ÑA IBARROLA• EKARPENAK: ARNO STERN • GALDEIDAZUE: …. alea.pdf · hh elkarrizketa: begoÑa ibarrola• ekarpenak: arno stern • galdeidazue: alfredo hoyuelos • hezkidetzaz:

hhELKARRIZKETA: BEGOÑA IBARROLA • EKARPENAK: ARNO STERN • GALDEIDAZUE: ALFREDO HOYUELOS • HEZKIDETZAZ: BLOGAK • EUSKALEKOMUSEOA • ATZEKO ATETIK: ANDONI AGIRREGOMEZKORTA

135hik hasi4 EURO • 2009KO OTSAILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Software askea eskolanEtika teknologikoari ateak zabaltzeko garaia

GAIA

aurkibidea8gaia

SOFTWARE ASKEA ESKOLANGero eta gehiago dira Euskal Herrian software askea era-iltzen duten ikastetxeak. Aldaketak sortzen dituen beldu-rak uxatuta, aurrera egin dute askok eta pozik daudemaitzarekin. Etika teknologikoa ikasgeletan sartu da etaainbat balio aintzat hartuz, balio horien lanketari bultzadaman dio.

16elkarrizketa

BEGOÑA IBARROLAsikologoa eta adimen emozionalean aditua da Begoña

barrola, eta hamahiru urte daramatza gurasoei eta irakasleeidimen emozionaleko ikastaroak ematen. Adimen emozionalata emozioak kudeatzen ikasteko gaitasunak lantzen dituztekastaro horietan.

Argitaratzailea: XANGORINErrekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzio burua: Olatz Lasagabaster. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Arantxa Urbe, Miren Guilló eta AinhoaAzpiroz. Erredakzio batzordea: Mikel Estonba, Mari Karmen Irastorza,Kristina Mardaraz,Josi Oiarbide,Fito Rodriguez,Maite Saenz,Xabier Sarasua eta Arantxa Urbe. Aholkulkariak:Ne-rea Alzola,Abel Ariznabarreta,Felix Basurko,Begoña Bilbao,Mariam Bilbatua, Aines Dufau,Luis Mari Elizalde,Lore Erriondo,Gurutze Ezkurdia,Idoia Fernandez,Xabier Isasi,Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Kepa Perez Urraza,Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Matilde Sainz eta Pruden Sudupe. Administrazioa:Arantxa Goiburu. Diseinua:TRAM•Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: Ordiziko Jakintza ikastolako ikasleak . Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2009-1-23).Kopurua:3.500 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika

8 gaiaSOFTWARE ASKEA ESKOLANETIKA TEKNOLOGIKOARI ATEAK ZABALTZEKO GARAIA

16 elkarrizketaBEGOÑA IBARROLA

24 ekarpenakArno Stern

26 ekarpenakGure gela lau pareta baino gehiago

28 hezkidetzazSexu hezkuntza

30 galdeidazueNola ikustarazi dakieke gurasoei haur eskolek betetzen duten funtzioasistentzialaz gain, haien funtzio hezitzaileak garrantzi handia duela?Alfredo Hoyuelos

33 berriak

40 nora joango gara?Euskal EkomuseoaEuskal Herria pixka bat gehiago ezagutu nahi?

42 Atzeko atetikAndoni Agirregomezkorta

www.hikhasi.com

Harpidetza orria

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugungainontzeko materialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du,harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

135. zenbakia. 2009ko otsaila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l ao t s a i l a

MMaattrriikkuullaattzzeekkoo ggaarraaiiaann,, zzeerr aauurrkkeezzttuu??

Eskolatzen hasteko edo jarraitzeko,izena emateko epea irekitzera doaEAEn, eta ondoren, Nafarroako etaIparraldeko eskaintzak etorriko dira.

Eskola bakoitzak, ikastetxe-taldebakoitzak, sare bakoitzak, administra-zio bakoitzak bere eskaintza egingodu, zer eskain litekeen garbi ez badagoere.

Izan ere, EAEn, hizkuntzen markoberria proposatzen zuen legea mahai-gaineratu zen eta ez zuen aurrera egin.

Nafarroan, aldian-aldian, hizkun-tza “eredu” berri bat ateratzen du berta-ko Gobernuak txisteratik: Hello HaurEskolak (ingelesa + gaztelania), British(ingelesa + gaztelania) dela, HTI edoTIL Hizkuntzen Tratamendu Integratua(ingelesa orduak jarriz)…

Iparraldean, bestalde, eragina duFrantziako Gobernuak hezkuntzarilaguntzak murrizteko eta irakasle ko-purua jaisteko daraman politikak, ikas-leen eta langileen mobilizazioek pro-zesua atzeratzea lortu badute ere,

Ikasle berrien izena emateko ga-raian, hori guztia kontuan hartzea me-rezi du, nola ez.

Aipatu hiru arloek osatzen dute es-kola edo ikastola bakoitzeko Hezkun-tza Proiektuaren funtsezko zutabeak,antolaketa eta parte hartzearekin bate-ra. Horregatik, Hezkuntza Proiektua ezda egun bateko gauza, urteetan eraiki-tzen, garatzen eta gauzatzen den egi-tasmoa baizik.

Aurrekoa gogoan hartuz, eskola-tzeko orduan, eskola bakoitzaren ibil-bidea kontuan hartzea komeni da: hanegiten denak herritarrak kohesionatze-ko balio duen, ikasleen aukera berdin-tasunean laguntzen duen, buru eta ja-rrera malguak sortzen dituen, irizpidepropioa duten pertsonak bideratzekobalio duen, mundu globalizatuan bizi-tzeko balio duen, eta, herri bezala, gurekulturan oinarrituz eta hura garatuzmunduko gertakizunak irakurtzeko,interpretatzeko eta etorkizuna hobe-tzeko laguntzen ote duen.

oraingoz. Afera horiek guztiak nolaamaituko diren ez dakigula, ikasleenmatrikulazioa egiteko kanpainak abia-tu dira, jada, edo laster abiatuko dira.

Eta zer esan curriculumari buruz?Estatu bakoitzak berea ezartzen du,Erkidego bakoitzak bere partea mol-datzeko aukera ere badu, Eskola ba-koitzak bere zatiari dagokiona, etaherri bezala, Euskal Herri bezala, lan-tzen ari den Euskal Curriculuma. Horiguztia garatzen ari den bitartean, esko-letan aztertzen ari denean, elkarteetan,jendartea hortaz ari denean, zer eskaindiezaioke eskolak matrikulatzera doa-nari?

Bada beste arlo bat eskola bakoitze-an zuzen-zuzenean eragiten duena:hezkuntza eredua edota pedagogiaildoa dei daitekeena. Hezkuntza kon-petentzia orokorrak garatzea ezartzenda ildo nagusi gisa. Hala ere, konpeten-tzien ideia bera modu desberdinean in-terpretatzen ari da, eta praktika zeharokontrajarriak antzematen dira.

Eskola bakoitzak, ikastetxe-talde bakoitzak, sare bakoitzak,administrazio bakoitzak bereeskaintza egingo du, zer eskainlitekeen garbi ez badago ere.

6 • hik hasi • 135. zenbakia. 2009ko otsaila

Eusko Jaurlaritzak Haur

Hezkuntzaren curriculuma

finkatzen duen dekretua onartu

du. Zehaztasunik ez dute eman,

baina Hezkuntza Sailaren web

gunean dekretuaren zirriborroa

aurki daiteke, eta bertan esaten

denez, ikastetxeek elebitasuna

bermatzeko baldintza egokiak

bultzatu beharko dituzte.

Dekretua, Haur Hezkuntzako bi

zikloak eskaintzen dituzten Araba,

Bizkaia eta Gipuzkoako

ikastetxeetan aplikatuko da. Behin

Haur Hezkuntzaren curriculuma

onartuta, Batxilergoaren

curriculuma onartzea falta da

orain.

kronika

Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoakoikastetxe publikoetan eta itunpeko es-koletan, A, B eta D ereduek jarraitukodute indarrean, oraingoz. Euskal Auto-nomia Erkidegoan Hizkuntza Ofizia-lak Ikasteko, Irakasteko eta Ebaluatze-ko Markoa izeneko lege egitasmoareninguruan adostasunik ez da egon azke-nean ez alderdien artean, ezta EuskoJaurlaritzako hirukoaren barnean ere,eta proiektua ez da Eusko Legebiltza-rrera iritsi. Hizkuntza ereduen errefor-maren kontra kritika gogorrak izan dirabaina hirukoaren barnean EAJk jarri di-tu oztoporik handienak; izan ere, esko-la orduen % 60 gutxienez euskaraz iza-tea gehiegi iruditu zaie eta atzerriko hiz-kuntzari eta gaztelaniari zein toki ema-ten zaien gainbegiratu beharra azpima-

rratu izan dute behin eta berriz.2007ko martxoan aurkeztu zituen

Tontxu Campos Hezkuntza sailburuakereduen erreformaren ildo nagusiaketa 2008ko udan ardatz nagusiak nego-ziatzen hasi ziren hezkuntza eragilee-kin, sindikatuekin eta alderdiekin.Guztiekin hitz egin ondoren, proposa-menaren bertsio berritua aurkeztu zu-ten baina horrek ere ez du aurrera egin.Beraz, martxoko hauteskundeetanHezkuntza Saila hartuko duenaren es-ku egongo da egitasmoa.

Hizkuntza ereduen erreforma-ren ardatzak hauek dira:

Helburua: Derrigorrezko eskolal-dia amaitzean, bi hizkuntza ofizialetan“erabiltzaile independiente” izan be-har dute ikasleek.

Euskara: Irakasgai ez linguistiko-en % 60k euskaraz izan beharko du gu-txienez. Eskolek erabakiko dute gaine-rakoak zein hizkutzatan eman.

Hizkuntza proiektua: Ikastetxe-ek hizkuntza proiektua egin behar dutelegearen helburua lortzeko.

Aplikazioa: Legea onartu ondo-ren, lau urteko trantsizio epea.

Hitzarmena: Helburuak betetzenez dituzten itunpeko ikastetxeek ez lu-kete hitzarmena galtzeko arriskurikizango azken testuaren arabera.

Ebaluazioa: hizkuntza gaitasunakmodu berezian ez ebaluatzea erabakidute.

Hizkuntza ereduen

erreforma onartu gabe

amaituko da legegintzaldia


Ezagutza zientifikoa eta teknologia humanismomodernoaren ezinbesteko osagarriak dira

Pedro Miguel EtxenikeEusko Jaurlaritzako

Hezkuntza Sailak 353 milioi euro

bideratuko ditu itunpeko

ikastetxeak finantzatzeko,

Gobernu Kontseiluak joan den

urtarrilaren 20an horrela

onartuta. Hezkuntza Saila eta

itunpeko ikastetxeetako

ordezkariak finantziazioa

negoziatzen ari diren unean etorri

da onarpena. Sindikatuek

hitzarmen kolektiboa berritzea

eskatzen dute alde batetik, eta

bestetik, ordutegiak eta soldata

sare publikoko langileenekin

parekatzea. Ikasturtean zehar

hainbat mobilizazio egin dituzte

sindikatuek eta hil honetan,

otsailean, ELA sindikatuak hiru

greba egun deitu du Kristau

Eskoletan.

Darcos erreformaren

aurkako mobilizazioek

aurrera jarraitu dute

“Hezkuntza ez da salgai” lelopeanhainbat mobilizazio izan dira urtarri-lean Lapurdin, Nafarroa Beherean etaZuberoan. Xavier Darcos FrantziakoHezkuntza ministroak bultzatu duenerreformaren kontra protesta egindute ikasleek, irakasleek eta guraso-ek, Gabonetako oporraldiak ekarrizuen etenaren ondoren.

Xavier Darcos Frantziako Hez-kuntza ministroak erreforma atzeratuizana, mobilizazioak geldiaraztekoneurri gisa hartu dute ikasleek, ira-kasleek eta gurasoek, eta mobiliza-zioekin aurrera jarraitzeko asmoaagertu dute. Ikasleek ez dute onar-tzen Frantziako gobernuak 13.000lanpostu kentzeko duen egitasmoa,

eta “hezkuntzaren merkantilizaziobidean” doan unibertsitate errefor-maren aurka azaldu dira. Gainera, li-zeo mailan hainbat eskaintza desa-gertuko dira erreformaren eraginez,eta Lanbide Heziketaren kasuan,prestakuntza lau urtekoa izatetik hiruurtekoa izatera pasatuko da. Cartescolaire delakoa desagertuz, bestal-de, lizeo txiro eta aberatsen arteko al-deak orain arte baino handiagoakizango direla uste dute ikasleek. Eraberean, ikasleen fitxategiak sortzekoekimenaren kontra daude ikasleak,izan ere, Kanbon, esaterako, mobili-zazioetan parte hartu duten gazteenzerrendak osatu dituzte hainbat zu-zendarik eta Hezkuntza Ikuskaritzariigorri dizkiete.

Gauzak horrela, Gabonetakooporraldiaren ondoren protestek au-rrera jarraitu dute. Abenduan izanda-koak baino apalagoak izan dira, bai-na aurrerantzean ere mobilizazioekinjarraitzeko asmoa agertu dute, etaerreforma guztiz baztertu arte horrelajarraituko dutela esan dute ikasle ba-tzordeek zein sindikatuek.

Gogora dezagun, protesten eragi-nez Darcosek erreforma atzeratuduela, eta, ondorioz, datorren ikas-turtean ez dela indarrean sartuko,baina ekimenarekin aurrera jarraitze-ko asmoa erakutsi du ministroak.

Berria

G A I A


Software askea eskolan

Etika teknologikoari ateakzabaltzeko garaia

G

Informatika,aplikazio-eremua edozein delarik ere,erronka eta aukerez josiaaurkezten zaigu,beti. Euskalhezkuntzak ere,beraz, infor-matika ikastetxeetan txerta-tzearen eta bere aukerakprofitatzearen erronka ga-rrantzitsuari erantzun beharizan dio orain arte. Eta, jaki-na,baita etorkizunean ere.Informatikaren mundua,or-dea,hainbat modutara ulerdaiteke eta aukeraketa horiegitea ere erronken arteandago,printzipio teknologiko-ak baitaude jokoan.


Teknologiaren aukeraketan irizpide pedagogiko,linguistiko eta sozialak aplikatu behar al dira?

Informatika bizitzako esparruguztietan presente dago. Eta presentedagoelako, dena beste modu bateraegiten dugu. Ia konturatu gabe barne-ratu dugu, gainera, funtzionatzekomodu berri hori. Informatikak, IKTeketa Internetek, oro har, komunikatze-ko modu gehiago sortzea ahalbidetudute, lana egiteko modua eraldatu du-te eta, jakina, ikasteko eta irakastekomodua aldatu dituzte.

Belaunaldi berriak informatikare-kin jaioko dira, horrekin haziko dira.Eta horrekin haziko direlako, horre-kin heztea ere hezkuntzaren ardurabilakatu da. Egun, teknologiak erron-ka gisa planteatzen diren garaiotan,informatika ikastetxeetan txertatu etateknologiak modu bizian erabiltzealortu behar da, baina txertatze hori pe-dagogikoa izatea nahi badugu eta era-bilera biziak arduratsua izan behar ba-du, ezinbestekoa da teknologien no-lakotasuna aztertzea. Alegia, edozeinteknologia mota erabil al daiteke, tek-nologia delako soilik? Edo aukeratuegin behar da, eta teknologien auke-raketa horretan, besteak beste, irizpi-de pedagogiko, linguistiko eta sozia-lak aplikatu behar al dira?

Hezkuntza-guneetan eta beraue-tatik kanpo, gero eta leku handiagoabeteko duten tresnak dira teknolo-

giak. Teknologiak, beraz, tresna hu-tsak dira. Aplikazio edo programa ba-koitzak funtzio bat edo gehiago bete-ko ditu eta ikasgai batean edo gehia-gotan erabili ahal izango dira. Fun-tzionalitate hutsetik haratago, ordea,tresna horiek garatzeko moduak, etabehin garatuta, horiek banatzeko mo-duak desberdintzen ditu bata bestea-rengandik. Alegia, funtzionalitate ter-minoetan, bi aplikazio berdinak izandaitezke, baina programa hori gara-tzeko modua eta banaketarako erabi-litako irizpideak, printzipio teknolo-giko ezberdinetan oinarri daitezke.Eta horregatik, erabiltzen den tekno-logia motaren arabera, ikasle pasiboedo aktiboagoak sortu, ikasleen ja-kin-mina eta pentsamendu kritikoaareagotu eta elkartasun balioa trans-mititu daitezke.

Zentzu horretan, software libreangaratutako programek elkartasuneanoinarritutako etika teknologikoa apli-katzen dute. Programen atzean dago-en iturburu-kodea irekia mantentzenda. Ikus daiteke, aztertu, aldatu, ho-betu. Besteek egindakoa oinarritzathar daiteke, besteek egindakotik ikasdaiteke, betiere iturburu-kodea uler-tzeko ezagutza nahikoa badugu. Mo-du horretan, atzerriko ikastetxe bate-rako garatutako programak, gure eginditzakegu, gure beharretara egokitueta euskaratu, inori baimenik eskatugabe. Gure egin eta aldatu dugunagainerakoentzat eskuragarri uztea dabaldintza bakarra.

Teknologiak beraz, ezinbesteko-ak dira euskal hezkuntzan ere. Bainadena ez da zilegi: etika teknologikoaaplikatuz euskarazko tresnak erabil-tzea oinarri eta helburutzat hartu be-harko litzateke eta, hori, software li-brearen eskutik soilik egin daiteke.

Iratxe ESNAOLA ARRIBILLAGAINFORMATIKAN INGENIARIA ETA UNIBERTSITATEKO

IRAKASLEA


Esperientziak

rria sentitzen dute askok. Beraz, ezin-bestekoa da tentuz jokatzea, eta alda-ketak eta lankideen esku ipiniko ditu-gun tresnak aurrez ongi aztertzea.

Zergatik egin zenuten softwareaskearen aldeko apustua?

