№анлык5л районы ХБМХМТШБне 3араслы

13-санлы мектепти4geografiya рa’ni oqitiwshisi

Жуманов Рустемни48 – klassтa

““Фер2ана економикалы3 Фер2ана економикалы3 географиялы3 районыгеографиялы3 районы””

темасында2ы саба3

Саба3ты4 м13сети:

- ilmiy ma’qseti: Географиялы3 орны 81м т1бийий байлы3лары, хал3ы, санааты 81м транспорты 8а33ында т6синик бери7;

- ра7ажландыры7шы м13сети: О3ы7шыларды4 ахбарот алы8 81м еслеп 3алы7 31билийетин арттыры7;

- тарбиялы3 м13сети: бир бирине 7йрети7 ар3алы 5зара дослы3 м6н1себетин 31липлестири7 81м ?атанды с6йи7ге 6йрети7.

Саба3ты Саба3ты

3уралландыры73уралландыры7: :

%збекстанны4 сотсиол економикалы3 картасы, о3ы7шылар ушын ма2лы7матлар жазыл2ан картошкалар,

Har bir o’quvchiga beriladigan kartochkadagi topshiriqlar

-Har qanday mamlakatning davlat tizimi uni boshqaruv shakli bilan ajralib turadi.- Boshqaruvning ikki asosiy: respublika va monarxiya shakllari bor. - Monarxiya grekcha so’z bo’lib, yakka hokimlik ma’nosini bildiradi.- Monarxiya - hokimiyat davlat boshlig’ining qo’lida boladigan va bu hokimiyat meros etib beriladigan davlat boshqaruv shakli. - O’zbekiston hududida monarxiya boshqaruviga Temuriylar davlatini misol etib olish mumkin.- Monarxiyaning 2 turi: cheklangan ( parlamental) va cheklanmagan shakllari bor. - Cheklangan monarxiyada monarxning ayrim huqiqlari Konstitutsiya bilan cheklangan parlament boshqaruvi shaklidagi monarxiya bo’ladi. -Cheklanmagan monarxiyada monarxga cheklanmagan huqiqlar berilgan.

Har bir o’quvchiga beriladigan

kartochkadagi topshiriqlar

- Respublika so’zi – grekcha «umumxalq ish» ma’nosini bildiradi. -Respublikada hokimiyatning oliy boshqarmalari muayyan muddatga saylanadi.-Respublikada davlat hokimiyatining bo’linishi tamoyillariga asoslanadi. - Respublikada fuqarolar davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etadi.- Respublikada boshqaruv 2 turli: Prezidentlik va Parlamentlik bo’ladi.- Prezidentlik respublikada Prezident xalq tomonidan saylanadi.-Prezidentlik respublikada Prezident ijro etuvch hokimiyatning boshlig’i hisoblanadi- Parlamentlik respublikada Prezident Parlament tomonidan saylanadi.-Parlamentlik respublikada ijro etuvchi hokimiyatning boshlig’i Bosh vazir hisoblanadi.

Dars bosqichlari

I. Tashkiliy ishlar. (2 daq) Dars mundarijasi bilan tanishtirish.

II. O’rganilgan material «Jahonning siyosiy kartasi» mavzusi “Refleksiya” mashqi arqali tekshiriladi. 6 min.

III. Yangi mavzu. 5 min. IV. «Ichki aylanalar» mashqini o’tkazish. 22 min. V. Muhokama. 7 min. VI. Dars yakunini chiqarish. 2 min.VII. Uyga tapshiriq berish. 1 min.

I. Tashkiliy ishlar

Dars mundarijasi bilan tanishtirish.

Dars atamasining “Bir-birimizga urgatamiz” deb atalish sababini va mohiyatini tushintirish.

II. Refleksiya mashqi

Men o’rganilgan mavzu

bo’yicha .......... bilib oldim.

III. Yangi mavzu

Har qanday mamlakatning davlat tuzimi uni boshqaruv shakli bilan ajralib turadi. Boshqaruvning ikki asosiy: respublika va monarxiya shakllari keng tarqalgan. Respublika shakli eng qadimdan ma’lum (Qadimgi Rim) bo’lsa ham, uning keng tarqalishi XX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri keladi. 2004-y. ma’lumot bo’yicha jahonda 152 mamlakat bor. Respublika so’zi greksha «umumxalq ish» ma’nosini bildiradi. Respublikada hokimiyatning oliy boshqarmalari muayyan muddatga saylanadi. Respublikada mamlakat hokimiyatining bo’linishi printsipi shakllangan bo’ladi, puqarolar davlat ishlarini boshqarishda ishtirok etadi. Respublikada boshqaruvning 2 shakli: Prezidentlik va Parlamentlik bo’ladi. Prezidentlik respublikada Prezident xalq tomonidan saylanadi va ijro etuvchi hokimiyatning boshlig’i hisoblanadi.

IV. “Ichki aylanalar” mashqi Buning uchun sinf 2 guruhga bo’linadi, biri ichki stullar

aylanasiga, boshqalari tashqi stullar aylanasiga o’tiradi. Bunda har kim o’z sherigiga qarab o’tiradi. O’quvchilarga ma’lumotlar yozilgan kartochkalar beriladi. Ushbu ma’lumotlar bilan tanishib olish uchun 1 daqiqa vaqt beriladi. Har bir juftlik o’zlarining ma’lumotlarini bir-biriga tushintirib beradi. O’qituvchining ma’lum signalidan keyin tashqi aylanadagilar bir o’rin chapka suriladi va bilib olgan maglumotlarini (o’zlarining kartochkasidagi yozilgan ma’lumotlarni) yangi sherigiga yetkazadi. Tashqi aylanadagi o’quvchilar o’zlarining eng birinchi sheriklariga yetib kelgunga qadar davom ettiriladi. Keyin kartochkadagi ma’lumotlarni bir-biriga qanday yetkaza olganligi va uni qanday yodta saqlab qola olganligi tekshiriladi.

V. Muhokama -Bugugngi darsda sizlar nimalarni bilib oldinglar? -Davlat tizimi nima bilan bog’liq? -Davlatning boshqaruv tizimi qanday bo’ladi? -Monarxiya nima? -Monarxiya boshqaruvi haqida nima bilasizlar? -Respublika nima? -Respublika boshqaruv shaklining qanday turlari bor? -Prezidentlik respublika bilan Parlamentar

respublikaning qanday farqi bor? -Siz o’zingiz yashayotgan mamlakatingizning

boshqaruv shakli haqida nimalarni bilasiz?

VI.Dars yakunini chiqarish O’quvchilarni baholash. 2 daq. VII.Uyga topshiriq

berish.

№709№711

Tablitsada berilgan mamlakatlarning qaysilari respublika, qaysilari monarxiya ekanligini topish.

№ Davlatlar Monarxiya Respublika1 O’zbekiston.2 Rossiya Federatsiyasi

3 AQSH4 Frantsiya5 Buyuk Britaniya6 Italiya7 Germaniya8 Eron9 Afganiston

10 Yaponiya

11 Daniya12 Saudiya Arabistoni

13 Hindiston14 Braziliya

15 Kanada16 Shvetsiya

17 Pakiston18 Turkiya

19 Niderlandiya20 Ukraina

Geografiya pa’ni mug’allimiAllanazarova Madina