ ครอบคลมเฉพาะคนปกต

4

Tolerable Upper Intake Level (UL):

คาสงสดของสารอาหารทประชากรสวนใหญสามารถ

บรโภคไดโดยไมมผลเสยตอรางกาย หากบรโภคเกนคา UL จะมความเสยงตอความเปนพษคา UL มไมครบในสารอาหารทกชนด

Figure 3 Conceptual framework of FAO/WHO recommendednutrient intake and US dietary reference intake

EAR

(AI)

RDA UL

ฉลากโภชนาการฉลากโภชนาการ FBDGFBDG

•ปญหาโภชนาการและผลกระทบในวงจรชวต

•โภชนาการในหญงตงครรภ-หญงใหนมบตร

•โภชนาการในทารก-เดก

•อาหารและโภชนาการในผใหญและผสงอาย

YYOU ARE ... OU ARE ... ...WHAT YOU EAT...WHAT YOU EAT

5

ปญหาโภชนาการในศตวรรษทปญหาโภชนาการในศตวรรษท 21 21 ในประเทศกาลงพฒนาและประเทศไทยในประเทศกาลงพฒนาและประเทศไทย

ารม UNDER - NUTRITION (โรคขาดสารอาหาร) ในพนทยากจน

กก

ารเพมขนของ OVER - NUTRITION (โรคเรอรงทเกยวกบอาหาร)

กก

DOUBLE BURDEN OF MALNUTRITION (การมทงการขาดสารอาหารและการเกน)

มม

Effect of Malnutrition in the Effect of Malnutrition in the

Life CycleLife Cycleผลกระทบของภาวะทพโภชนาการ

ตอวงจรชวต

อางอง: ศ. พญ. สาคร ธนมตต สถาบนวจยโภชนาการ ม. มหดล

(การรบภาระ 2 ดานพรอมกน)

การเกดภาวะขาดสารอาหารและสารอาหารเกนการเกดภาวะขาดสารอาหารและสารอาหารเกน

โดยเฉพาะทสาคญและมผลกระทบอยางมากคอ1) โรคแคระแกรน 2) การขาดธาตเหลกและโลหตจางจากการขาดธาตเหลก

โรคขาดสารอาหารทยงคงมอยโรคขาดสารอาหารทยงคงมอยโรคขาดสารอาหารทยงคงมอย

ไอโอดน วตามน เอ สงกะส โฟเลท แคลเซยม

การขาดสารอาหารอนๆ :การขาดสารอาหารอนๆการขาดสารอาหารอนๆ ::

อบตการณของอบตการณของ IDAIDA

อบตการณทวโลก = 2 พนลานคน

ประเทศไทย (1995) = 26 ลานคน

อบตการณทวโลก = 2 พนลานคน

ประเทศไทย (1995) = 26 ลานคน

มากกวามากกวา 8080% % ในบางประเทศของทวปเอเชยในบางประเทศของทวปเอเชย ทาใหมอตราทาใหมอตราตายในมารดาสงมากตายในมารดาสงมาก (ประมาณ 20(ประมาณ 20%)%)