Jakintza ikastolan 1996. urtean hel-du zitzaion kalitatearen kudeaketari,eta ordutik hona praktika on asko par-tekatu ditugu. Hori are eta nabarmena-goa egin zen IKTen etorrerarekin. Bat-batean, gure lana zabaltzeko moduerrazak eta eraginkorrak ezagutu geni-tuen eta, gure esperientziak edota sare-an zehar bildutako informazioa ikasto-latik kanpo partekatzeko aukera errazagenuela ikusi genuen. Esperientziaktrukatu, informazioa partekatu, elkar-lanean oinarritutako ekimenetan partehartu... Horiek guztiak gure izaerarekinbat datozen ezaugarriak dira. Beraz,konturatu gabe, baina, gure egunero-kotasunean, beti izan dugu Opensour-

Noiz hasi zineten lanean softwareaskearekin Jakintza ikastolan?

Duela lau urte, ikastolako blogamartxan jarri behar genuela eta, hain-bat aplikazio probatu ondoren, Word-press izeneko aplikazioak aukera osoonak eskaintzen zituela jabetu ginen.Ordu asko pasa behar izan genituen la-guntza foroetan, aplikazioaren garape-narekin zerikusia zuten albisteak jarrai-tzen eta abar. Horrela Opensource ko-

munitatearen lan egiteko modua eza-gutu genuen. Creative Commons lizen-tziak, Wikimedia eta Mozilla Funda-zioak, edota bestelako Opensourceweb aplikazioen (Joomla, Drupal, Me-diawiki, Moodle...) gaineko informa-zioa bildu genuen. Web mailan erabil-tzen ziren aplikazio nagusiak lizentziaaskekoak zirela ikusi genuen eta Open-source komunitateak egindako lanariesker garapen maila altukoak zirela, gubezalako profil tekniko baxuko erabil-tzaileentzat aplikazio erabilerrazak zi-rela eta, era berean, oso indartsuak zire-la. Webean hain garbi ikusten genuenaez ote zen ere aplikazio lokalekin, ale-gia, ordenagailuetan instalatu behar di-ren programekin gertatuko? Azken biurtetan hasi gara GNU/Linux distribu-zioak aztertzen. Une honetan irakasleguztientzat zabalik dagoen Wordpress-en oinarritutako blog plataforma dugumartxan; horietako askok Moodle era-biltzen ari dira; ikasle eta irakasle guz-tiek dagoeneko Firefox eta OpenOfficenormaltasunez erabiltzen dituzte eta,laister emango dugu Ubuntu-rako sal-toa.

Beraz, pixkanaka ikastetxe osorazabaltzen ari zarete softwarelibrearen erabilera…

Irakaskuntzan, aldaketa pedagogi-koak oso astiro gertatu ohi dira bainaIKTak gure lanbidera heldu direnetik,gauzak beste erritmo batera doazela di-rudi. Horrek arrisku handia du, izanere, ezin dugu ahaztu irakasle askorenalfabetizazio digitala ez dela punta-puntakoa, eta aldaketa horiekin itola-

Jokin Lacalle: “Gure eskola ereduan partekatzeabalio garrantzitsua dela transmititu nahi diegu ikasleei”

Ordiziko Jakintza ikastolako ira-kaslea da Jokin Lacalle eta zortzi urteegingo ditu laister IKTen esparruanlanean. Azken lau urteetan hasi dasoftware askea erabiltzeak duen ga-rrantziaz jabetzen eta, ondorioz,ikastolan erabiltzen. Ikastolako blogamartxan jarri behar zutenean hasi zenibilbidea, orduan konturatu zirenWordpress izeneko aplikazioak es-kaintzen zituela aukerarik onenak.Aurrez zituzten errezeloak eta aitza-kiak alde batera utzi eta,duela bi urteinguru, Mikel Etxarri lankidearekinbatera Ubuntu probatzera ausartuzen. Gainera, Firefox-ekin batera,OpenOffice, Thunderbird, The Gimpeta antzekoak erabiltzen hasi ziren.Lanean buru-belarri aritu dira azkenurteetan eta ikastola osoan softwareaskea erabiltzeko migrazio prozesua2010ean amaitzea espero dute. Soft-ware askea bat dator ikastolaren filo-sofiarekin, eta partekatzea bezalakobalioen garrantzia azpimarratu nahidiete ikasleei.


G A I A Software askea eskolanEtika teknologikoari ateak zabaltzeko garaia

tako aplikazio askok lizentzia askeadutela. Bestalde, Microsoft etxeak az-ken produktuak kaleratzean erabakiestrategiko oker batzuk hartu izanakere aukera askeak erabiltzea erraztudu. Gainera, sarean gertatutako alda-keten ondorioz, lokalean instalatutakoaplikazioekiko menpekotasuna mu-rrizten joan da eta GNU/Linux sisteme-kin bateraezinak ziren aplikazioen ze-rrenda murriztu da. Web 2.0-ren itzale-an ere, lankidetza eta komunikazioaniraultza handiak gertatu dira. Horri es-ker, gure arazoei irtenbidea aurkitzeaerrazagoa bihurtu da.

Eta zer lortu nahi duzue softwareaskearen erabilerarekin?

Gure ikasleei eta irakasleei euren la-na modu errazagoan eta eraginkorra-goan egiten lagundu nahi diegu. Eus-kara hutsean egongo diren kalitatezkoaplikazioak erabiliz lanean pasatukoduten denborari etekin hobea atera-tzen lagundu nahi diegu; euskarazkotresnekin lan eginez eraginkorragoakizaten lagundu, alegia.

Bestalde, erakunde ofizialetatikbultzatzen ari diren kanpainek zabaldunahi dituzten ideia faltsuen aurrean,gure ikasleei ondorengo ideia helarazinahi genieke: "Legala izateko, partekaezazu!". Era berean, "Partekatzerako-an, izan zaitez legala!" mezua ere hela-razi nahi diegu. Gure eskola ereduanpartekatzea balio garrantzitsua delatransmititu nahi diegu ikasleei. Eskatu,erabili, kopiatu, zabaldu... software as-kea nahi duzunarekin nahi duzunean,zure eskubidea da.

Hitzetik ekintzetara pasatu nahi du-gu. Asko hitz egiten da software askeakdituen onurei buruz, baina erabiltzeraausartzen direnak ez dira hainbeste.Irakaskuntzan mesfidantza puntu batbada oraindik eta ingurukoen espe-

ce filosofia oso barneratuta.Tamalez, aurretik sekula ez nintzen

konturatu erabiltzen ari ginen softwaremota izpiritu horrekin, gurea bezalakohezkuntza erakunde batek zabaldu be-har dituen balioekin kontraesanean ze-goela. Baina 2007ko irailaren 15ean si-natu zen “Hezkuntza Irekiaren aldekoLurmutur Hiriko Aitorpena” irakurrinuenean, zeharo aldatu nuen ikuspegihori. Oso identifikatuta sentitu nintzenbertan adierazten zenarekin. Eskolairekia gara, baina ez soilik ideiak, infor-mazioa edota proiektuak partekatzenedota elkarlanean garatzen ditugula-ko. Asko dira besteen esku uzten ditu-gun baliabide eta materialak, eta horiekbenetan irekiak izatea nahi badugu,erabiltzen ditugun bitartekoak (aplika-zioak, alegia) eta lizentzia motak be-rraztertzea ezinbestekoa zela ikusinuen. Orduan konturatu nintzen soft-ware askea erabiltzeak duen garran-tziaz eta hori izan zen honen guztiarenabiapuntua.

Hortik aurrera, informazioa bila-tzen, Opensource mundua ezagutzen,esperientziak bilatzen eta horietatikideiak ateratzen, aplikazioak erabil-tzen... hasi ginen, eta ibilbide horretan,software askea erabiltzearen aldekoarrazoi ugari daudela konturatu naiz.Horietako batzuk hezkuntzaren xede-arekin dute harremana; beste batzuk al-derdi etiko edo filosofikoekin, legekontuekin zerikusia dutenak ere badiratartean, eta baita alderdi ekonomikoaukitzen dutenak ere. Baina gutxitanaurkitu dut software askearen aldekoargudio teknikorik, hau da, "softwareaskeak pribatiboak baino kalitate han-diagoa du" esaten duenik. Azkenal-dian, dena den, gauzak aldatu direlairuditzen zait. Alde batetik, software as-keak bilakaera ikaragarria izan du. Gar-bi esan behar da gaur egun, punta-pun-

rientzien eta erreferentzien zain gera-tzen dira, bide horretan aurrera eginbaino lehen. Dinamika horrekin hautsibehar dela uste dut eta gure esperien-tziak horretan lagun badezake, aurre-ra.

Nola ari zarete gauzatzenprozesua?

Sare osoaren software askerako mi-grazioa hiru fasetan planifikatu ge-nuen. Lehen fasean, gure proposame-naren ardatz nagusiak azaltzen zituendokumentua prestatu genuen, zuzen-daritza taldeari aurkeztu genion eta eta-pa guztietan eztabaidatu zen. Klaustro-ak proposamenari oniritzia eman eta2008ko ekainean aurrera egitea eraba-ki zuen.

Bigarren fasea, ikasturte honetanburutzen ari gara. Bi zeregin nagusi au-rreikusten genituen: alde batetik, sare-ko ekipo guztietan Windows-en peanfuntzionatzen duten software askekoaplikazioak erabiltzea eta, bestetik, da-torren ikasturterako proposatzen du-gun sistema eragileen aldaketa egin au-rretik, azterketa egin eta sor daitezkeenarazoen aurrean zer egin dezakegunbaloratzea. Horrela, irailetik hona ikas-tolako irakasle eta ikasle guztiekOpenOffice, Firefox eta Gmail-eko ko-rreo kontuak erabiltzen hasi dira. Etahelburu nagusia, aplikazio horiekintrebatzea da, datorren urterako propo-satzen ditugun aldaketetarako prestegon daitezen. Datozen sei hilabete-tan, sareko elementu fisiko guztien in-bentarioa egingo dugu, egon daitezke-en bateragarritasun arazoak identifika-tuz eta horiek konpontzeko egon dai-tezkeen aukerak baloratuz. Gauza be-ra egin beharko dugu irakasleok erabil-tzen ditugun aplikazio espezifiko guz-tiekin.

Eta, hirugarren faseari datorren


Esperientziak

ikasturtean helduko diogu. Dena ongibadoa, datorren urtean ikastolako zer-bitzari eta ekipo guztietan GNU/Linux-en oinarritutako sistema eragileakizango ditugu. 2010erako ikastolakosare osoa aplikazio askeekin funtzio-natzen izatea espero dugu.

Bidean topatu al duzue arazorik?Arazo teknikorik ez dugu izan, ape-

nas. Garai bateko software askearenmito beltzarekin (erabiltzeko zailegiadela, arazo ugari ematen duela, ordain-dutako aukerek baino kalitate kaska-rragoa duela...) amaitu beharra dago.Aplikazio horiek erabiltzearen arrazoinagusia ez da ekonomikoa, kalitatea-ren aldeko apustua egiten dugu. Fire-fox, OpenOffice eta GMail bezalakoaplikazioak merkatuan dauden one-nak dira, eskaintzen duten egonkorta-sun, zerbitzu gehigarri eta duten sos-tengu teknikoarengatik.

Arazoak beste esparru batzuetatikdatozkigu. Nabarmenena, erakundeofizialek aplikazio horiei eskaintzendieten sostengu falta da. Adibidez, Eus-ko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak ku-deaketa aplikazioetarako duen atarinagusia (https://www.hezkuntza.ej-gv.net /aplikazioak/) edota IkastolenElkarteko webgunearen hainbat auke-ra ezin ditugu behar bezala erabili Fire-fox-en, espreski Internet Explorer-ekinerabiltzeko diseinatuta daudelako.OpenOffice-ekin ekoiztutako doku-mentazioarekin ere arazoak ditugu.Baina uste dut arazo horiek pixkanakakonpontzen joango direla.

Ubuntu-rekin ere, arazoak alde be-retik etorriko direla uste dut. Ubuntu-ren arazo nagusia hori baita nire ustez:software garatzaile askok eskaintzenduten sostengu falta. Sostengu falta ho-rrek arazo handiak sortuko dizkigu.

Ikastolen Elkarteak ekoizten dituenaplikazio didaktiko ugari erabiltzen di-tugu ikasleekin eta horietako gehienekez dute GNU/Linux-erako bertsiorik.Datorren urtean, horri irtenbidea ema-tea lehentasuna izango da guretzat.

Erresistentziarik topatu al duzue?Zein izan da, esaterako, ikasleenerantzuna?

Lankideen eta ikasleen erantzunaezin hobea izan da. Elkarlanari eta bo-rondate onari esker, aurrera egitea lortudugu. Ikastolako klaustroak adieraziduen heldutasun teknologikoak harri-tuta utzi nau; etorkizunean izango ditu-gun erronka pedagogiko gehienakIKTen eskutik etorriko zaizkigu eta ja-rrera horri esker, arrakastaz egingo du-gu aurrera. Ikasleei dagokienez ere, ezdugu arazorik izan. Gaztetxoenak,

oraindik alfabetizazio digital baxua du-tenak, oso modu naturalean egokitu di-ra eta helduak ere, erraz egokitu diraegoera berrira.

Etorkizun hurbilera begira softwarelibrea ikastetxe osora zabaltzeaizango da erronka nagusia.Urrutirago begira jarriz gero, zerideia dituzue buruan?

Datorren ikasturtea oso garrantzi-tsua izango da hiru urteko migrazioprozesua amaituko dugulako. Urte kri-tikoa izango da, arazoak sortuko baitira,ziur, eta gure asmoa horiek ahalik eta az-karren identifikatzea eta konpontzeaizango da. 2010an sistema osoaren mi-grazioa amaitua izan nahi dugu. Eta ge-ro, zer? Bada, teknologia berrien espa-rruan oso urrutira begiratzerik ez dago,aldaketak etengabe gertatzen baitira.

“Hezkuntza Irekiaren aldeko Lurmutur Hiriko Aitorpena”izeneko dokumentuan hezkuntza ba-liabide irekien irismena eta eragina handiagotzeko hiru estrategia definitzen dira. Horietatik biga-rrena azpimarratu nahi izan du Jokin Lacallek. Honela dio:

"Hezkuntza Baliabide Irekiak: bigarrenik, hezitzaile, egile eta erakundeei dei egi-ten diegu baliabideak modu irekian argitara ditzaten. Hezkuntzako baliabide ireki ho-riek lizentzia behar lukete edozein pertsonak erabili, berrikusi, itzuli, hobetu eta parte-katu ahal izateko, modu idealean, lege arloko mugarik gabe, eskumen egoki baterakoedo ondoriozko lanak partekatzeko sortzailearen eskakizuna besterik behar izan gabe.Baliabideak erabilera nahiz edizioa erraztuko duten formatuetan argitaratu beharko li-rateke, eta plataforma tekniko ugarietara egokitzeko moduan. Eta, ahal denean, ezin-tasun fisikoak dituztenentzat eskuragarri egon beharko lukete; baita Interneterako sar-biderik ez dutenentzat ere."


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A

Duela bi urte Assa ikastolan softwa-re askearekin lan egitearen alde sortuzuten taldetxoak, ikastolek eragile iza-teko duten ahalmenean sinesten du,hezkuntza askea eta irekia posible delauste dute eta bide horretan, dependen-tzia teknologikoa kontrako faktore gisaikusten dute.

Software askearen aldeko apustuazergatik egin zuten garbi du Julenek:“Inguruan dugun errealitateaz kon-tziente garelako eta zentzuz jokatze-ko”. Zentzu horretan, egun bizi dugunegoera historikoa bereziki garrantzi-tsua dela uste du eta hainbat arrazoi ai-patu ditu: “Alde batetik, iturri kodeaezagutuz, softwarea euskaratzeko au-kera zabalagoa da. Gainera, softwareaskearen inguruan gero eta baliabideeta erraztasun gehiago daude”. Gizar-tean ezagutza partekatzeari garrantziaematen dion mugimendu edo filosofiaberria zabaltzen ari dela dio Julenek etahorrek ez duela onartzen ezagutzamerkantzia izatea. “Filosofia horrek ze-

Assa ikastola. LAPUEBLA DE LABARCAra aldarrikatzen du: ez dago gizarte as-kerik software askerik gabe. Izan ere,zilegi al da, akaso, DBH amaitu duenikasle bati sistema eragileaz galdetu etasoilik Windows-a dagoela erantzuteak?Zer hezkuntza teknologiko depen-diente ari gara bultzatzen? Pozik egon-go dira Microsoftekoak...”, dio Julenek.Izan ere zailtasunak hor dira: “Hartzendugun bidea edozein delarik ere, mi-grazioak kostu bat izango du. Zeren,estandarrak betetzeko eta elkar uler-tzeko eginak dauden honetan, Win-dows-eko software gehienak ez dituerrespetatzen, berekiko dependentziaareagotuz. Horrez gain, lizentzien pi-sua geroz eta astunagoa izan daitekeikastola askorentzat, txikientzatgehienbat”, azpimarratu du Julenek.

Horrekin ez dute esan nahi softwa-re askeak zailtasun edo arazo guztiakkonponduko dituenik, ezta doan de-nik ere, baina bide bat edo bestea har-tzea geure esku dagoela aldarrikatunahi du Assa ikastolak. "Zuk sagar batbadaukazu eta nik beste bat, trukatuzgero, sagar bana izango dugu; bainazuk ideia bat badaukazu eta nik bestebat, trukatuz gero, bina ideia izango di-tugu". Esaldi horretan oinarritutako fi-losofia jarraitzen dute Assa ikastolan,kidekotasunaren eta elkarbanatzearenfilosofiak guztiontzat abantailak dakar-tzala uste dutelako. Lehen egitekoa,beraz, inguruko eragileak sentsibiliza-tzea izango da, etorkizunean hartu be-harreko erabakiei zentzuz aurre egite-ko oinarri filosofikoa izan dadin.

