84
6.1a. Główne problemy audytu odcinków dróg i skrzyżowań w poszczególnych fazach audytu (autostrady, węzły drogowe) – listy pytań kontrolnych i błędy. Podstawy zarządzania ryzykiem Miary bezpieczeństwa ruchu drogowego Dr hab. inż. Kazimierz Jamroz, prof. PG Mgr inż. Wojciech Kustra Politechnika Gdańska Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Katedra Inżynierii Drogowej Kraków, 2018 r.

6.1a. Główne problemy audytu odcinków dróg i ...audytbrd.pk.edu.pl/materialy_krakow/K-2018-6.1.2-Wprowadzenie... · 6.1a. Główne problemy audytu odcinków dróg i skrzyżowań

Embed Size (px)

Citation preview

6.1a. Główne problemy audytu odcinków dróg i skrzyżowań w poszczególnych fazach audytu (autostrady, węzły drogowe) – listy pytań kontrolnych i błędy.

Podstawy zarządzania ryzykiem Miary bezpieczeństwa ruchu drogowego

Dr hab. inż. Kazimierz Jamroz, prof. PG Mgr inż. Wojciech Kustra Politechnika Gdańska Wydział Inżynierii Lądowej i Środowiska Katedra Inżynierii Drogowej

Kraków, 2018 r.

Kazimierz
Przekreślenie

1. Wprowadzenie 2. System zarządzania bezpieczeństwem ruchu

drogowego 3. Ryzyko w ruchu drogowym 4. Zarządzanie ryzykiem 5. Miary i modele ryzyka 6. Zarządzanie ryzykiem w inżynierii drogowej 7. Ryzyko na drogach krajowych 8. Podsumowanie

PLAN PREZENTACJI

Istota problemu Europa traci 2% swojego PKB ponosząc koszty wypadków drogowych Co roku koszt zdarzeń drogowych wynosi 160 mld Euro W ciągu ostatnich 10 lat na drogach zginęło lub uległo poważnym wypadkom ponad 2 miliony Europejczyków Dwie trzecie śmiertelnych wypadków drogowych w Europie ma miejsce na drogach zamiejskich

1 2 3 4 5 6 7 8

0,3 ofiar śmiertelnych na

1 miliard pasażero-kilometrów

8,3 ofiary śmiertelne

na miliard pasażero -

kilometrów *

???

Opinia publiczna

w szoku

1 2 3 4 5 6 7 8

Polska na tle UE Liczba ofiar śmiertelnych: 3.202 ofiar w roku 2014 (12 % UE)

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab..inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Polska na tle UE Wskaźnik śmiertelności: 8,7 ofiar /100 tys. mk w roku 2014 (UK 2,7)

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Główne czynniki wpływające na bezpieczeństwo ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8

Teorie bezpieczeństwa ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Teorie bezpieczeństwa ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8

Model TRIPOD -D

Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Teorie bezpieczeństwa ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8

Model „Tępy koniec – ostry koniec”

Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Teorie bezpieczeństwa ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8

Model „Szwajcarski ser”

Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Teorie bezpieczeństwa ruchu drogowego

1 2 3 4 5 6 7 8

Model „Kompensacji ryzyka”

Zarządzanie bezpieczeństwem w technice

1 2 3 4 5 6 7 8

System CPD

DROGA

KIEROW

CA

POJAZD

Wspólna odpowiedzialność -

kierowcy, pojazdy i drogi

BEZPIECZNY SYSTEM DROGOWY

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Zarządzanie BRD - WHO

1 2 3 4 5 6 7 8

Zarządzanie bezpieczeństwem w UE

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

System bezpieczeństwa ruchu drogowego System zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego (ang. road safety management system) jest narzędziem wspierającym proces podejmowania decyzji odpowiedzialnych za umożliwianie użytkownikom dróg wykonanie bezpiecznych operacji (podróży), minimalizację pojawiania się zdarzeń niebezpiecznych i konsekwencji tych zdarzeń oraz upowszechnienie myślenia o bezpieczeństwie we wszystkich prowadzonych działaniach.

