9789020986860 bijlagen

VreemdenNaar een cultuursociologische benadering van etnocentrisme

Bijlagen

mark elchardus, Jessy Siongers

Bijlagen 3

Bij

lage

1. O

verz

ich

t d

atab

anke

n

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

Bel

gian

Tim

e

Use

Su

rvey

196

6

Bel

gisc

h

Tij

dsb

ud

geto

nd

erzo

ek

, maa

kt d

eel u

it v

an

Mu

ltin

atio

nal

Tim

e

Bu

dge

t St

ud

y fr

om

196

5

Tij

dsb

ud

get

19-6

5 T

he

Mu

ltin

atio

nal

Tim

e B

ud

get

Stu

dy

Bel

gië

2077

Jave

au, C

. (19

70).

Les

vin

gt-

qua

tre

heu

res

du

Bel

ge:

L’e

nqu

ête

Bel

ge

du

pro

ject

inte

rna

tion

al b

ud

get

-tem

ps.

Bru

xell

es: I

nst

itu

t d

e So

ciol

ogie

de

l’

UL

B.

ISP

O 9

1 V

erki

ezin

gson

der

zoek

:

pol

itie

ke g

edra

gin

gen

en -

att

itu

des

Fac

e to

fac

e 18

-88

IS

PO

/PIO

P

Bel

gië

(Vla

and

eren

)

450

9

htt

p:/

/soc

.ku

leu

ven

.be/

ceso

/

ond

erzo

ek/9

/in

dex

.ph

p

ISP

O 9

5

18

-79

Bel

gië

(Vla

and

eren

)

366

8

(20

99

)

ISP

O 9

9

18-7

9

B

elgi

ë

(Vla

and

eren

)

4239

(217

9)

ISP

O 0

3

18

-79

Bel

gië

(Vla

and

eren

)

2225

(121

3)

4 Bijlagen

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

SCV

96

Su

rvey

‘Soc

iaal

Cu

ltu

rele

Ver

sch

uiv

inge

n in

Vla

and

eren

’

Fac

e to

fac

e 16

-75

St

ud

ied

ien

st

Vla

amse

Reg

erin

g

Vla

and

eren

15

77

htt

p:/

/ww

w4

.vla

and

eren

.be/

dar

/svr

/

En

quet

es/P

ages

/En

quet

es.a

spx

SCV

97

16-7

5

V

laan

der

en

150

0

SCV

98

15

-76

Vla

and

eren

14

91

SCV

99

16

-75

Vla

and

eren

13

78

SCV

00

16

-85

Vla

and

eren

13

45

SCV

01

16-8

5

V

laan

der

en

144

6

SCV

02

16-8

5

V

laan

der

en

1477

SCV

04

16-8

5

V

laan

der

en

1554

WO

P9

6-9

7 W

aard

eon

der

zoek

in

sch

olen

bij

6e j

aars

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

gem

. 18

T

OR

V

laan

der

en

4722

E

lch

ard

us,

M.,

Kav

adia

s, D

. &

Sion

gers

, J. (

199

8)

Heb

ben

sch

olen

een

invl

oed

op

de

wa

ard

en v

an

jon

ger

en?

Een

em

pir

isch

on

der

zoek

na

ar

de

doe

ltre

ffen

dhe

id v

an

wa

ard

evor

min

g

in h

et s

ecu

nd

air

on

der

wij

s. B

russ

el:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el

TO

R 9

8

Mid

den

veld

surv

ey

Fac

e to

fac

e 19

-75

T

OR

V

laan

der

en

1341

Sm

its,

W.,

Elc

har

du

s, M

., &

Hoo

ghe,

M. (

1998

). T

ech

nis

ch v

ersl

ag

bij

de

surv

ey T

OR

98:

veld

wer

k en

resp

onsa

na

lyse

. Bru

ssel

:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el

Bijlagen 5

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

SCV

96

Su

rvey

‘Soc

iaal

Cu

ltu

rele

Ver

sch

uiv

inge

n in

Vla

and

eren

’

Fac

e to

fac

e 16

-75

St

ud

ied

ien

st

Vla

amse

Reg

erin

g

Vla

and

eren

15

77

htt

p:/

/ww

w4

.vla

and

eren

.be/

dar

/svr

/

En

quet

es/P

ages

/En

quet

es.a

spx

SCV

97

16-7

5

V

laan

der

en

150

0

SCV

98

15

-76

Vla

and

eren

14

91

SCV

99

16

-75

Vla

and

eren

13

78

SCV

00

16

-85

Vla

and

eren

13

45

SCV

01

16-8

5

V

laan

der

en

144

6

SCV

02

16-8

5

V

laan

der

en

1477

SCV

04

16-8

5

V

laan

der

en

1554

WO

P9

6-9

7 W

aard

eon

der

zoek

in

sch

olen

bij

6e j

aars

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

gem

. 18

T

OR

V

laan

der

en

4722

E

lch

ard

us,

M.,

Kav

adia

s, D

. &

Sion

gers

, J. (

199

8)

Heb

ben

sch

olen

een

invl

oed

op

de

wa

ard

en v

an

jon

ger

en?

Een

em

pir

isch

on

der

zoek

na

ar

de

doe

ltre

ffen

dhe

id v

an

wa

ard

evor

min

g

in h

et s

ecu

nd

air

on

der

wij

s. B

russ

el:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el

TO

R 9

8

Mid

den

veld

surv

ey

Fac

e to

fac

e 19

-75

T

OR

V

laan

der

en

1341

Sm

its,

W.,

Elc

har

du

s, M

., &

Hoo

ghe,

M. (

1998

). T

ech

nis

ch v

ersl

ag

bij

de

surv

ey T

OR

98:

veld

wer

k en

resp

onsa

na

lyse

. Bru

ssel

:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

TB

O-N

IS 9

9 B

elgi

sch

Tij

dsb

ud

geto

nd

erzo

ek

Tij

dsb

ud

get

12-9

9

NIS

B

elgi

ë

(Vla

and

eren

)

838

2

(40

18)

htt

p:/

/ww

w.t

ime-

use

.be

TB

O-N

IS

200

5

Bel

gisc

h

tijd

sbu

dge

ton

der

zoek

Tij

dsb

ud

get

12-9

9

NIS

B

elgi

ë

(Vla

and

eren

)

64

00

(317

7)

htt

p:/

/ww

w.t

ime-

use

.be

LL

P 2

00

0

On

der

zoek

naa

r

leer

lin

gen

par

tici

pat

ie

in s

chol

en b

ij 4

e en

6e

jaar

s

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

Gem

.16

-18

TO

R

Vla

and

eren

(waa

rvan

ook

oud

eren

quêt

e)

1372

9

(69

74)

De

Gro

of, S

., E

lch

ard

us,

M.,&

Ste

ven

s,

F. (

200

1). L

eerl

ing

enp

art

icip

ati

e in

het

secu

nd

air

on

der

wij

s tu

ssen

th

eori

e

en p

rakt

ijk.

Bru

ssel

: O

nd

erzo

eksg

roep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el

LL

P 2

00

2 O

nd

erzo

ek n

aar

leer

lin

gen

par

tici

pat

ie

in s

chol

en b

ij 2

e en

4e

jaar

s

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

Gem

.

14-1

6

TO

R

Vla

and

eren

De

Gro

of, S

. & S

ion

gers

, J. (

200

3).

Lee

rlin

gen

pa

rtic

ipa

tie

na

der

bek

eken

.

Een

kw

ali

tati

ef o

nd

erzo

ek n

aa

r d

e

bete

ken

is e

n h

et b

ela

ng

va

n

pa

rtic

ipa

tie

op s

choo

l. T

echn

isch

vers

lag

. Bru

ssel

: On

der

zoek

sgro

ep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el

DS

200

1 D

raag

vlak

Sol

idar

itei

t P

oste

nqu

ête

18-7

5

TO

R

Vla

and

eren

36

16

Elc

har

du

s, M

. & T

resi

gnie

, C. (

200

2).

