Кадрлар біліктілігі.

gazeta@top-news.kz Основана в августе 1990 г.

Вторник, 26 августа 2014 г. №66 (2663) Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

Миллионы - для лучших.В Костанае наградили достойных педагогов.

Елдіктің арқауы- Ата Заң.

8

Қатыгездік қайдан шығады?

6

6

Руханияттың нағыз жанашыры.

Экологический вопрос. Лесной массив - под охраной.

42

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ПОДХОД

7

В Костанае завершилась акция «В счастливых семьях - наша сила».

На протяжении полутора месяцев по всему Казахста-ну более чем в 60 дворах проходили мероприятия для детей.

- Эта акция проводится под эгидой движения «Ка-захстан-2050» при финан-совой поддержке фонда «Самрук-Казына», - поясняет региональный координатор

проекта Юрий Вагин. - Она направлена на создание дво-ровых сообществ, сплочение семей, а также на улучшение взаимодействия родителей с детьми.

Одним из мест в Коста-нае, где проходила акция «В счастливых семьях - наша сила», был двор по ул. Кар-бышева, 9. Волонтеры про-водили здесь спортивные соревнования, семейные эстафеты, конкурсы рисун-ков на асфальте, танцы, ма-

стер-классы по аквагриму. В последний день проекта снимки с самыми яркими моментами разместили на импровизированной фото-сушке.

Как говорят организаторы, с каждым днем детей и роди-телей, посещающих праздни-ки, становилось все больше. Приходили сюда и семьи из других дворов. Ирина Жу-вакова - мать двух девочек Юли и Кати. Они не пропу-стили ни одного дня акции.

- Я рада, что мои дочки участвуют во всех играх и конкурсах, - говорит Ирина. - Они приходят домой устав-шие, но очень довольные, и всегда ждут следующего приезда волонтеров. Роди-телям спокойнее, когда их ребенок летом не слоняется по улице, а занят интерес-ным и полезным делом. Мы благодарны координаторам данного проекта, ведь это практически лагерь, только бесплатный и возле дома.

Жаль, что акция подошла к концу, но мы надеемся, что в следующем году она воз-обновится.

Организаторы утверждают - это вполне возможно. Они уверены, что дети и их роди-тели получили достаточный опыт организации мероприя-тий и смогут самостоятельно устроить досуг в своих дво-рах для ребятни.

Надежда ЧИСТЯКОВАФото

Олега ЯБЛОЧКИНА

Взрослым - работа,детям - забава

КОСТАНАЙНАШ2Вторник, 26 августа 2014 г.

В конце прошлой недели на стендах заправочных станций Костаная сменились таблички с ценниками.

21 августа, выступая на бри-финге в Астане, топ-менеджер АО «КазМунайГаз» Ерлан Койбагаров заявил о том, что необходимо повысить стоимость бензина на 10-15%. Днем позже министерство национальной экономики распространило пресс-релиз, в котором говорилось об уста-новлении новых предельных цен на розничную реализа-цию нефтепродуктов. Таким образом, бензин марки АИ-92 подорожал на 13 тенге и сто-ит теперь 128 тенге за 1 литр. Цена на дизтопливо и бензин АИ-80 не изменилась. Вместе с тем еще в начале месяца в министерстве нефти и газа заявляли, что подорожания бензина не прогнозируется до 1 октября. Как говорят водите-ли, новые цены на заправках их не удивили.

- Это было ожидаемо. Все говорили о том, что цены на бензин повысятся. Всегда так

получается: сначала создает-ся дефицит продукта, потом – резкий скачок цен, - говорит автовладелец Султан Маки-шев. - Так что я считаю, что бензин придерживали специ-ально. Теперь, когда цена под-нялась, топлива будет много.

И действительно, практи-чески все заправки торгуют бензином и по талонам, и за деньги.

- Думаю, ажиотаж вокруг бензина марки Аи-92 спадет, поскольку дефицит, который мы наблюдали в июле-авгу-сте, компенсируется за счет российского топлива. Сейчас уже некоторые операторы за-ключают договоры с россий-скими заводами-поставщика-ми, - пояснил руководитель управления предпринима-тельства Мейрам Сокитбаев. - Зимой местные операторы покупали топливо в России. После девальвации цены на российские нефтепродукты подскочили, и стало невы-годно их возить. Кроме того, Казахстан ввел запрет на им-порт топлива из РФ. 30 июля этот запрет сняли, сейчас по-высилась цена, поэтому мой прогноз таков – ажиотажа

больше не будет.Вместе с тем эксперты про-

гнозируют новый скачок цен на бензин в Казахстане. Эко-номисты считают, что топлив-ный рынок будет лихорадить до тех пор, пока страна зави-сит от российских произво-дителей. В управлении пред-принимательства говорят, что, возможно, подорожает и дизельное топливо.

Следить за тем, чтобы за-правки области не задирали цены, установленные ми-

нистерством, будет депар-тамент по регулированию естественных монополий. В ведомстве сообщили, что в этом году к ним поступило две жалобы. Заправочные станции Тарановского и Жан-гельдинского районов были замечены в самовольном повышении цен на бензин. Одну из АЗС по решению суда оштрафовали.

Мария БЕРЕЖНАЯФото

Олега ЯБЛОЧКИНА

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

ПОДРОБНОСТИ

Не аномальный, но жаркийАКЦИЯ

Заполни анкету - получи работу

На костанайском железнодорожном вокзале консультиро-вали население по социальным вопросам. Здесь прошла про-мо-акция «Жастар-Отанга». Мероприятие, организованное МК «Жас Отан», проводится не в первый раз и пользуется спросом. Как пояснил координатор проекта Маулен Урда-баев, целью данной акции является бесплатная профкон-сультация граждан по таким вопросам, как трудоустройство, разъяснение государственных программ «Дорожная карта занятости-2020», «Молодежная практика».

- В течение дня консультации получили более 40 человек, - говорит Маулен Урдабаев. - Это доказывает, что мы рабо-таем не зря, подобные мероприятия необходимо проводить чаще. Ведь многие горожане заняты работой и у них нет времени, чтобы пойти и специально проконсультироваться у специалистов по волнующим вопросам. А наши акции про-водятся в общественных местах, где много людей и каждому обратившемуся уделят должное внимание.

По словам сотрудника КГУ «Центр занятости города Ко-станая» Айнуры Мусабаевой, после подобных консультаций многие люди находят работу: устраиваются на молодежную практику или узнают о вакансиях, востребованных на рынке труда. А если еще и заполнить специальную анкету, и оста-вить резюме, то шансы найти работу повышаются в разы.

Валерия ВАХНЕНКО

ЭКОЛОГИЯ

Лес сберечь и приумножитьВ Костанайской области с опережением выполняется программа по воспроизводству лесов.

В 2013 году по межотрасле-вой Программе «Жасыл даму» при плане в 2000 га было вос-произведено 2439 га лесов. Кроме того, на 85% удалось обновить технику. Сегодня Ко-станайская область - в лидерах по техническому оснащению. Как сообщил на областном ап-паратном совещании руково-

дитель управления природных ресурсов Казбек Тулеубаев, в этом году на охрану, защиту и воспроизводство лесов вы-делено свыше 650 млн тенге. И более 14 млн – на охрану животного мира. При этом сумма финансирования по всем отраслям ежегодно уве-личивается, что дает возмож-ность примерно на 20% в год расширять площадь лесных массивов. Учреждения лесно-го хозяйства ежегодно ведут сбор лесных семян различных древесных и кустарниковых

пород в количестве 1500 кг. Из этих семян в лесопитомниках выращивают свыше 8 млн се-янцев сосны, березы и других основных лесообразующих по-род, - пояснил Тулеубаев.

Вместе с тем в текущем году уже зарегистрировано 25 случаев лесных пожаров. В прошлом году было зафик-сировано всего 22 случая воз-горания леса.

- За последние четыре года лесоохранными учреждени-ями было составлено свыше 500 протоколов, с виновных

взыскано в доход государства 11 млн тенге. Я считаю, что при таком количестве нару-шений этих денег недостаточ-но. Необходимо усилить кон-троль над сохранностью леса и ужесточить меры борьбы с нарушителями, потому что возобновление фонда дается с большим трудом, а сжечь лес легко. Буквально за 2-3 дня можно потерять сотни гектаров, - подытожил аким Костанайской области Нура-лы Садуакасов.

Валентина МЕЛЕХОВА

НАЗНАЧЕНИЕ

Новая должность, прежние задачи

В управлении экономики и бюджетного планирования но-вый руководитель. На эту должность переводом назначен Ерлан Спанов. Последние 2,5 года он работал заместителем руководителя управления экономики и бюджетного плани-рования.

- Ерлан Махмутович подготовленный руководитель. Для него это не ново. Большую часть работы он уже выполнял и, соответственно, имеет все необходимые возможности, знания и опыт, для того чтобы успешно с этими задачами справляться, - сообщил аким области Нуралы Садуакасов.

Напомним, что почти четыре недели место руководителя являлось вакантным. Прежний начальник Галина Кислен-кова была уволена с 1 августа по собственному желанию.

Алёна АНАТОЛЬЕВА

СЕЛЬСКОЕ ХОЗЯЙСТВО

В ускоренном темпе

В Костанайской области начали убирать хлеб. Работы преимущественно ведутся на юге области. В Аркалыке об-молочено 18 тысяч га, в Наурзумском и Житикаринском районах - свыше 11 тысяч га, в Карасуском - 10 тысяч га и в Камыстинском и Амангельдинском - более 9 тысяч га. Всего по области убрано свыше 90 тысяч гектаров. Вместе с тем небольшие объемы намолочены в северных регионах. Убо-рочная страда не началась только в Сарыкольском районе.

- Средняя урожайность по области составляет 6,3 центнера с гектара. На юге - 5-6 центнеров с гектара. Самый богатый хлеб в Карабалыкском районе. Там обмолочено 400 га, и урожайность составила 18,4 центнера с гектара, - пояснил на-чальник отдела земледелия управления сельского хозяйства Салимжан Исеноманов.

По данным ведомства, о массовой уборке зерновых можно говорить лишь в начале сентября, когда суточные намолоты достигнут 2000 га. Пока в области убрано 2% от общего сева зерновых. Специалисты отмечают, что выбор технологий зависит от состояния хлебов и погоды. При этом осадков не обещают до 5-7 сентября. Чтобы не допустить потерь уро-жая, хлеборобам необходимо ускорить темпы уборочной кампании.

Валентина МЕЛЕХОВА

АКТУАЛЬНО

Цены выросли, ажиотажа не будет

На дворе - конец августа, а купальный сезон не сбавляет оборотов.

С начала месяца в обла-сти уже утонули четыре человека. Основная при-чина - неосторожность на воде. Всего же в этом году зарегистрировано 29 уто-пленников, четверо из них

- несовершеннолетние.- К гибели на воде приводит

людская неосторожность. Многие отдыхают в местах, не предназначенных для купания на так называемых «диких» пляжах, - говорит со-трудник пресс-службы ДЧС Валихан Дусанов. - Обычно в это время купальный сезон завершается, начинается цве-

тение воды, но, несмотря на это, у нас из-за жары сезон неофициально открылся во второй раз.

Спасатели призывают жителей области быть бди-тельными на отдыхе, не распивать у воды спиртные напитки, следить за детьми и купаться в оборудованных местах.

Между тем синоптики говорят, что назвать август аномально жарким нельзя. В этом году последний летний месяц теплее всего на 1-4 гра-дуса от нормы. Аналогичная погода в это время стояла в 2003, 2010 и 2012 годах.

- В нынешнем августе максимальная температура воздуха днем равнялась 37 градусам, на юге области столбик термометра подни-мался и до +40+41 градуса. Единственное, что несвой-ственно нынешней погоде в августе, что она сохраняется такое продолжительное вре-мя, - говорит заместитель ди-ректора КФ РГП «Казгидро-мет» Лариса Кузьмина. - В ближайшие дни жара пойдет на спад - до 20-25 градусов. Как ни крути, осень вступает в свои права.

Мадина РАМАЗАНОВАФото Олега ЯБЛОЧКИНА

КОСТАНАЙНАШ 3Вторник, 26 августа 2014 г.

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

КУЛЬТУРА

Поэзия под звуки гитарыТретий фестиваль бардовской песни «Қостанайлық аккорд» пройдет 29 августа.

В этом году барды со всей области и приграничных ре-гионов соберутся в гостином дворе «Золотой Фазан». Тра-диционно на мероприятие приглашены гости из России.

На этот раз в Костанай при-едут барды Роман Ланкин и Александр Мирзаян.

- Отрадно то, что фести-валь пройдет в День Консти-туции, - поясняют в Центре молодежных инициатив. – Ведь благодаря свободе, демократии и спокойствию в нашей стране, гарантом ко-торых является Конституция, мы живем в стабильном го-

сударстве, можем общаться друг с другом, встречаться на культурных мероприятиях.

«Авторская песня», «Ис-полнение песен под гитару», «Дуэты и ансамбли» - в таких номинациях можно показать свое музыкальное мастер-ство. В этом году учрежде-на номинация, посвященная 60-летию Целины.

Желающие принять уча-

стие в фестивале или просто послушать душевную музы-ку встречаются 29 августа в 9 часов утра у Городской школы детского творчества. Для любителей бардовской песни из г. Рудного – сбор у спорткомплекса «Горняк» в 8.30. Как говорят организа-торы, желательно при себе иметь гитары и палатки.

Надежда ЧИСТЯКОВА

К ДАТЕ

«Колыбельная» для горняковНа Дне города в Рудном выступила популярная российская певица Полина Гагарина.

В город горняков певица приехала простывшей, но болезнь в целом не отрази-лась на выступлении звезды. Рудничане приветствовали Гагарину бурными аплодис-ментами и подпевали всем ее хитам. Перед выходом на сцену певица встретилась с журналистами и ответила на их вопросы.

- Я бывала в Алматы, Аста-не, Актау и вот теперь добра-лась до Рудного, - улыбаясь сообщила 27-летняя артист-ка. - В Казахстане всегда принимают очень тепло. Не-давно я выступала в вашей столице, и весь зал вместе со мной пел песни. Что ка-сается моего имиджа, то я не придерживаюсь какого-то определенного стиля: крашусь и одеваюсь по на-строению. Сменить образ и перекраситься в блондинку мне предложил стилист

Александр Шевчук. Особенной песней из сво-

его репертуара Полина Га-гарина считает «Колыбель-ную».

- Это моя визитная карточ-ка! - говорит она. - Песня на-писана мной в 2005 году, я ее считаю своим талисманом. «Колыбельная» родилась внезапно - приснилась во сне. Это было какое-то оза-рение, я проснулась ночью и начала писать слова, музыку. Теперь всегда начинаю кон-церт именно со своей автор-ской песни, а если зрители просят, то исполняю ее еще раз. Сейчас, к сожалению, пока ничего не сочиняю, у меня плотный гастрольный график, да и особого вдохно-вения нет.

Как сообщила Полина Гагарина, уже этой осенью поклонники ее творчества увидят любимую звезду в составе жюри нового шоу Константина Меладзе.

Зульфия НАБИЕВАФото

Никоса МАРМАЛИДИ

ОФИЦИАЛЬНО

Средства - в эффективные инновацииНе все инвестиционные проекты Костаная вышли на полную производственную мощность.

Есть и те, которые не мо-гут начать работу из-за недо-статка средств и отсутствия залогового имущества. Как сообщил на городском ап-паратном совещании руко-водитель отдела предприни-мательства Костаная Ренат Базарбаев, Карта индустри-ализации города включает в себя 25 инвестпроектов. Об-щий объем инвестиций - 63,4 млрд тенге. 24 проекта уже введены в эксплуатацию, благодаря чему создано более 1900 рабочих мест.

Один проект - «Создание производства автомобилей марки Ssang Yong методом СКD (мелкоузловой) сбор-ки» ТОО «СарыаркаАвто-Пром» - не вышел на плано-вую мощность из-за нехватки оборотных средств. По этой же причине приостановлена

реализация другого «Органи-зация производства мелко-сортного проката различного профиля мощностью 15 тыс. тонн готовой продукции в год» (ТОО «Трансфера-СП»). У предприятия нет залогово-го имущества, поэтому займ в банке не дают. Есть вероят-ность, что этот проект будет исключен из Карты индустри-ализации.

- Хорошо думайте, какие проекты ставить вне Карты индустриализации, какие на это нужны инвестиции и что еще в нее можно включить, - поручил аким Костаная Ах-медбек Ахметжанов своим подчиненным. - Я лично ходатайствовал об исключе-нии ТОО «Трансфера-СП» из Карты индустриализации. Для того чтобы на это пред-приятие провести электро-энергию, нужно минимум 80 миллионов. В нем нет привлекательности. Надо ис-ключать такие проекты и не мешать предпринимателям развиваться самостоятельно.