Ikastolen egungo egoera errealazein den aintzat hartuta, mailakako al-daketa egiteko proposamen zehatzak

luzatu behar direla uste du Julenek; pla-taforma aldatu gabe, hasieran, Win-dows gainean software askeko aplika-zioak erabiliz, eta bakoitzaren erritmoeta denborak errespetatuz, sareko zer-bitzari eta sistema eragileak aldatzenjoan.

Assa ikastolan prozesuaren lehenfasea amaitzear dago, egun erabiltzenduten software gehiena askea da, etaikasleekin Ubuntu sistema eragile as-kea erabiltzen dute. OpenOffice-ekinoso ongi moldatu dira. Dagoenekohaien ordenagailu parkea mantentzenlaguntzen dien enpresak Linux-en lanegiteko gaitasuna du eta laister, migra-zioaren hurrengo faseari heltzeko mo-duan izango dira.

Julenek argi du, egungo sistemaeragiletik aldentzeko ikastolen mun-duan egiten diren aplikazioak estanda-rretan oinarrituak izatea beharrezkoadela. Pausu hori bereziki garrantzitsuaizango da haren ustez Windows-ekinditugun loturak askatzen hasteko.

Julen Zabala Lapuebla de Labar-cako Assa ikastolako IKT dinamiza-tzailea da, eta Software librearen al-deko taldeko kidea. Duela urte batzukhasi zen Julen software askea erabil-tzen,baina Assa ikastolan duela bi ur-te hasi ziren software askearekin la-nean. Ikastolan taldetxo bat sortu zu-ten,proposamena egin eta klaustroakbabes osoa eskaini zion ekimenari.Hainbat aukera aztertzen eta frogakegiten hasi ziren orduan, eta emaitzaonak ikusita, gaur arte horretan ja-rraitu dute.



Esperientziak

San Bizente ikastolan software as-kearekin lanean hasi aurretik, tresnahorien berri bazuten, baina zerbaitarraroa zela pentsatzen zuten Davidekesan digunez: “ordaindu nahi ez dute-nen softwarea edo programadore fri-kien kontua zela uste genuen”. Bainasoftware askearen atzean ezkutatzenden filosofiak haien lan egiteko era za-lantzan jartzen zuen behin eta berriz.“Zer ari gara egiten? Ikasle libreak hez-ten ari gara edo enpresa baten menpeizango diren bezeroak sortzen? Nolagustatuko litzaiguke izatea etorkizune-ko gizartea? Galdera horiek ikastolanindarra hartzen zuten neurrian aldake-ta garrantzitsua gertatu zen software as-kearen munduan: inguru grafiko indar-tsuak zituzten sistema eragileak agertu

San Bizente ikastola. OIONziren. Era horretan, Ubuntu bezalakosistema bat erabiltzeko ez duzu progra-madore ero bat izan beharrik, oso erra-za eta atsegina baita. Bestetik Open-Office paketeak testuak, aurkezpenaketa kalkulu orriak erabiltzeko aukera e-maten zigun aldaketarik nabaritu gabe;Firefox nabigatzailea erabiltzen ge-nuen ordurako... Aldaketa egitekoprest geunden”, azaldu digu Davidek.Eta aukera egitearen arrazoiak galdetu-ta ez du zalantzarik: “Aukera hori egite-ko arrazoiak? Bada, laburbilduz esandezakegu software askea hezitzailea,eraikitzailea, anitza, legala eta etikoadelako egin genuela aldaketa”.

Helburua, edukiera informatikoe-kin batera, ikasleei elkarlanaren ga-rrantzia transmititzea da. Azken fineanhori da software askearen atzean dago-ena, elkarlana eta partekatzeko filoso-fia. Aldaketa sakona da, baina poliki-poliki eginez gero ez du zertan trauma-rik sortu behar Daviden ustez: “Aplika-zioekin hasi ginen, sistema eragilea al-datu gabe, izan ere Windows-en ere ba-daude askeak diren aplikazio ugari etahoriek erabiltzen hasi ginen; batik bat,OpenOffice (ofimatikarako), Firefox(nabigatzailea), Gimp (irudien tratae-rako) Audacity (audiogintzarako)...

Urrats hori emateko urtebetez aritu gi-nen lanean. Behin aplikazio askeetaraohituta geundela, sistema eragilearenaldaketa egitea erraza izan zen. Ubun-tu-ren distribuzioa ekipo guztietan ins-talatu genuen eta Debian-ena zerbitza-rian”.

Prozesu horretan, bidean topatuduten oztoporik handiena haien bel-durrak gainditzea izan da, gainerakoauste zutena baino askoz errazagoa izanbaita. Etorkizunera begira, berriz, Eus-kal Herriko hezkuntza komunitateaneraldaketa bultzatzea izango da erron-ka nagusia Davidek esan digunez: “Ezgaude bakarrik, beste ikastola batzukere prozesu horretan sartzen ari dira etagure ustez gero eta gehiago izango diraetorkizun hurbilean elkartuko zaizki-gunak. Ikastola berri horiei laguntza es-kaintzea eta gainerakoak kontzientzia-tzea izango dira gure hurrengo helbu-ruak”.

Oiongo San Bizente ikastolan due-la hiru urte hasi ziren lanean softwareaskearen inguruan eta David Sanchezikastolako IKT dinamizatzaileakazaldu digunez, ikastolako ohituraketa lan egiteko moduak filosofia berrihorretara egokitzen ari dira pixkana-ka. Hasieran aldaketari beldur apurbat bazioten ere,gaur egun oso pozikdaude hartutako erabakiarekin.


G A I A

Software askea erabiltzen hastekoarrazoi nagusiak bi izan ziren: alde ba-tetik Diocesanaseko etorkizunekoapustu bat izan zen, eta, bestetik, soft-ware askeak euskarari ematen zion au-kera aprobetxatu nahi zuten. Software

Diocesanas ikastetxea. GASTEIZ

Politeknika Txorierri ikastetxea. DERIO

askeak eskaintzen dituen abantailakbaliatu nahi dituzte Aitorrek esan digu-nez: “Gure ikastetxeetan ordenagailubaten aurrean euskaraz edo gaztela-niaz ari gaitezke, gure sistemak oso se-guruak dira, ez dugu birusik jasotzen,ez dugu urtero lizentziarik ordaindubehar, eta batez ere kopiatzeko, elkar-banatzeko, aldatzeko askatasuna du-gu”.

Ikastetxe osora zabaldu dute soft-ware librea. Alde batetik, Diocesanas-eko lau zentroetako Mediateketan etaDBHko eta Batxilergoko informatikageletan Dinux sistema eragilea instala-tu dute, eta zentroetako beste ordena-gailuetan jabedun-softwarea instalatu-ta izateaz gain, software askea ere badu-

te. Administrazioak dena den, ez du bi-derik errazten Aitorren iritziz: “EuskalHerriko administrazio publikoek jabe-dun-softwarea besterik ez dute erabil-tzen eta urtero sekulako dirutza gasta-tzen dute lizentzietan. Europako hain-bat erakunde software askea erabiltzenhasi dira dagoeneko. Extremadurakogobernuan software askea erabiltzendute soilik eta hemen oraindik hori zerden ere ez dakigu. Etorkizunean soft-ware askea erabiliko dugu, hori argidaukat, baina administrazioek aurrera-pausoak egin beharko lituzkete lehen-bailehen”.

Dinux webgunetik haien sistemaeragilea doan deskargatu eta froga de-zakezue: http://www.dinux.org.

Diocesanas ikastetxean, duela lauurte egin zuten software askearen alde-ko apusturik garrantzitsuena Aitor Ló-pez de Aberasturi, irakaslea eta Dinuxproiektuaren arduradunak azaldu digu-nez. Orduan, DBHko eta Batxilergokoikasleak informatika geletan Open-Office erabiltzen eta Dinux euskarazkosistema eragilea eta euskarazko pro-gramak jasotzen zituen sistema gara-tzen hasi ziren.

Lanbide Heziketan ere bada espe-rientziarik. Derioko Politeknika Txorie-rri Ikastetxean,esaterako,duela hamarurte hasi ziren software askea erabil-tzen Josu Orbe IKT sustatzaileak azal-du digunez. Garai hartan idazmahaikoaplikazioen garapena oraindik softwa-re pribatiboaren menpe zegoen, bainazerbitzarietan gauza politak egin zitez-keen software librea erabilita.

Lizentzien kostua eta une hartan Te-lekomunikazio eta Informatikako GoiMailako Ziklo berriaren garapenerako,bai ikasleen eta bai irakasleen forma-ziorako, onuragarri izango zela. Horiekizan ziren Politeknika Txorierri ikaste-txeak software askearen aldeko apus-

tua egitearen arrazoiak. Richard Stall-man-i jarraituz, beste arrazoi etiko etamoralik badela azpimarratu du Josu Or-bek, baina une hartan pragmatismoaeta gerorako ikuspena izan ziren arra-zoi nagusiak.

Teknologia aldetik eraginkortasu-na eta efizientzia bultzatu nahi dituztesoftware askea erabiliz, baina, ikaste-txea izanik beste gai batzuk ere jorratubehar dituzte. Adibidez, hainbat forma-turen arteko konpatibilitateak lantzea,lizentzien ezagutza eta ikuspuntu eti-koa eta kritikoa lantzea, zenbait sistemaikasteko aukera izatea, eta partekatzeabalio moduan hartzea.

Hamar urteotan gorabehera han-diak eta zalantza asko izan dituzte bai-na aurrera egin dute. ZerbitzarietanMoodle e-learning plataforma abian

dute 2005etik, idazmahaietan Firefox,OpenOffice eta beste aplikazio batzukinstalatu dituzte eta gela batzuetanUbuntu GNU/Linux sistema eragileainstalatu dute. Erabiltzaileen formazioakontuan hartu behar izan dute, migra-zioaren arazorik handiena ohiturak al-datzea izaten delako maiz.

Aurrera begira, software askea zer-bitzu gehiagotan eta gela gehiagotansartu nahi dute eta argi dute adi egonbehar dutela, informatikaren munduandenbora laburrean aldaketa ugari ger-tatzen delako. Dena den, Josuk azaldudigunez, Lanbide Heziketan, askotan,oso zaila egiten zaie aplikazio profesio-nal pribatiboak ordezkatzea, horiekizango baitira ikasleek, gerora, lanto-kietan aurkituko dituztenak.


“Emozionalki adimentsua dengizarte batean biziko bagina,gurasoek, eskolak eta gizarteakhezkuntza parametro berberakizango lituzkete” 16 • hik hasi • 135. zenbakia. 2009ko otsaila

Psikologoa. Idazlea. Adimen emozionalean aditua. Madrilgo UnibertsitateAutonomoko musikoterapia masterreko irakaslea. SYCOM-eko arloemozionaleko prestatzailea Gipuzkoako Foru Aldundiarentzat

begoña ibarrolaE L K A R R I Z K E TA


begoñaibarrola

E

“Adimenemozionalaren

gaitasunak hezigarriakdira, ezagutzak barnera

daitezke, gaitasunakgara daitezke eta

jarrerak bultza daitezke.Hezkuntza etengabe ari

da elementu horiekinlanean; kontua ez da

ikasleek ezagutzabatzuk barneratzea

soilik, baizik etabesteekin egoki

jokatzeko erak garatzeaeta bizitzarekiko,

lanarekiko,ikasketekiko… jarrera

positiboa izatea.

”

Psikologoa eta adimen emozio-nalean aditua da Begoña Ibarrola,eta,haur zein helduentzat hamaikaliburu idazteaz gain,Madrilgo Uni-bertsitate Autonomoko irakasleada. Hamahiru urte daramatza adi-men emozionaleko ikastaroakematen, eta, horrek, tarteka jaiote-rrira itzultzeko aukera eskaintzendio, bilbotarra baita, jaiotzaz. Ira-kasleentzako eta gurasoentzakoikastaroak ematen ditu, eta argiutzi nahi izan du emozionalki adi-mentsua izatea bizitza osoko pro-zesua dela, eta, ikastaroek horre-tan laguntzen duten arren, magia-rik ez dutela egiten eta horren atze-an lan handia dagoela. Norberak,barnera begiratzeko eta aldatzekoprest egon behar du, eta bere bu-ruarekin lanketa egin behar du,gaitasun emozionalak landu beharditu, ondoren, ingurukoekin lan-tzeko. Adimen emozionala etaemozioak kudeatzen ikasteko gai-tasunak lantzen dituzte ikastaro-etan,eta irakasleak oso gustura ge-ratzen direla azpimarratu du. Ira-kasleek horrelako prestakuntza ja-sotzea oso garrantzitsua dela ustedu Ibarrolak, besteak beste, ikas-gelan emozioak era egokian kude-atzeak, giroa eta, horren ondorioz,irakasteko eta ikasteko prozesuahobetzen laguntzen duelako.

Adimen emozionala gero etagehiago entzuten dugun kontzeptuada. Zer gertatu da horrelakogarrantzia hartzeko?

Hainbat faktore izan dira. Baina,1995ean, Daniel Gollemanek Adimenemozionala izeneko liburua argitaratuzuenean zabaldu zuen kontzeptua. Psi-kologoa eta kazetaria da, hizkuntzaerraza erabiliz publikoarengana iristealortu zuen, eta gai horiek ulertzekoleihoa zabaldu zien ordura arte intereshandirik ez zuten pertsonei. Uste dutgaiak erakargarritasuna duela, gaurkoarazo askori erantzuten dielako; beste-ak beste, bortizkeriarekin, elkartasunfaltarekin edota eskola porrotarekinzerikusia duten portaera askori eran-tzuna ematen dielako. Emozioek bere-biziko garrantzia dute portaeran; zen-bait emoziok ongi egoten laguntzen di-gute, eta beste batzuek elkarbizitza oz-topatzen dute, eta pertsonen arteko ha-rremanetan arazoak sortzen. Gaitasunemozional guztiak gara daitezke, hezi-garriak dira, eta horrek asko laguntzendu, ez baita baldintzapen genetikoa,ikas daitekeen zerbait baizik.

Nola definituko zenuke zeuk adimenemozionala?

Adimen emozionala gaitasun emo-zionalen multzoa da. Gaitasunak, eza-gutza multzo bat dira, jarrera multzobat…, ez da soilik harremanak izatekogai izatea. Jarrera, trebetasun, ezagutzaeta abarren sintesi bat da. Horiek guz-tiak mundu emozionala ezagutzera etaerabiltzera zuzentzen dira, eta, oroko-rrean, ongizate pertsonala eta ongizatesoziala dute helburu. Adimen emozio-nalaren gaitasunak hezigarriak dira,


ezagutzak barnera daitezke, gaitasu-nak gara daitezke eta jarrerak bultzadaitezke. Hezkuntza etengabe ari daelementu horiekin lanean; kontua ezda ikasleek ezagutza batzuk barnera-tzea soilik, baizik eta besteekin egokijokatzeko erak garatzea eta bizitzareki-ko, lanarekiko, ikasketekiko… jarrerapositiboa izatea. Konpetentzia horieta-ko batzuek geure barnean dagoenaaurkitzen laguntzen digute, eta, ondo-ren, hori guztia besteekiko harremane-tan erabil dezakegu. Nik uste dut ho-rrek berebiziko garrantzia duela. Lehe-nik, norbera aldatzen da, eta, barne al-daketa horien eraginez, kanpo aldake-tak gertatzen dira. Baina, jakina, norbe-ra, zergatik aldatu behar duen ulertzenbadu aldatzen da, ez irakasle batek esa-ten diolako. Lehenik zer egin behar du-ten ikusi behar dute, eta, barneratu on-doren, horrek ondorio positiboak di-tuela eta haiengan eta inguruan dituz-ten pertsonengan ongizatea sortzenduela ikusten dute. Hor formula ga-rrantzitsua dugu. Hori dela eta, adimenemozionalaren definizioan oso garran-tzitsua da trebetasunen eta jarreren ga-rapena azpimarratzea, ez soilik ezagu-tzen garapena. Pentsa ezazu hemendikurte batzuetara ikasleei emozionalkiadimentsuak nola izan behar dutenazaltzen dien liburu bat ateratzen dela;bada, horrek ez du balioko. Izan ere,nik asko irakur dezaket enpatiari bu-

ruz, enpatikoa izan gabe. Haur batek,ematen diozuna baliagarria dela eta be-re bizitza hobetzen duela ikusten due-nean, hartu egiten du. Adimen emozio-nalaren helburua, emozionalki osa-suntsuak diren ohiturak sortzea izangolitzateke, eta gaizki egotera bultzatzengaituzten portaera okerrak, ongizatepertsonala eta soziala ekarriko dutenbeste ohitura batzuez ordezkatzea.

Lehen prozesua pertsonala da,beraz. Barrura begiratu behar duguzer dugun ikusteko. Kosta egiten alzaigu gure barnera begiratzea?

Bai. Gero eta gehiago. Duela ha-mahiru urte ikastaroak ematen hasi nin-tzenean, autoezagutzaz edota auto-kontrolaz hitz egiten nuenean, erresis-tentzia gutxiago topatzen nuen. Gizar-tea erritmo bizian ari da garatzen, ho-rrek arreta galarazten digu, eta desore-kak sortzen dira. Gauza asko egiten di-tugu, jendeak estres handia du, eta egi-teko eta egiteko presio handia dago,kanpotik estimulu asko jasotzen dugu,eta pentsatzea alde batera geratzen da,ia lo hartzen ari garen une horietara mu-gatzen da. Autoezagutzak edo kon-tzientzia emozionala garatzeak denbo-ra eskatzen du, eta begiak itxi eta bar-nera begiratzeko prest egotea. Haus-nartzea, nola sentitzen zaren pentsa-tzea, zerk haserretzen zaituen, hersturanoiz sentitzen duzun, noiz zauden goi-

bel edo zerk sortzen dizun goibeltasu-na… Horrek guztiak hausnarketa eska-tzen du, eta norberaren buruarekin ko-nektatzea. Bestalde, emozio bakoitzagorputzeko zein seinalek laguntzenduten lantzen dugu, hau da, gorputzaksentitzen duguna nola adieraztenduen. Eta sentitzea, pentsatzea eta egi-tea gizakia bizi behar deneko espa-rruak dira, baina denbora beretsuan:ezin dugu eguna eman egiten eta egi-ten, pentsatu gabe, baina ezta pentsa-tzen eta egin gabe ere. Akatsa litzateke.Sentitzeko uneak daude, pentsatzekouneak daude, eta egiteko uneak daude.Pertsona orekatu eta osasuntsu batek,emozionalki adimentsua denak, bada-ki une bakoitzean zer egin behar duen,eta guztiari ematen dio denbora.

