61 (3118) 2014-06-05

61 5

+20°..+18°+10°.. +8°

–

–

--

Құжатта экономиканың ең маңызды буын-дары саналатын жаңа инвестициялар тарту мен ақпарат, тәжірибе алмасуға жол аша-тын сауда-экономикалық байланыстарға баса көңіл бөлінген. Сонымен қатар, өнеркәсіптік өндіріс, құрылыс индустриясы мен өнеркәсіп кәсіпорындарының өнімдерін жеткізуді өзара тиімді түрде жүзеге асыруды қарастыратын сәулет және коммуналдық шаруашылық пен жол-көлік инфрақұрылым саласы да қамтылған.

Агроөнеркәсіп кешеніндегі өзара іс-әрекет қайта өңдеуші өндірістерді модернизациялау үшін ғылымды қажет ететін және прогрессивті технологияларды енгізуге негіз болады. Білім және ғылым саласы да назардан тыс қалмақ емес, осы саладағы ынтымақтастық тараптардың білім мекемелері арасында тығыз байланыс орнатуға және тәжірибе алмасуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, құжатта денсаулық сақтау және әлеуметтік даму саласы да қамтылған. Ал бұл салада өзара инновациялық технологиялар-ды енгізу тәжірибесімен алмасу және халыққа медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру жүйесін жетілдіру жоспарланып отыр.

Жастар саясаты, мәдениет, дене тәрбиесі және туризм салаларындағы ынтымақтасу да бірлесе отырып, түрлі іс-шараларды көптеп ұйымдастыруға мұрындық болмақшы. Бұл – Аста-на мен Саратов облысының жастары арасындағы достық қарым-қатынасты дамытуға мүмкіндік беретін жоба.

Құжатта көрсетілген осы міндеттердің барлығы Саратов облысының үкіметі мен Аста-на қаласы әкімдігінің арасындағы 2014-2016 жылдарға арналған келісім аясында іске асады деп күтілуде.

Нұрислам ҚҰСПАНҒАЛИ

« »

1610 12

5

2www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

Биыл Астана қаласында 1956 пәтерді қамтитын бірнеше тұрғын үй, 9 мектеп және 14 балабақша пайдалануға берілетіні жоспарланып отыр.

Астанада ұлттық бірыңғай тест тапсырудың екінші кезегі өтті.

Конгресс-хол-да «Сәлем, жаз!» атты халықаралық көрме-жәрмеңке ашылады.Басталуы: 12.00.

Қ.Қуанышбаев атындағы театрда Қ.Жиенбайдың «Таңғажайып планета» фантас-магориясы сахналанады.Басталуы: 18.30.

Рәсімде алдымен сөз алған Саратов облысының гу-бернаторы Валерий Ра-

даев Ресей мен Қазақстан бизнесі арақатынасындағы дамудың жаңа кезеңі бастау алғанын атап өтті. «Бүгін екі ел ашып жатқан бизнестің бағыты өзгеше – адамдар өмірінің қауіпсіздігі мен мүліктің сақталуына кепілдік береді. Қазақстан мен біздің өңір барлық деңгейде тығыз қарым-қатынаста. Саратов облысында 80 мыңнан астам қазақ тұрады. Шека-ралас жатқан Қазақстан аймақтары мен елдеріңіздің орталығындағы өңірлерден Саратовтың жоғары оқу орындарына білім алуға келетін студенттерді есепке алсақ, бұл санға тағы бірнеше мыңды қосуға болады. Әр жыл сайын саудадағы байланы-старымыз нығайып келеді. Әсіресе, қазіргі заманға сай инновациялық өнеркәсіп, ақпараттық және на-нотехнологиялар салаларында. Бұл факт қуантпай қоймайды» деген ол «Рубеж» компаниясын да таны-стыруды ұмытпады.

Аталмыш фирма өз өнімдерін әзірлеу мен іске қосуда ешкімнің көмегіне жүгінбейді екен. Яғни, б а рл ы қ ж ұ м ы с т а рд ы өз де р і

атқарады. Компания жиырма бес жылдан астам уақыт кез келген нысанды бақылауға алып, адамдар өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз етіп келеді. Оның жартылай неме-се толықтай автоматтандырылған жүйесі тұтанған өрттің әрі қарай өршуіне жол бермейтін көрінеді. С а р а т о в т а ғ ы Б а л а х о в а т о м электр стансасының жұмысын қадағалайтын компанияның Аста-нада инженерлік орталығы ашылып отыр.

Өз кезегінде Астана қаласы әкімінің орынбасары Василий Кры-лов ашылған орталық елордалықтар өмірін одан әрі қауіпсіз қылатынына сенімін білдірді. Бұл бағытта астаналық биліктің де қол қусырып отырмағанын, өртті бастапқы кезеңде анықтайтын сымсыз жүйені іске асыру жүргізіліп жатқанын, бұл жүйеге бүгінгі күнде 140-тан астам білім беру, денсаулық сақтау және мәдени нысандары қосылғанын ж е т к і з д і . Қ а л а т і р ш і л і г і н қамтамасыз ететін кешенді жүйе бойынша атқарылған жұмысты тіліне тиек етіп, бұл толығымен іске қосылғанда, заманға сай жүйе астаналықтар өміріне қауіп

туындаған жағдайларда жедел соны анықтайтынын айтты.

