ดบ วาง สงบ เยน

ดบ วาง สงบ เยน ...... เพราะปฏบตตามอรยมรรค

พระครวนยธร หลวงพอเอยน วโนทโก

บรรยายธรรม ๑๒-๑๕ เมษายน ๒๕๕๔

ณ สำานกวปสสนาวงสนตบรรพต (วดวงเนยง)

อำาเภอเมอง จงหวดพทลง

หลวงพอเอยน ชอของทานอาจจะมคนไมมากนกทเคยไดยนหรอ

เคยรจกนอกจากลกศษยใกลชดหรอปฏบตอยกบทาน หนงสอเลมน

เปนการถอดคำาบรรยายของหลวงพอเอยนในโอกาสททานบรรยายใน

ชวงวนสงกรานตป ๒๕๕๔ ณ สำานกวปสสนาวงสนตบรรพต จงหวด

พทลง โดยคณวรชญา ศรมาจนทร และลกศษยหลวงพออกหลายคน

ทเหนคณคาของธรรมะไดชวยกนถอดคำาบรรยายจนทำาใหเกดหนงสอ

เลมนขนมา ตองขออนโมทนา

คำาสอนของหลวงพอเอยนซงโดดเดนมากสำาหรบทกคนทไปหา

หรอไดศกษาปฏบตกบทาน จะไดยนคำาททานใหภาวนาวา “ไมใชก”

นนอาจทำาใหผเขาไปพบทานหรอฟงบรรยายจากทานออกอาการงง

เพราะไมเขาใจ แลวทำาไมตองภาวนาอยางน หลายทานคงเคยไดยนคำาวา

“ตวก-ของก” มาอยางคนเคยเพราะทานอาจารยพทธทาสไดพดเอาไว

คำานำา

บอยมาก แตคำาวา “ไมใชก” นมาไดยนกจากหลวงพอเอยน ซงทานเอง

กเปนศษยของทานอาจารยพทธทาส

คนทจะเขาใจคำานไดคงตองปฏบตธรรมมาพอสมควรทเดยว

เพราะหากเราเคยไดศกษาเรองอรยสจ ๔ มาบาง ในสวนของทกข

อรยสจนน พระพทธองคไดแจกแจงเรองของทกขเอาไวอยางมากมาย

ดงตวอยางน

“ความทกข สภาพททนไดยาก สภาวะทบบคน ขดแยง บกพรอง

ขาดแกนสารและความเทยงแท ไมใหความพงพอใจจรง ไดแก ชาต ชรา

มรณะ การประสบกบสงอนไมเปนทรก การพลดพรากจากสงทเปนทรก

ความปรารถนาไมสมหวง วาโดยยอ อปาทานขนธ ๕ เปนทกข”

แตสดทายจะเหนคำาวา “วาโดยยอ อปาทานขนธ ๕ เปนทกข”

เมอศกษาและปฏบตไป จะพบความจรงทงหมดของทกขทเกดขนใน

สตวโลก เกดขนจากมลเหตเดยวทเปนจดเรมตนของทกขทงมวลอย

ตรงนเทานนเองคอ การยดขนธ ๕ มาเปนของเรา มนยดขนธ ๕ มาเปน

ของเราไดอยางไร กเพราะจตโงซงมโลภะ โทสะ โมหะ เปนเครองอย

เปนอาหาร เรมกอรางสรางความยดถอตวจตเองมาเปนตวตนนนเอง

มาอยางยาวนาน จงเกดการยดขนธ ดงนน สงทขนธเขาไปเกยวของ

ดวย ไมวา คน สตว สงของ จงถกยดขนมาดวยความหลงผด สงตางๆ

ทเปนธรรมชาตอยแลว วางอยแลว จงเกดม เกดเปนตวเปนตนขนมา

หลวงพอเอยน วโนทโก

(6)

ในใจของคนๆ นน นนเพราะมมลเหตจากการมจตโงเปนจดเรมตน

นนเอง หากใครกตามละวางอปาทานขนธ ๕ ลงได ทกขทงหมดจะไมม

ทตง ทกขนนจะดบลง

ดงนน การทหลวงพอเอยนใหภาวนาวา “ไมใชก” จงเปนคำาท

มจดมงหมายใหจตเกดปญญาขนมาเพอใหเหนความจรง แนนอนใน

เบองตนแมจะยงไมเหนสงนเพราะอาจจะเขามาปฏบตใหม แตคำา

บรกรรมทงหลายไมวาจะเปนคำาใด อาทเชน พทโธ สมมาอรหง เปนตน

มสวนทำาใหเกดเปนสมาธจากการภาวนาทองบนทงสน แตหลวงพอเอยน

ใหแงคดวา “ไมใชก” นสามารถเปนไดทงสมถะใหเกดเปนสมาธ และ

เปนปญญาชชองใหจตเมอเกดความตงมนเปนสมมาสมาธขน ใหจต

ไดพบความจรงทเปนอนตตา รแจงขนเปนขณะ จนถงขนสญญตา เมอ

เกดการปลอยวาง การจะภาวนาคำาวา “ไมใชก” ใหเกดผลอยางแทจรง

ผปฏบตตองเหนความเปน อนจจง ทกขง อนตตาในสรรพสงควบคมา

ดวยจากการปฏบตดวยตนเอง

เมอเกดการปลอยวาง ในอกมมมองหนงนนกคอ การ “ดบ”

หรอนโรธจะเกดขนดวย เมอสภาพดบเกดมากขน ความรสกทเกดขน

กบผปฏบตเองจะรสก “วาง” ในความเปนจรง “วาง” ในภายใน และ

เหนสภาพวางจากความหมายแหงความเปนตวตนในสรรพสง ซงนน

กเปนผลมาจากดบยาวขน และวางความยดถอในความเปนตวตนใน

ดบ วาง สงบ เยน

(7)

สรรพสง เพราะการวางขนธ ๕ ไดมากขนนานขนนนเอง เมอขนธทงหลาย

ถกสลายออกไปจนไมสามารถเขามากอรวมกนใหเกดเปนสภาพมอตตา

ตวตนไดอก จตโงจะเรมเหนความจรง วางตวตนลงไดอก จนเกดความ

“สงบ” ขนในจตใจเปนเวลายาวนาน จนกระทงจตเกดเปนสมมาญาณวา

ไมมใครทไหนเลย ทกอยางลวนเปนธรรมชาต เกดอรหตมรรคเขาชำาระ

จต ทำาลายอวชชา เกดเปนวชชาขนมา จงเกดเปนสมมาวมตต หลดพน

จากความหลงผดอก เกดความ “เยน” ขนในจตอยางไมหวนกลบอก

เกด จกขง อทะปาท จกษเกดขนแลวแกเรา ญาณงอทะปาท ญาณเกด

ขนแลวแกเรา ปญญาอทะปาท ปญญาเกดขนแลวแกเรา วชชาอทะปาท

วชชาเกดขนแลวแกเรา อาโลโกอทะปาท แสงสวางเกดขนแลวแกเรา

นจงเปนการรแจงทเปนวชชาอยางแทจรง

ดงนน หนงสอเลมนซงเปนคำาบรรยายจากหลวงพอเอยน

คงจะเปนเครองนำาทางใหผทสนใจใฝธรรมไดรบทงปรยต ปฏบตและ

ปฏเวธจากพระอรยสงฆเจาผทสามารถปฏบตจนเขาถงพระธรรม และ

ยงนำาพระธรรมในสวนคำาสอนทเปนเสนทางเดนของมรรคมองค ๘

มาประกอบ ทำาใหเขาใจและเดนทางอยางมนใจดวยการเจรญมรรค

จนถงทสดแหงทกขไดอยางหมดขอลงเลสงสย

สำาหรบผมเองกถอวาไดรบเกยรตอยางมากจากหลวงพอเอยน

ทใหโอกาสเปนผเขยนคำานำา นจงถอเปนการไดตอบแทนบญคณของ

หลวงพอเอยน วโนทโก

(8)

ครบาอาจารยผชทางอนประเสรฐตามคำาพระบรมศาสดา และความ

ภมใจสวนตวอกอยางหนงทหลวงพอเอยนมใหกคอ ทกๆ ททมโอกาส

ไปบรรยายกบหลวงพอ เมอหลวงพอกลาวแนะนำาใหผคนไดรจกแลว

ทานจะตอดวยคำาวา “คนนละมอขวาของหลวงพอ” … ขอนอมรบดวย

ความเคารพยง

คำานำาโดย : ประเสรฐ อทยเฉลม

ดบ วาง สงบ เยน

(9)

หนา

อรยมรรคมองคแปด ๑

สงกรานตวนวาง ๒๕

มรรคแปดสการปฏบต ๔๑

อรยมรรคในแงมมตางๆ ๖๓

อรยสจสในปฏจจสมปบาท ๘๗

โอวาทปดของหลวงพอเอยน ๑๒๕

บทสงทาย ๑๓๗

สารบญ

เจรญพรญาตโยมทมาจากสราษฎรธาน ญาตโยมทมาจาก

กรงเทพ อตสาหเสยคาเครองเปนราคาแพง ฉะนน เมอมาฟงแลว

ตองปฏบตใหหลดคาเครอง วนนตงใจวาจะพดเรองตางๆ ทมนเกยว

โยงกน บางเรองเรากยงไมเขาใจ หรอวาเรามองขามไป เชนเรองของ

อรยมรรคมองคแปด เรามกจะมองเหนวาเปนสงไมส�าคญ ตามทจรง

เรองนเปนเรองส�าคญทสดในพระพทธศาสนาของเรา

มพระรปหนงไปทลถามพระพทธเจาวา ตอไปเมอพระองค

ปรนพพานไปแลว พระอรหนตจะยงมอกหรอไม พระองคเลยตรสวา

ในศาสนาไหนกตาม ถายงมอรยมรรคมองคแปด คอ สมมาทฏฐ สมมา

สงกปโป สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมาสต สมมาสมาธ

คอยงมอรยมรรคมองคแปด และมผปฏบตดปฏบตชอบตามอรยมรรค

มองคแปดนน สมณะทหนงกจะม สมณะทสอง สมณะทสาม สมณะ

อรยมรรคมองค ๘

ทสกจะมโดยไมขาดสญไป สมณะทหนงกคอพระโสดาบน สมณะท

สองกคอพระสกทาคาม สมณะทสามกคอพระอนาคาม สมณะทสกคอ

พระอรหนต ฉะนนพระองคเลยตรสวาเมอยงมอรมรรคมองคแปด

ยงมผปฏบตดปฏบตชอบอย ในศาสนานกจะไมขาดจากพระอรหนต

ฉะนนเราทกคนจะตองมความหนกแนนในการปฏบตตามอรยมรรค

มองคแปด

อรยมรรคมองคแปดคออะไร

อรยมรรคมองคแปด ขอหนงคอ สมมาทฏฐ เปนตวทส�าคญอยาง

ยง สมมาทฏฐ คอ ความเหนอนถกตอง

- เหนประการทหนงคอ เหนอรยสจส อรยสจสกคอ ทกข สมทย

นโรธ มรรค เดยวคอยแจงกนทหลง

- เหนตอมาคอ เหนขนธหา รปขนธ เวทนาขนธ สญญาขนธ

สงขารขนธ วญญาณขนธ ขนธหาทอยกลางๆ ตวทสของ

ปฏจจสมปบาท

- เหนประการทสามกคอ เหนปฏจจสมปบาท ปฏจจสมปบาท

เราจะตองอาน จะตองปฏบต แลวกตองฟงใหเขาใจ

ปฏจจสมปบาทแปลวา เมอสงนม-สงนจงม เมอสงนเกดขน-

สงนจงเกดขน เมอสงนไมม-สงนจงไมม เมอสงนดบ-สงนจงดบ ทวาเมอ

หลวงพอเอยน วโนทโก

2

สงนม-สงนจงม เมออวชชาม อวชชากคอ ตวกนนแหละ เมอตวก

ม อวชชาเกดแลวในตอนนน เมออวชชาม คอจตโง อวชชาคอจตโง

เพราะฉะนนหลวงพอจงบอกบอยๆ วา ใหภาวนาวาไมใชก ไอไมใชกน

มนวาง วางจากก คอวางจากตวก ทนเมอเราภาวนาวาไมใชก เดนไมใชก

นอนไมใชก นงไมใชก อาบไมใชก ถายไมใชก คดไมใชก ท�าไมใชก

พดไมใชก ทกอยางไมใชก ถาไมใชก อวชชาตวนน ตวโงนนกจะดบ

ดบเพราะอะไร ดบเพราะวาเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

เมอเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด คอสมมาทฏฐ จนถง

สมมาสมาธ สมมาทฏฐ สมมาสงกปโป สมมาสงกปโป ความด�ารอน

ถกตอง ด�ารในการออกจากกาม ด�ารในการไมมงราย ด�ารในการไม

เบยดเบยน นคอปญญา สองขอนเปนปญญาอยางยง ทนการเหนขอท

หนงสมมาทฏฐ มความเหนอนถกตอง ความเหนนเปนญาณมากกวา

คอ เหนดวยญาณ เหนดวยปญญา

ตอมาคอ สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ อนนนเปนศล

แลวกสมมาวายามะ ความพากเพยรอนถกตอง

- หนง เพยรในการระวง ระวงอะไร ระวงตา ห จมก ลน กาย ใจ

ไมใหเขาไปยนด ไมใหเขาไปยนราย แตวามนเผลอ พอเผลอ

มนกเกดยนดขนมาบาง เกดยนรายขนมาบาง กตองเพยร

เพยรในการละ

ดบ วาง สงบ เยน

3

- สอง เพยรในการละ ละสงทเราเผลอนน ไลมนออกไป

- สาม เพยรในการสราง สรางอะไร สรางกศล อะไรมนคอกศล

กศลกคอไมใชก นนนะมนเปนกศล มนเปนปญญา ไมใชก

ไมใชก ไมใชก สรางกศล

- ส เพยรในการรกษา

ในการเดนกสราง ในการนงกสราง ในการนอนกสราง ท�าอะไรก

สราง ไมใชกอยเรอย นนนะคอวาง วางจากตวก หรอวาเราจะวา “วาง”

กได วาง วาง วาง กคอวางจากอวชชานนแหละ วางจากอวชชากคอ

วางจากตวก วางจากตวกกคอวางจากจตโง นเรากวาง วา วาง วาง

ฉะนน สมมาวายามะคอ มความเพยรในการระวง มความเพยรใน

การละ มความเพยรในการสราง มความเพยรในการรกษา สงทเราสราง

ขนมา คอจตตวนน จตทวางจากตวก เพยรในการรกษาไว

ทนตอไป สมมาสต มสตเหนกายในกาย วากายนไมใชสตว บคคล

ตวตน เรา เขา ไมเขาไปยนด ไมเขาไปยนราย ไมใหเกดอภชฌาโทมนส

อภชฌาคอ การเขาไปพอใจ โทมนสคอความไมพอใจ ละความพอใจและ

ความไมพอใจในโลกออกเสยได กคอละ

- ขอทหนง เรองของกาย กละความพอใจและความไมพอใจ

- ขอทสอง เรองของเวทนา กละความพอใจและความไมพอใจ

- ขอทสาม เรองของจต กละความพอใจความไมพอใจ

หลวงพอเอยน วโนทโก

4

- ขอทส ธรรม ละความพอใจและความไมพอใจในโลกออกเสย

ได เปนสงทเราตองละ

ฉะนน การทเราเหน เราเหนท�าไม เหนเพอทจะละ มสตเหนกาย

ในกายวากายนไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา ถาเราเหนวาไมใช แลวไป

เอามาเปนของกท�าไม ละมนไปเสย มสตเหนเวทนาในเวทนาวา เวทนาน

ไมใชสตว บคคล ตว ตน เรา เขา เขาตองการใหเราละ ฉะนน เราตองละ

เวทนา จตนไมใชก ทใหภาวนาวา จตไมใชกๆๆ กเหลอสามตววา ไม-

ใช-ก แตถาใหเตมๆ ตามบรรทดก จต-ไม-ใช-ก จตไมใชก กคอถอนจต

ออกจากอวชชา ใหเปนจตทวางจากตวก เปนจตทไมใชก ขอทส ธรรมทง

หลายทเราปฏบต ไมใชปฏบตแลวกเอามายดมนถอมน ธรรมทงหลายก

เหมอนกบเรอแพนนแหละ เราใชส�าหรบขามฟากขามทะเล พอขามไปส

ฝงโนนแลว เรากไมยกเรอขนไปแบกอก ไมเอาพายขนไปแบกอก เรากทง

เรอไวทนน อยคนละฝงกนแลว ฉะนนธรรมะมไวส�าหรบปฏบต ปฏบต

เพอขามฝง จากฝงโลกยะ ไปสฝงโลกตตระ คอไปสฝงโนน โลกตตระ

กคอพระนพพาน พระนพพานกคอความสงบเยน ฝงโนนสงบเยน

สมมาสตกคอสตปฏฐานส

สดทายคอสมมาสมาธ สมมาสมาธเปนองคฌาน อยางนอยก

เปน วตก วจารณ ถามนเกดเหนอไปเปนปต เปนสข กได เปนเอกคคตา

กได แตถามนไมเหนอไป กอยแควตกวจารณกได วตกวจารณนแปลวา

ดบ วาง สงบ เยน

5

ตรกตรอง พอเรานงภาวนา ไมใชกๆๆๆ เปนสมาธแลว เรากตรกตรอง

ไป เรามปญหาอะไรทจะเอามาแก เรากเอาปญหานนนะมาตรกตรอง

ปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดไปท�าไม

อรยมรรคมองคแปดมไวส�าหรบใหเราปฏบต ปฏบตแลวกจะ

เกดจกขง อทะปาท จกษเกดขนแลวแกเรา พระพทธเจาตรสเอาไว

ทนใครกไดทปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด จะเปนอยางนน จกขง

อทะปาท จกษเกดขนแลวแกเรา จกษกคอปญญาภายใน ถาเราไมปฏบต

มนกยงปดอย เปนปญญาทปดอย ไมสามารถทจะลมตาได จกษน

หมายถงดวงตาปญญา สวน อทะปาท แปลวาเกดขน จกขงอทะปาท

จกษเกดขนแลวแกเรา

ญาณงอทะปาท คดด เมอกอนเราปดตา เราเหนอะไรมนกเหน

มดๆ อะไรกมดหมด คอเหนดวยอ�านาจของอวชชาเพราะตามนปด

เหนมดๆ เหนตวเองกเหนมดๆ เหนตวเอง ไมเหนความแก ไมเหน

ความเจบ ไมเหนความตาย ไมเหนอนจจง ไมเหนทกขง ไมเหนอนตตา

เหนตวเองวาเปนตวก เหนจตเองวาเปนตวก นนมนเหนดวยตาโงๆ

ภายนอก แตถาจกขงอทะปาท เหนดวยปญญา เหนตวเองวา อาวนมน

ไมใชก นมนไมใชก เพราะวารางกายนมนเปนอนจจง เปนทกขง เปน

อนตตา ยดมนถอมนมนไมได นเรยกวาจกขงอทะปาท

หลวงพอเอยน วโนทโก

6

เกดจกขงอทะปาทแลว กเกดญาณงอทะปาท ขนมา ญาณง

คอตวร ตวรนเรยกวาญาณ ญาณะ แปลวา ร นนคอญาณ ญาณง

อทะปาท ญาณเกดขนแลวแกเรา กลองคดด เราปดตาไมเหนอะไร

เหนมดๆ กเหมอนกบวาตาบอดไปคล�าชางอยางนน ตาบอดไปคล�าชาง

ไปกนหลายคน เสรจแลวกมารายงานวา ชางมลกษณะเหมอนเสาเรอน

นนไปคล�าทขาชาง ชางมลกษณะเหมอนกระดง ไปคล�าโดนเอาหชาง

ชางมลกษณะเหมอนไมกวาด เอาไปโดนเอาหางชาง นนนะคอเขาเรยก

วาตาบอดคล�าชาง เราทกคนกตาบอดกนมาแลวทงนน แตถาเราปฏบต

ธรรมดวยการปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด ตาเรากคอยๆ ลมขน

ลมขน พอลมขนกคอเกดญาณขนมา คอเหนญาณงอทะปาท ญาณเกด

ขนแลวแกเรา ญาณนะคอตวร เปดตาแลวมนกร แลวมนกเหน แลวมนก

ร วาอะไรเปนอะไร เหนจตกเปนอนจจง เปนอนตตา วางจากตวตน เปน

สญญตา เหนรางกายกเปนอนจจง เปนอนตตา เขาไปยดมนถอมนไมได

แลวกเปนสญญตา วางจากตวตน นคอเหนดวยปญญา

จกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท เสรจแลวกเกดความแตกฉาน

ขนมา เกดปญญาอทะปาท ปญญาเกดขนแลวแกเรา ปญญารเรองตางๆ

ตามทเปนจรง เหนตามทเปนจรง เหนเกด เหนดบ เหนวาง คอวางจาก

ตวตน เหนทกอยางวางจากตวตน ทน ปญญาอทะปาท มนยงเขมแขง

ขนมาเรอยๆ เขมแขงขนมาจนเปนวชชาอทะปาท วชชาเกดขนแลวแก

ดบ วาง สงบ เยน

7

เรา วชชา เรมทจะเตมรปแบบแลว วชชาอทะปาท เกดวชชาขนมา

ทนทเราเขาไปยดมนถอมนวาจตเปนตวก แลวเรากพยายามจะ

สรางวชชา ภาวนาวา จตไมใชก ไอจตไมใชกนแหละ คอเราสรางวชชา

สรางวชชาใหมนเกดขนวนละนดวนละหนอยไปเรอยๆ สรางใหวชชา

มนเกดขน นนเขาเรยกวา วชชาอทะปาท พอวชชามนมพลงขนมาแลว

แสงสวางแหงวชชา แหงปญญานน กจะเหนทกอยางเกดดบ เกดดบ เกด

ดบ เหนทกอยางไมมตวตน เรากเรยกวาวางจากตวตน

ทน เมอเกดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท

วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท เกดแสงสวางเหนอะไรตามทเปนจรง

หมดแลว ปญญากเปนทงผเหน แลวเปนผทสองแสงสวางออกมาดวย

ปญญาหรอวชชาเปนแสงสวาง อวชชามนมดบอด เมอเราปฏบต

ตามอรยมรรคมองคแปด จะเกดสงเหลานขนมา แลวเรากจะเหนหรอ

เขาใจอรยสจส เหนไหมในขอแรกนนคอ สมมาทฏฐ มความเหนอน

ถกตอง กคอเหนอรยสจส

อรยสจสคออะไร

เราทกคนกจ�าได อรยสจสคอ ทกข เหตใหเกดทกข คอสมทย

ความดบทกข หนทางใหถงความดบทกข คอ ทกข สมทย นโรธ

อรยมรรค

หลวงพอเอยน วโนทโก

8

ทกข คออะไร

ทกขกคอ การเอาจตมาเปนตวกนนแหละ นนคออวชชา อวชชา

นนแหละเปนตวทกข อวชชาเปนตวทกขเพราะเอาจตมาเปนตวก

เหตเกดของอวชชา คออะไร กเพราะมนโงนนแหละ อวชชาคอตวโง

โงเพราะมนไมรอะไร เพราะมนไมรอรยสจ ไมรอรยสจ กไมรเรองเกด

ไมรเรองดบ ไมรเรองอะไรทงนน เขาจงเปรยบเปนภาพปรศนาเอาไววา

อวชชาเปรยบเหมอนคนตาบอด ไมบอดแตตา หกหนวก ทงตาบอดทง

หหนวกอวชชานะ

ทเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดกเพอทจะเอามาดบตว

อวชชา เมอปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดแลว จะตองเหนอรยสจส

จะเหนกบตา เหนกบความจ�าไดยงไง มนไมได เพราะทกขกคอการ

เอาจตมาเปนตวก เหตใหเกดทกข เพราะจตตวนนมนไมรจกอรยสจ

นนคอเหต ฉะนน เหตใหเกดทกขนนกคอสมทย ทนความดบทกข กคอ

นโรธ นโรธแปลวาดบ ดบทกข สวนขอทสกคออรยมรรคมองคแปดนน

แหละ คอ หนทางแหงความดบทกข กตองเดนตามอรยมรรคมองคแปด

สมทยคออะไร

ตอนทพระสารบตรทานยงไมไดบวช ทานเขาไปเจอกบพระอสสช

ตอนนนทานกอย กบอาจารยแลว แตวากยงม งหาอย ยงไมพอใจ

ดบ วาง สงบ เยน

9

ไปถงเหนพระอสสช เหนวาพระองคนดทาทางนาศรทธาเลอมใส

ใครเปนศาสดาของทานกไมร กเลยตดตามพระอสสชไปตอนททานเดน

บณฑบาต บณฑบาตเสรจแลวทานกคงจะไปฉนทรมหนองน�าหรอทตรง

ไหนทเหมาะสมสกแหงหนง สารบตรตอนนนยงไมบวช ทานกตามไป

แลวกไปนงคย ไปถาม ตอนแรกทถาม พระอสสชบอกวา โยม ตอนน

ไมเหมาะสมในการทจะพด เมอทานฉนภตตาหารเสรจแลวกเลยคยกน

ได คอ สารบตร ถามทานวา ใครเปนครบาอาจารยของทาน ครบาอาจารย

ของทานสอนเรองอะไร พระอสสชคอองคสดทายของพระปญจวคคย

นนแหละ ทานกเลยยกสภาษตนขนมา วา “เย ธมมา เหตปปะภะวา

เตสง เหตง ตะถาคะโต เตสญจะ โย นโรโธจะ เอวง วาท มะหาสะมะโณ”

ธรรมเหลาใด มเหตเปนแดนเกด พระตถาคตตรสเหตแหงธรรมนน

และความดบแหงธรรมนน ธรรมเหลาใดนเราอยาไปคดวาเปนธรรมท

เปนกศลทงนนนะ ทเปนกศลกตาม ไมเปนกศลกตาม เปนอกศลกตาม

เรยกวาธรรมทงนน “สพเพธมมา” สงทงปวง ธรรมทงนน เรยกวาธรรม

ทงนน นทานพดยอๆ อยางน แลวทานกออกตววา อาตมาเพงบวชมาได

ไมนาน เพราะฉะนนไมสามารถทจะพดใหยาวกวาน แตวานนมนกกน

เนอความทงหมด ตอนนนทานเปนพระอรหนตใหมๆ

“ธรรมเหลาใด มเหตเปนแดนเกด” กคอสมทยนนแหละ สมทย

นนแหละคอ เหตทเปนแดนเกด เปนแดนเกดของอะไร เปนแดนเกด

หลวงพอเอยน วโนทโก

10

ของทกข กคออวชชา เพราะวาสมทย คอ ราคะ โทสะ โมหะ มนกเกด

มาจากสมทย มนเกดมาจากเหต แลวกปอนราคะ โทสะ โมหะ ใหอวชชา

เปนคนสงอาหาร เรยกวาสงเสบยง นนนะคอเหต หรอเหมอนกบวา

ตะเกยงน�ามน อวชชาเปนตะเกยง แลวกมไส แลวกมน�ามน แตวาสมทย

ตองเอาน�ามนสงให พอจะหมดกเตมเขาไปอก คอราคะ โทสะ โมหะ

เปนอาหารของอวชชา

ทนการตดอวชชา กตองตดทสมทย อวชชานะเปนผล สมทย

เปนเหต อวชชาคอตวทกข ตวทกขเปนผล ตวสมทยคอเหตใหเกดทกข

นโรธเปนผล อรยมรรคมองคแปด เมอปฏบตแลวเปนหต เพราะฉะนน

ผล-เหต ผล-เหต

นโรธคออะไร

เมอปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด ไดจกขงอทะปาทมาแลว

ปญญาอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท

อาโลโกอทะปาท กเอามาดบตวเหตใหเกดทกขนนแหละ คอเราไดนโรธ

มาครบแลว ไดมาหมดแลว ไดปญญามาครบแลว กมาดบตวเหตให

เกดทกข คอตวสมทย พอดบทตวสมทย เปนการตดเสบยงของอวชชา

อวชชากดบ พออวชชาดบ กคอความมดความบอดมนดบ อะไรมนจะ

เกดขนทน พอความมดมนดบไป แสงสวางมนกเกดขน คอนโรธนน

ดบ วาง สงบ เยน

11

แหละ นโรธนเปรยบดวยแสงสวาง พออวชชาดบ แสงสวางกเกดขนมา

ทนท

การเหนอรยสจส

พระพทธเจายงตรสวา เราจะตองเหนเรยกวา ปรวตรสาม อาการ

สบสอง จงจะรบรองตวเองวา บรรลแลว ปรวตรสามในสวนของทกขก

คอ ทกขเปนอยางนอยางน ทกขเปนสงทเราควรก�าหนดร ทกขเราก�าหนด

รไดแลว ฉะนน เวลาเกดทกขขนมา อยาวงหนความทกข เอาความทกข

นนมาวจยวามนมาจากไหน ความทกขนนเหตมนมาจากไหน วจยทเหต

มน ทกขเปนอยางนอยางน ทกขเปนสงทเราควรก�าหนดร กคอตองศกษา

ทกขเราก�าหนดรไดแลว

ในสวนของเหตใหเกดทกข หรอสมทย ตองเหนปรวตรสามคอ

เหตใหเกดทกขเปนอยางนอยางน เหตใหเกดทกขเปนสงทเราควรละ

เหตใหเกดทกขเราละไดแลว นนขอทสอง

ทนขอทสามนโรธ ตองเหน นโรธเปนอยางนอยางน นโรธเปนสง

ทเราควรท�าใหแจง กคอตวปญญานนแหละ นโรธเราท�าใหแจงไดแลว

ทนพอไปตวทส อรยมรรคมองคแปด สมมาทฏฐ สมมาสงกปโป

สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมาวายาโม สมมาสต สมมา

สมาธ เปนอยางนอยางน อรยมรรคมองคแปดเปนสงทเราควรปฏบตให

หลวงพอเอยน วโนทโก

12

เกดม อรยมรรคมองคแปด เราปฏบตใหเกดมไดแลว

นเหนไหม อยางละสาม กเรยกวาปรวตรสาม อาการสบสอง

กคอรวมกนแลวไดสบสอง พอครบแลวพระองคจงปฏญญาวา ไดตรสร

เปนพระสมมาสมพทธเจาแลว เปนพระพทธเจาแลว เจาชายสทธตถะ

กหายไป ไอตวกนนมนกหายไป พอตวกหายไปนนแหละ กเกดเปน

พระพทธเจา

กอนจะพบทางพนทกข

เมอกอนพระองคยงไมเปนพระพทธเจา พระองคเทยวคนควาอย

พระองคเหนวา กามสขลลกานโยค การหมกมนในเรองของกาม ไมใชขอ

ปฏบตทจะท�าใหพนทกขได มแตทกขเพมขน พระองคกเลยปฏบตแบบ

นกบวชในสมยนน เรยกวา อตตกลมถานโยค การอดอาหาร การทรมาน

ตนดวยวธตางๆ พระองคกเลอกเอาการอดอาหาร และกเหนวาไมมทาง

ทจะส�าเรจได เพราะมนเกดปญญาขนมาไมได พระองคกเลยพจารณาวา

สองอยางนมนไมใชทางแลว

พระองคกด�ารถามตวเองขนมาวา พระพทธเจาองคกอนๆ ทานเดน

ทางไหน ทานกเลยวจยไป วจยไป และแสดงไวในพระไตรปฎกเอาไววา

เหมอนกบวา มทางๆ หนง เมอเดนไป เดนไป กไปถงเมองใหญเมอง

หนง แตวามนถกปกคลมดวยตนไมบาง ดวยอะไรบาง แตเปนเมอง

ดบ วาง สงบ เยน

13

ทเคยเจรญมากอน ทนคนเขากไปทลแกพระราชาวา ทางนเปนทางไป

เมองๆ หนง แลวเมองนนเคยใหญโตมโหฬาร แตตอนนเปนเมองรางไป

พระราชาองคนนกไปปรบปรงใหเจรญขนจนมอะไรทกสงทกอยาง

เหมอนกนกบอรยมรรคมองคแปดนแหละ

พระองคเหนวานนคอทางเดน ทางเดนของพระพทธเจาองค

กอนๆ พระองคกเลยตดสนใจ เดนทางอรยมรรคมองคแปด กคอเอา

อรยมรรคมองคแปดนนมาปฏบต แลวกเกดจกขงอทะปาท ญาณง

อทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท อวชชากเลย

อยไมได เพราะวาถกตดเสบยง อวชชากดบไป

เมอกอนอวชชามนเกดไมหยด เหมอนของเรานนแหละ อวชชา

เปนปจจยท�าใหเกดสงขาร สงขารเปนปจจยท�าใหเกดวญญาณ วญญาณ

เปนปจจยท�าใหเกดนามรป เกด เกด เกดจนไปเปนทกขทกท เกดทาง

ตากเปนทกข เกดทางหกเปนทกข เกดทางจมกกเปนทกข เกดทางไหน

กยดมนถอมนหมด เพราะอะไร เพราะวาจตตวนนมนโง คอจตอวชชา

นน มนเปนจตโง เพราะมนเปนจตโง มนกเลยเกดทกท มนกทกขทกท

ตามหลกสตรของปฏจจสมปบาทฝายเกดนนแหละ

ทนพอพระองครอรยสจ เพราะพระองคปฏบตตามอรยมรรคม

องคแปด เมอเปนอยางนนแลว เกดไมได เพราะวาวชชานแหละจะเขาไป

ดบอวชชา ไมเชนนน ปรกตเรากวากอยเรอยนนแหละ อะไรกก อะไรก

หลวงพอเอยน วโนทโก

14

ของก มแตก ของก ก ของก ก ของก ขนเปนนกเขาอยางนนอยเรอยไป

การจะถอนอวชชาออกไป ตองปฏบตตามองคมรรค แลวจะ

เกดจกษ เกดญาณ เกดปญญา เกดวชชาขนมา ไปฆาตวอวชชานนให

ตาย พอตวอวชชาดบ ลกนองมนจะอยกบใคร หวหนามนตายแลว คอ

พออวชชามนตายแลว ทนตวสงขาร กายสงขาร วจสงขาร มโนสงขาร

ทเมอกอนมนกคด กท�า กพด กทงนนเลย พออวชชามนตายแลว

ไอหวหนาตวนนมนตายแลว มหวหนาใหมขนมา เปนหวหนาทประกอบ

ดวยจกษ ดวยญาณ ปญญา วชชา อาโลโก ไดหวหนาใหมขนมาแลว

กเลยไมใชก วางจากกหมด

หนทางปฏบต

ดงนน จงใหภาวนาวา “ไมใชก” แต “ไมใชก” เฉยๆ ไมได มนตอง

ปฏบตดวย ทนเมอเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด เรากเหนจรงๆ

วามนไมใชก พอไมใชกจรงๆ ขนมา เปนยงไงทน อวชชาดบกเกดวชชา

เกดวชชากคอสตปญญา เกดญาณอะไรขนมา แลวตวสงขาร เปนยงไง

ทน แลวใครจะไปควบคมสงขารละ ไมมก กคอตวสตปญญานนแหละ

ไปคม ไปคม กตวสตปญญา ไอตวไมใชกนนแหละ คอตวสตปญญา

หรอตววางจากตวก

อาตมาเคยบอกวา ดบ วาง สงบ เยน สค�า ดบ วาง สงบ เยน

ดบ วาง สงบ เยน

15

ค�าวาดบกคออวชชาดบนนแหละ อวชชาดบ สงขารดบ วญญาณ

ดบ นามรปดบ อายตนะดบ ผสสะดบ เวทนาดบ ตณหาดบ อปาทาน

ดบ ภพดบ ชาตดบ ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส

ดบ นนคอดบ

ค�าทสองกคอวาง อะไรวาง กคอจตทวางจากตวโง ทเมอกอนไป

เอาจตมาเปนตวก มแตโง คดโง พดโง ท�าโง แตวาไอตวโงนน มนวาง

จากตวโง เพราะตวโงนนมนดบไป พอตวโงดบไป มนกวางจากตวโง คอ

วางจากราคะ โทสะ โมหะ มนวาง ดบแลวกวาง วางจากอวชชา วางจาก

สงขาร วางจากวญญาณ วางจากนามรป วางจากอายตนะ ผสสะ ไมเอา

มาเปนตวกหมด แตเมอกอนเอามาเปนตวกหมด

เราจงตองวงเขาหาการปฏบตธรรม เพราะมนไมไหวแลว ไอ

“ตวก” น ขหว ขคอเราทกวนเลย อยาไปอวดดไปเลย ตอใหเปนนายก

รฐมนตร มนกขหวขคอทงนน มเงนสกพนลานสกหมนลาน มนกขหว

ขคอ ไมหยดไมหยอน นตวอวชชามนไมเลอกหรอก มนไมเลอกใครทง

นนแหละ

แตถาคนทมปญญา ทปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด จนเกด

เหนอรยสจสขนมา แลวกท�าใหอวชชาดบ อวชชามนกลวทน อยางเรา

บางคนทปฏบต บางทอวชชามนเกดขน พอเรารทนมน มนไปแลว แต

ถาเราไมรทน มนกขคอเราทนทเลย เชน เราคด มตวกขนมาแลว มนก

หลวงพอเอยน วโนทโก

16

เอาแลว อวชชาเกดแลวอยางนน ฉะนน เมออวชชาดบ สงขารดบ วชชา

คอสตปญญานนแหละมาควบคมสงขารเอาไว

ทนตววญญาณ ตววญญาณคอตวร ตวรสกไมใชเปนวชชา แลว

กไมใชเปนอวชชา ตวรสกนคอตวจต ตวจตทยงเปนประภสสรอย คอ

จตทสะอาดอย เหมอนกบผาขาว ยงไมถกสมายอม ทนจตตวนน ถาเอา

สด�ามายอม มนกกลายเปนอวชชา เปนจตอวชชา ถาเราตองการใหถง

จตเดมแท จตเดมแทคอจตวชชา แตวาจตประภสสรนะ มนยงออน

อย จตทเรองแสง แสงยงไมจา เรยกวายงไมมอาโลโกอทะปาท วชชา

อทะปาท อาโลโกอทะปาท คอ แสงสวางเกดขนแลวแกเรา อาโลโก

อทะปาท รวมแสงรวมพลงเปนหวหนาขบวน

ทนเมอวชชาเขมแขงขน กคอยๆ ไปลบสอวชชา คอสด�าแหละ

ลบออกไป ลบออกไปกเลยท�าให จตเดมแทตวนน เปนจตทประกอบ

ดวยปญญา เปนจตวชชาขนมา แลวกเปนพระพทธเจา เปนพระโสดาบน

สกทาคาม อนาคาม สงสดกเปนพระอรหนต

เพราะฉะนนค�าวา ความร สก มนยงเปนกลางอย ถาเปน

ความรสกวา “ก” นนอวชชาแลว ความรสกนนเปนตวกแลว จตนนเปน

กแลว ถาความรสกวา ไมใชก ไมใชก เปนวชชา ทเราปฏบตวา ไมใชก

ไมใชกน ถาเราวาอยเฉยๆ มนไมเหน ถาไมเหน มนกไมเกดปญญาขน

มา มนตองเหน คอภายในมนตองเหน เหนดวยอะไร กเหนดวยญาณ

ดบ วาง สงบ เยน

17

นนแหละ จกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท เหนดวยญาณ เหนดวยปญญา