Haurrekin gauza bera gertatzen da,estimulu gehiegi jasotzen dituzte: tele-bista, bideojokoak, gurasoek eskain-tzen dizkieten jarduerak… Horrek ezdie euren buruarekin konektatzeko etaeuren munduan egoteko lasaitasununerik uzten. Batzuetan, haiek berenuneak izatea arazoa dela iruditzen zai-gu. Niri, psikologo moduan, galdetuizan didate ea haur batek arazorik ba-duen fantasia mundu batean bizi dela-ko eta imajinatzen dituen gauzei buruzhitz egiten duelako. Baina lau urtekohaur batengan hori oso osasuntsua da.Guraso batzuk gauza arraroa dela pen-tsatzen hasten dira, gainerako haurrekbezainbeste jolasten ez dutela esatendute, edo bideojokoek ez dituztela era-kartzen. Baina askotariko haurrak dau-de, eta norberaren izaera errespetatubehar da. Egun osoa mundu fantastikohorretan eman eta errealitatea ukatzenez duten bitartean, hori osasuntsua da.

Kanpoko estimuluak aipatu dituzu.Baina, horrez gain, beldurra al diogubarnera begiratu eta gustuko ezdugun zerbait aurkitzeari?

Helduek bai. Haurrek ez dute berenprozesuen gainean hausnarketa egite-ko gaitasun metakognitiboa garaturik.Nerabezaroa une egokia da, barnerabegiratzen den unea delako; hala ere,batzuetan ez da egoki gidatzen, eta

20 •hik hasi • 135. zenbakia. 2009ko otsaila

begoñaibarrola

E

“Nik uste duteskolak familia bertan

txertatzeko erronkaduela, eta gune

bakarra osatu beharkoluketela, elkarri etsai

gisa begiratu gabe;batak bestearengan

konfiantza izanbeharko luke, eta

elkarri lagundu. Etagurasoek ikusi beharko

lukete hezteko lanaezin dutela soilik

eskolaren gain utzi,biek dute

erantzukizuna, eta ildoberetik joan behar

dute, gatazkarik sor ezdadin.

”

ikusten dutenarekin beldurtu egiten di-ra. Heltzen goazen heinean, aldatzeakosta egiten zaigu, eta, hausnarketaegitean, aldaketarako eremu poten-tzialak ikusten ditugu. Baina pauso ho-ri emateak ausardia handia eskatzendu, eta, egiazki, bere barnean oso sa-kon sartzen den jendea, zer aldatu be-har den ikusten duena, eta, ondoren, al-daketei aurre egiten diena, ausarta da.Gizakiak badu ongi edo gaizki doanesaten dion barne alarmatxo bat, bainaaskok ez diote jaramonik egiten, etagauzak egiten eta egiten hasten dira,denbora betetzeko. Bizitza erdia gau-zak egiten joaten zaie, eta, agian, osozaharrak direnean, bizitza erdia pasatuzaiela ikusten dute, eta ez dutela bene-tan nahi zutena egin, edo ez dutelahaien benetako bokazioarekin edo pa-sioarekin bat egin. Adimen emozionalahori saihesten saiatzen da. Haurtzaro-tik, gaztarotik, norbera bere barruare-kin konektatzen saiatzen da, konturadadin, benetan, bizitzan zer egin nahiduen. Bokazio hitza alde batera utzi da,baina esanahi garrantzitsua du. Norbe-rak munduari zer eskain diezaiokeen,nor den, zer gaitasun dituen, ekarpeniknon egin dezakeen, etab. pentsatu be-har du, eta horra jo, gozatuz. Nerabee-kin gaitasun emozionalak lantzen ditu-gunean, jarduna haien bokazioa zeinden aurkitzera bideratzen dugu. Ez dai-tezela eremu batean presioagatik sar,edo hori modan dagoelako, bestela, az-kenean, zoritxarrekoak izango direla-ko. Gizarteak ezin du norberaren po-tentziala alferrik galtzen utzi. Gauzak,horiek aldatzeko aukerarik badeneanegin behar dira, eta gaitasun emoziona-lak lantzeak, bizitzan zer egin nahi du-ten ikustera, presioetatik alde egitera

eta diren bezalakoak izatera daramatzapertsonak.

Adimen emozionalaren gaitasunahezteko beharra aipatu duzu.Eskola al da horretarako lekurikaproposena?

Nik uste dut hezkuntza prozesuorotan oso garrantzitsuak diren hiruelementu daudela: familia da oinarriz-koena, gero eskola dago, eta, ondoren,gizartea. Izan ere, gizarteak eta komu-nikabideek ere hezten dute; haurreiirudiak ematen dizkiete eta, ongi edogaizki, baina hezten ari dira. Familiaketa eskolak talde bakarra osatu behar-ko lukete. Nik uste dut eskolak familiabertan txertatzeko erronka duela, etagune bakarra osatu beharko luketela,elkarri etsai gisa begiratu gabe; batakbestearengan konfiantza izan beharkoluke, eta elkarri lagundu. Eta gurasoekikusi beharko lukete hezteko lana ezindutela soilik eskolaren gain utzi, biekdute erantzukizuna, eta ildo beretik jo-an behar dute, gatazkarik sor ez dadin.Batzuetan, kontraesanak sortzen dira:gurasoek seme-alabei norbaitek joz ge-ro berdintsu erantzuteko esaten diete,eta, ikasgelan, adibidez, bakerako he-ziketa eta gatazken konponketa lan-tzen ari direlako adimen emozionala-ren arloan. Alde batetik mezu bat jaso-tzen ari dira, eta, bestetik, beste bat.

Eta burua nahasten zaie…Bai. Ni ikastetxe askotan izan naiz

eta hiru edo lau urtetik aurrerako hau-rrekin gatazken konponketa lantzen a-ritu gara. Gurasoak, euren seme-alabe-kin hitz eginez, entzunez, ados jarriz…,gatazkak konpontzeko gai direla ikus-ten dutenean, harrituta geratzen dira.Baina etxean gauza bera egin dezakete.Seme-alabek zerbait gaizki egiten du-ten bakoitzean zigortu edo zaplaztekobat jo beharrean, irtenbide bat bilatzeraeta egindakoaren gainean hausnartze-ra bultza ditzakezu. Eskola eta familiaados jartzen direnean, hezkuntza pro-zesua oso ongi doa aurrera. Gatazkaksortuko dira, jakina, baina horiek ebaz-tea askoz errazagoa izango da, familia


alde batetik eta eskola bestetik joandabaino. Lehen emozioak, lehen irakas-pen emozionala, uteroaren barnean ja-sotzen da, lotura hori oso garrantzitsuada, eta, jaiotzean, aita heziketa nukleohorretan presentzia hartzen hasten da.Haurra eskolan jartzen denean, bestehaur batzuekin kontaktuan hasten de-nean, beste haur batzuengandik esti-muluak jasotzen hasten da, eta bere so-zializazio prozesua hasten da. Prozesuhorretan ereiten duten lehenak guraso-ak dira; ondoren, eskolak ekarpenaegiten du, eta, azkenik, gizarteak osatubehar du. Emozionalki adimentsuaden gizarte batean biziko bagina, gura-soek, eskolak eta gizarteak hezkuntzaparametro berberak izango lituzkete.Baina, ez gara emozionalki adimentsuaden gizarte batean bizi, eta haurrek es-kolan ikasten dituzten zenbait gauza,gorde egiten dituzte eskolan baliagarrizaizkielako, baina konturatzen dira gu-rasoek ez dutela eurek duten ezagutza,eta badira gurasoei irakaspenak ema-ten dizkieten seme-alabak. Beraz, fa-miliak eta eskolak onura atera diezaie-kete heziketa emozionaleko progra-mei. Gero, bada beste arazo bat ere:ikastetxe batzuek, batzuetan, gurasoeiesku hartzen uzten diete, baina, bestebatzuetan, hesiaren beste aldean gera-tzen dira eta ez dago harremanik. Ho-rrela, familia ezin da elementu garran-tzitsu gisa eskolan sartu. Baina guraso-ak ikasgeletara sartzen direnean, esko-la barnean beste guraso batzuekin el-kartzen direnean, irakasleekin loturasortzen dutenean, guztiek helburu be-ra dutela konturatzen direnean, hesiakhautsi egiten dira.

Eskolan, topa al daiteke orekarikalde emozionalaren eta aldekognitiboaren artean?

Bai. Gizakia hiru eremutan mugi-tzen da: dimentsio kognitiboan, porta-eren dimentsioan eta dimentsio emo-zionalean. Tradizionalki eskolak lehenbiei erreparatu die, baina dimentsioemozionalari ez. Ez presente ez zegoe-lako, zeren uneoro hor dago, baizik etaheziketa emozionala ez zelako era

kontzientean egiten. Ikasleak gusturasentitzen ziren oinarri kognitibotik ha-ratago zihoazen harremanak zituztenirakasleekin, pertsonak berak jartzenzuen emozionaltasuna, baina beste ira-kasle batek, agian, paso egiten zuen;ikasgaia ematen zuen, baina ikasleei ezzien pertsona gisa begiratzen, eta gutxiinporta zitzaion arazoak zituzten, goi-bel ote zeuden… Ez ziolako horri erre-paratzen. Gaur egun ikusten da ikasge-la barruan irakasle guztiek hiru dimen-tsioak aintzat hartu behar dituztela. Ira-kasleek ohartu behar dute ikasgelandaudenean ez dagoela neutroa den el-karrekintzarik, emozionalki neutralita-terik ez dela existitzen: edo ikasleakmaitatuak, babestuak eta balioetsiaksentitzen dira, edo epaituak eta gutxie-tsiak sentitzen dira. Irakasleak euren ja-rrerak eta tratuak ikaskuntza erraztendutela jabetzen direnean, ikasgelan as-ko aldatzen dira gauzak. Baina, irakas-leak haren mundu emozionalari beldu-rra badio, ikasleekin emozionalki lo-tzeari beldurra badio, kanpoan geratu-ko da, eta soilik alderdi kognitiboari etaportaerei erreparatuko die. Nik uste duterabaki hori ez litzatekeela norberarenesku utzi behar. Hezkuntza integrala-ren kontzeptua helburu gisa agertzenda ikastetxe guztietan, eta hezkuntzaintegralari buruz ari bagara, dimentsio

emozionalari besteei bezainbesteko a-rreta eskaini behar zaio. Ikasgelan ikas-le bat goibel dagoela ikusten baduzu,zerbait gertatzen zaiola, hori konpon-tzeko zerbait egin behar duzu. Goibeldagoen bitartean, grinatsu dagoen bi-tartean, ez du ikasiko eta irakasleakesaten diona bost axolako zaio. Baina,irakasleak ez daude trebatuta, eta horida arazoa. Ez dute emozioen munduainterpretatzen jakiteko eta hori kontro-latzeko, erregulatzeko, erabiltzen jaki-teko prestakuntzarik jaso. Baina, ira-kasle gehienek, nola egin dezaketenikusten dutenean eta gaitasun emozio-nalak lantzearen garrantziaz jabetzendirenean, horra jotzen dute.

Nola planteatzen dituzu ikastaroak? Iraupen desberdineko ikastaroak

ematen ditut, baina, batez beste, 20 or-dukoak izaten dira. Lehen kontaktuanoinarrizko arauak ematen zaizkie: zerdiren emozioak, bakoitzak zertarakobalio duen, emozio batzuk txarrak di-ren aurreiritzia baztertzea, emozioaknola adierazten diren azaltzea, gorpu-tzean eta gure portaeran duten eragina,ikasteko eta pentsatzeko gaitasuneannola eragiten duten… Oinarri zientifi-koa eskaintzen diet, ikusteko, ez delasoilik modan dagoen zerbait. Ondo-ren, hainbat gaitasun emozional lan-

22 •hik hasi • 135. zenbakia. 2009ko otsaila

begoñaibarrola

E

“Ikastaroetanarauak, diziplina eta

mugak jartzeko tresnakematen zaizkie, baina

estilo autoritariorikgabe. Autoritatera kasu

zehatzetan jo behardute soilik. Era

horretan, ikasgelakoarazoak asko

murrizten dira, eta,maiz, ikasleek haien

artean konpontzendituzte arazoak,

helduek esku hartugabe. Aldea dago

diziplina hutsaren etaafektua edo ulermena

dituen diziplinarenartean.

”

tzen hasten gara, eta euren gaitasune-kin lan egitea proposatzen diet: autoe-zagutza, autoestimua, automotibazioa,autokontrola… Enpatia, trebetasun so-zialak eta gaitasun sozio-emozionalakere lantzen ditugu, haien bizitzako adi-bide praktikoak hartuta. Ondoren,ikastaroarekin aurrera jarraituz gero,hori guztia ikasgelara nola eramatenden uler eta interpreta dezakete. Puntuhorretan irakasleak banatu egiten dira:Haur Hezkuntzako irakasleak alde ba-tetik, Lehen Hezkuntzakoak bestetik,eta Bigarren Hezkuntzakoak bestetik.Dinamikak eta helburuak adinarenarabera aldatzen dira. Baina, garrantzi-tsuena norberak bere burua lantzea da,bestela prozesua okerra izango baita.Ikasgelan heldua da erreferentzia na-gusia, eta ezin duzu, adibidez, garrasi-rik ez egiteko esan, garrasika. Egitenda, baina ez litzateke egin behar.

Baina, batzuetan, ez da errazaizango…

Ez, baina kontraesan horretan sar-tzen bazara, ikasleek esaten duzunaedo egiten duzuna egin behar ote du-ten galdetuko diote euren buruari, eta,azkenean, egiten duzuna egingo dute,erreferentea zeu zarelako. Eredua zara,eta oso haserre zaudela baina haserrehori ezabatzen saiatuko zarela esatenbadiezu, irakaspen bikoitza ematen arizara: alde batetik, haien modura giza-kia zarela eta haserretu egiten zarela

esaten ari zara, baina, bestetik, haserre-tzen zarenean errespeturik gabe ez die-zula hitz egiten, ez zarela bortitza, ez di-tuzula erruduntzat hartzen, ez duzulagarrasirik egiten…, adierazten ari zara;hori guztia erregulatzeko gai zarela,alegia.

Adinean aurrera egin ahala,garrantzi handiagoa ematen zaioarlo kognitiboari. Ikusten al duzueBigarren Hezkuntzako irakasleenfaltarik zuen ikastaroetan?

Nire esperientziaren arabera, HaurHezkuntzako irakasleak etortzen diragehien, ondoren Lehen Hezkuntzako-ak, eta, azkenik, Bigarren Hezkuntza-koak eta Batxilergokoak. Badu azalpe-nik: alde batetik, Haur Hezkuntzan ira-kasleak berak antolatzen du denbora,eta ikasgela Bigarren Hezkuntzan bai-no errazago antola dezake. Lehen Hez-kuntzan tutoreak pisua du, baina jadacurriculumaren presioa sumatzen has-ten da. Bigarren Hezkuntzan, irakasleaskok euren ikasgaia eman eta ikasge-latik alde egiten dute; esaten dutenez,ez dute loturarik ikasleekin, ez dute ho-rretarako denborarik. Ikastaroetan osogustura geratzen dira, ordea, ikustendutelako ez dela ematen dutenari zer-bait gehitzea, baizik eta ematen dutenabeste era batera ematea. Ez da lan gehi-garri bat. Eta ordubete egon eta joanarren, konturatzen dira, ordubete ho-rrek ikaslearen bizitzan inpaktua sor


Erreminta kutxaren metaforagogoko du Ibarrolak. Adimen emo-zionaleko ikastaroetan kutxa ema-ten dizutela dio, eta tresna horieknola erabili esaten dizutela, bainazuk behar dituzunean erabiltzendituzula:“Beraz, koadro bat zintzi-likatzeko ez duzu iturria konpon-tzeko behar duzun erreminta berabeharko. Arazoa erremintarik ezbaduzu edo horiek erabiltzen ezbadakizu topatuko duzu. Iltze batsartzean, behatza joko duzu agian,baina mailua nola erabili baldinbadakizu, ez duzu zailtasunikizango”.

dezakeela. Esperientziak esaten dit Bi-garren Hezkuntzako eta Batxilergokoirakasleek, eguneratze pedagogikora-ko ikastaro bat eman arren, pertsone-kin nola lan egin behar duten ez dutelaoso argi izaten. Eta guztia pertsonarenbaitan geratzen da. Gehien behar dute-nak izan litezke, baina hasieran mesfi-datiagoak dira.

Demagun irakasle batek gaitasunhoriek erabiltzen ikasi duela. Harkbadaki ikasgelan nola jokatu beharduen, baina ikasleek gaitasunhoriek landu ditzaten tresnarikeskaintzen al diozue?

Irakasleek, lehenik, euren buruare-kin lantzen dituzte gaitasunak, eta, on-doren, ikasleei erakusten diete tresnahoriek erabiltzen. Beraz, ezagutza horiorokortu egiten da. Egin ditugun jarrai-penetan ikusi izan dugu, gainera, den-borak aurrera egin arren, ikasleek tres-na horiek mantentzen dituztela, eurenbizitzan balio dietelako. Asertiboa iza-ten, bere iritzia ematen, eskatzen, ezetzesaten, etab. dakien pertsona bat aske-ago sentitzen da, eta bizitza osorakoongi etorriko zaio. Gaitasun horiei guz-tiei bizitzarako gaitasunak deitzen zaiemunduko zenbait tokitan. Nik oso gus-tuko dut era hori, bizitzarako gaitasu-nak dira, ez soilik ikasgelarako gaitasu-nak.

Adimen emozionala curriculumeansartzea irtenbide bat izan liteke. Zuzeu integrazio curricularrean arizara lanean orain. Nola bideratzenduzue adimen emozionalaren gaiacurriculumaren barnean?