« Р у б е ж » к о м п а н и я л а р тобының вице-президенті Рус-лан Сапарғалиев Қазақстан, Ре-сей, Белорусь елдері арасындағы Еу р а з и я л ы қ Э ко н о м и к а л ы қ од а қ т ы ң қ ұ р ы лу ы А с та н а д а орталықтың ашылуына серпін бергенін атап өтті. Компанияның жұмысы жайлы: «Басты миссия-мыз – адамдардың өмірін сақтау. Біз халықтың қауіпсіздігі үшін – өртке қарсы жабдықтарды, бейнебақылау, хабарлау жүйелерін шығарумен айналысамыз. Конструкторлық-әзірлеу орталығымыз, жобалау институтымыз, Ресейдің 50-ден астам қалаларында сауда үйлеріміз бар. Өз өнімдерімізді жақын және алыс 15 шетел елдеріне жеткіземіз. Қазақстан бүгіндері басты және стратегиялық әріптесімізге айналып отыр» деді.

«Рубеж» филиалы «Өркен» бизнес орталығында орналасқан. Сол нысанның алдында компания туын көтеру рәсімінен кейін Р. Сапарғалиев кеңселерін аралатып, құрал-жабдықтармен таныстырды.

Аманғали ШМИТҰЛЫ

П а р л а м е н т п а л а т а с ы -на ұсынылып отырған заң жобасын дағы өзгерістер ең алдымен интернетте ғайбат пікір немесе жалған діни ақпарат таратқандарға қатысты болады. Күдікті жазбалар ал-дымен арнайы сараптамадан өтеді. Егер біреуге жала жау-ып балағаттағаны анықталса, авторы жауапқа тартыла-ды және 500 айлық есептік көрсеткіш көлемінде айыппұл төлейді. Болмаса 3 ай қоғамдық жұмысқа тартылады. Егер жеке пікір қалдырған адамның сөзі

дәйекпен негізделсе жауапқа тар-тылмайды. Ал, белгілі адамнан шағым түскен жағдайда тексеру жүргізіледі.

Кәсіпкерлердің «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» ҚР заңы та-лаптарын сақтауын тексеруге бағытталған жедел алдын алу шарасының нәтижесінде контрафактілі дыбыс-бейне жазу өнімдерін заңсыз сатқан 11 орын анықталды. Орталық базар мен «Артем» сауда үйінің аумағында өткізілген шара барысында DVD/CD форматындағы 3547 дана дискі тәркіленді. Ведомство қызметкерлері контрафакт өнімдерді және оны сатып тұрған адамдар-ды ішкі істер органдарына тапсырды.

Жи ы н б а р ы с ы н д а А с тана қаласының құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласындағы жемқорлыққа қарсы әрекет жағдайы, «100 мектеп, 100 аурухана» бағдарламасы бойынша салынып жатқан Балалар жұқпалы аурулар ауруханасының құрылысы, 1200 орындық мектеп құрылысы ны-сандарында жүргізілген партиялық

бақылаудың нәтижелері қаралды. Со-нымен қатар, Сарыарқа ауданындағы бастауыш партия ұйымдарының жұмыстары жөніндегі есеп тыңдалды.

Отырыс барысында «Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалы жанындағы Жемқорлыққа қарсы әрекет жөніндегі қоғамдық кеңестің төрағасы, Мәжіліс депутаты Рама-зан Сәрпеков баяндамашылардың сөздеріндегі дерек пен дәйектер негізінде қаулы қабылданып, бірқатар мәселелерді филиалдың бюросын-да қаралуын ұсынды. Партияның қалалық филиалы төрағасының орын-басары Сапар Ахметов бірлескен отырыстың күн тәртібінде қаралған мәселелер бойынша бірқатар ескерт-пелер мен ұсыныстар жасады.

2013 жылдың қыркүйек айында баста-лып, бес айға созылған республикалық шығармалар сайысына мектеп оқушылары еліміздің 14 облысынан қатысты. Бәйгеге қазақ және орыс тілінде жазылған бас-аяғы 637 шығарма ұсынылған болатын. Алайда, бұл кітапқа сыннан өткен үздік шығармалар ғана еніп отыр. Қазақстанның түкпір-түкпірінде оқитын әртүрлі жастағы мектеп оқушылары «Мәңгілік ел» идеясы, Елбасының өмірі мен қызмет жолы, елдің өткені, бүгіні мен болашағы сынды мемлекет тарихына қатысты қилы тақырыптарды қозғады. Кітап 700 данамен жарық көрді. Оны әр облыстың кітапханаларына тиісінше бөліп беру жоспар-лануда. «Бұл жинақ – ХХІ ғасыр жастарының патриоттық үні. Мұнда топтастырылған шығармалардың басым бөлігі, яғни 390-ы

қазақ тілінде жазылғаны қуантады. Қарағанды мен Павлодар облысының балалары бұл сай-ыста ерекше белсенділік танытып, сайысқа жіберілген шығармалар саны бойынша алға шығып отыр» дейді кітап құрастырушысы. Оның айтуынша, кітапты редакциялау жұмысымен Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетіндегі «қоғаммен бай-ланыс» мамандығының ІІ курс студенттері айналысқан екен. Республикалық сайыстың жеңімпаздарына арнаулы сертификаттар тапсырылып, шығармалары жарияланған жаңа кітаптар табысталды. Сондай-ақ, баспасөз конференциясында Ұлы Жеңістің 70 жылдығына арналған V республикалық шығармалар сайысының өтетіндігі хабар-ланды.