เหนดวยวชชา เพราะวาแสงสวางของวชชานนขยายออกไป แลวกท�าให

เหน นนแหละจตตวนน กเลยเปนจตทเขมแขงดวยสตปญญา เมอเปน

จตทเขมแขงดวยปญญาทสามารถขบไลความมดคออวชชาออกไป

สงขารนนกไรอวชชา มแตวชชาควบคม พดกถกตอง ท�ากถกตอง คด

กถกตอง แตเมอกอนไมถกตองหมดเลย คดกก ท�ากก พดกก กหมด

นนคอสงขาร

ทนพอไปถงตววญญาณ ตววญญาณคอตวร วญญาณหก

ความรสก หรอวาความรทเกดขนทางตา ทางห ทางจมก ลน กาย ใจ

นนคอประกอบดวยวญญาณ นถาวญญาณนนรวาเปนก ไอตวรนเปน

ก ไปแลวนนนะ ถาวญญาณกกอวชชาเขาไปกนแลว แตถาวญญาณนน

ไมใชก วญญาณไมใชก การเหนทางตากไมใชก การไดยนทางห ทาง

จมก ลน กาย ใจ กไมใชก นมนไมใชก นน อยางนนนะกเรยกวา มนถก

ควบคมดวยวชชา

ฉะนน จ�าใหดวา ถาเปนทาสของอวชชา หรอวามนก�าลงตอส

กนอยในตอนน เราปฏบตเดยวแพ เดยวชนะ เดยวชนะ เดยวแพ แพ

กลบชนะ ชนะกลบแพ ถาขาดสตเมอไหร เปนปญหา ฉะนนจะตองฝก

ฝกสมมาสต มสตเหนกายในกาย เหนเวทนา เหนจต เหนธรรมนนแหละ

ฝกสมมาสต แตถาหากวามนออนความเพยร กฝกสมมาวายามะเขาไป

หลวงพอเอยน วโนทโก

18

เพมสมมาวายามะเขาไป ถามนขาดสมาธ กเพมสมมาสมาธเขาไป ไม

ตองกลว นนคอแรงหนน สวนสมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ

นนเรองทางกาย ทางวาจา มนกไมยากเทาไหร เพราะเราเขาใจกนแลว

โดยสวนมาก

ตวยาก กคอสมมาทฏฐ กวาจะเหนอรยสจ มนตองใชตาภายใน

เหน กวาจะรอรยสจ ตองใชญาณ ตองใชปญญา ตองใชวชชา แลววชชาท

มแสงสวางดวย ถาแสงสวางไมพอ มนกเหนลางๆ เหมอนกบคนตาบอด

แตวาบอดไมหมด ยงพอเหนอยบาง ฉะนน ตองเขมแขงเอาไว การปฏบต

อรยมรรคใหเขมแขงเอาไว ถาอรยมรรคเขมแขง กจะเกดจกขงอทะปาท

ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท

อาโลโกอทะปาทน จะไปเปนพระเอก คอ นโรธ ตวดบทกข

สามอยางทเราควรจะร หนง อรยมรรคมองคแปด รในการปฏบต

เขาใจ พยายามท�าความเขาใจ หรอวาสวดบอยๆ อานบอยๆ ไมจ�าไม

เปนไร แตใหเขาใจ พอเขาใจแลว กเอามาปฏบต ทน มาวจยดวาตอนน

มนออนขอไหน มนออนขอไหนอยตอนน กเอาบรวารนนแหละไปเสรม

ทนสมมาสงกปโป มความด�ารในการออกจากกาม มความด�าร

ในการไมมงราย มความด�ารในการไมเบยดเบยน กดสทกอยางมนมา

จากกามทงนนแหละ ไอทเบยดเบยนกนมงรายกนอะไรกน มนมาจาก

กามทงนน แมแตเรองทภเขาพง ท�าใหน�าทวมน มนกมาจากกามเหมอน

ดบ วาง สงบ เยน

19

กนแหละ ถาไมอยากไดเงน แลวจะไปตดไมท�าไม รไหมวาไมมนมราก

ทยาวออกไป เขาบอกวากงกานสาขามนแผออกไปแคไหน รากมนกไป

แคนนแหละ ตนไมในปา รากมนจะประสานกน ท�าใหเมอฝนตก มนก

สามารถกกกนเอาไวได มนซมมนดดเขาไปในรากของมน ในล�าตนของ

มน ไอทเหลอมนกคอยๆ ยอยลงมาในปาใหญบนภเขา เสรจแลวเปน

ยงไง มนมารวมตวกน เราลองไปฟงดซ ถาขนไปบนน�าตกแลวกตาม

ขนไปด ไมมน�าแลว แตวาพอเราเอาหไปแนบกบพนดนหรอกบกอนหน

เราจะไดยนเลย เสยงน�าไหลใตดน ทนพอเราไปท�าลายท�านบ เปนยงไง

ทน ตนไมนนคอท�านบของน�า กท�าใหทงกอนหน ตนไม ดน ไหลทะลก

ลงมา เราไปโทษใครละ ไปโทษดนฟาอากาศวามนตกไมหยด แลวท�าไม

มนทวมถงขนาดน กเพราะเราไปท�าลายธรรมชาต นไปโทษธรรมชาต ไม

เคยเหนความผดของตวเอง

ทนลองดตอไปอกทวา ประเทศนกโรงไฟฟานวเคลยร ประเทศ

โนนกโรงไฟฟานวเคลยร พอเกดแผนดนไหวขนมา โรงไฟฟานวเคลยรก

รว ทกประเทศในโลกน มโรงไฟฟานวเคลยรกน ก�าลงเหอกน เสรจแลว

พอมนเกดแอกซเดนขนมา มนกเลยลามไปทงโลกนนแหละ พอลามไป

ทงโลก อยกนยงไงทน ตายหมดไมมใครเหลอ มอยบางกตามเขาตาม

ถ�าทนวเคลยรไปไมถงนนแหละ ทนจะท�ามาหากนยงไง ในดนกมแต

นวเคลยร ปลกอะไรกไมได นใครเปนคนท�าลายโลก โลกภายนอกกถก

หลวงพอเอยน วโนทโก

20

ท�าลายดวยอ�านาจของอวชชาเหมอนกน อวชชาตวนนนะ

สมมาสงกปโป มความด�ารในการออกจากกาม กามนไมใชกาม

ระหวางเพศอยางเดยว กามกคอวตถกาม อยากได อยากรวย อยาก

สวย อยากม อยางเดน อยากดง อยากอะไร กามทงนนแหละ เรองลาภ

ยศ สรรเสรญ สข นกามทงนนเลย เรองกามระหวางเพศน ถกลงโทษกน

เทาไหรแลว ลองคดดส ทนยงกามวตถอก อยากรวยยงๆ ขนไป อยากสวย

ยงๆ ขนไป นกรองผหญงคนนนชออะไรนะ หนากผาตดแลว คอกผาตด

แลว ตาจมกกผาตดหมดแลว เปนรอยครงแลว แหม เวลารองเพลง

เอามอไปกอดพวกหน มๆ โอย มอมนเหยว กมนแก ท�ายงไงละ

ไปผาตดมออก ไมตองตาย เปนสาวอยนนแหละ นคอไมเหนอนจจง

ทกขง อนตตาเลย อนจจง ทกขง อนตตา มนเกดกบจต เกดกบจตแลว

กยงไมพอ มนกเกดกบรางกายนแหละ ไมอยากเหนมน ไปผาตดมน

เหนไหม ฝนธรรมชาต แลวเปนอะไรทน มนกเปนทกขส อนนกเรยกวา

กามเหมอนกน

กาม วตถกาม แลวกกเลสกาม วตถกามกคอเรองของวตถตางๆ

ฉะนนขอทสอง สมมาสงกปโป มความด�ารในการออกจากกาม มนก

ไมใชเรองเลกนอย ถาไมมปญญาแลวกออกไมได หลกออกไมได เมอ

หลกออกไมไดกเลยจมอยนน จมทงกเลสกาม จมทงวตถกาม จมอย

นนแหละ พวกเทวดากจมอยในกเลสกาม เทวดาทเปนสมมตเทพกด

ดบ วาง สงบ เยน

21

เทวดาในชนตางๆ เรามองไมเหนเพราะเราอยคนละมตกน เทวดานจะ

เนรมตอะไร เอาเรอนยอดสกหลงหนง อะไรสกหลงหนง เนรมตไดทงนน

เลย แตวาพอหมดบญแลว เปนยงไง ถาท�าชวไวกตองลงนรก เราไมตอง

ไปเอา เปนเทวดากไมตองไปเอา เมองนรกกไมเอา เราเกดมาเปนมนษย

แลว เอาพระนพพานดกวา ถาเราจะเอาพระนพพาน เรากตองปฏบต

ปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดนแหละ นนคอทางทตรงทสด เขมแขง

ทสด นทางน ไมมทางอนทจะดบทกขไดอกแลว

ดบ วาง สงบ เยน

ทพดคางเอาไววา ดบ วาง สงบ เยน จตทประกอบดวยอวชชานน

พอมวชชาขนมา จตโงนนกดบ พอจตโงนนดบ มนกดบตามกนไปหมด

อวชชาดบ สงขารดบ วญญาณดบ นามรปดบ อายตนะ ผสสะ เวทนา

ตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส

อปายาส ดบ ดบหมด ดบไมเหลอ ทนเรากจะตองศกษาใหลกเขาไปอก

ถาเราไมไดสอนคนอน เรากเอาเฉพาะดบตวเราเองกพอ ดบแลวมนกวาง

วางจากกเลส วางจากตณหา วางจากอวชชา ตณหา อปาทาน นนแหละ

วาง วางคอ หยดยดมนถอมน

มอาจารยเซนอยรปหนง ปลกกระตอบรมภเขา แลวกจะตอง

ไปปลกผกไกลหนอย ทนวนนนมแขกทเปนพระเซนดวยกนมาขอพก

หลวงพอเอยน วโนทโก

22

พระทเปนเจาของชอวาพระนนเซน พระนนเซนกเลยพดวา “ผมจะไป

ท�าสวนผกแลว คณกพกอยนแหละ แลวจดการหงอาหารฉนเองกแลว

กน แตอยาลมเวนไวใหผมหนอย พอผมกลบมาจะไดมาฉนอาหารนน

แลวกคณไมตองเกรงใจ ใหคดวาเหมอนกบบานของคณนนแหละนะ”

ทน พระองคนนกไมไดพดอะไร อาจารยนนเซนกออกไปตงแตเชา

เอาเครองไมเครองมอไปในการท�าสวนผก เพราะวาพระญปนสวนมาก

เขาจะตองกนเจ ทนอาจารยคนนนทไมไดเอยรปไมไดเอยนามกท�าตาม

หนาท เขาครวหงอาหาร ท�าอะไรเสรจเรยบรอย ฉนเสรจเรยบรอยแลวก

ขนไอสมบตพสถาน อะไรทกสงทกอยาง ขนออกไปทงขางนอกหมดเลย

ขนออกไปทงหมด เอาไปกองไวขางนอกหมด เหลอแตกระตอบวางๆ

ทนพระนนเซนมาถงตอนค�าแลว มาถงด อาว หมอขาวกไมมขาว แลวก

ไมมหมอ ไมมอะไรทงนนเลย พระองคนขนไปทงหมดแลว พระนนเซน

กเลยเขานอนเลย แอบเขานอน ใกลๆ กบพระองคนนนะ พระองคนนก

คงจะท�าหลบมง พอนอนเสรจแลว พระองคนนเหนวาอาจารยนนเซน

หลบแลว หนเลยทน ลกขนแลวกไปเลย ไมไดบอกไมไดกลาวอะไร

กนทงนน พอพระอาจารยนนเซนลกขนมา พระองคนหายไปไหนแลว

พระนนเซนกเลยคด คดด เออ น วางมนเปนอยางนเอง วางมนเปนอยาง

นเอง (วางไมใชวางไมมอะไร แตวางจากตวกของก เพราะไมมอปาทาน)

ดบ วาง สงบ เยน

23

เหมอนกบวา เราสรางสญญตาวหารน ถาเราไมท�าใหกลวง เราก

มานงไมได เรากมาใชสถานทนไมได นคอมนตองวาง หมอขาวกตอง

ท�าใหวาง หมอแกงกตองท�าใหวาง โองน�ากตองท�าใหวาง จานขาวกตอง

ท�าใหวาง มนตองวางทงนนเลย ทกอยาง ถาไมวางมนกไมไดประโยชน

ใชประโยชนไมได ท�าใหวางไปทงนน

ทนวางนเปนวางวตถ แตวาวางวตถเปนสอในการทจะท�าใหเหน

วางในจต ในจตของเรานนแหละ เราจะเหนจตวา จตทไมยดมนถอมน

อะไรน คอจตวาง กคอจตทไมมกเลส คอจตวาง วางจากกเลส ตณหา

อปาทาน

ดบ วาง สงบ เยน ตอนแรกกคอดบ ตอนทสองกคอวาง ตอนท

สามกสงบ ตอนทสกเยน สงบแลวมนกเยน ดบ วาง สงบ เยน เรองสงบ

เดยวคอยพดกนอกครงหนง เพราะเปนเรองทจ�าเปนทเราจะตองพด ใน

โอกาสน กใหโยมทกทานนงสมาธสกสามสบนาท แลวเดยวคอยเดน

จงกรมทหลง เอา ลงมอได...

(เดนจงกรมน เดนรอบวหารภายนอก เดนอยางนอย ๓ รอบ

ท�าเอาเองใหเปนจงหวะ เชน ภาวนาวา ดบ วาง สงบ เยน การภาวนาคอ

การรองเพลงอยในใจ การยกขน การเหวยงเทาไป การจกปลายเทาลง

จนถงการเหยยดเตมฝาเทา กจงหวะกได ใหเราจดเอาเองใหมนลงตว

ดบ-วาง-สงบ-เยน ดบ-วาง-สงบ-เยน ดบ-วาง-สงบ-เยน)

หลวงพอเอยน วโนทโก

24

เจรญพรญาตโยมทกทาน วนนกเปนวนท ๑๓ เมษายน พ.ศ.