Что касается реализации

программы «Дорожная карта бизнеса», то по состоянию на 1 августа 2014 года в Костанае действуют 20 467 активных субъектов малого предпри-нимательства. По програм-ме «ДКБ-2020» одобрено 38 проектов на общую сумму кредитов 2,7 млрд тенге. В числе них - «Приобретение медицинского оборудования - томографа» (ТОО «Аксим плюс»), «Приобретение обо-рудования в целях производ-ства хлебобулочных изделий» (ИП Мамедов), строитель-ство автомобильного центра с размещением станции техни-ческого обслуживания (ТОО «Hyundai Auto Kostanai»). Также в рамках госпрограм-мы направляются средства на развитие производствен-ной инфраструктуры, за 2011-2013 годы произведена реконструкция улиц Узкоко-лейной, Складской, Бороди-на, Дружбы, Авиационной, ре-конструкция дороги-подъезда к дизельному заводу.

Марина КОСТРОВАФото из архива «НК»

ИЗ ЗАЛА СУДА

Точку в деле ставить рано

Вынесен приговор по делу о похищении и убийству руднен-ского предпринимателя. Заказчики и исполнители до сих пор находятся в розыске. 52-летний Евгений Антоненко был похи-щен 3 декабря прошлого года. Спустя неделю его тело нашли в нескольких километрах от Рудного в лесопосадке.

«НК» тщательно следил за ходом всего процесса. Напомним, что в прениях гособвинитель запрашивал для контролера служ-бы охраны АО «ССГПО» Сергея Панфилова 5 лет в колонии общего режима. Суд снизил этот срок до 1 года в колонии-по-селении и назначил штраф в размере 300 МРП за незаконное хранение боеприпасов (патронов) и умышленное незаконное пересечение государственной границы РК. При этом Панфи-лов был оправдан по обвинению в организации нападения и избиения близкого друга Евгения Антоненко, предпринимателя Сергея Недосекова и повреждению его машины «БМВ Х6». Также суд посчитал его невиновным по ст. 363 «Укрывательство преступления».

«Скостил» суд срок и водителю ТОО Андрея Ковешникова Владимиру Мацегора - с 11 до 4 лет в колонии общего режима, оправдав по двум статьям УК - за участие в ОПГ и недонесении о преступлении. Суд признал его виновным лишь в укрыватель-стве преступления и покушении на похищение человека.

Самый большой срок лишения свободы - 12 лет в колонии строгого режима - получил охранник турбазы Ковешникова Сергей Яремко. Ему вменялось похищение человека, соучастие в убийстве, участие в ОПГ и незаконное хранение и ношение оружия. Также он обязан выплатить вдове Антоненко около 2,5 млн тенге в качестве компенсации морального и материального ущерба. Жена Яремко расплакалась, услышав суровый вердикт суда.

А вот Евгений Молодцов, который помог Яремко перевезти и спрятать тело Антоненко, получил 1 год ограничения свободы.

Потерпевшие - вдова Ирина Антоненко и предприниматель Сергей Недосеков - на оглашении приговора не присутствовали.

Главные фигуранты по делу, Андрей Ковешников и Александр Демьянов, находятся в межгосударственном розыске, скрыв-шись на территории России. В деле замешаны и лица кавказской национальности, которых разыскивают сотрудники полиции.

Будут ли стороны обжаловать данный приговор, не вступив-ший еще в законную силу, станет известно в ближайшее время.

Мадина РАМАЗАНОВАФото Олега ЯБЛОЧКИНА

Сергей Яремко с супругой

КОСТАНАЙНАШ4Вторник, 26 августа 2014 г.

Чиновники и педагоги подвели итоги своей работы за год.

В Костанае прошло тра-диционное августовское совещание. В главной для всех работников сферы об-разования встрече приня-ли участие аким Костаная Ахмедбек Ахметжанов, руководители областного управления образования Алия Турткараева и город-ского отдела образования Василий Цымбалюк.

МИЛЛИОНЫ – ДЛЯ ЛУЧШИХ

Как отметил Василий Цымбалюк, 75% педагогов Костаная имеют высшее об-разование, каждый третий - высшую и первую квали-фикационные категории. За прошедший год более 40 педагогов дошкольных организаций стали победи-телями и призерами кон-курсов профмастерства. А за три последних года доля педагогов, прошедших кур-совую подготовку, состави-ла более 70%. Каждый чет-вертый прошел обучение по технологии Воскобовича, ориентированной на раннее развитие детей, и системе саморазвития Монтессори.

Важно и то, что власти не забывают о проблемах и заслугах педагогов - за 3 года 34 работника образо-вания получили квартиры, 7 млн тенге было выделе-но на премии для поощре-ния творческих успехов. Городской профсоюзной организацией образования выделено 4,5 млн тенге на оздоровительные путевки педагогам и их детям, еще 2 млн тенге - на оказание благотворительной помощи учителям.

ОЧЕРЕДЬ МЕНЬШЕ, САДОВ - БОЛЬШЕ

По словам Ахмедбека Ахметжанова, в Костанае функционирует 23 госу-дарственных и 20 частных яслей-садов. За пять лет появилось 18 новых до-школьных учреждений. Госпрограммой «Балапан» охвачены 16700 детей. Но немалая очередь в сад остается - это порядка 4000

детей. Частично проблема будет решена. В ближай-шей перспективе построят два новых ясли-сада по 280 мест каждый.

Василий Цымбалюк доба-вил, что с 2010 года финан-сирование программы «Ба-лапан» составило 538 млн тенге. До конца 2014 года создадут еще 985 мест, что позволит частично решить проблему дефицита мест. Кроме того, в Костанае су-ществует практика откры-тия детских садов на базе школ. В новом учебном году будет действовать 7 подобных дошкольных ор-ганизаций.

РЕМОНТЫ НА КОНТРОЛЕ

На данный момент за-канчиваются ремонтные работы в Городской школе детского творчества и гим-назии №3. Общий объем вливаний в текущем году - 364 миллиона, за два года - 622 миллиона тенге. Се-годня в ремонте нуждается еще 12 школ.

- Я уже посетил некото-рые из этих учреждений, в них изношены кровли, си-стемы отопления, канали-зации и водоснабжения. Я взял эти проблемы на кон-троль и буду их решать, - по-обещал глава города.

За прошедший год 21 организация образования города оснащена молние-защитными устройствами. На 100 миллионов тенге за-куплено оборудование для предметных кабинетов, спортивный инвентарь и компьютерная техника.

ПО ЕНТ – В ЛИДЕРАХПо данным отдела об-

разования, в 2014 году в Едином национальном те-стировании приняли уча-стие 509 костанайских вы-пускников. Средний балл по итогам ЕНТ по городу составил 92,2%, а качество знаний - 63,85%. 14 выпуск-ников из 21 стали обладате-лями знака «Алтын белгi». В рейтинге городов и рай-онов области Костанай по итогам тестирования в те-чение трех последних лет удерживает лидирующую позицию.

По результатам внешней оценки каждая вторая шко-ла города вошла в состав «25 лучших школ области по итогам ЕНТ» по сред-нему баллу: гимназия им. М.Горького, ФМЛ, гимна-зия им. С.Мауленова, шко-ла-лицей №1 и впервые за несколько последних лет - школа-лицей №2, школы-гимназии №3 и №18, сред-ние школы №№ 9, 23.

Из 25 лучших выпускни-ков школ области по ито-гам ЕНТ, 13 человек - это выпускники Костаная. Но при этом пороговый балл для поступления в вузы не набрали 5% выпускников. Правда, в прошлом году этот показатель был на 4% выше.

ЗАГОВОРИМ НА ТРЕХ ЯЗЫКАХ

В областном центре ди-намично развивается сеть организаций образования с государственным языком обучения. Сегодня доля де-тей, обучающихся на казах-ском языке в дошкольных организациях, составляет более 40%. Из них 50 детей некоренной национально-сти.

Каждый второй дошколь-ник изучает английский язык. С 1 сентября плани-руется дополнительно от-крыть группы по изучению английского языка на бюд-жетной основе еще в пяти садах. Поэтапно к 2015 году английский язык будет изу-чаться во всех дошкольных организациях города.

ШКОЛЬНЫЕ

ЭКСПЕРИМЕНТЫНа территории областно-

го центра действует сразу несколько эксперимен-тальных площадок. В 2013-2014 учебном году в ряде школ города в рамках экс-перимента «Устремление» запущена новая педагоги-ческая технология. Она на-правлена на эффективное развитие речевых навыков у младших школьников и позволяет уже на уровне начального образования сформировать азы функ-циональной грамотности. Результаты проведенного в конце года исследования

превзошли ожидания пе-дагогов: если по нормам первоклассник должен чи-тать 35-40 слов в минуту, то скорость чтения детей экс-периментальных классов составила более 120 слов (уровень 4 класса), при-чем качество осмысления текста - 100%. С 1 сентября к эксперименту подключат и учащихся вторых классов.

Педагоги-эксперимента-торы работают и над созда-нием авторских пособий. Программа развивающего чтения школы-гимназии №5а получила высокую

оценку на областном уров-не. Это пособие планируют применять в СШ №10, в ко-торой уже с 1 сентября 2015 года начнется апробация учебных программ 12-лет-него образования.

ДАРИ ДОБРО ДЕТЯМВ Костанае более трехсот

семей-опекунов получают пособие на содержание по-допечных. Сумма выпла-ченных пособий за первую половину текущего года со-ставила 29,5 млн тенге. Бла-годаря работе сотрудников органов опеки и попечи-

тельства и отдела образо-вания, 100% нуждающихся детей-сирот и детей, остав-шихся без попечения роди-телей, поставлены в оче-редь на получение жилья из государственного жи-лищного фонда. 1 августа стартовала акция «Дорога в школу» под девизом «Дари добро детям!». В 2013 году в рамках акции 1200 несо-вершеннолетних получили адресную помощь на сумму свыше 13 млн тенге.

Марина КОСТРОВАФото

Ивана МАРМАЛИДИ

ЧЕТЫРЕ ЧЕТВЕРТИ

Образование: планы и перспективы

В БЛАГОДАРНОСТЬ ЗА ТРУД В завершение Ахмедбек Ахметжанов и Алия Турткара-

ева вручили грамоты и денежные премии лучшим педа-гогам города Костаная.

Ими стали: Зауреш Даумова, Алина Алимбаева, Ка-зина Майканова, Асем Исина, Кристина Левина, Айгуль Абишева, Жулдыз Досова, Ирина Сердобин-цева, Юлия Минеева, Анатолий Ефанов, Ильяс Ель-жасов, Салтанат Нурсеитова, Наталья Матвиенко, Кульбарам Уразбекова, Бизада Мукашева, Жанат Кужубаев, Даулет Умбетов и Галина Петрова.

Приветственные адреса и сертификаты получили сразу несколько организаций города. 300 тысяч тенге на укре-пление материально-технической базы получил коллектив школы-лицея №1, ставший лучшим по итогам ЕНТ 2014 года. По 400 тысяч на эти же цели вручили педагогиче-ским коллективам школы-гимназии №18 и физико-мате-матического лицея. Школа-гимназия №24 и ясли-сад №61 получили по 200 тысяч тенге. За лучшую организацию лет-него отдыха детей коллектив Городской школы детского творчества аким города наградил ключами от автомобиля.

»

»

Бүгінгі нөмірде:* Әнұранды жатқа білейік

* Жаңа оқу жылына дайынбыз

* Елдіктің арқауы-Ата Заң

* Ән әлеміндегі айтулы тұлғаСейсенбі, 26 тамыз 2014 жыл

Қостанай - ақпарат

Қостанай қаласында «Мектепке жол» акциясын ұйымдастыру дәстүрге айнал-ды. Осынау акция үстіміздегі жылғы 1 тамыздан 30 қыркүй-екке дейін жалғасады.

Бұл маңызды акция күн көрісі төмен отбасыларының балалары және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған бүл-діршіндерге арналған. Алғаш рет аталмыш қайырымдылық шарасы 1998 жылы Қоста-найда басталған еді.

Қазір бұл акция респуб-лика көлемінде жүзеге асы-

рылып жатыр. Кәсіпкерлер мен мүмкіндігі бар азаматтар қамқорлыққа мұқтаж ұл мен қыздарға өздерінің көмек-терін көрсетіп, қалың жұртшы-лықтың алғысына бөленуде.

Біздің Қостанай шаһарын-да да аталған акция жерле-стеріміздің тарапынан үнемі қолдау тауып келеді. Мәселен, былтырғы жылы кәмелеттік жасқа толмаған 1210 оқушыға 13,3 млн теңгеге киім-кешек және басқа да оқу құралдары алып берілді.

Ал үстіміздегі жылғы оқу

жылының қарсаңында білік-ті маман Сәуле Атантайқызы Кәтпенова басқаратын Қоста-най медициналық колледжінің ұжымы баршаға өнеге болар-лық іс тындырды.

Олар №14 орта мектептің оқушысы Алена Гришкоға киім-кешек, оқу кезінде пайда-ланатын құрал-жабдықтарды сыйға тартты. Сол кездегі қыз баланың жүзіндегі қуанышты тілмен айтып жеткізу қиын.

Аленаның ата-анасы көлік апатынан қайтыс болып-ты. Қазір нағашы апасының

қамқорлығында. Жүрегі жо-март, аяулы жан Сәуле Атан-тайқызы мен оның әріптестері көмекке мұқтаж жасөспірімге қамқорлық жасауды ұйғарып, оның үйінде болды.

Бұл жоғарыда аталған ак-цияға медицина колледжінің ұжымы алғаш рет қолдау көрсетіп отырған жоқ. Бұдан бұрын да 2-ші Қостанайдағы бір мектеп оқушысына көмек берген болатын.

Аленаның нағашысы әп-кесі Татьяна Владимировна өздеріне көмек қолын созған

Сәуле Кәтпенова мен ондағы қайырымды жандарға шын жүректен шыққан шынайы алғысын білдірді.

- Жалпы, осы акцияның көмегін көптеген отбасылар көріп келеді. Осынау жетім ба-лалардың тағдырына тікелей игі ықпал ететін ортақ шара-дан кез-келген саналы азамат тыс қалмайды деп ойлаймын. Өйткені, бүгінгі балалар ер-теңге еліміздің тірегі емес пе?, - дейді колледж басшысы.

Әйгерім РАШИТҚЫЗЫ

ҚАЙЫРЫМДЫЛЫҚ

Оқушының жүзіндегі қуаныш

Медицина колледжінің ұжымы 12 жасар Алена Гришкоға қамқорлық көрсетті

Облыстық ақындар айтысы

Жуырда облыстық Марал ишан мешіті, Қазақстан қажы-лар қауымдастығының өңір-дегі филиалы және «Зекет» қорының осындағы өкілдігінің тікелей ұйымдастыруымен кей-інгі жастарға танымдық-тағы-лымдық жағы мол үлкен мәде-ни шара болып өтті.

Бұл Ілияс Омаров атындағы облыстық қазақ драма театры-ның концерт залында өткен марқұм, белгілі журналист Еренғайып қожа Әбдіхалықұлы атындағы облыстық ақындар айтысы мен мүшәйра еді.

Аталған шараның өтуіне «Нұр-Қазақстан» қажылық компаниясының президенті Амангелді Еренғайыпұлы тіке-лей демеушілік етті.

„Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар„ демекші, айтыс бары-сында бірінші орынды Батыр-лан Сағынтай, екінші орынды Мамай Ізтілеу, үшінші орынды Бағила Балмышевалар иеленді.

Ал жыр мүшәйрасында бірінші, екінші және үшінші орындарды Әскерхан Ақтай, Асылан Қанғожин және Байба-тыр Ахметбектер жеңіп алды. Сондай-ақ Абай Қажи, Нұрбо-лат Мешітбаев және Абылай Маудановтар да өздерінің ты-нымсыз ізденісте екендіктерін танытты.

Байқаудың соңында өнер ордасының киелі сахнасына Қазақстан Жазушылар Одағы-ның мүшесі, әділқазылар алқасының төрағасы Ақылбек Шаяхмет, Қазақстанның халық ақыны Әсия Беркеновалар көтеріліп, жеңімпаздар мен та-ланттарымен дараланған жүй-ріктерге ақшалай сыйлықтар мен дипломдарды табыс етті.

Семинар болып өтті

Елбасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы Қазақстан Республикасының Кодексіне қол қоюына байла-нысты Қостанай облыстық со-тының Оқу орталығы жуырда облыс судьяларының қаты-суымен «ҚР ӘҚБтК-заңының жаңа нормаларын зерделеу» тақырыбы бойынша семинар сабағын өткізді.