Мәдина ЖАҚЫП

YØ ÆYÐÅÊ YÍÄÅÑÒI

Жиынның мақсаты – мектепке дейінгі жастағы балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытуда балабақша мен отбасының ынтымақтастығын арттыру болды.

Конференцияда балабақша әдіскерлері мен психолог, тәрбиеші-мамандар балдырғандардың шығармашылығын қалай дамытуға болатыны жөнінде ата-аналарға түсіндірді. Әдіс-тәсілдер түрлі ойындар арқылы жүргізілді. Айталық,

«Гүлдер» ойынында ата-аналарға балалар әлеміндегі әртүрлі жағдаятттарға байла-нысты көріністер ұсынылып, сұрақтар қойылды. Ал, әдіскер С.Каптаева бала тәрбиесіндегі француз әдістемесін көрсетіп, қатысушыларды шығармашылық әңгіме құрастыруға жұмылдырды.

Конференцияның соңында «Жүректен жүрекке» әдістемесі бойынша қорытынды жасалып, ата-аналар пікір-ұсыныстарын ортаға салды.

5www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

(Басы 1-бетте)

Мемлекеттік рәміздерімізді ұлықтауға жиналған жастар алдымен Есіл өзені жағалауына жиналып флеш-моб ұйымдастырды. Бұл бұқаралық шараға жоғары оқу орындары мен колледждерден 500-ге жуық студент-жас қатысты. Мерекелік рухпен жігерленген жастар Отан туралы, ел жүрегіне баланған Астана жайлы әндерді шырқап, Есіл толқынымен тербетіліп би биледі.

– Менің туған елім-Отаным – Қазақстанның мемлекеттік рәміздері күні еліміздің ерекше мерекесі деп білемін. Туымыз бен Елтаңбамыз елдігіміздің басты белгісі болып табылады. Ал Әнұранымыз шырқалғанда, менің жүрегім қашанда толқып тұрады, шаттыққа бөленеді. Бүгін де осы шараға қатысып, сондай күйге түсіп тұрмын. Сондықтан да мемлекеттік рәміздерімізді құрметтеу мен ұлықтай білу әр қазақстандықтың қасиетті пары-зы болса деп тілеймін, - дейді осы шараға қатысушы студент Айжан Қасымова.

Есіл үстіндегі заулаған кемеде Қазақстан туын желбіреткен жастардың көңіл-күйі Аста-на жұртшылығына елдік рәміздеріміздің аса құндылығын айшықтап көрсеткендей әсер берді. Көк байрақты көтеріп, Отанды жырға қосқан жастарға қол бұлғап ризашылығын білдіріп жатқан

адамдарға қарап осындай ойға берілдік.

Е с і л д е г і е л д і к т і ә с п е т т е г е н ш а р а д а н кейін «Дәулет» спорт кешенінде өткен «Менің Қазақстаным! Менің Аста-нам!» атты акция да елор-да төріндегі аталып өтілген мерекенің мән-мағынасын айшықтай түсті. Бұл шараға жастармен қатар мемлекеттік ор-гандар мен қоғамдық ұйымдардың өкілдері қатысып, елдік рәміздерімізді ұлықтауға арналған театрландырылған қойылымдарды тамашалады. Президент полкының Құрметті қарауылы Туымыз бен Елтаңбамызды алып шыққанда Әнұранымыз шырқалып, кешен ішіндегі барлық адам қолдарын жүректеріне қойып, салтанатты шараның рухын сезінді. Акция барысын-да Қазақстан туын талай халықаралық жарыстарда биіктен желбіреткен спортшылар Данияр Елеусінов пен Ілияс Сүлейменов сөз сөйлеп, «Бәйтерек». «Ақселеу», «Арлан» топтары мен бірқатар эстрада жұлдыздары ән шырқады.

Кенже ҚОНЫСБАЙ



Үстел басында сөз алған Астана әкімінің орынба-сары Василий Крылов

қала әкімінің атынан қонақтардың қадамдарына құтты болсын ай-тып, Саратов облысы мен Астана арасындағы қарым-қатынастың терең тарихына тоқталды. 1998 жылы қол қойылған келісімнің ая-сында қыруар жұмыстар атқарылып, ежелден ауылы аралас, қойы қоралас жататын орыс халқы мен қазақ елінің арасындағы қазіргі экономиканың мейлінше дамығанын сөз етті.

«Бұл күні өнеркәсіп, білім, инно-вация, жол-көлік қатынасы саласында жеткен жетістігімізбен мақтана ала-мыз. Болашақта әлі де алар асуымыз көп. Мысалы, осы жылы 9 мектеп пен 15 балабақшаның пайдалануға берілетінін ескерсек, көп ұзамай әлеуметтік мәселелерімізді де толықтай шешеміз деген ойдамыз» деді Астана қаласы әкімінің орынба-сары В.Крылов.