1 2 3 4 5 6 7 8

System bezpieczeństwa

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

System zarządzania bezpieczeństwem

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Zagrożenie i ryzyko w ruchu drogowym

Zagrożenie możliwość wystąpienia wypadku drogowego określonego rodzaju (np. najechanie na pieszego) Ryzyko –

iloczyn prawdopodobieństwa i wielkości strat w wyniku wypadku drogowego określonego rodzaju (np. w wyniku zderzenia czołowego

Zagrożenie Możliwość wystąpienia wypadku drogowego określonego rodzaju (np. zderzenie czołowe, najechanie na pieszego, pożar pojazdu) z przewidywanymi konsekwencjami

Ryzyko Iloczyn prawdopodobieństwa i wielkości strat w wyniku wypadku drogowego określonego rodzaju (np. poziom prawdopodobieństwa, że będziemy ofiarą wypadku powstałego w wyniku wypadnięcia pojazdu z drogi i uderzenia w drzewo, w przypadku jazdy z nadmierną prędkością )

Ryzyko:

Jesteś spóźniony, jedziesz z prędkością

30 km/h ponad limit

Konsekwencje:

Oszczędzasz czas., ale możesz zarobić

mandat lub być uwikłany w wypadek

drogowy

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Lp. Nazwy

zdarzeń

Transport

drogowy

Transport

kolejowy

Transport

lotniczy

Transport

wodny

1. Z

dar

zen

ie n

iep

ożą

dan

e

Incy

den

t

Zachowania przed

konfliktowe

Zachowanie przed

konfliktowe*

Incy

den

t

Incydent

lotniczy

Awaria

techniczna

2. Konflikt Konflikt ruchowy* Poważny

incydent

lotniczy

Incydent

3.

Zd

arze

nie

nie

bez

pie

czn

e

Zdarzenie ze

stratami

materialnymi

Kolizja drogowa

Zd

arze

nie

dro

go

we W

ypad

ek

Po

waż

ny

wyp

adek

Wyp

adek

lotn

iczy

Wyp

adek

lekk

i W

ypad

ek c

iężk

i

Kat

astr

ofa

4. Zdarzenie z

ofiarami rannymi

Wypadek

drogowy z

ofiarami

rannymi*

Wyp

adek

dro

go

wy

5. Zdarzenie z

ofiarami

śmiertelnymi

Wypadek

drogowy z

ofiarami

śmiertelnymi*

6. Zdarzenie z

wieloma ofiarami

śmiertelnymi

Katastrofa

drogowa*

1 2 3 4 5 6 7 8

Straty w ruchu drogowym

Straty osobowe:

• Ofiary śmiertelne

• Ofiary lekko ranne

• Ofiary średnio ranne

• Ofiary ciężko ranne

Straty materialne

Straty ekonomiczne

Straty środowiskowe

1 2 3 4 5 6 7 8

Straty osobowe

1 2 3 4 5 6 7 8

Skutki osobowe zdarzeń drogowych

0,0000

0,1000

0,2000

0,3000

0,4000

0,5000

0,6000

0,7000

0,8000

0,9000

1,0000

BOB R Z

Rodzaj obrażeń

Czę

stoś

ć

Alabama

Kansas

Kentucky

Arizona

Wisconsin

West Virginia

Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Straty osobowe

1 2 3 4 5 6 7 8

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

90,0

Polska Szwecja Szwajcaria Niemcy USA UK

[Ofia

r/of

iarę

śm

iert

elną

]

Liczba ofiar na ofiarę śmiertelną

Ofiary ciężko ranne Ofiary ranne Ofiary lekko i średnio ranne

Taksonomia ryzyka

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Poziomy zarządzania

1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

RODZAJE RYZYKA A POZIOMY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM

Organizacje

międzynarodowe

Władze, urzędy

i instytucje centralne

Samorządy regionalne

i lokalne

Uczelnie, instytuty badawcze i obser-

watoria bezpieczeństwa transportu

Regionalne i lokalne zarządy transportu

oraz infrastruktury transportowej

Producenci i zakłady naprawcze środków trans-

portu oraz urządzeń infrastruktury transportowej

Przewoźnicy świadczący usługi

transportowe

Operatorzy i użytkownicy środków transportu

oraz inni współużytkownicy infrastruktury transportowej

Ind

yw

idu

aln

e

Ind

yw

idu

aln

e

Gru

po

we

Gru

po

we

Sp

ołe

czn

e

Operacyjne Strategiczne

Rodzaje ryzyka

Odległość od źródeł informacji i źródeł zagrożeń

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr inż. A. Kadziński dr hab. inż. K. Jamroz

Metoda zarządzania ryzykiem

Metoda zarządzania ryzykiem w inżynierii drogowej jest to sformalizowany i powtarzalny sposób postępowania integrujący w sobie fazę oceny ryzyka i fazę reagowania na ryzyko występujące na sieci dróg. Zadaniem tej metody jest ułatwienie, osobom zarządzającym siecią dróg, podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących: bezpieczeństwa ruchu drogowego, bezpieczeństwa infrastruktury drogowej i innych strat ponoszonych w poszczególnych fazach życia obiektu drogowego. Metoda zarządzania ryzykiem zawiera: założenia, ideę metody, procedury, opis matematyczny i sposób wdrażania.