๒๕๕๔ เปนครงทสองแหงการบรรยาย เกยวกบวนสงกรานตน ทาง

ภาคใตเมอสมยกอน เขากไมไดพดค�าวาสงกรานต แตทกคนจะรจกกน

วา “วนวาง” วนนเปนวนวาง วนวางมนดอยแลวในภาคใตน บรรพบรษ

ของเรากไดฝากไว แตเรากไมร พระทานกไมไดพดใหละเอยด

เมอกอนพอวนวางน ทกอยางเตรยมพรอม เตรยมพรอมไปวด

เดกๆ ไปวด ผใหญกไปวด หนมสาวกไปวด เตมหมด ในวดมคนเตม

นกเรยกวา “วนวาง” พอมาสมยใหมเรยกวา “วนสงกรานต” ตามทจรง

วนวางนมนดอยแลว วนวาง วนสญญตา เราถกอทธพลทางบานเมองท

เจรญ มาครอบง�าไปเสยจนหมดรป

สงกรานต วนวาง

อนจจง ทกขง อนตตา สญญตา

วนวางของเรา นกปฏบตตองเหนสญญตา สญญตาคอความวาง

เราจะเหนทเดยวไมได เราตองเดนมาจากอนจจง เหนความไมเทยง

ทกขง ยดมนถอมนอะไรกเปนทกข ทกสงทกอยางเปนทกขในตวของ

มนเอง ตวมนเองกเปนทกข ผยดมนถอมนกเปนทกข อนจจงคอความ

ไมเทยง ทกขง เปนทกข เปลยนไป เปลยนไปเปนทกขง แลวกเปลยนไป

เปนอนตตา ไมใชเปนอตตา ไมใชตวเรา

คนทไมเหน อนจจง ทกขง อนตตา คนพวกนนเหนอะไร เขากเหน

นจจง เหนทกอยางเทยงไปหมด เหนทกอยางยงยนไปหมด เปนเหมอน

เดมไปหมด คอเหนนจจง แลวเขากสนกสนาน สขขง เหนสขขง หาความ

สนกสนานทางตา หาความสนกสนานทางห จมก ลน กาย ใจ หาสขขง

เขาหาสขขง กเหมอนในสมยนแหละ วนสงกรานตนตองเทยว ไมพเศษ

เหมอนพวกเราทมาจากกรงเทพบาง มาจากสราษฎรบาง พเศษดวยการ

มาปฏบตธรรม เพอทจะขดเกลาตวเอง เมอยามททางโรงงานหรอวาการ

ท�างานของเราพก เรากมาพกผอน ดวยการปฏบตธรรมอยางจรงจง

นเรยกวาท�าเวลาใหเปนประโยชน การเดนไปสความวาง ตองเดนทาง

อนจจง ทกขง อนตตา

สวนทางเดนทเราเคยเดนคอ นจจง เหนวาสงทงปวงเปนของเทยง

ทงรางกาย และจตใจเทยงหมด อนนนสลดทงไปเลย พจารณาใหเหนวา

หลวงพอเอยน วโนทโก

26

อนจจง ทกขง อนตตา แลวค�าวา “นจจง” มนกจะสลายตวไปเอง

ค�าวาทกขง แปลวานาเกลยด รางกายนกเปนของนาเกลยด ไมได

สวยงามอะไรทไหนเลย มนนาเกลยด ตอนหนมๆ สาวๆ กพอดหนอย

พอแกความนาเกลยดกปรากฏทกวน ทกนาท ทกวนาท มองเหนชดเจน

เลย ทนเหนวานาเกลยดกอยาไปเกลยดตวเอง เหนวาสวยงามกอยา

ไปชอบตวเอง เพราะพอเสรจแลว มนกไมใชตวเอง มนไมใชตวเอง ถา

เราคดวาตวเอง มนมความสข นนคอสขขง แตวาสขขงนนแหละกคอ

สขเวทนา กคอทกขนนแหละ ทบอกใหฟงเมอตอนค�าวา นกรองนนแหละ

ผาตดตรงนน ตรงน ตรงนน ผาตดหมด อาวทแขน มนยงแก เนอมนยน

เวลารองเพลง กท�าทาท�าทางไปกอดหนมๆ ดมอทเหยวๆ เปนมอท

นาเกลยด กตองไปหาสขขงใหมออก ตามทจรงมนกไมใชสข มนคอทกข

นนแหละ มนปรากฏใหเราเหน อนจจง ความไมเทยง ทกขง นาเกลยด

อนตตา เพราะมนไมใชตวตน

ทเราเหนกนเปนประจ�า ทมนชนจนเปนนสย นจจง ความเทยง

สขขง เทยวกนเลยวนนหาความสข หาความสขทางตา ทางห ทางจมก

ลน กาย ใจ หาความสขกนวนน ตงเปาเอาไวไปเทยวทนนทน เพราะเราม

รถราสะดวกตอนน คนทมฐานะหนอยกไปเมองนอกเมองนา ไปเทยวกน

กคอไปหาความสข หาความสขทางตา หาความสขทางห ในกรงเทพเองน

กไปกนตรงนน ไปดมตรงน กคอไปหาความสขทางลน แตมนไมมเฉพาะ

ดบ วาง สงบ เยน

27

ลน มนกมการเตนร�า มอะไรตออะไรโชว นนคอความสขทางตา และใน

นนแหละ ในบรเวณนน มนกมเพลง มอะไร ความสขทางห ความสขทาง

จมก ความสขทางลน ความสขทางกาย ความสขทางใจ ไปพจารณาด

ทกขทงนนเลย นนคอความทกขทงนนเลย

ถาเขาพาหลวงพอไปรานอาหารใหญๆ ทเขามอะไรครบทกสงทก

อยาง หลวงพอคงไมรจะท�ายงไง สงสยตองนงปดตา นงสมาธปดตา

ภาวนา ไมเอาอะไรทงนน มนแสนทจะทรมาน เพราะเราไมตองการแลว

สงอยางนน ความสขของเขา มนเปนความทกขของเรา ทเรยกวาสขขง

นนแหละ มนกคอทกขง แตเขาเหนเปนตวกไปหมด ทกอยางเปนตวก

สนกสนานกนใหตวก สนกสนาน ราเรงจนลมตว พอมเหตรายอะไรเกด

ขนจนเสยชวตกนไมรเทาไหร นาเสยดายชวต นคออตตาทเราเขาใจผด

นจจง สขขง อตตา ไมใชทางเดนของพวกเรา พวกเราตอง

เดนทาง อนจจง เหนความไมเทยงของรป ของเสยง ของกลน รส

โผฏฐพพะ ธรรมารมณ เหนความไมเทยง เหนความทกข เหนวาทกอยาง

เปลยนแปลง เพราะวาทกอยางวางจากตวตน ไมมตวตนจรงๆ

วนหนงตอนทอยสวนโมกข เพราะวาอายตอนนน กเขาเบญจเพส

มคนงานยสบกวาคน มเดกๆ ดวย มนกมดนตรในตวอ�าเภอ เพอนท

ท�างานอยกชวนไปด หลวงพอกไปกบเขาดวย เพอนกอายไลเลยกน ทน

ไปดลเก กไปดหลงฉากมน ไมเหนมนมอะไรเลย ดเขา ดดนตร แลวก

หลวงพอเอยน วโนทโก

28

รสกวา โอย ไมไหวแลว ฉนทนไมไหวแลว ท�ายงไงละ เพราะวาจาก

สวนโมกขไปทไชยา มนสกโลครง กบอกเพอนวา นฉนจะกลบแลว กไม

ไดบอกหรอกวาเปนยงไง บอกแตวาจะกลบแลว เพอนบอกวา ไปยงไงละ

ไปคนเดยว กวา ไมเปนไร ฉนไมกลวหรอก ฉนกลบคนเดยวได นคอดไม

ไดแลว เพราะวาดแลวมนเหนแตพวกกระดก เหนมนรองเพลง เหนกราม

มน เหนฟนมน เหนมนท�าอะไร ดไมไดเลย มนเหนความเบอหนายขนมา

ชอบกล มนเบอ มนเกดความเบอหนายขนมา นนแหละเหนทกขงแลว

ทนเราตองปฏบตใหเหนอนจจง ใหเหนทกขง ใหเหนอนตตา เอา

อนจจงไปปรบกบนจจง เอาทกขงไปปรบกบสขขง หรอสขจอมปลอม

สขจรงๆ มนไมม เอาอนตตาไปปรบกบอตตา คอ ตวตน พอปรบไดกเหน

อนจจง ทกขง อนตตา แลวสงทเราจะเหนตอมากคอ สญญตา หลวงพอ

พดไวหลายปแลว สญญตาน ใหเหนสญญตา เรากตองภาวนาสญญตา

ภาวนาค�าวา วาง วาง วางเอาไว ทเหนกวาง ทไดยนกวาง ทไดกลนกวาง

ทลมรสกวาง ทสมผสทางผวกายกวาง ทรทางใจกวาง

ถารใหละเอยดกวานนไปอก เรากตองท�าใหละเอยด เชน การทเรา

ทานอาหารเขาไปน มนกจะไมวาง ลนมนกจะไมวาง อาหารมนกจะไมวาง

รสของอาหารกจะไมวาง ความรสกมนกจะไมวาง เพราะความเคยชน ท

เราอยกบความไมวาง ทนหลวงพอกปฏบตมาในเรองน ปฏบตมาโดย

ไมใชวาพระเดชพระคณทานอาจารยจะสอนวาอยางน คอมนท�าเอง

ดบ วาง สงบ เยน

29

กเลยตองนบค�าอาหาร ค�าทหนงสกแตวาธาตวางๆๆ เคยว เคยวแลวก

ธาตวางๆๆ เขาไป จนกลนกธาตวาง นท�าใหชนอยางนน เราท�าใหชน เดน

กยก ยาง กาวไป ไมใชวาเฉพาะแตเดนจงกรมอยางเดยว วนหนงเราจะ

ตองเดน เดนเรากตองเดนวาง นงเรากตองนงวาง ท�างาน เรากตองท�างาน

วาง กนกตองกนอาหารวาง คนกนกตองวาง นงหมกจะตองพจารณา

เสอผาเปนของวาง ผทสวมใสเสอผากเปนของวาง นแหละเปนการเจรญ

ค�าวา วาง วาง ใหมาก เจรญค�าวาวางนใหมาก ใหวางเอาไวเรอยๆ วาง

นใหเขาใจวา วางจากตวตน อยาวางไมม อนนนผด บางคนไปแปล

วา วางเปลา บาปมาก ถาแปลผดเปนการท�าลายพทธศาสนาโดยไมรตว

“ไมใชก” นนคอวาง ทภาวนาวา “ไมใชก” นนแหละคอวาง วาง

จากอะไร กคอวางจากกนนแหละ ทนใหมนวางไปเรอยๆ จนเขาเนอ

เขาตวเลย แตนนแหละกตองเดนทาง อนจจง ทกขง อนตตา ใหเหน

อนตตา แลวกจะเหนสญญตา เหนความวาง ไมใชเหนความวางเฉพาะ

ตา ห จมก ลน กาย ใจ แมแต รป เสยง กลน รส ทเราเหน เหนนมนเหน

ไปทวหมด แตวามนไมไดไปปกใจใหอะไร ถาไปปกใจ เชน ไปปกใจวา

ดอกไมนสวย อาว ดเลย เพงดเลยทน มนสวยยงไง แตพอลวงเวลาไป

มนไมสวยไมงามแลว

พระทเขาไปเจรญอสภะกรรมฐาน ไปดซากศพ สมยกอนถาคน

ตายมากๆ เผาไมทน เขากคางเตงเอาไวอยางนน มพระททานปฏบต

หลวงพอเอยน วโนทโก

30

ธรรม ทานกไปเจรญอสภะ คอความไมสวยไมงาม หรออยางประเทศ

ญปนทตายกนเปนหมน เขากตองเกบเอามากองกนไวกอน เอามากอง

ไว แลวกขดหลม เอารถแทรคเตอรมาขดหลม แลวกฝงลงไป ผปฏบต

ธรรมกตองด ดตอนทเขาเอามากองไวนนแหละ มนกมแตอนจจง มแต

ทกขง นอนปนปาย น�าเหลอง น�าเนาไหล ดไมได ผมเผากดไมได อะไร

กดไมได อยางทในญปนน บางคนกแขนขาด บางคนกขาขาด บางคนก

คอขาด บางคนกเทาขาด บางคนกกลางตวขาด บางคนกไสทะลกออกมา

บางคนกมแตศรษะ อะไรอยางน นแหละลาภอนวเศษเลย นเรยกวาการ

พจารณาใหเหนอสภะ ความไมสวยไมงาม ทเราหลงวาสวย วางาม

นนมนจะเกดทกขง พอเกด เราถายตดเอาไวในจตของเราเลย

มนมธรรมเนยมอยอยางหนงทบานหลวงพอ เขาไมใหเดกๆ

ดศพ เพราะกลวเดกจะกลว แมแตใครหามหบศพไป หรอวาเอาหบศพ

นใสเรอไปเผา ถาเดกเหน เขาจะเอาเขมาทตดทกนหมอด�าๆ นนแหละ

เอามาเชดทหนาผากเดก อยาใหเดกกลว เขาท�าอยางนน ทนหลวงพอน

ชอบดศพ ตอนทเปนนกเรยนตวเลกๆ พอใครตาย โรงเรยนพก เรากไป

ดแลว เวลาเขาเผากจะไปด เวลาเขาเปดกจะไปด อะไรกจะไปด คอมน

ชอบอย นคอนสยทมนมาแลวอยางนน เรากเลยเพมนสยอยางนนให

มนเพมขน จนใหเหนอนจจง ใหเหนทกขง ใหเหนอนตตา ถาเราไมเหน

อนจจง ทกขง อนตตาทคนอน ทสงอน เรากดอนจจง ทกขง อนตตาท

ดบ วาง สงบ เยน

31

ตวเรา ดทตวเราวามนเปลยนแปลง มนมอนจจง ทกขง อนตตาอยตลอด

เวลาทตวเรานอยางไร ในอดต ในปจจบน และตอไปในอนาคตมนเปน

อยางไร นตองใชปญญาดจงจะเหนหรอเขาใจ

บางคนนานๆ เหนกนครงหนง โอ เขากแก เรากแก มนกแกเหมอน

กน บางทแกจนจ�าไมได เมอวานซนมลกศษยเขามาเยยม เอาลก เอา

หลาน เอาเขย เอาสะใภมาเยยม เออ มนแกกวาเราอก เราขนาดน มนแก

กวาอก ท�าไมมนจงแก เพราะวามนดมเหลาบาง มนสบบหรบาง มนกเลย

แกเรว เราอยในวดน เราไมมอะไรมาก เราเปนพระปฏบตธรรม มนกไม

แกถงขนาดนน นเราจะเหนชดเจนเลย เหนความแก แลวกนอมเขามาหา

ตว เรากแก เขากแก ทนถาเราไปเหนเดกมนหนมมนสาว แตเรานนแหละ

แกแลว ตองอยาลมมองเขามาหาตวเอง พอมองเขามาหาตวเอง เรากจะ

เหนอนจจงมนเปนอยางนน ทกขงมนเปนอยางนน อนตตามนเปนอยาง

นน ถาเดนทางนนแลวปลอดภย ตอไปกจะเหนสญญตา

เกด-ดบ-วาง

ทนถาเหนสญญตาแลว จตนนอยกบเรอนวางๆ มเรอนหลงใหม

ไมยดมนถอมน วาง วาง วาง นนคอ วางจากกเลส ตณหา วางจากตว

ก วางจากของก ไดอยเรอนวางแลวทนสบาย อยเรอนวางแลวสบาย

พออยเรอนวาง เรากสรางไปเรอยๆ เรอนหลงนเรากสรางไปเรอยๆ

หลวงพอเอยน วโนทโก

32

ตาเกด-ตาดบ-ตาวาง ทเคยพดเรองสามสบนนแหละ กตานตองใชงาน

ทกวน ตาเกด- ตาดบ-ตาวาง รปเกด-รปดบ-รปวาง รปทตาเหน รปอะไร

กตามทเราเขาไปเพง ทเราเขาไปพอใจหรอไมพอใจ ตาเกด-ตาดบ-ตาวาง

รปเกด-รปดบ-รปวาง จกขวญญาณคอความรสกทางตา จกขวญญาณ

เกด-จกขวญญาณดบ-จกขวญญาณวาง คอความรสกทางตาวารปนน

รปน ทนกผสสะ คอ การกระทบ พอสามอยางนมนกระทบกน ตา

รป จกขวญญาณ พอมนท�างานรวมกนแลว กเกดผสสะ คอการกระทบ

เตมรปแบบ ผสสะเกด-ผสสะดบ-ผสสะวาง ทนมนกตามมาอก ความ

พอใจไมพอใจมนกตามมาอก เวทนาเกด-เวทนาดบ-เวทนาวาง แลวมน

วางตงเทาไหรลองคดด

ตาเกด-ตาดบ-ตาวาง รปเกด-รปดบ-รปวาง จกขวญญาณเกด-

จกขวญญาณดบ-จกขวญญาณวาง ผสสะเกด-ผสสะดบ-ผสสะวาง

เวทนาเกด-เวทนาดบ-เวทนาวาง

แลวกทางหอก ทางหมนกวางอยางนน ทางจมกมนกวางอยางนน

ทางลนมนกวางอยางนน ทางกายมนกวางอยางนน

ทนทางมโน มโนคอใจ ใจเกด-ใจดบ-ใจวาง นตวส�าคญ ตวส�าคญ

วาทเกดทางตา ทางห ทางจมก ทางลน ทางกาย จบไปแลว แตวามานอน

ไมหลบอย มาคดถงมนอก ชอบใจกมาคดถงอย ไมชอบใจเกลยดกมา

คดถงอย อารมณตงแตเมอไหรกไมรเอามาคด เพราะไมเหนวาง ถา

ดบ วาง สงบ เยน

33

เหนวาง กจะเหนวา ใจเกด-ใจดบ-ใจวาง ธรรมารมณเกด-ธรรมารมณ

ดบ-ธรรมารมณวาง เพราะวาธรรมารมณนนแหละ มนผานมาจากตา

ห จมก ลน กายกอน แลวเกบเอาไวๆ สญญาตวนนแหละมนเกบเอาไว

พอเกบเอาไว มาเกดใหมอกท มาเกดใหมไมเกดทางตา ทางหแลว เกด

ทางใจ ทเกดทางใจนเรยกวาธรรมารมณ ทนใจกเกด ตอนทใจคดเรยก

วาใจเกด ดบมนเสย ใจดบ เพราะมนวางจากตวตน สงไหนทเกด สงนน

มนวางจากตวตนทงนน

ใจเกด-ใจดบ-ใจวาง ธรรมารมณเกด-ธรรมารมณดบ-ธรรมารมณ

วาง มโนวญญาณเกด-มโนวญญาณดบ-มโนวญญาณวาง ผสสะเกด-

ผสสะดบ-ผสสะวาง เวทนาเกด-เวทนาดบ-เวทนาวาง

เหนอยางน มนไมเอาอะไรแลว มนวางทงนนเลย ไปโงมนท�าไม

นอนไมหลบ ไมตองไปกนยานอนหลบ อยาไปกนมน ชางหวมน กนอน

มาตงแตอยในทองแมโนน คนนนอนไมหลบมนจะเปนอะไรไป นน บอก

มนอยางนน นอนวางทน นอนกบใครละ นอนกบวาง ตากอยบานใหม

เสย อยาอยบานโงๆ อยบานใหม บานวาง หกอยบานวาง จดใหอยบาน

วาง จมก ลน กาย ใจ ใหอยกบบานวาง

บานทเราอยทกวนน สรางกนเปนแสนเปนลาน เปนหลายลาน

เปนรอยลานกม มนไมวาง เพราะมนบานก บานนนมไวท�าไม มไวส�าหรบ

รางกายเทานน แตวาบานของจตยงไมไดสราง ฉะนน เรามาทน เรามา

หลวงพอเอยน วโนทโก

34

สรางบาน มาสรางบานใหจตของเรา ใหจตของเราไดอยกบบานวางๆ

สรางใหจต ตากไดอย หกไดอย จมกกไดอย ลนกไดอย กายกไดอย

ใจกไดอย ไดอยบานวางๆ วางนอยาคดวาบานไมม คอ มนวางจากตวก

มนวางจากของก

พดมาตงหลายปแลวเรองวางน ทานอาจารยพทธทาสทานบอกวา

ใครจะเขาใจหรอไมเขาใจ ใชเวลาสบปทานวาอยางนน ตองใชเวลาสบป

ในการพดเรองความวาง แตถาคนปฏบตจรงไมถงสบปหรอก มนกจะร

ไปภาวนา ภาวนาวา ตาวาง หวาง จมกวาง ลนวาง กายวาง ใจวาง คอเราเอา

เพยงแตวาง ตาเกด-ตาดบ-ตาวาง หเกด-หดบ-หวาง วาไปใหเปนลอกเลย

ตาเกด-ตาดบ-ตาวาง รปเกด-รปดบ-รปวาง จกขวญญาณเกด-

จกขวญญาณดบ-จกขวญญาณวาง ผสสะเกด-ผสสะดบ-ผสสะวาง

เวทนาเกด-เวทนาดบ-เวทนาวาง ใหมนไปเปนลอกของมนเอง ทนห

กเหมอนกน จมก ลน กาย ใจ กเหมอนกน พอเราเขาใจอยางนนแลว

เรากวา ตาวาง หวาง จมกวาง ลนวาง กายวาง ใจวาง เรากวา “วาง” ไป

เตรยมพรอมอยอยางนนไปตลอดเวลาเลย อยาไดพลาด ขาดสตเวลา

ไหน ไดเรองทกท

ทนเวลาตายละ ท�ายงไง เรากตายวาง ตายวาง กจะมแตความ

วางควบคมเราเอาไว ไมยดมนถอมน ถายดมนถอมนแลวมนกไมวาง

ไมเหมอนกบภาษาคน วางภาษาคนคอวางไมมอะไร ไมมคนนงอยในน

ดบ วาง สงบ เยน

35

ไมมตวอาคารน ไมมวดน มนวาง แตในภาษาธรรม เรยกวาภาษาโลกตระ

นคอวาง ฉะนนเราจะตองยกฐานะของจตใหมนสงขนไป

ทวางสโลแกนเอาไววา ดบ แลวกวาง วางแลวตอไปอะไรอก วาง

นกตองท�าใหจนชนนะ ไมใชท�านดๆ หนอยๆ หลวงพอท�ามากปแลวก

ไมร จ�าไมไดแลว

สงบ-เยน

ทนบานของเรา เรากจะตองปรบปรงอก ไมใชแคนน บานวางเสรจ

แลว บานวางตองสงบส ฉะนน คนเวลาใกลจะตายเขากตองบอกทาง

บอกวาสงบเอาไว สงบเอาไว ใหจตมนสงบ

เราไมเขาใจค�าวาสงบ เราเขาใจเพยงวาพอนงสมาธกจตสงบ

เปนสมาธ แลวกพจารณาสงตางๆ ใหเหนอนจจง ทกขง อนตตา นน

คอเรายงไมช�านาญอนจจง ทกขง อนตตา พอจตสงบแลว กพจารณา

อนจจง ทกขง อนตตา จตสงบ ทน สงบ ตามธรรมดามนไมกลว ถาเรา

กลวนนมนไมสงบแลว เชน เราขนมาบนน เราเดนมาคนเดยว ไปเทยว

ในตลาด ไปเทยวเมองนอกเมองนา พอเราขนมาบนน รสกวามนโลงไป

ท เพราะวามนสงบ พอขนมาบนน จตมาสมผสกบความสงบ แลวเปน

ยงไง สบาย โลงไปท สบาย

หลวงพอเอยน วโนทโก

36

ทนมนไมเทานนส ความสงบนนมนนพพานแลว อปะสะมายะ

เพอความสงบ อะภญญายะ เพอความรยง สมโพธายะ เพอความรพรอม

นพพานายะ สงวตตะต เปนไปเพอนพพาน ไปดในธรรมจกรกปวตน-

สตร เปนไปเพอนพพาน เพราะฉะนน บานของเรานกจะตองปรบปรง

ไปเรอย จากบานทวาง ตอไปบานสงบ หาบานสงบใหได บานสงบกอย

ในหลงเดยวกนนนแหละ แตมนพฒนาไปๆ จนถงความสงบ

นคอเกยวกบวาง ยกระดบจากตววาง พฒนาขนไปเปนสงบ

บานนถกพฒนาแลว ตองพฒนาไปถงพระนพพานโนนแหละ

สงบกคอพระนพพาน ว างกคอพระนพพาน อนจจงกคอ

พระนพพาน ทกขงกคอพระนพพาน อนตตากคอพระนพพาน สญญตา

กคอพระนพพาน สงบกคอพระนพพาน เยนกคอพระนพพาน พระ

นพพานทงนน นการเดนสายของพระนพพาน ตองเดนสายอยางน นคอ

บานทเราจะตองสราง พระนพพานน แปลวา ความสงบเยน

ความวางนเปนชวตจตใจของผปฏบต แลวกยงเขยบขนไปอก

เปนความสงบ จากวางแลวเดนไปหาความสงบ เปรยบกเหมอนกบวา

ลกของญาตโยมบางคนทเลกๆ เขากใหเลนเกมทในมอถอ นเขาเลยง

ลกอยางน เอาใหเกมเลยงลก ลกตดเกม กนขาวกตองเลนเกม ท�าอะไร

กตองเลนเกม เปนเดกเกมไป ทนเรากตดเหมอนกน แตไมใชตดเกม

คอเราตดอยกบความวาง แลวเรากยกระดบขนเปนความสงบ เราได

ดบ วาง สงบ เยน

37

สรางบานอกหลงหนงแลว บานเดมนนแหละ แตวาปรบปรงใหมนด

ขน เปนบานทสงบ หายใจเขา-สงบ หายใจออก-สงบ เดน-สงบ นง-สงบ

นอน-สงบ กน-สงบ ดม-สงบ ท�าอะไรก-สงบ สงบ สงบ สงบเหมอนเดก

ตดเกมอยางนน

อยกบความสงบ สงบแลวมนไมฟงซาน มนไมมอารมณ ไมม

อารมณทางตา ทางห จมก ลน กาย ใจ เมอมนไมมอารมณ มนกอยกบ

ความสงบ นคอบาน บานของเราทกคน ทเราจะตองสราง สรางเพอใหจต

อย แตบานในปจจบนของเรานสรางใหกายอย บานทสงบสรางใหจตอย

แลวจตมนกจะไดอยกบความสงบตวนน

พออยกบความสงบ มนกเยน มนกไมฟงซานอะไรเลย แลวมน

เผลอไมได พอเผลอแลวกมาอยกบความสงบ จะอยกบความสงบ จะไม

ไปไหน ไมยอมไปไหน อยกบความสงบ จะไปนงทกลางชมนมชนอะไร

กตาม ใจกอยกบความสงบอยอยางนน นเรยกวาจตทสงบ เพราะฉะนน

เราไมตองกลวตาย เรามบานอยแลว ตายกตายสงบ อยกอยสงบ ตาย

กชางมน กไมไดตาย รางกายมนตาย แตวาจตมนอยสบายแลว อยกบ

ตวสงบ คอความวางทสงบ ฉะนน เราจะตองพฒนา พฒนาความวางน

จนไปถงตวความสงบ

หลวงพอปฏบตมนกถลถกงอยอยางนน กวาจะรจรง หนงสอกไม

อาน ถาปฏบตรแลวจงอาน ถาไมรยงไมอาน ทนอานมนกเพมความรขน

หลวงพอเอยน วโนทโก

38

มาอก เหนวาทเราปฏบตนมนเปนอยางนๆ มนถกตองแลว ทเราปฏบต

มาน มนถกตองทกประการแลว ในพระไตรปฎกทพระเดชพระคณทาน

อาจารยพทธทาสทานลอกมาแปล มนกเหมอนทกประการ เราอานแลว

เราก เออ…ใชๆ เรากเขาใจ น เรากยงเขาใจเพมขน ยงรเพมขน มนกม

ความหนกแนนเพมขน เรากจะไดอยกบบานทสงบ ความสงบตวนมน

จะสงบยงไง เดยวกคอยวากนอกทหนง นมนกสวางแลว ขอใหทกทาน

เอาซดมวนนไปฟงใหหลายๆ เทยว ฟงแลวกปฏบตไป ปฏบตไป ตอไป

กจะเหนตามทหลวงพอพด

นหลวงพอใหทกสงทกอยางทหลวงพอม หลวงพอไมไดกกตน

เอาไว หลวงพอไมไดกลววา เดยวพระอนไปพดแลวเรากจะไมดง

ดงกชางหวมน ไมดงกชางหวมน เราอยาไปดงเลย ใหธรรมะนแหละดง

เมอเขาปฏบตแลว เขาเหนจรงแลว เขามจตวางแลว เขามจตสงบแลว ให

ธรรมะดงในดวงจตดวงใจของเขานนแหละ แลวเขากจะไดพดตอๆ ไป

สอนตอๆ ไป แนะน�าตอๆ ไป แกเพอนทเราควรทจะแนะน�าได นเรยก

วา ดง ดงอยางนนมนไมเสยหาย ถาดงวา โอ… หลวงพอเอยนดงแลว

ตอนน มนดงบาๆ อยางนนอยาเอาเลย ไอดงจบไมคนะมนดงทกทแหละ

เอาไมคมาถงพดมนกดงแลว ไมไดดงถงภายในของจตใจของญาตโยม

ดงบาๆ บอๆ อยาไปเอา ดงอยางนนมนดบ ไมกวนมนกดบแลว

ดบ วาง สงบ เยน

39

อาตมาเองกเหมอนกน ระมดระวงตว ไมใหตวเองดง ใหเสยง

มนดง ใหเสยงนเขาไปอยในจตใจของญาตโยม จตใจของญาตโยมจะ

ไดปฏบต ปฏบตแลวเกดธรรมะขนมาในจตใจของญาตโยม เกดเหน

ความวางขนมา เหนความสงบขนมา จตใจกไดอยกบความสงบ กเลสก

ดบไปๆๆ อยางนนชอวาดง พระพทธเจา ๒๕๕๔ แลวปน พระองคกดง

มา พระอรหนตทงหลายทานกดงมา ดงทไหน ดงในจตใจของผปฏบตทง

นนเลย เพราะฉะนน เราอยาไปอยากดง อยากดงเพอลาภ เพอยศ เพอ

สรรเสรญ เพอความสข อยาไปดงอยางนนมนกเลส ตณหา ทงนนเลย

จบกนทตอนน คอยวากนใหมตอนค�า ขอความสขความเจรญใน

ธรรมจงเกดมในจตในใจของญาตโยมทกๆ ทพาราตรกาลเทอญ

หลวงพอเอยน วโนทโก

40

เจรญพรญาตโยมทกๆ ทาน ผทมาปฏบตธรรม อาตมาคดวาทกทานก�าลงจะมาสมครเปนญาตกบอาตมา เปน

ญาตกบหลวงพอ และตอไปเมอเราปฏบตจนมธรรมะเกดขนมาในจตใจ เรากไดเปนญาตกบพระพทธเจาดวย

ญาตม ๒ ประเภท ญาตทเปนสายโลหต กแคนนเอง ญาตทางสายธรรมนนแหละเปนญาตทไวใจได ผใดปฏบตธรรม ผนนกเปนญาตกบหลวงพอ ผใดทไมปฏบตธรรม กไมชอวาเปนญาตกน ญาตในทางธรรม หลวงพอพยายามทจะเลยง ปอนธรรมะใหเขาทางโทรศพท คนโนนบาง คนนบาง พยายามทจะปอน เพราะหลวงพอรวา เปนญาตกน เราเปนญาตกนในทางธรรม ฉะนน ในกลมของเราทกคนทมาปฏบต กชอวาเปนญาตซงกนและกน มอะไรกชวยเหลอซงกนและกน นาภมใจ ถาเรามกลมในการปฏบตธรรม กเปนญาตยงกวาญาตเสยอก มนจะมความอนใจ นคอเรองญาตในทางธรรม

มรรค ๘สการปฏบต

เราดวาพระพทธเจา เมอพระองคไปโปรดพระญาต ทพระองคเปน

หวงกคอ เสดจพอของพระองค พระเจาสทโธทนะ แลวกเปนหวงลกชาย

ของพระองค พระองคตองการทจะใหเปนญาตกบพระองค กโปรด

พระเจาสทโธทนะเปนพระโสดาบน สวนราหลกมาร เมอพระองคไปโปรด

ไปบณฑบาทในพระราชวง มเหสของพระองค กคอภรรยาเกา กเลยใชให

ราหลกมารนนแหละ ไปขอราชสมบตกบพระองควา นน ..พระพทธเจา

นะ เปนพอของเจานะ เจาจงไปขอสมบตเถอะ พระพทธเจาไดโอกาส

กเลยพาราหลกมารกลบไปวดเลย พากลบไปวดแลวกใหพระสารบตร

บวชให พระเจาสทโธทนะเสยใจมาก เพราะคดวาเจาชายสทธถะไมอยแลว

ราชสมบตความเปนพระเจาแผนดนกคงจะตกอยทราหลกมาร แตเสรจ

แลวกมาเอาพระราหลกมารไปเสยอก พระเจาสทโธทนะพดไมออก

แคนใจ เรยกวา แคนใจเปนอยางยง เลยทลขอพระพทธเจาวา ตอไปน

พระองคจะบวชใหใครตองขออนญาตพอแมของเขากอน ถาพอแมเขา

ไมอนญาตบวชใหไมได พระพทธเจากเลยรบค�าอนนน และเราทบวช

ทกคนแหละ กตองขออนญาตจากพอแม

ทน ราหลเมอบวชเปนสามเณร ถาเราไมอานประวตใหละเอยด ก

ไมรหรอก ราหลนรกพระพทธเจามาก ตอนทอยทเชตวน แตละคนราหล

จะไมไดนอนเลย เอาคบเพลงเดนรอบๆ กฏของพระพทธเจา ชวโมงละ

ครง เดน..เดนปองกนอนตรายทจะเกดกบพระพทธเจา พอถงเวลานอน

หลวงพอเอยน วโนทโก

42

ราหลจะนอนทไหน เขาไปนอนในหองสวมของพระพทธเจา ราหลนอนในหองสวมตงแตเปนสามเณร จนกระทงอายครบเปนพระแลว กนอนในหองสวม

อยางทพระพทธเจาไปโปรดญาต กคอตองการเปลยนญาตสายโลหตใหเปนญาตสายธรรม อยางเชนพระราหลอยางน ทหลงกเปนญาตสายธรรม เพราะพระราหลกเปนพระอรหนตรปหนง แตทานไดท�ากาละ คอไดมรณภาพกอนพระพทธเจา ทานอายสน

เมอเราตงใจในการปฏบตธรรม จดหมายปลายทางของเรากอยทดบทกข คอใหดบทกขได ทพดมา ๒ ครงแลวในหวขอทวา ดบ วาง สงบ เยน หวขอของพระเดชพระคณทานอาจารยพทธทาสกวา สะอาด สวาง สงบ แตของลกศษยนเปน ดบ วาง สงบ เยน ไมไดคดเอาเอง มนเกดขนมา พอเกดขนมากเลยเอาเปนสโลแกน มนเปนอยางนน ดบ วาง สงบ เยน ดบ ดวยการปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

ถาจะใหดบ เราตองปฏบตตาม อรยมรรคมองค ๘ ถาไมปฏบต เรากไมสามารถทจะหาตวดบได อยางอนเอามาดบไมได นอกจากอรยมรรคมองค ๘ เทานน เมอเราปฏบตตามอรยมรรคมองค ๘ มนกเกดทงญาณ ทงปญญา ทงวชชา ทงแสงสวาง แลวกเกดดวงตาขนมาในครงแรก คอดวงตาปญญา ดงนนใหเราลมตาขน กคอ ลมตาปญญา ไมใชลมตาทหนาผากทตรงน ปฏบตใหลมตาปญญาขน เรยกวา จกขงอทะปาท จกษเกดขนแลวแกเรา นนแหละกคอตาปญญาเกดขนมาแลว

ดบ วาง สงบ เยน

43

ทน พอลมตาขนมาแลว กคอ จกขงอทะปาท ลมตาขนมาแลว ก

ร พดไปแลววา ร กคอ ตวญาณ ไมใช รจากการอาน ไมไชรจากการฟง

แตเปนรทเกดขนภายในจากการปฏบตตามอรยมรรคมองค ๘ กคอเกด

ญาณ เกดตวรขนมา เกดจกขง อทะปาท เกดญาณงอทะปาท เกดปญญา

อทะปาท เกดวชชาอทะปาท แลวกเกดแสงสวางขนมา สองเขาไปในทก

สงทกอยาง ตองการจะรอะไร กเอาปญญานนแหละ สองเขาไป แลวมน

จงจะร ครงแรกกสองเขาไปในเรองของเหตผล กคอเรองของอรยสจ

นนแหละ พอไดอาวธขนมาแลว กสองเขาไปในเรองของทกข เรองของ

เหตใหเกดทกข เรองของความดบทกข เรองของหนทางของความดบ

ทกข สองเขาไป

ทนมนตองสองทเหตของอวชชา ไมใชไปสองทตวอวชชา สอง

ทเหตเกดอวชชา กคอตวสมทย สองทตวสมทยจนเหนชดเจนแลว ก

ละสมทย พอละสมทย อวชชากดบ นนคอค�าวาดบ ฉะนน เมออวชชา

ดบ สงขาร วญญาณ นามรป อายตนะ ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน

ทกข ทงหมด ความเกดเปนทกข ความแกเปนทกข ความเจบเปนทกข

ความตายเปนทกข ดบหมดไมมอะไรเหลอ ดบหมด

เมอเราปฏบตอยางนน มนกไมกลวตายส มนไมกลวตาย มนไม

กลวแก มนไมกลวเจบ มนกลวอะไร กลวเกด กลวเกดจากอะไร ไมใช

กลวเกดจากทองแม กลวเกดจากความรสกวาเปนตวก กลวเกดเพราะ

หลวงพอเอยน วโนทโก

44

วา พอเกดความรสกวาตวกทกครง เกดชาต เลยไปถง ชรา มรณะ

โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส พอเกดชาตขนมาทกท มนกถง

ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาสทกท มนกเปนทกข

ทกท พอเกดความรสกวาตวกขนมา มนกเปนทกขทกท เขากเลยระวง

ไมใหเกดตวก ฉะนน ท�าอยางไร กตองท�าใหตวกนนแหละ ดบไปเสย

ตวกคออวชชา ใหอวชชามนดบไปเสย

หลวงพอพดแลวพดอกนนแหละวา ไมใชก ไมใชก นนแหละ

ไมใชก กคอพยายามท�าใหมนดบ ใหตวกนนมนดบไป แลวกวา ไมใชก

นแหละวธทจะดบก ใหปฏบตตามอรยมรรคมองค ๘ เมอปฏบตตาม

อรยมรรคมองค ๘ กเหมอนกบวาเราขดบอน�า เหมอนกบวาเราจะดบไฟ

คอความทกข ไมรจะเอาน�าทไหน กเลยตองขดบอน�า พอไดน�ามาแลวก

คอยๆ ดบ ไมใชดบตรงกลาง แลวคอยดบไปรอบๆ ใหดบไปทางขางกอน

แลวตรงกลางดบทหลง ไมอยางนน มนกลกโพลงขนมาอก

คอยๆ ดบไป ดบไป ดบทสมทย ตวน�ากคอ ตวนโรธ คอ ตวดบ

ทนพอเอาน�าไปดบ น�าปญญา น�าวชชานนแหละ เอาไปดบ ดบทสมทย

พอสมทยดบ ความทกข คอ อวชชา มนกลกโพลงขนมาไมได คอยๆ ดบ

ไป มนกลกโพลงขนมาไมได ตอนทมนดบใหมๆ ยงไปจบตองมนไมได

มนยงรอนอย แลวมนคอยๆ ใหไออน เบาลงทละนด ทละนด ไออนนน

มนเบาลงไป พอตอไป มนกเยนถงทสด เยนถงทสดนนเรยกวา นพพาน

ดบ วาง สงบ เยน

45

ทนเมออวชชาดบ ลกนองทงหลาย ทง ๑๐ ตว สงขาร วญญาณ

นามรป อายตนะ ผสสะ... กดบ เราจะตองศกษาทกตว ใหรจกทกตว ถา

เราไมรจก มนไมดบอก ตองรจก

ทนการดบ ไปดบตรงกลางกได อนนกพดมามากแลว ดบทนาม

รป ท�ายงไงทน ดบทนามรป เพราะวาปญญามนยงไมพอ เมอปญญายง

ไมพอ กดบทตรงกลางส ดบทนามรป นามรปกม

• รป กประกอบดวยธาต ๔ ธาต ๖ ธาตดน ธาตน�า ธาตไฟ

ธาตลม อากาศธาต วญญาณธาต

• เวทนา ความพอใจ ไมพอใจ

• สญญา ความจ�าความมนหมาย

• สงขาร การคดการปรงแตง

• วญญาณกคอตวร

ประกอบดวยอวชชาทงนน ทงรป ทงเวทนา ทงสญญา ทงสงขาร

วญญาณ เมออวชชายงไมดบ อวชชาอมเอาไวทงนนเลย

ทนเราอยากจะไปดบทตรงกลาง เพราะวาน�าของเรายงไมพอ เรา

กไปดบทกลางนนแหละ ทนามรป ดบทนามรป เราจะดบอยางไร บอก

แลววา ไมใชก ตวแรกทอวชชานะ ภาวนาวา ไมใชก ไมใชก ทนเราไป

ดบตรงกลาง ดบตรงกลางกไมใชกอกนนแหละ รปไมใชก เวทนาไมใชก

สญญาไมใชก สงขารไมใชก วญญาณไมใชก มนกไมใชกทงนน ไมใชก

หลวงพอเอยน วโนทโก

46

ลองไปใชดส รปไมใชก รปกเปนอนจจง เปนทกขง เปนอนตตา

ไมใชเปนนจจง ไมใชเปนสขขง ไมใชเปนอตตา รปกเปนอนจจง ทกขง

อนตตา ดเวทนาอก เวทนามนกเกด-ดบ สญญาความจ�าความมนหมาย

อก มนกเกด-ดบ สงขารการคดการปรงแตงมนกเกด-ดบ วญญาณความ

ร ความรตวนนมนกเกด-ดบ มแตเกด-ดบ เกด-ดบ ทนเรากภาวนา เดน

ภาวนาเลนๆ เหมอนกบรองเพลงอยางนน หรอวาเราท�าจรงๆ อยางนน

วา รปไมใชก เวทนาไมใชก สญญาไมใชก สงขารไมใชก วญญาณไมใช

ก เอาไมใชกนนแหละมาฆามน มาฆามนทตรงนน เพราะมนเปนลกนอง

ของอวชชา

เมอเราท�ารป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ ไมใชก ลกนองหรอ

วาสายทเปนล�าดบตอไป จากนามรป กเปน สฬายตนะ กคอ อายตนะ ๖

คอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ กท�าอยางนนอก เราวารปไมใชก เวทนาไมใช

ก สญญา สงขาร วญญาณ ไมใชก เบอๆ กวา ตาไมใชก หไมใชก จมก

ไมใชก ลนไมใชก กายไมใชก ใจไมใชก น เลนมนอยางนนเลย ไมใชกทง

นน เมอตา ห จมก ลน กาย ใจไมใชก สงทตาเหน กคอรป สงทหไดยนก

คอเสยง สงทเกดทางจมกกคอกลน สงทเกดทางลนกคอรส สงทเกดทาง

ผวกายกคอสมผส เรยกวาโผฏฐพพะ สงทเกดทางใจกคอธรรมารมณ

มนลวนไมใชกทงนนเลย

ขบวนการไมใชก ตาไมใชก รปทตาเหนกไมใชกเหน กนเอาออก

ดบ วาง สงบ เยน

47

เสย สงทตาเหนไมใชกเหน ทกเหนกเพราะไปเอาตามาเปนก ไปเอาตามา

เปนของก ตานนมนกเกดดบ ตานนมนกวางจากตวตน มนเกด-ดบ เหน

ไหม รปทตาเหนมนกเกด-ดบอกนนแหละ ทนความรสกทเกดขนทาง

ตาเรยกจกขวญญาณ มนกเกด-ดบอก ทนมนกเกดเปน ผสสะ คอการ

กระทบ การกระทบนนกเกด-ดบ-วางจากตวตน แลวกเกดเวทนาขนมา

เหนวาเวทนานนกเกด-ดบ มนวางจากตวตน พอเหนเวทนาเกด-ดบ-วาง

จากตวตน เหนตณหา ตณหามนกดบ ตณหามนกเกดไมได ตณหาดบ

หรอวาถามนเลยเถดไป เลยเถดไปถงตณหา เรากดวา ตณหาเองมนก

เกด-ดบ แลวมนกดบไปเลย อยางนเรยกวา ปฏจจสมปบาท ครงทอน

แตเราตองท�าใหครบวงจรเหมอนทพดเมอคน ตองท�าใหครบ

วงจร กคอ ตา-รป-จกขวญญาณ-ผสสะ-เวทนา ..ห-เสยง-โสตวญญาณ-

ผสสะ-เวทนา ..จมก-กลน-ฆาณะวญญาณ-ผสสะ-เวทนา.. ลน-รส-

ชวหะวญญาณ-ผสสะ-เวทนา.. กาย-สงทมากระทบกาย-กายะวญญาณ-

ผสสะ-เวทนา .. ใจ-ธรรมารมณ-มโนวญญาณ-ผสสะ-เวทนา.. ลวนแต

เกด-ดบ พอเกด เหนมนเกด เหนมนดบ เหนตวเวทนา เหนตวเวทนาท

เปนสขกเกด-ดบ เหนตวเวทนาทเปนทกขมนกเกด-ดบ เหนตวเวทนา

ทเปนอวชชามนกเกด-ดบ มนเกด-ดบ เกด-ดบทงนนเลย

พอเหนเกด-ดบ เรากไมตองรอใหเกดตณหา กดบมนเสยทตรง

นน นเรยกวา ปฏจจสมปบาทครงทอน ตอไปกตณหาดบ อปาทานดบ

หลวงพอเอยน วโนทโก

48

ภพดบ ชาตดบ ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส ดบ

นนแหละดบครงทอน เราดบครงทอนจนกระทงช�านาญ

ทนเรากไตเตาขนขางบน จากนามรป กเปน วญญาณ วญญาณก

คอตวความร แตความรทยงประกอบดวยอวชชาอย เมอความรนนยง

ประกอบ ดวยอวชชาอย เราตองไปเรงอรยมรรคมองค ๘ ใหมนเขมขน

มาอก ปฏบตใหเขมขนในเรองของสมมาวายามะ สมมาสต สมมาสมาธ

เรงใหหนกขนมาอก พอหนกขนมาอก กจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท

ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท มนกเขมขน พอเขมขน

เรากเหนวา ตววญญาณ ถาประกอบดวยอวชชา มนกมาควบคมอายตนะ

ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน มนเปนทกข แตถาวญญาณตวนนถกตว

ปญญามาควบคม กจะท�าใหวญญาณนน ถกปลดปลอยจากอวชชา เปน

วญญาณทถกปลดปลอยแลว คอ ความรทไมใชก ความรไมใชก รใน

ขนธ ๕ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ กไมใชก

กระเถบขนไปอก เปนสงขาร สงขารถายงอยใตอ�านาจอวชชากเปน

กหมด กายสงขารกคอ กกระท�า วจสงขาร กคอ กพด มโนสงขาร กคอ

กคด กหมด วนนเราทาสตวอาคารปรบปรงใหม กภาวนาไปส แต

เมอเราไมภาวนา เปนยงไง เรากไมไดคดวามนมกหรอไมมก ท�าใหด

ทสด เรยบรอยทสด ไมมกในตอนนน นแหละสตปญญา ท�าแลวมน

เพลดเพลนด นนคอมนมสตปญญาในตอนนน ถาท�าแลวมก รสกเหนอย

ดบ วาง สงบ เยน

49

รสกเพลย มนไมคอยส เหมอนวาคนอนมนไมท�า แตวากท�า มนกเลย

อวชชาเขาไปครอบ ฉะนน ทานอาจารย ทานเลยวา ใหท�างานทกชนด

ดวยจตวาง กคอจตทวางจากกนนแหละ

วาง – ไมใชก

เราทกคนท�างานทงนนทมาจากกรงเทพ ท�างานทกอยางใหมนม

กขนมาไมได อยางกปตนทขบเครองบน มกไมไดตอนนน เผลอไมได

ตองมแตสตปญญาทเราศกษาเลาเรยนมา ตองมทงสต มทงปญญา

นนคอขบเครองบนดวยจตวาง ถาจตไมว าง ตายกนหมดทงล�า

ขบเครองบนกตองจตวาง ขบเรอกตองจตวาง ขบรถกตองจตวาง แต

เสรจแลวเราไมรจตวางนนคอ ใชสต ใชปญญา ใชสมาธ รอบไปหมดใน

ตอนนน นนแหละคอท�างานทกชนดดวยจตวาง แมแตกวาดขยะ กกวาด

ขยะดวยจตวาง ท�าอะไรกไมใชก ไมใชก ไมใชก ซายท ขวาท ซายท ขวา

ท แกวงไป แกวงมา ไมใชก ไมใชก ไมใชก นคอท�างานดวยจตวาง แลว

ปญญามนกเกดเอง ตอไปมนกรเองวาจตวางนมนยงไง

ฉะนนกายสงขาร กคอการกระท�าทางกาย วจสงขาร ทหลวงพอ

ก�าลงพดอยน เรยกวา ทางวาจา สงขารคอการกระท�า การกระท�าทาง

วาจา ถาหลวงพอพดนมนกพด อยางนนไมใชแลว เราตองศกษา ปฏบต

อยาใหมนมกอยในนน

หลวงพอเอยน วโนทโก

50

ครงหนง หลวงพอไปเทศน หลายปแลว มโยมทนเขาเสยชวต เขากนมนตไปพดทแหลมตะโหนด ไปเทศนงานศพ นงพดบนธรรมาสน จะเหนเลย ททายทอยน เหนดวยญาณ ไมใชเหนกบตา ตามนจะเหนไดอยางไร ทายทอยของตวเอง จะเหนเปนน�าใสๆ ไหลลงไปททายทอย ทนเรากตดค�าพดเปนทอน เปนทอน สรางจงหวะในการพด เราบงคบจงหวะของมนตามธรรมชาต นคอธรรมะเขาไปจดสรรเอง ถาเราปฏบตมากๆ เขา ธรรมะกเขาไปจดสรรเอง