Содан кейін Саратов облысы губернаторы В.Радаев өздерінің Астанаға келгендегі мақсаттарын айтып, екі аймақ арасындағы достық қарым-қатынастың одан әрі жалғаса беретініне сенім

білдірді. Ол қонақжайлылығымен ерекшеленетін қазақ халқына ыстық ықыласын білдіріп, Елбасының осынша жәрдемін көріп жатқан а с т а н а л ы қ т а р д ы ң ж а р қ ы н болашағына сенетінін жеткізді. Ол өз сөзінде «Астананың экономикалық, әлеуметтік жағдайымен жіті танысты-рып, бізбен бірге үлкен істер атқаруға сенім білдіргендеріңіз үшін алғысым шексіз. Дегенмен, шешімін күткен мәселелер барлық мемлекеттерге тән.

Сол сияқты, балабақша кезегі, мектеп оқушыларының екі ауысымда білім алуы сынды проблемалар бізде де бар. Осындай кездесулер барысын-да кеңесе отырып, алдағы жылдары күрделі мәселелерді бір-бірімізбен тәжірибе алмасу арқылы түбегейлі шеше аламыз дегім келеді. Сондай-ақ, Астана мен Саратов облысының бизнес өкілдері тізе қосып, екі елдің дамуына өздерінше үлес қосатын болады» деп, ағынан жарылды.

Кездесу барысында көрші елдің өнеркәсіпті облысы мен елорда арасындағы бірлескен шаралардың жоспары құрылып, болашақтары талқыланды. Саратов облысы үкіметі мен Астана қаласы әкімдігі арасында 1998 жылғы 23 желтоқсандағы сауда-экономикалық, ғылыми-техникалық және мәдени ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылған еді. Бірлескен жоспар сауда-экономикалық және инвестициялық серіктестік, өнеркәсіп

өндірісі саласында тәжірибе алмасу, сәулет, құрылыс және тұрғын үй-коммуналды шаруашылығы, жол-көлік инфрақұрылымы сынды негізгі бағытты қамтиды. Сол байланыстың әлі де болса үзілмей келе жатқаны екі ел арасындағы тату-тәтті достық пен ынтымақтастықтың ықпалы болса керек. 2016 жылы да қос тараптың бастамасымен агроөнеркәсіп кешені мен қоршаған ортаны қорғау сала-ларында бірлескен шаралар өткізу жоспарлануда.

Қ о с т а р а п т ы ң к е з д е с у і нәтижесінде РФ-ның ҚР-дағы сауда өкілдігі мен Саратов облысы үкіметі арасында ынтымақтастық туралы келісімге және Саратов облысының Үкіметі мен ҚР Ұлттық кәсіпкерлер палатасы арасында ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойылды. Екі аймақ үшін мұндай кездесулер жаңа мүмкіндіктерге жол ашып, бизнес қауымдастықтардың бірлесе жұмыс істеуіне кедергі келтірмей, экономикалық өрлеуге жеткізеді. Сонымен қатар, Астана мен Саратов облысы арасында мәдениет, білім-ғылым, туризм және спорт, техника және медицина салаларында да мызғымас ынтымақтастық орнату көзделіп отыр.

Нұрислам ҚҰСПАНҒАЛИ

Елші мырза Ресей мен Қазақ-станның аймақтар желісі бойынша қол жеткізген ынтымақтастығы екі ел арасындағы әріптестіктің маңызды құрылымы екенін атап өтті. Ол бүкіл Еділ жағалауының экономикалық базисі мен мәдениетінің, тарихының мол байлығының бейнесі болып табылатын Саратов облысының Астанадағы бизнес қадамын жылы қабылдағанын білдірді. Сара-тов облысының делегациясы – Еуразиялық экономикалық одақ ту-ралы тарихи келісімге қол қойғаннан кейін Ресей жағынан алғаш рет ат басын тіреген облыс екенін айт-ты. «Біз бүгінде осы оқиғаның маңыздылығын сезінудеміз. Енді біз келісімшарттарын бірлесе жүзеге асырып, үйлестіру жүйесін құрып, оны нақты мазмұнымен толтыру-ымыз керек» дейді Михаил Бочар-ников.

Одан кейін сөз алған Астана қаласы әкімінің орынбасары Васи-лий Крылов аймақтар деңгейіндегі

әрбір байланыстың маңызды екенін, Еуразиялық экономикалық одақ ту-ралы келісім – осындай кездесулерге

жол ашатынын айтты. «Саратов облысы делегациясының Астана қаласына сапары – біздің аймақтар үшін жаңа мүмкіндіктер мен аймақаралық өзара серіктестіктің батыл жобаларын жүзеге асы-руда үлкен серпін береді» деді әкім орынбасары. Ол сондай-ақ, әкімшілік әлеуеті тұрғысынан басқару тетіктері жолға қойылған кезде бизнестің кедергісіз өркендеуіне мүмкіндік тудыра-тынын атап өтті. «Біздің өзара байланыстарымыз экономикалық келісімнің шарттылықтарымен бекітілсе, оның нәтижесі біздің аймақтардың өркендеуіне алып келеді» деді ол ойын тұжырымдап.

Ресейдің еуропалық бөлігінің оңтүстік-шығысында орналасқан, бір шеті біздің елімізбен шектесіп жатқан Саратов өңірінен келген ресми делегацияның саны да, сана-ты да жоғары екен. Облыс губерна-торы Валерий Радаев бастап келген қонақтардың қатарында облыс Үкіметі төрағасының орынбасар-лары Павел Большеданов, Михаил Горемыко, облыстың мәдениет министрі Светлана Краснощекова, облыстың инвестициялық саясат және экономикалық даму министрі Владимир Пожаров, тағы басқа да өңірдің бизнес өкілдері болды.