Metoda zarządzania ryzykiem

1 2 3 4 5 6 7 8

Metoda zarządzania ryzykiem

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

ROAD - RISK

OÓLNY MODEL ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ZAGROŻEŃ

Źródła zagrożenia 1

Źródła zagrożenia i

Źródła zagrożenia n

Obszar zarządzania

bezpieczeństwem

w systemie transportu

Zagrożenie 1

Zagrożenie i

Zagrożenie n

Dr inż. A. Kadziński –

Politechnika Poznańska 1 2 3 4 5 6 7 8

Wartościowanie ryzyka zagrożenia i

OÓLNY MODEL ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ZAGROŻEŃ

Zdarzenie niepożądane i

Sformułowanie

zagrożenia i

Identyfikacja zagrożenia i

Aktywizacja

zagrożenia i

Model ryzyka

Ryzyko zagrożenia i

Ryzyko nieakceptowane

Określenie działań redukujących ryzyko Redukcja ryzyka

Poziom prawdopodobieństwa aktywizacji zagrożenia i

Poziom szkód po aktywizacji zagrożenia i

Elementy systemu bezpieczeństwa

Dr inż. A. Kadziński –

Politechnika Poznańska 1 2 3 4 5 6 7 8

Wartościowanie ryzyka zagrożenia i

OÓLNY MODEL ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ZAGROŻEŃ

Zdarzenie niepożądane i

Sformułowanie

zagrożenia i

Identyfikacja zagrożenia i

Aktywizacja

zagrożenia i

Model ryzyka

Ryzyko zagrożenia i

Ryzyko nieakceptowane

Poziom prawdopodobieństwa aktywizacji zagrożenia i

Poziom szkód po aktywizacji zagrożenia i

Określenie działań redukujących ryzyko Redukcja ryzyka

Elementy systemu bezpieczeństwa

Dr inż. A. Kadziński –

Politechnika Poznańska 1 2 3 4 5 6 7 8

Wartościowanie ryzyka zagrożenia i

34

OÓLNY MODEL ZARZĄDZANIA RYZYKIEM ZAGROŻEŃ

Zdarzenie niepożądane i

Sformułowanie

zagrożenia i

Identyfikacja zagrożenia i

Aktywizacja

zagrożenia i

Model ryzyka

Ryzyko zagrożenia i

Ryzyko nieakceptowane

Realizacji działań

Ryzyko akceptowane

Okresowe oceny ryzyka

Poziom prawdopodobieństwa aktywizacji zagrożenia i

Poziom szkód po aktywizacji zagrożenia i

Źródła zagrożenia i Zagrożenie i

Elementy systemu bezpieczeństwa

Określenie działań redukujących ryzyko

Dr inż. A. Kadziński –

Politechnika Poznańska 1 2 3 4 5 6 7 8

Analiza ryzyka Analiza ryzyka jest pierwszym etapem procesu

zarządzania ryzykiem. Analiza ryzyka we wskazanym obszarze analiz jest to

systematyczne zbieranie i używanie wszystkich dostępnych informacji w celu:

rozpoznania zagrożeń,

oszacowania ryzyka

hierarchizacji i wartościowania ryzyka

1 2 3 4 5 6 7 8

Metoda zarządzania ryzykiem

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr hab. inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

ROAD - RISK

37

METODA ZARZĄDZANIA RYZYKIEM Przyczyny (źródła zagrożeń) Skutki (straty)

1 2 3 4 5 6 7 8

38

WARTOŚCIOWANIE RYZYKA Dobór klas i obszarów ryzyka

E

D

C

B

A

1 2 3 4 5 6 7 8

Postępowanie wobec ryzyka

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Rodzaje ryzyka

Rodzaje ryzyka: • Ryzyko indywidualne • Ryzyko grupowe • Ryzyko społeczne

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Ryzyko indywidualne Ryzyko indywidualne (ang. individual risk) - definiowane jest:

w ujęciu operacyjnym, jako prawdopodobieństwo uwikłania pojedynczego uczestnika procesu ruchu drogowego w zdarzenie niebezpieczne lub prawdopodobieństwo poniesienia strat w zdarzeniu niebezpiecznym w czasie poruszania się po sieci transportowej, w ujęciu strategicznym, jako średni poziom prawdopodobieństwa strat jednego członka analizowanej społeczności (w przeliczeniu na jednostkę pracy przewozowej) wykonywanej na analizowanym obszarze w przyjętym okresie czasu. RYZYKO = Funkcja {Prawdopodobieństwo, Konsekwencje}

lub

RI = P * K Gdzie:

RI – ryzyko indywidualne uwikłania w wypadek drogowy, P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego w ruchu drogowym, K – konsekwencje zdarzenia niebezpiecznego (wypadku) w ruchu drogowym,

Model ryzyka indywidualnego

1 2 3 4 5 6 7 8

Ryzyko społeczne Ryzyko społeczne (ang. societal risk) - jest to możliwość wystąpienia określonej kategorii strat (osobowe lub ekonomiczne) na analizowanym obszarze (sieć transportowa, obszar kraju) w przyjętej jednostce czasu.

RYZYKO = Funkcja {Narażenie, Prawdopodobieństwo, Konsekwencje} lub

RS = E * P * K Gdzie:

RS – Ryzyko społeczne wypadków drogowych, E – Narażenie - reprezentuje ilościową miarę narażenie uczestników ruchu na potencjalne niebezpieczeństwo

P – Prawdopodobieństwo - reprezentuje ilościową miarę szans (prawdopodobieństwa), że pojazd będzie uwikłany w zdarzenie drogowe (kolizję lub wypadek) K – Konsekwencje - reprezentują miarą ilościową poziomu strat (ciężkości) w wyniku potencjalnego wypadku drogowego,

1 2 3 4 5 6 7 8

Model ryzyka społecznego

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Zarządzanie ryzykiem w inżynierii drogowej

1. Przewóz materiałów niebezpiecznych 2. Tunele 3. Planowanie sieci dróg 4. Zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury drogowej 5. Ocena sieci dróg 6. Audyt brd 7. Inne

1 2 3 4 5 6 7 8 Dr inż. K. Jamroz –

Politechnika Gdańska

Tunele

1 2 3 4 5 6 7 8

Tunele Norwegia: - 844 tunele, długość 768 km, - 390 tuneli o długości > 0,5 km, - analiza ryzyka w tunelach o długości > 0,5 km po roku 1990, Wizja Zero Unia Europejska: - 512 tuneli (głownie Włochy i Austria) - zagrożenia : pojazdy ciężkie, przewóz niebezpiecznych materiałów, niebezpieczne zachowania kierowców (prędkość, alkohol), - najcięższy wypadek – Mont Blanc (Francja) 1999 – 33 ofiary śmiertelne, - Uregulowania: konieczność oceny ryzyka dla tuneli o długości > 0,3 km, Dyrektywa 2004/54/EC EU

1 2 3 4 5 6 7 8

Proponowane działania w tunelach Zmniejszenie prawdopodobieństwo wypadku:

• projektowanie i eksploatacja tunelu: przekrój poprzeczny, widoczność, parametry geometryczne, oświetlenie, nawierzchnia drogi (sczepność), • pojazdy i ruch drogowy: limit prędkości, zakaz wyprzedzania, konwój, odległość między pojazdami, kontrola pojazdów,

Zmniejszenie konsekwencje wypadku: • przekazywanie informacji do operatora i system ratownictwa: telewizja wewnętrzna, automatyczne wykrywanie wypadków, automatyczne wykrywanie pożarów, radio lokalne (obsługa), automatyczna identyfikacja pojazdów, telefony ratownicze, • informacja dla użytkowników tunelu: telefony ratownicze, radio lokalne (użytkownicy tunelu), alarmy i sygnały, spikerzy, • ewakuacja i ochrona użytkowników: wyjścia bezpieczeństwa, kontrola dymowa, oświetlenie (ratownicze), sprzęt ratowniczy, zarządzanie błędami, • zmniejszenie ważności wypadków: sprzęt przeciw pożarowy, zespól ratowniczy, odprowadzenie wody, nawierzchnia drogowa, plan ratowniczy, eskortowanie, • zmniejszenie konsekwencji w tunelu: struktura straży pożarnej, struktura służby przeciw wybuchowej.

1 2 3 4 5 6 7 8

Planowanie sieci dróg

Planowanie i projektowanie dróg Ryzyko indywidualne =

• Natężenie

• Zachowania uczestników ruchu

• Pojazd

• Droga i otoczenie

• Piesi i rowerzyści

• Zderzenia czołowe

• Zderzenia boczne

• Wypadnięcie z drogi

X

Częstość wypadków Konsekwencje

Ryzyko społeczne = Częstość wypadków Konsekwencje X

X

Narażenie

• Natężenie

• Zachowania uczestników ruchu

• Pojazd

• Droga i otoczenie

• Ludność

• Ruchliwość

• Praca przewozowa

Czynniki ryzyka

1 2 3 4 5 6 7 8

MACIERZ RYZYKA DLA AUDYTU BRD

Prawdopodo bieństwo zdarzeń

Konsekwencje zdarzeń

Nieistotne Małe Poważne Katastroficzne

Częste B C D E

Prawdopodobne A B C D

Sporadyczne A A B C

Rzadkie A A A B

1 2 3 4 5 6 7 8

Klasyfikacja prawdopodobieństwa zdarzeń

Częstość występowania zdarzenia

Charakterystyka

Częste więcej niż raz w roku, Prawdopodobne raz na 1- 3 lat Sporadyczne raz na 3 – 10 lat Rzadkie mniej niż raz na 10 lat

1 2 3 4 5 6 7 8

Klasyfikacja konsekwencji zdarzeń

:

Konsekwencje zdarzeń

Charakterystyka Przykłady

Katastroficzne Wiele ofiar śmiertelnych

Wysoka prędkość, wielopojazdowe zderzenia na dsr, wypadek autobusu, wypadek cysterny z paliwem, zawalenie tunelu lub mostu

Poważne Ofiary śmiertelne lub ciężko ranne

Wysoka lub średnia prędkość: zderzenie pojazdów, uderzenie pojazdu w obiekt stały, uderzenie pojazdu w pieszego, uderzenie pojazdu w motocykl lub rower

Małe Ofiary lekko ranne

Średnia lub mała prędkość pojazdów: zderzenia pojazdów, upadek motocyklisty lub rowerzysty, najechanie na tył pojazdu skręcającego w lewo, upadek pieszego

Nieistotne Tylko straty materialne

Niska prędkość: zderzenia pojazdów, uderzenie pojazdu w słupek

Zasady zarządzania ryzykiem na obiektach drogowych

:

Klasa ryzyka

Poziom ryzyka Proponowane działania

E Nie tolerowane

Obiekt nie może funkcjonować dopóki ryzyko nie zostanie zredukowane, w przypadku projektu musi być on skorygowany

D Wysokie Działania usprawniające powinny być wprowadzone lub obniżony poziom ryzyka nawet jeżeli koszty wprowadzenia tych działań są wysokie.

C Tolerowane Działania usprawniające powinny być prowadzone lub obniżony poziom ryzyka jeżeli koszty wprowadzenia tych działań są średnie, ale nie wysokie.

B Niskie Działania usprawniające powinny być prowadzone lub obniżony poziom ryzyka jeżeli koszty wprowadzenia tych działań są niskie.

A Nieznaczne Nie wymaga się żadnych działań

1. Misja EuroRAP

5- gwiazdkowy kierowca w 5 – gwiazdkowym samochodzie

na 5 – gwiazdkowej drodze

55

Idea EuroRAP Zasięg: Euro RAP (27 krajów), ausRAP, usRAP, iRAP Uczestnicy: Kluby motoryzacyjne (PZM), administracje

drogowe i inne organizacje (FRIL) Motto: Bezpieczne drogi ratują życie! Podstawa: Wizja ZERO Idea: 3 X 5

1 2 3 4 5 6 7 8

usaRA

P

iRA

P ausRA

P

euroRAP

57

2. Kierunki działań EuroRAP Wspieranie organizacji międzynarodowych i instytucji

krajowych w przygotowaniu i realizacji strategii bezpieczeństwa ruchu drogowego

Prowadzenie oceny ryzyka na drogach, na podstawie danych o wypadkach i prezentowanie map ryzyka politykom, zarządom drogowym, mediom, użytkownikom dróg

Prowadzenie oceny zagrożeń na odcinkach dróg, na podstawie szczegółowej inspekcji brd w terenie,

Pomoc w wyborze skutecznych działań na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego, przygotowaniu planów finansowych i organizowaniu wsparcia finansowego

Monitorowanie zmian ryzyka na drogach, a także dokonanie wyboru najbardziej efektywnych działań drogowych

Pełnienie roli „rzecznika konsumentów” (uczestników ruchu drogowego), przez szerokie i transparentne komunikowanie o ryzyku

58

Filar 1 Zarządzanie

bezpieczeństwem

ruchu drogowego

Filar 2 Bezpieczne drogi i

mobilność

Filar 3 Bezpieczne

pojazdy

Filar 4 Bezpieczni

użytkownicy dróg

Filar 5 System działań

powypadkowych

Filar 2, Działanie 1: Świat wolny od dróg wysokiego ryzyka Cel: Wyeliminowanie dużego ryzyka na 10 % długości najbardziej niebezpiecznych dróg poprzez zastosowanie skutecznych usprawnień, poprzez: zajęcie się każdego roku Dekady

wyeliminowaniem wysokiego ryzyka z 0,1 długości najgorszych dróg

zachęcanie do przeznaczania 10 % rocznego budżetu na drogowe programy brd

Wspieranie działań w ramach Dekady ONZ

59

Ocena sieci drogowej Program EuroRAP

EuroRAP to Europejski Program Oceny Ryzyka na Drogach (European Road Asessment Programe – EuroRAP AISBL), a zarazem międzynarodowa organizacja pożytku publicznego. Organizacja postała w 2001 roku na wniosek kilku europejskich automobilklubów (z Wielkiej Brytanii, Szwecji, Holandii i Hiszpanii) o ustanowienie przez Komisję Europejską projektu badawczego pod nazwą „Program oceny ryzyka na drogach”. Kluby automobilowe wyszły z założenia, że drogi to bardzo niebezpieczne urządzenia i dlatego powinny być, podobnie jak zakłady chemiczne, czy elektrownie atomowe, poddane kontroli społecznej. Motywem działania tych organizacji (podobnie jak organizacji konsumenckich) była troska o bezpieczeństwo swoich członków – uczestników ruchu drogowego. 1 2 3 4 5 6 7 8

Cele EuroRAP

Cele szczegółowe: 1. Stworzenie europejskiego systemu oceny ryzyka na

drogach (risk rate mapping) - na podstawie danych o wypadkach drogowych

2. Stworzenie metod śledzenia ryzyka na drogach (accident analysis and performance tracking), a także dokonanie wyboru najbardziej efektywnych działań drogowych zmierzających do zmniejszenia poziomu ryzyka na drogach europejskich

3. Stworzenie systemu oceny stanu zagrożenia na drogach (star rating) na podstawie przeglądu dróg (road safety inspection).

1 2 3 4 5 6 7 8

Pomiar bezpieczeństwa na drogach

Mapy zagrożeń pokazują prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku określonego rodzaju na odcinku drogi, w zależności od geometrii, otoczenia drogi i rodzaju ruchu drogowego

Mapy ryzyka pokazują stan bezpieczeństwa systemu – człowiek – pojazd - droga

Standardowe kolory na mapach stanowią zrozumiały i uniwersalny język dla polityków, bankierów, inżynierów, użytkowników drogi i społeczeństwa

Klasa ryzyka

Koncentracja wyp.

ciężkich [wyp./

1 mld Pkm]

Bardzo małe < 6,0

Małe 6,0 – 24,1

Średnie 24,1 – 41,5

Duże 41,5 – 70,7

Bardzo duże > 70,7

Miary ryzyka (EuroRAP) Ryzyko indywidualne • Koncentracja wypadków z ofiarami śmiertelnymi

i ciężko rannymi na 1 mld Pkm Ryzyko społeczne • Gęstość wypadków – liczba wypadków na 1 km • Ryzyko względne dla dróg podobnej klasy –

dla dróg podobnej klasy i o podobnym natężeniu ruchu

• Potencjał redukcji wypadków – liczba wypadków jaką może być zredukowana na danym odcinku drogi , jeżeli ryzyko zredukuje się do wartości średniej dla tych dróg