อบตการณในมารดาอบตการณในมารดา

วกฤตทสดสาหรบททารกทมนาหนกแรกเกดตากวาเกณฑวกฤตทสดสาหรบททารกทมนาหนกแรกเกดตากวาเกณฑ

อบตการณในกลมทารกอบตการณในกลมทารก

การสรางภมคมกนโรค การทางานดานกายภาพ

การเรยนรและความสามารถ ทางสตปญญาพฒนาการเดก

ความสาคญของธาตเหลกความสาคญความสาคญของธาตเหลกของธาตเหลก

IDAIDA ผลกระทบรายแรงในกลมตางๆผลกระทบรายแรงในกลมตางๆ

สงผลตอพฒนาการและความสามารถในการเรยนร

เดกกอนวยเรยนและเดกวยเรยน

วยรนวยรนหญงขาดการสะสมธาตเหลกไวสาหรบการตงครรภในอนาคต

มารดาและหญงตงครรภ- ทารกแรกเกดนาหนกตากวาเกณฑ- การตายของมารดาจากการคลอด

ในขวบปแรกสงผลตอการสญเสยความสามารถการเรยนรอยาง ถาวรถาวร

6

อตราโรคอวนทกาลงเพมขนอยางรวดเรวอตราโรคอวนทกาลงเพมขนอยางรวดเรวในทกภมภาคในทกภมภาค

โรคอวนในเดกเลก ~ 7%

โรคอวนในเดกประถม ~15%

* WHO 2005, **พญ. ลดดา เหมาะสวรรณ

ประเทศไทยประเทศไทย****ปป 20020055

ทวโลกทวโลก** 1.6 1.6 พนลานคนนาหนกเกนพนลานคนนาหนกเกน

400400 ลานคนอวนลานคนอวน

Nutritional status 2006 (Thailand)

0

2

4

6

8

10

12

14

16

5 Primary schools 4 Daycare centers

obese thin/wasted stunted%

L Mo-suwan

อาหารพลงงานสง/ไขมนสง

เกลอ

วถการดาเนนชวตและการบรโภคอาหารแบบสงคมเมอง

ภาวะสารอาหารเกนกาลงเพมขนอยางรวดเรวภาวะสารอาหารเกนกาลงเพมขนอยางรวดเรว

นาหวานและเครองดม

แอลกอฮอลแอลกอฮอล

บหร

ความเครยด

การเคลอนไหวนอยการเคลอนไหวนอย//

ใชแรงงานตาใชแรงงานตา

วถชวตแบบสงคมเมองวถชวตแบบสงคมเมอง

การเพมขนของโรคเรอรงทเกยวกบอาหาร

โรคเบาหวานโรคเบาหวานโรคเบาหวานโรคหวใจ/

หลอดเลอด

โรคหวใจโรคหวใจ//

หลอดเลอดหลอดเลอด โรคความดนโลหตสงโรคความดนโลหตสงโรคความดนโลหตสง

เสนเลอดแตกเสนเลอดแตกเสนเลอดแตก

โรคมะเรงโรคมะเรง

โรคอวนโรคอวนโรคอวน

โรคไมตดตอเรอรงในผใหญทเกดดวยอตราเรงโรคไมตดตอเรอรงในผใหญทเกดดวยอตราเรงจากการขาดอาหารในชวงตนของชวตจากการขาดอาหารในชวงตนของชวต (L.B.W.)(L.B.W.)

คาดประมาณความชกของโรคเบาหวานในผใหญ (อาย 20+) ในประชากรของเอเชยตะวนออกเฉยงใต

2.2

3.1

2.1 2.3

3.8

6

4.1

6.5

2.5

3

2.4

3.2

2.22.6 2.5

3.5

2.4

3.7

0

1

2

3

4

5

6

7

Bangla

desh

Bhutan

India

Indon

esia

Maldive

s

Myanm

ar

Nepal

Sri Lan

ka

Thail

and

19952025

Prevalence (%)

WHO Report 1998

D. Barker (1980)D. Barker (1980)

“... มความเชอมโยงระหวางทารกแรกเกดทมนาหนกตวตากวาเกณฑ (<2,500 กรม) กบอบตการณของโรคหวใจ

และหลอดเลอดในผใหญวยกลางคนทเกด

ในสหราชอาณาจกร…”

เดกทารกทมนาหนกตวตากวาเกณฑ จะมอบตการณของ

ของโรคความดนโลหตสงเพมขนเมอเตบโตเปนผใหญ

นาหนกเดกแรกเกดตากวาเกณฑ และผอมเมอแรกเกด

มความสมพนธกบการเกดโรคเบาหวานในผใหญ

(Non-Insulin Dependent Diabetes (NIDD))

มการศกษามากกวามการศกษามากกวา 30 เรอง บงวา30 เรอง บงวา

7

สมมตฐานของสมมตฐานของ BARKERBARKERความไมสมดลของอาหารทขาดแคลน

เปนตวกาหนดใหทารกในครรภปรบตวใน

การใชสารอาหารทมอยใหไดมากทสด

การปรบระบบการครองธาต (Metabolism)