Ni SM argitaletxearekin ari naiz la-nean. “Sentitu eta pentsatu” izeneko le-hen programa haiek egin zituzten gaz-telaniaz 2000. urtean, eta nik ere partehartu nuen. Gaitasun emozionalak ga-ratzeko materialak argitaratzeko inte-resa izan zuten, eta gaia lantzen lehe-nak izan ziren. Irakasleek gaia gehiga-rri modura ez ikusteko eta irakaslegehiagorengana iristeko, heziketaemozionalerako proposamenak ikas-liburuetan sartu zituzten. Nik Lehen

Hezkuntzako materialak egin ditut, eta,ikasliburuetan, unitate didaktiko ba-koitzean, horrekin bat datorren jardue-ra bilatzen dugu. Adibidez, sumendieiburuz hitz egiten ari bazara, zera galdedezakezu: “Noiz sentitzen zarete zueksumendia bezala? Noizbait sentitu alduzue lehertu behar zenutela?”. Eta,galdera ez dago lekuz kanpo, sumen-diei buruz hitz egiten ari zinelako. Sor-men ahalegina egin behar da, eta askopentsatu behar da, adibidez, matemati-kan heziketa emozionalerako propo-samenak topatzeko. Nik uste dut unita-te didaktikoari plus bat ematea dela.Irakasleek erabilgarritasuna ikustendutenean, beste alderdi batzuk lantze-ko proposamenak egiten dituzte, etahobeto sentitzen dira, motibatuta, po-zik daude egiten dutenarekin…

Irakaslearen betekizuna aldatuegiten da, beraz, eta garai bateanzuen irudi autoritario hori aldebatera geratuko litzateke. Hori,ordea, mugak jarri ezinarekin nahasdaiteke. Ba al da hor kontraesanik?

Haur Hezkuntzan, adibidez, bi edohiru urtetik aurrera mugak ikastea be-harrezkoa da. Gaitasun sozio-emozio-nalak lantzen ari direnean, irakasleeidiziplina emozionala eta mugak jartzenirakasten zaie, baina garrantzitsua daerrespetuz eta ulertuz egitea. Irakasleeiinformazioa ematen zaie, eta mugaketa arauak jartzen dituzte. Hezkuntzakez ditu arauak, mugak eta diziplina aldebatera utzi behar, inondik inora. Bainagauzak inposizio bidez edo kontsentsubidez lortzea, oso desberdina da. Ikas-taroetan arauak, diziplina eta mugakjartzeko tresnak ematen zaizkie, bainaestilo autoritariorik gabe. Autoritaterakasu zehatzetan jo behar dute soilik.Era horretan, ikasgelako arazoak askomurrizten dira, eta, maiz, ikasleekhaien artean konpontzen dituzte ara-zoak, helduek esku hartu gabe. Aldeadago diziplina hutsaren eta afektua edoulermena dituen diziplinaren artean.

Gai horrekiko interesa handia da.Nola ikusten duzu etorkizuna?

Heziketa emozionalak lortuko al dubehar duen lekua?

Bai, baina leku guztietan programaguztiak ez doaz erritmo berean. Oso ga-rrantzitsua da ikastetxeko hezkuntzaplan osoa lantzea eta ikastetxe osoa in-plikatzea. Hemendik hamar urtera adi-men emozionala hezkuntzan ezagunaizatea espero dut, eta hezkuntza gizar-teko beste eremu batzuetan sartzekoakuilua izatea; izan ere, ezin ditugu en-presa mundua eta esparru sozio-ko-munitarioa ahaztu. Gipuzkoan lan han-dia egin da, eta Gollemanek berak osogarrantzitsutzat jo zuen urrian egin zenebaluazioa; munduan ezagutzen duenproiektu berritzaileenetako bat delaesan zuen. Kontua ez da ereduak mi-metikoki ezartzea, baina Gipuzkoanposible izan bada, beste leku batzuetanezartzea ere posible izango da. Oliotanta txikiek orban handia egiten duteazkenean. Ni baikorra naiz, eta horre-tan sinesten dut. Oso tresna baliaga-rriak dira edonorentzat, batzuk eta bes-teak esparru horretan sartzen joangodira, eta emozioek orain arte emanzaiena baino garrantzi handiagoa izan-go dute, betiere ongizate pertsonala etaongizate soziala lortzeko helburuare-kin. Irakasleria krisian da, une txarraigarotzen ari da, eta laguntza oro osogarrantzitsua da.


e k a r p e n a k

22 urte besterik ez zituenean, ge-rrak utzitako umezurtzekin hasi zenlanean Arno Stern, 1946an. Orduanikusi zuen haurrek beti gauza ber-tsuak margotzen zituztela, eta mar-gotzen zituzten gauza horiek printzi-pio jakin batzuek gidatzen zituztela.Horrekin harrituta, jakin-mina piztuzitzaion, eta 60 eta 70eko hamarka-detan munduko hainbat leku bisitatuzituen, eskolatu gabeko haurrek zereta nola margotzen zuten aztertzeko.Horrela aurkitu zuen formulazioa,sistema autonomoa, egituratua etaunibertsala. Parisen Closlieu izenekotailerra sortu zuen, eta han bizi izanduen esperientzia munduko hainbatbazterretan ezagutarazi du; izan ere,han gertatzen den margotzeko jola-sak parekorik ez duela dio. EuskalHerrira ere,hori ezagutaraztera etorrizen abenduan,eta guk harekin egote-ko aukera izan genuen. Hitzaldiaeman aurretik, formulazioari buruzeta margotzeko jolasari buruz arituginen Sternekin.

Zure hitzaldiari polemikoa izandaitekeen izenburua jarri diozu:“Haurren marrazkia. Akatsa”.

Haurrak trazatzen duenean, horiformulazioaren zati bat da, eta formula-zioa kode unibertsala da. Ez da artearenzati bat. Haurren marrazkiak beti amai-tu gabeko jarduera baten gisara hartu

ditugu. Hori da akatsa. Haurraren tra-zua beste era batera bilatu behar da.

Formulazioari buruz hitz egitenduzu. Zer da formulazioa?

Nik neuk sortu dudan Closlieu ize-neko leku batean egiten dut lan, eta, le-ku horretan, eskaintzen duen lasaitasu-nari esker, beste baldintza edo egoerabatzuetan ager ezin daitekeen trazuaagertzen da. Leku horretan inork ez dioinori behatzen eta inork ez du ezer jaso-

tzen, ez dugu mezu bat zabaltzeko au-kerarik ematen duen ezer. Hori artea-ren ezaugarria litzateke. Baina, hemen,baldintza horietan soilik agertzen denarrastoa da, aurrez inoiz existitu ez de-na, baldintza horiek inoiz existitu ez di-relako. Zibilizazio guztietan trazatu du-gu komunikatzeko. Horregatik ustedugu komunikatzeko, soilik trazuakedo arrastoak balio duela. Closlieunbeste adierazpen mota bat posible da,eta, horrek, beste baldintza batzuetan

Arno Stern: “Formulazioa ez da posible den zerbait, beharrezkoa den zerbait baizik”

emango ez litzatekeen zerbait adieraz-teko aukera ematen du. Hori ikusi dut60 urtean zehar Closlieun egindako la-nean. Baina, nire buruari galdetu izandiot ea beste kultura batzuetan edo bes-te zibilizazio batzuetan trazuak bestela-koak izango liratekeen. Horregatik ibilinaiz munduan zehar eta bilatu ditut es-kolatu gabeko herriak, gure kulturareneraginik jasan ez dutenak, nomadakaurkitu ditut basamortuan, oihanekobiztanleak ezagutu ditut, Afrikan ibilinaiz, kontinente guztietan, eta trazualeku guztietan bera dela ikusi dut. Bai-na, soilik era librean, kanpoko eraginikgabe adierazten bada. Era errazeanazaltzen da, formulazioaren iturria me-moria organikoa delako, gizaki guz-tiengan existitzen den zerbait. Eta jaioaurreko sentipenak gordetzen ditu,sentipen horiek memoria organikoangordetzen dira, baina ez da horiek adie-razteko formulazioa ez den beste era-rik. Horrek azaltzen du gaiaren garran-tzia. Arraroa da ezagutza hau lehenagoexistitu ez izana, baina egitatea da.

Esan duzunez, beharrezkoa daformulazioa agertzeko hainbatbaldintza izatea. Zein dira horiek?Eta nola sor litezke, adibidez, zeuretailerrean, Closlieun?

Aldatzen ez den gunea da, kanpokoeraginik jasotzen ez duena, norberaegunerokotik kanpo senti daitekeenlekua da; 15 bat pertsonako taldeak iza-ten dira, desberdinak, eta ez da ikasge-la bat, aldera ezinak diren pertsonak di-ra, eta sekula beraien artean alderake-tarik egingo ez dutenak. Horrela, per-tsona bakoitza den moduan berrestenda, bere nortasuna berresten du, gaine-rakoei kalterik egin gabe, ez dagoelakolehiarik. Hori da Closlieuren berezita-suna, eta margotzearen jolasa deitzenda. Margotzearen jolasa margotzearenartearengandik bereizten da.


Zein da hezitzaileak horrelakotailerretan duen egitekoa?

Laguntzailea da. Hori izango litzate-ke rola. Ez naiz irakaslea, ez naiz zuzen-tzen duen pertsona bat, aukerarik one-nak eskaintzeko nago hor, beste lekubatean eman ezin daitezkeen aukerakdaude han, eta ni jolas horren lekukoanaiz. Hori guztia ezagutaraztea ere nirefuntzioa da.

Garrantzitsua da hezitzaileaktailerrean aritzen diren pertsonekegiten duten lana ez epaitzea…

Bai. Epaitzea ezinezkoa da, ez da-goelako epai daitekeen ezer. Ez da me-zurik, formulazioan ez da inolako me-zurik. Ez dugu interpretatzen, eta ez du-gu ezer aldatzea bilatzen. Formulazioabehin betikoa da, gertatzen den mo-duan gertatzen da. Ez da elaborazio batartelanen modura, behin betiko zerbaitda. Formulazioa ez da posible den zer-bait, beharrezkoa den zerbait baizik.

Zer iritzi duzu eskolanmarrazketaren gainean egiten denlanari buruz? Eta heziketaartistikoari buruz?

Oso kaltegarria da, berezkotasuna-ren kontra doalako, eta, haurraren bu-rua eta espiritua, formulazioa zapaltzenedo kaltetzen duten eta baliogabeak di-ren nozioekin betetzen dituelako. He-ziketa artistikoa bertan behera utzi be-

har da. Haurrentzat zorigaitza da; haurbatzuk lehenera etortzeko eta formula-zioa berriro aurkitzeko joaten dira Clos-lieura. Baina haur gehienek ez dute for-mulazioa inoiz ezagutuko. Hori trage-dia bat da, aukera garrantzitsua galtzendutelako.

Eskolan, adibidez, zure tailerreandauden antzeko baldintzak sortubeharko lirateke?

Bai, posible da. Heziketa artistikoaegitea baino positiboagoa litzateke,ziur. Eskolak Closlieura egokitzeko au-kerarik izango balu, oso ongi legoke.Baina Closlieu ezin da eskolara egoki-tu.

Eta bateragarria izango al litzatekebaldintza horiek dituen espazio bateskolan gaur egungo heziketamoldeekin, edo aldatu egin beharkolitzateke sistema guztia eta horreninguruko printzipioetan eraiki?

Hori ez da nire arazoa. Nik eredu batproposatzen dut, eta bakoitzak horre-kin ahal duena edo nahi duena egitendu. Badira irakaskuntzan Closlieu es-kolan sartu dutenak, eta horrek haurre-kin zuten harremana guztiz aldatzerabehartu ditu. Aldaketa hori bateragarriaal da eskola programarekin? Horra horgaldera. Baina, eskolan krisi handia da-goenez, dena da posible.

Arno Stern-en hitzetan oso larria da haurrei “marrazki bat egin iezadazu”gisakoak esatea. Haratago doa, haurren marrazkia ez dela existitzen dio, eta,haurrengan marrazkiak egiteko ohitura sortuz, adierazpen naturala izango li-tzatekeena hondatu dugula. “Haurra, paper batean zerbait trazatzen duenean,jolasten ari da, ez da artea egiten ari, haren mundua sortzen ari da, eta horrekinez du ezer jakinarazi edo erakutsi nahi. Ez dago mezurik eta ez dago interpre-taziorik”, dio Sternek. “Ez da imajinazio kontua, ez dago ezer suspertu beha-rrik. Fantasiari buruz, sormenari buruz… hitz egiten da. Zenbat nozio ezaba-tzeko!”, gaineratu du. Ipuin bat irakurri eta, ondoren, marrazki bat egin deza-ten eskatzea ere zerbait kopiatzearen antzekoa dela dio, ez dela zerbait askea,eta haurra helduaren desioa betetzen saiatuko dela. Haurrei ez zaie ezer inpo-satu behar, eta haurraren trazatua errespetatzea haurra bera errespetatzea de-la dio.

Haurren marrazkia ez da existitzen


e k a r p e n a k

Ikasgeletako paretak eta apalate-giak, maiz, estimuluz gainezka ego-ten direla dio Idoia Carricas irakasle-ak artikulu honetan. Modan daudenmarrazki bizidunak, erreferentzia di-daktikoak, jolasak… denetik aurkidaiteke gure ikasgeletan. Giroak heziegiten du,eta beharrezkoa da giro go-xoa sortzea, baina hainbeste estimu-lurekin,haurrei zaila egiten zaie begi-rada nonbaiten kokatzea, eta, asko-tan, gustura egotera bultzatu baino,gehiegizko dekorazio horrek, ikasle-ak urduritu ditzake. Giro erosoa lor-tzeko, material batzuk aukeratu eta,ikasturtean aurrera egin ahala,horiekaldatzen joatea proposatzen du Carri-casek.

Urtero, ikasturte hasieran, irailarenlehen egunetan, ikasleak eskolara etor-tzen ez direnean, ikasleei harrera egite-

ko unitate didaktikoak eta eskolakprestatzen ditugu irakasleok. Denboraeta ilusioa jartzen ditugu gelako giroaahalik eta beroena izan dadin, haurrakgustura egon daitezen; horretarako,gure gelako paretak modan daudenmarrazki bizidunen posterrekin apain-tzen ditugu, eta baita beste erreferen-tzia didaktiko batzuekin ere, hala nolaikasleen zerrenda, artelan ezagunen la-minak, hizkiak, zenbakiak… Jakin ba-dakigulako, giroak ere hezten duela.Ikasturtea aurrera doan heinean, pare-tan libre gelditzen diren tokietan unehorretan lantzen ari garen unitate di-daktikoaren erreferentziak edota iru-diak jartzen ditugu. Horren ondorioz,gure gela estimuluz gainezka izaten da.

Gelako paretetan ikasleek ikasteanahi dugun guztia paratzen dugu, bai-na zertarako ikasi behar dute, beti begi

bistan baldin badute? Hainbeste jostai-lu, liburu, panel eta irudiren artean ikas-leei zaila gertatzen zaie begirada non-bait kokatzea; eta, azkenean, panel etairudi horien estimulaziorako eta moti-baziorako helburu didaktikoa ez da be-tetzen. Are gehiago, gure gelako hain-bat apaingarrik estimulatu baino gehia-go, haurrak urduritu ditzakete. Egoerahorri gure gelak askotan behar bezainhandiak ez direla, eta ratioa bete-bete-rik dugula gehitzen badiogu, giroa ezda guk nahiko genukeen bezain beroaizango.

Ez dut uste irakasleok feng-shui di-ziplinari buruzko ikastaro bat egin be-harko genukeenik, baina, agian, guregelako giroa pixka bat gehiago zaindubeharko genuke. Beste lan eremu ba-tzuetan dagoen giroaz ikasi beharkogenuke, gero gure eskolen errealitatera

Gure gela:Lau pareta baino gehiago

Idoia CARRICASHAUR HEZKUNTZAKO IRAKASLEA. MENDIGOITI I.P.

(IRUÑEA)

egokitzeko; liburutegietan, adibidez,koadro gutxi ikusiko ditugu paretetanzintzilikaturik. Gure gelek kontzentra-zioa erraztea lortu beharko genuke,eta, horrez gain, leku erosoak izan be-har dute, eskolan ordu asko ematenbaitugu.

Giro eroso hori lortzea erraza da.Horretarako, paretan jartzeko ditugunmaterial polit horien artean gutxi ba-tzuk aukeratu behar ditugu, eta hor-mak bete gabe paratu. Material horiekjartzerakoan haurren altuera kontuanizan behar dugu, ikasleek irudi edotapanel horiei behatuz eta begiratuz gozadezaten. Gainerako materiala erabilikodugu, baina aurrez jarritakoekin truka-tuz. Seguru asko haur bat baino gehia-go aldaketaz konturatuko da, eta horriburuz galdetuko digu.

Bestalde, ongi legoke gelako lauparetetan “ohorezko” leku bat gorde-tzea gure ikasle artisten artelanak zin-tzilikatzeko. Ez dugu ikasle guztien la-nak paratu beharrik, are gutxiago osoantzekoak edo berdintsuak direnean;izan ere, zer zentzu du hogei fitxa ber-dintsu ikusteak? Hala ere, gure ikasleekhaien lanak noizbait “ohorezko” lekuhorretan paratuko direlako ziurtasunaizan behar dute. Askotan, egindakoekintzaz harro egoten dira, eta beren la-nak guztien begi bistan egotea eska-tzen dute; beste batzuetan, aldiz, nahia-go izaten dute bere kutxan gordetzea.