Dra

ag

vla

k va

n d

e so

lid

ari

teit

TO

R/D

S20

01.

Dee

lra

pp

ort

1:

Tec

hnis

ch v

ersl

ag

va

n o

pze

t en

verl

oop

va

n d

e d

ata

verz

am

elin

g.

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el

6 Bijlagen

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

Stu

den

ten

pol

l

200

1

En

quêt

e bi

j

eers

teja

ars-

stu

den

ten

hu

man

e

wet

ensc

hap

pen

aan

de

VU

B

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

1e

kan

/bac

h.

TO

R

Vla

and

eren

,

stu

den

ten

VU

B

60

9

Elc

har

du

s, M

., D

ebu

ssch

er, M

., S

mit

s,

W. &

Sp

ruyt

, B. (

200

8),

20

jaa

r

Stu

den

ten

Men

swet

ensc

ha

pp

en a

an

de

VU

B. D

eelr

ap

por

t I,

Alg

emen

e

Evo

luti

es. B

russ

el: O

nd

erzo

eksg

roep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el.

Stu

den

ten

pol

l

200

7

En

quêt

e bi

j

eers

teja

ars-

stu

den

ten

hu

man

e

wet

ensc

hap

pen

aan

de

VU

B

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

1e

kan

/bac

h.

TO

R

Vla

and

eren

,

stu

den

ten

VU

B

692

MP

J 20

02

Maa

tsch

app

elij

ke

par

tici

pat

ie jo

nge

ren

Fac

e to

fac

e 14

-18

T

OR

V

laan

der

en

176

9

Smit

s, W

. (20

04)

. Maa

tsch

app

elij

ke

par

tici

pat

ie v

an jo

nge

ren

. Bew

egen

in

de

vrij

etij

ds-

, soc

iale

en

cu

ltu

rele

ruim

te. E

ind

vers

lag

van

het

Pro

gram

ma

Bel

eid

sger

ich

t O

nd

erzo

ek

‘Maa

tsch

app

elij

ke p

arti

cip

atie

van

jon

gere

n’.

Bru

ssel

: On

der

zoek

sgro

ep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el.

Bijlagen 7

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

resp

.

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

Stu

den

ten

pol

l

200

1

En

quêt

e bi

j

eers

teja

ars-

stu

den

ten

hu

man

e

wet

ensc

hap

pen

aan

de

VU

B

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

1e

kan

/bac

h.

TO

R

Vla

and

eren

,

stu

den

ten

VU

B

60

9

Elc

har

du

s, M

., D

ebu

ssch

er, M

., S

mit

s,

W. &

Sp

ruyt

, B. (

200

8),

20

jaa

r

Stu

den

ten

Men

swet

ensc

ha

pp

en a

an

de

VU

B. D

eelr

ap

por

t I,

Alg

emen

e

Evo

luti

es. B

russ

el: O

nd

erzo

eksg

roep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el.

Stu

den

ten

pol

l

200

7

En

quêt

e bi

j

eers

teja

ars-

stu

den

ten

hu

man

e

wet

ensc

hap

pen

aan

de

VU

B

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

1e

kan

/bac

h.

TO

R

Vla

and

eren

,

stu

den

ten

VU

B

692

MP

J 20

02

Maa

tsch

app

elij

ke

par

tici

pat

ie jo

nge

ren

Fac

e to

fac

e 14

-18

T

OR

V

laan

der

en

176

9

Smit

s, W

. (20

04)

. Maa

tsch

app

elij

ke

par

tici

pat

ie v

an jo

nge

ren

. Bew

egen

in

de

vrij

etij

ds-

, soc

iale

en

cu

ltu

rele

ruim

te. E

ind

vers

lag

van

het

Pro

gram

ma

Bel

eid

sger

ich

t O

nd

erzo

ek

‘Maa

tsch

app

elij

ke p

arti

cip

atie

van

jon

gere

n’.

Bru

ssel

: On

der

zoek

sgro

ep

TO

R, V

akgr

oep

Soc

iolo

gie,

Vri

je

Un

iver

site

it B

russ

el.

Dat

aban

k O

msc

hri

jvin

g T

ype

Lee

ftij

d

Inst

elli

ng

Reg

io

N

Ref

eren

tie

of m

eer

info

On

beh

agen

200

4

On

der

zoek

naa

r

onbe

hag

en e

n

par

tici

pat

ie b

ij

volw

asse

nen

Pos

ten

quêt

e

19-3

6

TO

R

Vla

and

eren

32

51

Smit

s, W

. & D

e G

roof

, S. (

200

4).

On

beha

gen

en

pa

rtic

ipa

tie

bij

jon

gvo

lwa

ssen

en. T

echn

isch

ver

sla

g.

Bru

ssel

: On

der

zoek

sgro

ep T

OR

,

Vak

groe

p S

ocio

logi

e, V

rije

Un

iver

site

it

Bru

ssel

.

JOP

20

05

Jeu

gdm

onit

or

Pos

ten

quêt

e 18

-25

Je

ugd

-

ond

erzo

eker

s

-pla

tfor

m

(JO

P)

Vla

and

eren

25

03

JOP

(20

07)

. Tec

hnis

ch v

ersl

ag

JO

P-

mon

itor

1. O

nu

itge

geve

n v

ersl

ag,

K.U

.Leu

ven

, UG

ent,

Vri

je U

niv

ersi

teit

Bru

ssel

.

Wel

zijn

20

06

W

elzi

jnso

nd

erzo

ek

Pos

ten

quêt

e 19

-81

T

OR

B

elgi

ë

(Vla

and

eren

)

44

87

(24

79)

Smit

s, W

. & D

e G

roof

, S. (

200

6).

Het

wel

zijn

va

n d

e B

elg

isch

e be

volk

ing

.

Tec

hnis

ch v

ersl

ag

, vel

dw

erk,

resp

onsa

na

lyse

, vra

gen

lijs

t en

scha

alg

egev

ens.

Bru

ssel

:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el.

VO

ET

20

08

O

nd

erzo

ek n

aar

vako

vers

chri

jden

de

ein

dte

rmen

in h

et

secu

nd

air

ond

erw

ijs

Kla

ssik

ale

sch

rift

elij

ke

enqu

êtes

Gem

.

12-1

8

TO

R

Vla

and

eren

59

55

Elc

har

du

s, M

., O

p D

e B

eeck

, S.,

Du

quet

, F &

L. R

ogge

man

s (2

00

8).

Va

kove

rsch

rijd

end

e ei

nd

term

en in

het

secu

nd

air

on

der

wij

s. E

en o

nd

erzo

ek

na

ar

de

rele

van

tie

en d

e ha

alb

aa

rhei

d

van

de

vako

vers

chri

jden

de

ein

dte

rmen

in h

et s

ecu

nd

air

on

der

wij

s. B

russ

el:

On

der

zoek

sgro

ep T

OR

, Vak

groe

p

Soci

olog

ie, V

rije

Un

iver

site

it B

russ

el.

8 Bijlagen

Bijlage 2. Technische gegevens etnocentrismeschalen In deze bijlage vindt u een beschrijving van de etnocentrismeschalen die werden gehanteerd in de verschillende hoofdstukken (indien niet toegelicht in de tekst van het hoofdstuk). Het percentage respondenten dat akkoord gaat met de onderliggende items is terug te vinden in tabellen 2.1 en 2.2 van hoofdstuk 2.

Hoofdstuk 4. Kwetsbaarheid, anomie, autoritarisme en etnocenctrisme

TABEL B2.1 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID ETNOCENTRISMESCHAAL VOOR

DATABANK WELZIJN 2006 Ladingen

Migranten zijn over het algemeen niet te vertrouwen. 0,83

De migranten dragen bij tot de welvaart van ons land. -0,72

Migranten komen hier profiteren van onze sociale zekerheid. 0,78

Ik ben racist. 0,67

De aanwezigheid van verschillende culturen verrijkt onze

samenleving.