1 2 3 4 5 6 7 8

Mapy ryzyka i zagrożenia EuroRAP Mapa 1 - Ryzyko indywidualne – koncentracja wypadków Mapa 2 - Ryzyko społeczne – koncentracja wypadków Mapa 3 - Ryzyko społeczne – ryzyko względne Mapa 4 - Ryzyko społeczne – potencjał redukcji wypadków Mapa 5 - Zagrożenie – (system gwiazdek)

Mapy ryzyka UK

1 2 3 4 5 6 7 8

Potencjał redukcji ryzyka (ausRAP)

1 2 3 4 5 6 7 8

Brak rozdziału

Ciężkie otoczenie

Wąskie pobocze

Złe warunki

wyprzedzania

Łuki

Bruce Highway, QLD

Jezdnie rozdzielone

Umiarkowane

otoczenie

Szerokie pasy

Szerokie pobocze

Dobre oznakowanie

Dobre warunki wyprzedzania

Prosta

Hume Hwy, VIC

Austarlia - Victoria

5 gwiazdek 0% 4 gwiazdki 22% 3 gwiazdki 54% 2 gwiazdki 24% 1 gwiazdka 0%

18300 km dróg

Melbourne

Intensywne

działania

medialne

RACV - wnioski • Istotne inwestycje realizowane są przez rząd

stanowy, ale wiele jest jeszcze do zrobienia

• 5-gwiazdek jest to idea – brak ofiar śmiertelnych i ciężko rannych w przypadku wystąpienia kombinacji 5-gwiazdkowych kierowców w 5-gwiazdkowych pojazdach

• Nie ma jeszcze 5-gwiazdkowych dróg, ale oni chcą to osiągnąć, gdyż jeszcze nie dawno idea 5 – gwiazdkowych samochodów wydawała się zbyt radykalną!

• Wyzwanie - bezpieczny kierowca w bezpiecznym

pojeździe nie powinien ginąć w konsekwencji niebezpiecznych dróg

1 2 3 4 5 6 7 8

Ryzyko indywidualne na drogach krajowych w Polsce

Ofiary (3 lata): LZ – 5.815 LZiCR – 16.697 Odcinki „czarne i czerwone”: 86 % długości 91 % LZiCR

1 2 3 4 5 6 7 8

Polska na tle UE

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

[%]

Ryzyko indywidualne - drogi krajowe

Ryzyko bardzo duże Ryzyko duże Ryzyko średnie Ryzyko małe Ryzyko bardzo małe

1 2 3 4 5 6 7 8

Województwa

Porównanie województw

Odcinki krytyczne na drogach krajowych w Polsce

• 44 odcinki krytyczne

• odcinki o największym natężeniem ruchu, lokalizacja w pobliżu dużych aglomeracji miejskich i głównych skrzyżowań w sieci drogowej, a także niskie standardy bezpieczeństwa

• stanowią zaledwie 5%

długości sieci dróg krajowych, a mimo to liczba wypadków z ofiarami śmiertelnymi i ciężko rannymi na tych odcinkach wynosi 14% 1 2 3 4 5 6 7 8