Gure gelako paretei buruz hitz egindugu. Estimuluz beteta daudenean gu-re ikasleak asalda daitezkeela esan du-gu, eta antzekoa gerta daiteke apalate-giak materialez eta jolas didaktikoz be-teta daudenean; haurrak ikusten dute-narekin jolasteko edota esperimenta-tzeko irrikaz baitaude. Horrez gain, ma-terial horrek guztiak ikus eremuan ereeragina du. Giro lasaia lor dezakegu,begien bistan dagoen materiala armai-ruetan edota errezel batzuen atzeangordez gero. Eta, irudiekin proposatu

dugun bezala, ikasturtean aurrera eginahala materialak eta jolas didaktikoaktrukatu beharko genituzke, lanak etaekintza proposamenak aberastuz etaberrituz. Gero eta material gehiagoizan, orduan eta denbora gehiago be-harko dugu horiek biltzeko, eta lan ho-ri egitea konplexuagoa izango da. Horida, hain zuzen ere, irakasle guztioksaihestu nahi duguna. Esandakoa topi-ko batekin laburbil dezakegu: hobeada kalitatea kantitatea baino.

Gure eguneroko lanean gela azter-tzeko eta geure buruari, zer giro trans-mititzen ote dugun galdetzeko unerenbat aurkitu beharko genuke. Inguruangiro erosoa eta beroa izatea ez baita bat-batean lortzen, ezta gauzak behin ba-

karrik eginda ere, denbora luzean etajarraituan baizik.

Bukatu baino lehen, gogorarazinahi nuke, ikasgelaz gain, eskolanzaindu behar diren beste eremu batzukegon badaudela, hala nola, paseale-kuak, jantokia, komunak, psikomotri-zitate gela… Leku horietan gelei buruzesandakoa errepikatuko litzateke; giroerosoa eta sustagarria, ordenatua etasortzailea, aberatsa eta lasaia sortu be-harko genuke.

BIBLIOGRAFIA:• ESCUELAS INFANTILES DE REGGIO EMI-

LIA: La inteligencia se construye usándola, Mora-ta, Madrid, 2002.

• GOLDSCHMIED, ELINOR; JACKSON, SO-NIA: El juego heurístico, Morata, Madrid, 2007.


h e z k i d e t z a z

Sexu hezkuntzaBiografia positiboak eraikitzeko aukera

Sexualitateak probetxuzkoakizan daitezen, bizipen positiboakizatea beharrezkoa da eta horretara-ko, ezinbestekoa da geure eta ondo-koen buruak eta gorputzak ongi eza-gutzea. Sexu hezkuntza eskola cu-rriculumean derrigorrezko edukiaden arren,horretara denbora gutxie-gi bideratzen dela uste du NereaSanchok eta ikasgelan eta etxeankontuan har daitezkeen zenbait gai-ri helduz, biografia positiboak erai-kitzeko hainbat proposamen egin di-tu artikulu honetan.

Nerea SANCHOPSIKOLOGOA ETA SEXOLOGOA

Bi sexuak, neskak eta mutilak, az-tertzerakoan, Sexologiaren ikuspun-tua hartzen badugu, ‘sexuez’ hitz egin-go dugu. Kromosomen konbinaketa-rekin (XX eta XY ohiko bikoteak) gurebiografien lehen adreiluak ezartzen di-ra eta hainbat prozesu biologikoezgain, gure aukerek, hezkuntzak eta bi-zipenek munduan mutil edo neska iza-teko dugun modua zehaztuko dute,gure sexualitatea, alegia. Sexualitateak

gizon eta emakumeon biografiak dira,sexudunak garenez gero.

Biografia horiek probetxuzkoakizan daitezen, bizipen positiboak izate-ko aukerak egin behar ditugu. Horreta-rako, gure buruak eta gorputzak eza-gutu behar ditugu, eta onartu. Ondoko-ak ezagutu behar ditugu, eta onartu,baita ere.

Egun, ‘politikoki zuzena’ren tran-pan bizi dugu errealitatea. Eta hezkun-tza ez da salbuespena. Sexu Hezkun-tza, eskola curriculumean derrigorrez-ko edukia da baina zehar-lerroa denneurrian, eraginkorra den hezkuntza-ren alorra baino, aitzakia bihurtu dugu.Gauzak ongi egiten ari garenaren senti-pena eta lasaitasuna izateko aitzakia.Ikastetxe batzuk harro sentitzen dirasexuen hezkuntzarako zenbait ordugorde dituztelako; eta beharbada, 16urteko ikastalde batek, sei ordutan lan-du du sexu hezkuntza. Hori, askok ja-sotzen dutena baina askoz gehiago ba-da ere, ez genuke pentsatu behar ho-rrekin gazteen biografia sexualetaneragin handia izango dugunik. Norkespero du sei ordutan, historia, ingele-sa edo matematika nahikoa ezagutzea?

Kitzikapena ulertzea eta ongi bizi-tzea, gorputzaren aldaketak umoreonez jasatea (nerabezaroan, helduaro-an, zahartzaroan…), desira kudeatzea(desio dugunarekin zer egin erabaki-tzea), amatasuna eta aitatasuna aukera-tzea, bikote harreman alaiak sortzea,sexukidea edota senar edo emaztea ur-teetan seduzitzen jarraitzen jakitea,maitasun hausturei aurre egitea, jelos-kortasunarekin elkarbizitzea… ez daegiteko makala. Hori guztia ahal den

erarik osasuntsu eta alaienean bizitze-ko gakoak sexuen hezkuntzak ditu.

Nondik hasi? • Haur eta gazteek egiten dituzten

galderei erantzun behar diegu. Egiaesan behar diegu. Gezurrak erantzute-arekin ez ditugu babesten.

1. adibidea. ‘Haurrak nola sortzendira?’ […Egokiena, aita eta ama izannahi delako sortzea da… Aitaren zakilaamaren baginan sartzen da… Horrekplazer handia ematen du…].

2. adibidea. ‘Hazia nora doa?’[…Gehienetan, mutilak masturbatze-an, haziak zapi batean bukatzen du.Beste batzutan, kondoiaren barruan…Kasu zehatz batzuetan, sexukidearenbaginan…].

• Neskak eta mutilak euren gorpu-tzak esploratzera animatu behar ditu-gu. Euren gorputzak eta horien erreak-zioak ezagutzea ezinbestekoa da bizi-pen positiboak izan ditzaten. Neskenkasuan, bagina eta bulba hain ageriko-ak ez direnez, ahalegin handiagoaegingo dugu ezagut ditzaten. Anato-miako laminak oso lagungarriak dira.

• Norbere existentziaren zentzuaaurkitzea oinarrizkoa da. Horrek, nes-ka izateaz harro sentitzea eta mutila iza-teaz, harro sentitzea esan nahi du. Mutileta neska izateko eredu anitzak aurkez-tu behar dizkiegu, duinak direla adiera-ziz.

1. adibidea. ‘Luma’dun mutilak,adierazteko era ‘afeminatua’ dutenak,duinak dira.

2. adibidea. Bideojokoekin jolasteaatsegin duten neskak, neska errespeta-garriak dira.


• Garen bezala maitatuak izatea daneska edo mutil orok, emakume edogizon orok behar duguna. Maitasun ho-ri ahalbidetzea da gure lana: familiakmaitatzea, lagunek maitatzea, bikoteakmaitatzea… Horretarako, gure gazteekmaite dituzten pertsonak errespetatubehar ditugu.

• Biluztasuna onartzea oso garran-tzitsua da. Biluzik egoteko leku eta uneaproposak aukeratzen irakatsi behardiegu, eta biluzik ongi sentitzen. Ema-kumezkoen gorputza hedabideen bi-tartez asko erotizatu da eta edertasuna-ri lotuagoa dago. Gizonena berriz, ba-tez ere, zakila, barrabilak eta bertako bi-loa itsusitzat hartu izan dira. Gizonengorputzaren edertasuna ukatzeak, mu-tilek duten gorputz irudia negatiboago-tzat jotzea eragin dezake. Hori ekidinbehar dugu.

• Janzkera aukeratzen dutenean,euren burua adierazten ari direla argiizan behar dugu.

1. adibidea. Neska bati gonarik ezipintzeagatik kritika egiten badiogu,bere izaera onartzen ez dugula adieraz-ten ari gara. Eta berdin, titi-artea agerianibiltzeagatik kritikatzen badugu.

2. adibidea. Kolore arrosa duenarropa aukeratzeko libre sentitzeko au-kera eman behar diegu.

• Mutikoak eta neskatoak, txiki-txi-kitatik maitemin daitezke, eta senti-mendu onargarria dela jakinarazi be-harko diegu, horrela, euren bizipenakulertzen saia daitezke eta irrika hobetobiziko dute.

• Muxuak, laztanak, besarkadak…onartuak eta partekatuak direnean,adin guztietan afektuzko adierazpenakdira. Hanka sartze handia da txikienedo helduen arteko adierazpen horienaurrean arriskua, beldurra, nazka edolotsa adieraztea. Posible da guk geuk ja-so dugun heziketarengatik, modu ho-rretara bizitzea, baina, gure jarreren bi-

tartez sentimendu negatibo horiektransmititzen baditugu, erotofobia sus-tatzen ari garela jakin behar dugu. Hauda, gu eredutzat gaituzten horienga, se-xualitateen bizipen ezkorra eragiten arigarela .

• Bizitza proiektu sendoa aukera-tzen lagundu behar diegu. Horretarakoneska edo mutila izatea mugatzat jo ga-be aritu beharko dugu. Izan nahi dutenlanbidea, egin nahi dituzten kirolak,nahi duten familia eredua, gustuko di-tuzten bikotekideak, amesten dituztenmaitasun harremanak… aukeratzen

lagunduko diegu euren itxaropenakerrealistak izan daitezen lagunduz.

• Ingurua aztertzeko jarrera sustatubeharko dugu: telebista, zinema, publi-zitatea, abestiak, bideojokoak, irudiak,ohiturak... aztertzeko irizpideak eman.Zer funtzio betetzen dute emakumeekmedio horietan? Eta gizonek? Nolakogizon edo emakumea izan nahi duzuzuk?

Konfiantzazko sexu aholkularitza zerbi-tzuak hemen topatuko dituzu:

>>> www.gaztezulo.com>>> www.goxoki.com

Nola ikustarazi dakieke gurasoeihaur eskolek betetzen duten funtzio

asistentzialaz gain, haien funtziohezitzaileak garrantzi handia duela

Heziketa, haurrak jaiotzen direne-tik, era orekatuan eta goiztiartasun fal-tsurik gabe, haien gaitasunak kanporagidatzearen ezagutza da. Baina, kon-tuan izan behar da heziketa, naturaz etafuntzioz, asistentzialtasunarekin au-rrez aurre dagoela. Laguntza, pobreari,behartsuari eskaintzen zaio. Hari es-kaintzen zaio karitatea sorospen deibaten aurrean. Geure kontzientzia la-saitzeko eman nahi den gutxienekoada. Izan ere, asistentziala dena, hezike-ta-ikuspegiaren kontra, baliabideurriak dituen haurtzaroaren iruditikabiatzen da. Irudi horren arabera, hau-rrak, txikia delako (eta gero eta txikia-goa, ahulagoa) gutxirekin asebete be-har du, minimoarekin asebete behardu.

Asistentziala denak, ohol leun ba-ten antzerakoa den eta asetu behar di-ren behar ugari dituen haurraren aurre-an kokatzen gaitu. Asistentzialtasunakminimoa eskaintzen die, egiazki maxi-moa jaso beharko luketenei: xahutzeekonomikoa eta kulturala da, gizakia-ren heziketa-perfekzioa mespretxa-tzen du eta sustraitik ezabatu beharko

litzateke.Asistentzialtasunak, haurra eskubi-

derik gabeko subjektu gisa ikusten du,ezinbestean. Haurra, soilik, arreta etazainketa behar dituen izaki objektu batda, eskubiderik eta adierazteko aberas-tasunik ez duena. Asistentzialtasun an-tzuak, gurpila ixten du haren inguruan.Dena hor amaitzen da. Ez dago beste-rik. Gizateriarenganako begirune eta

arreta faltaren ikurra da. Asistentziala, haurrak txikiak dire-

nean familia batzuei eta gizarteari azkaratsegin ematen dien nonahiko ereduada, eta hori da, hain zuzen ere, duenarriskua. Politikariek eskuak garbitzeaahalbidetzen du zerbitzu horiek, fine-an, boturako garrantzirik gabeak balirabezala hartzen direlako. Horren guztia-ren atzean haurren eskubideekiko be-girunerik eza dago, zeina gero eta txiki-goa izan, bere etimologia gehiago azpi-marratzen duen (infans=hitz egiten ezduena). Jesús Palaciosek dioen modu-ra, “ikerketek argi utzi dute heziketamaila baxuagoa duen familiak, behardutenean, errazago konformatzen di-rela aukera asistentzialarekin, kulturamaila altuagoa eta diru sarrera handia-goak dituzten familiak aukera hezitzai-leekin ahalegintzen diren bitartean”.

Eta, hemen, galdera sortzen da: no-la komunikatu familiei (guztiei) jaiotze-tik zentroen garrantzi hezitzailea (inoizez asistentziala)?

Parte hartzea, konfiantza, enpatiaeta etika. Eskola atsegina

galdeidazue

?Alfredo HOYUELOS

FILOSOFIA ETA HEZKUNTZA ZIENTZIETAN DOKTOREEUROPARRA, BERRIOZARKO UDAL HAUR ESKOLETAKO

ZUZENDARIONDOKOA ETA NAFARROAKO UNIBERTSITATEPUBLIKOKO IRAKASLEA.



Asistentzialtasunak, hau-rra eskubiderikgabeko subjektugisa ikusten du,ezinbestean.Haurra, soilik,arreta eta zain-keta behar dituen izakiobjektu bat da, eskubide-rik eta adieraztekoaberastasunik ez duena.(...) Gizateriarenganakobegirune eta arreta falta-ren ikurra da.

?

Has gaitezen anekdota esanguratsubatekin.

Bartzelona. Loris Malaguzzi, hizla-ria. Hitzaldiaren amaieran maistra ba-tek eskua altxa du. “Nola lantzen duzueReggio Emilian identitatearen, gorputzeskemaren edo nortasun prozesuarenformazioa?”. Malaguzzik: “Onena da,eskolako sukaldariak tarta eder batprestatzen duela zentroko aiton-amo-nei jaten emateko”. Erotu egin al da?Inolaz ere. Azter ditzagun haren hitzakharreman estetikoak harilkatuz. Geurenortasuna, elkarren mendeko alderdiaskoren konplexutasunean osatzenda. Geure nortasunaren eraikuntzakzerikusia du besteek ezagutzen edoikusten gaituzten moduarekin. Geureburua ezagutzeko erak nortasuna ema-ten digu, eta hori, besteek nola ikusten,estimatzen eta kontuan hartzen gaituz-tenaren araberakoa da. Nafarroan ikusidut zenbait aitonek eta amonek aulki-txo batean edo haur-kotxe batean lodagoen haur batengana gerturatzen di-renean horrelakoak esaten dituztela:“gaixoa!”. Ez dut uste horrelakoen atze-an arrazoi ekonomikoak daudenik, ez-ta krisi garaietan ere. Hori baino sako-nagoa da. Haur txikiaren irudiaren gu-txiespenarekin du zerikusia. Ahul,ahalmenik gabe ikusten den haurra,aberastasunik eta potentzialik gabe.Gaur egun, oraindik ere, batez ere bula-rreko haurren taldeetan, aiton-amonabatzuek euren bilobek soilik pixa, kakaeta lo egiten dutela uste dutela ikustendut. Haur eskoletan merezi duen ezeregin gabe entretenitzen garela uste du-tela. Eta mesfidantzaz begiratzen gai-tuzte euren haurrak alferrik “bahitzen”ditugula pentsatuz.

Ezagutza falta da, eta batez ere, kon-fiantza falta. Gurean, laguntasuna sor-tzeko, lasai hitz egiteko eta gozatzekodugun erarik ohikoenetako bat, elka-rrekin bazkaltzea da. Pedagogiak askodu ikasteko gastronomiatik. Horretara-ko ezinbestekoa da haur eskolek sukal-de propioa edukitzea.

Baina, itzul gaitezen tarta goxo ho-rretara. Aiton-amonak abegi onez har-tzen baditugu, tarta estimatzen eta das-

tatzen badute eta sabela betetzen badu-te, haurren gaitasun inteligente aparteiburuz hitz egiteko komunikazio arra-kastatsu baterako oinarriak sortuko di-tugu. Aiton-amonek hori ulertuko duteeta bilobei buruz duten irudia alda de-zakete, haiengan potentzial handiagoaikus dezakete. Horrek eragina du, jaki-na, nortasunaren eraikuntza proze-suan. Ondorioak iradokitzailea eta pro-bokatzailea dirudi: programazio gu-txiago eta tarta edo janari gehiago be-har da familiekin eskola barnean parte-katzeko. Eta hori ez da teoria.

Familiekin dugun harremanak es-kolen eguneroko bizitzan eta bizitzainstituzionalean haien parte-hartzeaikusteko era jakin baten zati izan behardu. Jarduera demokratikoaren asegu-rua da. Parte-hartzea ezin da eranksinbaten modura, proiektuari berari, di-daktikari, itsatsitako zerbaiten moduraikusi. Gainerakoaz gain egin beharre-ko zerbaiten modura. Parte-hartzea,funtsean, oinarrizkoa eta egiturazkoaden zerbait da, ezin da ez gehigarria ezaukerazkoa izan. Uste dut, heziketa ba-lioen mailara igo nahi dugun edozeinideia, prozesu eta ekintza praktiko, be-rehala eztabaidatu eta hitz egin behardela familiekin eta herritarrekin. Parte-hartzea ezin dugu hartu, taxonomiko-ki, haurrekin egon ondoren egin beha-rreko zerbaiten modura. Uste dut hezi-keta-jarreraren abiapuntua dela. Ego-kia da eskoletan beharrezkoak direnkudeaketa organuen parte-hartze une-en instituzionalizazioa, baina heziketa-jarrerari buruz hitz egiten dudaneanikasgelek (ikaslega bakoitzak), sarre-rek, pasilloek, sukaldeek, maisu-mais-trek, laguntzaileek, eskolazainek etaabar parte-hartzearen ideia zabaldu etagauzatu behar dutela esan nahi dut.Izan ere, hori gabe, nire iritziz, hezike-tak eskolako paretetatik ihes egiten du,ezinbestean. Pertsona bakoitzak hezi-keta-ekintzaren partaide izatea eska-tzen du. Eta, parte-hartzeak (behar etaeskubide bezala), beste gauza batzuenartean, pertsona bakoitza bizi denekoeta jarduten dueneko sistemaren zatigisa onartua izan daitekeela esan nahi

du. Parte-hartzea, haien elkartrukeetanaskotariko eta partekatutako esa-nahiak bilatzen dituzten subjektu guz-tien elkarrenganako konfiantzan oina-rritzen da.