-0,77

Eigenwaarde

Verklaarde variantie

Cronbach’s alfa

2,82

56,31%

0,81

Hoofdstuk 5. Waarom komt etnocentrisme met de jaren?

TABEL B2.2 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID ETNOCENTRISMESCHAAL Ladingen

Migranten zijn niet te vertrouwen 0,77

Migranten profiteren van de sociale zekerheid 0,79


samenleving

0,70

Immigranten/moslims zijn een bedreiging voor onze cultuur en

gebruiken

0,59

Eigenwaarde


Cronbach’s alfa

2,05

51,30%

0,68 Bron: Samengestelde databank

Bijlagen 9

Hoofdstuk 6. Het van geen vreemden hebben


LLP2000 Jongeren Ouders

Ladingen Ladingen

België had eigenlijk nooit vreemdelingen mogen

binnenlaten

0,86 0,84

Migranten zijn over het algemeen niet te vertrouwen 0,86 0,84

Vreemdelingen nemen ons werk af 0,81 0,80

Migranten komen hier profiteren van de uitkeringen 0,84 0,83

In sommige buurten doet de overheid te veel voor

migranten en te weinig voor de Belgen

0,77 0,76

Mensen uit verschillende culturen hebben best zo

weinig mogelijk contact met elkaar

0,74 0,75

Ik ben een racist 0,81 0,66

Ik ben een antiracist 0,70 0,54

We moeten er op toezien dat wij ons ras zuiver houden 0,78 0,77

Migranten moeten onder elkaar huwen 0,73 0,73

Eigenwaarde 6,29 5,72

Verklaarde variantie 62,94% 57,16%

Cronbach’s alfa 0,93 0,91

Hoofdstuk 7. Draagt hoger onderwijs bij tot verdraagzaamheid?


DATABANK STUDENTENPOLL 2001

Ladingen

Migranten zijn over het algemeen niet te vertrouwen 0,84

De migranten dragen bij tot de welvaart van ons land -0,65

De gastarbeiders komen hier profiteren van onze sociale zekerheid 0,75

De aanwezigheid van verschillende culturen verrijkt onze samenleving -0,66

Eigenwaarde 2,58

Verklaarde variantie 64,56%

Cronbach’ s alfa 0,82 Bron: Studentenpoll 2001

10 Bijlagen

Hoofdstuk 8. Selectie-effecten en socialisatie-effecten


DATABANK JOP 2005

Ladingen

België kan beter geen asielzoekers toelaten 0,75

Ik vind dat we veel kunnen bijleren van mensen uit andere culturen -0,77

Vreemdelingen nemen ons werk af 0,73

Als we een leefbare samenleving willen opbouwen, moeten

verschillende culturen elkaar respecteren

-0,65

Migranten komen hier profiteren van de uitkeringen 0,78

In sommige buurten doet de overheid te veel voor de migranten en

te weinig voor de Belgen die er wonen

0,72

Er is in ons land te weinig begrip voor mensen met een andere

cultuur

-0,63

Migranten moeten onder elkaar huwen 0,59


samenleving

-0,74

Ik ben een racist 0,70

Vreemdelingen dragen bij tot de welvaart van ons land -0,68

Eigenwaarde 5,97


Cronbach’ s alfa 0,92

Bijlagen 11

TABEL B2.6 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID VAN ETNOCENTRISMESCHAAL

VOOR DATABANK ONBEHAGEN 2004 (19 TOT 36-JARIGEN)

Ladingen

Asielzoekers zijn over het algemeen niet te vertrouwen 0,74


Het is belangrijk dat jongeren in contact komen met verschillende

culturen

-0,72



Mensen uit verschillende culturen hebben best zo weinig mogelijk

contact met elkaar

0,70


We moeten er op toezien dat wij ons ras zuiver houden en

vermenging met andere volkeren tegengaan

0,76


Eigenwaarde 5,10


Cronbach’s alfa 0,91 TABEL B2.7 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID ETNOCENTRISMESCHAAL VOOR

DATABANK WELZIJN 2006 (ALLEEN VLAANDEREN EN - 40-JARIGEN)

Ladingen



Migranten komen hier profiteren van onze sociale zekerheid 0,73

Ik ben racist 0,62


samenleving

-0,67

Eigenwaarde 2,89


Cronbach’s alfa 0,82

12 Bijlagen

Hoofdstuk 9. Leraren als rolmodellen voor tolerantie?

TABEL B2.8 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID ETNOCENTRISMESCHAAL BIJ

LEERLINGEN VOOR DATABANK WOP96-97 Ladingen

Migranten komen hier profiteren van de uitkeringen. 0,84


Gastarbeiders nemen werk af. 0,82


vermenging met andere volkeren tegengaan.

0,79

België had eigenlijk nooit gastarbeiders mogen binnenlaten. 0,78


te weinig voor de Belgen die er wonen.

0,76


contact met elkaar.

0,72

Gastarbeiders moeten onder elkaar huwen. 0,72

Eigenwaarde 4,92



TABEL B2.9 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID ETNOCENTRISMESCHAAL BIJ

LEERKRACHTEN VOOR DATABANK WOP96-97 Ladingen

Migranten komen hier profiteren van de uitkeringen. 0,84


Gastarbeiders nemen werk af. 0,77


vermenging met andere volkeren tegengaan.

0,72

België had eigenlijk nooit gastarbeiders mogen binnenlaten. 0,74


te weinig voor de Belgen die er wonen.

0,70


contact met elkaar.

0,70

Gastarbeiders moeten onder elkaar huwen. 0,68

Eigenwaarde 4,45



Bijlagen 13

Hoofdstuk 10. Burgerschapsvorming en etnocentrisme


DATABANK VOET 2008 (LEERLINGEN 3DE GRAAD) Ladingen

Het is belangrijk dat jongeren in contact komen met verschillende

culturen -0,81



De aanwezigheid van verschillende culturen is een verrijking voor onze

samenleving -0,76

De migranten komen hier profiteren van onze sociale zekerheid 0,76


contact met elkaar 0,75

Mensen met een andere godsdienst zijn een bedreiging voor onze

cultuur 0,69

Vrienden met een andere huidskleur hebben, is geen probleem voor mij -0,68


Ik vind dat alle illegale vluchtelingen uit het land gezet moeten worden 0,66

Eigenwaarde


Cronbach’s alfa

5,40

53,86%

0,90

Hoofdstuk 11. Dragen open scholen bij tot open leerlingen?

Zie tabel B2.3 (schalen hoofdstuk 6)

14 Bijlagen

Hoofdstuk 12. Geleerd door ervaring

TABEL B2.11 LADINGEN EN BETROUWBAARHEID VAN DE SCHAAL VOOR

ETNOCENTRISME (TOR- SAMENGESTELDE LEERLINGENDATABANK) Items Ladingen

België had eigenlijk nooit vreemdelingen mogen binnenlaten 0,84




In sommige buurten doet de overheid te veel voor migranten en te

weinig voor de Belgen

0,75


contact met elkaar

0,74


Ik ben een antiracist -0,70

We moeten er op toezien dat wij ons ras zuiver houden 0,79


Eigenwaarde


Cronbach’s alfa

6,21

62,06%

0,85

Hoofdstuk 14. Etnocentrisme, smaak en symbolische grenzen

Zie tabel B2.3 (schalen hoofdstuk 6)

Bijlagen 15

Bijlage 3. Bijlagen bij specifieke hoofdstukken

Hoofdstuk 4. Kwetsbaarheid, anomie, autoritarisme en etnocenctrisme TABEL B3.1 SCHAALGEGEVENS INDICATOREN N

items

α Min Max Gemid Std

afw

Etnocentrisme (somschaal 0-100) 5 0,81 0 100 45,68 18,64

Onveiligheidsgevoelens

(somschaal 0-100)