ถกวางพมพเขยว (Blue print) ของทารกใหม

ความเสยงตอการเกดโรคหวใจ/หลอดเลอด

และโรคตอมไรทอไดบอยขน

โรคหวใจ/หลอดเลอด และโรคเบาหวาน

อาจจะเกดจากความขาดแคลนสารอาหารใน

ครรภมารดา ซงกาหนดใหทารกตองปรบตว

เพอความอยรอดในสภาพทขาดแคลน

ความทาทายของปญหาความทาทายของปญหาทพทพโภชนาการโภชนาการในศตวรรษทในศตวรรษท 2121

ทารกมนาหนกแรกเกดตากวาเกณฑ (LBW)11เดกขาดอาหารเรอรง แคระแกรน (Stunting)22การขาดอาหารเรอรงในผใหญ (มารดาและเดกหญงวยรน)33โลหตจางจากการขาดธาตเหลกในตลอดวงจรชวต44โรคเรอรงทเกยวของกบอาหารในผใหญทมปญหาจากการขาดสารอาหารในระยะแรกเรมของชวต

55

อตราโรคอวนและนาหนกเกนกาลงเพมขนอยางรวดเรว66โภชนาการในผสงอาย77

อาหารอาหาร--โภชนาการโภชนาการ: :

หญงตงครรภหญงตงครรภและใหนมบตรและใหนมบตร

ภาวะโภชนาการแมในระยะตงครรภ

กรรมพนธ

อาหาร

(นม, อาหารเสรม)

สขภาพและสขภาพและ

ภาวะภาวะ

โภชนาการโภชนาการ

ของทารกของทารก

การเลยงด

(พฒนาการทาง

สงคม,

อารมณ)

การไดรบวคซนภมคมกนโรค

ผลกระทบตอสขภาพผลกระทบตอสขภาพ--ภาวะโภชนาการทารกภาวะโภชนาการทารก

ผลกระทบของภาวะผลกระทบของภาวะทพทพโภชนาการโภชนาการ

ของแมขณะตงครรภของแมขณะตงครรภ

- การเจรญเตบโตของเซลลสมอง

- การแบงตวของเซลลประสาทผดปกต สญเสยเซลลประสาท

- ปรมาณ DNA ในสมองลดลง นาหนกสมองลดลง

- การสรางไขมนในสมอง (gangliosides) การแสดงออกทาง

พฤตกรรมผดปกต

- 3 เดอนแรก เพม 1-1.5 กก.

- หลง 3 เดอน เพม 350-400 ก./สปดาห

(เฉลย เพม 1.5 กก./ด.)

เนอเยอของแมทเพม ~ 6 กก.

(ไขมน เลอด มดลก เตานม)

ทารก, รกและนาครา ~ 5 กก.

นาหนกทเพมขณะตงครรภ

8

นาหนกทควรเพมขนเมอครรภครบกาหนด

ดชนมวลกายกอนตงครรภ** นาหนกทควรเพม (กก.)

< 19.8 12.5 - 18

19.8 - 26 11.5 - 16

> 26 - 29.0 7 - 11.5

* Institute of Medicine, FNB, 1990

** ดชนมวลกาย = นาหนกตว (กก.)

สวนสงเปนเมตร 2

อาหารแนะนาสาหรบหญงตงครรภ

เพอใหไดรบสารอาหารเหมาะสม มนาหนกเพมขน

ประมาณ 12 กโลกรม ตลอดระยะเวลาตงครรภ

อาหารแนะนาสาหรบแมใหนมลก

เพอใหไดรบอาหารเหมาะสมเพอสขภาพ

ของแมและเพอใหมการสรางนานมเพยงพอ

สาหรบลกทกาลงเจรญเตบโต ดวยนมแม

สารอาหารทมบทบาทตอการพฒนาของสมองสารอาหารทมบทบาทตอการพฒนาของสมอง

การเรยนรและพฤตกรรมของเดกการเรยนรและพฤตกรรมของเดก

-- พลงงานพลงงาน

-- โปรตนโปรตน

-- เหลกเหลก

-- ไอโอดนไอโอดน

-- ไขมนไมอมตวตระกล ไขมนไมอมตวตระกล WW--3 (3 (DocosahexaenoicDocosahexaenoic

acid, DHA)acid, DHA)