Салтанатты рәсімде сөз алған облыс губернаторы Валерий Ра-даев: «Еуразиялық экономикалық

одақ құру туралы келісімге қол қ о й ы л ғ а н н а н к е й і н Р е с е й Федерациясының субьектілерінің ішінде алғаш болып Астанаға келіп жатқанымызды үлкен құрмет деп қабылдаймын» деп, Саратов об-лысы мен Қазақстан Республикасы арасындағы экономика, ғылым инновациялық технологиялар мен нанотехнология, мәдениет және сауда байланыстарын нығайтудағы көп жылдық тәжірибеге тоқталды.

Аталмыш шара шеңберінде Ре-сей Федерациясының Қазақстан Республикасындағы Сауда өкілдігі мен Саратов облысы үкіметі арасындағы ынтымақтастық тура-лы келісімге қол қойылды.

Астаналық және саратовтық биз-нес өкілдері өзара әріптестік туралы бірқатар келісімдерге қол жеткізді. Оның ішінде РФ Россельхоз академиясының оңтүстік-шығыс ауыл шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты, «Газпром маш» зауыты, «Рубеж» сауда үйі, «Трай-тек» кәсіпорындары бар. Бұл келісімдер екі елдің іскерлік қауым-дас тығы арасындағы байланыс пен сенімнің нығаюына әсер етпек.

Қала жұртшылығы Саратов облысының Астанадағы күндері аясында өткен өңірдің мәдени қайраткерлері мен өнер ұжымда-рының күшімен қойылған концертті тамашалады.

Айгүл УАЙСОВА


Биылғы шара 20-22 маусым-да белгілі саясаткер Дариға Назарбаеваның қамқорлығымен және бастамасымен қолға алынады. «Астана кештері» өнер фестивалі аясында ұйымдастырылатын үш концертте Қазақстанның, Ресейдің, Әзербайжан мен Италияның белгілі әншілері өнер көрсетеді. «Life» форматындағы концерттерде Лариса Долина, Олег Погудин және Нино Лежава сынды сахна жұлдыздарын көретін боламыз.

«Астана кештері» – қайы рым-ды лық шара, билеттер тегін тараты-лады. Ұйымдас ты ру шы лардың ай-

Фестиваль қонақтары шара ба-рысында талғамына сай ермек таба алады. Қалалық парктерді Астананың аспаны біріктіреді. Әр парктің өз ерекшелігі болады. Мысалы, Студенттік бақта «Менің естеліктерімнің бұлттары» ре-тро бағдарламасы көпшілік наза-рына ұсынылады. «Жерұйық» паркінде елорда тұрғындары мен қонақтары «Әлем жұлдыздары» этнобағдарламасымен танысады, ал Орталық мәдениет және дема-

лыс бағында жас астаналықтарға арналған «Балалық шақ кемпір-қосағы», Ғашықтар бағында арман-шыл жандарға «Махаббат күншуа-ғы» сынды шаралары өткізіледі.

Әр паркте келушілерге таң атқаннан кеш батқанша ойын-сауық бағдарламасы ұсынылады. Демалушыларға қолайлы жағдай жа-сау мақсатында қоғамдық тамақтану орындары мен ораза ұстайтындарға ауыз ашуға арналған орындар ашы-лады.

Биыл мұнда көрмеге арналған ша-тырлы кешен бой көтермек. Бұл –қос тәрізді шатырлармен қоршалған әрі арқанмен тартылған құрылыс түрі. Тағы бір жаңалығы – ат құлағында ойнайтын бозбалалар өнер көрсетуі үшін 1600 шаршы метр аумаққа құм төгіледі. Сонымен бірге «Жел жады» инсталляциясы мен әдет-ғұрып голографиялық театрына арналған

шар тәрізді кешен тұрғызылады. Көшпелілер өркениеті фестивалі

аясында мынадай шаралар ұйымдас-тырылады:

- әдет-ғұрып голографиялық театры –актерлер мен шеберлер виртуалды сахна кеңістігінде әдет-ғұрыптарды көрсетеді. Әр рәсімнің көрерменді біресе өзен жағасына, біресе киіз үйге орналастыратын өзіндік голографиялық сахнасы жасалды;

- дәстүрлі музыка концерті – дәстүрлі түркі музыкалық мұрасының жанрлық әр алуандығы көрініс та-бады;

- ақындар айтысы – ақындар қыз бен жігіт айтысы, жұмбақ, қайым және түре айтыстары бойынша сынға түседі;

- «Ат жалында» ат-спорты шоуы;- жамбы ату – қатысушылар

өздерінің мергендіктерін сынға са-лады;

- ұлттық қолданбалы өнер жәрмеңкесі – шатырлы жәрмеңке кешенінде зергерлік бұйымдар, ұлттық ыдыс-аяқ, тоқыма, ағаш бұйымдары сатылады. Шара бары-сында қолданбалы өнерден шеберлік

сағаттары өтеді;- көшпелі цирк;- «Киіз басу» этношоуы;- «Алтын сақа» спорт сайысы;- «Фольклорға толы өмір» этношо-

уы – шараға өз ұлтының фольклорлық мұрасын сақтаған түркі халықтарының өкілдері қатысады;