8 0,87 0 100 53,65 20,33

Relatieve deprivatie

(somschaal 0-100)

7 0,87 0 100 38,47 19,88

Wantrouwen tegenover

uitkeringstrekkenden

(somschaal 0-100)

6 0,86 0 100 68,66 17,90

Anomie (somschaal 0-100) 4 0,92 0 100 39,01 21,48

Autoritarisme (somschaal 0-100) 4 0,75 0 100 49,01 20,02 Bron: TOR2006 (Vlamingen tussen 19-81 jaar) TABEL B3.2 BESCHRIJVING OPGENOMEN SCHALEN EN VARIABELEN Min Max Gemid Std

afw

Geslacht (0=man; 1=vrouw) 0 1 0,51 0,50

Opleiding (0=t.e.m. lager secundair onderwijs; 1=vanaf

hoger secundair onderwijs)

0 1 0,52 0,50

Leeftijd (0=19-64 jaar; 1=65-81 jaar) 0 1 0,21 0,41

Economische zekerheid (factorscoreschaal o.b.v. SES,

financiële situatie en economisch toekomstbeeld)

-3,46 2,70 0 1

Sociale kwetsbaarheid (factorscoreschaal o.b.v.

frequentie en steun sociale contacten, en ervaren

eenzaamheid)

-2,17 3,97 0 1

Slechte gezondheid (o.b.v. gezondheidstoestand, (vrees

voor en ervaren) ziekte, beperkingen) (somschaal 0-

100)

0 100 24,58 19,47

Elitaire mediavoorkeur o.b.v. (minst) favoriete tv-

zender, favoriet tijdschrift en vaakst gelezen krant)

(princalsschaal)

-3,07 4,37 -0,15 1,35

Bron: TOR2006 (Vlamingen tussen 19-81 jaar)

16 Bijlagen

Hoofdstuk 6. Het van geen vreemden hebben

De Socio-economische status (SES) van de ouder wordt in kaart gebracht aan de hand van een princals-variabele, welke gebaseerd is op drie karakteristieken: het arbeidsstatuut (7 categorieën), de jobfunctie (6 categorieën) en de werkloosheidservaringen (4 categorieën) van de respondent. TABEL B3.3 COMPONENTLADINGEN VOOR DE PRINCALS SES

Variabele Ladingen

Arbeidsstatuut 0,80

Jobfunctie -0,61

Werkloosheidservaringen 0,76

Eigenwaarde 0,53

De ‘total fit’ geeft de kwaliteit van de oplossing weer. Deze fitmaat, met een minimum van 0 en een maximum van 1, is een maat analoog aan de verklaarde variantie in factoranalyse. Met een total fit van 0,53 hebben we hier dus te maken met een sterk model. Wanneer de coördinaten van de verschillende categorieën wordt weergegeven wordt de inhoudelijke structuur duidelijk. Onderstaande geeft de coördinaten van de verschillende categorieën voor deze ééndimensionale oplossing weer. De as die op basis daarvan kan geconstrueerd worden, kan geïnterpreteerd worden als de mate waarin men een lage SES heeft. Voor de verdere analyses werd deze schaal evenwel omgedraaid, omdat dit naar interpretatie van de gegevens duidelijker is. Een hoge score op deze princals-schaal zal dus een hoge SES betekenen.

Bijlagen 17

TABEL B3.4 CATEGORIELADINGEN VOOR DE SES-PRINCALS Variabele Categorie Categoriecoördinaten

Arbeidsstatuut Werkloos 2,74

Werkloosheidservaring Is meer dan 2 jaar werkloos

geweest

1,63

Arbeidsstatuut Huisman/huisvrouw 1,37

Arbeidsstatuut Langdurig ziek 1,07

Jobfunctie Arbeider 0,97

Werkloosheidservaring Is minder dan 2 jaar werkloos

geweest

0,22

Arbeidsstatuut Loopbaanonderbreking -0,11

Jobfunctie Bediende -0,13

Werkloosheidservaring Is minder dan 1 jaar werkloos

geweest

-0,27

Arbeidsstatuut Gepensioneerd -0,28

Arbeidsstatuut Werkt -0,35

Arbeidsstatuut Andere -0,42

Werkloosheidservaring Is nooit werkloos geweest -0,45

Jobfunctie Zelfstandige -0,48

Jobfunctie Vrij beroep -0,85

Jobfunctie Leidinggevende -0,88

Jobfunctie Ondernemer -1,11

Totale fit 0,53

Hoofdstuk 9. Leraren als rolmodellen voor tolerantie?

TABEL B3.5 VOLLEDIGE MODELLEN: MULTILEVEL ANALYSE 3 NIVEAUS VOOR

ETNOCENTRISME VAN LERAREN OP DE LEERLINGEN:

ONGESTANDAARDISEERDE PARAMETERS, VARIANTIECOMPONENTEN

EN FIT Model 1A B SE T P RHO

Intercept 39,08 1,16 33,64 0,000

VarLEV3 70,44 15,15 4,65 0,000

VarLEV2 42,73 6,24 6,84 0,000 0,15

VarLEV1 353,60 7,62 46,39 0,000 0,09

-2LOG(lh) : 41337,60

18 Bijlagen

Model 1B – MODEL 2 B SE T P RHO

Intercept 25,80 3,51 7,35 0,000

L_ETNO2 0,52 0,13 3,96 0,000

VarLEV3 53,26 12,13 4,39 0,000 0,12

VarLEV2 42,80 6,24 6,86 0,000 0,10

VarLEV1 353,60 7,62 46,39 0,000

-2LOG(lh) : 41324,10

Model 2A B SE T P RHO

Intercept 44,67 1,21 36,87 0,000

Sekse (0=man) -5,31 0,73 -7,27 0,000

Natio (Princals) 3,12 0,31 10,06 0,000

Ses (Princals) 0,04 0,29 0,16 0,876

Entert 1,64 0,31 5,32 0,000

“Dranouter” -2,31 0,31 -7,55 0,000

Cult.Popul. 4,87 0,34 14,35 0,000

Katholiek -2,50 0,95 -2,63 0,009

Vryzinnig -6,95 1,24 -5,61 0,000

Ander geloof -8,34 1,46 -5,70 0,000

Nt. Gelovig -2,44 1,09 -2,23 0,026

VarLEV3 31,45 7,39 4,26 0,000 0,09

VarLEV2 22,28 4,19 5,32 0,000 0,06

VarLEV1 311,70 6,76 46,11 0,000

-2LOG(lh) : 39951,50


Intercept 36,78 2,76 13,31 0,000

Sekse (0=man) -5,24 0,73 -7,21 0,000

Natio (Princals) 3,10 0,31 10,01 0,000

Ses (Princals) 0,07 0,29 0,24 0,810

Entert 1,63 0,31 5,28 0,000

“Dranouter” -2,33 0,31 -7,61 0,000

Cult.Popul. 4,83 0,34 14,23 0,000

Katholiek -2,48 0,95 -2,60 0,009

Vryzinnig -6,90 1,24 -5,57 0,000

Ander geloof -8,35 1,46 -5,71 0,000

Nt. Gelovig -2,42 1,09 -2,21 0,027

L_ETNO2 0,31 0,10 3,16 0,002

VarLEV3 25,55 6,33 4,04 0,000 0,07

VarLEV2 22,43 4,20 5,34 0,000 0,06

VarLEV1 311,70 6,76 46,12 0,000

-2LOG(lh) : 39942,40

Bijlagen 19

Model 3A B SE T P RHO

Intercept 40,48 1,27 31,75 0,000

Sekse (0=man) -5,29 0,71 -7,40 0,000

Natio (Princals) 3,14 0,31 10,19 0,000

Ses (Princals) 0,26 0,29 0,89 0,371

Entert 1,55 0,31 5,04 0,000

“Dranouter” -2,27 0,31 -7,42 0,000

Cult.Popul. 4,42 0,35 12,82 0,000

Katholiek -2,45 0,95 -2,59 0,010

Vryzinnig -6,94 1,23 -5,62 0,000

Ander geloof -8,55 1,46 -5,86 0,000

Nt. Gelovig -2,47 1,09 -2,26 0,024

BSO-lln 9,40 1,32 7,13 0,000

TSO-lln 6,73 1,19 5,67 0,000

VarLEV3 18,90 5,03 3,76 0,000 0,05

VarLEV2 19,55 3,92 4,98 0,000 0,06

VarLEV1 311,30 6,74 46,15 0,000

-2LOG(lh) : 39903,70


Intercept 36,95 2,49 14,86 0,000

Sekse (0=man) -5,23 0,71 -7,32 0,000

Natio (Princals) 3,13 0,31 10,14 0,000

Ses (Princals) 0,27 0,29 0,93 0,350

Entert 1,55 0,31 5,02 0,000

“Dranouter” -2,28 0,31 -7,46 0,000

Cult.Popul. 4,42 0,35 12,82 0,000

Katholiek -2,43 0,95 -2,56 0,010

Vryzinnig -6,92 1,23 -5,61 0,000

Ander geloof -8,54 1,46 -5,86 0,000

Nt. Gelovig -2,45 1,09 -2,25 0,025

BSO-lln 9,02 1,38 6,54 0,000

TSO-lln 6,35 1,21 5,25 0,000

L_ETNO2 0,19 0,11 1,82 0,069

VarLEV3 17,67 4,87 3,70 0,000 0,05

VarLEV2 19,44 3,89 4,94 0,000 0,06

VarLEV1 311,30 6,75 46,16 0,000

-2LOG(lh) : 39900,90

20 Bijlagen

Model 5 B SE T P RHO

Intercept 42,70 2,60 16,41 0,000

Sekse (0=man) -5,15 0,71 -7,21 0,000

Natio (Princals) 3,12 0,31 10,13 0,000

Ses (Princals) 0,27 0,29 0,95 0,345

Entert 1,54 0,31 5,02 0,000

“Dranouter” -2,28 0,31 -7,46 0,000

Cult.Popul. 4,44 0,34 12,88 0,000

Katholiek -2,48 0,95 -2,61 0,009

Vryzinnig -6,95 1,23 -5,63 0,000

Ander geloof -8,50 1,46 -5,83 0,000

Nt. Gelovig -2,48 1,09 -2,27 0,023

A_LK ETNO -0,11 0,11 -1,00 0,317

B_LK ETNO 0,24 0,09 2,82 0,005

T_LK ETNO 0,17 0,09 1,92 0,045

VarLEV3 16,94 4,68 3,62 0,000 0,05

VarLEV2 19,90 3,95 5,04 0,000 0,06

VarLEV1 311,20 6,74 46,15 0,000

-2LOG(lh) : 39899,80

Bijlagen 21

Hoofdstuk 10. Burgerschapsvorming en etnocentrisme

Items voor de schaal politieke kennis voor de leerlingen van de derde graad Welke partij is tegen het homohuwelijk? (er is slechts één juist antwoord, kruis het juiste antwoord aan)

□ SP.a □ VLD ■ Vlaams Belang □ Groen! □ Weet niet

Welke partij legt sterk de nadruk op milieu? (er is slechts één juist antwoord, kruis het juiste antwoord aan)

□ CD&V ■ Groen! □ VLD □ Vlaams Belang □ Weet niet

Hoe heet de Vlaamse minister-president? (er is slechts één juist antwoord, kruis het juiste antwoord aan)

□ Jean-Luc Dehaene □ Elio Di Rupo ■ Yves Leterme □ Guy Verhofstadt □ Weet niet

Tot welke partij behoort de Vlaamse minister-president? (er is slechts één juist antwoord, kruis het juiste antwoord aan)

□ VLD ■ CD&V □ SP.a □ Vlaams Belang □ Weet niet

Wat is de naam van de voorzitter van de Kamer van volksvertegenwoordigers? (er is slechts één juist antwoord, kruis het juiste antwoord aan)

□ Yves Leterme □ Norbert De Batselier □ Marleen Vanderpoorten ■ Herman De Croo □ Weet niet

22 Bijlagen

Hoofdstuk 11. Dragen open scholen bij tot open leerlingen?

TABEL B3.6 BESCHRIJVING OPGENOMEN SCHALEN EN VARIABELEN Min Max Gemid Std

afw

Etnocentrisme (somschaal 0-100) 0 100 38,62 23,18

Leerjaar (0=leerling in het 4de jaar; 1=leerling in het

6de jaar)

0 1 0,51 0,50

Geslacht (0=jongen; 1=meisje) 0 1 0,53 0,50

Leerling in bso (0=neen; 1=ja) 0 1 0,17 0,38

Leerling in tso (0=neen; 1=ja) 0 1 0,34 0,47

Opleiding ouders (0=beide ouders ten hoogste een

diploma secundair onderwijs; 1=minstens één van de

ouders een diploma hoger onderwijs)

0 1 0,49 0,50

Ervaring schoolklimaat (2e orde somschaal 0-100

o.b.v. open klasklimaat, open schoolklimaat, positieve

evaluatie werking en leden leerlingenraad,

schoolwelbevinden)

3,13 95,83 51,19 11,42

Inspraak thema’s leefwereld school 0 4 1,75 1,22

Inspraak thema’s leerwereld school 0 6 1,11 1,46

Lidmaatschap leerlingenraad (0=neen; 1=ja) 0 1 0,08 0,27

Deelname sociale extracurriculaire activiteiten

(0=neen; 1=ja)

0 1 0,28 0,45

Lidmaatschap sociale verenigingen (0=neen; 1=ja) 0 1 0,36 0,48

Lidmaatschap ontspanningsverenigingen (0=neen;

1=ja)

0 1 0,56 0,50

Lidmaatschap culturele verenigingen (0=neen; 1=ja) 0 1 0,40 0,49

Ervaring schoolklimaat x bso (interactie-effect) -

48,07

38,71 -0,10 5,01

Ervaring schoolklimaat x tso (interactie-effect) -

47,02

32,40 -0,38 6,69

Bron: TOR2000

Bijlagen 23

Hoofdstuk 13. Och ’t is maar tv

De relaties tussen de verschillende aspecten van het tv-gebruik In deze bijlage documenteren we een aantal in de tekst vermelde verbanden tussen de verschillende aspecten van het tv-gebruik en het opleidingsniveau met empirisch materiaal. Inzicht in deze relaties is nodig om het verband tussen etnische vooroordelen en het tv-gebruik te begrijpen. We starten met de duur van het tv-gebruik. Deze is over de periode 1966-2005 in het algemeen met bij de 40 minuten toegenomen. Minstens zo belangrijk is dat die toename bijna dubbel sterk is voor laagopgeleiden in vergelijking met hoogopgeleiden. TABEL B3.7 AANTAL UREN TV KIJKEN NAAR OPLEIDINGSNIVEAU OVER DE TIJD

(GEGEVENS VOOR EEN WEEKDAG; ALLEEN VOOR MENSEN DIE EEN TV

BEZITTEN) Opleiding / Tijdstip 1966 1999 2005

Lager geschoold 1:31 2:32 2:25

Middelbaar geschoold 1:09 1:47 2:00

Hoger geschoold 0:51 1:24 1:26

Totaal 1:21 1:59 2:01 Nationale data: • 1966: Belgisch tijdsbudgetonderzoek 1966 • 1999: Belgisch tijdsbudgetonderzoek 1999 uitgevoerd door het NIS. • 2005: Belgisch tijdsbudgetonderzoek 1999 uitgevoerd door het NIS.

Die toename hoeft weinig te verwonderen aangezien de tv in 1966 nog in volle opmars was. De laatste anderhalve decennia kreeg de tv het gezelschap van de computer en het internet. Regelmatig wordt dan ook de vraag gesteld of tv-kijken niet aan belang inboet ten bate van het gebruik van het internet en de computer. Op basis van de SCV-databanken berekenden we de evolutie van het tv-kijken in de periode 1996-2006. Telkens splitsten we het tv-gebruik ook uit naar opleidingsniveau. Tabel B3.8 illustreert twee zaken. Ze toont, ten eerste, dat er een duidelijk negatief verband bestaat het opleidingsniveau en de duur van het tv-kijken1. Laagopgeleiden kijken gemiddeld per dag meer dan een uur langer tv dan de hoogst opgeleiden. Zij toont, ten tweede, dat er in de periode waarin het internet een spectaculaire opmars maakte de duur van het tv-kijken niet eenduidig is afgenomen, ook niet als men het per opleidingsniveau bekijkt.

1 Zie Vergeer, Coenders en Scheepers (2008) voor een internationale vergelijking op dat vlak.

24 Bijlagen

De variaties die er zijn vertonen geen systematiek en zijn bovendien identiek voor de verschillende opleidingsniveaus. TABEL B3.8 MEDIAGEBRUIK OVER DE TIJD VOOR DE RECENTERE PERIODE.

GEMIDDELD AANTAL UREN TV-KIJKEN PER DAG NAAR

OPLEIDINGSNIVEAU Jaar Totaal Hoogopgeleiden Midden

opgeleiden

Laagopgeleiden

Week Wknd Week Wknd Week Wknd Week Wknd

1996 2,54 2,96 1,99 2,27 2,31 2,86 2,95 3,41

1997 2,21 2,78 1,62 2,08 2,07 2,66 2,76 3,32

1998 / / / / / / / /

1999 2,32 2,97 1,65 2,21 2,22 2,61 2,77 3,67

2000 2,18 2,78 1,52 2,16 1,99 2,63 2,86 3,35

2001 2,52 2,94 1,82 2,26 2,46 2,96 3,08 3,43

2002 2,30 2,87 1,62 2,17 2,19 2,83 2,93 3,44

2003 2,45 2,89 1,67 2,27 2,38 2,90 3,15 3,38

2004 / / / / / / / /

2005 2,69 2,99 1,80 2,05 2,76 3,22 3,53 3,60

2006 2,45 2,98 1,70 2,14 2,33 2,90 3,29 3,82 Bron: SCV-surveys 1996-2006 Mediagebruik is in 2004 niet bevraagd en voor 1998 is de codering onbekend Opleidingsniveau: Hoog (hoger onderwijs), Midden (Hoger secundair onderwijs), Laag (max. Lager secundair onderwijs)

Het diverser worden van het medialandschap verscherpte de interesse in de aard van het tv-gebruik. Op het laagste niveau heeft dat betrekking op de specifieke programma’s waarnaar mensen kijken. In de databank Welzijn 2006 beoordeelden respondenten 24 tv-programma’s. Een factoranalyse leverde zes factoren met eigenwaarde groter dan één op. Na oblieke rotatie bleken een aantal dimensies die inhoudelijk goed bij elkaar aansluiten, onderling erg sterk te correleren. Een nieuwe factoranalyse met drie factoren leverde een goed interpreteerbare oplossing op die 42,7 procent van de variantie vatten, wat gezien het groot aantal indicatoren uitstekend is (tabel B3.9). De eerste dimensie benoemen we als ‘entertainment’. Ze omvat zowel een voorkeur voor binnenlandse als buitenlandse soaps, quiz- en datingprogramma’s. Ze verschilt inhoudelijk sterk van de tweede die we als ‘infotainment’ bestempelen en verwijst naar journaals en duidingprogramma’s. In de derde herkent men vooral een jongere versie van de entertainment factor. De gevonden structuur stemt goed overeen met deze gevonden in ander onderzoek (o.a. Van Den Bulck, 1995;

Bijlagen 25

Siongers & Stevens, 20022). De dimensies hangen onderling matig tot sterk samen. Vooral de entertainmentfactor en zijn jongere versie correleren goed wat betekent dat er zich in de programmavoorkeur ruwweg een tweedeling voortdoet die de tv als informatiebron onderscheidt van de tv als amusementsbron. Die vaststelling is een eerste steun voor de stelling dat mensen niet alleen verschillen in de tijd die ze besteden aan tv-kijken en in de zenders of programma’s waar ze naar kijken, maar ook in de wijze waarop ze naar tv kijken. De positieve correlatie tussen de twee varianten van de entertainmentfactor komt tot stand via de duur dat men aan tv-kijken spendeert. De beide entertainmentdimensies zijn sterk verbonden met een commerciële zendervoorkeur (de verklaarde variantie van de dummy zendervoorkeur bedraagt respectievelijk 15,1 en 12,6 procent; resultaten niet getoond). De infotainmentfactor hangt samen met een voorkeur voor publieke zenders maar de verklaringskracht van de zendervoorkeur is aanzienlijk lager in vergelijking met de entertainmentdimensie (Eta²: 3,9 procent).

2 Siongers en Stevens (2002: 70-72) geven ook weer hoe de programmavoorkeuren, zowel van jongeren als van hun ouders, passen binnen een breder smaakpatroon. Voor de intergenerationele overdracht van smaken zie ook Siongers (2007).

26 Bijlagen

TABEL B3.9 EXPLORATIEVE FACTORANALYSE OP VOORKEUREN VOOR

VOORKEUREN VOOR 24 TV-PROGRAMMA’S (N=1688) Tv-programma’s / genres Factor

1

Factor

2

Factor

3

Vlaamse soaps (Thuis, Familie, …) 0,75 -0,06 -0,22

Shows (Rad van Fortuin, …) 0,71 -0,11 0,01

Buitenlandse soaps (Mooi en meedogenloos, Buren, …) 0,57 -0,21 0,13

Quizprogramma’s (Wie wordt multimiljonair, Blokken) 0,54 0,22 -0,06

Datingprogramma’s (Blind data, Temptation Island, …) 0,51 -0,12 0,27

Kookprogramma’s 0,47 0,11 0,08

Muziek en dansprogramma’s 0,46 0,03 0,16

Vlaamse series (Witse, Flikken, …) 0,43 0,14 -0,11

Reality TV- het leven van de mensen veranderen (Beautiful,

Supernanny, De kleren maken de man, …)

0,41 -0,02 0,38

Reality TV- het leven van de gewone man (het leven zoals

het is, de bevalling, …)

0,39 0,25 0,17

Documentaires (Panorama, Over Leven, …) -0,09 0,66 0,03

Human interest programma’s (Koppen, Telefacts, …) 0,10 0,64 0,04

Klein-nieuws programma’s (Man Bijt Hond, …) 0,16 0,62 -0,06

Praatprogramma’s (De Laatste Show, …) -0,01 0,56 -0,04

Journaal, actualiteits- en duidingsprogramma’s (Terzake,

Morgen Beter, Polspoel & Desmet, …)

-0,15 0,51 -0,16

Satirische programma’s (de rechtvaardige rechters, …) -0,13 0,48 0,24

Natuur en Dierenprogramma’s 0,15 0,41 0,05

Humoristische programma’s (Het abc van de VRT, Chris en

co, …)

0,17 0,38 0,23

Misdaadprogramma’s – reality (Patrouille, Koppen-

justitie…)

0,18 0,35 0,31

Spannende series (Lost, 24, …) -0,10 -0,01 0,74

Comedyreeksen/ Familiereeksen (Friends, …) -0,01 -0,05 0,69

Misdaad- en detectievereeksen- fictie (CSI Miami, Taggert,

…)

-0,08 0,02 0,58

Reality TV- avontuur (Expeditie Robinson, …) 0,11 0,09 0,42

Tekenfilmreeksen 0,12 0,01 0,35

Eigenwaarde

% Verklaarde variantie

5,31

22,12

2,83

11,78

2,12

8,83 Bron: Welzijn 2006 Principal Axis Factoring met oblieke rotatie Eigenwaarde 4de, 5de en 6de factor respectievelijk: 1,35; 1,22; 1,17

Bijlagen 27

Een verschil in de rol die tv in het leven van mensen speelt gaat verder dan alleen een verschil in gebruik. Het gaat ook over de plaatst die de tv inneemt in de het dagdagelijkse leven van verschillende sociale groepen (Lembo, 2000:118-120). In de databank van het steunpunt Re-creatief Vlaanderen werden acht items opgenomen die peilden naar de wijze waarop mensen tv-kijken. Deze dimensies laten zich herleiden tot drie dimensies die we als respectievelijk, informatiezoekers, gewoonte- en combinatiekijkers zouden bestempelen. TABEL B3.10 EXPLORATIEVE FACTORANALYSE OP ITEMS DIE VERWIJZEN NAAR DE

AARD VAN HET MEDIAGEBRUIK EN DE MOTIVATIE OM TE TV TE

KIJKEN. Item Factor 1 Factor 2 Factor 3

Ik kijk voornamelijk televisie omdat ik mij wil

informeren over de actualiteit.