-- วตามนและแรธาตอนๆวตามนและแรธาตอนๆ

ปรมาณสารอาหารทรางกายควรไดรบในหญงปกต หญงตงครรภ

และหญงใหนมบตร (Thai DRI, 2003)

สารอาหารสารอาหาร หญงปกตหญงปกต หญงตงครรภหญงตงครรภ หญงใหนมบตรหญงใหนมบตร

พลงงานพลงงาน (kcal) 1600(kcal) 1600--1800 + 300 + 5001800 + 300 + 500

โปรตนโปรตน (g) 52 + 25 +(g) 52 + 25 + 2525

วตามนวตามน เอเอ ((µµg RE) 600 + 200 + 375 g RE) 600 + 200 + 375

วตามนวตามน ซซ (mg) 70 + 10 + 35(mg) 70 + 10 + 35

โฟเลทโฟเลท ((µµg) 400 + 200 + 100 g) 400 + 200 + 100

แคลเซยมแคลเซยม (mg) 800 +0 (mg) 800 +0 +0+0

ฟอสฟอรสฟอสฟอรส (mg) 700 +0 (mg) 700 +0 +0+0

เหลกเหลก (mg) 24.7 +60* +(mg) 24.7 +60* +15*15*

สงกะสสงกะส (mg) 15 + 2 +(mg) 15 + 2 + 11

ไอโอดนไอโอดน ((µµg) 150 + 50 + 50g) 150 + 50 + 50

** เสรมจากยาเมดเสรมจากยาเมด หรอจากอาหารทมการเตมสารอาหารเหลานหรอจากอาหารทมการเตมสารอาหารเหลาน

อาหารโปรตนทแนะนาใหหญงตงครรภกนเพมจากปกต

•• ดมนมวนละ 1 - 2 แกว

•• เนอสตว 2 - 3 ชอนกนขาว (หรอ)

•• ไข 1 ฟอง หรอ

•• เตาหขาวแผน 1/2 แผน หรอ

•• เตาหขาวออน 1 หลอด

ผลเสยของการขาดเหลก

1. ภาวะซดในหญงตงครรภ อตราตายของแมและลก

ในการคลอด

เดกคลอดกอนกาหนด

2. ประสทธภาพการทางานดอยลง กลามเนอทางานไมไดตามปกต

3. ประสทธภาพการเรยนรและการรบรดอยลง ซม ความสนใจลดลง

ความจาเสอม ไมกระตอรอรน อาจมพฤตกรรมแปลกๆ (กนดน)

4. ความตานทานโรคตาลง

5. การควบคมอณหภมของรางกายผดปกต หนาวงาย

9

ผลของการขาดไอโอดนผลของการขาดไอโอดน

แมขาดไอโอดนขณะตงครรภ

ทารกตายทารกตาย :: กอนคลอด (แทง)

ขณะคลอด

ทารกรอดชวตทารกรอดชวต แตแต : :

พการพการ

มอาการหหนวก เปนใบมอาการหหนวก เปนใบ

เดนกระตก ตาเหล เดนกระตก ตาเหล

รางกายไมเจรญเตบโต เตยแคระแกรางกายไมเจรญเตบโต เตยแคระแกรนรน

พฒนาการทางสมองผดปกต ปญญาออนพฒนาการทางสมองผดปกต ปญญาออน

โฟเลทคอโฟเลทคออะไรสาคญอยางไรอะไรสาคญอยางไร

โฟเลท เปนวตามนกลมวตามน บ

โฟเลท มความสาคญอยางมากในการสงเคราะห

ด เอน เอ ซงเปนสารพนธกรรม

โฟเลท มบทบาทสาคญในการพฒนาสมองและระบบประสาท

ของทารกในชวงสปดาหแรกๆ ของการปฏสนธ

ขาดโฟเลท โรคหลอดประสาทเปดในทารก

โรคโลหตจางในแม

แหลงอาหารไอโอดน

•• เกลอเสรมไอโอดน

• อาหารทะเล

แหลงอาหารโฟเลท

•• ตบ

• ถงลสง

• ผก: กยชาย หนอไมฝรง

• ผลไม: กลวยหอม สม

แหลงอาหารแรธาตเหลก

• เลอดสตว

• ตบ

• เนอสตว

• ผกใบเขยวเขม

ปรมาณอาหารในหมวดตางๆ ทแนะนาตอวนสาหรบแมตงครรภ*

หมวดอาหาร ปรมาณ (สวน) ปรมาณของอาหาร 1 สวน

ขาว - แปง 8 - 10 สวน ขาว 1 ทพพ หรอ ขนมปง 1 แผน

หรอ กวยเตยว บะหม 1 ทพพ

เนอสตว-ไข-

ถวเมลดแหง 8 - 10 สวน เนอสตวตางๆ 1 ชอนกนขาว

และผลตภณฑ ปลาท 1 ซก

ไข 1/2 ฟอง

เตาหขาว / เหลอง 1/4 ชน

เตาหขาวหลอด 1/2 หลอด

นม 1 - 2 สวน 1 แกว (200 - 250 มล.)

*ปรบจากธงโภชนาการ (Thai FBDG)

ปรมาณอาหารในหมวดตางๆ ทแนะนาตอวนสาหรบแมตงครรภ*

หมวดอาหาร ปรมาณ (สวน) ปรมาณของอาหาร 1 สวน

ผก เขยว เหลอง สม 6 สวน ผกสก 1 ทพพ

ผกดบ 2 ทพพ

ผลไม 4 - 5 สวน สมขนาดกลาง 2 ผล

กลวยนาวา 1 ผล

มะละกอ แตงโม สบปะรด 6 - 8 คา

ฝร ง, มะมวงสก 1/2 ผล

นามนพช 6 - 9 สวน 1 ชอนชา

*ปรบจากธงโภชนาการ (Thai FBDG)

ผลของแอลกอฮอลตอการตงครรภและใหนมลก

แอลกอฮอล ทารกพการ

สมองขาดออกซเจนการพฒนาสมองผดปกต

ทารกมภาวะ Fetal Alcoholic Syndrome

(แมดม > 6 แกว / วน)

ยบยงการหลงฮอรโมนทาใหปรมาณนานมแม

10

ผลของบหรตอการตงครรภและใหนมลก

แมกนอาหารนอยลง

นาหนกเดกแรกเกดตา

เสยงตอการตายของทารก

เลอดไปเลยงมดลกลดลง

ยบยงการหลงฮอรโมน ทาใหปรมาณ

นานมแมลดลง

คาเฟอน : ผลตอแมและทารก ( > 300 มก./วน)

•• นาหนกแรกคลอดตากวาเกณฑ

• คลอดกอนกาหนด ?

• แทง ?

ปรมาณคาเฟอนในเครองดม

กาแฟ 100 มก./แกว

ชา 40 มก./แกว

นาอดลม 40 มก./แกว

เครองดมชอคโกแลต 4 มก./แกว

ยาแกปวด, แกหวด 30 - 60 มก./เมด

ยารกษาไมเกรน 100 มก./เมด

หลกการบรโภคอาหารสาหรบหญงตงครรภ

1. เพมอาหารประเภท เนอสตว นม ไข ผก ผลไม

2. อาหารประเภทขาว-แปง รบประทานตามปกต

3. อาหารประเภทไขมน บรโภคแตพอเหมาะ

4. อาหารทกชนดทเคยรบประทานกอนตงครรภไม

แสลงตอการตงครรภ (ยกเวนแอลกอฮอล)

5. แรธาตเหลก แนะนาใหรบประทานจากอาหาร

ประเภทเลอดสตว ตบ เนอสตว และจากยาเมดเหลก

หลกการบรโภคอาหารสาหรบแมใหนมลก

1. อาหารมอแรกหลงคลอด ควรเปนอาหารออนๆ

หรอเครองดมหวานๆ ตอไปรบประทานไดตามปกต

2. เพมอาหารประเภทเนอสตว นม ไข ผก ผลไม

3. อาหารทกชนดทเคยรบประทานกอนและขณะตงครรภ

ไมแสลงตอแมและทารก

4. หามเครองดมและอาหารทมแอลกอฮอล รวมทงยา

ดองเหลา

5. ควรปรกษาแพทยทกครงกอนรบประทานยา

ภาวะโภชนาการแมในระยะตงครรภ

กรรมพนธ

อาหาร

(นมแม, อาหารเสรม)

สขภาพและ

ภาวะ

โภชนาการ

ของทารก

การเลยงด

(พฒนาการทางสงคม,อารมณ)

การไดรบวคซนภมคมกนโรคการไดรบวคซนภมคมกนโรค

ผลกระทบตอสขภาพ-ภาวะโภชนาการทารก

11

ระยะตางๆของชวตวยเดกระยะตางๆของชวตวยเดก

ระยะในครรภ 0-280 วน (40+2 สปดาห)วยทารกแรกเกด ภายใน 28 วนหลงเกดวยทารก ภายใน 1 ปแรกของชวตวยกอนเรยน อาย 1-6 ปวยเรยน 6-12 ปวยรน เดกชาย 12-20 ป

เดกหญง 10-18 ป

การเลยงดลกใหแขงแรงและพฒนาการดการเลยงดลกใหแขงแรงและพฒนาการด

นมแมนมแม

อาหารเสรมอาหารเสรม

นมผสมนมผสม ((ถาจาเปนถาจาเปน))

1.1. การใหอาหารการใหอาหาร

2.2. การประเมนการเตบโตการประเมนการเตบโต

3.3. การกระตนการพฒนาการการกระตนการพฒนาการ ความอบอนความอบอน//ผกพนผกพน

ปฏสมพนธปฏสมพนธ

ขอดของการเลยงลกดวยนมแมขอดของการเลยงลกดวยนมแม

ทารกไดรบสารอาหารเพยงพอทารกไดรบสารอาหารเพยงพอ

ประหยดประหยด,, สะอาดและปลอดภยสะอาดและปลอดภย

ไมทาใหเกดปญหาการแพนมไมทาใหเกดปญหาการแพนม เชนเชน ทารกทไดรบนมววทารกทไดรบนมวว

ชวยใหทารกไดรบภมคมกนโรคชวยใหทารกไดรบภมคมกนโรค

ไมทาใหทารกเปนโรคอวนไมทาใหทารกเปนโรคอวน

ผลดตอแมผลดตอแม......มดลกเขาอเรวมดลกเขาอเรว,, ชวยคมกาเนดชวยคมกาเนด,, มะเรงเตามะเรงเตา

นมลดลงนมลดลง ฯลฯฯลฯ

สรางสายสมพนธทดระหวางแมและลกสรางสายสมพนธทดระหวางแมและลก

คณภาพและปรมาณนมแมคณภาพและปรมาณนมแม

สวนใหญไมขนกบการกนอาหารของแม ยกเวนสดสวนของกรดไขมนจาเปนและปรมาณแรธาต ซลเนยมและไอโอดน

คณภาพนานมแมคณภาพนานมแม

ปรมาณนมแม

การปรบปรงอาหารการกนของแม เพมปรมาณนานมแมได

ชนดของนมผสมชนดของนมผสม

นมววดดแปลงสาหรบทารก (Infant formula)

นมววตอเนอง (Follow-up formula)

นมครบสวน (Whole milk)

12

สตรนมววดดแปลงสาหรบทารกสตรนมววดดแปลงสาหรบทารก

(Infant formula)(Infant formula)

เหมาะสาหรบทารก 0-6 เดอน โปรตน 1.5-1.8 กรมตอนม 100 มล.

แลคโตส 5-7 กรมตอนม 100 มล.

อตราสวนเคซน: เวยโปรตน 40:60

เสรมวตามน (?)