- ұлттық қазақ аспаптарының шеруі;«Киім тарихы» шоуы – мұнда

көшпелі ұлттардың XIX ғасырға дейінгі киімдері көрсетіледі;

- балаларға арналған «Менің кішкентай киіз үйім» шеберлік сағаты – дәстүрлі шарада жас буынға киіз үй құрылысы мен оны тігудің қыр-сыры толық баяндалады;

- музыкалық аспаптар көрмесі – келушілер ғасырлар бойы сақталған жәдігерлерді көріп әрі ұстап қана қоймай, оның шығу тарихымен таны-сып, үнін тыңдай алады;

- қыран құс пен тазы көрмесі – мұнда қонақтары саятшылық сырла-рымен танысып, аңға шығу салтын сақтаған ізбасарлармен тілдесе алады;

- ұлттық тағам: қонақтар қазақтың ұлттық тағамдарымен танысып әрі оның дәмін тата алады.

Дәстүрге айналған «Астана таңдауы» байқауы биыл да жалғасын табады. Қала тұрғындарының үздік маман иелерін: педагогті, қоғамдық көлік жүргізушісін, учаскелік ин-спекторды, дәрігерді, энергияшыны, жол жөндеуші мен құрылысшыны анықтауына арналған сайысқа 1 маусым күні интернет арқылы ашық дауыс беру басталды. «Бәйтерек» халықаралық медиа орталығының м ә л і м е т і б о й ы н ш а , с а й т қ а орналастырылған үміткерлерге алғашқы екі тәуліктің ішінде 2223 адам дауыс берген.

Байқау жөнінде айтсақ, оған қатысуға өтініштер қабылдау сәуір айынан 31 мамырға дейін жүргізілді. Осы уақыт ішінде 250 өтініш келіп түсті. Соның ішінде 195 маман іріктеп алынды, олар дауыс беруге қатысуда.

Е ң к ө п , я ғ н и , 6 5 ө т і н і ш

мұғалімдерден келіп түсіпті. Екінші орында энергияшылар – 39, үшінші – дәрігерлер – 31, содан кейін құрылысшылар – 25, жүргізушілер – 14, учаскелік полиция инспекторла-ры – 13 және жол жөндеушілер – 8.

Дауыс беруге тек тіркелген пайда-ланушылар ғана қатыса алады. www.astana.gov.kz сайтында дауыс беру кезеңінде әр аталым бойынша бір үміткерге бір рет қана дауыс беруге болады. Дауыс беру парақшасында қатысушылар әр санат бойынша алфавит ретімен жазылған.

Байқау жеңімпаздары халыққа та-нылып, Астана қаласының әкімінің кубогы мен грамотасын иеленеді. Сонымен қатар, жеңімпаздар тура-лы шағын деректі фильм түсіріліп, фотосессия ұйымдастырылады, елорда көшелерінде үздік маман иелерінің бейнесі мен есімдері жазылған билбордтар ілінеді.

туынша, фестиваль тұрғындардың түрлі әлеуметтік топтарының әлемдік музыка жауһарларымен сусындауына бағытталған.

Осыған дейінгі өткен екі фести-

валь сәтті ұйымдастырылды. Оның бірін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тамашалағаны есімізде. Қазіргі жоба бұрынғыдан да ауқымды да айшықты болмақшы.

Бетт

і дай

ынд

аған

: Асх

ат Р

АЙҚҰ

Л



байдың әлеуметтің теріс мінез-құлқын, пиғылын

жаны күйіп сынаған уытты жырлары әуелі адамзат, со-

сын қазақтың кемшін жағын әшкереледі...

К і м г е к е р е к ж а с а р ы п , құлпырғаның?

Тон ішінде білемін кім тұрғанын.

Сезбейсің-ау, сезбейсің, ел басына,

Туған тілді қорғайтын күн туғанын.

Осылай деп Марфуға жазған төрттаған-рубаилер әлеуметтік өткірлігімен, іштей арбасқан, алауыз қоғамды дөп бейнелер шыншылдығымен, түйінді ойды 4 жолға сыйғызған шеберлігімен баурайды. Көз алдыңа бұлғын ішік, құндыз ішік кигенмен имани кісілікті менсінбес, байлық буы-мен масайрап, болып-толған біраз әйел портреті тізіліп тұра қалды. Ысырапшыл, қара қазақты адам қатарына санамайтын биліктегі кей әйел заты. Қағынан жеріген құландай тегіне тартуға құлықсыз, жоғары лауазымды, гендерлік кердең ханымдар. Сондықтан ақын «Өзің сүйген қазағың орыстан да жат болар» деп күйінуі бекер емес.

Сырт тазасы не керек,Тазарт әуел ішіңді! Үмбетей жырау жесір дауында, қазақта

Қабанбайдан асқан батыр жоқ деп Төле би баға беретін қас батырға қаймықпай айтты.

Марфуғаның төрттағандарында адам мінездерінің кішігірім галереясы бар. Исі адамзат бойындағы жамандықты жиі әжуа қылған, ХVІІІ ғ. орыс қоғамын са-тирамен бейнелеген шыншыл ақын Иван Крыловтың мысалдарындай нысанаға дөп тиеді.

Арам тер боп жағу үшін басшыға,Күлмес жерде күлкі жинау жақсы ма?