สงบ เยนทโรงมหรสพทางวญญาณ มอยรปหนง รปของทานมลาเรปะนง

ปองหอยางน ปองหฟงอะไร ไมใชฟงเสยงลม ไมใชฟงเสยงฝน ฟงเสยงแหงความสงบ

มลาเรปะเปนชาวทเบต มประวตวา มลาเรปะถกอจฉารษยา เพราะวาครอบครวของพอทานเปนคนทมทรพยสนมรดก ญาตพนองกอจฉา เลยท�าคณไสใส สามารถทจะเรยกฝนได สามารถทจะเรยกลมได กเลยเกดความเสยหายขนมา คนตาย อะไรตออะไร ทานกเลยแคนใจ ออกไปจากบาน ไปเรยนคณไสบาง จบอาจารยนกไปเรยนอาจารยโนนอก มลาเรปะไปอยกบอาจารยทานหนง เขาสงใหสรางบาน ไปหากอนหน ไปแบกกอนหนมา กเอามาวางบนนอกชาน ขนาดวางบนนอกชานน เรอนทงหลงกระเทอนหมดเลย นนแหละเขาเลนคณไส

ดบ วาง สงบ เยน

51

พอเรยนเสรจแลว มลาเรปะกไปท�าอยางคนทท�าใหครอบครวเขา

ใหพอเขาฉบหาย เขาไปท�าใหหมบานนนฉบหายหมด แตพอฉบหายหมด

มลาเรปะกคดไดวา ทเราท�าไปมนไมด มลาเรปะกเลยไปบวช เปนพระ

ทเบต ศกษาเลาเรยน ปฏบตอยางเครงครด ทรพยสมบตอะไรกไมเอา

ทานไปปฏบตทภเขา ในถ�าแหงหนง แลวทานกกนแตผกกด ตมผกกด

อยางเดยว ไมมอยางอน กนจนเนอตวเขยวเหมอนกบผกกด ทานไมม

ผานงเลย นองสาวของทานพอรขาวกไปเยยม กบอกวาเอาผานงมาให

ทานบอกวาไมเอา ผานงไมเอา ท�าเปนปลอกสกนดหนงกพอแลว พอท

หลงเปนยงไง ทานปฏบตจนเปนพระอรหนต แลวทานกไดฤทธ ใครๆ

กกลว ทานรหมดทกอยางเลย

นคอเรองของมลาเรปะ หนงสอเมอวานทโยมซอมาถวายเรอง

ของทเบต กจะมเรองพระทปองหอยอยางน นนคอทานปองหฟงเสยง

ฟงเสยงแหงความสงบ กคอความสงบเยนนนแหละ ดบ วาง สงบ เสยง

แหงความสงบนมนดงกวาเสยงอะไรทงหมด ถาฟงกบหนมนไมไดยน

หรอก ตองฟงกบสตปญญา ฟงกบสตปญญาเหมอนกบวาหทพยอยาง

นน ทกสงวงเขาไปหาความสงบทงนน ตนไมตนไรกวงเขาไปหาความสงบ

สตวทกประเภทวงเขาไปหาความสงบ เราทมาปฏบต มาฝก มาศกษา เรา

กก�าลงวงไปหาความสงบ เหมอนกบวา มบอน�า ใครไปดมน�าทนนกจะ

ท�าใหเปลยนหมด อะไรกเปลยนหมด เรยกวาบอน�าอ�ามฤต ดมแลวไม

หลวงพอเอยน วโนทโก

52

ตาย เพราะถาถงความสงบแลวกจะไมตาย คอค�าทหลวงพอบอกวา ดบ

วาง สงบ เยน.. ดบ วาง สงบ เยน ..ดบ วาง สงบ เยน

ทนสงบนน กไมไดสงบไปถงทเดยว มนคอยๆ สงบลง สงบลง

สงบลง เหมอนกบเมอสมยกอน เราหงขาวกบถาน พอหงขาวเสรจแลว

ตมแกงเสรจแลว เรากเอาน�าไปดบถานนนเพอจะใชอก แตตอนแรก

เรายงจบไมได เพราะวายงรอน ยงอนอย เขากมเหลกส�าหรบคบถาน

เพราะถาเอามอไปจบ มอกจะพอง ถาเราไมเอาเหลกไปคบ เรากรอให

มนเยนเอง ใหมนเยนลง กคอรอใหความรอนมนสงบลง สงบลง นมน

กเปนธรรมชาตทสด

หรอเหมอนอยางววเถอนควายเถอน เราเอามาฝกใหมนสงบ

ไมใชฝกสมาธใหมน แตวาฝกใหพยศตางๆ ของมน ใหหายไป พอพยศ

มนหายไป มนกสงบ พอมนสงบ เราใหมนไปทางซาย มนกไปทางซาย

ใหมาทางขวา มนกมาทางขวา มนจะรเรอง พอเราฝก มนจะรเรองหมด

แหละแมแตสตว

เราทกคนมสตวตวหนงทจะตองฝก กคอ จต ตวนแหละ จตตว

นมนเถอน พอมนเถอนแลว เราตองจบมนฝก ฝกสตมนมง ฝกสมาธมน

มง ฝกใหมปญญามง ฝกอยาใหมนโกรธมง ฝกอยาใหมนโลภมง ฝกอยา

ใหมนโงมง นเราฝกสตวตวนแหละ ตวทอยทเราน ฝกมน

พอฝก มนเปนยงไงทน กายสงขารกออกมาด วจสงขารกออกมา

ดบ วาง สงบ เยน

53

เรยบรอย เพราะวาเราฝกมน ใชปญญาฝกมน มโนสงขารกจะคดแตเรองดๆ เรองอจฉารษยา เรองเอารดเอาเปรยบ อาฆาตพยาบาท จองเวร เราไมคดแลว นนเรยกวาคดด เหมอนทสโลแกนของหลวงพอปญญาวา คดด พดด ท�าด แตดนน กยงไมพอ ตองไมเขาไปยดมนถอมน มนถงจะด

ส ดบ วาง สงบ เยนการจะไมเขาไปยดมนถอมนใชอะไร กทพดมาแลว กใชปญญา

นนแหละ ใชปญญาในการทจะใหเกดความไมยดมนถอมน เมอ วจสงขาร มโนสงขาร กายสงขาร ไมถกควบคมดวยอวชชา มนกจะด ทนท�ายงไง เราท�าอวชชาใหมนดบ กปฏบตตามอรยมรรคนนแหละ ปฏบตตามอรยมรรคแลวมนไดสต ไดปญญามา ไดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท เอามาดบ พอดบสมทย คอเหตมน ตวทกขมนกดบ พอดบ ตวสงขาร ตววญญาณมนกดบ นมนดบ ทนดบแลวกวาง ถานไฟ มนกวางจากไฟ วางจากความรอน ทนจตมนกวางจากตวก วางจากความโลภ ความโกรธ ความหลง ความโง ความเกลยด ความกลว มนกวางจากกเลสตางๆ ดบแลวมนกวาง พอวางแลวตอไป ยงมไออนอย แตวาเรมทจะสงบแลว ตอไปมนกคอยๆ สงบลง สงบลง สงบลง จากวางกสงบ สงบ สงบ สงบลง เหมอนพระพทธรปปางไสยยาสนรปนแหละ นนคอปางสงบทพระองคนอน

หลวงพอเอยน วโนทโก

54

ทนไมใชเฉพาะแตปางนทเราปฏบต เมอเราท�าจตวาง ท�ากายวาง

ท�าวาจาวาง เดน นง นอน กน วาง เคยววาง กนวาง จนวางนนอมตว พอ

วางนนอมตว ตอไปจะขนตวสงบ พอขนตวสงบแลว เรากเอามาปฏบต

อก เรยกวาขนหนาใหมแลว พอเปดหนาใหม เรากเดนสงบ นงสงบ นอน

สงบ เรากอยกบความสงบ เปนการอยกบความสงบไป

เมอกอนเราอยกบความดบ กอนนน เรากอยกบตวก ตวกนแหละ

ตวราย เราพยายามทจะเลกตวก เลกตวกกตองปฏบตตามองคมรรค ให

เกดวชชา เกดปญญาแลวมาดบตวก เพราะดบตวกแลว อวชชาดบ แลว

กดบ ดบ ดบ ดบ อยกบความดบ อยกบความดบกคอ ตาไมใชก หไมใช

ก จมก ลน กาย ใจ ไมใชก อยางนนเรยกวาอยกบความดบ อะไรกไมใช

กหมด ไมใชกหมด ไมวาทง โลภะ โทสะ โมหะ อวชชา สงขาร วญญาณ

นามรป อายตนะ ผสสะ ไมใชก พอไมใชกถงทสดแลว ไอตวไมใชกนน

คอ ตวกมนดบ

ทเราทอง ทองอย ไมใชก ไมใชกมนเกด พอไมใชกมนเกด มน

กเกดวางจากก มนวางขนมา เรากอยกบตววาง จะท�าอะไร จะกนอะไร

จะพดอะไร อยกบตววางตวนน พออยกบตววางจนอมตว พออมตว

อกแลวกรสกเองแหละวามนอมตว พอมนอมตวกอยกบสงบ ทน วางก

คออยางเดยวกนนนแหละ พอวางแลวมนสงบ แตถาไมสงบกคอไมวาง

เหมอนกบวาเรามน�าอย แลวเรากกรองขฝนออกไปทงใหหมด แลวเรา

ดบ วาง สงบ เยน

55

กจะเหนวาในน�านนมอะไรบาง ในพระไตรปฎกทานบอกวา เมอจตมนใสสะอาด เหมอนกบน�าทมนใสนนแหละ เราจะเหนสตวน�า เหนป เหนหอย เหนปลาทลองไปลองมาอยอยางนน เหมอนกนแหละ เหมอนกน เพราะฉะนน เราจะเหนวา มนเกดโลภะ มนกร มนเกดโทสะ มนกร มนจะเกดโงขนมา มนกรหมด เพราะวาน�ามนใส ดภายใน เรยกวารภายใน

ฉะนน ดบมนกวาง วางกท�าวางไปเรอยๆ เขามาใหเราเหน พอเรานงกรสกวามนวาง มนโลง หรอวาเราลมตาอยนนแหละ มนวางบอกไมถก มนเยนยงไงบอกไมถก มนวางไปหมด เจรญ เจรญเขาไป เจรญเขาไปอยางนนบอยๆ อยกบวาง ยกเทาขนมาวาง เหยยบลงไปวาง ทนกวาง วาง เดนวาง

ทน พอวางไดท เหมอนกบพระสงฆนายกองคท ๖ นน คอ พระหวหนาไปเขยนวา รางกายเหมอนตนโพธ จตเหมอนกระจกเงา เราตองเชดมนทกเวลา ขฝนมนเลยจบไมได ทนพอทานรเขา ไปเขาหของ พระสงฆนายกองคท ๖ ตอนนนทานต�าขาวอย เปนคนงานต�าขาว จากขาวเปลอกเปนขาวสาร พอไดยนศษยคนหนงไปทองอยางนน วารางกายเปรยบเหมอนตนโพธ จตเปรยบเหมอนกระจกเงา ตองเชดมนทกเวลา มนถงใสสะอาด พระสงฆนายกองคท๖ ทานกวามนไมใช ทานไมไดพดกบใครวามนไมใช ทานกเลยไปดแลวกใหเขาเขยนใหม เมอมนไมม ตนโพธ ไมมกระจกเงา ขฝนมนจะลงจบทตรงไหน เพราะมนวางทงนน

แหละ มนวาง มนวางหมด

หลวงพอเอยน วโนทโก

56

พอเสรจแลว พระสงฆนายกองคท ๕ ทจะมอบบาตร มอบจวรให ทานกรแลว ทานกไปเยยมตอนดกๆ ทานไปเยยมแลวกถามวา เปนยงไง ขาวสารนนไดทหรอยง “ไดท” นน กหมายถงวา จากขาวเปลอกกลายเปนขาวสาร จากขาวสารเปนขาวสก จากขาวสกเปนขาวทกนได ทานกถามวา เปนยงไง ขาวไดทหรอยง นไมใชถามภาษาคนนะ ถามภาษาธรรมะ ทนพระสงฆนายกองคท ๖ ทโงนนแหละ กเลยตอบทานวา ขาวไดทตงนานแลวขอรบ ขาวไดทตงนานแลว หมายความวา มนเขาทแลว อวชชากดบแลว สงขารกดบแลว วญญาณกดบแลว มนกดบ ดบ ดบกนไปแลว เพราะฉะนน ของเซน เรากอานได แตวาตองตใหแตก ถาตไมแตก ปญญาจะไมเกด เราตองตใหแตก พอตแตกแลวกคอ วางนนแหละ พอวางแลวเปนยงไง กสงบ

พระบางรปทานไมอยากยงยาก จะอยกบความสงบ อยางพระอญญาโกณฑญญะ ทานเปนพระทพรรษาแกทสดในพระพทธศาสนา ทนเมอทานนง นงขางหลงพระพทธเจา ทานกรองจากพระพทธเจาเปนรปทสอง ทนพระสารบตรมง พระโมคคลลามง สาวกเบองซายเบองขวาใครมากตองมากราบทานกอน ทานกชอบอยสงบๆ ดกวา ไมอยากอยใหเขาไหวอยางน เพระวาเขาเกรงใจททานมพรรษามาก ทานกเลยลาพระพทธเจาไปอยทสระบวในปาหมพานตโนน ฉนลกบว ดอกบว อะไรอยางนน ทานคงจะอยอยางนน นนคออะไร คอทานอยากจะอยกบความ

สงบ อยกบสงบ

ดบ วาง สงบ เยน

57

ทนอยางพระเซน คอพระโพธธรรม ททานไปอยในถ�าตง ๗ ป หนหนาเขาถ�าตง ๗ ป ทานกอยกบความสงบนนแหละ พอมพระองคหนงไปหาทาน ทานกนงสมาธ หนหนาเขาหาผนงถ�า พระองคนนไปถงกวา กระผมมาเพอทจะใหทานชวยท ทานกหนหนามาด ถามวาจะใหชวยอะไร พระองคนกบอกวา อยากใหทานท�าจตของผมใหสงบท พระโพธธรรม กบอกวา ถาอยางนนคณกเอาจตมาใหผมส พระองคนน กบอกวา มนไมม ทานกบอกวา ท�าแลว ท�าแลว กคอ มนสงบนนแหละ

เหนไหม เราไปศกษาทวา เรองดบ เรองวาง เรองสงบ นแหละไมใชเรองเลกนอยแลว เปนเรองทเราทกคนปรารถนา ทเรามาปฏบตน เราปรารถนาในจดนน คอจดแหงความสงบ เพราะฉะนน ใครอยในขนไหน ในตอนไหน กท�าไป คดแลวเรากไปใหถงจด คอความสงบ อยกบความสงบ กนกบความสงบ อาบกบความสงบ ถายกบความสงบ คดกบความสงบ ท�ากบความสงบ พดกบความสงบ สงบทงนน มนครอบคลมไปทงนน

เราดสวาในโลกน ทวาเสยงอกทกคกโครม กบทไมอกทกคกโครม เสยงทไมอกทกคกโครมนนมนมากกวา คอ เสยงแหงความสงบมนมากกวา เดกรองไห สกพกมนกหยด มนกสงบ คนหวเราะอยางน ดใจหวเราะ กหวเราะสก ๓ ชวโมงส เดยวกตาย มนกตองหยด หยดไปอยกบความสงบอก ดใจ ดใจจนกนขาวไมลงอยางน ถาดใจอยอยางนน

มนกตาย มนตองวงเขาไปหาความสงบวนยงค�า

หลวงพอเอยน วโนทโก

58

ทนเราปฏบตธรรม กเพอจะใหถงจดคอความสงบ เตสง วปสโม

สโข การเขาไปสงบ ระงบสงขารเหลานน เปนสข สงขารเหลานนคออะไร

กายสงขาร การกระท�าทางกาย วจสงขาร การพดทางวาจา มโนสงขาร

ความคดทางใจ การเขาไปสงบระงบสงขารเหลานน ไมใชไมพด ไมใช

ไมท�า ไมใชไมคด แตวาพดไป ท�าไป คดไปไมใชก ตวปญญามนจดการ

เองแหละ ตวปญญาตวญาณนน จดการเองหมด ไมมก มนกเลยพด ท�า

คด ดวยความสงบ เหนไหม ความสงบนควบคมโลก ควบคมสตวโลก

ควบคมมนษย ควบคมจกรวาล ควบคมดวงดาวตางๆ ในทกๆ จกรวาล

อยในความสงบหมด มแต เกด-ดบ-สงบ เกด-ดบกสงบ สงบทงนน

ไปดส ลองไปคดด คดเลนๆ ดกอนกได ตอนนกท�าไปตามล�าดบ

คอใหดบ ดบแลวกใหวาง วางแลวกสงบ สงบแลวมนถงจะเยน มนคอยๆ

เยนลง เยนลง เยนลง เยนจนถงทสด สงบแลวกเยน มนเยนเอง ไมตอง

ไปท�าอะไรมน

นคอเรองของความสงบ กาย วาจาสงบ จตสงบ อยางท ๓ กคอ

กเลสสงบ กเลสสงบกเพราะวชชาไปปราบ ไปปราบอวชชานนแหละ

อวชชาเปนหวหนามน พอไปปราบหวหนาของความโง อวชชาดบ อวชชา

ดบคอ กเลสสงบ

• กาย วาจาสงบ อาศยศล

• จตสงบ อาศยสมาธ

ดบ วาง สงบ เยน

59

• กเลสสงบ อาศยปญญา อนทสามเขาเรยก อปธสงบ

สงบน เขาเรยกวา วเวก กายวเวก จตตวเวก อปธวเวก กาย วาจา

สงบ อาศยศล จตสงบอาศยสมาธ กเลสสงบอาศยปญญา กปญญาทเรา

ปฏบตตามอรยมรรคมองค ๘ นนแหละ มนไปดบอวชชากท�าใหกเลส

สงบ ไมอยางนนมนไมสงบ มนจะไดอภญญา ไปดเทวดา ไปดเมองโนน

เมองน แยกจตไปด มนกยงไมสงบ มนตองท�าอาสวกขยญาณใหสนไป

อาสวกขยญาณ กคอท�าอาสวะ กคอ อวชชาใหสนไป

อาสวะอยางแรกเรยกวา กามาสวะ คอ อาสวะในกาม ขอท ๒

ภวาสวะ กคอภพตางๆ ภพมนษย ภพเทวดา ภพโลก ภพเปรต ภพ

อสรกาย ตวท ๓ เขาเรยกวา อวชชาสวะ อาสวะทงสามนใหมนดบ

พอมนดบ ตอไปมนกวาง ดบแลวกวาง วางแลวกสงบ สงบแลวกเยน

ดบ วาง สงบ เยน ดบ วาง สงบ เยน ดบ วาง สงบ เยน

คนทไดอภญญากยงเปนขาวเลนน�าอย โยมรไหมวา ขาวเลนน�า

เปนยงไง เวลาเราท�านา ถามนมน�ามาก ขาวมนกไมยอมออกรวงสกท

มนเลนน�าอยอยางนน ตองเปดน�าออกไป พอเปดมนกตกใจ รบตงทอง

รบออกรวงขนมาเลย นตองท�าใหมนตกใจ ตองเลนอยางนน ทนผทได

อภญญากมวเลนอย ไปรจตของคนนน ไปรจตของคนน ไปรจตของตว

เองวาเปนตวก ไปรนรก ไปรสวรรค ไปรอะไร มวเลนน�าอย ไมสามารถ

ทจะท�าอวชชาสวะใหสนไป เพราะการท�าอาสวะใหสนไปตองอาศย

หลวงพอเอยน วโนทโก

60

อรยมรรคมองค ๘ อยางเขมแขง นใครจะเอาอภญญากได แตวาเปน

ขาวเลนน�าอยอยางนน ไมรอกกชาต แตวาไดกชาง ไมไดกชาง ใหมน

หมดทกขชาตนกแลวกน ใหมนจบไป อยางนกจะสบาย

นคอสโลแกน อยางทบอกใหฟง ดบ วาง สงบ เยน ของทาน

อาจารยพทธทาสก สะอาด สวาง สงบ กไปอยทสงบ อนนไปททงสงบ

ทงเยน เอาสงบเยนเปนตวเดยวกนกได คอยๆ เยนเองแหละ ถาสงบ

แลวมนกเยนมนเองแหละ

เปนอนวา ปฏบตกนไมหมด ทฟงกนเยอะแยะไปหมดน ตอง

ไปปฏบต อยางไรกตองปฏบต ใครอยในขนไหนกปฏบตขนนนแหละ

ปฏบตกนไป ไปดกเลส ไปดจตกน วายงไงๆ กรมน ทนกตองเพมความ

รดวยการปฏบตตามอรยมรรคมองค ๘ ตามระดบ

เวลาในการบรรยายกพอทจะสมควรแลว ขอยตการบรรยายใน

ภาคค�าของวนท ๑๓ เอาไวแตเพยงเทาน

ดบ วาง สงบ เยน

61

เจรญพรญาตโยมทกทาน

ตนเชาขนมา ไมวาจะอยทบาน หรอมาปฏบตทวด พอตน กใหนง

สมาธทนท ก�าหนดสงทเราปฏบตอย ไมตองเขาหองน�า ถาไมปวดจรงๆ

นงเลย เพราะวาเราไดพกผอนเตมทแลว สมองมนกคลายเครยด เราก

ใหสมองท�างานเลย จบองคภาวนาทนท

เรองทงหมด กคอ เรองของอรยมรรคมองคแปด เรองของอรยสจ ๔

เรองของขนธ ๕ เรองของปฏจจสมปบาท เราจะตองจ�า อรยมรรคม

องคแปด ตองจ�า สวดบอยๆ เรองอรยสจ ๔ จ�าไมยาก คอ ทกข สมทย

นโรธ มรรค สวนขนธ ๕ กคอ รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ

ตวท ๔ ของปฏจจสมปบาท คอ เรองของขนธ ๕ เรองปฏจจสมปบาท

กคอเรองทงหมดของตวเรองทงหมดน มนจะเกยวของกน เราจะขาด

เรองหนงเรองใดไมได ใหจ�าวาอรยมรรคมองคแปด

มรรคในแงมมตางๆ

• ขอ ๑ และขอ ๒ เปนขอของปญญา สมมาทฏฐ ความเหนอน

ถกตอง สมมาสงกปโป คอ ความด�ารอนถกตอง

• สมมาวาจา สมมากมมนโต การท�าการงานชอบ สมมาอาชโว

การเลยงชพชอบ ชอบกคอถกตอง ๓ ขอนเปนศล จ�าใหแมน

และ

• สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ ความเพยรถกตอง มสต

ถกตอง มสมาธถกตอง อนนเปนสมาธ

ในเมอสวนท ๑ คอ สมมาทฏฐ และสมมาสงกปโป ความเหน

อนถกตอง และความด�ารอนถกตองยงไมสมบรณ เรากตองเพม ศล

ไมสมบรณ กตองดแลศล สมาธไมสมบรณ กตองสมมาวายามะ

ความเพยรในการระวง ความเพยรในการละ ความเพยรในการสราง

ความเพยรในการรกษา ตองใหครบ แตเมอมนยงไมครบ

• ใหเราระวง ตา ห จมก ลน กาย ใจ นสวนทหนง คอ ระวง

• ระวงแลวยงเกดขน กขอทสอง พยายามทจะละมนใหได คอ

ละสงทมนไมด ทเปนอกศลออกไปเสย ละในทางตา ห จมก

ลน กาย ใจ แตละตองละทใจ ใจเขาไปยนดยนราย กตองละ

มน รแลวตองละ

• ขอทสาม ตองตงใจในการท�ากศล หรอตงใจปฏบตใหดขน • ขอทส คอ รกษาสงนนเอาไว

หลวงพอเอยน วโนทโก

64

มอย ๔ เพยร เพยรระวง เพยรละ เพยรสราง เพยรรกษา นคอ

สมมาวายาโม

ทนมนตองเสรมดวยสต ทเราเผลอกเพราะเราขาดสต ระวงตา

ไมยนด ไมยนราย แตมนกยงเผลอเขาไปยนดยนรายจนได เรากเพยรใน

การละ ตองเอาสมมาสต สมมาวายามะ สมมาสมาธมาเสรมกน เหมอน

กนทกๆ ตว ขอทเปนศล ขอทเปนสมาธ ขอไหนขาด ขอไหนเกนกตองร

เพอทจะไดเอาไปเสรมตวทหนงและสอง คอเสรมตวปญญา เพราะขอท

หนง ความเหนอนถกตอง เหนอรยสจส เหนขนธหา เหนปฏจจสมปบาท

ขอทสอง ความด�ารอนถกตอง ด�ารในการออกจากกาม ด�ารในการไมมง

ราย นตองใชปญญา ถามงรายในทางกาย วาจา ความคด แสดงวาเราขาด

สตแลว เมอขาดสตแลว กเอาสตมาเสรม ถามนขาดศล เชน ไปมงราย

ทางกาม เพราะมนไปยดในกาม มนกไปมงรายกน ฆากน เบยดเบยน

กน สวนมากทางวาจา ตองเอาศลมาเสรม เอาสมาธมาเสรม ใหมนเกด

ปญญาขนมา ตองมตวเสรมทงนน เพราะสมมาทฏฐ สมมาสงกปปะมน

ยงพรองอย ถายงพรอง มนกยงไมเตมไมบรบรณ

ขอทหนง สมมาทฏฐ เหนใหถกตอง คอเหนอรยสจส ซงเปนเรอง

ซบซอน ถาไมเหนอรยสจสกดบทกขไมได ตองเหนกอน จงตองขนตน

ดวยความเหนทถกตองกอน คอเหนอรยสจส คอ เหนทกข เหนเหตใน

ดบ วาง สงบ เยน

65

การเกดทกข เหนการดบทกข และเหนหนทางใหถงความดบทกข มน

เกยวกบเรองของความทกขทงนน พระพทธเจาพระองคตรสรแลว เวลา

ทเหลอของพระองค ๔๕ ป พระองคกใชในการสอน การอบรม ชแนะ

สรรพสตวทงหลาย เรองทพระองคชแนะกไมมเรองอนนอกจากเรอง

ของความทกข และความดบทกข มสองเรองเทาน

พอเราดอรยสจส คแรก กทกข กบสมทย คทสองคอ นโรธ กบ

อรยมรรค

• ทกข กไมรจะแปลวายงไงแลว ทกขมนกคอ ทกข ทนตว

อวชชาในปฏจจสมปบาท ตวขนตนนน คอตวเจาทกข เจาเกาะ

ของความทกข ทกขทกอยาง อวชชาน�าหนาทงนน

• เหตใหเกดทกข สมทย คอ ตวเหต เรามาดอะไรเปนเหต อะไร

เปนผล เหตใหเกดทกขนนแหละ คอ ตวเหตทท�าใหเกดอวชชา

ขนมา เหตใหเกดทกขทงหมดเปนตวเหต อวชชาเปนตวผล

ฉะนน เราจะเหนวา หนง ผล คอ ทกขเปนตวผล สมทย

เปนเหต นนเปนฝายทกข

• สวนฝายดบทกข คอ นโรธ ความดบทกข และ

• อรยมรรค ม สมมาทฏฐ ความเหนอนถกตอง สมมาสงกปโป

ความด�ารอนถกตอง สมมาวาจา วาจาอนถกตอง สมมา

กมมนโต การท�าการงานอนถกตอง สมมาอาชโว การเลยงชพอน

หลวงพอเอยน วโนทโก

66

ถกตอง สมมาวายาโม ความเพยรอนถกตอง สมมาสต มสต

อนถกตอง สมมาสมาธ มสมาธอนถกตอง

ในเรองสมมาวายาโม ความเพยรอนถกตอง แปลวา ความเพยร

ทไมถกตองกตองม จงตองมขอบงคบเอาไวขางหนา คอค�าวาสมมานน

แหละ บงคบไวทกๆ ขอ โจรกมความเพยร คนทคอรรปชนกมความเพยร

แตเปนความเพยรทไมถกตอง ทนความเพยรทไมถกตอง เชน การท�า

สมาธอยางเดยว ท�าใหเกดนน น โนน ขนมา หรอความเพยรทรมานกาย

นกเปนความเพยรทไมถกตอง ไมใชสมมาวายาโม เปนมจฉาวายาโม

โจรกมความเพยรขโมยสงตางๆ แตเปนมจฉา ทกอยางจงตองมสอง

เสมอ แลวจงมสมมาบงคบไว

ทฏฐ แปลวาความเหน สมมา แปลวาถกตอง ถาเปนมจฉา เปน

ความเหนอนไมถกตอง ตองใหเปนสมมาทฏฐ ความเหนอนถกตอง

ทนสมมาสงกปโป ความด�ารอนถกตอง ทเราด�ารไมถกตอง ก

เปนมจฉา เชน ทเราลมหลงอยในกามวตถ ในกามตณหา ด�ารในการ

เบยดเบยน มงรายในกนและกน ตอนนรฐบาลก�าลงจะยบสภา ยบแลว

คอใหธงเขยวเลย กกรออกมาหาเสยง คอ ใสสกน คนนกส�าทบ ดาวา

กน นคอความไมถกตอง สวนคนทถกตองมนกม ไหนๆ เรากก�าลงจะ

เลอกตงกนอยแลว คนทซอสยงอนนนไมถกตองอยแลว ซอเพราะอะไร

ซอเพราะความอยาก มนกเปนด�ารทไมถกตองแลว คดวาจะเอาเงนไป

ดบ วาง สงบ เยน

67

หวานทไหนบาง ตอนนกหวานไปพลางๆ กอน ท�ามาชวยน�าทวม มนม

อยแลว ทมแนวโนมวาไมไดท�าดวยความบรสทธใจ นนเปนความไม

ถกตอง เรยกวา มจฉาสงกปปะ หรอ ด�ารไมถกตอง

ทนสาดน�าใสกน คอ สาดวาจาใสความกน นเปนมจฉาวาจา

คนนดาคนนน คนนนดาคนโนน มนตองยกเรองนกการเมองจะไดเหน

กนชดๆ วา นคอขาดธรรมมะ ถามสมมา กจะพดจาเรยบรอย ไมซอเสยง

แตนถาไมซอกไมได ทกคนกตางซอกนทงนน พอซอแลวมนเปนการท�า

มาคาขาย เปนการประกอบธรกจอยางหนง ตองเอาทนคน จะเอาทไหน

กตองเอาของพวกเราอกนนแหละ นเปนมจฉาทฏฐ มจฉาสงกปปะ

มจฉาวาจา มจฉากมมนตะ ท�าอะไรทไมถกตอง มจฉาอาชโว เลยงชพ

ไมถกตอง มจฉาวายาโม ความเพยรทไมถกตอง มนกตองเพยรกนทง

นน การจะเอาตวเองเขาเปนผแทนได มนตองเพยร เพยร เพยร ฉะนน

ถาเปนความเพยรทถกตอง กเปนสมมาวายามะ ถาเปนความเพยรทไม

ถกตอง กเปนมจฉาวายามะ

ทนสต สมมาสต คอ สตทถกตอง มสตทงส คอ

• มสตเหนกายในกาย คอ เหนถกตอง เหนวากายน มน

เปอย มนเนา มนสกปรก ไมนาเขาไปยดถอ เพราะมนมการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลา กเลยไมยดถอ นเรยกวา มสต

เหนกายในกาย ถามสต เขากปลอยออก เพราะเหนกายนมน

หลวงพอเอยน วโนทโก

68

เนาเปอย สกปรก ทส�าคญคอมนไมเทยง

• มสตเหนเวทนาในเวทนา เวทนามนกเกดกบกาย กายเจบ กาย

ปวย หรอความสขตางๆ เวทนามนเกดทงทางกาย และทางใจ

เวทนาทเกดทางใจ คอ เวทนามนเกดทางตา ห จมก ลน กาย

กอน พอเกดแลว ทหลงมนกเกดทางใจ สขเวทนา ทกขเวทนา

อทกขมสขเวทนา เปนอวชชา กเรยกเวทนาทงนน

• มสตเหนจตในจต และ

• มสตเหนธรรมในธรรม

ในเรองเวทนา เวทนาเกดไดอยางยอๆ ๒ ทาง แตโดยละเอยด

เกดได ๖ ทาง มนเกดทางตา มนเกดทางห มนเกดทางจมก มนเกดทาง

ลน มนเกดทางกาย มนเกดทางใจ สตตองทน เหนเวทนาในเวทนาวา

มนไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เกดสขขนมา สตกรทนวาเปนเวทนา

เหมอนกน ทนมนจะทนหรอไม ความพอใจทางตา ห จมก ลน กาย น

แหละ เรยกสขเวทนา ไปดวาเราหลงมนมากปแลว ไปหลงวาอนนแหละ

เปนของด แตตามทจรง นแหละคอตวด ท�าใหเราหลง เพราะสขเวทนา

มนกเกดดบ มนหามตวตนไม ถามนมตวตนมนกไมตองดบส แลวท�าไม

มนตองดบละ ท�าไมตองเกดตองดบ นใหรวาเปนสขเวทนา ทเราลมหลง

มนเพราะขาดสต

อกอยางคอ ทกขเวทนา เหนแลวมนไมชอบใจ ไมพอใจ เหนแลว

ดบ วาง สงบ เยน

69

มนไมพอใจ ไดยน ไดกลน ลมรส สมผสแลวมนกไมพอใจ ไมพอใจอย

ทางตา ทางห ทางจมก ทางลน ทางกาย พรากมาแลว ผานมาแลว แต

ความพอใจนนมนยงเกดอก กเกดทกขเวทนาทางใจขนมา สขเวทนาก

เหมอนกน ผานมาแลวมนกมาเกดทางใจอก เวทนาเกดได ๒ ทาง สข

เวทนาตวหนง ทกขเวทนาตวหนง สขเวทนาจ�างายๆ วามนดงเขามาหา

ตว มนชอบมนกเลยดงเขามา ปใหมทเราไปเทยวสนกกน มนกดงเขามา

หาตวทงนน สวนทกขเวทนา มนไมตองการ มนผลกออกไป ใหไปไกล

ตว เกดทกขเวทนา สวนอทกขมสขเวทนา มนยงอานไมออก ยงแยกไม

ออก มนเปนอวชชา ยงปนเปกนอย เปนทกขเวทนา

ทนเราปฏบตปฏจจสมปบาท

• หนง ตวอวชชา คอตวโง

• สองคอตวสงขาร เมอเกดตวโงขนแลว สงขารมนกโง คดมน

กโง ท�ามนกโง พดมนกโง เพราะเปนกน�าหนาหมด

• ตวทสาม วญญาณ คอ ตวร ถาตวรมนโง คอ จตมนโง มน

กคดโง ท�าโง พอมาถงตวร มนกรโงอกนนแหละ คอ รในรป

เสยง ฯลฯ กเปนกรหมด

• พอมาตวทส นามรป คอ ตวกาย กบจต พอแยกออกไปเปน

รป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ มนกเปนของกหมด คอ

มนกบรรจดวยความโงหมด รปรางกายกเปนก เวทนากเปนก

หลวงพอเอยน วโนทโก

70

สญญา สงขาร วญญาณ กเปนกหมด มนจะมแตความยดมน

ถอมน กออกนอกหนา

• พอถงตวทหา สฬายตนะ สฬ แปลวา หก คอ อายตนะทงหก

สฬายตนะกแยกออกมาจากนามรป มาจากกาย คอ ตา ห จมก

ลน กาย ใจ มนกเปนกไปหมดอกนนแหละ คอ ตวทกข เปน

ของกอก เพราะมนก�าชบมาแลวตงแตตวอวชชาตวตน

• เมอสฬายตนะเปนก ตวทหก ผสสะ คอ การกระทบ การ

กระทบทางตา เรยกวาผสสะทางตา การกระทบทางห กผสสะ

ทางห ผสสะทางจมก ผสสะทางลน ผสสะทางกาย ผสสะทางใจ

คอ การกระทบทางใจ ผสสะการกระทบกเปนก

• พอเกดผสสะ ตวทเจด กมเวทนา กคอตวทสองของสมมาสต

นนแหละ

ทนสมมาสตหมายถง มสตเหนถกตอง ถาเราเหนไมถกตองใน

เวทนากคอ พอเหนสขเวทนา เรากเขาไปชอบ ดงเขามาหาตว พอเหน

ทกขเวทนา เรากผลกออกไป พอเหนอทกขมสขเวทนา เรากยงงงอย

ไมรคอตวด�าๆ อะไร มนคอตวอวชชานนแหละ

เวทนามสามอยาง แตมนกเปนหนง คอ เวทนาทงสามนน

มนเกดแลวกดบ และกวางจากตวตน เราตองปฏบตจนเหนสายดบได

ไมเชนนน มนไมดบหรอก ถาเราไมดบทอวชชา หรอไมดบทตวผสสะ

ดบ วาง สงบ เยน

71

เรากดบทตวเวทนาน แตถาสตมาไมทน มนจะไปดบไดอยางไร สต

ตองมาทน พอสตทน ปญญาทน กมาดบทตวเวทนานน สขเวทนากไม

เขาไปลมหลง ทกขเวทนากไมเขาไปลมหลง เขาไปเกลยดมน อทกขม

สขเวทนากเหมอนกน เวทนาทง ๓ น เราไมตองการทงนน เพยงแตร

แลวปลอยวางไป

เมอเราไมตองการเวทนา ความอยากกเกดขนไมได ตวตณหา คอ

ความอยากนน มนเกดขนมาจากการทเราไมรจกตวเวทนา กามตณหา

มนกทรมาน มนอยาก เพราะเราไมรจกเทาทนมน อยางเรองของกาม

ท�าไมธรรมชาตจงสรางใหสตวทงหลายมการเสพกาม คอ ถาสตว

ทงหมดไมมการเสพกาม เผาพนธทงหมดมนกมขนมาไมได ธรรมชาต

เพยงแตท�าหนาทใหนดเดยว แลวเรากมาตอเอาเอง เราจงตองไมไป

ลมหลงมนมากเกนไปในเรองของกาม คอ ขอทสองของอรยมรรค

มองคแปด สมมาสงกปปะ มความด�ารในการออกจากกาม เหนไหม

เรองมนเกยวโยงกนทงนน

ฉะนน การปฏบตทพระพทธเจาทานตรสไววา กามะสขลลกาน-

โยค คอ การประกอบตนพวพนอยดวยความใครในกามทงหลายไมใช

หนทาง นไมใชทาง เพราะในสมยนนในอนเดยเขากแสวงหากนทงนนเลย

หาอะไร หาความสงบเยน คอ พระนพพาน มนกเกดลทธขนมา ลทธใน

การเสพกามอยางหนง หลวงพอไมเคยไปด แตเขาจะมโบสถใหญ และ

หลวงพอเอยน วโนทโก

72

กมวธเสพกามตางๆ เหมอนกบสตวเดรจฉาน เพราะเขาเขาใจวา พอเสพ

กามแลวมนกดบ แลวกเยนสนท เขากวานพพานอยตรงนน นคอนพพาน

ของคนสมยโนน แตพอเสรจแลว ความอยากในกามมนกเกดขนมาอก

พอเกดขนมาอกอยางน มนกไมใชนพพานแลว มนกเลยกระเถบขน

ตอไปจนถงเรองขององคฌาน ฌานทหนง วตก วจาร เขากวา นแหละ

นพพานแลว พออยไปกรวาไมใชอกแลว ฌานทหนง ฌานทสอง ฌานท

สาม ฌานทส มนกเลยท�าตอยอกนไปเรอย นนคอเรองของเวทนาทงนน

ทนเวทนาทเปนสข กดงเขามาหาตว เวทนาทเปนทกขกผลกออก

ไป เวทนาทไมสขไมทกขกเลยยงงงอย นคอเวทนาทงในสตปฏฐาน

ส และเวทนาในปฏจจสมปบาท ฉะนน ในปฏจจสมปบาท ใหเราดบท

เวทนา ถาดบทเวทนา ตณหาคอความอยากกเกดไมได คอ กามตณหา

ความอยากในเรองของกาม ภวตณหา ความอยากในความมความเปน

อยากเปนนนเปนน เปนรฐมนตรตางๆ วภวตณหา เมอมนไมสามารถท

จะกาวตอไปไดแลว ขอตายดกวา อยางน เรยกวาวภวตณหา เราจะไป

ดบทตณหากได ถาเรารตวทนทน จะดบทนกได นปฏจจสมปบาทครง

ทอน เรมจากนามรป

ในเรองของอรยมรรคมองคแปด เรองสมมาสตทพดยดยาวมา

ตงแตตน สมมาสต มสตเหนอนถกตอง มสตเหนกายในกาย กโยงใยกน

เอาสมมาสตมาขยายเปนสตปฏฐานส แลวกมสตควบคมตา ห จมก ลน

ดบ วาง สงบ เยน

73

กาย ใจ มนกใชสตหมด เปนวาทกอยางตองใชสต เหมอนเราท�าขนม ท�า

แกง ถาไมใสเกลอกไมได ถาเทยบแลว สตเหมอนเกลอ ตองเขาไปผสม

ทกสงทกอยาง ตองมสต

พอมสตเหนเวทนา ถาเหนสขเวทนา กอยาไปหลงมน เหนมน

ดบอกแลว พอเหนเกด เดยวมนกดบ เดยวมนกเกด เดยวมนกดบ

สขเวทนากเกดดบ ทกขเวทนากเกดดบ อทกขมสขเวทนากเกดดบ สาม

อยางนมนเปนอยางเดยวกน เพราะกรยาอาการมนกเหมอนกน นคอม

สมมาสต เหนเวทนาในเวทนาวา เวทนานไมใชสตว บคคล ตวตน เรา

เขา มสต ดงปญญามา แลวกสลดมนออกไปเสย

พดออกไปอก ถาเราเกดความเจบไขไดปวยขนมา ไมใชเราไป

นอนครางอย ท�าตาปรบๆ ไมใชอยางนน ตองภาวนาเขาไป ภาวนาใหสด

แรงเกดเลย ภาวนาเขาไป ไมใชก ไมใชก ความเจบความปวดนไมใชก

มนทกขเวทนา เกดทกขเวทนากไมใชก เหนมนเกด-ดบ มนไมใชกเพราะ

มนกไมมตวตน รางกายนกไมใชเรา เมอรางกายไมใชของเรา เวทนาเกด

ทไหนละ มนเกดทกาย กบเกดทจต เวทนานมนกไมใชเรา ดคนทนอน

เจบไขไดปวยอยเตมโรงพยาบาล จะมซกกคนทนอนภาวนาวา เวทนา

ไมใชก ไมใชก มแตภาวนาวา เวทนาของก ความเจบของก คอ ภาวนา

วา กเจบ กเจบ เหนไหมมนนอนกเจบกนทงนน เปนมะเรงหมอบอกขน

ทสามแลว กเปนกตาย กตาย ไมใชกเจบแลว นคอไมรจกเวทนา ถารจก

หลวงพอเอยน วโนทโก

74

กภาวนาไมใชก ไมใชก แขงกบมนเลย ตองภาวนาอยางนน เรยกวาเปนสมมาสตในขอทวา เหนเวทนาในเวทนา เอาไปใชไดนะ หลวงพอกใช เรากนอาหารกตองใชแลว เวทนาทเกดทางกาย ทางจต ทางตา ห ฯลฯ ตองใชทงนน ถามนพลาดสตแลวกจะเสยทาอวชชามน

ตอนนเราตองสะสม สะสมทงปญญา ทงความคม ความไว คอใหมสตทนในเหตการณทเกดขน มสมมาสต มสตเหนกายในกาย เหนเวทนาในเวทนา

สมมาสตขอสามก เหนจตในจต สตคอระลกได สวนจตมนกไมมตว ไมรจะไปท�ามนยงไง เราไปสมมตวาจตมนมตว ไปดวาตวมนหนาตาเปนยงไง เรากสมมตเอาเอง สมมตวาจตทประกอบดวยอวชชา คอ จตทยงไมรอรยสจ จตตวนนด�าเมอมเลย ไมมห ไมมตา นนคอจตทโง ทมนด�า ถาจตทฝกแลว จตตง ทนตง สขาวะหง จตทฝกแลวน�าสขมาให สขนกเปนสขเยน ไมใชสกไหม ไมใชสกเกรยม จตทฝกแลวขาว อนนเรากสมมตอกแหละ เพราะจตเองมนไมมตวตน จบตองไมได สกไมม ไมมเครองหมายอะไร การมสตเหนจตในจต คอ เหนวาจตนนมนเขาไปยนด เขาไปยนรายไหม ถายนดกเรยก เกดอภชฌา ถายนรายกเรยกโทมนส เอาออกทงสองอยาง ถอนความพอใจ และไมพอใจในโลกออกเสยได ความพอใจ-ไมพอใจทเกดในกายกถอนมนออกเสย ความพอใจไมพอใจทเกดในเวทนากถอนออกไปเสย ความพอใจไมพอใจทเกดทางจตกถอนออกไปเสย ตองถอนทงนน

ดบ วาง สงบ เยน

75

การถอนจตตองอาศยการภาวนา เมอเราภาวนาแลว มนกคอยๆ

ถอนออก คอ ถอนจตโงนนแหละออกไป พอตวจตโงมนออกไป เชน

เราเจบไขไดปวย ทนไมไหวแลว เรากภาวนา พอภาวนาถง จตมนจะ

ถอนออกจากกาย แลวไปยนดรางกายน มนถอนออกไปจากกาย จาก

เวทนา อนนยงพอเหน แตพอถอนจตออกจากจตคออะไร คอ ถอนจต

ทฉลาดออกจากจตโง ออกจากจตทยดมนถอมน พอมนวางจากตวก

ขนมา มนกไมตองเจบตองปวด แลวกไมตองเปนทกข นนคอถอนจต

ถอนจตฉลาดใหออกจากจตโง

ทนจตฉลาดกเขาไปยดถอไมได ถงบอกวาเราสมมตทงนนในเรอง

ของจต สมมตวาจตโงเปนสด�า จตฉลาดเปนสขาว จตฉลาดกไมใชกอก

นนแหละ คอเมอเราท�าถกตองตามกฎของธรรมชาต เรากไมเปนทกข มน

กพอแลวเทานน เราท�าถกตอง ปฏบตถกตองมนกไมเปนทกข นนคอการ

ถอนจตออกจากจตอกทหนง นอกจากถอนกายออกจากกาย ถอนเวทนา

ออกจากเวทนา ถอนธรรมออกจากธรรม คอเมอเราปฏบตแลวไดผลจาก

การปฏบต เรากไมตองไปยดถอในธรรมนนอก มนกมแตท�าไป ท�าไป

มคนถามหลวงพอวา สมมตวาพอปฏบตถงขนเปนพระอรหนต

แลว (สมมตนะ เดยวจะหาวาอาตมาอวดอางวาเปนพระอรหนต) ไม

ตองปฏบตใชไหม กเลยตอบเขาวา ไมใช อนนนคณเขาใจผด การปฏบต

ทมนเปนทงเนอทงตวของเขานน มนเปนการปฏบตหมดแลว ทงกาย

หลวงพอเอยน วโนทโก

76

ทงจตเปนการปฏบตจนชนเปนนสยของเขาแลว ฉะนน ปฏบตกเหมอน

ไมปฏบต ภาวนากเหมอนไมภาวนา เพราะมนชนจนเปนนสย เปนอยาง

นนแลว พอยกยางจะกาวเดนกภาวนาแลว พอกนจะถงพนกภาวนาแลว

ไมใชกนง ไมใชกนง พอไปก�าหนดลมหายใจ กไมใชกหายใจ จะหายใจเขา

ไมใชก หายใจออก ไมใชก มนชนอยางนนแลว พระอรหนตทานชน

แลว แตไมใชความเคยชนทเปนอวชชา เปนความเคยชนทเปนวชชา

นเรยกวาถอนจตออกจากจต ถอนธรรมออกจากธรรม ทกอยางมน

เปนธรรมหมดแลว กาย เวทนา จต ธรรม ทกสงทเหน ทไดยน ไดกลน

ลมรส ตา ห จมก ลน กาย ใจ ในโลกในจกรวาลน ทกอยางเปนธรรมหมด

ทกอยางทมการเกดขน มการตงอยชวครงชวคราว แลวกมการดบสลาย

ไป นนเปนธรรมทงนน สงไหนทเกดดบ สงนนเปนธรรม

นกวทยาศาสตรทเปนนกดาราศาสตรเขากดแตดาว ดาวนเกดเมอ

ไหร ประกอบดวยอะไรบาง ไกลจากโลกเทาไหร มสารอะไรบาง นนมน

ดบทกขไดไหม ถามองเขามาหาทตวเองน แลววากนมนบาดาวแลว แต

กลบไมรจกโลก ไมรจกจต โลกกอยตรงนแหละ โลกภายใน ตา ห จมก

ลน กาย ใจ โลกภายนอก คอ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณ

น ใหรจกโลกภายใน โลกภายนอก ใหเรารจกโลกวา โลกนมนเกดดบ ท

เรารจกโลกภายนอกกเพราะตามนเหนรป ตาเปนโลกภายใน สวนวตถ

ตางๆ ทเราเหนเปนโลกภายนอก โลกภายในมนกเกดดบ วางจากตว

ดบ วาง สงบ เยน

77

ตน โลกภายนอกกเกดดบ วางจากตวตน ทนเราไปพสจนดวงดาวกด

ดวงอาทตยกด โลกกด ดาวตางๆ กด ในทองฟามนเตมไปดวยดวงดาว

ดาวทมนเกดๆ ดบๆ อยอยางนแหละ ดวงนดบไป ดวงโนนเกดขน มน

อยอยางนน มาดดกวาวาชวตของเราไมถงรอยป ถาเราศกษาดาวดวงน

หนงป ไมถงรอยป ชวตนตายแลว แลวมนกไมจบ เกดใหมมาดดาวอก

มนกเปนอยางนนอก

ทนการดดาวมนได ไมใชจะไปปฏวตการดดาว ดกไดแตควรไปด

การเกดดบของดวงดาว ทจรงเรากคอดาวดวงหนงเหมอนกน ดาวมนม

ภายนอกภายใน ดวงดาวคอจตทอยภายใน คอ ความรสก ตวรจรง รไม

จรงนนแหละ ดาวดวงนมนกเกดดบ มนกเหมอนๆ กนกบดาวภายนอก

นนแหละ แตดาวภายนอกมนมแตรป ดาวดวงนมนมอะไรพสดารกวา

ดาวดวงอนๆ เสยอก ถาเราศกษาอยางนมนกไดผล อยางนกวทยา-

ศาสตรไอนสไตนทคดเรองระเบดปรมาณ เขาเปนชาวพทธ แตเขาไม

สามารถพดไดวาเขาเปนชาวพทธ เขาศกษาเรองศาสนาพทธ เรองของ

พระพทธเจา เรองธรรมะ เขาพสจน เขากเลยหนกลบเขามาทางน เขา

บอกวาศาสนาพทธเปนศาสนาของจกรวาล ทนเราคนคนหนงกเทากบ

จกรวาลหนง ทนถาเขาขาดสตไปพดวาเขานบถอศาสนาพทธ ศาสนาพทธ

เปนเลศในจกรวาลน พวกศาสนาอนคงมาจบเขาแขวนคอเลย เขากเลย

เลยง เลยงเปนศาสนาของจกรวาล และมนกเปนอยางนนจรงๆ เราคน

หลวงพอเอยน วโนทโก

78

หนงเทากบจกรวาลหนง หรอเมดกรวดเมดทรายหนง กเทากบจกรวาล

หนง ทกอยางเปนจกรวาลหนงทงหมด มนโยงใยกนทงนน ทกจกรวาล

มนจะโยงใยกนหมด

เราตองศกษาจกรวาลนแหละ มนมทงกาย มทงจต มอะไรหลายๆ

อยาง ศกษาใหรตามความเปนจรง วทยาศาสตรรบรอง เปนพนฐานของ

การรบพระพทธศาสนา วทยาศาสตรยงเจรญกาวหนาไปเทาไหร ไมตอง

กลววาพทธศาสนาจะลมละลาย เพราะพทธศาสนาอยเหนอวทยาศาสตร

วทยาศาสตรเปนพนฐานรองรบพทธศาสนาเอาไว ยงพสจนเทาไหร

กเปนความจรงขนมาเทานน

ส�าหรบพวกเราทกคนทมาปฏบตธรรมน สนใจในการปฏบต

กเทากบเราเปนนกวทยาศาสตร หองทดลองอยทไหน ทดลองอะไร เรา

ควรทดลองวา กายทมนไมเทยงเปนยงไง พอทดลองเอาอะไรมาพสจน

เรากมเครองมอ คอ อรยมรรคมองคแปดนนแหละเปนเครองมอหนง

การทจะพสจนในเรอง กาย วาจา จต หองแลบมนกอยตรงน เครองมอ

ของเรากอยตรงน สงทจะพสจนกอยตรงน มนกอยตรงนหมดแลว ฉะนน

อยาลมวาเราทเปนนกปฏบตกเปนนกวทยาศาสตร แขนงไหนเหรอ

แขนงทจะดบทกข ถาจะดบทกข เรากตองรสวาทกขมนอยตรงไหน

มาพสจนวาความเกดเปนทกข ความแกเปนทกข ความเจบเปนทกข

ความตายเปนทกข

ดบ วาง สงบ เยน

79

เกด อะไรเกด เกดจากทองแม ไมใชหรอก มนนานเกนไป มน

เกดครงเดยว แตนท�าไมมนทกขมาราธอนละ มนไมใชแลว คดคน

กนมาเรอยๆ กเกดนกวทยาศาสตรอยางพระพทธเจาขนมา กเลยรวา

ความทกขคอสงทเกดขนมา ไมใชเกดจากทองแม เกดจากทองแมนน

เปนการเกดภาษาคน แตเกดทวาน คอเกดจากความรสกเปนตวกขนมา

เหนไหมนนกวทยาศาสตร พระพทธเจาทานพสจนออกมาแลววา

ชาตปทกขา ความเกดเปนทกข พอเกดตวกทหนง มนกทกขทหนง โกรธ

ทหนง กทกขทหนง มนโลภทหนง กทกขทหนง ยดมนถอมนทหนง

มนกเปนทกขทหนง นความเกดกเปนทกข คอ ชาตปทกขา ทานพสจน

แลวอยางน

ทกคนมหองแลบสวนตวกนทงนน แตท�าไมเอาเครองมอไปใช

ในเรองดดาว ดจกรวาลอนมไหม จกรวาลนมขอบเขตเทาไหร จกรวาล

นมนก�าลงขยายอยไหม ดวงอาทตยมกดวง ฯลฯ ไปศกษาใหมนรกหว

ท�าไม มนไรผล มนดบทกขไมได ถามนดบทกขไมได สลดทงมนไป มา

ดทตรงนกอน เพราะทกคนมนตงตนทตรงน เหมอนเวลาขนตนไม ไป

ขนทปลายมนจะไดอยางไร มนตองขนไปจากโคน

ถาเราเปนนกวทยาศาสตรกตองศกษา ตนไมกคอคนคนหนง

ตนไมนรากมนเปนยงไง ใบ ดอก ผล มนเปนยงไง การสบทอดมนเปน

ยงไง กายมนเปนยงไง ความรสกมนเปนยงไง ความสขมนเปนยงไง

หลวงพอเอยน วโนทโก

80

อยเหนอทกขเหนอสขมนเปนยงไง ฯลฯ กศกษาไปส ศกษาอยางนไม

เกนเลยไป เราตองร วนหนงเราตองเหยยบกายน เหยยบจตน อยเหนอ

กาย เหนอจต เหนอเวทนา อยเหนอธรรมชาต ทจรงกเปนธรรมชาตนน

แหละ ภาษาธรรมะเรยก โลกตรธรรม อยเหนอโลก เหนอจกรวาล ทกๆ

จกรวาล เหนไหมจตมนขนาดไหน

ทเราศกษากนน มนตองพสจนวาทเราภาวนาอยน มนดบไดไหม

ทวาไมใชก อะไรไมใชก กายมนไมใชก ท�าไมไมใชก กทนงอยนมนกอยน

แลวกมนเปลยนไหมละ ดไป พสจนไปส กเปลยนหรอไมเปลยน พสจน

อยางไร ไปดคนตายเปนยงไง ดคนแกเปนยงไง เนอเหยว หนงยน ดคน

เจบเปนยงไง ดไป เอามาพสจนมาทาบเขากบตว ทอยในหองแลบนแหละ

รางกายนมนกเปลยน นเรยกวาเราพสจนเรองอนจจง ทกขง อนตตา

ถาเราไมพสจน มนกยดมนถอมนอยอยางนนแหละ เกดมาก

ก เปนหนมสาวกก แกกก เจบกก ตายกก ทกขกก สขกก กทงนนเลย

ไมเคยพสจนเลย ทนถาเราเกดมาพบพระพทธศาสนาแลว พทธศาสนา

ชทางใหเราปฏบตแลวเกดสตปญญาขนมา เรากพสจนเอา แกมนอยางน

หนมสาวมนอยางน ความแกกมาจากความหนมสาว ความหนมสาวกมา

จากความเปนเดก ทกอยางมนอยทความรสกวากทงนน พอมนเกดขน

มา กชาตปทกขาแลว ละเอยดถงขนาดนน ไมใชเกดมาครงหนง ๗๐ ป

๑๐๐ ปอยางนน ขอใหสลดทงไปเลย พอกทหนง มนทกขทหนง เหนใน

ดบ วาง สงบ เยน

81

ปจจบนเลย ไมตองไปเหนในชาตหนา หรอถาเหนในชาตหนา กใหชาต

หนามนใกลๆ หนอย นคอชาตปทกขา

พอไปชะราปทกขากไมไหวแลว กมนแก เดนขนมาบนเขานกไม

ไหวแลว เวลาเราเดนขนมากทดสอบวาเราแกรยง ถากยงหนมกวงขน

มาเลยส บางคนเหนแลวกรสกขนไมไหว เพราะรสกวากแก ไปยดถอ

ในความแก ถาเปนคนทใจถง เปนนกปฏบตธรรม กวากไมแก พยายาม

ขนจนถงเพราะจะมาคย มาฟงธรรมะ เขาสลดทงกไวทเชงเขาแลว เขา

ไมไดหามวาถาเหนอยแลวพกไมได ถาเดนมาแลวเหนอยกพกซะ หรอ

คณจะหายใจในป เดนพลาง พกพลาง ไมนงกได เดนมาชาๆ สบายๆ

อยาเดนมากบก ถาเดนมากบกมนเหนอย ถาเดนมากบไมใชก มนไม

เหนอย พกมาในตวได

“ก” นแหละส�าคญจรงๆ เพราะเปนตวอวชชา ชาตปทกขา กเกด

แลว พอกเกดแลว กทกขแลว ชะราปทกขา กแกแลว กผมหงอกขนแลว

กแยแลว พดแลววานกรองทเขาไปท�าหนา ท�าตา ท�าจมก ท�าคอ ทกสง

ทกอยางเปนรอยครง พอรองเพลงแลวไปกอดหนมๆ เหนแขนตวเองก

วามนเหยวยน ทนไมได กเลยไปผาตดแขนอก เพราะมนแขนก มนก

ทงนนเลย พอเขาไปยดถอ มนกเปนทกข เขาไปยดถอตา มนกเปนทกข

ไปยดถอนว มนกเปนทกข ฯลฯ ชาตปทกขาทงนนแหละ

พอเกดชราขนมา กชะราปทกขาอก กอก เรากดส หมาแมวมนก

หลวงพอเอยน วโนทโก

82

แกเหมอนกน ท�าไมมนไมเปนทกขเลา หมามสามขา ขาหนงงอยเดนไม

ได มนกลากขาไป มนไมเหนชาตปทกขาเลย แตเราท�าไมชาตปทกขาทง

ทมแขนมขาดๆ หมา ๓ ขามนไมชาตปทกขาเลย มน ๓ ขากลากไปๆ ไม

ไดภาวนาวาก วาไมใชกเลย เพราะมนเปนสญชาตญาณของสตว มนเปน

อยางนน แตเราดแลวกวา นาอายมนเหลอเกน ฉะนน สลดทงชาตปทกขา

ออกไปเสย แลวชะราปทกขากไมใชกส ความแกมนเปนเพราะอวยวะ

ทกอยางมนเสอมไป พอเหนมนเสอมไปกไมใชก ไมใชกไปเรอยๆ แลว

มนจะมาเกงกวาเราไดยงไง เพราะเราพสจนแลววามนไมใชก ชะราปทกขา

มนดบวาง มนกไมใชก

มะระณมปทกขง โนน กท�าไวใหมงแลว หบศพ ท�าไวเรยบรอย

แลว ถามงจะตายกไปนอนตายทตรงนน ทนเรายงไมตาย ยงเปนอย

พอคดถงความตาย มนเปนทกขขนมาทกท ไปทกขมนท�าไม ตายกตาย

มนกตองตายสกวนอยแลว แตวาชวตนตองใหคม เกดมาแลวเปนคน

ตองยกระดบจตใหเปนมนษยแลวมาปฏบตธรรม ตองใชใหคม ตวเอง

ใชค มแลว กตองชวยเหลอผอนอกใหมนคมกน มะระณมปทกขง

ไมตายเปลาแลวคนนน

ถาคดถงความตายแลวเปนทกข วนหนงถาคด ๑๐๐ ครง กทกข

ทง ๑๐๐ ครงเหรอ คดถงความตายแบบตายกคอตาย ไมเปนไร ไมใช

ตายของก คอในตาย ในแก ในเจบนนแหละมนมเกด มนซอนเอาไว

ดบ วาง สงบ เยน

83

คอ เกดความรสก เปนชาตปทกขา ความรสกวากเกดขน พอความรสก

วากเกดขนกเปนทกข พอความรสกวาแก วาหนม วาสาว กความรสก

ตวเดยวกนนนแหละ พอไปรสกในความแก กเปนกแก รสกในเจบ ก

เปนกเจบ มนซอนอยทงนน ตองตความรสกนใหแตกสลายไปเลยวา

ความรสกนไมใชก ความรสกนไมใชก หนมสาวกด เดกกด เจบกด เสอม

ไปกด ไมใชก พอไมใชก ชาตปทกขามนกเกดไมได ชาตปทกขามนไป

ซอนตวอยทงนนเลย พอซอนตวแลว กคอยๆ ไปเกดความยดถอ ไปม

อปาทานในนน คอ ความยดมนถอมน

นคอทงหมด ถาเราปฏบตไดทตรงน มนกไดทงหมด ไมตองเปน

ทกข มนขนอยกบเราวาจะจบเขาทตรงไหน มนขนอยกบเรา ตรงไหนกได

ทพดมาในอรยมรรคมองคแปด นแคสมมาสต

ตอไปสมมาสมาธ กคอสมาธนนแหละ เรองอรยมรรคมองคแปด

ยงไมจบ ตองเคลยรกนอยอยางน เรองนส�าคญ เรองอรยสจสกส�าคญ

เรองปฏจจสมปบาทคอวงจรแหงความทกขและความดบทกขกส�าคญ

ส�าคญทงนน แตละเรองมนโยงใยกน เราจะแยกมนออกจากกนไมได

เราปฏบตเรองหนง กเทากบเรองทงหมด เราปฏบตสมมาทฏฐ คอ เหน

อรยสจส เหนขนธหา เหนปฏจจสมปบาท กไมเขาไปยดมนถอมน ก

เทากบเหนทงหมดในทกเรอง ถาเราปฏบตไมเหนสมมาทฏฐ มนกไม

เหนทงหมด กเลยตองจาระไนกนอยางน

หลวงพอเอยน วโนทโก

84

ตอนนเวลากสวางพอสมควรแลว ขอความสขความเจรญในธรรม

จงมแกญาตโยมทงหลายทกๆ ทาน เทอญ

ดบ วาง สงบ เยน

85

อรยสจ-กบ ปฏจจสมปบาท

เจรญพรญาตโยมทกทาน

การฟงธรรมในคนน จะกลาวในเรองอรยสจส พรอมกบปฏจจ-

สมปบาททเราสวดกนเมอคร เมอกอนตอนทหลวงพออยสวนโมกข

พระเดชพระคณทานพทธทาสจะบรรยายในวนเสารเรองปฏจจสมปบาท

นแหละ มพระ ๕ รปรวมทงอาตมาจะตองมานงทหนาธรรมาสน และ

สวดปฏจจสมปบาทกอนททานจะบรรยายธรรม แตถงสวด ถาเราไมจ�า

ไมเขาใจ หรอไมปฏบต เรากไมสามารถจะรได

เรองนเปนเรองทลกซง อาตมารสกจะใชเวลามา ๓ ปแลวใน

การบรรยายเรองน และฝกใฝสนใจทบทวนจนท�าใหเกดนมตขนมา

วา อาตมาขนมานงบนเตยง ขางหลงมไมขนเปนเสา ๒ เสา มไมพาด

ตรงกลางเหมอนราวตากผา แตไมมการตากผา มเนอชาง ๑๒ รวยาว

ประมาณ ๑ วาพาดบนไมนน คงท�าสกแลว ทนอาตมากเดนมาคกเขา

ทเตยง เตยงนหนไปทางทศตะวนออก แตเสานนอยทางทศตะวนตก

ทมเนอชางอย ๑๒ รวนนแหละ อาตมากขนมาทเตยง แลวกคลาน

ในใจคดวาเราก�าลงเขาหาพระพทธเจา แลวเนอชางนไมใชชางในปา เปน

เนอของพระพทธเจา เพราะมในสมยหนงพระพทธเจาเกดเปนพญาชาง

ตวประเสรฐ เมออาตมาขนมาทเตยง แลวกคลานมา ทางซายมอกม

เดกคนหนงประมาณ ๕-๖ ขวบ เขากจบเนอชางทยงแขวนนนประเคน

อาตมา หลวงพอกเขามาจนเกอบชด แลวกฉนเนอชางนน ฉนไมกค�า

ไมไดรสกวาอรอยหรอไมอรอย แตมความรสกวาเนอชางนเปนเนอของ

พระพทธเจา พอเสรจแลว ถอยหลงลงจากเตยง ยงหนไปทางทศตะวนตก

ทนทางซายมอเปนมหาสมทร คอมหาสมทรอนเดย น�าสคราม อาตมา

กลงไปในมหาสมทร น�ากแคครงแขง ลงไป ลงไป น�าแคครงแขงเอง

แลวทพนกเปนทรายนมๆ เดนไปมแหลมยนเปนทราย เดนลงไปๆ มน

กลกเทากน กเดนออมไป แลวไปขนทแหลม พอขนไปแลวกเดนเขามา

หาฝง ทฝงนนกมบาน เปนหมบาน แตบานนนวางหมดเลย ไมมใครอย

เลย เอะ! ชอบกล บานทกหลงไมวาประต หนาตาง ฝาผนง ทาสขาวหมด

ทนฝนเอง นมตเอง กตองแกเอง การทไปฉนเนอชางกคอเรอง

ปฏจจสมปบาท เรองปฏจจสมปบาทนลกซง เหมอนทพระพทธโฆษา-

จารยในประเทศลงกาทานกลาวไววา เรองปฏจจสมปบาทเปนเรองทลก

ซงเหมอนกบมหาสมทร ไมสามารถจะหยงลงไปได แตถงอยางไร จะ

หลวงพอเอยน วโนทโก

88

ถงพนหรอไมถงพน ทานกจะหยอนเทาลงไปในน�า แลวกแกวงด ทานพดอยางนน อาตมาคดอยอยางนนแหละตอนทลงไปในมหาสมทร ทนพอลงไปในมหาสมทร ก อาว! นหรอ ทพระพทธโฆษาจารย บอกวาลกนก ท�าไมพอเราลงไป มนแคครงแขงเอง แคนนเอง และกเปนทรายนมๆ สวนบานสขาวคอ บานไมมคน เปนบานทวางจากคน กคอวางจากตว จากตน จากเรา จากเขานนแหละ

ทนเรามาดเรองของปฏจจสมปบาท เรองนเราจะรได ตองปฏบต ตองศกษาตามอรยมรรคมองคแปดกอน สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมาวายาโม สมมาสต สมมาสมาธ มค�าแปลอยดวย ฉะนน ทานควรทจะสวดบอยๆ เรองอรยมรรคมองคแปด พอสวดไปกปฏบตไปทกวน สวดไปปฏบตไป สวดไปปฏบตไป แลวกคอยๆ เขาใจ

เมอคนพดแลวในเรองอรยมรรคมองคแปด ในขอหนงคอ สมมาทฏฐ มความเหนอนถกตอง คอ เหนอรยสจส เหนขนธหา เหนปฏจจ- สมปบาท การเหนนตองปฏบต ถาไมปฏบตกจะไมเหน ทนการทจะเหน ไมใชเหนดวยตาเนอ ตองเหนดวยตาปญญา เมอเราปฏบตแลวกจะเกดตาปญญาขนมา เกดดวงตา เกดปญญา เกดญาณ เกดวชชา เกดแสงสวาง ทนเมอใครปฏบตกจะเหนขอแรกคอเหนอรยสจสกอน จะไปเหนปฏจสมปบาททเดยวไมไดหรอก เพราะปฏจจสมปบาททงหมดกคอ

อรยสจส ตองเหนอรยสจสกอน

ดบ วาง สงบ เยน

89

อรยสจส

เรองอรยสจสกพดไปแลว มนกมอย ๒ ตอน ตอนหนงกคอฝาย

เกดทกข อกตอนหนงกคอฝายดบทกข ทงหมดกคอเรองของเหตผล

นนแหละ ฝายเกดกคอเกดทกข ฝายดบกคอดบทกข ปฏจจสมปบาท

กคอการขยายอรยสจสใหกวางออกไป กวางออกไป อรยสจสกมผล

แลวกมเหต มผล แลวกมเหต ทกขเปนผล สมทยเปนเหต นโรธเปนผล

อรยมรรคมองคแปดเปนเหต นนคอ ผล-เหต ผล-เหต

ทนมนยงยอเกนไป ทเราปฏบตอรยมรรคมองคแปด ทหลวงพอ

บอกวาขอท ๑ กบขอท ๒ สมมาทฏฐ ความเหนอนถกตอง สมมาสงกปโป

ความด�ารหรอความคดอนถกตอง ๒ ขอนเปนตวปญญา เมอเปนตว

ปญญา การทจะเหนกบอกแลววาไมใชเหนดวยตาเนอ ตองเหนดวยตา

ปญญา เมอเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด กจะท�าใหเกดจกขงอทะ

ปาท พระพทธเจาทานตรส จกษเกดขนแลวแกเรา นคอในธมมจกกปป-

วตตนสตร ใหทานไปสวด แลวทานจะรจะเหน

จกขงอทะปาท ดวงตาเกดขนแลวแกเรา ญาณงอทะปาท ญาณง คอ

ตวร ญาณงอทะปาท ญาณเกดขนแลวแกเรา ปญญาอทะปาท ปญญา

เกดขนแลวแกเรา วชชาอทะปาท วชชาเกดขนแลวแกเรา วชชากคอ

ตวปราบอวชชาใหสนไป อาโลโกอทะปาท แสงสวางเกดขนแลวแกเรา

ไมใชแสงสวางแหงดวงอาทตย หรอไฟฟา แตเปนแสงสวางแหงปญญา

หลวงพอเอยน วโนทโก

90

แหงวชชา ทสองออกไปขางหนา พอสองออกไปแลวกเหน นนแหละ

เกดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท

อาโลโกอทะปาท พอเกดขนแลว กตองใช นเปนปญญาแลว ปญญาท

ปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอเกดปญญาขนมาแลว สมมาทฏฐ

มความเหนอนถกตอง เหนอะไร เหนอรยสจส

พอเกดปญญาขนมาแลว กเทากบวาเกดจากตวอรยมรรค เกด

ปญญาขนมาแลว ปญญานนกสรปวาเปนนโรธ ปญญานนเปนนโรธ คอ

ไวส�าหรบท�าอะไร นโรธมไวส�าหรบดบ นโรธคอดบ ดบอะไร กคอดบ

อวชชานนแหละ อวชชาเปนตวทกข เหตใหเกดทกขคอสมทย นโรธท

เราไดผลมาจากการปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด เมอเกดนโรธขน

มาแลว นโรธนนกเอาไปดบทสมทย คอ เหตใหเกดทกข ไปดบทเหต

ใหเกดทกข ไอตวเหตทใหเกดทกขนแหละ มนปอนอาหารคอ ราคะ

โทสะ โมหะ ปอนใหอวชชา อวชชามนเลยไมตาย อยไดมาจนทกวนน

แหละ อวชชาตวนมนครอบง�ามนษยทวโลกเลย นอกจากพระอรยเจา

หรอผปฏบตธรรมทยงไมไดบวช แตจตใจภายในเขาสามารถดบได ดงนน

เมอเราไดนโรธมาแลว กตองดบทเหตใหเกดทกข เมอดบเหตใหเกด

ทกขแลว ทกขมนกตงอยไมได ตวทกขในทนกคอตวอวชชา อวชชา

คอตวทกข ราคะ โทสะ โมหะ คอตวเหตใหเกดทกข นโรธคอตวดบทกข

อรยมรรคคอตวทเราจะตองปฏบตใหจรงจง

ดบ วาง สงบ เยน

91

ทนหลวงพอพดแลวพดอก มนจ�าเปนทจะตองพด ทบอกวาไมใช

ก ไมใชกนนแหละ ใหภาวนากนวาไมใชก ปกตเราไมไดภาวนาค�าวากกน

หรอก แตมนเปนอยแลว ตากก หกก จมกกก ลน กาย ใจ กหมด แลว

กมของกหมด มนกเลยมแตก กบของก พอกทหนง อวชชาเกดทหนง

กทหนง อวชชาเกดทหนง มนกเลยใหญมโหฬารเทากบภเขา อวชชามน

ใหญโตจรงๆ พอใหญโตแลว มนครอบง�า มลกนองอยเปนแถว สงขาร

วญญาณ นามรป อายตนะ ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรา

มรณะ โสกะ ปะรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส เปนลกนองอยใตอ�านาจ

ของอวชชาหมด เรากเลยมความทกขกน แตละวนแตละคนกอยกนอยาง

นน มนกเลยมความทกขตลอดไป ทกขโดยรสกตวบาง ไมรสกตวบาง

เราไมรสกวามความทกข เพราะชนกบความทกข เวนแตจะมทกข

ทมนแรงขนมา เชน ทกขจากเกดแผนดนไหวจนเอาชวตไมรอด นนเปน

ทกขหนก หรอทกขคนทรกตายไป นนกทกข หรอทกขตวเองจะตายขน

มา มะเรงขนทสามแลว หมอบอกอยไดสามเดอน ยงทกขเขาไปใหญเลย

ทน เพราะมนกลวตาย ทกขกลวตายน มกนทกคน ถาไมปฏบตธรรมให

ถงขน จะมทกขกลวตาย ทกขกลวตายกยงไมพอ มนยงมทกขกลวเจบ

ทกขกลวแก ไมใชมนสความแก แตมนไปกลวความแก มนโงหรอวามน

ฉลาดน ไปทกขกลวแก ทนทกขกลวหนมกลวสาวมนกทกขเหมอนกน

แตเขาไมเรยกวาทกข เขาเรยกวาสขเวทนา คนหนมคนสาวถาใครทหลอ

หลวงพอเอยน วโนทโก

92

ทสวย เกดสขเวทนาหลงตวเอง นนกทกขเหมอนกน สขเวทนากเปนทกข

เหมอนทวามาโดยละเอยดแลวเมอคน

สขเวทนากคอทกข ทกขเวทนากคอทกข อทกขมสขเวทนากคอ

ทกข คอ ตวอวชชา ตวเจาของทกข อวชชาเปนเจาของทกขทกตว ทกขท

เกดเพราะอยใตอ�านาจของอวชชา ทนเรากเลยตองอาศยการปฏบตตาม

อรยมรรคมองคแปด ท�าใหเกดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญา

อทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท แลวเรากไดพลงปญญามา

เรยกวานโรธ คอ ผลของการปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

ปจจยใหเกดทกข – อธบายจากปฏจจสมปบาท

เมอกอน ตอนยงไมมนโรธ ทกขมนเกดอยางไร เหตใหเกดทกข

นนแหละ เหตใหเกดความโกรธ เหตใหเกดความโลภ เหตใหเกดความ

หลง เหตมนเกดยงไง มนเกดทางตา ห จมก ลน กาย ใจ มนเกดอย

ทกวนๆ แลวอวชชามนกไดอาหาร อวชชาเปนปจจยท�าใหเกดสงขาร

สงขารเปนปจจยท�าใหเกดวญญาณ วญญาณเปนปจจยท�าใหเกดนามรป

นามรปเปนปจจยท�าใหเกดสฬายตนะ สฬายตนะเปนปจจยท�าใหเกด

ผสสะ ผสสะเปนปจจยท�าใหเกดเวทนา เวทนาเปนปจจยท�าใหเกดตณหา

ตณหาเปนปจจยท�าใหเกดใหเกดอปาทาน อปาทานเปนปจจยท�าใหเกด

ภพ ภพเปนปจจยท�าใหเกดชาต ชาตเปนปจจยท�าใหเกดชรา มรณะ

ดบ วาง สงบ เยน

93

โสกะ ปะรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส นาเบอ ฟงแลวนาเบอ เพราะฟง

ไมถก มนเปนภาษาของชาวอนเดย แตเรากจะตองเอาภาษาตนฉบบเอา

ไว นนคอปจจยท�าใหเกดทกข เกดทกข เกดทยอยกนไปอยางนน คอตว

อวชชาเปนตนเหต

ทนถาเราปฏบตตามทางทพระพทธองคปฏบตมาแลว แลวกเปน

พระพทธเจา ทพระองคเปนพระพทธเจา พระองคกจะตองรเรองน และ

รโดยละเอยดดวย แตเราไมตองรละเอยดเกนไป เพยงแตสกดกนความ

ทกขใหมนผอมลง ผอมลงกใชได ความทกขเกด กเพราะเหตใหเกด

ทกข จะใหทกขดบ กตองดบทเหตมนกอน คอตวสมทย พอดบตวเหต

ใหเกดทกข อวชชามนกดบ ตวอวชชานนคอ การทเราเอาความรสก

มาเปนตวก เอาจตมาเปนตวก พอเอาจตมาเปนตวก จตนนกเลยถก

ครอบคลมดวยอวชชาทนท คอ ดวยอ�านาจของความโงทนท

อรยสจ – ปฏจจสมปบาท

เหตใหเกดอวชชานน คออะไร กเพราะมนไมรอรยสจส คอ

ทกข สมทย นโรธ มรรค นนแหละ เพราะมนไมรอรยสจสจงเรยกวา

จตอวชชา จตอวชชาแปลวา ทงมด และบอด เทากบทงหหนวก ทง

ตาบอด มนมาจากเหตคอ จตตวนนไมรอรยสจส เมอเราปฏบตตาม

อรยมรรคมองคแปด เรากไดผลเปนนโรธ นโรธคอตวปญญาสงสด

หลวงพอเอยน วโนทโก

94

แลวเรากเอาไปปราบ เอาไปแกตวสมทย ใหตวทเปนเหตมนรขนมา

วาอรยสจเปนอยางน อยางน เมอกอนมนโง พอท�าตวเหตใหมนฉลาด

ขนมา ความโงมนกหายไป เมอกอนตวนนมนน�าความมดมา ท�าใหจต

ทประกอบดวยอวชชามนมด เมอเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

เรากไดไมขดมาแลว หรอรแลววามสวตชอยตรงน เหมอนเราเขาไปใน

หองมดๆ เรากรแลวสวตชมนอยตรงน พอเปดมน ความมดกหาย มด

จะอยไดอยางไร หนหมด แตเราจะตองเรยนรมากอนวามสวตชไฟอย

ไฟฟาเขาท�ามาแลวอยางนนๆ ทนเรากเรยนร เหมอนปฏบตอรยมรรค

มองคแปดอยางนน พอเรยนรแลว พอเราเขาไปในหอง เรากเปดสวตช

พอเปด ความมดมนกหายไป นนคอตวอวชชาหายไป แตเขาไมเรยก

อวชชาหาย เขาเรยกอวชชาดบ

เมอกฝายเกด แลวกมฝายดบ คอ พออวชชาดบ สงขารดบ พอ

สงขารดบ วญญาณดบ วญญาณดบ นามรปดบ นามรปดบ สฬายตนะดบ

สฬายตนะดบ ผสสะดบ ผสสะดบ เวทนาดบ เวทนาดบ ตณหาดบ

ตณหาดบ อปาทานดบ อปาทานดบ ภพดบ ภพดบ ชาตดบ ชาตดบ

ชรา มรณะ โสกะ ปะรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาสดบ ดบเพราะ

อะไร ดบเพราะเรามของดนนแหละ คอ เราผลตอรยมรรคมองคแปด

ใหเขมแขงขนมา อรยมรรคมองคแปดมหนาทผลตปญญาออกมา ถา

ใครปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดกจะผลตปญญาออกมา เมอผลต

ดบ วาง สงบ เยน

95

ปญญาออกมาแลว คอ ผลตดวงตาขนมา ผลตญาณขนมา ผลตวชชา

ขนมา กในเรอง จกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชา

อทะปาท ทนกเอามาใสในคปรบ คอ ตวมดนนแหละ พอเอามาใสในตวมด

อนนมนไมมด มนมตวสวาง ปญญามนสวาง เรยกวา อาโลโกอทะปาท

คอความสวางแหงปญญาพรอมพลง

เหมอนทหลวงพอพดเมอคนวา นกวทยาศาสตรเหนกบกลองด

ดาว แตผปฏบตเหนกบกลองคอปญญา เหนวาดาวทกดวงเกด-ดบ เกด-

ดบ แตนกวทยาศาสตรตองสองกลองถงจะเหนได คนหนงเหนจากวตถ

คอกลอง คนหนงเหนจากญาณ คอ เหนจากปญญาภายใน

ทกอยางมแตเรองเกด-ดบ ไมมอะไร เกดในทน หมายถง เกด

ทกข เพราะวามนเกด คอ เกดตวก อวชชาคอเกดตวก เมอมนเกดตวก

ขนมา อวชชาเปนจตก และเมอเปนจตกขนมา การกระท�าทางกาย ทาง

วาจา ทางใจ เปนกหมด อะไรกเปนกหมด เปนกทกครง เปนทกขทกครง

ตวทกขตองดบมน ไมดบไมได ไมอยางนนกทนทรมานมนจนตาย

มนมแตความทกข ไดมากเปนทกข ดงายๆวา เราน เปนอยขนาดน เงนเดอน

๔-๕ หมน แสนสองแสนอยางน เปนยงไง เมอกอนทเรามเงนเพยงหมน

กวาบาทตอนเรมงาน หรอมเงน ๒ หมน ๓ หมน กอยได ทนพอมากขนมา

ความทกขกเพม เพมตามตวเงนอกแลว เพราะเขาไปยดถอ ทกขกเลย

หลวงพอเอยน วโนทโก

96

เพมขนตามตวเงน ทกขกเลยเพมขน เพมขน ฉะนน คนทมเงน ทอง

ทรพยสมบตมาก กยงเขาไปยดถอ กยงทกขมาก เพราะฉะนนพวกท

เปนมหาเศรษฐกเลยปฏบตธรรมไมได เพราะมนเปนหวง นงอยอยางน

ไมไดหรอก พวกมหาเศรษฐเวลาเขาเปนเงนเปนทองหมด หาลกเดยว

คดเรองไดลกเดยว เรองเสยไมม สรปวากทกขทงนน ทกขมนเกดเพราะ

จตมนโงนนแหละ พอจตโงจงเปนเหตใหเกดทกข และแลวกเกดเปน

ทกขขนมาทนท

พอถงสายดบ อวชชายะ เตววะ อะเสสะวราคะนโรธา สงขาระ

นโรโธ สงขาระนโรธา วญญาณะนโรโธ วญญาณะนโรธา .... มนกดบไป

ดบไป ดบไป ดบไป แตวาพระพทธเจาพระองคตรสเปนขนตอน เพราะ

จะดบทเดยว ปญญาของเรายงไมพอ แตถงยงไงเราจะตองเหนอรยสจส

เสยกอน ทกข สมทย นโรธ มรรค เหนแลวกเขาใจ เขาใจแลวกเหนแจง

เหนแจงแลวเอามาจบ จบตวไหน กจบมาจากตวขางลาง ชรา มรณะ โสกะ

ปะรเทวะ ทกขะ โทมนส อปายาส ความแกเปนทกข ความเจบเปนทกข

ความตายเปนทกข ความพลดพรากจากของรกของชอบใจเปนทกข

มความปรารถนาสงใดไมไดสงนนนนกเปนทกข จนถง ..วาโดยยอ

อปาทานขนธทงหาเปนทกข คอ การเขาไปยดมนในรป เวทนา สญญา

สงขาร วญญาณ วาเปนตวก เปนทกขหมด

ดบ วาง สงบ เยน

97

ทกข – เหตใหเกดทกขคอ ชาต

เราตงโจทยขนมา คอ ชรา มรณะ โสกะปะรเทวะทกขะโทมนส

อปายาสเปนตวทกข ทนเราตองการหาอรยสจส ตวทกขคอ ชรา มรณะ

โสกะปะรเทวะทกขะโทมนสอปายาส แลวเหตใหเกดทกขคออะไร เหต

ใหเกดทกขกคอชาต เปดดสต�ารานน

เหตใหเกดทกขคอชาต ชา-ต คอ ความเกด แตอยาไปเขาใจวาเกด

จากทองแม ชาตคอความรสกวาเกดตวกขนมา เกดตวกทหนง เกดชาตท

หนง ตวกทหนง เกดชาตทหนง แลวเมอคนหลวงพอกบอกวาชาตนแหละ

ความรสกวาตวกนแหละ มนจะฝงตวเขาไปในชรา พอเกดชาต เกดความ

รสกวาเปนตวกขนมาแลว ชรากเปนตวก คอ ความแกกเปนก ความ

เจบกเปนก ความตายกเปนก เปนกหมด มนเขาไปฝงตวอยในนนหมด

ฉะนนหนง คอ ความทกข สอง เหตใหเกดทกข เหตใหเกดทกข

คอชาต การดบทกขดบทตรงไหน จะดบทกขกคอตองดบชาต คอ

ดบความรสกวาตวกทอยขางหนานนแหละ ทนหนทางการปฏบตทจะ

ดบชาตนน ตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด คอ สมมาทฏฐ สมมา

สงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนโต สมมาอาชโว สมมาวายาโม สมมา

สต สมมาสมาธ นเราจะไดแลว จะไดอรยสจสแลว

หลวงพอเอยน วโนทโก

98

ชาตเปนตวทกข เหตใหเกดทกขคอภพ

ตอไป เรากตงโจทยขนมาอกวา ชาตเปนตวทกข ชาตเปนตวทกข

เหตใหเกดชาต คอ ภพ ภพกมกามภพ รปภพ อรปภพ ภพนไมคอยม

รายละเอยด แตถาคนทไดอภญญาจะเหนรปภพ อรปภพ มนจะเปน

พวกเทพ ถาเปนในเมองมนษยกเรยกพวกหลงในรป นรปภพ อรปภพก

ไมไดหลงในรป หลงในสงเหลาอน เชน เลยงนกเขาอยางน มนกหลงทงนน พวกหลงทงนน หลงในเสยง ในเพชรนลจนดา หลงในความสวยงาม นนคอภพของมนษย แตภพทเปนเทพแตละชน แตละชน นนเปนแตละมต มต ทมนซอนกน ไมใชมนอยบนกลางอวกาศ มนอยนแหละ อยในโลกทใกลๆ เราทตรงนแหละ ถาเราจตละเอยดกจะเหน นนคอเรองของภพ กามภพ รปภพ อรปภพ

ทกลาววาชาตคอตวทกข เหตใหเกดทกขคอภพ เพราะเราไปหลงภพ เชน พอท�าบญกขอใหเกดเปนเทพ เปนเทวดา เปนคนสวย คนรวย ไปกอมนท�าไมเลา กขยนเขาส ขยนในการหาลทางท�ามาหากน ขยนในการประหยด มนกรวยสถาอยางนน แตไมขยน มวไปไหวพระ ๗ วด ๙ วด ตอใหไปไหวซก ๑๐๐ วด กไมมอะไรเกดขนหรอก มแตเสยเงนคารถกนไมไหว ๙ วดมนนอยไป เอาซก ๑๐๐ วด ๑๐๐๐ วด สถาอยางนน นคอมนไปถอในสงทไมมประโยชน แลวมนกไปบญญตกนเอาเองทงนน ไมตามพระพทธเจาททานชแนะ

ดบ วาง สงบ เยน

99

ชาต เหตใหเกดชาตคอภพ การดบชาต ตองดบทภพ ดบทภพกตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดอก พอปฏบตกท�าใหเกดปญญาขนมา เกดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชา อทะปาท อาโลโกอทะปาท มนกเลยดบภพได เพราะภพมนเปนเหตแลวตอนน พอดบภพได ชาตมนกเลยดบ ไอตวกมนกเลยดบ ชาตมนเปนตวก เปนตวทกข

อปาทานเปนตวทกข

ตอขนไปขางบนอก เราตงเปนโจทยขนมาใหม จากภพกเปน

อปาทาน อปาทานกคอ กามปาทาน ทฏฐปาทาน สลพพตตปาทาน

อตตวาทปาทาน ภาษาบาลทงนนเลย

กามปาทานคอ การยดมนถอมนในกาม ในวตถตางๆ เปนบาน

ชอง รถยนต อะไรกทงนน เรยกวา วตถกาม ทนเรองระหวางเพศ กเรยก

วากเลสกาม กามปาทานคอ ความยดมนถอมนในกาม

ทฏฐปาทาน ยดมนถอมนในความคดความเหนของตวเอง นง

เถยงกนจนหนาเขยวหนาแดงกน มนทฏฐปาทานทงนน ไอคนนนกบอก

ของกถก คนนกวาของกถก นนคอทฏฐปาทาน ทมเหตผลกนไปคนละ

อยางสองอยาง

สลพพตตปาทาน ยดมนถอมนในศลพรต พวกนสวดมนตท�าวตร

หลวงพอเอยน วโนทโก

100

แปลไมได แปลแลวจะไมไดบญ ไมขลง นนพวกสลพพตตปาทาน

เราสวดกนสมยกอน ตงแตหลวงพอเปนเณร กอนจะหมจวรนะ ตอง

ยะถาปจจะยงฯ กอน ยะถาปจจะยง ปะวตตะมานง ธาตมตตะเมเวตง

ยะททงจวะรง ตะทปะภญชะโก จะ ปคคะโล ธาตมตตะโก นสสตโต

นชชโว สญโญ ฯ อะไรไมร แปลไมออกสกตวเดยว กวากนอยอยางนน

เพราะพระทอยกอนทานบอกใหวา เรากวาตาม ไมรอะไรสกตวหนง

ทนปฏจจสมปบาทนเขามไวท�าไม อวชชาปจจะยา สงขารา สงขาระ

ปจจะยา วญญานงฯ เมอกอนเขาไวสวดศพ ไดมาทละ ๑๐ บาท ไวขาย ไว

ท�าธรกจ ไมไดไวปฏบต อาตมากเลยจ�ามาตงแตเปนสามเณรอาย ๑๕-๑๖

ปโนน ไมรเรองเลย ถาหากวาพระเดชพระคณทานพทธทาสไมแปลออก

มา เรากยงดกดานอยอยางนนแหละ ทนคนทยงดกดานในสมยน มนยง

มเยอะเหลอเกน พอท�าวตรแปลของสวนโมกขขยายออกไป บางวดกวา

อยาสวดเลย ไมตองแปล แปลแลวมนไมศกดสทธ มนจะเอาศกดสทธ

โนน ไมไดไปเกดบนสวรรคหรอกพวกนน มนจะเอาศกดสทธ โนน ให

มนดกดานอยอยางนนละพวกนน

ทน เราไดร ขนมา มพระรปไหนบางละทใหแปล มพระรป

ไหนบางทไปคดพระไตรปฎกออกมาตง ๔๕ เลม ทานอาจารยทาน

พทธทาสทานท�าได เลาความกอนเกด ตอนททานอาจารยพทธทาส

จะคลอดออกมา คอทานอยทพมเรยง มพระสงอายทานหนงแถว

ดบ วาง สงบ เยน

101

พมเรยงนนแหละ ในคนนน ทานกนมตวา มชางตวหนง เอางามาแทง

ตพระไตรปฎกทตงอยบนหวนอนทานพงหมดเลย พอตอนเชาทาน

กไปบณฑบาต ทานถามวาลกใครเกดบางเมอคน เขาวาเกด ๒ คน

คนหนงกเรยนไดเปนทนายความ อกคนหนงกคอพระเดชพระคณทาน

อาจารยพทธทาส คอ เดกชายเงอม เขากเลยพงไปทโนน เหมอนกบวา

ธรรมชาตเขาปดไว ไมใหเหน

ทนคนโนน เอยชอเขาคงไมเปนไร เขากตายแลว ชอนายปว

นายปวเขากเรยนไปๆ ไดเปนทนายความ สวนทานอาจารยพทธทาสทาน

กเปนเดกวด พอ แม ป ยา ตา ยาย บรรพบรษกหนกแนนในพระพทธ

ศาสนา เพราะฉะนน เดกชายเงอมนนแหละ กคอทานอาจารยทาน

พทธทาส แลวทานกเปนชางทมาแทงตพระไตรปฎกพงหมดเลย เหน

ไหม ชวตของทานทไดรางวล UNESCO นน กสมควรแลว นไมใชจะ

เชยรอาจารยเอง กคนอนไมเหนถงขนาดนนเลย แลวกท�าใหทานแปลๆ

ออกมาจนเราอานไมทน เราอานกนไมหมด สงสยถาใครตายไป เกดมา

มาอานตออก เพราะมนเยอะแยะไปหมด แตตอนทหลวงพอไปอยท

สวนโมกข หลวงพอกผาน ผานดวยการฟงแลวเอามาปฏบต แลวกทบทวน

ไปวาทปฏบตนถกหรอไม เปนไปตามท�านองททานแปลมาไหม นคอ

ไมใชสวดแลวใหมนศกดสทธ สวดแลวตองใหรเรอง แลวเอามาปฏบตได

ทตงหวขอไววาอปาทาน กามปาทาน ทฏฐปาทาน คอยดถอทฏฐ

หลวงพอเอยน วโนทโก

102

ตวเอง สลพพตตปาทาน คอยดมนถอมนในเรองศลพรต มารบศลเพอไปสวรรคกน ไมใชเพอขดเกลากายวาจา นนเรยกวา สลพพตตปาทาน

ตวทส อตตวาทปาทาน กคอ อตตา แลวกอปาทาน เอามาเชอมกน คอเขาไปยดมนถอมนวาตวตน วาตวก และของกกตามมา

เรากตงโจทยขนมาวาอปาทานสนน เปนตวทกข เหตเกดอปาทาน เหตเกดทกขนนกคอตวตณหา เหตเกดของอปาทานคอตณหา ความดบของอปาทานตองดบทตณหา การดบตณหาตองดบดวยอรยมรรคมองคแปดตามเคย เมอปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด ตณหากจะดบ พอตณหาดบ อปาทานมนจะอยกบใครละ อปาทานมนกดบ เพราะเหตมนดบ ผลมนกดบ

ตณหาเปนตวทกขตอไปเรากตงโจทยขนมาอก มนตองเขาใจเขาสกครงแหละ ๑๑

ครง ๑๒ ครงน ถาใครเขาใจซกครงกจะเขาใจหมด เราตงโจทย ตวทกขกคอตวตณหา ตณหาแปลวาความอยาก

• กามตณหา ตณหาในกาม ความอยากม • ภวตณหา ความอยากเปน กอยากจะเปนผแทน เปนรฐมนตร

เปนนายก คอความอยากทงนน ถาอยากกเปนตณหา แตถาท�าไปดวยอ�านาจของสตปญญา ไมใชอ�านาจของความอยาก ไมชอวาตณหา มนกไมตองทกข

ดบ วาง สงบ เยน

103

• วภวตณหา มนอยากมกไมม อยากเปนกไมไดเปน มนกมา

อยากตวทสาม อยากตาย มนกเลยไดตายกนทกวนเหนไหม

เดยวกยงตวตาย กระโดดสะพานตาย มวธตางๆ นพวกหา

เรองตายทงนน มนขาดอะไร กขาดปญญานนแหละ แหม

ท�านาเพลยลง ไปผกคอตาย เฮอ หมดปญญาเลย เหนไหม

ไมมปญญาเลย กมนมวธก�าจดเพลย แตท�าไมไปผกคอตาย

เมอวานเอง ทสพรรณบร ไปดขาวเพลยลงหมด มนหมดกท�า

ใหมส แลวมนเรองอะไรไปตายท�าไม

มคนหนงมาหาหลวงพอ ตอนทพายลงหนก อยแถวปากพยน ผม

หมดทาแลว สวนยาง ๒๐ ไรลมหมด อาว กใหมนลมไปส มนโดนพาย

แลวจตคณยงมไหม คณท�าจตอยาใหมนลมส จตยงมอย แลวกหาวธ

ตนไหนยงไมลมถงดน กจดการดงมนขนไป แลวขดหลมใหมน ปลก

มนใหม ท�าใหได เราท�ามน อยาใหมนท�าเรา

ฉะนน เสยอะไรกแลวแต อยาใหเสยใจ ถาใจเสยไปแลว หมด

ไมมอะไรเหลอ ฉะนน จตใจอยาเสย สตปญญาอยาเสย ไมตองกลว

ทกอยางมทางออกทงนน อยาไปผกคอตายเพราะเพลยลงในนา มนลม

ละลายกใหมนเสยไป เขาเสยเงนกนเปนลานๆ เปนสบลาน กเมอกอนท

ไมมอะไร ท�าไมมนอยได พอมอะไรขนมาแลว ท�าไมอยากตายขนมาพอ

ลมละลาย ไมตองกลว ไมเปนไร ท�าจตใหเขมแขงไว การทจตจะเขมแขง

หลวงพอเอยน วโนทโก

104

ได ตองอาศยปญญา มปญญาหาวธแกปญหาใหได ถาใจไมเสยแลวไม

เปนอะไร ไมมปญหาทงนน แกไปตามความสามารถทท�าได

ทหลวงพอมาอยทน เรองตางๆ นานา มนเยอะแยะไปหมด ไมกลว

อะไรกไมกลว พดค�าเดยววาไมกลว เราจะตองท�าได มนยากล�าบากเทา

ไหร เราจะตองท�าได อปสรรคตางๆ เรองคน เรองมาตงวดอยกลางเมอง

ศาลากลางอยตรงนน ทวาการอ�าเภออะไรกอยตรงนน หลวงพอมาอย

ตรงน ลองคดดสท�าไมถงท�าได ตองอาศยจตใจทเขมแขง มคณธรรม

มเหตมผลทงนนเลย มนหลายเรองอปสรรคมากมาย กวาจะเปนอยาง

นไดมนยากมาก

เมอกอนนมพระเยอะ ตอนทกอสรางมพระ ๑๐ รป ๑๕ รป ตอน

ทกอสรางมนสนก พอเขาปฏบตเทานนแหละ พระคอยหดลงไปทละ

นดๆ หดจนเหลอองคเดยวแลวตอนน เหนไหม องคเดยวหลวงพอ

กไมกลว ใหหลวงพอมโอกาสบรรยายธรรมใหญาตโยม ใหโยมไดมา

ทตรงน ไดมาปฏบตธรรม และมโอกาสทจะไปตางจงหวดทไหนๆ ไม

เปนไร เพราะฉะนน ไมกลว เรองนไมกลวเลย เพราะชวตของหลวงพอ

กรแลววาแค ๘๐ หรอมากกวา ๘๐ กคงไมเทาไหร แตชวตทเหลอนน

หลวงพอมอบใหญาตโยมทกคนแหละ ชวตทนงอยตรงน มนไมใชของ

หลวงพอแลว เปนของญาตโยมแลว ฉะนน หลวงพอตองท�าประโยชน

ท�าประโยชนอยางเดยว

ดบ วาง สงบ เยน

105

ตองท�าเรองน อยนงเฉยไมได หลวงพอกคดวาท�าไมพระพทธเจาทานไมหยดเลย ตองเดนไปโปรดคนนนทตรงน ตองเดนไปโปรดเขาอยเรอยๆ ไมไดหยด กเพราะพลงมนเหลอ พลงทเราภาวนาเกดสตปญญาขนมาน พลงเหลอนนแหละทตองใหคนอนเขา

พลงทเหลอนกเคยพดทสวนโมกขกรงเทพวา พระอรหนตหรอพระพทธเจาทานมพลงเหลอ รางกายของทานดบแลว แตพลงทเหลออยคอพลงแหงสตปญญา พลงแหงธรรมะยงเหลออย ไดชวยพวกเราใหมพลงขนมา ถาเรากอนหลบกอนนอนกสวดมนต แลวกขอพลงตอพระพทธเจาทงหลาย พระธรรม พระอรหนตนนแหละ ใหพลงนนมาเขาทจตใจของเรา ใหเรามพลงทเขมแขงขน ภาษาองกฤษเขาเรยกวา momentum คอพลงทเหลอ เหมอนกบรถ วงเสรจแลวเราไมเบรก มนกยงวงได นนแหละคอพลงเหลอ ฉะนน คอพลงตวน พระพทธเจาเลยไมไดหยดเลย

หลวงพอเวลาพดธรรมะไมเคยเหนอยเลย สบาย แลวกสนกดวย โยมเขาฟง แลวไดเอาไปปฏบต เหมอนเราไดจตวญญาณเขา แลวเขาไปจดการกนเอง หลวงพอตายไปกไมมปญหาแลว ไดฝากไดฝงกนไวแลว แลวเรากปฏบตกนตอไปๆ มนกไมสญหายส ธรรมะนกไมหายไปไหน มนกยงอยในเมองมนษยน พอเราปฏบตแลวรแลว ตอไปเรากฝากใหคนอนอก ใหลกใหหลาน ใหเพอนมนษยดวยกนน พลงนนกไมไดหายไปไหน กยงอยตอ ตอ ตอ กนไป นมนเปนอยางน

หลวงพอเอยน วโนทโก

106

กลบมา พออปาทานดบไป ตวตณหามนกเปนตวทกขอก ทกขไหมลองคดดส พอมนเกดอยากขนมาแลวมนทกขไหม แหม...รถมนมอยแลว ไมใชไมม แตมน ๓ ปแลว ๓ ปลอมนกยงหมนอยไมใชเหรอ ไปเหนทมนออกมาใหมโนน รถมนออกทกวน มนเปลยนแปลงกระจกบาง อนนนบาง อนนบาง มนกครอกนนนแหละ แตเสรจแลวอยาก โอย คนนไมดแลว เอาไปเทรนเถอะ แลวกเอาเงนเดอนเงนดาวนนนแหละ โปะลงไปอก นใคร กตวตณหานนแหละ ตวตณหาเปนตวอยาก อยางคนทมเมยหลายคน มนกเหมอนกนแหละคนไหน คนไหน เหมอนกนทงนน แตวามนอยาก เหนไหม เรยกกามตณหา ภวตณหา วภวตณหา คอ ความอยาก ตณหาน ตงเปนตวทกข จะไดเขาใจงายๆ