Nire ustez, eskola txikiak dira (kon-fiantza saihesten duten arauak jartzeaerrazagoa den makroeskoletan ez be-zala) parte-hartzea gauzatzeko aukeragehien eskain dezaketenak. Baina ohi-tura txarra dugu: pentsatzen dugu, ero-sotasunagatik, hobea dela haurra esko-la instituzio batean sartzea, posible ba-da bi urterekin, eta bertatik 16 edo 18 ur-te dituenean ateratzea. Makroegiturahoriek errazago justifikatzen dute anto-laketaren zurruntasuna (ilarak, fami-liek zentroan ezin sartzea, haurra esko-latik ateratzeko baimenen beharra…).Zurruntasun hori, desiragarria den par-te hartzeko informalismoaren (kafe bathartzeko leku atseginak, festak, sarreraeta irteeretan harremana izatea…)etsaia da eta une horiek familia eta per-tsona batzuentzat instituzionalizatuta-ko parte-hartze uneak baino garrantzi-tsuagoak eta konstruktiboagoak dira(bilerak, Guraso elkarteak edota Esko-la Kontseilua).

Giro eta espazio atseginak izatea,ateak zabalik izatea (haurrak, batzue-tan, ilara militarretan eskolatik sartzekoeta ateratzeko kanpoan abandonatuakizatearen ideiaren kontra), gardentasu-


na, zentrora erraz sartzea (batez ereHaur Hezkuntzan), ordutegien malgu-tasuna… haurren familien partaidetza-ren (eta ez harriduraren) zentzua bultzaedo oztopa dezaketen elementuak di-ra. Komunitate bateko partaide kon-tzienteki sentitzeak bizitasun eta segur-tasun emozional sentsazioa sortzen du,eta horrek, haurrei eta helduei nortasunpertsonalaren eta nortasun sozialareneraikuntzan laguntzen die.

Gero eta gehiago ikusten dut gura-so askok haiek entzuteko duten beha-rra, babestuta sentitzeko enpatia oina-rria topatzeko duten beharra. Agian,orain, familia sareak (batez ere immi-granteekin eta guraso bakarreko etxe-en ugaritzearekin) eskasagoak dira. Lo-tura emozional horiek sortzen direne-an errazagoa da eskolaren alderdi hezi-tzaileak (eta ez instruktiboak) komuni-katzeko oinarria sustatzea.

Egia da eskolak terapia bulego batbihurtzeko arriskua duela eta hori ezdela bere funtzioa. Baina parte-hartzeaproiektu batean oinarrituz, enpatia,konfiantza eta etika eraikitzeaz hitz egi-ten ari naiz. Etika, Humberto Maturanabiologo txiletarrak hitz egiten digunzentzu sakonean ulertuta: “Ardura eti-koa, egiten ditugun gauzekin edota ki-de gareneko komunitateak egiten di-tuen gauzekin, besteei gertatzen zaiz-kien gauzak inporta zaizkigunean sor-tzen da. Baina besteari gertatzen zaio-nagatik arduratzeko, bestea ikusi eginbehar dut eta ikusteko, maitatu egin be-har dut”. Ulerkuntza gizatiar eta erres-

petuzko horretatik, pertsonek espazioeta denbora nahikoa eskaintzen duteeskolaren heziketa-ideiak ulertzekoeta batez ere, seme-alabak beste era ba-tera entzuteko.

Dokumentatu eta gehiago doku-mentatu

Errepikatu nahi dut oinarri emozio-nal hori gabe komunikazioa distortsio-natu egiten dela gaizki-ulertuak, aurrei-ritziak eta kutsatutako pertsonen arte-ko harremanak sortzen dituzten eta be-harrezkoak ez diren soinuekin.

Hortik abiatuta, segurtasun gehia-gorekin aktiba ditzakegu familiekin, in-formazio eta konfrontazio (eta ez en-frentamendu) era estrategikoak.

Baina esperientziak erakutsi digu,gure ideiak komunikatzeko, eta, batezere, horiek partekatzeko, erabakigarriaden zerbait ezinbestekoa dela: doku-mentazioa (badira beste batzuk ere,ezinbestekoak direnak, heziketa-biko-tea adibidez, baina artikulu honetan ezdut horretan sakonduko).

Dokumentatzeak, haurrekin bizidugun heziketa-prozesua jasota gera-tzea esan nahi du. Estetikoki jasota ge-ratzea eta ikusi duguna idatziz edo ikus-entzunezko euskarri batean jasotzea.

Beharrezkoa dugu, bereziki Haurhezkuntzan, nortasun propioa eta eza-gutzeko moduko nortasuna izangoduen eskola eraikitzea. Bide horretan,lan neketsu horretarako ezinbestekotresna bihurtzen da dokumentazioa.

Dokumentazioa, heziketa-proze-suen jasoketa eta azalpen sistematiko-an eta estetikoan datza (idazkien bidez,irudien bidez, panelak, bideoak, hau-rren hitzak, produktu grafikoak…). Ezda soilik gertatu dena azaltzea (askota-riko formatuetan), bizitakoa kontatuzjasotzen duen produktu publiko bateraikitzea baizik.

Dokumentazioa ez da deskribapenbat edo gertatu denaren konstataziosoila: ez du fideltasunez erregistra dai-tekeen kanpo egia objektiborik bila-tzen. Dokumentazioa esperientzia ba-tek haurrari suposatu dionaren gaine-ko interpretazio bat da: zer esan nahi

duen (zergatik eta zertarako) egiten du-ten hori egiteak. Interpretazioaren(haurrek egoeraren gainean egiten du-tena) interpretazio baten bidez eginda-ko esanahiak biltzen eta berreskura-tzen ditu. Dokumentazioa, haurrek, in-terpretatiboki euren ezagutza nolaeraikitzen duten hausnartzeko aukerada.

Dokumentazioa ez dugu biltzen ar-txibo bat sortzeko edo lan eta irudienbilketa egiteko. Interesatzen zaiguna,azaltzea baino gehiago, haurren kultu-ra hobeto ulertzea da, eta hori familie-kin partekatzea, kultura hori zabalduahal izateko.

Interpretazioa garrantzitsua da, bai-na, kalitatezko dokumentu formatu ba-tean gertatu denaren berri emangoduen narrazio estetiko batekin amaitubehar du: panela, power point-a, libu-ruxka, DVD-a…

Narrazioaren bidez, eskolak egu-neroko historia eta historia esangura-tsua sortzen du, lengoaia tekniko ofi-zialetik urrun. Bere biografia propioaeta kontatzeko modukoak diren isto-rioak, kontakizunak eta gorabeheraksortzen dituzten protagonisten biogra-fia azaltzen du.

Zerbaiten dokumentazioa egitera-koan, ideal teorikoen eta heziketapraktikaren arteko, gure printzipioendeklarazioaren eta gure ekintzen arte-ko, gure desioen eta besteen desioenarteko eta gure ulermenaren eta beste-en ulermenaren arteko sormenezkoharremanak eta harreman koherente-ak sortzen dira. Dokumentazioaren bi-dez, bere egitekoa hitzetatik haratagoargudiatu nahi duen eskola azaltzen da,pentsatzen duen, hausnartzen duen,bidean ikasten duen eskola: eztabaidapublikoaren erdian jartzen dakien he-ziketa-instituzioa, elkarrenganakokonfiantza prozesuak eraikiz demo-kraziaz entzuteko eta hitz egiteko gaidena.

Eta berriro, hasierara itzuli gara. He-mendik, ia artikuluaren hasieran plan-teatu dugun galderaren antzeko galde-ra berriak sortzeko bidea abiatzen du-gu.

Familiekin dugunharremanak

eskolen egune-roko bizitzan

eta bizitza insti-tuzionalean

haien parte-har-tzea ikusteko era jakin

baten zati izan behardu. Jarduera demokra-tikoaren asegurua da.

?

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakotsaila

Zientzia eta matematika arloetan emaitzahobeak lortu dituzte ikasleek


Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoikasleek hobetu egin dituzte matemati-ketan eta zientzietan dituzten ezagu-tzak eta horien erabilpena. Lau urteanbehin nazioartean egiten den TIMSS(Trends in International Mathematicsand Science Study) ebaluazioak utzita-ko emaitzen arabera, 2003ko datuekinalderatuta, 12 puntu gorago egin dutematematiketan eta 9 puntu goragozientzietan. Matematiketan, adibidez,400 eta 475 puntu artean lortu zutenikasleen kopurua (batez bestekoarenazpitik) % 33tik % 26ra jaitsi da, baina550 eta 625 puntu artean lortu dutenenkopurua (hau da, batez bestekoarengainetik) %15etik %21era igo da. 625puntu baino gehiago lortu dutenen ko-purua, berriz, bikaintasun maila, % 1-etik % 2ra igaro da. Azterlanean partehartu duten 66 herrialdeen artean, 18.postuan daude ikasleak matematike-tan, eta zientziei dagokienez, 20. pos-tuan daude Araba, Bizkaia eta Gipuz-koako ikasleak.

Duela lau urteko azterlanarekin al-deratuta emaitzak hobeak dira bainaTIMSS delakoak zehaztua duen batezbestekoaren azpitik daude ikasleenemaitzak. Matematiketan 500 puntutandago batez bestekoa, eta 499 puntu lor-tu dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa-ko ikasleek. Zientzietan 498 puntu lor-tu dituzte, eta batez bestekoa 500 pun-tukoa da.

Galderei erantzun eta ariketak egi-teko ikasitakoa erabiltzeaz gain, beste-lako galdera batzuei ere erantzun be-har diete ikasleek: zein den ikasgai ho-rietarako jarrera, ikasten ematen dutendenbora, etxean zenbat liburu dituz-ten, ordenagailurik ote duten... Infor-mazio horren bidez, ikasleen inguru-neak eta ohiturek emaitzekin duten lo-tura aztertzen dute ikerlariek, eta2007ko emaitzek erakusten dutenez,etxean zenbat eta liburu gehiago izanorduan eta emaitza hobeak lortzen di-tuzte ikasleek.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako

DBHko bigarren mailan egin dituzte

probak eta hezkuntza eredu guztieta-

ko, eta ikastetxe publiko zein itunpeko

ikastetxeetako ikasleak aukeratu dituz-

te. Guztira, 2.296 ikaslek hartu dute par-

te TIMSS azterlanean; horietatik % 48

neskak eta % 52 mutilak. Ikasleen batez

besteko adina 14,1 urtekoa zen.

Matematikako eta zientzietako errendimenduaren eboluzioa.

Euskal Herriak Bere Eskola herriekimenak Euskal Curriculumaren al-deko dinamika abiatu du, eta curriculu-maren aldeko manifestua egitea etaaurkeztea izan da lehen urratsa. Bi hila-betetan 10.000 atxikimendu lortu nahidituzte. Bi bide izango dira horretara-ko: www.euskaleskola.org webgunea

Euskal Curriculumaren aldeko dinamika abian da

Lanbide Heziketa euskalduntzekohitzarmena sinatu dute


alde batetik, eta herrietan banatuko di-tuzten atxikimendu orriak, bestetik.

Oinarrizko Hezkuntza Akordioakeuskal herritar orok Euskal Herriko cu-rriculum propioaren arabera heztekoeskubidea duela jasotzen du eta esku-bide hori urratzen dela salatu duEHBEk. Horren aurrean, 2003an Udal-biltzarekin, Sortzen-Ikasbatuazekin e-

ta Euskal Herriko Ikastolen Konfedera-zioarekin sinatutako hitzarmena uneerabakigarrian dela azaldu dute EHBE-ko kideek, curriculuma laister esku ar-tean izango dugula azpimarratuz.

Euskal Curriculumaren dinamikak,manifestuaz gain, hainbat ekimen izan-go ditu, eta EHBEk datozen asteetanemango du horien berri.

Nazioarteko hainbat itunetan jasotzen denez, herri guztiek beraien hezkun-tza antolatzeko eskubidea dute. Bide horretan, euskaldunok, Oinarrizko Hez-kuntza Akordioan hezkuntza sistema nazionala antolatzeko eta egituratzekoeskubidea berretsi genuen. Hala:

1. Aldarrikatzen dut:euskal herritarrok euskal kultura, hizkuntza eta nor-tasunetik abiatzen den hezkuntza integrala jasotzeko eskubidea dugu. Hori ber-matzeko tresna bakarra Euskal Herri osorako sorturiko Euskal Curriculuma da.Beronen sorrera txalotu eta honen aplikaziorako estrategia oso baten beharraplazaratzen dut.

2. Salatzen dut: herri gisa onartzen ez gaituzten bi estatuek gure eskoletan frantziar zein espainiar hiritar gisa heztera behar-tzen gaituzte. Curriculum, eduki, irakasgai eta ebaluazio arrotzen (selektibitatea eta baxoa, kasu) inposaketa dira eskubide urra-ketaren adibideak.

3. Nire konpromisoa:belaunaldi berriak euskaldun gisa hezi daitezen, Euskal Curriculumaren beharra aldarrikatuz eta bo-rrokatuz, Hezkuntza Sistema Nazionalaren eraikuntza bultzatuko dut.

Euskal Curriculumaren aldeko manifestua

Bizkaiko Ikastolen Elkarteak eta Txorierri Politeknika

Ikastegiak elkarlanean jarduteko hitzarmena sinatu dute.

Alde batetik, Politeknika ikastegia Ikastolen Elkartean sartu

da, eta bestetik, Ikastolen Elkartea Politeknikaren bazkide

laguntzailea izango da. Lankidetzaren helburua, Lanbide

Heziketako euskalduntze prozesuan aurrera egitea da. Lan-

bide Heziketa sustatu nahi dute gainera, “kalitatezko hez-

kuntza” ematen duelako.

Haurrak babesteko dekretuaonartu dute Nafarroan

Haurrak babesteko telebistak bete beharko dituen

arauak jaso ditu Nafarroako Gobernuak onartu duten de-

kretuak. Haurrek informazio plurala eta errespetuzkoa ja-

sotzeko duten eskubidea jasotzen du dekretuak, eta Nafa-

rroako erakundeek adingabeen garapen fisiko, mental eta

moralari kalte egiten dioten saioak debekatu ahal izango di-

tuzte. Bestalde, saioak adinaren arabera sailkatu beharko

dituzte aurrerantzean.

* Mind-mapping: buru-mapak Noiz: otsailak 2. Non: Barakaldon, "Parque de los Hermanos" egoitza. Antolatzailea:Eleder Aurtenetxe. Izena ematea: 688 650 682 edo [email protected]. Informazio gehiago: http://buruma-pak.blogspot.com

* Garuna ezagutu hobeto irakasteko Noiz: otsailak 3. Non: Bilbon, La Bolsa eraikina. Antolatzailea: Hezkuntza Il-do Berriak Fundazioa. Izena ematea: [email protected] edo 902.431.179. Informazio gehiago: www.fundacionn-ce.org

* Pedagogia sistemikoa Noiz: otsailetik irailera bitartean (150 ordu). Non: Bilbon, Psicoespacio. Antolatzailea: For-mazio eta Terapiarako euskal zentrua. Izena ematea:[email protected] edo 658 700 718 (Rakel). Informazio gehia-go: 637 893 079 (Itziar Agirre)

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Uniber-tsitate eta Hezkuntza Sailak 3,2 milioi eurokolaguntza onartu du etorkinen hizkuntza pro-gramak sustatzeko. Unibertsitate ikasketakeskaintzen ez dituzten itunpeko ikastetxeekjasoko dituzte laguntza horiek eta LehenHezkuntzako eta Derrigorrezko BigarrenHezkuntzako etorkinen hizkuntza progra-mak indartzeko izango dira. Programa ho-rien helburua, ikasle etorkinen artean euska-raren ezagutza zabaltzea da.


Ikastaroak

Tontxu Campos Hezkuntza sailburua Londresen izan da 65 he-rrialdetako hezkuntza ministro elkartu dituen bileran. Jim Knight,Britania Handiko ikastetxe eta ikasle ministroarekin bildu zen etateknologiari eta irakaskuntzari lotutako alderdiak aztertu dituzte. Biideia nagusi atera zituzten bilera hartan: alde batetik, ikasleen aho-tsa helarazteko beharra eta bestetik, teknologiaren eta irakaskun-tzaren esparruan praktka onak partekatzeko lan-talde egonkorraksortzea komeni dela.

Bestalde, Kolonbiako 14 ikastetxeko zuzendariak gure arteanizan dira urtarrilean, Kolonbiko Hezkuntza Nazionalaren Ministe-rioarekin ankidetza esparruaren baitan. Bost astetan zehar Araba,Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza-sistemari buruzko ikerketakegingo dituzte batez ere alderdi hauetan arreta ipinita: eleaniztasu-na, hezkuntza behar berezietako ikasleei eman beharreko arretaedo ingurumen-hezkuntza.

Nazioarteko agintariekin bildu da Tontxu Campos

3,2 milioi euro etorkinenhizkuntza programaksustatzeko

2008an kudeaketaren bikaintasuna saritzeko Eusko Jaurlaritzak zilarrezko

eta urrezko Q sariak jaso dituzten 35 erakundeen artean, 18 ikastetxeak dira.

Olabide ikastolak, Usabalgo Laskorain ikastolak eta Axular lizeoak urrezko Q-

a jaso dute eta zilarrezko Q-a jaso dute 15 ikastetxek: Bilboko Ingeniaritzako

Goi Eskola Teknikoa, San José Jesuitak ikastetxea, Karmengo Ama ikastetxea,

Bilboko Calasancio ikastetxea, La Inmaculada Hijas de Jesús ikastetxea, Indau-

txuko Kimika eta Elektronika eskola, Tolosako Inmaculada ikastetxea, Fátima-

Esclavas del Sagrado Corazón ikastetxea, el Ave María ikastetxea, Santa María-

Marianistas ikastetxea, Nuestra Señora del Pilar ikastetxea, Hirubidea ikaste-

txea, Eskurtze BHI, Gautena eta Resurrección María de Azkue ikastetxea.