Жұрт алдында қутыңдайсың түлкідей,

Шыға бере айналасың қасқырға.Бұл құбылғыш бейнеден әркім

өзі танитын біреуді дәл көретіні жалған болмас.

Бұл дүниенің байлығы – лай ғой аққан,

Адамдар дандайсуды қайдан тапқан?

Қара жерге бір түп ағаш ексең,Сол ағаш орман болса, соған

мақтан.Марфуға қазақтың бағзы дана

қарияларынан қалған «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» де-ген нақылын өлеңге көркем өріп отырған жоқ па! Жер бетінде бәрі бір-бірімен өзара байланысқан, жері сұлудың елі сұлу. Жер көркі – орман-су. Ол ластанса, өмір кер-мектенер.

А д а м н ә с і л і м а т е р и а л д ы қ құндылыққа бағынған сайын, ар-ұят, иманнан безіп, ақшаның құлына айналса, одан рухани әлемнің ақ періштелері, адам-ды жамандықтан сақтап, қорғап жүретін нұрлы күш иелері шо-ш ы н ы п , қ а р а д а й б е з і н е д і : «Періште төменшіктеп, қайғы жемек» (Абай). Тылсым дүниенің эзотерикалық тылсымын сезіп, жер бетінде ізі қалған небір даналық мұраны зерттеген игі ғұламалар мұның сырын терең білген. Адам рухы тек көзге көрінер әлемге бағынбайды. Құпия құдірет күшіне ештеңе жетпейді.

Адалдық қыл көпірдің ұшында тұр,

Қарғалар қарқ-қарқ етіп ұшып жатыр.

Шортандар шортан болып туламай-ақ,

Торына қу мансаптың түсіп жатыр.

Ерлердің рухы құлдилап кетуі. Нәпсі мен ашкөз жемірлікке бойұсыну түбі опық жегізері жарық дүниеде қайталана беретін шырғалаң. Мұның бәрін Марфуға

жалған мәдениеттің жалғанды билеп алуынан сезеді: «Қоғам, / Ақыннан, / Құтылмақ болып жа-тыр. /Құтыла алмай, / Қол-аяғы, / Тыпырлап жатыр».

Заманақыр,Күннің көзі тұтылған,Аштық жүрді жер бетінде

құтырған.Кеудесінде үзілмеген жаны бар,Бір сәбиді құзғын шоқып отырған. Қазақ халқын өткен ғасырда

геноцид – құрдымға жіберуге жасалған аштық тақырыбын Смағұл Елубаев «Ақ боз үй» атты романында жазды. Ол өлеңде иірім тартса ұрпақ жадына үзілмес аманат.

Сендерше – менің орным,От басы, ошақ қасында.Көсеу ұстаған қолымның Дәрмені жоқтай жазуға.Мариям Хакімжанова ақын

апасынан бата алған Марфуға Б е к т е м і р о в а ә й е л д і ң а қ ы н болғаны салмағы екі есе ауыр екенін ұқтыратын сарынды көңіл түпкіріне бүгіп қалмай жазғаны дұрыс. Өйткені ақын жаны нәзік, соны біліп қасақана жаралайтын қаймана жұрт бар. Абай «Жаны аяулы жақсыға қосамын деп, / Әркім бір ит сақтап жүр ырылда-тып» десе, ащы шындықты айтты. «Өңшең надан антұрған» (Абай) қарадай күйгізген соң, екіжүзді іштарлықтан әбден мезі болған соң ақын өзін солай жұбатты. Марфуға «Қарғадайын қарасыңдар. / Өсектерің – мың бір түндей» деп бекерге налымайды. «Күншілдер қыр соңымнан қуа бермек». Былайғы жұртқа бұл әсірелеу, ақын пенделікке салынып, артық айтқан, жалалы сөз сияқты көрінуі бек мүмкін. Қызғаныш, сұқ, көре алмаушылыққа құл жандар өмірде қатерлі дұшпан екенін басына түскендер біледі.

Тып-тыныш боп жатсам көрде,Рахатқа шын батасыңдар.Аққу болып жүзсем көлде,

Көздеп тұрып атасыңдар.Ж а н ы н ә з і к а қ ы н д ы т ы м

күйреуік деу бекер. Рухы мықты Марфуға.

Т ы н ы ш ы м д ы а л д ы т а ғ д ы р ылаңы,

Өмір мені сындырды да, құрады.Әйелдігімді бұлдамаймын өмірде,Өлеңімнің өзі неге тұрады?Осы біздің қазақта әйелдігін пұл

қылып бұлдайтын, сонысын ұят, ерсі санамайтын, егер де шындықтан таймас әділ бәсеке болса қыр аса алмай қалатын қаншама төмен етекті бар.

Ақын жанына зұлымдық өлердей батпаса, бейбіт күнде көңілін нілдей бұзған қапаға қайрылғыштап күйінішпен жыр жазбас еді.

Кейбір надан жүрсе дейді көрінбей,Өмір оның сатып алған төріндей.Соғып жатқан жүрек барда ке-

удемде,Жырым менің тұра алмайды

төгілмей.Япырмау, ақынның осы сөзі рас.