ตณหาเปนตวทกข เหตใหเกดทกข กคอเวทนา สขเวทนา ทกขเวทนา อทกขมสขเวทนา ตวเวทนาคอตวเหตใหเกดตณหา ฉะนน การทจะดบตณหา ตองไปดบทเหตมน คอ ดบทเวทนา จะดบเวทนากตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอปฏบตแลว ไดปญญาคอ จกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโก อทะปาท ไดปญญามาแลวกเหน ออ ไอตวเวทนา สขเวทนามนกคอทกข ทกขเวทนามนกคอทกข อทกขมสขเวทนามนกคอไอตวโง ทน ทง สขเวทนา ทกขเวทนา อทกขมสขเวทนานน เหมอนกน เหมอนทหลวงพอ พดเมอคน เหมอนกนเพราะเกด-ดบเหมอนกน สขเวทนากเกด-ดบ

ทกขเวทนากเกด-ดบ อทกขมสขเวทนากเกด-ดบ มนกเลยเหมอนกน

ดบ วาง สงบ เยน

107

การจะดบตณหา ตองดบทเหต เหตกคอเวทนา จะดบตณหาจง

ตองดบทเวทนา การจะดบเวทนากตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

แลวกเอามาดบทตวเวทนา พอตวเวทนามนดบ ตณหามนกดบ นหนง

ตณหา สองเหตเกดของตณหา สามความดบของตณหา สหนทางใหถง

ความดบของตณหา

ถาเราใหแจมแจงเขาไปอก หนง ตณหาเปนตวทกข สองเหตให

เกดทกข คอ เวทนา สาม การดบทกขมนคอการดบทตวเหตคอ เวทนา

สหนทางแหงความดบทกขกตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด แลว

กไดปญญามาตามทตองการ แลวตณหามนกดบ ไปสงเกตดส ตวน

แหละชดเจนทสด เพราะตณหานนมทกคนเลย ไมเรองลก กเรองเมย ไม

เรองเมยกเรองบาน ไมเรองบานกเรองรถ เรองเครองซกผา เรองตเยน

ทงนนแหละ เครองเสยง อะไรตางๆ ทงนนเลย กลองถายรป เหมอนกน

ทงนน เดยวรนใหมมนกออกมา ออกมา หลวงพอเลกเลนเลย พอ ไมเอา

แลว ไมตามใจมนแลว ดแคไหนกไมตามใจมนเสยอยาง พอ ไมเปนไร

ถอคาถาวา พอ พอ

นตณหาตางๆ มนมทงนนเลย มนขนอยกบวาอยากกบอะไร ถา

อยากกบสตปญญา ไมเรยกวาตณหา แตถาอยากดวยความอยากเพยวๆ

นนแหละ มนตณหา ถาอยากแลวมนเปนทกข ไมตองอยางอนหรอก

เขาไปในรานเสอผาน ลมหมดเสอผาทอยทบาน ลมหมดเลย นบไมถก

หลวงพอเอยน วโนทโก

108

แลว พอไปเหน แหม อนนมนดอกสวย นาจะเอาไปใสตอนสงกรานต มา

แลว มาแลว ตณหาทงนน มนไมจบ ตณหานมนไมจบ มนไมอม ตณหาน

โยมรไหวามนเปนยงไง มนไมมหรด พอเขากออกโพลงไป ไมมหรด แต

ถามหรด คอ สตปญญา มนรทรทางวาจะไปถายทไหน ฉทไหน เพราะมน

มหรด แตตณหามนไมมหรด นจ�างายๆ ตณหานล�าไสมนตรง

ทนตณหาเปนตวทกข เหตเกดของตณหากคอเวทนา ความดบ

ของตณหากคอตองดบเวทนา หนทางใหถงความดบตณหากคอ การ

ปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดเหมอนเดม

เวทนาเปนตวทกข - เหตใหเกดเวทนาคอผสสะ

ทนเรากตงโจทยอก ตวเวทนาน เปนตวทกข สขเวทนา ทกขเวทนา

อทกขมสขเวทนาเปนตวทกข เหตใหเกดทกขกคอตวผสสะ ตวผสสะคอ

อะไร คอตวกระทบ ตากระทบรป หกระทบกบเสยง จมกกระทบกบกลน

ลนกระทบกบรส ผสสะทงนน จนใจถงกบธรรมารมณ เขาเรยกผสสะ

ทน หนงเวทนา สองเหตเกดของเวทนาคอผสสะ สามความดบของเวทนา

ตองดบทผสสะ สวธปฏบตเพอใหเวทนาดบ ตองปฏบตตามอรยมรรคม

องคแปด เมอปฏบตตาม มนกเกดตวนนขนมาอก จกขงอทะปาท ญาณง

อทะปาทฯ นนแหละ พอเกดตวนนขนมา กเอามาดบทตวผสสะ

ทตวผสสะน พอตาเหน กสกแตวาเหน ไมตองไปรกไปเกลยด

ดบ วาง สงบ เยน

109

มน หไดยนกสกแตวาไดยน ไอ “สกแตวา” นนแหละ มนคอตวปญญา

เหนดอกไมสวย กสกแตวาสวย แตพอมนพนเวลานไปแลว มนกไมสวย

แลว นนเราใชปญญาแลว คอ ใชหลกอนจจง อนตตามาคมทกๆ เรอง

ถาเราดวามนสวย ดวามนหลอ ดในปจจบนนส เลงลงไปเลย สวย

ทตรงไหน ผหญงสวยทตรงไหน ผชายหลอทตรงไหน หลอทจมก กใช

มด ใชปญญา เฉอนเอาจมกมนออกมา เอามาวางไวบนกระดาษขาวๆ

เอา ควมนสวย ลอกควมนออกมาวางไว ลกตาของผหญงคนนนสวย

ทจรงมนใสตาปลอมทงนน ควกลกตาออกมาวางไว เปลอกปากมนสวย

เอามดไปเฉอนเปลอกปากมาเลย สวยทตรงไหน ใชปญญาในปจจบน

นแหละ ใหเราหาจดใหพบวาสวยทตรงไหน หลอทตรงไหน หาจดพบ

แลว เฉอนออกมาเลยดวยจตทประกอบดวยปญญา นนแหละจกขง

อทะปาท ญาณงอทะปาทฯ ทเหยยดออกไปอก ใชในปจจบนเลย อยาง

นนแนนอนทสด แตขอส�าคญคอตองเอาสมมาสต บอกแลวทส�าคญใน

อรยมรรคคอตองสต ถาขาดสตขาดหมด แกงไมถงเกลอ ไมมน�าปลา

กเลยจดชด ฉะนน ตองมสตดงปญญามา พอจะเกดผสสะขนมา มสต

แลวกมปญญามาผาตดเลย พอผาตดเสรจจบ ไมตดอกตดใจแลวทน

หมดความตดอกตดใจ

น ตงโจทยขนมาวา เวทนาคอตวทกข เหตใหเกดเวทนาคอผสสะ

ผสสะทางตา ผสสะทางห ผสสะทาจมก ผสสะทางลน ผสสะทางกาย

หลวงพอเอยน วโนทโก

110

ผสสะทางใจ สกแตวา ค�าวาสกแตวา คอ ปญญา ส�าเรจรปมาจากการ

ปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอเหน กเลยสกแตวาเหน มนกเลยจบ

เออ ถามนตายแลวมนเปนยงไง ถาไปโดนสนามทญปน แลวมนไมกอง

กนเหรอทน มนกหมดสวย หมดงาม หมดหลอกนทงนน หลวงพอนะ

อยากเหนคนทตายมากๆ เปนกองอยางนน อยากเหนไอนแขนขาด ไอน

ขาขาด ไอนคอขาด ไอนไสทะลกออกมา ชอบ ชอบเลยอยางนน เราจะได

ปลง เราไปเหนคนสวยเขา เอาภาพนนมาทาบปบเขาไป ไดทเลยทน เหน

คนหลอ กเอาภาพนนมาทาบ จบเลยไมตองใชเวลานาน ชวเสยววนาท

เดยว จบ หนงนนมวนไมยาว สนนดเดยว ตองใชปญญา

เพราะฉะนน ผสสะคอการกระทบ พอกระทบก “สกแตวา”

พอสวยก “สกแตวา” หลอก “สกแตวา” พอ “สกแตวา” มนกจะดบทนท

นนคอเราปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอปฏบตแลวกท�าใหผสสะ

ดบ พอผสสะดบ เวทนากอยไมได สขเวทนาทเราเขาไปพอใจมน กเลย

เลกความพอใจมน พอทาบแลวมนหมดสทธแลว หมดทาแลว สขเวทนา

กตงอยไมได ทกขเวทนากตงอยไมได อทกขมสขเวทนากตงอยไมได เขา

เรยกวาไมมนนท นนทแปลวาความพอใจ พอนนทไมเกด มนกจบ ถงวา

เพราะผสสะดบ เวทนาจงดบ

ดบ วาง สงบ เยน

111

ผสสะเปนตวทกข - เหตใหเกดทกขคอสฬายตนะ

ทนเรากมาตงโจทยอก ตงโจทยทผสสะ ผสสะเปนตวทกข ผสสะ

ทงหกนนแหละ ผสสะทางตา ทางห จมก ลน กาย ใจ ผสสะเปนตวทกข

เหตใหเกดทกขคอสฬายตนะ สฬายตนะกคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ

หกทาง นนคอประตหนาตาง ๖ บาน พอตา ห จมก ลน กาย ใจ ท�าหนาท

ตามหนาทด หมหนาทฟง มนท�าหนาทตามธรรมชาตของมน

ผสสะเปนตวทกข เหตใหเกดทกขคอสฬายตนะ คอ ตา ห จมก

ลน กาย ใจ ฉะนน การจะดบผสสะ ตองดบทสฬายตนะ คอ ดบท ตา ห

จมก ลน กาย ใจ วธดบ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ตองปฏบตตามอรยมรรค

มองคแปด พอปฏบตแลว สฬายตนะคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจดบ เมอ

ตา ห จมก ลน กาย ใจดบ ผสสะมนกดบ เลกยดมนถอมนมน

แตหลวงพอใชวธอยางน ตาไมใชก หไมใชก จมกไมใชก ลนไมใช

ก กายไมใชก ใจไมใชก เรยนลดกนอยางนนเลย แตถาตาก หก อวชชา

มนเกดแลวทตา หฯ นนแหละ หลวงพอกเลยทองๆๆ เดนทองอยอยาง

นนแหละ ตาไมใชก หไมใชก มนกดบ ถาตาไมใชก หไมใชก ผสสะมน

กดบ

สฬายตนะเปนตวทกข – เหตใหเกดทกขคอนามรป

เมอผสสะดบ เพราะสฬายตนะดบ เรากตงสฬายตนะเปนตวทกข

หลวงพอเอยน วโนทโก

112

ขนมาอก สฬายตนะคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจเปนตวทกข เหตใหเกด

ทกขคอ นามรป นามรปกคอ กาย กบ ใจ นนแหละ การดบทกขตอง

ดบนามรป ถาไมดบนามรป สฬายตนะกจะไมดบ สฬายตนะมนเปน

ประตหนาตาง มนตดอยกบกายนแหละ ตากตดอยกบกาย ห จมก ลนฯ

ทงนนแหละ

เมอสฬายตนะเปนตวทกข เหตใหเกดทกขคอนามรป การจะดบ

สฬายตนะ กตองดบทนามรป ไมใชมาดบทตวสฬายตนะ การจะดบนาม

รปกตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปดเหมอนเดม แลวกไดส�าเรจรป

มาดวยปญญา จกขงอทะปาท ญาณงอทะปาทฯ นนแหละ พอไดปญญา

มาแลว กเอามาดบทนามรป คอ กาย กบใจ หลวงพอกท�าอยางนนอก

กายไมใชก ใจไมใชก เรยนลด แตกอนกปฏบตอยอยางนน เดนเวยน

รอบหอระฆง ไปโนน บางทเดน ๓ รอบเลย กายไมใชก ใจไมใชก กาย

ไมใชก ใจไมใชก เดนเวยนอยอยางนน ตอไปมนกแตกฉานเอง มนกรเอง

เสรจแลวสฬายตนะมนกดบ เราท�าใหมนซ�า ซ�า ดบใหมนซ�า ซ�า ตอไปมน

กดบเอง มนกรทนเอง เพราะเราใชสตในอรยมรรคมองคแปดนนแหละ

นามรปเปนตวทกข – เหตใหเกดทกขคอวญญาณ

พอเสรจแลว เราจะดบนามรป เรากตงอก นามรปเปนตวทกข

เหตใหเกดทกขกวญญาณ วญญาณคอตวร แตเมอกอนมนรโงๆ ไอร

ดบ วาง สงบ เยน

113

นคอกร ทสอนรๆ กนนนแหละ พอกร กายใจกเปนของก สฬายตนะก

เปนของก ผสสะกเปนของก เวทนากเปนก รนนกเลยเปนกหมด เพราะ

อะไร เพราะวญญาณตวนนมนถกควบคมโดยอวชชา มนกเลยกลายเปน

กรขนมา ไปไหนมนกแบกรไปดวย ไมเบอ ไมรวาหนก

เมอนามรปเปนตวทกข เหตเกดทกขกคอวญญาณ การดบนามรป

ตองดบทตววญญาณ ดบวญญาณตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด

เมอปฏบต เรากไดปญญาส�าเรจรปมา คอ จกขงอทะปาท ญาณง

อทะปาทฯ นนแหละ แลวกดบวญญาณ พอดบวญญาณ นามรปกดบ

คอดบเหตมน ตองดบทเหตมนเสมอ

พระอสสชทานบอกกบสารบตรวา ธรรมเหลาใดมเหตเปนแดน

เกด พระตถาคตตรสเหตแหงธรรมนน และความดบแหงธรรมนน เพราะ

ฉะนน ทกตวนนแหละ มนมทงทกข มทงเหต ในนนมทงตวทกข มเหต

ใหเกดทกข มนเปนอยางนนตลอดไปนนแหละ ทนพอเราเอาอรยมรรค

มองคแปดมาปฏบต แลวกดบตววญญาณ ตวนามรปมนกดบ

วญญาณเปนตวทกข เหตใหเกดทกข คอสงขาร

ตอไปเรากตงโจทยอก วญญาณเปนตวทกข วญญาณนไมใช

วญญาณผนะ วญญาณทรนน วญญาณทรทางตา ทางห ทางจมก ทาง

ลน ทางกาย ทางใจ ตวรนนเขาเรยกวญญาณ วญญาณทเปนผทตายไป

หลวงพอเอยน วโนทโก

114

แลวโนนอยาไปยงกบมน ตดตววญญาณนแหละ ถาดบตววญญาณนได

แลว กไมตองไปเปนวญญาณโนนแลว ทนถาสมมตผมาหลอกเรา เรากร

จากวญญาณนแหละวาตาเหน กรกบวญญาณทเกดทางตานนแหละ ถา

ไดยนเสยง กดวยวญญาณทางห เรยกโสตวญญาณ วญญาณนหมาย

ถงวญญาณหก คอ วญญาณทางตา วญญาณทางห วญญาณทางจมก

วญญาณทางลน วญญาณทางกาย วญญาณทางใจ

วญญาณเปนตวทกข เหตใหเกดทกข กคอสงขาร ความดบทกข

กตองดบทสงขาร ทเหตมน ไมใชมาดบทตววญญาณ ตองดบทตว

สงขาร กายสงขาร วจสงขาร มโนสงขาร ดบทตวสงขารกตองปฏบตตาม

อรยมรรคมองคแปด ใหมพลง พอมพลงพอไดปญญามา กดบสงขาร

แลววญญาณมนกอยไมได วญญาณมนกดบ นนคอดบทตวเหต ตว

เหตมนทงนน ธรรมเหลาใดมเหตเปนแดนเกด พระตถาคตตรสเหตแหง

ธรรมนน และความดบแหงธรรมนน พระองคมปกตตรสอยางนนเปน

ธรรมดา นเปนเรองธรรมดา พระองคตองตรสอยางนอยเรอยๆ

สงขารเปนตวทกข เหตใหเกดทกขคออวชชา

ทนยงเหลออก ๒ ตว สงขาร กายสงขาร สงขารทางกาย สงขาร

แปลวากระท�า กายสงขาร การกระท�าทางกาย วจสงขารกคอการพด

มโนสงขารกคอตวคด เรยกวาใจ ใจคด สงขารเปนตวทกข เหตใหเกด

ดบ วาง สงบ เยน

115

ทกขกคออวชชานนแหละ การทจะดบสงขาร ตองดบทตวอวชชา อวชชา

จะดบอยางไร กตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด เหนไหม ขนไปถง

ตวตนมนแลว ดบอวชชาตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอปฏบต

กเกดจกขงอทะปาท ญาณงอทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท

อาโลโกอทะปาท เกดนโรธขนมา เรยกวาเกดปญญาขนมา พอเกดปญญา

ขนมาแลว กมาดบทตวอวชชา พอดบอวชชา สงขารมนกดบ

อวชชาเปนตวทกข

อวชชาเปนตวทกข ตวนมนส�าคญ ตวตนมนส�าคญ หลวงพอตอง

คด คด คด คด วจย วจย เขาไมไดวาไวอยางละเอยด เรากเลยตองใช

สมองกนนานเหมอนกน

อวชชาคอตวทกข ทเอาจตโงมาเปนตวก ของกนนแหละเปนตว

ทกข เหตใหเกดทกขเพราะมนโง เพราะอวชชาตวนนมนโง เพราะมนไมร

อรยสจสนนแหละ นนกคอเหตของอวชชา หนง อวชชา สองเหตเกดของ

อวชชา กคอสมทย สามความดบอวชชา สจะดบอวชชาตองดบทเหต เรา

ตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด พอปฏบต เราไดนโรธมาแลว คอ

เหนแจมแจงมาแลว ไดตวปญญา ตววชชามาแลว เรากเอามาดบทตว

สมทย คอ ตวเหตใหเกดทกข พอดบทตวสมทย อวชชากดบ เหนไหม

ตวนแหละทยาก

หลวงพอเอยน วโนทโก

116

อวชชา เหตเกดของอวชชา ความดบอวชชา หนทางใหถงความดบ

ของอวชชา ตองท�าอยางนนถงจะได แลวเปนไงทน อวชชาดบสงขารดบ

สงขารดบวญญาณดบ วญญาณดบนามรปดบ นามรปดบสฬายตนะดบ

สฬายตนะดบผสสะดบ ผสสะดบเวทนาดบ เวทนาดบตณหาดบ ตณหา

ดบอปาทานดบ อปาทานดบภพดบ ภพดบชาตดบ ชาตดบ ชรา มรณะ

โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสอปายาสดบ

เอามาจากขางลางบาง ชรา มรณะ โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสอ

ปายาสดบ กเพราะชาตดบ ชาตดบกเพราะภพดบ ภพดบกเพราะอปาทาน

ดบ อปาทานดบกเพราะตณหาดบ ตณหาดบกเพราะเวทนาดบ เวทนาดบ

กเพราะผสสะดบ ผสสะดบกเพราะสฬายตนะดบ สฬายตนะดบกเพราะ

นามรปดบ นามรปดบกเพราะวญญาณดบ วญญาณดบกเพราะสงขาร

ดบ สงขารดบกเพราะอวชชาดบ อวชชาดบกเพราะเหตใหเกดอวชชามน

ดบ เหนไหม พออวชชาดบ สงขารดบฯ เวยนขนเวยนลงอยางนน เอาขน

ลง ขนลง เราจะเขาใจ แลวจะเหนแจง

กอนอนเราตองจ�า และปฏบตอรยมรรคมองคแปด ตอไปอรยสจส

จ�าไมยาก แตตองเขาใจ ตองร ทนปฏจจสมปบาท ตวละครแตละตว

ตองจ�าใหได สามอยางนมนเกยวโยงกน อรยสจสก ทกข เหตใหเกด

ทกข ความดบทกข หนทางใหถงความดบทกข พระพทธเจาพระองคร

อรยสจส พระองคกเลยท�าอยางน ไมใชดดน�ามนต

ดบ วาง สงบ เยน

117

• หนง ทกขเปนอยางนๆ ทกขเปนสงทเราควรก�าหนดร เรา

ก�าหนดรไดแลว

• สอง เหตใหเกดทกขเปนอยางนๆ เหตใหเกดทกขเปนสงทเรา

ควรละ เหตใหเกดทกขเราละไดแลว

• สาม นโรธ นโรธคอความดบทกข ความดบทกขเปนอยางนๆ

ความดบทกขเปนสงทเราควรท�าใหแจง ความดบทกขเปนสง

ทเราท�าใหแจงไดแลว

• ส หนทางใหถงความดบทกข กคออรยมรรคมองคแปด กคอ

สมมาทฎฐ สมมาสงกปโปฯ เปนอยางนๆ อรยมรรคมองค

แปดเปนสงทเราควรปฏบตใหเกดม อรยมรรคมองคแปดเรา

ท�าใหเกดมไดแลว

นอยางละสาม เรยกวาปรวฏฏสาม ทนปรวฏฏสามมนเวยนไป

เวยนมา เรยกวาอาการสบสอง อาการสบสองไมใชทวตตงสาในโนนนะ

ทวตตงสานน เกสา โลมา นขา ทนตา ตโจฯ อนนนมนอาการสามสบ

สอง อนนมนอาการสบสอง สาม.ส สบสอง ในอรยสจทงสนนแหละ

ถาพระองคยงไมช�านาญในเรองน พระองคกยงไมปฏญญาวาเปน

พระพทธเจา แตเมอพระองคช�านาญเรองการเกด การเหนอรยสจส เรอง

การเหนขนธหา เรองการเหนปฏจจสมปบาท หรออรยสจสทอยในปฏจจ-

สมปบาททกๆ ตว ตวละสๆ นนคอใหเหนอรยสจส

หลวงพอเอยน วโนทโก

118

ทานอาจารยพระเดชพระคณทานพทธทาสทานจงบอกวา อรยสจส

คอ ทกข สมทย นโรธ มรรค เปนอรยสจเลก สวนอรยสจใหญคอ ปฏจจ-

สมปบาท เพราะแตละตวมนมสทงนนเลย เหมอนเราท�าสรอยคอ หรอ

สรอยขอมอ ท�าเปนหวงๆ แลวเอามาคลองกนเปนสบเอดหรอสบสอง

หวง จงเรยก ปฏจจสมปบาท แปลวา อาศยกน แลวเกดขนๆ ถาเราเอา

ตวเดยว เชน เอาชรา มรณะ โสกะปะรเทวะทกขะโทมนสอปายาสเปน

ทกข ตวเหตใหเกดทกข ตวความดบทกข ตวหนทางใหความดบทกข

เอาไปทละตวๆ อยางนนกได แตถาท�าอยางทหลวงพอวาน เรากจะเขาใจ

ไดงายกวา ปฏจจสมปบาทมหลายแงหลายมม เราไมตองเอาทกมม แค

ใหเราปฏบตแลวความทกขมนดบ กใชไดแลว

การปฏบต

ความทกขดบมาจากอวชชา นเหนยากหนอย ถาปญญาเราไมถง

เอาดบทเวทนากอน ใหตงตนทผสสะ แลวใหตงทเหตคอสฬายตนะ

กคอ ตา ห จมก ลน กาย ใจ ตาไมใชก หไมใชก จมกไมใชก ลน กาย ใจ

ไมใชก ตาเหนกไมใชกเหน กคอ รป เสยง กลน รส โผฏฐพพะ ธรรมารมณ

ตามนกท�าหนาทอยางนน แตอยาใหกมนไปท�าหนาท ใหตามนท�าหนาท

ไปตามธรรมชาต พอมนเกดผสสะขนมา เกดเวทนาขนมา สตกดงปญญา

มา พอดงปญญามาแลว กเหนเวทนาตวไหนๆ เรากเขาใจแลววา อยาง

ดบ วาง สงบ เยน

119

นเรยกวาสขเวทนา อยางนเรยกวาทกขเวทนา อยางนเรยกอทกขมสข

เวทนา พอเกดเวทนาขนมา เรากเตรยมพรอม ดงปญญามา เหมอนท

ทเราปฏบตนนแหละ ปญญาเอามาจากไหนละ กเอามาจากอรยมรรคม

องคแปดนนแหละ พอไดปญญานน กเอามาดบ ดบทเวทนาไมทน กดบ

ทตณหากได รวาตณหาเปนยงไง ดบทตณหาเสยกยงทนอย แคถาเลย

ตณหาไป ดบไมทนแลว มนเลยไปเปนอปาทาน เปนภพ เปนชาต เปน

ชรา มรณะฯ ไปถงโนนแลว มนกทกขเตมเปยมแลว

ทงอรยมรรคมองคแปด อรยสจส แลวกปฏจจสมปบาท ตอง

เขาใจเรองน ถาไมเขาใจ มนกยงเวาๆ แหวงๆ มนกยงไมอะไร ฉะนน

ขอใหทกคนชวยกนขยนหนอย อยางนอยตอนแรกกเขาใจทสวด สวด

แลวกคอยๆ เขาใจ ซมไปทละนดๆ แลวพอปฏบต มนกจะซมลกทน

ซมลกเขาไปอก รเองทน รเอง รอยางทหลวงพอสอนมนเปนสตมยปญญา

พอเอาไปคดเองกเปนจนตามยปญญา ถาเรารดวยการปฏบต ดวยการ

ภาวนา ตาไมใชก หไมใชก จมก ลน กาย ใจ ไมใชก พอภาวนาไป มนร

ขนมาจรง นนแหละ เรยกภาวนามยปญญา เกดปญญาขนมา

ปญญาทเกดจากการภาวนา จากการปฏบตตามอรยมรรคม

องคแปด คอ สมมาทฏฐ สมมาสงกปโปฯ นนแหละ มนจะไปรวมตวกน

กจะเหนอรยสจส พอเหนอรยสจสกสบาย สบายมากทน มนกดบ

เรยกวาดบ ดบ ดบ มนกวางทน ใครทเจรญวาง มนกวางจากตวกนนแหละ

หลวงพอเอยน วโนทโก

120

ดบ พอกเลสมนดบ พอจตมนดบ จตทมนเปนๆ ไมใชดบทหองดบจต

ดบตอนทเรายงเปนๆ ยงลมตา ยงหายใจนแหละ ดบวามนไมใชก จต

มนไมใชก พอจตไมใชกดบ จตมนกวาง กคอวางจากก ถาจตวางจากก

การกระท�ากด ความคดกด ค�าพดกวางจากก วญญาณตวรกไมใชกร

นามรป กาย-ใจกไมใชก ตา ห จมก ลน กาย ใจ กไมใชก ผสสะ การ

กระทบกไมใชก เวทนากไมใชก แลวตณหามนจะเกดยงไงทน น มนหมด

ก เพราะกคอกเลสมนตาย

ฉะนน การปฏบต หนงก สองเหตใหเกดตวก สาม ความดบ

ตวก สหนทางใหถงตวก มนกอรยสจสอกนนแหละ ไมพนไปจากนหรอก

ฉะนน ใหเราปฏบตใหเกดปญญาขนมา ใหแจมแจง พอแจมแจงขนมา

มนกสามารถทจะเปลองความทกข ลอกออกไป ลอกออกไป ถออกไป

ถออกไป มนกหมดเอง การฟงนเพอใหเขาใจ เขาใจแลวกใหเอาไป

ปฏบต ปฏบตแลว ผลของการปฏบตกคอไมมความทกข หมดความทกข

ฉะนน หนง ดบ สอง วางจากตวก สาม สงบ กจตมนไมเอาอะไร

แลว มนกอยกบความสงบสทน มนไมเอาอะไร มนจะอยกบอะไร รางกาย

นกไมใชของกแลว จตกไมใชของกแลว ตา ห ฯ กไมใชของก ไมใชตวก

แลว อยกบความสงบดกวา คอมนไมเขาไปยดมนถอมนอะไรแลว มน

กสงบ จตมนกเลยไดสรางบานใหมขนมา บานทเราอยกน คอ บานของ

รางกาย แตนเปนบานของจต เปนบานของปญญา บานโนนมนเปนบาน

ดบ วาง สงบ เยน

121

ของกาย ทน บานของกายทยงยดมนถอมนกนนน มนเปนบานของใคร

ของอวชชาแหละ จตเปนของอวชชาหมด แตบานใหมน เปนบานของ

วชชา เปนบานของปญญา

ฉะนน ดบ วาง แลวกสงบ บานทสงบเพราะมปญญา มวชชา พอม

วชชา มปญญาไมเขาไปยดมนถอมนอะไร เพราะอะไร เพราะกเลสมนดบ

พอกเลสมนดบหมด เพราะอวชชามนดบ ไอตวตนมนดบ ไอตวปลายๆ

มนกดบหมดแหละ ไมมอะไรเหลอ ใหเราท�าไปอยางนน

ฉะนน ใหเราไปอยบานใหมกนเถอะ สรางบานใหม มาทนเพอจะ

หาลทางในการสรางบานใหม ใหอยกบความสงบ อยกบความสงบทง

กายทงจตนนแหละ เพราะกเลสมนดบ พอกเลสมนดบ กอยกบความ

สงบ หายใจเขาสงบ หายใจออกสงบ อยกบความสงบ มนจะตายกคด

ขนมา สงบ สงบ สงบ อยกบความสงบ แตตองฝกใหชน ความสงบ

มนควบคมตา ห ฯลฯ ควบคมโลก ควบคมจกรวาล ความสงบไมตาย

รางกายกบกเลสมนตาย

ทนไอความสงบมนจะเกดขนได ตองท�าใหวางกอน ท�าใหดบกอน

แลวทสองกคอวาง ทสามคอสงบ พอสงบแลว อกหนอยมนกเยนเอง

พอเราสงบ สงบ สงบ ไฟทมนลกโพลงๆ มนไมสงบ ไฟโลภะ โทสะ มนลก

โพลงๆ พอเราดบเสรจแลว เปนยงไง มนกวางจากทลกโพลงๆ นน

แหละ พอวางจากทลกโพลงแลว มนกสงบ ไฟนนมนสงบแลว มนไมม

หลวงพอเอยน วโนทโก

122

ออกซเจน ไมมอากาศมาหลอเลยงมนแลว ทน มนกยงอนๆ อย พอเราใช

เวลาไป เราภาวนาอยกบความสงบ สงบ ตอไปมนกคอยเยนลง เยนจนถง

ทสดทน ดบ วาง สงบ เยน นคอสโลแกนทตงเอาไวตงแตขางตนโนน

เอาละ ขอใหทกคน มการปฏบตทกาวหนา แลวกใหเจรญยงๆ

ขนไปในชวตของตวเอง เราเขาใจอะไรทลกซง ทเราจะสามารถชวยเหลอ

เพอนได เรากชวยเหลอเพอนในตอนทเรายงมชวตนแหละ ไมใชปฏบต

จนถงทสด แลวคอยชวยเพอน ปฏบตไป ไดเทาไหรกชวยเพอนเทานน

ยงชวยยงได ไมหมดหรอก ยงเราชวย เรายงได หลวงพอชวยเทาไหรๆ

มนไมหมดซกท ฉะนน ตอนนเราท�าเพอตวเอง ตอไปกท�าทงเพอตว

เอง เพอผอน พองานของตวเองเสรจแลว กเหลออยางเดยว เหมอนท

พระพทธเจาทานจบกจของพระองคแลวตอนพระชนมาย ๓๕ หลงจาก

นนอก ๔๕ ป เปนงานของคนอนหมดเหนไหม ฉะนน เราตองเดนตาม

พระพทธเจา เรากจะไมเสยททเราเกดมาเปนคน ยกระดบจตใหถงความ

เปนมนษย แลวเรากจะไดธรรมะทเราปฏบต

ขอใหความเจรญในธรรมจงเกดมแกทานทกๆ คนเทอญ

ดบ วาง สงบ เยน

123

โอวาทปดของหลวงพอเอยน

ทเราท�ามาตงแตวนท ๑๒ ถงวนนคอ วนท ๑๕ นคอ ความ

ปรารถนาของหลวงพอทตงไวในชวต เพราะวากอนทจะเกดมาในโลกน

โยมแมไดนมตเรองของดอกบว ๒ ดอก คอ นมตวาไดดอกบว ๒ ดอก

กอนททานจะมครรภของหลวงพอ แตหลวงพอรแลวกแกไมได ตอนน

แกไดแลว คอ ดอกบวดอกทหนง กคอตวหลวงพอเอง ดอกบวดอกท

สอง กคอญาตโยมทกๆ ทานทไดมารบฟง แลวเอาไปปฏบต ท�าใหธรรมะ

เบกบานขนมาในดวงใจของทกๆ ทาน ฉะนน ขอใหทานเอาไปปฏบต

ตามทหลวงพอชแนะ นคอความปรารถนาในชวตหลวงพอ ใหดอกบว

คอปญญามนบานถงทสด ความทกขมนกจะตายไปโดยไมเหลอ และ

ตอไป ความสงบเยนกจะเขามาแทนท

หลวงพอเกดมาเพอทจะท�าอยางน หลวงพอไมมภรรยาแตหลวง

พอกมลกไดเยอะแยะไปหมด ความปรารถนานจะสมปรารถนา กอย

ทพวกเราทกคนศกษาจรง ปฏบตจรง สดทายกคอไดผลจรง อยางนน

ชวตหลวงพอกไมเปนหมนแลว ชวตทเปนหมน กคอชวตทไมมลก

สบทอดในวงศตระกล แตน หลวงพอไดสบทอดแลว วงศตระกลกคอ

ตระกลของพระพทธเจา ไมใชตระกลในทางโลกแบบภาษาคน

พระพทธเจาเปนพอของเราทกคน พระธรรมเปนแม คอ ทาน

คลอดสรรพสงทงหลายทงปวงในโลก ในจกรวาล ทกๆ จกรวาล สรรพสง

ทงหลายคลอดออกมาจากพระธรรม พระพทธเจาเปนพอ พระธรรม

เปนแม สวนพระอรยสงฆสาวกทเปนพระอรหนตทงหลาย ทานเปนพ

ของพวกเรา ฉะนน เราจะตองเดนตามพอ เราตองเชอฟงแม แลวเราก

เอาพระธรรม คอ ตนฉบบของความวางทสงบเยนมาปฏบต แลวเราก

อยในครอบครวเดยวกน

ในทน ใหถอวาเปนโรงเรยนสองภาษา ไมใชภาษาจน ภาษาองกฤษ

ภาษาเยอรมน ไมใช สองภาษาของพวกเรากคอ ภาษาโลกยะ จะเปนภาษา

ไหนกไดในโลกน เรยกวาโลกยะ อกภาษาหนงกคอ ภาษาโลกตระทเรา

บางคนฟงไมถก เพราะไมไดศกษาพนฐานมา

โลกตระกคอเหนอโลก ไมใชขนไปอยในอวกาศ แตเหนอโลกใน

ภาษาทเราเรยนเราศกษากนอยน ทเรยกวาเหนอโลก กคอ เหนอตา เหนอ

ห เหนอจมก เหนอลน เหนอกาย เหนอใจ เหนอสงสมมตตางๆ ไมยด

ตดในอะไรทงนน นเรยกวาเราเรยนภาษาโลกตระ ภาษาทอยเหนอโลก

หลวงพอเอยน วโนทโก

126

เมอเราเรยนภาษาเหนอโลกนนแลว เรากเอามาปฏบตดวยองคปฏบตท

สมเดจพระสมมาสมพทธเจาของเราทานไดปทางไวใหพวกเราแลว กคอ

อรยมรรคมองคแปด นนคอทางเดนททานชแนะไวใหพวกเรา อรยสจส

คอ ผลแหงการปฏบต

ตอไปกคอ ปฏจจสมปบาท ทงฝายเกด ทงฝายดบทมนอยทจตใจ

ของพวกเราน ไมใชสงภายนอก เรองปฏจจสมปบาทเปนเรองทลกซง

เปนเรองทอยภายใน เปนเรองทกข และเรองดบทกขโดยเฉพาะของ

แตละคน ฉะนน เราอยาใหเสยเวลาทเราเกดมาน อยาใหเสยเวลาของ

ตวเอง อยาใหเสยเวลาของคนอน ของคนอนกตองชวย ตวเองเรากตอง

ชวย เราจะตองชวยเหลอซงกนและกน เราตองชวยเหลอเพอนมนษย

นคอหนาท หนาทของเราทกคนทตองปฏบต

ฉะนน หลวงพอกท�าหนาท ทานทกคนกท�าหนาท เราอยาท�าหนาท

เฉพาะแตประกอบวชาชพ ทไดเงนมาแลวเอามาเลยงปากเลยงทอง

เลยงครอบครวเทานน แตอาชพของเราน คออาชพภายใน ถาเราไมม

อาชพภายใน ไมมทางเดนทถกตองแลว เราท�าอาชพภายนอก กท�าให

เรามความทกขทกกระเบยดนว ไดมาเรากเปนทกข ไมไดสมปรารถนา

เรากเปนทกข มนจะมแตความทกขเทานน มนจะรมมาท�ารายเรา แต

ละวนๆ ฉะนน วชาปองกนไมใหมความทกข กคอวชาน คอวชาในการ

ปฏบต ในเรองกาย วาจา ในเรองของจต ในเรองของการท�าใหกเลสมน

ดบ วาง สงบ เยน

127

ระงบลงไป แลวเรากจะเปนอสระ เราจะไมตดคก เราจะไมตดตะราง

แหงอวชชาอกตอไป

สวนพวกเราทไมไดปฏบต ไมร อะไรบางสงบางอยางในเรอง

โลกตรธรรมน เหมอนกบวาเขาเอาเชอกมามดเทาของเรา เขาไมไดมด

แนนๆ เขามดหลวมๆ มดทงสองขาง ไมไดมดใหตดกน มดใหเราเดน

ได เรากเดนได ท�าอะไรไดทกสงทกอยาง แตเราไมรวาเรามนโดนมด เมอ

ไมรท�ายงไง กท�าใหมนรขนมา คอ เชอกนนเปนเชอกของอวชชา อวชชา

มนมามดพวกเราไว มดเมอไหรเรากไมร แตวาเราจะรทกครงวาถกมด

ถามนเกดความทกขขนมาเพราะเราถกมด

ทนเรากจะตองปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด ใหเกดจกษ

ใหเกดญาณ ใหเกดปญญา ใหเกดวชชา ใหเกดแสงสวางแหงปญญา

พอเกดแสงสวางแหงปญญาขนมา เรากดเนอตวของเรา ดเทาของเรา

อาว เรานมนถกมดน เชอกมนมดอยหลวมๆ เรากเลยหาวธในการแก

เชอก คอเชอกแหงอวชชานน คอเชอกทเขามดไวทเทานนแหละ นเรา

ตองแกทกคน ของใครใครกแกเอง แตวาเราไมสามารถทจะเหนไดถา

เราไมปฏบตตามอรยมรรคมองคแปด แลวไมเกดจกขงอทะปาท ญานง

อทะปาท ปญญาอทะปาท วชชาอทะปาท อาโลโกอทะปาท เพราะถาไม

เกด เหนอรยสจส เรากแกมดไมได

ฉะนน เราเกดมาเพออะไร เราเกดมาไมใชเพอท�ามาหากนให

หลวงพอเอยน วโนทโก

128

ร�ารวยอยางเดยว เรายงมงานทจะตองท�า งานสวนตวกคอเพอทจะแก

มด แกทเขาผกเชอกมดเทาของเราเอาไว นเราจะเหนเมอเราปฏบตตาม

อรยมรรคมองคแปด แลวกเกด จกขงอทะปาท ญานงอทะปาท เปนตน

ขนเทานน เมอเราเหนแลว เรากแกมดทเทาของเรา เอาเชอกนนทงออก

ไป กคอ กเลสตณหาตาย แตรางกายคอเปลอกนอกยงอย

ทนเรากดไปยงผอน เมอสอดสองไปยงผอน คอ เพอนฝง ญาต

พนองของเรา กใหถอวาทกคนเปนญาตพนองของเราทงนนในโลกน

แตวาญาตพนองทเปนสายโลหตกเหมอนกบญาตพนองทอยหางๆ กน

ทนทานทกคนทมานงปฏบตกนอยทตรงน อาตมาถอวานเปนญาตทาง

ธรรม ญาตทางจตทใกลชดกนโดยเฉพาะ นทกคนเปนญาตกนยงกวา

ญาตสายโลหตเสยอก แตถาหากญาตสายโลหตมาปฏบตธรรม คนนน

กเปนญาตเชนเดยวกน เรยกวาเปนญาตธรรมเชนเดยวกน

ฉะนน เราจะเหนวา พระพทธเจาพระองคจะดงเสดจพอของ

พระองคใหเปนญาตกน พระองคจะดงราหลใหเปนญาตกน ดงใครๆ ท

อยในพระราชวงของพระองคใหมาเปนญาตกน เพราะวาญาตภายนอก

มนหางกนเหลอเกน พอเปนญาตกนแลวกตองท�าหนาทรวมกน คอท�า

หนาททจะแกเชอกของตวเองแตละคนๆ แกเชอกออก แลวกชวยผอน

คอ ชวยชแนะผอนวา นมนมเชอกอยนะ ทเขาเอามามดไวทเทาทงสอง

ขาง มนมเชอกอย ถงเขามดไวหลวมๆ ใหเราเดนได แตแลวเรากไมรถา

ดบ วาง สงบ เยน

129

เราไมปฏบตตามองคแหงมรรคทพระพทธเจาชแนะเอาไว ฉะนน เราทก

คนจงอยาไดประมาท ในการทจะเรยนร ในการปฏบตใหเกดสตปญญา

ขนมา เมอเกดสตปญญาขนมาแลว เรากจะไดแกเชอกทมดอนนน เมอ

แกเชอกของตวเองแลว กชวยผอนเหมอนทบอกใหฟงนแหละ

ฉะนน ทงหมดนคอ ความสบายใจของหลวงพอ หลวงพอกเลย

ตองท�าหนาทอยางนตลอดไป จะกเดอนกป อนนนสดแลวแตธรรมชาต

ทมอบให ฉะนน หนาทอนนเปนทงหนาทของหลวงพอ แลวเปนทงหนาท

ของทานทกๆ คนทจะตองท�ากนอยางน

หนาทภายนอก คอ การประกอบอาชพเพอปากเพอทอง อนนน

เรากท�ากนไป แตหนาทภายใน คอ ภาษาโลกตระ เรากตองศกษา เราก

ตองเรยนร เอามาปฏบต โดยเฉพาะอยางยง เรองอรยมรรคมองคแปด

ในเรองอรยสจส ในเรองปฏจจสมปบาท โดยละเอยด ถาเราศกษาโดย

ละเอยดโดยตวเองแลว เรยนรดวยตวเองแลว เรากช�านาญในการแก

เชอกอนนน แลวเรากแกเชอกของตวเองขวางทงไปเสยได เรากเลย

บอกคนอน

เชอกนนเราจะเหนไดอยางไร ถาเราปฏบตแลวเกด จกขงอทะปาท

คอ ดวงตาภายใน เกดญาณขนมา เกดปญญาขนมา เกดวชชาขนมา เกด

แสงสวางแหงปญญาขนมา เรากเหนภายใน เหนแลว เรากแกเชอกนนทง

ไปเสย ภาระของเรากจะหมดไปในเรองของตวเอง

หลวงพอเอยน วโนทโก

130

ทนยงเหลอภาระในการชวยเหลอผอน เรองนทงหมด หลวงพอ

ปรารถนามาตงแตเดก เรยกวาเราทกคนทมานงอยตรงน เรามอปนสย

แหงการปฏบตธรรม ในการแสวงหาธรรม เพราะฉะนน ททานเขามาทาง

นกถกตองแลว ไมใชวาอาตมาจะโฆษณาตวเอง ทานจะไปทอาจารยไหน

กได มาทนกได แตทานจะตองปฏบตเพอจะใหไดวชชา คอการแกเชอก

อนนน แตทไหนๆ กไมเทากบทตวเอง คอ ทตวเองนแหละ พอรบฟงมา

แลวกเรยนรดวยตวเอง ปฏบตดวยตวเอง เหนไดดวยตวเอง นเรยกวา

สวากขาโต ภควตา ธมโม พระธรรมนนใด เปนสงทผศกษาและปฏบต

พงเหนไดดวยตนเอง นมนตองเหนไดดวยตนเอง ไมใชมความรรอบตว

เอาหวไมรอด มนกยงเปนทกขอย ถายงเปนทกขอยกยงใชไมได ตองให

ทกขมนนอยลง นอยลง จนหมดสน

ทนเรากมอาจารยหลายองคหลายทาน เมอเรารบฟงมาแลว เรา

กเอามาปฏบต ดวยการเอามาใสดในหองแลบของเรานแหละ ถาปฏบต

แลว มนดบทกขไมได กไมตองเอา เอาทปฏบตแลวมนดบทกขได

นตองเปนอยางน

เพราะฉะนน เมอเรากนเขาไปแลว ดมเขาไปแลว ถามนหายหว ก

เรยกวาใชได ทนเราดมน�า คอ พระธรรมน พอดมเขาไปแลวมนรสกวา

ชมฉ�า เยน แลวกไมหวอกตอไป คอพอดมเขาไปแลว มนอม คดทไหน

กอมทนน แลวมนกอมอยตลอดเวลา ถาอยางนนกเรยกวาถกตองแลว

ดบ วาง สงบ เยน

131

อาจารยในประเทศไทยน มเยอะแยะเตมไปหมด นเปนบญของ

ประเทศไทย ถาหลวงพอท�าคนเดยวกท�าไมได มอาจารยทานอนๆ

พระองคอนๆ วดอนๆ เยอะแยะเตมไปหมด มใหทานเลอก เหมอนกบ

เราไปในตลาดสดทเขาขายของนนแหละ ทนเราตองมตา ถาไมมตากไป

ไดมะมวงเนามา ไดของปลอมมา เราตองมตาทงภายนอกภายใน

นคอภาคแหงการปฏบต ฉะนน ขอใหทกๆ ทาน จงอยาได

ประมาท จงอยาไดประมาท จงอยาไดประมาทกบชวตของเราเลย ท�า

ชวตของเราอยาใหมนเปนหมน เมอไมเปนหมนแลว เรากจะมลกมเตา

มากกวาลกทเรามทางโลกย ๒ คน ๓ คน ๕ หาคนน เราจะมลกเยอะแยะ

เตมไปหมด อยางนศาสนานจะไมหายไปจากโลกน เพราะฉะนน ให

มนคมคาทเราเกดมาในโลกนแลว มาพบพระพทธศาสนาแลว ทนพบ

พระพทธศาสนาแลว ยงไมพบพระพทธเจา ฉะนน เราจะตองปฏบตให

พบกบพระพทธเจา คอภายในทสงบเยน

พระพทธเจาตรสวา ดกอนวกกล ผใดเหนธรรม ผนนชอวาเหนเรา

ผใดเหนเรา ผนนชอวาเหนธรรม ทนผใดเหนธรรม ผนนชอวาเหน

ปฏจจสมปบาท ผใดเหนปฏจจสมปบาท ผนนชอวาเหนเรา ฉะนน

พระพทธเจากคอพระธรรมนนแหละ พระธรรมทสงสด พระธรรมท

เราศกษาเพอทจะเหน กคอ ปฏจจสมปบาท การเหนปฏจจสมปบาท

เราตองปฏบตตามองคอรยมรรค เมอปฏบตแลวกเกด เกดอะไร เกด

หลวงพอเอยน วโนทโก

132

เหนอรยสจ พอเหนอรยสจนนกคอเหนปฏจจสมปบาท อยาไปแยกวา

อรยสจกบปฏจจสมปบาทเปนคนละเรอง ทกข สมทย นโรธ มรรค กคอ

ปฏจจสมปบาทวงเลก คอ ตวอยาง พอเหนตวอยางอยางนนแลวกไป

ท�าการบาน ไปท�าการบานปฏจจสมปบาทวงใหญ ทตงตนดวย อวชชา

สงขาร วญญาณ นามรป อายตนะ ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน ภพ

ชาต ชรา มรณะ โสกะปะรเทวะทกขะโทมะนสอปายาส

ทนพอเราเหนปฏจจสมปบาทแลว เรากตองดวาชวงไหนเปน

ยงไง เหนแลวกปฏบต ปฏบตแลวกสลดความทกขทงไป เชนวา เมอเรา

เหนทกข สมทย นโรธ มรรค คอเหน อวชชา เหตเกดของอวชชา ความ

ดบของอวชชา หนทางใหถงความดบของอวชชา เสรจแลวกเอาอรยสจ

นนแหละไปทาบ แลวกเอาไปดบอวชชาตวนน เมอดบอวชชา สงขาร

วญญาณฯ มนกดบตามกนไปหมด พอดบตามกนไปหมดแลว เรากเรม

จะเหนพระพทธเจาลางๆ แลว พอเราเหนพระพทธเจาแลว เรากนอมน�า

พระพทธเจา คอ ความสงบเยนนน น�ามาไวทกาย ทวาจา ทจตของเรา

แลวเรากอยกบพระพทธเจาตลอดชวตน อยกบความดบ ความวาง

ความสงบ แลวมนกเยน นน พระพทธเจาอยทตรงนน

ถาเราดภาพปฏจจสมปบาท พระพทธเจาจะชไปทวงวาง คอ

สญญตา คอความไมยดมนถอมนสงทงปวง เปนอนจจง เปนทกขง

เปนอนตตา เขาไปยดมนถอมนไมได

ดบ วาง สงบ เยน

133

เมอภกษรปหนงไปทลถามพระพทธเจาวา ถาเอาอยางยอๆ

ไดไหมในธรรมะในพระพทธศาสนาของเราน พระพทธเจากตรสวา ได

เอายอๆ กได ใหเธอจ�าไวใหด สพเพ ธมมานาลง อะภนเวสายะ สงทง

ปวง (สงทงปวงนกคอ ทงหมด ทพระองคสอนทงหมดในพระไตรปฎก

๔๕ เลมนนแหละ แตสมยกอน ๘๐ เลม ทนมนมากไปกวานน สงทงปวง

กคอ ทงโลก ทงจกรวาลนนแหละ ทตาเหน หไดยน จมกไดกลน ลนลม

รส กายสมผส จตรธรรมารมณ นนแหละคอสงทงปวง) สงทงปวงอน

ใครๆ (กคอพวกเรานแหละ) ไมควรเขาไปยดมนถอมน ดกไมเขาไปยด

มนถอมน ชวกไมเขาไปยดมนถอมน สวยกไมเขาไปยดมนถอมน รวย

กไมเขาไปยดมนถอมน สามภรรยา ทรพยสมบตอะไรกไมเขาไปยดมน

ถอมน นสงทงปวงอนใครๆ ไมควรเขาไปยดมนถอมน วาเปนตวก

วาเปนของก เพราะไอตวกมนไมม พอปฏบตตามปฏจจสมปบาทแลว

ตวกมนไมม ตวกมนหายไป เมอตวกหายไป กไมตองเขายดมนถอมน

แลว เมอเรายงมตวกอย มนกเขาไปยดถอในตวก พอไปแยกตวกออก

หมด อาว ตวกมนไมมน เมอตวกมนไมม จะเขาไปยดมนถอมนอะไรละ

ตวกไมม ของกกไมม ฉะนน อยาเขาไปยดมนถอมน

ใหจ�าไวแมนๆ ทกคนตองจ�าคาถาน สพเพ ธมมานาลง อะภน

เวสายะ สงทงปวงอนใครๆ ไมควรเขาไปยดมนถอมนวาเปนตวตน วา

เปนของตน อวชชาเกดกเพราะเขาไปยดมนถอมนจต สงขาร คอ กาย

หลวงพอเอยน วโนทโก

134

สงขาร วจสงขาร มโนสงขาร เกดเปนทกขขนมากเพราะเขาไปยดมนถอ

มน วญญาณ ตวรกถกเขาไปยดมนถอมน นามรป อายตนะ ผสสะ เวทนา

ตณหา อปาทาน เปนตน เกดขนมาไดคอความทกขในวงจรนน กเพราะ

เหตแหงความยดมนถอมน

ทนถาเราท�าความยดมนถอมนใหมนดบไปเสย อวชชามนกดบ

สงขารมนกดบ วญญาณมนกดบ กดบหมด ความทกขมนกดบหมด

ทนเราจะอยกบอะไร กอยกบความสงบเยน อยกบความดบทกข อยกบ

ความวาง อยกบความสงบ อยกบความเยน นนคอชวตจรงเปนอยางนน

ฉะนน ขอใหทกคนจงปฏบตเพอจะไดรวาชวตจรงทถกปลด

ออกจากโซตรวน ปลดออกจากเชอกเปนยงไง มนสงบยงไง มนอสระ

ยงไง เรากรดวยตวของเราเอง ฉะนน ในวนสดทายน กขอใหทกทาน

จงอยาไดประมาท อยาไดประมาท อยาไดประมาท ใหมธรรมะเกด

ขนในดวงจตของทาน ใหมแสงสวางคอปญญาเกดขนในจตของทาน

จงทกๆ ทาน เทอญ

ดบ วาง สงบ เยน

135

บทสงทาย

นเปนชวงสดทายทเรามาเขาคอรส ในการปฏบต ซงทางภายนอก

เขาสนกสนานกน เขาสาดน�ากน อะไรกน เขาดมกน เทยวกน แตเรากได

ท�าอยางนนเหมอนกน เรามาทน เรากไดรบน�า ท�าใหจตใจของเราไดรบน�า

คอพระธรรมของพระพทธเจาหรอของโลก เรากไดมความเยนขนมาใน

จตใจได เรากเอาไปใชในชวตประจ�าวนไดดวย อนนคอ การสงกรานต

อกค�าหนงทหลวงพอพด คอ วาง วาง กอยากใหทกคนทแตงงาน

แลว มครอบครวแลว แลวคนทยงไมไดแตงงานในทางโลก กใหทก

คนทงสองพวกนแหละ ไมใชเลกกนกบสามหรอภรรยา แตใหแตงงาน

กนใหม แตงงานกบนางสาวสญญตา นางสาวสญญาตาคอความวาง

ความวางไมใชผหญง ความวางไมใชผชาย ความวางไมใชกระเทย แต

เราไมมค�าทจะเรยก กเลยอยากใหทกทานแตงงานกบนางสาวสญญตา

คอความวางจากตวก

เพราะอวชชาดบ คอจตโงดบ พอจตโงดบแลว ตวทสองกคอวาง

ฉะนน เราตองแตงงานกบนางสาวสญญตาคอความวาง ไมวาเดก ไมวา

ผใหญ ผสงอาย ไปแตงงานกบความวางเสย วางจาก ราคะ โลภะ โทสะ

โมหะ แลวเรากจะมจตทสงบเยนตอไป

ครอบครวของเรา คนหนงกครอบครวหนง ครอบครวหนง

ครอบครวของเราคอชวตของตวเราเอง จะไดพบกบความสงบ ลองคด

ด ถามนวางหมด มนจะเปนยงไง มนกสงบ เมอกเลสวางหมด กเลสท

เกดขนทางกาย ทางวาจา เรากก�าชบมนได กเลสทเกดขนทางจต เราก

บงคบมนได กเลสทเกดขนจากทาง ตา ห จมก ลน กาย ใจ เรากบงคบ

มนได เมอเราบงคบมนไดกจะท�าใหอวชชาดบ เพราะเราปฏบตตาม

องคมรรค แลวกไดปญญาทวเศษมา แลวอวชชามนกดบไป ท�าใหเกด

ความเยนเขามาแทนท

เมออวชชาดบ ตวความโงดบ เรากเรมทจะหมนแลว หมนกบนาง

สาวสญญตา หมนเสรจแลวกแตง แตงงานกบนางสาวสญญตา เรากเลย

ไดอยกบความวาง ไดอยกบนางสาวสญญตาตลอดไป ถาเราอยกบสาม

ภรรยา เรากไมไดคดถงกนตลอดเวลา แตวาเราอยกบความวาง แตงงาน

กบความวางน เราอยตลอดเวลา เราเดนกไมไดคดถงภรรยาเรา ไมได

คดถงสามเรา ไมไดคดถงลกของเรา แตวาเราเดนกบภรรยาใหม เดน

กบนางสาวสญญตา เดนกบความวาง นงหายใจกหายใจกบความวาง

หลวงพอเอยน วโนทโก

138

นอนกภาวนาอยกบความวาง กนอาหารกกนกบความวาง สวมใสเสอผา

กสวมใสเสอผากบความวาง ทกอยางอยกบความวาง เพราะวาเราอยใน

โลกวาง วางจากตวตนทงหมด

ดกอนโมคคราช ทานจงมสตมองโลกโดยความเปนของวาง เมอ

จตวาง สงทงปวงกวางหมด เมอจตไมวาง รางกายกไมวาง ตา ห ฯลฯ

กไมวาง สงภายนอกกไมวาง โลกภายนอกกไมวาง โลกภายในกไมวาง

แตงงานกบความวางกนเถอะ ไปแตงงานกบความวาง พอแตงงานอย

ตวแลว เวนทกสงทกอยางไปแลว ตอไปกสงบทน อยกบความสงบ

ครอบครวสงบเยน ครอบครวของแตละคน แตละคน คอครอบครวของ

จตของใจตวเอง จะสงบทน แลวเรากยายจากอยกบความวางเปนอยกบ

ความสงบ ตอไปกไมตองแตงแลว เพราะมนดขนแลว มนสงบแลว เตส�

วปสโม สโข การเขาไปสงบร�างบสงขารทงปวงเปนสข คอ สขเยน

ทนพอแตงแลว ไมใชเราไมมลก ไมมหลาน พอแตงแลวเรากมลก

หลานเยอะแยะ เพราะเราไดชวยเหลอคนอน ชวยเหลอคนอนนนแหละ

นนคอเราไดสบพนธแลว ไดสบพนธ คอพนธแหงความเปนมนษย คอม

จตใจสงสด สบพนธแลวกท�าใหคนนนไปปฏบตกนตอไป ปฏบตตอไป

แลวกสบพนธกนตอไป ตอไป กสบพนธกนตอไป

ฉะนน ทมพระไปทลถามพระพทธเจาวา พระพทธศาสนาจะ

ตงอยไดนานเทาไหร พระอรหนตจะสนไปไหม พระพทธเจากตรสวา

ดบ วาง สงบ เยน

139

ตราบใดทยงมอรยมรรคมองคแปด ยงมผปฏบตดปฏบตชอบ โลกน

จะไมสนจากพระสมณะทหนง ทสอง ทสาม ทส สมณะทหนง คอพระ

โสดาบน สมณะทสอง คอพระสกทาคาม สมณะทสาม คอพระอนาคาม

สมณะทส คอพระอรหนต พระพทธเจาตรสไว ในศาสนาใดกตามไมม

อรยมรรคมองคแปด ไมมผปฏบตดปฏบตชอบ ในศาสนานนกจะไมม

สมณะทหนง ทสอง ทสาม ทส

จ�าเอาไว พวกเราโชคดมากทมาเกดในพระพทธศาสนา แลวกม

อรยมรรคมองคแปด หนาทของเรากคอ ตองปฏบตดปฏบตชอบ ตาม

อรยมรรคมองคแปด แลวกผลตปญญา วชชาออกมา ปญญาวชชานน

เปนเครองมอในการทจะประหารกเลส เมอเราประหารกเลสหมดแลวก

จะสงบเยน จตทวางจากกเลส เปนจตทสงบเยน จตทยงมกเลสเปนจต

ทยงไมวาง ยงมตวก มนกรอนบาง สงบเยนบาง ไมสงบเยนบาง ในบาง

ครงสงบเยนแลวกยงไมรสก ยงไมรตว

เมอเราภาวนา หรอเราอยกบนางสาวสญญตามากๆ จนกเลสเขา

ไมได อะไรเขามากประหารหมด อะไรเขามากประหารหมด กเลสกมน

ตายหมด เหยนเตยนไปหมด มนกเกดเปนความสงบเยน นคอชวตท

คมคาทเราทกคนเกดมา ถาเราเกดมาแลว เอาแตเรองเทยว เอาแตเรอง

กน เอาแตเรองสนกสนาน ถามตวเองซวา เทานเหรอ ทเกดมามนเทาน

เองเหรอ เทานสตวมนกท�าได เพราะวาสตวกบคนมนไมตางกน สตวก

หลวงพอเอยน วโนทโก

140

มการเสพกาม มความกลวขนมากมการหนภย มการหลบนอน มการกน

เหมอนกนทงนน แตวาเราจะเหนวา นมนตางกนทตรงนตางหาก

ทนไมใชวาเราแตงงานกบนางสาวสญญตาแลว ตองเลกกบสาม

ภรรยา ไมใชจดทตรงนน ผทปฏบตตามล�าดบขนตอน โสดาบนยง

แตงงานได ยงอยกบครอบครวได สกทาคามกยงอยกบครอบครวได

ยงอยกบสามภรรยาได แตพอไปถงพระอนาคามจงจะแยกกน แยกกนท

ตรงนน เพราะพระอนาคามทานละความพอใจและความไมพอใจลงเสย

ได ความพอใจและความไมพอใจคอ กามราคะ กบ ปฏคะ กามราคะก

คอ ความพอใจทดงเขามาหาตว ทนนอกนนมนกเกยวโยงกบกามราคะ

ทงนน ปฏคะ คอความไมพอใจ เมอไมพอใจกคอความโกรธนนเอง

พระอนาคามทานละ ๒ ตวนได

พระโสดาบน ละสกกายะทฐ วจกจฉา ศลพตปรามาต พระสก

ทาคามเพยงท�า โลภะ โทสะ โมหะ ใหเบาบาง พระอนาคามทานละ

กามราคะ กบปฏคะ นคอทงสาม ทงพระโสดาบน สกทาคาม อนาคาม

ละได ๕ ตว แตพระอรหนตทานตองมงานหนก ตองละอก ๕ ตว รปราคะ

อรปราคะ รปราคะกคอ รปฌาน อรปราคะกคอ อรปฌาน รปราคะ

อรปราคะ มานะ มานะนทกคนมมานะทงนน แตเสรจแลวเราอยาคดวา

มนจะเหมอนกน มานะในค�าพดของภาษาตลาดน ใหมมานะใหมากๆ ก

หมายถงความอดทน อดกลน แตวามานะในโลกตรไมใชอยางนน

ดบ วาง สงบ เยน

141

มานะคอความถอตว ความถอตวกนนแหละ ตวนแหละคอตวก

ตวกดกวาเขา ตวกเกงกวาเขา ตวกสงกวาเขานนกมานะ ตวกเสมอเขา

นนกคอมานะ ตวกดอยกวาเขา ตวกเลวกวาเขา เปนคนชนต�า นนกคอ

มานะ ตองตดมานะตวน พระอรหนตทานตองตดมานะตวน จงจะเปน

พระอรหนตได

รปราคะ อรปราคะ มานะ ๓ ตวน ตวท๔ คออทธจจะ ถามค�าเตม

วา อทธจจกกกจจะ นนคอความลงเลใจ แตค�าวาอทธจจะคอ ความทง

หรอวาตกใจ พอฟาแลบ แลวกผาเปรยงลงมา ตกใจ ไมม พระอรหนต

จะไมม เพราะมสตทไวมาก เมอแลบกตองผา เมอผามนกเปนอยางนน

เราเดยวกจะขนเครองไป บางคนกกลว บางคนกไมกลว เฉยๆ ไมใชตาย

แตเราคนเดยว ในโลกกตองตายทงนน จะตายบนอากาศ หรอจะตาย

ในทะเล ตายบนภเขา จะตายเพราะภเขามาทบ ตายทงนน แตวาเราขน

เครอง ไมตองกลวตาย ไมตองกลวตาย มนไมมก ถามนเกดกลวขนมา

ภาวนาไป มนไมใชก มนไมใชก มนไมใชก กหายไปแหละ หายไป แลว

ใครมนจะตายละ มนวางจากกแลวนนแหละ เราไดแตงงานกบนางสาว

สญญตาแลว นางสาวสญญตานนกเลยมาชวยเรา พอไมมกแลว นางสาว

สญญตามาทนทเลย คอความวางมาทนทเลย มนไมมก ไมมก ไมมก

ไมใชก ไมใชก เอาใหมนตรงตวไปเลย วาง วาง วาง วาง วาง วาง วางเขา

ไว นเหนไหม นางสาวสญญตาจะเปนสาม จะเปนภรรยา จะเปนคนรก

หลวงพอเอยน วโนทโก

142

ของเรา เราอยกบนางสาวสญญตาใหตลอดเวลา อยางนความกลวมนก

หายไป อะไรมนกหายไป นคอ อทธจจะ คอ ตกใจ หรอวาทง

อทธจจะคอความกลว มนเกดขนมาเพราะมนมก ถาไมมกแลว

อทธจจะ ความกลว หรอตกใจจะเกดไมได มนจะเกดไมได พอตกใจมน

จะท�าอะไรไมถก พอตกใจแลวมนขาดหมด ธรรมทเราปฏบตนขาดหมด

พอขาด สตมนกขาดหมดแหละ สตเปรยบเหมอนมอ ปญญากเปรยบ

เหมอนกบไมโครโฟนตวน ถาหากเราไมมมอ แลวเราจะจบไมโครโฟน

นงพดไดอยางไร

ทนสตคอมอ ปญญาคอสงตางๆ ทเรามาศกษา เรามาปฏบตแลว

เตรยมพรอมเอาไว พอเกดกลวขนมา ไมใชก ไมใชก วาง วาง วาง วาง

วาง นนคอเราดงปญญามา สตนนแหละดงปญญามา แลวกเอามาใชงาน

เลย ทนถามนขาดสตแลว หมด ทกสงทกอยางหมด ไมมอะไรเหลอเลย

เอามาใชไมไดเลย ทไปศกษามาไปเรยนมา ไปปฏบตมา ไปนงสมาธมา

ไปอะไรมา เอามาใชไมไดเลย เพราะมนขาดสต ฉะนน เมอเรามสต เราก

ดงปญญามา ดงตวไหนมา เอานางสาวสญญตามา พอไดนางสาวสญญตา

มาแลวกสบาย นงสบาย อะไรสบาย สบายหมด

ตอมามนจะยงสบายขน พอไปถงตวสงบ มนกยงสบายยงขน คอ

มความสข สขเยน สขนนคอสขเยน สขเพราะวาไมมกเลสเขามารบกวน

นเรยกวาอทธจจะ อทธจจะ คนทกลวไสเดอน กลวแมลงสาบ กลวตกแก

ดบ วาง สงบ เยน

143

กลวไอตวปาดตวอะไรอยางน นนคอยงมอทธจจะอยมาก โวยวายมาก

อะไรมาก นคอคนทมความกลว นพระอรหนตทานละอทธจจะ คอละ

อทธจจะ

แลวตวสดทาย กคอละอวชชานนแหละ อวชชา อวชชาคอตว

หวหนาของตวก กคอตวกนนแหละ นนแหละตวทส�าคญทสด ฉะนน

พระอรหนตทานละ ๕ อยาง รปราคะ อรปราคะ มานะ อทธจจะ อวชชา

เมอทานละแลว ทานอยกบอะไร ทานอยกบความสงบเยน วางแลวก

สงบเยน ทน ดบ วาง สงบเยน ทกคนจะตองจ�าเอาไว แลวกปฏบตไป

ตามสโลแกนนน

ถามปญหาอะไรขนมา ดงมาใชเลยทน สต เปนสมมาสต แลวกใน

สตปฏฐานส ตองท�าใหมากๆ จะไดมสตดงปญญามา ถาขาดสต ปญญา

กขาดหมด ไมมอะไรเหลอ นคอค�าสง ค�าสงสดทายททานมาเขาคอรส

ปฎบต กคอ ใหมสต แลวกแตงงานกบนางสาวสญญตา ไปอยกบ

นางสาวสญญตา กนกบนางสาวสญญตา นอนกบนางสาวสญญตา

คลกคลอยกบนางสาวสญญตา แลวนางสาวสญญตากจะชวยทาน

กขอใหความสขความเจรญ ในธรรมะทกๆ ขอ จงมในจตใจของทาน

เพอจะดบทกข ระงบเหตตางๆ แลวกอยดวยความสงบเยน ทกทพา

ราตรกาลเทอญ

หลวงพอเอยน วโนทโก

144

กอนนอนทกวน ไปไหวพระ ท�าวตรยาวกได สนกได ตองรบศล

๕ ทกครง ศล ๕ เรยกวานจศล ตงนะโม แลวรบพระรตนตรย พอรบ

พระรตนตรยเสรจแลวกรบศล ทกวนอยาไดขาด ใหท�าอยางนน ทนถา

มนขเกยจ วนนงานหนก เครยด เหนอย บอกตวเองวา ถามงนอนแลว

หลบตายไปละ มงกไมไดรบศล ตายโดยไมมศลกตกนรกละซ บอก

มนอยางนน ไมอยางนนมนฎกาอยเรอย อทธรณอยเรอยเลย กเลส

นมนช�านาญในการอทธรณ และการฎกา เพราะฉะนน ตองท�าใหได

เขมแขงเอาไว

ดบ วาง สงบ เยน

145