1

Lp. Droga krajowa nr

Droga międzynaro -

dowa nrOdcinek Najechanie

na pieszegoZdezrzenia

czołoweZderzenia

boczne

Wypadnięcie pojazdu z drogi

Nadmierna prędkość

1 DK1 E75 Krośniewice - Łęczyca

2 DK1 E75 Łęczyca - Ozorków

3 DK1 E75 Ozorków - Łódź

4 DK1 E75 Łódź - Autostrada A1 (Srock) Małe Małe

5 DK2 E30 Torzym - Mostki Małe

6 DK2 E30 Warszawa - Mińsk Mazowiecki

7 DK2 E30 Mińsk Mazowiecki - Kałuszyn

8 DK4 E40 Łapczyca - Brzesko

9 DK4 E40 Brzesko - Wojnicz

10 DK4 E40 Rzeszów - Przeworsk Małe

11 DK4 E40 Przeworsk - Radymno

12 DK7 E77 Glinojeck - Płońsk

13 DK7 E77 Grójec - Białobrzegi Małe

14 DK7 E77 Skarzysko Kamienne - Wiśniówka

15 DK7 E77 Chęciny - Jędrzejów

16 DK7 E77 Miechów - Słomniki

17 DK8 E67 Kłodzko - Ząbkowice Śląskie

18 DK8 E67 Łagiewniki - Bielany

19 DK9 E371 Rudnik - Ostrowiec Świętokrzyski Małe

20 DK9 E371 Lutcza - Miejsce Piastowe-

21 DK10 Lubieszyn - Szczecin

22 DK10 Toruń - Czernikowo

23 DK11 Oborniki - Poznań

24 K12 Puławy - Kurów Małe

25 K12 E373 Kurów - Lublin

26 K14 Głowno - Łódź

27 K19 Lubartów - Lublin

28 K19 Lublin - Niedrzwica Duża

29 K28 Przemyśl - Gr. Państwa

30 K35 Wałbrzych - Świebodzice

31 K35 Świebodzice - Mirosławice

32 K47 Nowytarg - Zakopane

33 K52 Bielsko Biała - Kęty Małe

34 K69 Bielsko Biała - Żywiec

35 K71 Stryków - Aleksandrów

36 K71 Aleksandrów - Konstantynów

37 K74 Kielce - Łagów

38 K74 Szczebrzeszyn - Zamość

39 K77 Stalowa Wola - Nisko

40 K79 Nowe Brzesko - Kraków

41 K79 Kraków - Krzeszowice

42 K82 Lublin - Łęczna

43 K84 Sanok - Uherce

44 K94 E40 Wrocław - Oława Małe

INFORMOWANIE O RYZYKU

Folder: 24 strony Rozesłany do: dziennikarzy, parlamentarzystów, instytucji

1 2 3 4 5 6 7 8

Internet

Adres www cytowany w wielu doniesieniach medialnych

Ponad 11.000 wejść na stronę w dniu konferencji

Aktualizacja i rozszerzenie treści na stronie Programu www.EuroRAP.pl

1 2 3 4 5 6 7 8

Media 30 doniesień prasowych, 1,5 mln egzemplarzy, 2,9 mln osób

30 doniesień TV, 116 min., 3,5 mln osób

17 doniesień radiowych, 55 min., 5 mln osób

1 2 3 4 5 6 7 8

Media - Internet

56 portali internetowych ogólnopolskich i regionalnych,

1 2 3 4 5 6 7 8

Badania społeczne Najbardziej niebezpieczne drogi Źródła informacji o mapach ryzyka

1 2 3 4 5 6 7 8

WYKORZYSTANIE MAP Mapy ryzyka, a w szczególności mapa ryzyka prognozowanego są pomocne: • w kształtowaniu opinii publicznej w zakresie efektów rozwoju

sieci bezpiecznych dróg w Polsce, • w podejmowaniu politycznych inicjatyw, wspierających

działania na rzecz ochrony zdrowia i życia uczestników ruchu drogowego,

• w podejmowaniu strategicznych decyzji przez administrację rządową w zakresie usprawnień systemu zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego i dalszego rozwoju sieci autostrad i dróg ekspresowych,

• w wzmocnieniu przekonania administracji drogowej o konieczności inwestowania w działania na rzecz bezpieczeństwa ruchu drogowego, także na odcinkach położonych poza siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz właściwego wyboru rodzaju i kolejności tych działań.

1 2 3 4 5 6 7 8

PODSUMOWANIE

• W ostatnich latach w zarządzaniu bezpieczeństwem ruchu drogowego coraz powszechniej podejmowane są działania zintegrowane, nakierowane na system transportu, w którym człowiek odgrywa najważniejszą rolę – operatora systemu. To podejście, wywodzące się z teorii behawioralnych, zaowocowało zastosowaniem ryzyka do zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego.

• W inżynierii drogowej zarządzanie ryzykiem nie jest jeszcze tak często stosowane jak w przemyśle chemicznym, energetyce jądrowej, bezpieczeństwie pracy, w transporcie morskim i lotniczym.

1 2 3 4 5 6 7 8

PODSUMOWANIE

• Analiza i ocena ryzyka w inżynierii drogowej znalazła praktyczne zastosowanie w przypadku: przewozu materiałów niebezpiecznych, zarządzania bezpieczeństwem ruchu w tunelach drogowych, ocenie zagrożenia na sieciach dróg, planowaniu sieci dróg i audycie brd.

• Efekty dotychczasowych zastosowań oceny ryzyka w inżynierii drogowej są zachęcające, konieczne jest zatem opracowanie polskiej metodę oceny i redukcji ryzyka w ruchu drogowym, spójnej z metodami przygotowywanymi w innych krajach europejskich oraz z innymi gałęziami transportu.

1 2 3 4 5 6 7 8

Dziękuję za uwagę

[email protected]