Күні бұрын облыстық сот-тың Оқу орталығының тапсыр-масы бойынша облыс судья-ларымен қолданыстағы заң нормасы мен 2015 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа енетін заңы бар салыстыру кестелері құрастырылған болатын. Сол салыстыру кестелері негізінде судьялар әкімшілік кодексінің жаңа нормаларын зерделеді.

Сейсенбі, 26 тамыз 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ6 КҮМІС ҚОҢЫРАУ

Қазіргі таңда кадрлармен жұмы-сты жүйелі өзгерту, тиімді кадр саяса-тын енгізу арқылы құқық қорғау ор-гандарының қызметін сапалы түрде жақсарту қажет.

Осыған байланысты Қазақстан Республикасының Бас прокуроры Асхат Дауылбаев прокуратура орган-дарындағы кадрлық саясаттың басты бағыттары деп мыналарды белгілей-ді: прокуратура органдарын одан әрі жаңарту бойынша жүйелі жұмыстар жүргізу, кадрлық әлеуетті қалыптасты-ру мен нығайту, өздерінің моральдық және іскерлік қасиеттері бойынша заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайту жұмыстарын табысты орын-дауға қабілеті бар білікті мамандарды прокуратура органдарына қызметке қабылдау.

Кез келген мемлекеттің ішкі

тұрақтылығының сақталуы мен әл-а-уқатының басты факторларының бірі-құқық қорғау жүйесінің жолға қойылған жұмысы, қазіргі заманғы болмысқа барабар болуы және кадр әлеуетімен өлшенетін функционал-дық орнықтылығы болып табылады.

Астана қаласында 2013 жылы Қазақстан Республикасы «Құқық қорғау органдарының кадр саяса-ты тұжырымдамасы» және «Құқық қорғау жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2014-2020 жылдарға арналған мем-лекеттік бағдарламасы» қабылдан-ды. Бір тоқтала кететін жай, айтылған Бағдарламаның әзірленуіне жауапты мемлекеттік орган-Қазақстан Респуб-ликасының Бас прокуратурасы.

Өзінің құқық қорғау органдарын кеңестік дәстүр мен мұра негізінде қалыптастырған Қазақстанға бүгінгі

таңда құқық қорғау саласын, ең алды-мен, оның кадрлық құрамын жүйелі түрде реформалау міндеті өткір қой-ылып отыр. Бұл ретте кадр саясатын мазмұнды трансмиссиялаудың негізгі шарты болып тек жинақталған тәжіри-бе сабақтастығы ғана емес, сонымен бірге инновациялық кадр техноло-гияларының негізіндегі ұтқырлық және жеделдік қағидаты болып қала бермек.

Ұсынылып отырған Қазақстан Республикасы құқық қорғау органда-рының кадр саясатының тұжырымда-масы мен Құқық қорғау жүйесін одан әрі жаңғыртудың 2014-2020 жыл-дарға арналған мемлекеттік бағдар-ламасы дәл осындай жалпы мақсатты көздейді. Бұл құжаттар осы бағыттағы

басым міндеттерді айқындап қана қоймай, сонымен қатар азаматтар-дың құқықтары мен бостандықта-рын, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті уақытылы және қажетті деңгейде қам-тамасыз етуге қабілетті кәсіби кадр әлеуетін қалыптастырудың қазіргі заманғы тәсілдерін егжей-тегжейлі ашып көрсетуге арналған.

Бұл құжаттар Қазақстан Респуб-ликасы құқық қорғау органдарының кадр саясатын одан әрі жетілдіруге және жаңғыртуға үлкен үлес қосуға негіз болады деген сенімдеміз.

Рысқаным АЙТҚАЛИҚЫЗЫ,Қостанай облысы прокурорының

аға көмекшісі, кадр жұмысы тобының же-

текшісі, әділет кеңесшісі

Кейінгі кездері осы сауал менің жанымды жай таптырмай жүр. Қоғамда кеңінен етек алып кеткен, жеті басты айдаһар іспет-ті осы қылмыс атаулының түп тамыры қайда жатыр? Адамдар-дың бойындағы мейірімділік, жа-нашырлық, бауырмалдық секілді асыл қасиеттердің қайнары қалай суалып қалды? Өмірімізде күн сайын дерлік кездесіп қалатын неше түрлі сұмдықтарды қайткен-де ауыздықтай аламыз? Сұрақ көп, ал жауап жоқ. Неге? Өйткені капиталистік қоғамның төл баласы секілді осынау келеңсіз құбылы-сты терең зертеп, саралап отырған, сөйтіп бұл тығырықтан шығатын жолды көрсететін арнайы зерт-теу орталығы немесе қоғамдық ұйымдар да жоқ. Ал енді бұл қасіреттің алдын алмасақ, қоғам-ның болашағы бұлыңғыр. Өйткені имандылық пен ізгілік жоқ жерде дамыған мемлекет орнатам деу—таза адасушылық.

Менің бұлай деп дабыл қағуыма мына бір үш бірдей қылмыстың орын алуы итермелеп отыр. Былтырғы жылдың аяғы мен биылғы жылдың басында бүкіл облысымызды елең еткізген үш оқиға естен кетер емес.

Біріншісі, жап-жас қазақтың жігіті шешесіндей кісіні пышақтап өлтірді. Мәселе былай болған. Жаңағы жігітіміз жолдастарының туған күнін тойлаймын деп үлкен бір үйді бір тәулікке жалға алады. Түнімен шарап ішіп шайқалтып, арақ ішіп армансыз өткізген думан тарайды да, әлгі жігіт кепілдікке берген құжатын алуға қалады. Үй иесі келген соң «мұндағы ыдыс-а-яқты түгел сындырыпсыңдар, енді соның ақысын төлеу керек» деп құжатын бере қоймайды. Мұндай

«әділетсіздікке» шыдамаған «ба-тырың» сол жерде сөзге келместен шешесіндей әйелді пышақтап өл-тіріп тастайды да, дым болмаған-дай жайына кете береді. Құжатты да іздемейді.

Екінші қылмыскеріміз де өн-дірдей жас жігіт. Жігіт болғанда қандай, анау-мынау емес жедел қимылдау арнайы отрядының (қысқаша айтқанда СОБР) «жүрек жұтқан» сарбазы. Бұл жігітіміз де осал емес екен. Бір операция ба-рысында ешбір себепсіз таксидің шоферін сабап тастайды. Ол по-лицияға арыз жазады. «Мүмкін бұл сарбаздың кінәсі жоқ шығар, тексеріп көрейік» деген мақсат-пен мұны уақытша жұмыстан шеттетеді. Ал бұл сабазыңның қолы босағасын күші бойына симай бара жатты ма кім білсін, бірде «ақаңды» сілтеп алып, бірге таксиге мінген бір жігітті өлімші етіп соққыға жығады. СОБР-дің жұдырығы сойқан ғой, жаңағы жолаушы ауруханада көз жұмады.

Үшінші оқиға кім-кімге де ой саларлық. Бір алыс ауылдағы 14 жасар қыз бала, сол жердегі мек-тепте мұғалім болып істейтін жігіт-тен аяғы ауыр болып қалады. Әу-елде «жәй жігіттік қой» деп басын алып қашқанмен, кейін ымыраға келген болып, әке-шешесінің жа-нына алып алады. Алайда басын-да қиюы қашқан бұл іс қайғылы аяқталады. Алдымен жігіт қызды үйінен қуып шығады. Сосын бір-де мас күйінде жолығып қалып, әй-шайға қарамастан ай-күні жақындап отырған бойжеткенді пышақтап тастайды. Қаныпезер-лігін қайтерсің, пышақты тұп-тура ішіне сілтейді. Кейін дәрігерлер-дің айтуына қарағанда 7 айлық шарана жан тәсілім етерде қо-

рыққаннан аяқ-қолы бүрісіп қа-лыпты. Жас сәбидің қорқыныштан жүрегі жарылып кеткен көрінеді. Бір қызығы, әлгі қызымыз жаңағы қанішер сотталып бара жатқанда, оны аяп еңірегенде етегі толып-ты деседі. Тіпті оны соттамауды өтініпті.

Мінекей, менің қолыма қа-лам алдырған, адамның жағасын ұстатқандай үш оқиға осындай. Үшеуі үш жерде, үш адамның қолынан болған қылмыс екен-дігіне қарамастан, оларды ор-тақтастыратын бір нәрсе бар. Ол-қарапайым адамның ақылы жете бермейтін асқан қатыгездік. Біреуі өзінің анасындай адамды жайратып тастап жүре береді. Екіншісінің қол қышып, күші та-сып бара жатқасын танымайтын біреуді сілейтіп сабап тастайды. Ал үшіншісі болса, өзі 20-дан енді ғана асқан жас жігіт екендігіне қарамастан шарананы жарып өл-тіруге келгенде беті шімірікпейді.

Сонда бұл не? Адам азды ма, қоғам азды ма? Мұндай сорақы қылмыстарға баруға не түрткі болды? Кінәлі кім? Шындығын айтқанда кінәлі мына өзіміз. Рас, күніне неше түрлі сұмдықты көр-сететін теледидар деген пәленің де әсері бар шығар. Алайда біз ба-лаларымызды олардан жасырып тіршілік ете алмаймыз. Прогресті тоқтату қиын. Көшенің де ықпалын жоққа шығаруға болмас. Алайда бұған да әліміз келмейді. Бала өмірбақи әке-шешесінің жанында отыра алмайды ғой. Шынжырлап қойсаң да. Енді не қалды? Тәр-бие қалды. Міне, басты кілтипан осында.

Егер мен «біздің қазақ ба-ласына дұрыс тәрбие бермейді» десем, былайғы жұрт өре түреге-

луі әбден мүмкін. Дегенмен сабыр етелік. Балаларымызды өзіміз тәр-биелеп, өз өнегемізбен үлгі таныт-пасақ, ненің жақсы, ненің жаман екендігін үнемі құлағына құйып отырмасақ, өзінен-өзі қалай адам болады. Бір қызығы, біздің көп-шілігіміз дәл осылай ойлаймыз. Яғни бұлардың барлығы дерлік өскесін бір ғажайыптың әсерінен өзінен өзі тамаша азамат болады. Қиял-ғажайып ертегі. Ғажайыпты-лығы сол, біз осы ертегіге құлай се-неміз. Неге? Бала тәрбиесіне тым немқұрайды қарайтындығымыз-дан. Оны ата-ананың ең қасиетті парызы деп санамағанымыздан, тіпті түптеп келген жалқаулығы-мыздан. «Баланы—жастан» деп өзіміз айтқанмен, мұны өмірде ұстанбаймыз. Мына бөтен халық балаға қатты қарайды. Егер ешбір себепсіз бірдеңені бүлдірсе, жа-засы дайын. Бұрышқа тұрғызып қояды. Тіпті белбеуді де қолға алады. Мүмкін кейде қаттырақ та кетіп қалады. Мүмкін бұл артықтау шығар, мүмкін ол педагогикалық этикаға жатпайтын да шығар. Алайда ол бала күні ертең ненің жаман, ненің жақсы екендігін, нені істеуге болады, ал нені мүлдем істеуге болмайды дегенді түсініп те, түйсініп те өседі. Ал сіз дәл осы-лай істеп жатқан қазақты көрдіңіз бе? Қайда... Қайта баланы жасы-нан есіртіп жібереді. Айтатыны «осы тентектен бірдеңе шығады немесе осы ерке түбі адам бола-ды» деген қисынсыз бірдеңелер. Ау, ағайын, өз дегені болмаса ештеңені тыңдамайтын тентектен немесе еш уақытта бетін қақпаған еркеден нендей парасатты адам шығушы еді. Ары кеткенде өмір-ден таяқ жеп есі кіреді, болмаса «неге менің айтқаным болмайды»

деп кінәсіз біреуге қол жұмсаудан тайынбайды. Оның арғы жағы қылмысқа жақын тұратындығын айтып жатудың өзі артық болар.

Мінекей, ерке мен тентек жайлы түсінігіміз осындай. Ой-бай-ау, баланы айтамыз, аты әйгілі, жасы біразға келіп қалған бір қа-рындасымыз әлі күнге дейін «Мен қазақтың ерке қызымын» деп сах-нада секіріп, осы өлеңді айтудан жалықпай келеді. «Мен қазақтың әйдік әншісімін» немесе «Мен қа-зақтың даңқты қызымен» демейді, жоқ, «Мен ерке қызымын» дейді.

Жә, қазақ мүлдем тәрбиемен айналыспайды деуден аулақпын, Айналысады, әрине. Бірақ онысы қызық болып шығады. Бірдеңені ежіктеп қайта-қайта түсіндіріп жа-туға шыдамы жетпейді де, бірдеңе болса бірден шапалаққа жүгінеді.

Ол бала өсе келе қоянжүрек қорқақ, өз бетінше ештеңе шеше алмайтын жалтақ біреу болып шығады. Екіншісі, жаңағыдай «өзі өсіп, адам болады» деген қағида.

Қазақтың тағы бір қызығы, бала тәрбиесімен өзі емес, өзге біреулер айналысқандығын қа-лайды. Ал оған дайын ақылды да парасатты, көрікті де көркем бала керек. Өзінен-өзі тәрбиеленген, өзінен-өзі дана болған. Әйтпесе, «О, құдайым, сана бер, сана бер-месең бір-бірден ала бер» дегенді кім айтқан?

Артықтау кетсем, ғафу өтінемін. Мүмкін, қадірлі оқыр-ман, сіздерден бір ақыл болар?

Жайберген БОЛАТОВ, Қазақстанның

Құрметті журналисі

ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕ

Қатыгездік қайдан шығады?

Жылдағы дәстүр бойынша биыл да жаңа оқу жылына жақ-сы дайындықпен келдік. Басты мақсат-әр оқушыға білім алу-лары үшін тиісті жағдай жасау, сондай-ақ олардың тәрбиесі мен біліміне жете назар аудару.

2014 жылы мектеп алаңда-ры көгалдандырып, гүлдер егу

жұмыстары да жүргізілді. Бес жүз шақты ағаш отырғызы-лып, бес мыңдай гүлдер егілді. Мектеп жанындағы демалыс орындарына орындықтар қой-ылды. Мектеп оқушыларын оқу-лықтар, компьютер және ыстық тамақпен қамтамасыз етуге де көңіл бөлінді.

Білім ордаларын білікті ма-мандармен қамтамасыз ету де бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Қазір қаланың білім саласында 1675 мұғалім еңбек етуде. Оның ішінде 56,3 пайызы жоғары са-натты мамандар. 2012 жылдан бастап Қостанай қаласының мұғалімдері біліктіліктерін

арттыру мақсатында «Назарба-ев зияткерлік мектебінде» үш деңгейлі курстан өтті. Ол Кем-бридждік бағдарлама бойынша жүзеге асады. 126 мұғалім сер-тификат алып, қазіргі уақытта тағы 95 маман оқытылуда.

Биыл тамыз айынан бастап, «Мектепке жол» акциясы өз

жұмысын бастады. Ол қыркүйек айының соңына дейін жалғас-пақ. Акция көмекке мұқтаж отбасылардың балаларына қамқорлық жасау мақсатында өткізіледі. Былтырғы жылы ак-цияның ықпалымен кәмелеттік жасқа толмаған 1210 оқушыға 13,3 млн тенге көлемінде мате-

риалды көмек көрсетілді. Осы жылы қала бойынша қамқор-лыққа зәру балаларға шаһар-дағы кәсіпкерлер мен түрлі мекеме қызметкерлері ат са-лысады деген үміттеміз.

Василий ЦЫМБАЛЮК, Қостанай қаласы әкімдігі білім бөлімінің басшысы

Бетті дайындаған Әйгерім ЕСМАҒАНБЕТОВА

Мемлекеттік рәміздердің ішінде – Әнұран-ның жөні бөлек. Оны тыңдаған жанның рухы көтеріледі, кеудесін еліне, халқына деген мақта-ныш сезімі кернейді. Оны әрбір азамат білуі тиіс.

2006 жылы жаңа мемлекеттік әнұранымыз қабылданғаны белгілі. Содан ол әрдайым үлкен салтанаттарда орындалып келеді. Кейбір мек-тептерде сабақ әнұранды шырқаудан басталады.

Жалпы мемлекеттік рәміздерге құрмет-елге құрмет болып табылады. Сондықтан республика-мыздың барша жастары оны білім ордаларының қабырғасында жүрген шақтан жатқа айтса нұр үстіне нұр.

Өздеріңіз де білесіздер, шетелдік футболшы-лар әлемдік додаларда әнұранды орындайды. Еліміздің спортшылары да оны жетік біліп, дағдыға айналдырса екен.

Серікбай ОСПАНОВ, Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі

Кадрлар біліктілігіӘнұранды жатқа білейік

Жаңа оқу жылына дайынбыз

Сейсенбі, 26 тамыз 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 7ЗАМАНДАС КЕЛБЕТІ

ЕСТАЙДЫҢ ЖАЛҒЫЗ ҰЛЫӨзім бірқалыпты мінезді

адамдарды ұнатамын. Өйткені кейбіреулер бетіңе жылты-рап қарағанмен, өзге ортада басқаша сайрайды. Ал бүгін-гі әңгімемізге арқау болып отырған Ибраш Естайұлы нағыз қазақы, кісілігі мол, бірсөзді, мәрт мінезді азамат десем ар-тық айтпаған болармын.

Бір адам туралы нақты тұжырымға келмес бұрын оны зерттеп, азаматтық қырларына әбден қанығу керек. Өз басым, Ыбекеңді талай ортада таны-дым. Оның қайырымдылық қа-сиеттерін көзбен көрдім. Қы-сылған кезде демеуін көрген кісілердің оған тілекші болып жүргендерін де жақсы білемін.

Бәрі де әу бастағы шаңы-рақтағы тәрбиеге байланысты деседі. Бұл орайда оның ар-дақты әкесі Естай мен анасы Бибіжамалдан кішкентайынан өнеге алып, олардың жалғыз баласы болса да өз қатарынан қалмай, замандастарының ал-дында жүрді.

Жалпы, Ыбекең 1947 жылы 30 наурызда дүниеге келді. Жастайынан ата-анасының ғұмырлары бейнетпен өткен-дігін санасына түйіп өскен аза-мат бертін келе әке-шешесінің мәртебесін өсірерліктей, елі мен халқына пайдасын тигізерліктей мамандық таңдауға бел буды.

Оның жастық шағы қазіргі көпке белгілі Қамысты ауданын-да өтті. Ол үш облыстың шека-расында орналасқан. Өзі 1963 жылы сегіз жылдық мектепті аяқтаған соң, облыс орталығын-дағы автокөлік техникумына оқуға талпынғанымен, кешігіп келгендіктен оған қабылдан-бады. Бірақ еш өкінбеді. Қайта туған жерге оралып, маңдай терін сыпыра жұмыс істеуге біржола бекінді.

Ауылдық жерде мамандар қашанда жетіспейді. Сондықтан елді мекендегі машина-трактор шеберханасында жұмыс істеу-ге тура келді. Онда токарьлық мамандықты игерді. Сол кезде ол қандай кәсіпті игерсең де, соның шеберлігіне жетіп, ха-лықтың кәдесіне жарап жат-саң, абыройға бөленетіндігіңді түсінді.

Сол себептен де ол әрқашан жастарға: «Қарақтарым, кәсіптің үлкен-кішісі жоқ. Әңгіме соны жете меңгере білуде. Бұған өз басымның тіршілікте көзім әб-ден жетті» деп айтып отырады.

Өткен жылы Л.Толстой атындағы облыстық ғылы-ми-әмбебап кітапханасында есімдері көпке белгілі, адал еңбегімен барша қауымның ыстық ықыласына бөленген өз мамандығының нағыз шебер-лері бас қосты. Сонда Ибраш Естайұлы өзіне сөз берілгенде аса бір тебіреніспен сөйлеп, жиынға қатысқан жастарға ғұмыр бойы тағылым боларлық әңгімелер айтты.

Ол өмірде көздегеніне жету үшін тек алға қарай құлшынды.

Соның нәтижесінде, алдымен, Қостанай ауылшаруашылық техникумының ветеринарлық бөлімін аяқтады. Кейін бірқатар жауапты қызметтерді атқарып, еліне есімі танылған кезде мы-нау көрші жатқан Челябі облы-сы Троицк қаласындағы барша Кеңес Одағына танымал ветери-нарлық институтты ойдағыдай бітірді. Қазір бұл білім ордасы Ветеринарлық медициналық академия деп аталады.

БЕСТАУ ДЕСЕ ЕЛЕҢДЕП ОТЫРАДЫ

Осы арада оқырман қа-уымға ерекше айтарымыз, Ибраш Естайұлы үшін жоға-рыда аталған Бестау кеңшары-ның орны бөлек. Өйткені оның бүкіл саналы өмірінің көптеген жылдары осы қазағымыздың барлық салт-дәстүрлері берік сақталған елді мекенде өтті.

Ұзақ жылдар бойы осы жер-дегі шаруашылыққа басшылық етіп, өзінен кейінгі інілеріне тәлімгерлік етті. Артында өшпе-стей із қалдырды. Ол, алдымен, сонда бір бөлімшенің мал дәрігері болып еңбек жолын бастады.

Мұнда әбден ысылған жас маман сол кездегі басшы-лардың назарына ерте ілікті. Сондықтан бұған үлкен сенім артылып, көп өтпей бөлімше басқарушысы секілді кез кел-ген азаматқа бұйыра бермейтін жауапкершілік жүгі мол жұмыс жүктелді.

Бөлімше басқарушы-сы екенмін деп тек кеңседе отырған жоқ. Халыққа өте жақын болды. Солардың жайын ойлап, қызметіне барын салды. Міне, осындай басшы кімге болсын жақсы әсер қалдыра-тындығы белгілі. Мұның бақы-тына орай аталған кезеңдерде «Бестау» кеңшарының басшы-лығына бұл күндері арамызда жүрген ардагер ағамыз Жағып-пар Ақбасов тағайындалған еді.

Осы Жәкең тұралап қалған ұжымды аяққа нық тұрғызды. Маңына қолынан іс келетін, туған жеріне шын мәнінде жаны ашитын жігіттерді жинады. Ибрашты бірде өзіне шақырып алып, оған: «Айналайын, сенің қолыңнан іс келетіңдігіне көзім жетті. Мына ауылды көтеріп, ха-лыққа жағдай жасауымыз ке-рек. Саған үлкен сенім артқалы отырмын. Өзіңді менің өндіріс жөніндегі орынбасарым етіп бекітпекпін», - деді.

Әрине, бұл мұндай ұсыныс-ты күтпеген еді. Бірақ іштей қу-анғаны да рас. Содан уақытты созбай Жағыппар ағасының өзіне артқан сенімін ақтауға барын салды. Жыл - он екі ай ке-летін барлық науқанды жұмыс-тардың басы-қасында жүрді. Халықтың арасында бұрыннан да сыйлы азамат ендігі жерде «Естайдың іскер ұлы» атанды.

Осылай сол шаруашылықты өркендетіп, экономикасын көте-руге айтарлықтай еңбек сіңір-ді. Мұнда мал да өсірілді, егін

шаруашылығына да жете көңіл бөлінді. Шабындыққа да назар аударылды.

Жалпы, малды өсіру үшін оған ең алдымен жем-шөп керек. Мұны ол ветеринар-лық дәрігер ретінде де жақсы біледі. Бірақ әлгі ауылдың жері құмайт болып келетін. Бұлайша айтқанда, аса құнарлы деп айта алмаймыз. Соған қара-мастан білікті маман барлық мүмкіндіктерді тиімді пайда-ланды. Кейін тәлімгері әрі ұста-зы Жағыппар Ақбасов қызмет бабымен көтеріліп, Қамысты аудандық атқару комитетінің төрағасы болып сайланған кез-де бұған шаруашылықтың тізгіні тапсырылды.

БАСШЫМЫН ДЕП ӨЗГЕЛЕРДЕН ДАРАЛАНБАДЫТабиғатынан ақкөңіл, жүзі

жайдары, әрдайым жерлестері-мен жылы жүздесіп, олардың қуанышы мен мұңын өзіндікін-дей көретін Ибраш аға енді сол елді мекенді көркейтуді мықтап қолға алды. Мал шаруашылығын былай қойғанда, егін өсіретін алқаптың көлемін 65 мың гек-тарға жеткізді. Бір жылы көптен күткен мол астық алды.

Қанша дегенмен де ауыл шаруашылығы табиғатқа тәуел-ді. Агротехникалық талаптарды толық сақтап, оны басшылыққа алғанмен, жауын-шашын диқан-дар қауымы үшін ерекше орын алады. Сондықтан бұлар оған түсіністікпен қарап, әйтеуір, уақыттан ұтылмауға тырысты.

Кадрлар мен жастарды тұрақтандыру бұл үшін өте маңызды мәселелердің қатары-на жататын. Ауылда үш қабат-ты заманауи мектеп салынды. Мәдениет үйі де жастардың еншісінде болды.

Тоқсан пайыздан астам жергілікті халықтың басым көп-шілігін өзіміздің қаракөздеріміз құрайтын. Сондықтан қазақ сы-ныптарын орыстандыруға жол бермеді. Ұстаздармен ақылда-сып, олардың жалақысын сонау бір нарық қос өкпеден қысқан кезде кеңшардың есебінен төлеп отырды.

Бұны қалай сен азаматтық деп айтпассың. Ибраш ағаның нағыз қайраткерлігі, ұлтжанды-лығы, іскерлігі, ауылдастарына шын мәнінде жаны ашитын-дығы осы қиын кезде көрінді. Сол үшін де мұның білім сала-сына сіңірген еңбегі де өзінің лайықты бағасын алды. Ол уақыт өте келе Қазақстан Республика-сының білім саласының үздігі төсбелгісін кеудесіне тақты.

Оқушылардың күніне екі мезгіл тамағын да ойластырды. Кеңшардың демеушілік етуі-мен азық-түлік және басқа да шешімін күткен мәселелер дер кезінде шешімін тапты. Осын-дай өмірлік маңызы бар мәселе-лер күні бұрын ойластырылып отырғандықтан, ауылдастары еш жаққа қоныс аудармады. Қайта басқа жақтан көшіп ке-лушілердің қатары көбейді.

Басқа да ауылдастарының қордаланған әлеуметтік жайла-ры да үнемі мұның назарында болды. Оларды жем-шөппен қамтамасыз етіп, кешегі қан-ды майданда қазіргі жарқын өміріміз үшін аянбай от кешкен аға ұрпақ өкілдеріне де қолдан келген көмегін жасады. Солар-дың ақ батасының арқасында мұның мәртебесі өсіп, есімі бүкіл елімізге кеңінен танылды.

Ибраш ағаның нағыз білік-ті басшыға тән көрегендік қырлары алып Одақ ыдырап, шаруашылықтар қиындықпен бетпе-бет келген жылдары да көрінді. Сонау Қытайдан диір-мен алдырып, ауылдастарының ықыластарына бөленді. Өйткені бұл өздерінде астық өсірілген соң ұн тартпаса болмайтын-дығына көзі әбден жеткен еді. Ауылдастары да оның азамат-тығына сүйсінді.

Ол диірменде ұн тартып, оны халыққа беріп қана қой-май, оның жанынан макарон цехын да ашты. Енді жұртшылық мұндай азық-түлік үшін аудан орталығы мен үлкен қалаларға жүгірмейтін болды. Бірақ сол кезде іскер басшының мұндай азаматтық қырларын көре ал-майтындар да кездесті.

АУЫЛДА МЕШІТ БОЙ КӨТЕРДІ

Ибраш ағаның өзге қан-дас бауырларымыздан бір артықшылығы, жастайынан ақ-сақалдардың аталы сөзін естіп, ұлағатты әңгімелерін құлағына құйып өскендіктен бе, өзіміздің ата-бабамыздан келе жатқан Ислам дініне де ерекше ден қойды. Имандылық адамның басты қасиеті болуға тиіс деп түсінді.

Сондықтан болар, еліміз тәуелсіздік алып, дініміз ара-мызға қосылған кезде ол өңір-де алғашқылардың бірі болып еңселі әрі күмбездері күнмен шағылысқан зәулім мешіт тұрғызды. Сөйтіп, сондағы тұра-тын күллі мұсылман бауырла-рымыздың ыстық ықыласына бөленді.

Көптен күткен мешіт те тұрғызылды. Енді оны басқара-тын әрі осы елді-мекендегі қан-дастарымызды имандылыққа ұйытатын имам ауадай қажет еді. Ол тиісті кадр іздеп, сонау Алатаудың баурайында жатқан, әлемдегі ең ғажайып та сұлу қа-лалардың бірі Алматыға дейін барды. Сондағы осы саланың адамдарымен ақылдасты.

Оған парасатты азаматтар Ертай қажы Балахметовтың осындай мешітті басқаруға білімі де, білігі де толық жететін-дігін айтты. Бұл уақытта марқұм, Ерекең әлгі көрікті шаһардағы қазіргі Абай атындағы ұлттық педагогикалық университетте қазақ әдебиетінен дәріс беріп жүрген-ді.

Ол Ыбекеңнің ұсынысынан кейін шамалы уақыт ойлануға мұрсат беруін сұрады. Алайда білікті басшы оған бұл тек өзінің ғана емес, Бестаудағы Ислам

дінін қадір тұтқан барша қа-уымның өтініш-тілегі екендігін жеткізді.

Әсем қала Алматыдан со-нау еліміздің бір шалғайында жатқан әлгі ауылға белді бекем буып баруға кез келген кісінің бірден тәуекел етуі де оңай емес-ті. Оның үстіне Ертай осы кезде үйлі-баранды еді. Үлкен шаһардағы зиялы қауымның арасында өзіндік орны болды.

Содан Ерекең бір қауым елді басқарып отырған Ибраш Естайұлы үлкен басымен келген соң, үй-ішімен ақылдаса келе не де болса туған өңірге баруға біржола тас түйін бекінді. Оған келіншегі Майнұр да қарсылық білдірген жоқ.

Көп өтпей шешендігімен, көп оқып-тоқығандығымен да-раланған Ертай ініміз алыстағы ауылдың тұрғыны болып шыға келді. Ыбекең әу баста айтқан сөзінде тұрып, оған барлық әлеу меттік жағдайды жасады. Үй берді, сонан соң атқарған қыз-метіне орай жалақы да төледі.

ЖҰПАР ЖЕҢГЕМІЗБЕН

ШАҢЫРАҚ ҚҰРДЫ

Азаматтың өмірін оның тірегіне айналған отбасын-сыз, ғұмырлық серігі Жұпар жеңгемізсіз, бала-шағаларын-сыз көзге елестету әсте мүмкін емес. Бұлай деуімізге себеп, қанша жылдардан бері бұлар-дың шаңырағы қаламгерлер мен ақындардың, өнер қайрат-керлерінің ат басын бұрар ең құтты орынға айналды десем де орынды болар.

Естай атамыз бен Бибіжа-мал апамыз жастары келіп, келін түсіретін уақыттары да жақындады. Ол кезде кейіп-керіміз облыс орталығында бокс жөніндегі нұсқаушы болып жұмыс істейтін. Өйткені кезінде спортпен шұғылданды. Былғары қолғап шебері атанып, әскерде де өз қатарластарының арасын-

да жарқырап көзге түсті. Дегенмен ауылдағы қарт

ата-анасының жайы өзін қатты толғандыратын. Содан әрі-бері ойланып, сүйген қызы, жаны жаздай жайдары, әсем де көрік-ті Жұпар есімді аруды Естай атамыздың құтты шаңырағына келін етіп түсірді. Бұл Федоров ауданы Дмитриев ауылының бойжеткені болатын.

Жұпар апамыз да өте сый-лы келін бола білді. Ата-енесінің қас-қабағына қарап, күйеуінің алаңсыз жұмыс істеуіне қолдан келген жағдайды жасады. Ме-дицина қызметкері ретінде Бес-таудағы барша үлкенді-кішілі қауымның сүйікті адамына айналды.

Егер отағасы өткен ғұмы-рында бірқатар жоғары табыс-тарға жеткен болса, онда асыл жеңгеміздің де қосқан үлесі мол екендігі даусыз. Бақытты жұп екі ұлдары мен қос қызда-рына тәлімді тәрбие берді. Сол перзенттері өмірден өз орын-дарын тапты. Қыздары Гүлнәр анасының жолын қуып, дәрігер атанды. Бұл күндері жан жары Арман екеуі Қарағанды қала-сында тұрады.

Одан кейінгі Айгүл Алма-тыда банк қызметкері. Отаға-сы Мереке де жауапты жұмыс-та. Ал одан кейінгі қос қанаты, яғни ұлдары Қайрат пен Алмат бұл күндері Қостанай ауда-нындағы «Естаев» шаруа қо-жалығында жұмыс істейді. Егін өсірудің нағыз шеберлері. Келіндері Айгүл мен Айнұр да ата-енесінің көз қуаныштары. Немерелері де әулеттерінің мақтаныштары.