18 ikastetxeren kudeaketaren bikain-tasuna saritu du Eusko Jaurlaritzak

KKOONNSSTTRRUUKKTT IIBBIISSMMOOAAeettaa hheezzkkuunnttzzaa

Apirilaren 25ean eta 27an DONOSTIAN eta BILBONEgun bateko saioak: goizez eta arratsaldez

- Mario CARRETERO. Madrilgo Unibertsitate Autonomoko (UAM) katedradunaPsikologia Fakultatean. Giza Zientzien Latinoamerikar Fakultateko (FLACSO) ikertzailea Argentinan. Une honetan, AEBetako Harvard unibertsitatean dihardu.Ikerketa ugari egin ditu eta hainbat liburu argitaratu ditu.- Lontxo OIHARTZABAL. EHUko irakasle ohia.- Euskal Herriko hainbat ikastetxetan egiten ari diren esperientzia praktikoak.

HH ll hh

Jardunaldiak

> Ikastetxe bakoitzak erabaki beharko luke ordutegia. Herri, hiri, auzo desberdinetan bizi gara, oso egoera anitzetan, gainera. Horregatik,

Hezkuntza Proiektua ikastetxe bakoitzeko komunitateak egiten badu, ordutegia ere berak erabaki behar du. Azken finean, ordutegia Hezkun-

tza Proiektuaren parte bat da, ez besterik. Marta

> Askotan esango digutenaren zain egoten gara. Ez da horretarako garaia. Eskola bakoitzak, komunitatea bada behintzat, zer helburu di-

tuen eta hori lortzeko zer antolaketa behar duen erabaki behar du. Eskolaren antolaketan, ordutegiaren banaketak eta ordu horien erabileraren

kalitateak zeresan handia dute. Horregatik, formula magikorik ez! Ardura izatea, hausnarketa kolektiboa egitea eta horren arabera jokatzea da

egokiena ondorio egokiak lortzekotan. Mikel

> Mikel, esaten duzunarekin guztiz ados nago. Hori posible egiteko, egungo administrazioaren egitura aldatu beharra dagoela iruditzen

zait. Nola izango da ikastetxe bakoitza bere buruaren jabe, erabaki gehienak administrazioak hartzen baditu? Eta zer administrazio mota, gai-

nera. Duela bi mende estatuek ezarritako egitura funtzionariala eta zentralizatua... Esan bezala, eta, esaten duzunarekin ados egonda, kon-

tziente naiz zentzuzkoa eta ona den edozer egiteko dauden zailtasunez. Iker

> Inork ikusi al du "Muru artean" filma? Gaztelaniazko bertsioa ikusi nuen "La clase" izenpean. Bigarren Hezkuntzako edozein eskoletan

gerta litekeen egoera deskribatzen du. Amaieran, hiru baieztapen-galdera interesgarri egiten ditu neska batek. Funtsean, eskolara zertara joa-

ten ote diren galdetzen du. Nondik abiatzen den eta helburua zein den da garrantzitsuena. Ikasleek interesa duten hura aztertzen al da? Gazte-

en egunerokotasunerako baliagarria dena hartzen al da kontuan? Botere kontua izaten da jokoan dagoena. Gainerakoa... Egoera horrelakoa

bada, ordutegiaren eztabaidak ba al du zentzurik? Alderantziz ikusten dut nik. Bere egitekoaz hausnartzeko eta erabakiak hartzeko gai den neu-

rrian, ordutegia azter lezake eskolak, bestela, ez. Nerea


>>> Euskal Herriko zenbait ikastetxetan ordutegi jarraia dute. Zer iruditzen zaizu ordutegi jarraia hezkuntza etapa guztietarazabaltzea?

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Eskuartean proiektu interesgarriak izango dituzue, ziur. Maiz, apalen batean ahaztuta geratzen dira, ordea, eta guk, hautsakendu eta horiek partekatzera bultzatu nahi zaituztegu. Ikastetxeetan erabiltzen diren proiektuak, materialak, fitxak, irudiak,gidoiak, powerpointak, unitate didaktikoak… partekatzeko aukera duzue gure web gunean. Guztion artean, hezkuntza abe-rasteko aukera dugu. Anima zaitezte besteekin PARTEKATZERA!

Partekatzeko proiektuak

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> Gure ikasgeletan teknologia berriak gero eta leku gehiago hartzen ari dira. Baina, teknologia horiek aukeratzerakoan,kontuan hartu beharko al genituzke irizpide pedagogiko, linguistiko eta sozialak?

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo hilabeteko galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Honahemen abenduko eztabaidak utzi diguna...

argitalpenak

Behin batean… alegiaXabier SusperregiOIARTZUNGO UDALA

300 alegia baino gehiago jaso dituXabier Susperregik liburu honetan,guztiak euskaraz. Hiru ataletan banatuditu kontakizunak: “Euskal Herrikoalegiak”, “Alegialari handiak” eta “Mun-duko alegiak”. 220 orrialdeko liburuada eta, irudiak, batzuk Andoni Odrio-zolak eginak dira eta besteak, beste li-buru batzuetatik hartutakoak dira•

BabiloniarrakMartínez de Antoñana eta Mosquera

SAUREDavid pintoregai gaztea eta Messi-

na maisu jakintsua abentura berri bate-ra abiatu dira, Mesopotimako artea hel-buru hartuta. Iragaranerako bidaian,Anjela izango dute bidaide. Jainkozaharren, pertsonaia historikoen etaheroi mitologikoen laguntza jasokodute, eta abentura oso dibertigarriaizango da•

Hiztegi batuaEUSKALTZAINDIA eta ELKAR

Euskaltzaindia Hiztegi Batua bi aldi-tan egiten ari da. Lehen itzulia 2000anamaitu zen eta forma erabilienak edotahedatuenak jaso ziren bertan. Orotara22.736 hitz onartu ziren. Bigarren itzu-lian, erabilera urriagoko hitzak jasotzenari dira eta Hiztegi Batuaren edizio ho-netan aeta eroankortasunhitzen artekohitz berriak gehitu dizkiete aurrekoei.Gainerakoa, lehen itzulikoa bera da•

Pirritx eta Porrotx sukaldeanAmaia Diaz de Monasterioguren eta

Mitxel Murua ELKAR

Haurrek egiteko moduko errezetakaurkezten dira liburuan. Pirritxek etaPorrotxek adiskide nutrizionista izandute lagun: Amaia Diaz de Monasterio-guren. Amaiak errezeta osasuntsuakprestatu ditu, egiteko errazak. Eta jana-rien gaineko ipuinak ere tartekatzen di-ra liburuan, Mitxel Muruak idatziak.Irudiak, Julen Tokerok egin ditu•

Egun beltzetan, jolas beltzakFernando Morillo

EREIN“Egun beltzetan, jolas beltzak” li-

buruko protagonistak gaztetako gu-dak ekartzen ditu gogora: kanpo etabarru-gudak. Gudaoste garaia du jo-las-leku eta ametsak eta komeriak biziditu gazte guztien antzera: adiskideenliskarrak, sexuaren tabuak, liderrenxarma, zaurien negarrak… Egun bel-tzetan, jolasa beltza baita•

IdazlanaAntonio Skármeta

IKASAntonio Skármetaren La composi-

ción obraren euskarazko itzulpena aur-keztu digu Ikas-ek, Lucien Etxezaharre-tak egina. Gazte literaturako liburuak be-deratzi urte dituen Pedroren bizitza kon-tatzen digu, Txilen, diktaduraren ga-raian. Hainbat gertakariren ondotik, Ro-mo kapitainak agindu idazlan bat idatzibehar du Pedrok... •


... nora joangogara?

Euskal EkomuseoaEuskal Herria pixka bat gehiago ezagutu nahi?

Izarra likoreari buruzko historia en-tzungo dugu, hasteko, eta likorea das-tatzeko aukera ere emango digute Eus-kal Ekomuseoko arduradunek.

Aurrera jarraituz gero, Euskal Herri-ko herri bat topatuko dugu. Biriatukopilotalekuaren errepresentazioa aurki-tuko dugu aurrez aurre, eta bi pilotari

jokoan. Aitzakia polita, pilotan jokatze-ko erak zein diren azaltzeko: pareta ba-karra, ezker pareta eta lau pareta. Albo-an, gizon bat xisterak egiten ikusiko du-gu, eta pilotak nola egiten diren ere ika-siko dugu.

Trikitixa doinuek lagunduta pasa-tuko gara hurrengo gelara. Eskulangin-tza izango da hurrengo arretagunea.Zahatoen gainean hitz egingo digute,eta lehena Hendaian egin zela entzun-go dugu. Hasierakoak ahuntz larruare-kin egiten zirela azalduko digu kontala-riak, eta horrek zapore berezia ematenziola ardoari. Ondoren, latexa sartu zu-ten eta horrek ez zion zaporerik ema-ten. Horrela joan ziren garatzen zahato-ak, gaur egun arte. Zahatotik nola eda-ten den ere azalduko digute.

Baina, euskaldunei buruz ari gare-la, ezin da txapelik falta. Txapelarenhistoriari buruz hitz egiten digute; jato-rriz, Pirinioetakoa dela diote, eta ar-tzaintzatik datorrela. Luzaz, artile kolo-rekoak izan zirela aipatuko digute, etaondoren tindatzen joan zirela, gaur

egun bezala, kolore batekoak edo bes-tekoak ak lortu arte.

Eta jakina, espartinei buruz ere ari-tuko dira. Ahotsak, etxean egoteko era-biltzen direla edo jendeak eguraldi onaegiten duenean janzten dituela azaldu-ko digu. Muga isil-isilik eta hotsik ateragabe pasatzeko erabiltzen zirela garaibatean: “kontrabandistak izan baikarahainbat urtean”, azalduko du ahotsak,eta gaineratuko du azienda, kafea edo-ta txokolatea kontrabandoan pasatzenzela mugaren alde batetik bestera…Baina mugari ere, mugaren zentzuakendu nahiko diote: “Zer da muga, bes-te aldean dena senide badugu?”, diokontalariak.

Aurrera eginez, eliza eta herrikoetxea topatuko ditugu ondoren. Herri-ko etxeko plazan dantza egiten zelaazalduko digu bidelagun dugun aho-tsak, eta, dantzei, inauteriei edota pas-toralei buruz hitz egiteko aitzakia es-kainiko dio horrek. Euskal Herrikodantzetan egun arrunt bateko irudiakikus daitezkeela dio, eta Zuberoako


Donibane Lohizunen,XIX. mende-ko baserri batean du egoitza EuskalEkomuseoak. 1999an zabaldu zutenJean-Vier izeneko dendaren osaga-rri, eta ordutik bisita mordoa jaso du.Euskal Herriko tradizioei eta geure ki-rolei,eskulangintzari,lanbideei,dan-tzei, sinboloei eta abarrei buruzkohainbat xehetasun ezagutzeko auke-ra eskaintzen du museoak,ordubete-ko ibilbidearen bidez. Kontalari bateklagunduko du geure bidea baserrianbarna. Atea zabalik da...


maskaradei buruz ari dela, bitxikeriabat ere entzungo dugu: Napoleonen ar-madan maisu bihurtu ziren dantzariekekarri zutela kantinera jantzia EuskalHerrira.

Sinboloei buruz arituko dira ondo-ren. Ikurrinaren sinbologia adierazikodute lehenik, eta Arana Goiri anaieksortu zutela diote, eta nortasun ikur gisaeuskaldunon batasun espirituala adie-razten duela. Lauburuari edota hilarrieiburuz ere arituko zaigu kontalaria.

Jakiei buruz ere ikas dezakegu Eus-kal Ekomuseoan. Piperrak banaka so-kan jarri eta zintzilik lehortzen jartzendirela esango digu ahotsak, eta urriarenazken igandera arte egoten dira zintzi-lik. Horrekin batera, taloari buruzkoazalpenak emango dizkigute.

Lapurdiko bi etxe motak zein direnazalduko digute ondoren, eta euskalmakilak ere badu bere tokia. Horrek ai-tzakia emango du Euskal Herrian hain-bat egur mota daudela esateko, eta es-kulangileen erremintei buruz aritzeko.Apaingarriak ere aipatuko dituzte, eta,gehienetan, eguzkiaren mugimenduairudikatzen dutela zehaztuko digute.

Bisita amaitzear da eta etxe barneaikusteko aukera izango dugu orain.Euskal Herrian etxea familia guztiarenadela azpimarratzen dute, eta geure he-rrian gauaz babestu egiten garela, izakigaiztoen eta misteriotsuen unea dela-ko: lamiak, Basajaun… Mari Lurrarenama dela azalduko digute.

Eta etxean lihozko oihalak etxeaapaintzeko erabiltzen zirela aitzakiahartuta, lihoari buruz arituko dira. Idiekmarradun oihalak eramaten zituzten,zazpi marrarekin apainduak, eta marrabakoitzak Euskal Herriko herrialde ba-koitza ordezkatzen du. Eta hori beraegiten dute Jean-Vier dendako oihale-tan; guztiek zazpi marra dituzte, antzi-nako idi oihalen antzera.

Amaitu da bisita, eta Euskal Herriapixka bat gehiago ezagutzeko aukeraizan dugu Euskal Ekomuseoan. Orain,nahi izanez gero, bertako dendetanerosketaren bat egin dezakegu, edo,bestela, kanpoko inguru paregabeazgozatu.

- Bisitak ordubetekoak izaten dira.- Bisitak euskaraz, frantsesez, gaztelaniaz edo ingelesez egin daitezke.- Prezioak:

Haurrak (5-12 urte): 2,50 euro.Helduak: 6 euro.Taldeak (10 pertsonatik gora): 4,80 euro.

- Ekomuseora bisita.

iRN 10 – Iparraldeko irteera64500 DONIBANE LOHIZUNE (Lapurdi)Telefonoa: (0033) 05 59 510 [email protected]

Oharrak:

Jarduerak:

EEUUSSKKAALL EEKKOOMMUUSSEEOOAA


atzeko atetik

Novara herrian, Italian, ikasle etorkin asko dituzten eskoletan ikasten duten haur etagazte italiarrek autobus eta jangela zerbitzuak doan izango dituzte, guraso askok, etorkinkopuru altuaren ondorioz seme-alabak eskola horietatik ateratzea erabaki ondoren. Tori-non ere,neurriak hartzekotan dira auzi bera dela-eta.

Iturria:Efe albiste agentzia,2009-1-16.*

Umorearen atzetik egonizan da negarrik

Ezagutzen nauzuen gehienok tele-bistan ikusteaz ezagutuko nauzue, te-lebistan umorea egiteaz hain zuzen ere.Eta zuekin telebistaren bitartez edo au-rrez aurre nagoen bakoitzean umorezedo umoreari buruz hitz egiten duda-nez, gaur eman didaten aukera gauzaserioago bati buruz hitz egiteko apro-betxatu nahi dut. Barka nire hitzekinbarre egitea espero bazenuten, bainagaur nire barrua apur bat hustu behardut.

Azken urteetan moda berri bat sortuda ikastetxeetan. Duen izen ingelesa,behintzat, berria da gure artean, bainaez hainbeste gertaera bera: bullying-azari naiz. Emakumeen aurkako erasoe-kin gertatzen den bezala, adin gutxiko-

en arteko erasoak beti gertatu dira. Nikere, jasan nuen halakorik ikastola ga-raian, eta lotsa handiz esan behar dut,noizbait, erasotzaile ere izan nintzela.Ez nuke esango haurtzaro zoriongabeaizan nuenik, baina bai ez zela behar be-zain zoriontsua izan, neurri batean ja-san izan nituen iseka eta erasoengatik.

Zorionez, betidanik gertatzen denarren, gaur egun behar duen garrantziaematen ari zaio gaiari, baina, oraindikere, batzuek halako gertakariren batentzutean haurren arteko gauzak direlaesan dezakete, garrantzirik gabekoakdirelakoan. Nik, ordea, ez nuen horrelasentitu, ez dut horrela sentitzen eta ziurnago, garai hartan gertatutakoa nireizaeran eragina izan zuela, betirako.Haurren artean horrelakoak gertatzendirenean hezitzaileen (irakasleen etagurasoen) porrotaren aurrean aurkigaitezke, inguruan gauden heldu guz-tien porrotaren aurrean; ez ikusiarenaegiteagatik, garrantzia ez emateagatik,edo gure seme alabak besteekiko

errespetuan ez hezteagatik.Gure haurrek, gure seme-alabek

erasoak jasatea nahi al dugu? Traumazbeteta haztea nahi al dugu? Eta zer iru-dituko litzaiguke gure haurrak eraso-tzaileak izatea? Eskola garaiak, garai zo-riontsua behar luke, jolasteko eta ikas-teko garaia. Beraz, erne egon gaitezen,jakin dezagun gure haurrak erasotuakedo erasotzaileak diren, eta bila ditza-gun konponbideak, lasaitasunez, luzehitz eginez. Haurrak besterik ez dira,baina biharko helduek gaurko haurrenheziketa izango dute oinarri. Eta, gurehaurrei, erasoak jasaten badituzte, ahalden maitasun guztia eskaini beharkogenieke, eta egoera horiek saihes dai-tezkela eta, batez ere, gainditzen direlaazaldu. Gertuago beste adibiderik aur-kitzen ez baduzue, nire kasua kontatu.Bai, nire egoeran izatea oso gogorra etatristea izan daiteke, baina, aizue, egonlasai, hori ere sahiestu eta gainditu dai-teke eta. Besarkada bat, eta begiratu be-ti aurrera!

Andoni AGIRREGOMEZKORTAAKTOREA

Documents

ÑA IBARROLA• EKARPENAK: ARNO STERN • GALDEIDAZUE: …. alea.pdf · hh elkarrizketa: begoÑa ibarrola• ekarpenak: arno stern • galdeidazue: alfredo hoyuelos • hezkidetzaz: