Program badania

1. Oglądanie barku

2. Czynne i bierne ruchy obręczy kończyny górnej– unoszenie i opuszczanie obręczy kończyny górnej– przednie i tylne ruchy obręczy kończyny górnej

3. Ocena palpacyjna obręczy kończyny górnej (w spoczynku i w ruchu) (ryc.8.1–8.8)

4. Badanie gry stawowej– staw mostkowo-obojczykowy (ryc. 8.9)– staw barkowo-obojczykowy (ryc. 8.10)– ruchomość łopatki na klatce piersiowej (ryc. 8.11)

5. Testy oporowe mięśni obręczy kończyny górnej– synergie– rotatory łopatki

6. Badanie kręgosłupa szyjnego

8. Badanie obręczy kończyny górnej

8.1. Badanie palpacyjne obręczy kończyny górnej w spoczynku 85

8.1. Badanie palpacyjne obręczy kończyny górnej w spoczynku

Badanie palpacyjne obręczy kończyny górnej pozwala na ocenę ruchomości jej stawów(ryc. 8.1):� stawu mostkowo-obojczykowego �,� stawu barkowo-obojczykowego �

oraz przyczepów mięśni obręczy kończyny górnej na łopatce i obojczyku �� dźwigacza łopatki,� czworobocznego,� pochyłych,� mostkowo-obojczykowo-sutkowego,� podobojczykowego.

Następnie testuje się:� wyrostek kruczy łopatki �,� 1. żebro �.

Pierścień utworzony obustronnie z pierwszych żeber stanowi biomechaniczną podstawędla zmiennego, otwartego pierścienia obręczy kończyny górnej.

Ryc. 8.1. (Z: Frisch H.: Programmierte Untersuchung des Bewegungsapparates. 6. Aufl.Springer, Berlin-Heidelberg 1995.)

M. levator scapulae

1. Żebro

M. trapezius

M. sternocleidomastoideus

M. scalenus mediusM. scalenus anterior

Plexus brachialisRozwór mięśni pochyłychA. subclavia

M. subclavius

Staw mostkowo--obojczykowy

Staw barkowo--obojczykowy

Processuscoracoideus

Mięśnie obręczy kończyny górnej

86 8. Badanie obręczy kończyny górnej

Bark jest unoszony przeciw oporowi; ocenia się siłę i bolesność mięśni. Mięśnie to-niczne mają skłonność do skrócenia. W ten sposób można ustalić przyczynę bólu w obrębiemięśni barku i szyi, które przy zaburzeniach stawowych w barku lub części szyjnej kręgo-słupa mogłyby być zmienione. Skrócenie mięśni może być leczone w ten sposób, że po na-pięciu izometrycznym mięśnia w fazie relaksacji poizometrycznej wykonuje się ponowneuciskanie barku w dół.

Strona promieniowa wskaziciela wchodzi w kontakt z żebrem. Mięśnie są rozluźnioneprzez obrót głowy w stronę testowaną. Test ruchowy sprężynowania następuje w kierun-ku przeciwległego biodra.

Testy oporowe dźwigaczy obręczy kończyny górnej (ryc. 8.2)

Test sprężynowania pierwszego żebra (ryc. 8.3)

Ryc. 8.2

Ryc. 8.3

8.2. Badanie palpacyjne stawów obręczy kończyny górnej w ruchu 87

8.2. Badanie palpacyjne stawów obręczy kończynygórnej w ruchu

Testuje się ruch wypukłej powierzchni stawowej obojczyka w kierunku czaszkowym(a) i ogonowym (b), najlepiej z górnego lub przedniego brzegu szczeliny stawu.

Powierzchnia stawowa obojczyka jest wklęsła w tej płaszczyźnie ślizgu. Ruch ślizgo-wy odbywa się w stronę brzuszną (protrakcja) i grzbietową (retrakcja), na wypukłej po-wierzchni stawowej mostka, gdzie znajduje się oś ruchu.

Staw mostkowo-obojczykowy – ruch czaszkowo-ogonowy (ryc. 8.4 a, b)

Staw mostkowo-obojczykowy – protrakcja i retrakcja (ryc. 8.5 a, b)

Ryc. 8.4 a Ryc. 8.4 b

Ryc. 8.5 a Ryc. 8.5 b

88 8. Badanie obręczy kończyny górnej

Testowany ruch rotacji obojczyka wyzwala się przez rotację ramienia (1). Ruch ten za-czyna się najpierw towarzyszącym ruchem obojczyka w stawie barkowo-obojczykowym.Uskok pomiędzy wyrostkiem barkowym łopatki i obojczykiem zmienia się (2). W ten spo-sób testuje się ruch obojczyka jako zewnętrzną (a) lub wewnętrzną (b) rotację w stawiemostkowo-obojczykowym (3).

Ruch obojczyka w kierunku czaszkowym (a) i ogonowym (b) rejestruje się przy zmia-nach uskoku pomiędzy wyrostkiem barkowym łopatki i obojczykiem.

Staw mostkowo-obojczykowy – rotacja zewnętrzna i wewnętrzna (ryc. 8.6 a, b)

Staw barkowo-obojczykowy – ruch czaszkowo-ogonowy (ryc. 8.7 a, b)

Ryc. 8.6 a Ryc. 8.6 b

Ryc. 8.7 a Ryc. 8.7 b

8.2. Badanie palpacyjne stawów obręczy kończyny górnej w ruchu 89

Rotacje zewnętrzna i wewnętrzna ramienia (1) wyzwalają ruch towarzyszący w stawiebarkowo-obojczykowym (2).

Staw barkowo-obojczykowy – rotacja zewnętrzna i wewnętrzna (ryc. 8.8 a, b)

Ryc. 8.8 a Ryc. 8.8 b

90 8. Badanie obręczy kończyny górnej

8.3. Badanie gry stawowej w stawie mostkowo-obojczykowym

Ustawienie wyjściowe:W pozycji siedzącej (a) lub leżącej (b–d).

Wykonanie:Przesunięcie testowe obojczyka w kierun-ku czaszkowym odbywa się albo w pozycjisiedzącej za pomocą kciuka i wskaziciela(a), albo w pozycji leżącej za pomocą wy-prostnej części wskaziciela (c) lub opuszkikciuka (b).

Ruch w kierunku czaszkowym jest rozpo-znawalny na podstawie zmiany szczelinystawowej. Ruch w kierunku ogonowym (d)jest zablokowany przez pierwsze żebro (e).

Ruch ślizgowy obojczyka w kierunku czaszkowym i ogonowym (ryc. 8.9 a–e)

Ryc. 8.9 a Ryc. 8.9 b

Ryc. 8.9 c Ryc. 8.9 d

Ryc. 8.9 e

8.4. Badanie gry stawowej stawu barkowo-obojczykowego 91

Druga ręka stabilizuje jednocześnie staw barkowo-obojczykowy. Jeżeli przy porównaniuobu stron rejestruje się zmniejszenie zdolności ślizgowej, wtedy powtórzenie chwytu testo-wego może być wykorzystane jako terapeutyczne w celu uzyskania prawidłowego ruchuślizgowego.

8.4. Badanie gry stawowej stawubarkowo-obojczykowego

Badanie i leczenie mogą być przeprowadzone w pozycji siedzącej (a) lub leżącej (b).Ruch testowy odbywa się w kierunku brzusznym. Ruch w kierunku grzbietowym jest zablo-kowany przez wyrostek barkowy łopatki.

Ruch ślizgowy brzuszny obojczyka (ryc. 8.10 a, b)

Ryc. 8.10 a Ryc. 8.10 b

92 8. Badanie obręczy kończyny górnej

8.5. Ruch ślizgowy łopatki

Swobodna ruchomość łopatki jest możliwa przy wszystkich ruchach obręczy kończyny gór-nej. Nierównowaga mięśni przylegających do łopatki może prowadzić do znacznych zabu-rzeń ruchowych barku.

Badanie odbywa się w ułożeniu na boku; łopatka poruszana jest w kierunku czaszko-wym i ogonowym (a), następnie przyśrodkowo i bocznie (b) z równoczesną rotacją we-wnętrzną i zewnętrzną (c). Schemat możliwości ruchowych łopatki i ramienia pokazano narycinie d.

Ruchy ślizgowe łopatki na klatce piersiowej (ryc. 8.11 a–d)

Ryc. 8.11 a Ryc. 8.11 b

Ryc. 8.11 c Ryc. 8.11 d