Мен Ибраш ағаны руха ният жанашыры деп босқа айтқан жоқпын. Ол шын мәнінде сөз өнерінің қадірін білетін айтулы тұлғалардың бірі. Кезінде бұлар-дың ауылында қазақтың ұлы ақындары Сырбай Мәуленов, Ғафу Қайырбеков, Қазақстанның халық әртісі Роза Рымбаевалар болып, жергілікті халықтармен сахнада жүздес ті.

Руханияттың нағыз жанашырыҚазақстанның еңбек сіңірген ауыл шаруашылығы қызметкері,

ұлтжанды азамат Ибраш Естаев туралы әңгіме

Оразалы ЖАҚСАНОВ

Сейсенбі, 26 тамыз 2014 ж. ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ8 ЗАҢ ЖӘНЕ ЗАМАН

Бұдан 19 жыл бұрын бүкілхалықтық референ-думда қабылданған негізгі Заң егемен еліміздің мем-лекеттік құрылымын дәйекті түрде анықтаған ең жоғарғы құқықтық нысанымыз болып табылады.

Еліміздің Ата Заңы халқы-мыздың дербес ел болуды ар-мандаған, мүддесін заң тілін-де айшықтаған дүние жүзіне, адамзат ғаламына Қазақстан деген мемлекеттің бар екенін паш еткен заңдық құжат. Бұл Конституцияның өзгешелігі Қазақстан Республикасының тәуелсіз дамуының мемлекет-тік тұғырын, басқару тәсілін, билік тармақтарын бекітіп, «байырғы қазақ жерінде мемлекеттілік құрылғанын» жария етті.

Ата Заң күшіне енген уақыттан бастап қоғамы-мызда жаңа қатынастардың қалыптасуы мақсатында даму реформаларын үздіксіз жүр-гізіп келе жатқан Қазақстан Республикасы өзін демокра-тиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік жағынан дамыған ел ретінде орнықты-рып, ең басты құндылығы адам мен адам өмірі, оның құқықтары мен бостандықта-ры туралы қағидаларын жүзе-ге асырды.

Ко н с т и т у ц и я м ы з д ы ң з а ң д ы л ы қ ш е ң б е р і н д е еліміздің саяси жағынан демократиялануының, әлеу­мет тік­экономикалық қу-атын арт тырудағы табыс кө з д е р і н і ң м ол а ю ы н ы ң нәтижесінде мемлекетіміздің

дүниежүзілік аренаға шығып, үлкен беделге ие болған-дығын мақтаныш тұтамыз.

Конституциямыздың тағы бір жетістіктерінің бірі бізде бұрын болмаған демократия­лық қоғам ұстанымдарын бекітіп бергендігі. Бұл туралы Казақстан Республикасы Пре-зидентінің жыл сайынғы Жол-дауларында аталып өтіледі.

Ал, ең бастысы, Егемен еліміздің Конституциясы 1995 жылы 30 тамызда рес-публикалық референдумда Қазақстан халқының жеті миллионнан астам азамат-тары жаңа Конституцияның қабылдануы үшін бірауыз-дан дауыс беріп, өзінің тарихи таңдауын жасады. Көпшілік дауысымен қабыл-данғандығының өзі де демо-кратиялық коғамның белгісі. Осылайша, халқымыздың ғасырлар бойғы асыл ар-маны жүзеге асып, тәуелсіз еліміздің жаңа Негізгі Заңы дүниеге келді.

Демократия халық билігі, ол өз билігін еркін сайлау арқылы жүзеге асырып, өкілдерін билік орындарына сайлайды, солар арқылы мем-лекет басқарылады. Консти-туция өте ұтымды тілде билік көзі халық екенін, тек көптің тілеуі, соның мүддесі биік екенін норма түрінде баян-дайды.

Алайда, уақыт өте келе дамыған демократиялық, құқықтық, зайырлы қоғамда Ата Заңымызға өзгерістер енгізу қажеттігі туындап, 2007 жылдың 21 мамырында Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар еңгізілді.

Оның мақсаты Қазақстан-да айқын және әділ сайлау, саяси партиялардың сайлау

үрдісіне белсене қатысу жүй-есін құру, Парламент депутат-тарының мәртебесін өсіру, сот­кұкықтық жүйесі мен мемлекеттік қызметті одан әрі дамытуды реформалау болып табылады. Аталған өз-герістер Қазақстандағы мем-лекеттік биліктің негіздерін нығайту ісіне қызмет ететіні сөзсіз.

Атап айтқанда, Конститу-цияда бекітілген сот­кұқық жүйесіне, ұлтаралық, кон-фессияаралық қарым­қаты-насты нығайтуға, Парламент депутаттарын сайлауға және құзыретін кеңейтуге бағыт-талған өзгерістер енгізілді.

М е м л е к е т б а с ш ы с ы қоғамда өзара төзімділік пен келісімді орнықтыру үшін жеке өзінің беделін пайда-лана отырып, халықтар дос­тығын сақтауға шақырудан талмай келеді. Президенттің бастамасымен республи-камызда Қазақстан халқы Ассамблеясын қоса алғанда этноконфессионалдық келі­сімнің тұтас инфрақұрылымы жасалды. Қазақстан Әлемдік және дәстүрлі діндер ли-дерлерінің съезін өткізудің орнына айналды. Көп рет-те мемлекет басшысының күш­жігерінің арқасында Қазақстанның көпэтностық халқының бірліг і біздің еліміздің халықаралық аре-надағы жолашар белгісіне айналды.

Еліміздің негізгі Заңы уақыт сынынан сүрінбей өтіп, өзінің өміршеңдігін, тұрлау-лылығын, қызметтілігін және белгілі дәрежеде икемділігін дәлелдеп шықты. Оның негіз-гі қағидалары барлық ха-лықаралық стандарттарға сай келіп, қоғам мен мемлекетті дамытудың қазіргі кезеңдегі

негізгі үрдістерімен үйлеседі.Конституциялық заңды-

лық пен құқық тәртібін нығайту ісінде маңызды рөл сот жүйесіне берілген. Арбит-раждық соттар жойылып, бір ғана Жоғарғы Сот бастаған біртұтас сот жүйесі құрыл-ды. Мұның өзі бірыңғай сот практикасын орнықтыруға мүмкіндік берді.

Сот кадрларын іріктеу мен тағайындаудың қағи-даттық тұрғыда жаңа жүй-есі құрылды. Қабылданған Конституциялық қағидалар-дың арқасында Жоғары Сот Кеңесінің мәртебесі нығайып, судьялардың тәуелсіздігі мен қол сұғылмаушылығын қам-тамасыз ету маселесінде оның рөлі күшейтілді. Со-нымен катар, судьялардың кәсіби қасиеттеріне талап-ты күшейту жөніндегі тұтас шаралар жүйесі анықталды. Судьялардың сот төрелігін жүзеге асыру жағдайында заңдылықты сақтағаны үшін жауапкершілігі арттырылды.

М е м л е к е т т і ң Конституция ға негізделген саясатының құқық қорғау­шылық сипаты туралы аза-маттардың құқықтары мен бостандықтарына кепілдікті күшейтудің, бүкіл қылмыс­тық­кұқықтық саясатты із-гілендірудің жүріп жатқан үдерісі де дәлелдейді. Адам құқықтарын қорғаудың ұлт-тық тетіктерін Казақстан қо-сылған халықаралық зандық құжаттар толықтыра түседі.

Халықтың сотта қорға-луына кеңінен қол жеткізу қамтамасыз етілген. Соттар қызметіне қоғамдық бақы-лаудың конституциялық тетіктері анықталып, алқа билер институты еңгізілген. Азаматтардың соттар мен

сот әділдігіне сенімі арта түскен, мұның өзі, сайып кел-генде, кұқыктық мемлекеттің нығаюына жәрдемдеседі . Тұтқындауға құзырлылықты соттарға беру туралы қағи-даттық шешім қабылданды. Біз біртіндеп осы заманғы және ашық тұрпатты сот өн-дірісіне көшіп келеміз.

Осы және басқа да бағыт-тағы сот жүйесін жетілдіре түсу жолында жасалынып жатқан барлық игі шаралар-дың негізі сот реформасының өзекті бағыттарын айқындап берген Ата Заңымыздың ал-тын арқауында жатыр.

Қабылданған Ата Заңы-мыз ғасырлар төскейінде тағдыры тоғысқан көпэтнос­ты еліміздің баға жетпес қымбат қазынасына айналып отыр. Осы Конституция ка-былданғаннан кейінгі кезең ішінде Қазақстан кұлашын кеңге сермеп, өзінің қуаты мол, нарықтық экономикасы бар демократиялық мемлекет екенін әлемге танытты. Тәуел-сіз Қазақстанның Конститу-циясы мемлекетіміздің одан әрі өркендей беруіне қызмет ете бермек.

Конституция күні бар-лық қазақстандықтар үшін қасиетті мереке. Олай деп айтатын себебіміз, әрбір Қазақстан азаматы тәуелсіз мемлекетіміздің шаңырағын көкке көтеру үшін Конститу-цияны құрметтегені жөн. Ха-лықтың еркі көрініс тапқан бұл құжат өзінің нормалары мен принциптерінің көмегі-мен ғана емес, бекітілген идеялары арқылы да қоғам мен мемлекетті өркениетті елдердің қатарына жетелейді.

Ғазиз Сақалов,Қостанай облыстық

сотының судьясы

30 ТАМЫЗ – КОНСТИТ УЦИЯ КҮНІ

Елдіктің арқауы - Ата Заң

«Біз, ортақ тарихи тағдыр біріктірген Қазақстан халқы, байырғы қазақ жерінде мемле-кеттілік құра отырып, өзімізді еркіндік, теңдік және татулық мұраттарына берілген бейбіт-шілік азаматтық қоғам деп ұғы-на отыра отырып, дүниежүзілік қоғамдастықта лайықты орын алуды тілей отырып, қазіргі және болашақ ұрпақтар ал-дындағы жоғары жауапкер-шілігімізді сезіне отырып, өзіміздің егемендік құқығы-мызды негізге ала отырып, осы Конституцияны қабылдаймыз» ­ деп, бастау алатын Ата Заңы-мыздың да қабылданғанына міне, 19 жыл толғалы отыр.

Қазақстан Республика-сының Конституциясы — Қа-зақстан мемлекетiнiң Ата (негiзгi) заңы. 1995 жылы 30 тамызда Республикалық ре-ферендум өткiзу (бүкiл ха-лықтық дауыс беру) жолымен қабылданды. Конституцияны қабылдай отырып, Қазақстан халқы мемлекеттік билiктiң

қайнар көзi — өзiнiң егемендiк құқығын баянды еттi.

Ата заң қабылданған күн демалыс — мемлекеттік ме-реке — Қазақстан Республи-касының Конституциясы күнi деп жарияланды. Бұл жаңа Конституция Қазақстанның төртiншi Ата заңы. Оның құры-лымы кiрiспеден, 9 бөлiмнен, 98 баптан, көптеген тармақтар мен тармақшалардан тұра-ды. Жаңа Конституцияның ең жоғары заңдық күшi бар және ол Қазақстан Республикасының бүкiл аумағында тiкелей қол-данылады.

Мұның өзi Конституция-лық нормалар мен заңдардың басқа нормативтiк құқықтық актiлердiң нормаларынан үстем екендiгiн көрсетедi. Кейiнгi екi Конституцияның алдыңғы екеуiнен елеулi айыр-машылығы сол — бұлар тұңғыш рет мемлекеттік тәуелсiздiктi, егемендiктi және Қазақстан халқының толық билiгiн бекiтiп, одан әрi орнықтырды.

Жаңа Ата Заңда құқықтық мемлекеттiң қалыптастыры-лу бағыттары, азаматтардың құқықтары мен бостандықта-ры айқындалған. Халық билiгiн жүзеге асыратын демократия-лық амалдар, экономикалық қатынастардың қызмет етуi әлемдiк талаптарға сәйке-стендiрiлген. Оның нормалары тұрақты, жалпы мәнде ұзақ жылдарға бейiмделiп тұжы-рымдалған.

Ата Заң – кез келген зайыр-лы мемлекеттің басты тірегі. Сан ғасырлардан кейін тәуел-сіздікке қол жеткізген жас мем-лекетіміз үшін бұл жылдардың орны ерекше. Ата Заңымыздың арқасында тәуелсіз мемле-кетімізді әлемге паш еттік.

Бүгінгі тұрақтылығымыз, өркениетті елдердің қатарын-да бақытты тұрмыс кешуіміз де осы Ата Заңымыздың арқасы. Қазір біз әділеттілікті басты мұрат тұтқан елде ғұмыр кешіп жатырмыз.

Өткен ғасырлардағы Әз

Тәукенің «Жеті жарғысы», «Қасымханның қасқа жолы», «Есімханның ескі жолы» атты заң нормалары болғанын заңгерлер ғана емес, бүкіл халық біледі десем артықтық етпейді.

Беріде Қаз дауысты Қазбек би, Төле би, Әйтеке билердің халық арасындағы қара қылды қақ жарған әділдіктері – адам тағдырын шешіп, үкім шығара-тын бүгінгі соттарға үлкен үл-гі­өнеге. «Тура биде туған жоқ» деген аталы сөз де әділдіктің нышанын көрсетеді.

Сондықтан, Заң ең алдымен елде әділеттілікті орнату үшін қажет. Демек, бүгін әділдік із-деген кез келген жан алдымен Заң баптарын терең білуі тиіс. Сонда ғана іздеген әділдігі ал-дынан өзі­ақ шығады.

Қанат Орынтайұлы,Қазақстан Республикасы

Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Қостанай облы-

сы бойынша департаментінің консультант-инспекторы

Әділдік – басты мұратымыз

Сейсенбі, 26 тамыз 2014 ж.ҚОСТАНАЙБІЗДІҢ 9МӘДЕНИЕТ ҚАЙРАТКЕРЛЕРІ

ӘН НАҒАШЫ ЖҰРТЫНАН

ЖҰҚТЫҚостанай мәдениетіміз

бен өнеріміздің өркен жайған киелі өңірі. Еліміз бен халқы-мызға еңбегі сіңген қайрат-керлер жайлы сөз болғанда өзіндік ерекше даусы бар, әлі де болса қатардан қалмай келе жатқан Александр Калугин ал-дыңғылардың қатарында тілге оралады.

Оның ұзақ жылдар бойы қазіргі Елубай Өмірзақов атындағы облыстық филармо-нияда жемісті қызмет атқарға-нын қалың жұртшылық жақсы білсе керек. Бүкіл жастық шағы, шығармашылық ізденістерге толы бақытты жылдары осы өнер ұжымында өтті.

Өткенге құрметпен қарау бүгінгілердің міндеті. Сол се-бептен де шығар, филармо-ния директоры Александ Сер-геевич Евсюков әріптестері жайлы сөз болған бір кезде-суде осынау қайталанбас аза-мат жайлы қалам тербеуімді өтінген еді.

Сол келісім бойынша жуырда облыс орталығының бір шетіне таман орналасқан Қостанай педагогикалық кол-леджіне ат басын бұрдым. Оқу орнының қарама-қарсысында орналасқан студенттер жа-тақханасының алды ығы-жығы.

Студенттер жаңа оқу жы-лына кіріскені байқалып тұр. Сондағы бір кісіден Александр Иванович Калугиннің отырған бөлмесін біліп, сонда кірдім. Ол мені жылы жүзбен қар-сы алды. Өйткені, алдын ала телефон арқылы хабарласып, кездесетінімізді айтқан едім.

Әрине, маған Александр Ивановичтің өнердегі орны, азаматтық келбеті бұрыннан таныс еді. Ол әдеттегі ашық-жарқын қалпымен бірден қойылған сұрақтарыма жауап бере бастады. Арасында өзінің аты-жөні мәңгілік жазылған энциклопедияларды көрсетті.

Белгілі тұлға 1939 жылы 30 қаңтарда Украинаның Ни-колаев қаласында қарапайым отбасында туды. Осындай ма-териалдық игілікті емес, ру-хани байлықты ардақ тұтқан шаңырақта өскендіктен бе, мұның әке-шешесінен тағы-лымды тәрбие алғандығы әр-бір сөзінен сезіледі.

Оның әкесі Иван Пет-рович қатардағы жұмысшы болды. Ол кездің адамдары өте еңбекқор, адалдық десе тік тұратын кісілер еді. Өзінің ғана күнделікті шаруасын біліп, бала-шағасын асырады. Жан жары Ольга Васильевна да отағасына сай жұмысшы болатын.

Бұл шаңырақта екі бала тәрбиеленді. Өзінен үлкен аға-сы Георгий ес білгеннен алғыр болатын. Сондықтан шығар өз тұстастарының арасында ерте көзге түсті. Жоғары білім алып, инженер мамандығын

таңдады. Інісі Александрға да тиянақты білім алмаса, көз-деген мақсатына жету мүмкін еместігін де жиі еске салатын.

Шамасы Александр Ивано-вич сонау бір жылдары қазір-гідей есімін ел таныған, атақты әртіс боламын деп ешқашан-да ойламаған болуы керек. Өйткені, сегізінші сыныпты аяқтаған соң, ата-анасына ма-сыл болмай оларға қолғанат болуға тырысты. Содан кейін көп ойланып жатпастан құры-лыс техникумына құжатын тап-сырды. Бұл жерден әжептәуір білім алып, жұрт қатарлы жұмыс істеді.

Бірақ ол кезде әскери міндет ер азаматтың басты борышы болатын. Содан үш жыл Кеңес әскері қатарында қызмет етті. Туған жеріне шы-ныққан да шымыр, өз бетімен еңбек ете алатын дәрежеге жетіп оралды. Содан кейін сол жердегі бетонды араластыра-тын цехта шебер болып еңбек жолын бастады.

Оның ұйымдастырушылық қабілеттері осы кезде толық жүзеге асты деп айта аламыз. Себебі, оған үлкен сенім арты-лып, аудан құқығындағы ком-сомол комитетінің хатшысы болып сайланды. Өздеріңізде бағамдап отырған шығарсыз-дар, өндіріс орындарында білек сыбана жұмыс істейтін жалынды жастар көп. Басшы-лар осындай жігіттер мен қыз-дарды ортақ іске шеберлікпен жұмылдыруды Александрға сеніп тапсырды.

Бұл кезде бұл да тұла бойы қажыр-қайратқа толы, кәдім-гі тау қопарар азаматтардың бірі болатын. Өзінің жағымды мінездерімен жастарды бірден баурап алды. Оларға өндірісті көтерудің тиімді тәсілдерін

үйретті. Өздерін көрсеткен жігіт-

тер мен қыздарды марапат-тап, еселі еңбек етуге жігер-лендірді. Мұның бәрі әрине көрінбей қалған жоқ. Әлгі аталған құрылыс ұйымында аз уақыттың ішінде өзінің бола-шағы жарқын азамат екендігін күнделікті қызметінде әбден дәлелдеді.

Осындай жігерлі жас өз-гелердің де назарын аударып, Николаев облыстық комсомол комитетіне нұсқаушылыққа шақырылды. Мұның қызметі көпшілікке жағып, көп өтпей әлгі аталған комитетте бөлім меңгерушісі болып шыға келді.

ОДЕССА МҰНЫҢ ӨМІРІН

ТҮБІРІМЕН ӨЗГЕРТТІ

Бірде өзінің бір әріптесімен бірге облыс орталығы Николаев қаласындағы семинарға қатыс-ты. Үлкен қала бұған да қанат бітіргендей болды. Сол кезде мұның әншілік қарым-қабілетін білетін замандасы, әзіл-шынын аралас тырып: «Сен консерва-торияға түссең қайтеді, мүмкін-дігің бар, бағыңды сынап көр» деді.

Ол бір жағы мұны тексеріп көргісі де келді. Әрине, бұл да намысқа тырысты. Бірге келген жерлесіне: «Несі бар, мен еш-кімнен кем емеспін. Даусым да баршылық» десті. Осылайша ол Одессадағы Антонина Нежда-нова атындағы күллі Одаққа белгілі консерваторияға сы-нақтардан мүдірмей өтіп, сту-дент болып қабылданғанын білмей де қалды.

Мұнда ол төрт жыл білім алды. Бұл оқу орнынан опера-лық концерт орындаушысы әрі

оқытушы мамандығын алып шықты. Александр аталған өнер қайраткерлерін дайын-дайтын білім ордасына ақыл тоқтатқан кезде қабылданған еді. Өйткені, жиырма сегіз жас-та кім болсын, алды-артын ой-лайтын кез емес пе?

Мұнда да оның ұстаз-дардан әбден жолы болды. Есімдері әлемге әйгілі КСРО халық әртісі Ольга Благови-дова басқаратын кафедраның таңдаулы студенттерінің бірі атанды. Оған Александр Да-новский вокалдан дәріс бер-ді. Осы профессордың ықпа-лымен сол кездегі ән өнерінің қырлары мен сырларын бір кісідей меңгерді.

Әдетте жоғары оқу орны-на түсетін жастар музыкалық нотадан хабардар болуға тиіс. Бірақ емтихан қабылдаған тұлғалар Николаев қаласынан келген жігіттің даусының ерек-шелігіне, табиғи дарынына таң қалысты.

Бір айта кетерлік жай өзінің дарынының арқасында сол уақыттың талабы бойынша жиырма үш балл жинады. Бұл жоғары көрсеткіш еді. Мұнда оны итермелеген құдірет бір жағынан жастай өзі жұмыс істеген ұжымдағы опера-лық студияға қатысқандағы қабілеті болатын.

Ол аз десеңіз, әкесінің туған қарындасы Зина әнді нәшіне келтіріп орындайтын. Соған еліктеп, бұл да көпшілік-тің алғысын алып жүрді. Мұның даусына туған-туысқандары да тәнті болып, егер шындап қолға алса, түбі өзінен жақсы әнші шығатындығына кәміл сенді.

Өзі тағылым алған вокал кафедрасы сол кездегі өлшем-мен қарағанда үлкен Одақтағы ең айтулылардың бірегейі еді. Себебі, бұл жерде тәлім алған жастар өмір барысында дүние жүзіне танылды. Осындай мек-тептен өткен Александрда да арман жоқ еді.

Студенттік жылдар да әні-міне дегенше зуылдап өте шықты. Одесса консерватория-сын бітіріп, қолына диплом алған соң, сол шаһардағы Опе-ра театрына жұмысқа жіберіл-ді. Бұл ұжымда небір өнердің жұлдыздары жұмыс істейтін. Олармен қатар еңбек етіп, кәсіби шеберлігін шыңдауға әсер етпей қоймайтын әңгіме-лерін естудің өзі кімге болсын бақыт еді.

Алайда, бұған осынау үл-кен өнер ордасында қызмет атқару бұйырмады. Оған бел-гілі бір себептер де болды. Бірақ Александр Иванович оған ешқашанда тауы шағы-лып, мысы басылған емес. Ол жақсы күндерді, өзінің жұлдыз ды сәттерін алдағы күндерден күтті.

ҚОСТАНАЙ ОНЫҢ ҒҰМЫРЫНДАОдессада қызмет атқару

бұйырмағанымен Қазақстан-ның солтүстігінде жатқан Қос-танай шаһары сонау Украина-дан келген жас жігітке мәңгілік ыстық мекенге айналды. Ол мұнда 1971 жылы табан тіре-ген болатын. Әрине, ол кездегі шаһармен қазіргі уақытты са-лыстыруға болмайды.

Сол уақыттағы облыстық филармонияның директоры Александр Усачев жігерлі жастың бойындағы ерекше дарынды бірден байқап, ән-шілік қызметке қабылдады. Ә дегеннен орыстың ежелден келе жатқан романстарын әу-елете шырқаған кезде, залда отырған көпшілік қауым дуыл-дата қол шапалақтады.

Айналдырған аз ғана жыл-дың ішінде Александр Ива-нович қостанайлықтардың сүйіп тыңдайтын таңдаулы әртістерінің бірі болып шыға келді. Ол ең алғашқы жұрт-шылықтың алдында қазіргі балалар шығармашылығы мектебінде шырқағанын еске алады.

Әр халықтың өзінің әндері, жүректе қозғайтын саздары болады. Жасы келген ана-лар бұл ән орындаған кезде көздеріне еріксіз жас алып, өздерінің сонау артта қалған жастық шақтарын еске алып, кәдімгідей толқып, бұған риза-шылықтарын білдіріп жататын.

Ол осы өнер ұжымында 1998 жылы құрметті дема-лысқа шыққанға дейін тапжыл-май жұмыс істеді. Осы кезеңде ол болмаған өңірде бірде бір ауыл жоқ шығар-ау. Гастрольдік сапарлармен жайқалтып егін өсірген диқандардың, мыңғыр-тып мал өсірген малшылардың көңіл-күйін көтеріп, оларға қан-шама рухани ләззат сыйлады десеңізші.

Әр әншінің өзінің репер-туары, әншілік бағыты бола-ды. Мұның орындауындағы классикалық орыстың ха-лық әндері барша қауымның көңілінен шығатын. Әсіресе, орыстың «Ямщик не гони ло-шадей» деген тамаша әні бар-шаны бірден баурап алатын. Оның репертуарындағы бар-лық туындыларды саусағымыз-ды бүгіп санай берсек, ұзақ сонарға айналар еді.

Александр Иванович өзін шын мәніндегі бақытты әрі да-рынды әртіспін деп есептейді. Өйткені, ол қашанда өзіне се-неді. Үлкен басшылардың ал-дында да әуелете ән шырқап, олардың ыстық ықыласына бөленді. Мәселен, өзі Алматы қаласындағы Абай атындағы опера және балет театрында мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев қатысқан маңызды басқосуда өзінің зор даусы-мен ән салғанын ешқашанда ұмытпайды.

Сол Қостанайда әнші болған жиырма жеті жыл-дың ішінде он мыңнан астам концерт қойып, өзінің табиғи дарынымен көптің алғысына бөленді. Өзіміздің қазақ елін

айтпағанның өзінде, кешегі Кеңес Одағының жартысын аралап шықты.

Ол кезінде филармония-ның негізін қаласқан небір дүлдүл әнші, күйшілермен де жұмыс істеді. Олардың ара-сында Қазақстанның еңбек сіңірген әртістері қаншама солармен бірге болған жылда-рын кейінгі толқын жастарға да ерекше бір мақтанышпен айтады.

Азаматтың елі мен халқы-на сіңірген еңбектері де елен-бей қалған жоқ. Қазақстан Республикасының еңбек сіңір-ген әртісі құрметті атағына ие болды. Кеудесіндегі «КСРО мәдениетінің үздігі» белгісі мен бірқатар медальдар осы сөзіміздің нақты айғағы болса керек.

Сонымен қатар бүкіл елімізге тараған «Қазақстан-ның үздік адамдары», Қоста-най облысының энциклопе-диясы секілді жинақтарға да аты-жөні жазылып, барша қауымнің ең сүйікті адамы бола білді. Бірақ ол ешқашан-да баз біреулердей мақта-нып, көкірек көтергенді жаны сүймейтіндігін онымен осы жолы сұхбат құрған кезімде де байқадым десем орынды болар.

Кез келген маман иесінің ғұмырын оның отбасынсыз көзге елестете алмайсыз. Өйткені, жанұя әсіресе, өнер адамдарының тірегі, арқа сүйер қолдаушылары. Әртүрлі көңіл күйде болатын мұндағы азаматтардың жылы сөздің өзіне қанаттанып шыға ке-летіндігін өмірден көріп те жүрміз.

Александр Иванович-тің жастай сүйіп қосылған жан-жары Ольга Николаев-на да өте биік мәдениетті, парасатты кісі. Олардың бір шаңырақтың астында бақыт-ты ғұмыр кешіп жатқандарына қырық бес жылдың жүзі бол-ды. Осы өткен уақытта мәде-ниет қайраткері табысқа жетіп жатса оған белгілі дәрежеде зайыбының да қосқан үлесі айтарлықтай дер едік.

Әрқашанда отағасының ба-бын тауып, рухани демеу беріп отыратын Ольга Николаевна да өте кішіпейіл адам көрінеді. Оның негізгі мамандығы мед-бике. Өз саласы бойынша қос-танайлықтардың құрметіне бөленіп, зейнеткерлікке шықты. Бірақ әлі күнге дейін отаға-сын пір тұтып, әрбір өнердегі жетістіктеріне одан бетер қуа-нып отырады.

Ерлі-зайыптылар жалғыз ұлдары Иванға өз қатарлары-нан кем қалдырмай білім бер-ді, үйлендірді. Қазір осы пер-зенттерінен екі немере сүйді. Катя мен Настя ата-әжелеп мойындарына асылған кезде өмірлерінің мәнді де сәнді өтіп жатқандарына шүкіршілік етеді.

(Соңы 10-шы бетте)

Ән әлеміндегі айтулы тұлғаҚазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі, жас таланттардың

қамқоршысы Александр Калугин туралы толғаныс

Сейсенбі, 26 тамыз 2014 ж. БІЗДІҢ10 БЕЛГІЛІ АДАМДАРДЫҢ БЕЛГІСІЗ ҚЫРЛАРЫ ҚОСТАНАЙ

(Соңы. Басы 9-шы бетте)

СТУДИЯДАҒЫ ТАЛАНТТЫ ШӘКІРТТЕР

Александр Иванович зей-неткерлікке шықса да жасым келді деп үйде қол қусырып отыратын азаматтардан емес. Өзінің жас кезінде қолы жет-пеген биікке қазіргі өнер қуған кейінгі толқын көтеріл-се деп есептейді. Соған барын да, жанын да салып келеді.

Осыдан біраз жыл бұрын қазақтың іскер қызы, педаго-гика ғылымдарының докторы Римма Бектұрғанова Қоста-най педагогикалық колле-джін басқарып тұрған кезде осы оқу орнының жанынан жастардың вокал студиясын ашқан еді. Онда әрине, ұжым басшысының қолдауы ерек-ше болды. Сол себептен де ол кісінің аты-жөнін әрбір біздің әріптестеріміз сұхбат алған кезде атап өтуді азаматтық парызым деп санайды.

Ол қазіргі кезде халықа-

ралық деңгейге көтерілген «Алтын микрофон» байқауы-нан ең алғашқы әділқазылар алқасының төрағасы бол-ды. 2007 жылы 29 қаңтарда қазіргі өзі басшылық ететін студия дүниеге келді. Ең алғашқы шәкірттерінің қата-рында Балуан Беркенов, Ми-рас Киньяров, Татьяна Адыро-ва, Әйгерім Сәндібекова және басқалар бар.

Арада біраз уақыт өткен-нен кейін олардың қатарын бұл күндері есімдерін жаста болса көпшілік жақсы білетін

алыстан келген ағайын Ба-тырхан Маликов, Айда Жа-купова, Жанна Есентаева секілді келешегінен үлкен үміт күттіретін жастар то-лықтырды.

Жо ғ а р ы д а е с і м д е р і аталған Балуан мен Мирас және Әйгерімдер ұстаздары-ның сенімін ақтап, халықара-лық, республикалық байқау-лар мен фестивальдерде жүлделі орындарды жеңіп алды. Бұл күндері олар кон-серваторияның студенттері.

Бірқатар дарынды жас-

тар биыл Челябі өнер ака-демиясын аяқтағалы отыр. Осы жастардың қол жеткен табыстарында Александр Ивановичтің де қосқан үлесі мол. Ол өзінің жетпіс жылға толған мерейтойында облыс-тың бұрынғы әкімі Сергей Кулагиннен талай додалар-да топ жарған Мирас Кенья-ровқа Алматы қаласындағы консерваторияда оқыту үшін грант бөлуін өтінді.

Міне, нағыз азаматтың ғана бойынан осындай ірілік қасиеттер көрінеді емес пе. Мирас та ұстазының үмітін ақтады. Республикалық «Жас қанат» байқауында екін-ші орынға ие болды. Осы-ның бәрі де өнердегі үлкен тұлғаның жанын марқайтады. Қазір студияда жиырма алты талантты жас дәріс алуда. Лауреаттар саны да жыл-дан-жылға өсіп келеді.

Ән әлеміндегі айтулы тұлға

АЗАМАТТЫҢ ҚАМҚОРЛЫҒЫНА

БӨЛЕНДІКОсыдан бұрын өзім 17

жыл бойы облыстық «Қос-танай таңы» газетінде қыз-мет атқардым. Сол жылдары бірақатар әкімдер облысты басқарып, аталған басылымға қамқорлық жасады.

Солардың ішінде менің есімде Тоқтарбай Қадамбаев ерекше қалыпты. Бұл біздің еліміз үшін өте күрделі кез еді. Газетіміз оны басатын баспаханаға едәуір қарыз болып қалды. Жалақыны ал-мағанымызға да алты ай өтті. Бұл әрине, ұжымдағы әріптес-теріме де оңай тиген жоқ. Өйткені, олардың да әрқай-сысының бала-шағасы бар дегендей.

Сол шақта өңірдегі бас-пасөздің қарашаңырағы бо-лып табылатын «Қостанай таңы» газетінің бас редакто-ры Бақытжан Жаппасбайұлы Нұрмұхамедов болатын. Ол өзі өте қазақтың кең жазира даласындай дархан да аза-маттығы мол кісі еді.

Меніңше ол ешқашан-да қарамағындағы бір де бір адамды ренжіткен емес. Бірақ оның осы ерекше адам-гершілігін пайдаланғандар да болды. Жалақы алмаған адамда қандай көңіл-күй бол-сын. Дәл осы шақта мен осы газетте кәсіподақ комитетінің төрағасы едім.

Редакциядағы бауырла-рымыз маған келіп: «Айлық алмағалы біраз уақыт болды ғой. Сен енді біздің қамқор-шымыз емессің бе? Басшыға барып біздің мұңымызды жеткізшейші?» деді. Ал мен редакторге кірсем, ол: «Айна-лайын-ау. Ақша бар болса мен аяп тұрмын ба? Тек біз емес, бүкіл облыстағы жағдай осы-лай. Сондықтан кішкене шы-даңдар» деп әрқашан жылы сөзбен шығарып салады.

Қысқасы, бір күні Бақыт-жан Жаппасбайұлына барып, тағы да сөйлестім. Екеуіміз сол кездегі облыс әкімі бо-лып отырған Тоқтарбай Қа-дамбайұлының қабылдауында болып, мұң-зарымызды айтсақ қайтеді деген тілегімді білдір-

дім.Бәкең де талай барып

жүрсе де тағы да нартауекел деп облыстық әкімдікке қа-рай беттедік. Сол үйреншікті әкімдіктің сегізінші қабаты-на көтерілдік. Сондағы өңір басшысының көмекшісі бізді жылы қарсы алды. Бақыты-мызға орай Тоқаң өзінде бо-лып шықты. Сондықтан сәл күтуге тура келді.

Арада жарты сағат өтті ме, өтпеді ме? Бір уақытта әлгі көмекші: «Әкім сіздерді күтіп отыр, кіріңіздер» деді. Үлкен кең сарайдай кабинетте оның өзі орнынан атып тұрып, бізге қарай жақындай берді. Бақытжан ағаны ол бұрыннан білетін. Сондықтан екеуі жас-тық шақтары бірге өткендік-тен бе, кәдімгі бауырларша құшақтаса амандасты.

Тоқаңды бұрын кездес-тіріп, сұхбат алмасам да ол мені де бұрыннан білетін кісі секілді өзіммен шын ықыла-сымен сәлемдесті. Сол кез-де мен оның шын мәніндегі кәдімгі қазақтың бауырмал, ашық-жарқын мінезді, кісілікті жоғары қоятын жан екендігіне көзім жетті.

Ол бірден Бәкеңе келген шаруаның жайын сұрады. Бас редакторым көптен көкей-де жүрген ойларын жасыр-май ақтарып салды. Мен де басшымның сөзімнің қолдап, өзімізді толғандырып жүрген өзекті мәселелерді жасырмай

айттым. Көмек беруін сұра-дым.

Өйткені, қазақ елінде, қа-зақ газеті дер кезінде шықпа-са ол қалай болады. Тоқтарбай аға да көпті көрген нағыз ұл-тын сүйетін азамат қой. Бізді мұқият тыңдап болып: «Ал ағайындар, мен бәрін ұқтым. Тек күнді белгілеңдер, сол күні редакцияда боламын» деді.

Содан сол сөзін шеге-леп, көмекшісіне жеткізді. Әйтеуір сол күнге жеттік-ау. Облыс әкімі басқа маңызды шаруаларының бәрін сырып қойып, бізге келді. Ұжымдағы барша қауыммен жүздесті. Ашық әңгіме болды. Баспа-ханаға тиісті қаржыны да аударатын болып уәде бер-ді. Бәрінен бұрын газеттегі әріптестеріме көмегі тиді. Се-бебі, алты айдан бері алмай жүрген жалақымыз ды алып, арқа-жарқа болып қалдық.

Қыз келіншектер жағы дүкендерге жүгірді. Міне, менің онымен алғашқы кез-десіп, Тоқаңның азаматтығын көрдім. Содан бері ол кісіге деген құрмет пен ерекше ілтипат менің көкейімде мәңгілік жатталып қалды.

ПАРЛАМЕНТТЕГІ ЖҮЗДЕСУ

Бұл кезде мен қазіргі қыз-мет атқарып жатқан газеттегі арнайы тапсырма бойынша

елордамыз Астанаға барған едім. Ондағы мақсатым, облыс тан сайланған Қа-зақстан Республикасы пар-ламенті мәжілісіндегі депу-таттармен кездесіп, олардың ой-пікірлері туралы көлемді мақала дайындау еді.

Сол парламенттегі Орал-дық бауырым әрі әріптесім Айбатыр Сейтаққа алдымен сәлем беріп, сол жердегі бас-пасөз қызметінде істейтіндік-тен келген шаруамды айттым. Айбатыр да нағыз жігіттің сұлтаны ғой. Сонау келген-де бір шаруаңызды бітіруге көмектеспесем, мұнда неге отырмын деп, сол бұрынғыша елгезектік танытты.

Содан Тоқтарбай Қадам-байұлына телефон соғып, со-нау Қостанайдан жерлес де-путат ретінде өзіне жолыққым келетіндігін білдірдім. Ол кісіде арғы жақтан жарқын-жарқын сөйлеп, «Өте жақсы, туған жердің бір жаңалығын естіп қалатын болдым ғой. Маған қашан келесің» деді.

Лифт імен тез арада көтеріліп, оның жұмыс бөл-месіне кірдім. Тоқаң сол бая-ғыша орнынан тұрып, туған інісін көргендей, ерекше ықы-лас көрсетті. Өңірдің бүкіл жаңалығын сұрап алды. Со-дан кейін ғана барып біз біраз уақыт отырып әңгімелестік.

Сол кісімен жазылған сұх-батым, уақыт өте өзім жұмыс істейтін газеттің бетінде ба-

сылды. Сол сапарымда Қос-танайлық азамат Тұрсынов, Бағила Баймағамбетова және атақты әнші, күйші, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген әртісі Бекболат Тіле-ухановпен де кездесіп, сұхбат алдым.

Тоқтарбай аға өзімен қоштасар кезде: «Інішек, елге барған соң газетте қызмет атқаратын барша бауырла-рыма менің атымнан сәлем айтарсың» деді. Содан бері де біраз уақыт өтті. Биыл Қазақстан Республикасының құрметті журналисі, облыстық «Қостанай таңы» газетінің бас редакторының орынбасары Сәлім Меңдібайдың жұмыс бөлмесінде дидарласып, тағы да шүйіркелестік.

ТОҚТАРБАЙ АҒАНЫҢ

АҚЫНДЫҚ ҚЫРЛАРЫ

Бұл кісінің бір ерекшелігі, оның жүзінен ешқашан да ренішті, қабақ қатуды көр-мейсің. Қашанда ұясынан шыққан күндей жарқырап жүргені. Мұның бәрі де оның ұшқан ұясынан ғой деп ой-лаймын. Оның балалық шағы Қостанай ауданына қарасты Ақсу деп аталатын ауылда дүниеге келді.

Ол да жастыққа тән аққу-арман қуып жоғары білім алуды алдына мақсат етіп қойған еді. Соған жету үшін алдымен облыс орта-лығындағы ауыл-шаруашы-лығы институтының зооинже-нерлік факультетін аяқтады. Содан кейін 1985 жылы Алматыдағы жоғары партия мектебін бітірді.

Қазіргі Ахмет Байтұр-сынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің заң факультетінде жұмыстан қол үзбей жүріп, ойдағыдай аяқтады. Ол ұзақ жылдар бойы елі мен халқына адал қызмет етті. Негізі өзі ең алғаш рет еңбек жолын 1963 жылы Таран ауданындағы Ақтөбе бастауыш мектебінде кәдімгі қатардағы мұғалім бо-лып бастады.

Алайда оның ұйымдасты-

рушылық қабілетін байқаған жоғарыдағы кісілер оны комсомол жұмысына тартты. Аманқарағай кеңшары мен Викторов кеңшарында ком-сомол комитетінің хатшысы ретінде шыңдалды.

Содан кейін ол кәсіподақ, партия органдарында жұмыс істеді. Таран аудандық пар-тия комитетінің екінші хат-шысы болып сайланғанынан да хабардармыз. Содан кейін Орджиникидзе аудандық ха-лық депутаттар кеңесі атқару комитетінің төрағасы болған кездерінде де жұртшылық құрметіне бөленді.

Арада біраз уақыт өт-кен соң, Қостанай облыс-тық аумақтық-мемлекеттік комитетінің басшысы болып тағайындалды. Облыстық әкімшілік басшысының орын-басары ретінде де іскерлік қырларымен көпке танылды.

Сондай-ақ 1999 жылдан бастап, ҚР табиғи монопо-лияларды реттеу және бә-секелестікті қорғау Қоста-най облыстық комитетінің төрағасы болып бекітілді. Бұл жұмыстарда да үлкен бедел-ге ие болды. Оның көптеген қырлары ҚР мемлекет сатып алулар агентігіні төрағасы-ның орынбасары және Қар-жы министрлігі Қостанай облыстық қаржылық бақылау және мемлекеттік сатып алу басқармасының жетекшісі болған шақтарда да жарқы-рап көрінді.

2007 жылы жерлестеріміз оған үлкен сенім артып, пар-ламент мәжілісінің депутаты етіп сайлады. Осы жерде Қар-жы және бюджет комитетінің мүшесі ретінде көп іс тын-дырды.

Беделді азамат Құрмет белгісі, Құрмет ордендері және бірнеше медальдармен марапатталды. «Нұр Отан» партиясының мүшесі. Өмір-лік қосағы Батима апамыз екеуі ұл-қыздарын тәрбиелеп өсірді. Олардың бәрі ата-ана сенімін ақтады.

Тоқтарбай ағаның ерекше атап өтер қыры ақын жанды азамат. Қолы бос кездері өлең жазады. Бұған баспалардан шыққан қос кітабы жарқын куә.

Өлеңді өмірінің өзегі еткенКөрнекті қоғам қайраткері Тоқтарбай Қадамбаев жөнінде

Бетті дайындаған О.ОТЫНБАЙҰЛЫ.

»»»»»»»»»»»

КОСТАНАЙНАШ 11Вторник, 26 августа 2014 г.

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53

ТОО «Газета «Наш Костанай»Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министер-

ством культуры и информации Республики Ка-захстан.

Собственник: ТОО «Газета «Наш Коста-най».

Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города.

Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.

Директор - гл. редактор: Елена НИКИТЕНКО.Заместитель главного редактора: Оразалы

Жаксанов. Тел. (54-62-46).И.О. шеф-редактора: Айжан Утевова. Тел.

(54-37-58).Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел. (54-

37-58).Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85),

Валерия Вахненко (54-05-75), Марина Кострова (54-05-75), Александр Кузьмичев (54-62-46), Ва-

лентина Мелехова (54-05-75), Зульфия Набиева (54-05-75), Надежда Чистякова (54-05-75).

Фотокорреспондент: Олег Яблочкин (54-64-85). Рекламный отдел: тел. 54-03-01.Дежурный редактор: Надежда Чистякова.Газета набрана и сверстана в компьютерном

центре «НК»: Валентина Михальцова, Индира Ка-зиханова.

Корректоры: Ирина Ранцева, Виктория Бог-дан. Тел. 54-69-71.

Печать офсетная. Газета отпечатана в

ТОО «Костанайский Дом печати», г. Коста-най, ул. Майлина, 2/3.

Объем - 2,5 печатных листа.Тираж номера - 2900. Подписной индекс: К-315. Заказ №1347.При перепечатке ссылка на «НК» обязательна.

Мнение авторов публикаций может не совпадать с точкой зрения редакции.

® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объяв-лений несет рекламодатель.

gazeta@top-news.kz

РАЗМЕЩЕНИЕ РЕКЛАМЫ

Адрес: пр. Аль-Фараби, 90 (1 этаж, левое крыло - рекламный отдел).

Тел. 8 (7142) 54-03-01

ПОДПИСКАТел. 8 (7142) 53-39-13

«Әкімдіктің 2014 жылғы 14 ақпандағы № 400 «2014 жылы төленетін қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру туралы» қаулысына толықтыру енгізу туралы»

Қостанай облысы Қостанай қаласы әкімдігінің 2014 жылғы 4 тамыздағы№1927 қаулысы

9 «Көмек» қоғамдық

қоры

Алдын ала кәсіптік даярлаудан өтуін талап етпейтін жүре біткен иммундық тапшылық синдромының про-

филактикасы бойынша әлеуметтік жұмыс жүргізуге көмек

көрсету

10080 Қоғамдық жұмыстардың бір қатысушысының жұмыс

уақытының ұзақтығы Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасымен көзделген

шектеулерді ескере отырып, екі демалыс күнімен, бір сағаттан кем емес түскі ас үзілісімен – аптасына

40 сағаттан аспайды

Жергілікті бюджет қаражатынан нақты

жұмыс істеген уақыт үшін тиісті қаржы жылына

арналған республикалық бюджет туралы заңымен белгіленген ең төменгі жалақының екі есе

мөлшері

«Халықты жұмыспен қамту ту-ралы» Қазақстан Республикасы Заңының 7, 20-баптарына, «Қазақстан Республикасындағы жерг іл і к т і мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» Қазақстан Республи-касы Заңының 31-бабына, «Халықты жұмыспен қамту туралы» Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы Заңын іске асыру жөніндегі шаралар туралы» Қазақстан

Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 19 маусымдағы №836 қаулысына сәйкес, Қостанай қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. «2014 жылы төленетін қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру туралы» Қостанай қаласы әкімдігінің 2014 жылғы 14 ақпандағы № 400 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекет т ік т іркеу т із іл імінде №4513 тіркелген, 2014 жылғы 08

сәуірде «Біздің Қостанай» газетінде жарияланған) мынадай толықтыру енгізілсін:жоғарыда көрсетілген қаулымен

бекітілген «2014 жылы жұмыссыздар үшін ұйымдастырылатын ұйымдардың тізбесі , қоғамдық жұмыстардың түрлері, көлемі мен нақты жағдайлары» деген қосымшада:мына мазмұндағы реттік нөмірі 9–

жолмен толықтырылсын:

2. Осы қаулының орындалуын бақылау Қостанай қаласы әкімінің орынбасары М.Ж. Қалиевке жүктелсін. 3. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қостанай қаласының әкімі А . АХМЕТЖАНОВҚаулы Қостанай облысы Әділет департаментінде 2014 жылдың 15 тамызынан тіркелді №5009

Постановление акимата города Костаная Костанайской области от 4 августа 2014 года №1927

«О внесении дополнения в постановление акимата от 14 февраля 2014 года №400 «Об организации оплачиваемых общественных работ в 2014 году»

В соответствии со статьями 7, 20 За-кона Республики Казахстан «О заня-тости населения», статьей 31 Закона Республики Казахстан «О местном государственном управлении и само-управлении в Республике Казахстан», постановлением Правительства Ре-спублики Казахстан от 19 июня 2001 года № 836 «О мерах по реализации Закона Республики Казахстан от 23 января 2001 года «О занятости насе-

ления», акимат города Костаная ПО-СТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление акимата города Костаная от 14 февраля 2014 года №400 «Об организации оплачи-ваемых общественных работ в 2014 году» (зарегистрированное в Реестре государственной регистрации норма-тивных правовых актов за №4513, опубликованное 08 апреля 2014 года в газете «Наш Костанай») следующее

дополнение:в приложении «Перечень органи-

заций, виды, объемы и конкретные условия общественных работ, раз-меры оплаты труда участников и ис-точники их финансирования, органи-зуемых для безработных в 2014 году», утвержденным вышеуказанным по-становлением:

дополнить строкой, порядковый но-мер 9, следующего содержания:

9 Общественный фонд «Помощь»

Оказание помощи в проведении социальной

работы по профилак-тике синдрома приоб-ретенного иммуноде-

фицита, не требующей предварительной

профессиональной под-готовки

10080 Продолжительность ра-бочего времени одного участника обществен-ных работ - не более 40 часов в неделю,

учитывая ограничения, предусмотренные трудо-вым законодательством Республики Казахстан,

с двумя выходными днями, обеденным пере-рывом не менее одного

часа.

Двукратный размер ми-нимальной заработной платы, установленной

законом о республикан-ском бюджете на соот-ветствующий финансо-вый год, за фактически

отработанное время, из средств местного

бюджета.

2. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на заместителя акима города Костаная Калиева М.Ж.3. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого офици-

ального опубликования. Аким города Костаная А. АХМЕТЖАНОВ

Постановление зарегистрировано в Департаменте юстиции Костанайской области от 15 августа 2014 г. №5009

«Қостанай қаласы әкімдігінің жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалары бөлімі» ММ мемлекеттік қызметкерлері мемлекеттік қызметкерлердің Ар – на-мыс кодексін және «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Қазақстан Республикасының Заңын бұзу фактілері бойынша хабарлау үшін сенім телефоны: 8 (7142) 50-01-71. Жұмыс кестесі: күн сайын (сенбі мен жексенбіні қоспағанда) сағат 9.00 – ден 18.00 – ге дейін, үзіліс сағат 13.00- ден 14.00 – ге дейін.

По фактам нарушения Кодекса чести государственных служащих и Закона Республики Казахстан «О борьбе с коррупцией» государственными служащими ГУ «Отдел занятости и социальных программ акимата города Коста-ная» обращаться по телефону доверия 8 (7142) 50-01-71. График работы: ежедневно (кроме субботы и воскресе-нья) с 9.00 до 18.00, перерыв с 13.00 до 14.00.

Информация об исполнении Закона

«О борьбе с коррупцией»

Борьба с коррупцией в нашей стране определена в ка-честве одного из приоритетов государственной политики. Коррупция в немалой степени ограничивает свободное действие экономических законов и снижает престиж страны в глазах мирового сообщества. Особенно опасна коррупция в органах государственной власти, она разру-шает систему государственного управления, способствует падению авторитета государственной власти и престижа государственной службы. Коррупция препятствует раз-витию экономики и способствует росту организованной преступности, особенно в сфере экономики.

Во исполнение отраслевой Программы по противо-действию коррупции в Республике Казахстан на 2011-2015 годы, утвержденной Постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 марта 2011 года №308, а так-же Плана мероприятий по противодействию коррупции в Костанайской области на 2013-2015 годы в ГУ «Отдел экономики и бюджетного планирования акимата города Костаная» разработан и утвержден руководителем План мероприятий противодействию коррупции на 2013-2015 гг., реализация намеченных мероприятий ведется в соот-ветствии с Планом.

В целях рассмотрения материалов по коррупционным правонарушениям, служебных расследований и иссле-дования фактов, касающихся проступков, совершаемых административными государственными служащими уч-реждения, приказом госучреждения создана комиссия, сформирован перечень должностей государственного органа с высоким риском совершения коррупционных правонарушений.

Кроме того, до 30 июня т.г. в учреждении действовала дисциплинарная комиссия по рассмотрению материалов служебного расследования, исследования фактов, каса-ющихся проступка, и вынесения рекомендаций о мере взыскания в отношении административных государствен-ных служащих, том числе совершивших коррупционные правонарушения, влекущих дисциплинарную ответствен-ность и допустивших нарушения Кодекса чести, по итогам заседаний комиссии издавался протокол с рекомендацией руководителю о виде наложения взыскания. В связи с внесением изменений в Закон РК «О государственной службе» полномочия по работе дисциплинарной комис-сии переданы в Единую дисциплинарную комиссию при акимате г.Костаная.

Постановлением акимата города Костаная в Положение учреждения внесены изменения в части возложения на ру-ководителя обязанностей по противодействию коррупции.

На постоянной основе в учреждении ведется монито-ринг на предмет выявления фактов, создающих условия для совершения коррупционных нарушений. На сайте аки-мата города и в газете «Наш Костанай» опубликован но-мер телефона доверия для сообщения фактов нарушения сотрудниками норм служебной этики, законодательства о государственной службе и борьбе с коррупцией. Элек-тронный адрес учреждения размещен на сайте акимата города Костаная.

Руководством учреждения осуществляется контроль по недопущению фактов оказания неправомерного пред-почтения, лоббирования интересов отдельных лиц при рассмотрении обращений физических и юридических лиц. В отчетном периоде случаев нарушения порядка в рассмотрении обращений граждан в ГУ не выявлено.

В рамках проведения акции «Начни с себя» в первом полугодии текущего года всеми государственными служа-щими учреждения и членами их семей обеспечено своев-ременное предоставление в налоговый орган деклараций.

В школе правовых знаний систематически проводятся занятия по изучению антикоррупционного законодатель-ства. Приказом руководителя учреждения утверждены программа и учебно-методический план правового все-обуча сотрудников, в учебной программе предусмотрено 6 часов на изучение документов по борьбе с коррупцией.

Факты несоблюдения законодательства по борьбе с коррупцией, коррупционные правонарушения в государ-ственном учреждении отсутствуют. Жалоб со стороны юридических и физических лиц на работу учреждения, его сотрудников в акимат города и иные уполномоченные органы не поступало.

М.ТЕНЬГАЕВА, зам. руководителя ГУ «Отдел

экономики и бюджетного планирования акимата города Костаная»

«

»

».

КОСТАНАЙНАШ12Вторник, 26 августа 2014 г.

ЗДРАВСТВУЙТЕ

Полоса подготовлена при поддержке Костанайского областного центра проблем формирования здорового образа жизни

НА ЗАМЕТКУ

ЧТОБЫ ЗНАЛИ

Коварный гепатитВирусные гепатиты относятся к категории наиболее опасных и распространенных инфекционных заболеваний.

Причиной их возникно-вения являются, по крайней мере, пять вирусов, образу-ющих две основные группы гепатитов – энтеральные (А и Е) и парэнтеральные (В, С и D).

Для гепатитов первой группы свойственны вспыш-ки эпидемий, поражающих большое количество человек, и взрывоопасный характер развития. Казахстан отно-сится к региону с высокой эндемичностью распростра-нения вирусных гепатитов. Ежегодно в разных областях республики от 60% до 90% случаев заболевания прихо-дится на гепатит А, наиболее

высокий уровень ее регистри-руется среди детей младших возрастов.

Заражение гепатитами А и Е происходит через за-грязненную нечистотами воду. Обычно это случается в местностях с дефицитом воды, плохой системой ка-нализации и водоснабжения, в условиях низкой личной и общественной гигиены.

Клиническое течение эн-теральных гепатитов обычно легкое, а у детей до 5 лет, как правило, асимптоматическое. У взрослых клинические при-знаки наблюдаются у 50-80% инфицированных. Могут быть молниеносные формы гепатита, но обычно они воз-никают у пожилых людей. Для гепатитов А и Е характер-ны повышенная температура, слабость, утомляемость, по-теря аппетита, тошнота, боль в правом подреберье. Наи-более характерный признак

– желтуха - появляется через 7-10 дней после начала забо-левания. Продолжительность его составляет 2-3 недели без перехода в хроническую фор-му. Необходимым условием профилактики энтеральных гепатитов является улучше-ние общей санитарной обста-новки и особенно качества пищи и воды, соблюдение личной гигиены. При показа-ниях используется пассивная и активная иммунопрофилак-тика.

Парэнтеральные гепатиты В, С и D отличаются тяже-лыми и хроническими фор-мами. В особенности такие формы присущи гепатиту В, неслучайно его считают не меньшей проблемой, чем ВИЧ/СПИД, разве что в от-личие от последнего гепатит В пока излечим. А вот по распространенности превос-ходит ВИЧ/СПИД в тысячи раз.

Заражение гепатитом В происходит от острых и хронических больных через кровь, ее компоненты, слюну, сперму, вагинальные выделе-ния. Инфекция реализуется при переливании крови, ис-пользовании нестерильных медицинских инструментов, при сексуальных контактах, может передаваться ново-рожденному от инфициро-ванной матери, при совмест-ном использовании в быту предметов гигиены (лезвий, ножниц, зубных щеток), на-несении татуировок и выпол-нении пирсинга нестерильны-ми иглами.

Наиболее коварным и опас-ным считается гепатит С, ко-торый в 85% случаев приво-дит к развитию хронического гепатита, заканчивающегося через 15-20 лет циррозом или первичным раком пече-ни. Острый и хронический гепатит С очень часто про-

текает бессимптомно, из-за чего инфицированные люди вовремя не обращаются за медицинской помощью, но могут заражать окружаю-щих. Из-за скрытого, «мяг-кого» течения гепатит С был назван «ласковым убийцей». Болезнь поражает в основ-ном лиц молодого возраста: наркоманов, использующих нестерильные шприцы и иглы для введения наркотиков, лю-дей, имеющих незащищен-ные сексуальные контакты с множеством партнеров. К группе риска относятся так-же больные, получающие гемодиализ, медработники, контактирующие с кровью пациентов, реципиенты до-норской крови, лица, кото-рые делали татуировки либо пирсинг в сомнительных са-лонах многоразовыми иглам.

Вакцина против гепатита С не создана. Единственный путь оградить себя от этой

опасной инфекции – знать пути ее передачи и вести «правильный» образ жизни.

Гепатит D вызывается ви-русом, имеющим дефект, который не позволяет ему самостоятельно размножать-ся в организме человека - для этого он нуждается в участии вируса-помощника. Таким по-мощником для него служит вирус гепатита В. Получив-шийся тандем – гепатит D в сочетании с гепатитом B - вы-зывает довольно тяжелое за-болевание. Заражение чаще всего происходит при перели-ваниях крови, через шприцы у наркоманов. Возможен по-ловой путь передачи, а также попадание вируса от матери к плоду. Все лица, инфициро-ванные вирусом гепатита В, восприимчивы к гепатиту D.

Светлана ЧИКИНОВА, заведующая

Рудненским отделом КОЦПЗОЖ

Летний сезон для врачей-эпидемиологов - горячая пора.

Активизируется работа по профи-лактике инфекционных заболеваний среди населения области.

При этом хочется уделить осо-бое внимание карантинным, особо опасным и зоонозным инфекциям. В нашей стране есть своя краевая патология, свои климатические осо-бенности, есть и своя классификация заболеваний данной категории.

Особо опасные инфекции – забо-левания, способные передаваться от человека к человеку, вызывая среди населения массовые вспыш-ки с большой смертностью, быстро распространяющиеся на обширные территории и поражающие большое количество людей.

В регионе, благодаря совместным усилиям управления здравоохране-ния, местных исполнительных ор-ганов, РГУ «Департамент по защите прав потребителей Костанайской об-ласти Агентства Республики Казах-стан по защите прав потребителей», ветеринарной службы, сотрудников правоохранительной системы, КОЦ-ПФЗОЖ, заболеваемость карантин-ными и особо опасными инфекци-ями не регистрировалась в течение ряда лет. Информирование об особо опасных и карантинных инфекциях регионов проводится ежемесячно в виде сводки Всемирной организации здравоохранения.

Подробнее остановимся на особо опасных инфекциях, против которых есть прививки – это бешенство, си-бирская язва и туляремия. Все при-вивки бесплатные.

Бешенство - вирусный зооноз, передающийся через укусы и слюну плотоядных. Характерны симптомы глубокого расстройства нервной си-стемы: возбужденность, агрессив-ность, деменция, приводящая к ле-тальному исходу.

Источник инфекции – инфициро-ванные животные (лисы, волки, соба-ки, кошки, летучие мыши, грызуны, лошади, мелкий и крупный рогатый скот и др.). Механизм передачи –

контактный, заражение человека происходит при укусах, ослюнении больными бешенством животными.

При укусах в область лица и шеи заведомо бешеными животными бо-лезнь развивается в 90% случаев, при укусах в области кистей рук – в 63%, в проксимальные отделы рук и ног - в 23%. Бешенство - следствие позднего обращения укушенных за медпомо-щью, нарушения режима во время прививок или незавершенности цик-ла иммунизации.

Профилактика: систематическая плановая борьба среди животных на основе массовых предохранительных прививок, уничтожение безнадзор-ных и бешеных собак, правильное содержание домашних животных и кошек, контроль над перевозками домашних животных как в масшта-бах страны, так и на международном уровне.

Порядок содержания, регистрации и учета собак и кошек в населенных пунктах определяют местные ис-полнительные органы. При укусах, царапинах и ослюнении животны-ми людей необходимо промыть по-врежденное место водой с мылом, обработать края раны 40-70% спир-том или йодной настойкой, наложить стерильную повязку. Пострадавших немедленно направляют в травм-пункт, в хирургический кабинет для назначения и проведения курса анти-рабической вакцинации. Вакцинация против бешенства эффективна лишь при начале курса не позже 14-го дня от момента укуса. Инкубационный период – период заражения при бе-шенстве - до 1-го года, пострадавший может и забыть о факте укуса.

Болганым САЛКАНОВА, главный специалист отдела эпидемиологического надзора

за туберкулёзом РГУ «Департамент

по защите прав потребителей Костанайской области Агентства Республики

Казахстан по защите прав потребителей»

Гульжан МУРЗАКУЛОВА, валеолог

ВАШЕ ЗДОРОВЬЕ

Пиво - легальный наркотикВакцинация против

инфекцииСогласно современным исследованиям, пиво - это первый легальный наркотик, прокладывающий путь другим, более сильным нелегальным наркотическим средствам.

Именно потребление пива яв-ляется первопричиной искале-ченных судеб миллионов на-ших соотечественников. Наркологи утверждают, что алкоголь является самым агрессивным из наркотиков, а пивной алкоголизм характеризуется особой жестокостью. Этим и объясняется завершение пивных вакханалий драка-ми, убийствами, изнасилованиями и грабежами.

Ученые, иссле-дующие проблему алкоголизма, вполне обоснованно считают неправомерным разделение спиртных изделий по степени их вредного воздействия на ор-ганизм, поскольку среди них нет безвредных.

Вопреки такой установке про-изводители пива, рекламируя свой товар, стремятся увеличить приток покупателей тем, что пиво не алкогольный, а слабоалкоголь-ный, якобы безвредный и чуть ли не полезный «напиток». И это несмотря на то что за последние годы содержание алкоголя в пиве достигает в некоторых сортах 14% (т.е. соответствует по спиртосо-держанию винам), тогда как в бытность СССР крепость пива в зависимости от сорта колебалась в пределах 1,5-6%.

Не многие знают, что бутылка светлого пива эквивалентна 50-60 граммам водки. Четыре бутылки в течение дня - 200-240 г водки. Еще хуже ситуация с энергетическими коктейлями. Здесь к такому же

количеству спиртного добавля-ется кофеин в размере четырех чашек крепкого кофе на банку.

Что же касается красивых кар-тинок с пивом на щитах и коротких рекламных «водевилей» на ТВ, то они прежде всего адресованы мо-лодежи. Можно сказать, что сей-час ведется война против молодо-го поколения с помощью дешевых слабоалкогольных напитков, мак-симально сниженных по ценам

д о уровня пресной воды и равных цене школьного завтрака. Не трудно догадаться, что выберет на улице современный подро-сток, просто захотев пить - воду или пиво. В результате на глазах родителей трезвые дети превра-щаются в пьющую молодежь, а пьющая молодежь в родителей-пьяниц. Неужели не ясно, что пивная субкультура - это начало культуры наркотизма, ведущей к деградации поколений, а в конце концов - к гибели всего народа.

Особенно пиво опасно для молодого поколения, отличи-тельным признаком которого в последние три десятилетия стала акселерация. А это значит, бы-строе совершенствование физиче-ского развития юношей и девушек заметно опережает психическое. Возрастающая лабильность нейро-эндокринной системы, сопрово-ждаемая одновременно активным

половым созреванием, делает ор-ганизм молодых людей наиболее ранимым по отношению ко мно-гим вредоносным факторам внеш-ней среды, в том числе к алкоголю и табаку. Так называемая нормаль-ная доза спиртного для взрослых, а это, естественно, относится и к пиву, для юного поколения будет сверхпороговой, а значит, и го-раздо более токсичной. Большую роль в развитии предрасположен-

ности и пристрастия к сла-боалкогольным напит-кам играют особенности функции гипоталамуса, ибо некоторые его спец-ифические образования активно участвуют, как

уже отмечалось, в фор-мировании алкоголизма.

Как показывают вра-чебные наблюдения, на втором году «пивной жизни» формируется уже психическая зависи-

мость, т.е. резко усиливает-ся тяга не только к пиву, но и к

более крепким напиткам. Спустя еще определенное время форми-руется и физическая зависимость. Налицо все признаки подростко-вого алкоголизма. Пиво стимули-рует рост раковых клеток.

Если возникли обменные на-рушения, считайте, что ваша боч-ка или цистерна выпита. Даже многолетнее воздержание не по-зволяет рассчитывать на то, что «организм очистился». Речь, раз-умеется, может идти только об абсолютной трезвости. Пить или не пить - третьего варианта алкого-лизм не оставляет. При собствен-ной непреклонной решимости с врачебной помощью даже очень тяжелые больные могут добиться удивительных результатов.

Роза КАЙДАУЛЛОВА, зам. главного врача

госпиталя ДВД Костанайской области

Анастасия ХУСАИНОВА, психолог

Карикатура Сергея БИРКЛЕ