0,80 -0,13 -0,05

Ik denk vaak na over wat ik zie in het

televisiejournaal.

0,72 -0,02 0,08

De televisie is voor mij een betrouwbare bron aan

informatie

0,61 0,38 0,02

De televisie wordt elke dag ongeveer op hetzelfde

tijdstip aangezet en dan blijf ik lange tijd kijken.

0,16 0,74 -0,06

Ik kijk voornamelijk televisie omdat ik het gewoon

ben.

0,00 0,74 -0,01

Ik zet de televisie enkel aan als er een programma is

dat ik wil zien.

0,35 -0,53 -0,11

Tijdens het televisiekijken lees ik vaak een boek,

krant of tijdschrift

0,06 -0,12 0,86

Televisiekijken combineer ik vaak met andere

bezigheden.

-0,01 0,09 0,83

Eigenwaarde

% verklaarde variantie

1,71

21,35

1,66

20,72

1.32

16,46 Bron: Databank Re-creatief Vlaanderen 2003 (N=1625) Principal Axis Factoring met oblieke rotatie

Hoe verhouden deze dimensies zich tot de aard van het mediagebruik (tabel B3.11)? In de databank van recreatief Vlaanderen werd de mediavoorkeur op een licht verschillende wijze bevraagd in vergelijking met de meer gangbare wijze bij TOR. Respondenten dienden aan te geven hoe vaak ze naar bepaalde zenders keken. De duur en aard van het mediagebruik werd zo simultaan bevraagd. Een exploratieve factoranalyse voor de zenders Een, Canvas, VTM, Kanaal2 en VT4 leverde 2 negatief gecorreleerde (-0,20) factoren op die de commerciële zenders van de publieke omroepen scheiden. Als we nu de

28 Bijlagen

zendervoorkeur voorspellen aan de hand van de wijze waarop mensen naar tv kijken, levert dat ons een beter beeld op van wat een bepaalde zendervoorkeur (die we in veel meer databanken hebben) precies betekent. We nemen ook het opleidingsniveau op. TABEL B3.11 REGRESSIEANALYSE ZENDERVOORKEUR VOORSPELT OP BASIS VAN DE

WIJS VAN HET TV-GEBRUIK Publieke zenders Tv-

zenders

Commerciële Tv-

zenders

β β

Opleiding (0= Lager Secundair

onderwijs of minder)

Ref. Cat. Ref. Cat.

Hoger Secundair Onderwijs 0,19 *** -0,02

Hoger Onderwijs 0,31 *** -0,18 ***

Informatiezoekers 0,16 *** -0,13 ***

Gewoontekijkers -0,01 0,32 ***

Combinatiekijkers 0,04 0,04

Adjusted R²

Adjusted R² indien alleen voor

opleiding gecontroleerd wordt

12,20%

5,50%

16,70%

9,70%

Bron: Databank Re-creatief Vlaanderen 2003 (N: 1.625) Significantieniveaus: ***p<0,001; **p<0,01; *p<0,05

Dat levert een aantal interessante vaststellingen op. Ten eerste kan men aan de hand van het opleidingsniveau en het type kijkgedrag de voorkeur voor commerciële zenders merkelijk beter voorspellen in vergelijking met de publieke zenders. Indien we de beta’s voor het opleidingsniveau vergelijken over het type zenders, valt vervolgens op dat de verschillen tussen de opleidingsniveaus veel kleiner zijn met betrekking tot de commerciële zenders in vergelijking met de publieke zenders, indien men controleert voor het type kijkgedrag. Gecontroleerd voor opleidingsniveau kijken vooral informatiezoekers naar de publieke zenders en gewoontekijkers naar commerciële zenders. De rol van gewoontekijken is wel ongeveer dubbel zo belangrijk voor het kijken naar commerciële zenders in vergelijken met deze van de informatiezoekers voor het kijken naar publieke zenders. Tv-consumptie: een bewuste activiteit? Als tv-consumptie zo’n belangrijke plaats in het leven van mensen inneemt en duidelijk samenhangt met burgerschapshoudingen en sociale kenmerken zoals

Bijlagen 29

het opleidingsniveau, wordt het ook interessant na te gaan in welke mate mensen inzicht hebben in deze structurering zoals men ze als onderzoeker vaststelt. Voor zover ons bekend bestaat hierover geen kwantitatief onderzoeksmateriaal. Aan de studenten die starten aan het universitair onderwijs van de VUB in de richting humane wetenschappen, werd in 2007 gevraagd op een schaal van 0 (laag)-10 (hoog) aan te geven met welk opleidingsniveau ze de kijkers van de verschillende zenders associeerden. Dat gebeurde aan het einde van de vragenlijst. Hun persoonlijke zendervoorkeur werd eerder aan het begin van de vragenlijst bevraagd. Tussen beide vragen lag een groot aantal items over totaal andere onderwerpen zodat we associaties zo beperkt mogelijk houden. TABEL B3.12 ASSOCIATIES TUSSEN HET OPLEIDINGSNIVEAU EN DE

ZENDERVOORKEUR (N=647) Canvas Een Ka2 VT4 VTM

Ik associeer dit niet met een

bepaald opleidingsniveau

18,1%

(122)

20,8%

(143)

25,1%

(172)

24,7%

(169)

19,7%

(135)

Naar Beste zender

Een of Canvas (279) 13,2%

(55)

15,1%

(42)

20,7%

(57)

19,9%

(55)

15,2%

(42)

VTM (25) 24,0%

(6)

20,0%(5) 24,0%

(6)

24,0%

(6)

24,0%

(6)

Kanaal Twee/ VT4/ Vijftv (210) 17,5%

(42)

21,3%

(52)

25,9(64) 26,4

(65)

20,4

(50)

Gemiddelde (laag 0 – 10 hoog)

Totaal (N: 647) 5,96

(552)

5,33

(543)

4,01

(512)

3,98

(516)

3,41

(549)

Naar beste zender (n)

Een of Canvas (279) 6,13

(237)

5,34

(232)

3,76

(218)

3,68

(222)

2,92

(234)

VTM (25) 6,16

(19)

5,20 (20) 4,32

(19)

4,32

(19)

4,63

(19)

KanaalTwee/ VT4/ Vijftv (210) 5,87

(166)

5,46

(161)

4,33

(153)

4,34

(153)

3,73

(164) Bron: studentenpoll 2007

Aan de studenten werd expliciet de mogelijkheid geboden aan te geven dat ze de betrokken zenders niet associeerden met een bepaald opleidingsniveau (eerste deel tabel). Afhankelijk van de specifieke zender opteert een vijfde tot een vierde van de studenten voor die antwoordmogelijkheid. Opvallend is dat voor de klassieke zenders zoals Canvas, Een of VTM dit percentage ongeveer 5

30 Bijlagen

procentpunten lager ligt in vergelijking met de zenders Ka2 (nu 2BE) of VT4. Deze laatsten programmeren veel buitenlandse soaps, realityprogramma’s en films aan. Het betreffen ook zenders die een wat jonger publiek aanspreken wat zich meteen vertaalt in een groter percentage van de studenten die geen duidelijke link met het opleidingsniveau zien. Afhankelijk van de zendervoorkeur varieert ook het percentage dat tv-zenders niet associeert met een bepaald opleidingsniveau. Mensen die Een of Canvas als beste zender kozen, geven in relatieve zin minder aan dat ze de zendervoorkeur niet (kunnen) associëren met een bepaald opleidingsniveau. De overgrote meerderheid van de studenten kan zich wél een beeld schetsen van het gemiddelde opleidingsniveau van de kijkers van de betrokken zenders (tweede deel tabel). Uit hun oordeel kunnen we afleiden dat de empirische vastgestelde patronen in het mediagebruik ook gekend zijn bij het brede publiek. Studenten weten dat Een en vooral Canvas een hoger opgeleid publiek aantrekt dan Ka2, VT4 en vooral VTM. Opvallend is dat als we dit uitsplitsen naar eigen kijkgedrag de verschillen meer uitgesproken zijn voor de studenten die Canvas of Een als favoriete zender aanduiden. Indien daarentegen de favoriete zender van de studenten VTM is, ligt het geschatte opleidingsniveau waarmee men de zenders associeert opvallend dichter bij elkaar. Dat gaat in ook, zij het dan in wat mindere mate, op voor studenten die Ka2 of VT4 als beste zender aangaven.

Hoofdstuk 14. Etnocentrisme, smaak en symbolische grenzen

TABEL B3.13 CULTURELE SMAKEN: STRUCTUURMATRIX VAN DE

FACTORANALYSES (PRINCIPAL AXIS FACTORING, OBLIEKE ROTATIE) High-

brow

Macho Amusement

(inverse)

Alternatief Roots

Klassieke muziek 0,65 -0,05 -0,03 0,30 0,19

Seventies muziek 0,64 -0,13 -0,12 0,40 0,33

Sixties’ muziek 0,64 -0,13 -0,13 0,40 0,33

Folk / wereldmuziek 0,62 -0,13 -0,08 0,37 0,16

Jazz/blues 0,60 -0,04 -0,01 0,37 0,33

Journaal, actualiteit- en

duidingsprogramma’s

0,58 0,04 -0,04 0,12 0,02

Politieke films 0,53 0,17 0,01 0,25 0,15

Kleinkunst 0,51 -0,10 -0,07 0,37 0,19

Franse chansons 0,46 -0,00 -0,25 0,24 0,16

Cultfilms 0,46 0,12 0,05 0,26 0,18

Bijlagen 31

Films over sociale problemen 0,43 -0,15 -0,29 0,12 0,38

Praatprogramma’s 0,43 0,02 -0,29 0,07 0,13

Filmmuziek 0,42 -0,01 -0,35 0,19 0,40

‘klein nieuws’ programma’s 0,40 0,05 -0,14 0,16 0,08

Tekenfilms 0,32 0,23 -0,18 0,13 0,25

Gevechtfilms -0,05 0,71 -0,15 0,06 -0,08

Avonturenfilms 0,06 0,63 -0,13 0,06 0,06

Science fiction films 0,02 0,60 0,01 0,14 0,17

Erotische films -0,11 0,56 -0,21 0,08 -0,19

Erotische reeksen -0,14 0,55 -0,26 0,07 -0,19

SF and fantasy reeksen -0,04 0,54 -0,05 0,11 0,24

Misdaad- en politiefilms 0,19 0,54 -0,18 0,09 0,08

Horror fillms -0,20 0,49 -0,09 0,07 0,31

Oorlogfilms 0,30 0,48 0,06 0,21 -0,04

Reality TV -0,14 0,46 -0,41 -0,07 0,00

Thrillers -0,10 0,44 -0,05 0,08 0,36

Techno -0,16 0,42 -0,26 -0,05 0,10

Komische films 0,03 0,40 -0,28 0,00 0,11

Sportmagazines (op TV) 0,12 0,37 -0,17 0,07 -0,18

Misdaad- en advocatenseries 0,17 0,36 -0,31 0,08 0,21

Tekenfilmreeksen 0,24 0,28 -0,17 0,12 0,21

Trance/ambient 0,01 0,27 -0,18 0,01 0,22

Koppelprogramma’s -0,04 0,11 -0,69 -0,04 0,15

Shows 0,10 0,25 -0,62 0,03 0,03

Quizzen 0,07 0,21 -0,61 -0,03 0,03

Buitenlandse soaps 0,04 0,05 -0,58 -0,03 0,22

Vlaamse soaps 0,08 0,09 -0,57 0,02 -0,06

Hitparademuziek 0,12 0,05 -0,53 0,00 0,27

Tien om te zien - muziek 0,23 0,09 -0,52 0,15 0,02

Romantische films 0,24 -0,07 -0,50 0,01 0,39

Human-interest programma’s 0,05 0,23 -0,49 -0,06 0,08

House -0,23 0,41 -0,45 -0,18 0,05

Hardcore – gabber -0,21 0,34 -0,38 0,04 -0,03

Disco 0,33 0,08 -0,35 0,15 0,28

Schlagers 0,08 0,11 -0,31 0,15 0,09

Hard rock 0,17 0,08 0,07 0,81 0,09

Heavy metal 0,12 0,13 0,00 0,78 0,05

Punk 0,26 0,02 0,08 0,76 0,17

Alternatieve gitaar/grunge 0,39 -0,05 0,11 0,73 0,19

Rock 0,43 -0,03 0,08 0,66 0,26

32 Bijlagen

Vlaamse rock 0,44 -0,02 -0,10 0,56 0,08

Hardcore gitaar 0,01 0,23 -0,19 0,48 0,06

New wave 0,23 0,13 -0,20 0,36 0,28

Soul/R&B 0,25 0,01 -0,13 0,17 0,61

Rap, hip hop 0,20 0,08 -0,08 0,23 0,53

Reggae 0,39 0,02 0,02 0,33 0,50

Funk 0,30 0,02 -0,13 0,38 0,45

Psychologische films 0,36 0,07 -0,11 0,14 0,43

Engelstalige

comedyreeksen/familiereeksen

-0,07 0,22 -0,26 0,01 0,37

Ska 0,30 -0,07 -0,05 0,36 0,37

Raï 0,30 -0,09 -0,14 0,22 0,32

Eigenwaarden 8,88 6,35 4,08 2,49 2,44

% Verklaarde variantie 14,56 10,42 6,69 4,08 4,00

TABEL B3.14 AUTONOMIE: FACTORLADINGEN EN CRONBACH’S ALFA Jongeren Ouders

Ladingen Alfa Ladingen Alfa

Ik wil kunnen doen en laten wat ik zelf wil 0,66 0,73 0,65 0,73

Jezelf zijn betekent: geen rekening moeten

houden met de samenleving

0,50 0,75 0,50 0,75

Ik wil van niemand afhankelijk zijn 0,58 0,74 0,60 0,73

Ik wil niet aan regels gebonden zijn 0,72 0,71 0,72 0,71

In onze samenleving worden aan de vrijheid

van het individu te veel beperkingen

opgelegd

0,55 0,74 0,53 0,75

Ik doe in de eerste plaats mijn eigen zin. Wat

de anderen daarvan denken kan mij niet veel

schelen

0,60 0,74 0,60 0,74

Ik wil zelf kunnen uitmaken wat mag en niet

mag

0,69 0,72 0,69 0,72

Jezelf zijn betekent: onafhankelijk zijn 0,58 0,74 0,57 0,74

Eigenwaarde 3,01 3,01

Verklaarde variantie 37,61 37,56

Cronbach’s alpha 0,76 0,76

De constructie van de princals variabele ‘socio-economische status’ (SES) werd reeds toegelicht in de bijlagen voor hoofdstuk 6.

Documents

9789020986860 bijlagen