จดปรบสดสวนของแคลเซยม: ฟอสฟอรสใหเหมาะสม (1.5 : 1 ถง 2 : 1)

เปาหมายเปาหมาย

อาหารแนะนาสาหรบทารกอาหารแนะนาสาหรบทารก

เพอใหไดรบอาหารทเหมาะสมเพอใหไดรบอาหารทเหมาะสม มการเจรญเตบโตทดมการเจรญเตบโตทด

นาหนกเพมเปน 2 เทาของแรกเกด เมออายได 5 เดอน (6 กก.)

นาหนกเพมเปน 3 เทาของแรกเกด เมออายได 1 ป (9 กก.)

นาหนกเพมเปน 4 เทาของแรกเกด เมออายได 2 ป (12 กก.)

ทารกแรกเกด นาหนก 3 กก.

เปาหมาย

ประเภทอาหารเสรมประเภทอาหารเสรม

1. ระดบครวเรอน2. ระดบชมชน3. ระดบอตสาหกรรม

ชนดเดยว: ธญพช, พชผก, ผลไม ชนดผสม: ธญพชประเภทตางๆ; ผสมถวตางๆ

พชผก หรอผลไมผสมอาหารเสรมทมคณคาครบถวนอาหารเสรมทมคณคาครบถวน

ขอปฏบตในการใหอาหารเสรม

แรกเกด 4-6 เดอน ใหนมแมอยางเดยว4-6 เดอน เรม ขาวบดใสแกงจด กลวยสกครด

เตมไขแดงสก, ตบบด, ถวตม 1 ชอน5 เดอน เรมปลา, ผกใบเขยว, ฟกทอง6 เดอน ใหอาหาร 1 มอ7 เดอน เรมเนอสตวบด, ไขทงฟอง8-9 เดอน ใหอาหาร 2 มอ10-12 เดอน ใหอาหาร 3 มอ

แนวทางในการใหอาหารเสรม

เรมใหอาหารทละอยางตามขอปฏบตเรมใหอาหารทละอยางตามขอปฏบต

ใหทละนอยใหทละนอย เชนเชน หนงชอนชาหนงชอนชา แลวคอยๆเพมในวนตอๆมาแลวคอยๆเพมในวนตอๆมา

สงเกตการยอมรบสงเกตการยอมรบ// การแพการแพ

ลกษณะอาหารใหเหมาะสมกบวยลกษณะอาหารใหเหมาะสมกบวย ระยะแรกใหอาหารทละเอยดระยะแรกใหอาหารทละเอยด

จนถงจนถง 77เดอนเดอน เรมจากอาหารหยาบขนเรมจากอาหารหยาบขน และเมออายและเมออาย 11 ปป อาจอาจ

ใหขาวสวยไดใหขาวสวยได

เลยงอาหารทเคมและหวานจดเลยงอาหารทเคมและหวานจด

เนนความสะอาดในขณะเตรยมอาหารเนนความสะอาดในขณะเตรยมอาหาร:: ภาชนะและวตถดบภาชนะและวตถดบ

หลกการจดอาหารสาหรบเดกกอนวยเรยนหลกการจดอาหารสาหรบเดกกอนวยเรยน

อาหารประจาอาหารประจา ไขไข นมนม เนอสตวเนอสตว ผกผก ผลไมผลไม เสรมตบเสรมตบ

สปดาหละสปดาหละ 11 ครงครง

จดอาหารหมนเวยนจดอาหารหมนเวยน

เตรยมอาหารปรมาณพอเหมาะเตรยมอาหารปรมาณพอเหมาะ รสไมจดรสไมจด เคยวงายเคยวงาย

หลกเลยงของขบเคยวหลกเลยงของขบเคยว ขนมหวานและอาหารไขมนสงขนมหวานและอาหารไขมนสง

จดใหเดกนงรวมโตะกบผใหญจดใหเดกนงรวมโตะกบผใหญ

ไมดเดกขณะรบประทานอาหารไมดเดกขณะรบประทานอาหาร

ไมขบงคบใหเดกรบประทานอาหารไมขบงคบใหเดกรบประทานอาหาร

ใหเดกพกเหนอยกอนรบประทานอาหารใหเดกพกเหนอยกอนรบประทานอาหาร

13

อาหารทเดกควรไดรบในอาหารทเดกควรไดรบใน 11 วนวน

ไขไข 11 ฟองฟอง

นมนม 22 –– 33 แกวแกว เนอสตวเนอสตว,, ปลาปลา,, เปดเปด,, ไกไก 3 3 -- 44 ชอนโตะชอนโตะ

ขาวขาว,, ธญพชอนๆธญพชอนๆ 3 3 –– 5 5 ทพพทพพ

ไขมนไขมน// นามนนามน 1 1 -- 2 2 ชอนโตะชอนโตะ

ผกใบเขยวผกใบเขยว,, ผกอนๆผกอนๆ 4 4 -- 88 ชอนโตะชอนโตะ

ผลไมผลไม// นาผลไมนาผลไม 2 2 สวนสวน หรอหรอ ¾¾ --11 ถวยถวย

นาหนกและสวนสงของทารกและเดกนาหนกและสวนสงของทารกและเดก

อาย นาหนก สวนสง การเปลยนแปลงความสง(กก.) (ซม.) ซม./ป

แรกเกด 3 505 เดอน 6 65 +151 ป 9 75 +102 ป 12 85 +104 ป 16 100 7-810-12 ป (อาย x 2)+8 (อาย x 5)+80วยรน +(5-7) กก./ป +(5-7) ซม./ป

อาย

เปรยบเทยบนาหนกและความสงกบกราฟ

การประเมนการเจรญเตบโตการประเมนการเจรญเตบโต

เดกหญงเดกหญง:: จะสงเรวขนมาก (spurt) ในชวง 10 -11 ป (เพม 7-8 ซ.ม ตอป)เดกชายยงตวเตยกวา

เดกชายเดกชาย สงเรวมากในชวง 12-13 ป ในทสดมกจะสงมากกวาเดกหญง

100

120

140

160

180

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

BoyGirl

สวนสง (ซม.)

อาย (ป)

กราฟแสดงการเจรญเตบโตของเดกกราฟแสดงการเจรญเตบโตของเดก

แนวทางการสงเสรมโภชนาการแนวทางการสงเสรมโภชนาการ

ในเดกกอนวยเรยนในเดกกอนวยเรยน--วยเรยนวยเรยน--วยรนวยรน

อาหาร 5 หม- ครบ/หลากหลาย

พลงงาน โปรตนคณภาพด- เนอ, ไข, ถวเมลดแหงนานม ผกและผลไม

ฝกบรโภคนสยทเหมาะสม - กนเปนเวลา- เลอกอาหารทมคณคา

การออกกาลงกายและกจกรรมกฬา การประเมนการเจรญเตบโต

NUTRITION IN ADULTS AND ELDERLYNUTRITION IN ADULTS AND ELDERLY

14

สวนสง (ซม)

1. กนอาหารครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลายและหมน

ดแลนาหนกตว

2. กนขาวเปนอาหารหลกสลบกบอาหารประเภทแปงเปน

บางมอ

3. กนพชผกใหมากและกนผลไมเปนประจา

4. กนปลา เนอสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา

โภชนบญญตโภชนบญญต 99 ประการประการ

5. ดมนมใหเหมาะสมตามวย

6. กนอาหารทมไขมนแตพอควร

7. หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจดและเคมจด

8. กนอาหารทสะอาด ปราศจากการปนเปอน

9. งดหรอลดเครองดมทมแอลกฮอล

งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอลงดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

15

ออกกาลงกายสมาเสมอออกกาลงกายสมาเสมอ

อยางนอยสปดาหละอยางนอยสปดาหละ 33 ครงๆครงๆ ละละ 3030 นาทนาท

หมนดแลนาหนกตวหมนดแลนาหนกตว

และตรวจสขภาพประจาปและตรวจสขภาพประจาป

THANK YOU