Шығармашылық иелері мұның сырын әбден біледі. «Қараның ісі – қара дақ, қалады мәңгі, / Көз ілмей кейде күтемін жаралы таңды» деп Марфуға қызылкөз қызғаныштың құрбаны болудың азабын білген соң айтады. Құдайдан бақ, та-лант алдым дегенше, өнерге анталаған бықсық пиғылдардан лағынет қарғыс алдым дей бер. Балға үймелеген қара шыбындай анталап қаныңды сорады. Аяр күншілден қорғану амалдарын ақыры біліп барып қана күйініш, реніштен құтыласың, тым құрыса қайтіп маңыңа маңайлатпауға тырысасың. Жамандықтары ұлғая келе құбыжыққа айналғасын түбі өздерін жарға жығады.

Менің аппақ көңілімді жылан боп,Аямастан шағып алды бір апай.Ақын түйіні «Адалдықпен

ағарсын тек ақ шашың» деп иманға үндейтін «Сайтан» атты өлеңінде қазіргі қазақ қоғамында былықты, мекерлік бейнесін аңдатады:

СЕН АМАН БОЛ БYЛ ДYНИЕДЕ...»

«ОЛЕНIМ,


Өсек айтып, жүрген елді ойран-дап,

Күншілдердің кеудесі оған сайран-бақ.

Ө з і с ұ м ы р а й , с ұ м ы р а й д ы таңдайды,

Т а з а ж е р д е ж ү р е а л м а й д ы тайраңдап.

Арамзаны жинап алып елдегі,Ойыншығы етеді оны ермегі.Құдайдан да қорықпайтын ал-

дымен,Қолпаштайды қараниет пендені.

«Саған келер ажал да жоқ, қауіп жоқ» –

Деген сөзге жатар надан қарқ боп.Бір күні олар «құтқар» дейді

Құдайға,Сайтандардан сыбағасын алып

боп.Сайтан – адамның өз еркімен

ізгіліктен безініп, зұлымдыққа бас июі. «Сарайларда, / Сайтан бар деп жүр ғой жұрт, / Құдайы бар кірейікші күркеме». «Қайран менің өз үйім, кең сарайдай боз үйім» деген Жиренше шешеннің аяғы лашығынан сыртқа шығып жатады екен. Қазақ аңызында ұлтқа тән ежелгі қағида тұр: құдайшыл қанағатшылдық, тоздырмайтын адалдық.

Марфуға «Қазақ қызы ән-ж ы р ы н ұ м ы т қ а н б а ? » д е п жырға қосқандай, Сарыарқа – туған жерге деген перзенттік сағынышын Сейфолланың Сәкені шалқи жырлаған сұлу Көкшенің Айнакөлін, Шортанды көлін, аруларын, Бурабайдың биші ақ қайыңдарын, Арқаның кең дала-сын, ақтүтек дүлей қысын сүйіп жырлады. Сүйген жігітіне ақын қыз «Келмедің-ау жаным-ау борандар-да, / Сен келмеді, келмеуің өкінішті, / Қалатындай осылай ақ қар мәңгі» деп наз айтуы өте жарасымды.

Қар жауып тұр...Біздің елде, боран бүгін,Жатырмын,«Ақ кебінге», ораулымын.Ертең мені,Көмеді қар астына, соған бола

жылаймын,Соған күнім.Махаббат...Шалды мені құрбандыққа,Көңіл айтқын,Қоштасып тұрған жұртқа. «Қыс деген қалың ойдың ордасы

ғой», «Сүйемін Арқа қысыңды қатты, боранды, / Бұрқырап өткен боранда жырым оянды. / Өмірді сүйем қыс үшін жанын қинаған». Қыс сарыны ақын үшін аңсарлы, аязды түнде жыр ту-ады. Марфуға табиғат мезгілін жүрегімен үндестіріп, кіршіксіз аппақ әлемде құлпытасқа жазылар өлең – эпитафия оқуы, дәлірегі, өзін-өзі жоқтап жыр жазуы қыстың таңғажайып көркіне елігуден туған ассоциация. Бір шеті ақын атаулы тегіс жерден сүрінер – романти-ка. Талай ақын, кейі екі мүшелге толмай-ақ, «Мені де өлім әлдиле!»

деп жырлаған Мағжанға еліктеп, «Мен өлемін, ажалды аңсадым» деп шалық буып, өлең жазуды мәртебе көреді. Сөз киесі ұрарын албырттықтан аңдамас.

Сөз байласқан жігітінің ауылы алшақ емес. Марфуғаның махаббат лирикасы қыз балаға тән ибамен, бай, мөлдір, қайталанбас әсем сезіммен келеді. Жаны буырқанып, жер-көкті орап толқуы:

Ғасырда алғаш ғашықтық деген

бұл дертті,Тоқтамай жауған түсіндім жау-

ын арқылы. С ү й г е н і н к ү т і п , с а ғ ы н у ы

«Мың бір түн» ертегісіндей, «Әупілдектің» әніндей көрікті:

Сүйгенім менің кейпінде құстың,Қонар ма келіп жағаға?Адамдық махаббаты жер-көкпен

ұласады. Көркемдікке жанымен ынтығады.

Қызуы қатты қайнаған әлем,Шоғыңды ыстық басыппын.Аспанға...Күнге... Айға да мен,Ғашықпын...Мәңгі ғашықпын.Бір басында үш есімі бар ақын –

Мархаба, Марқа, Марфуға. «Әже даусын, / Аңсап тұрам сонда да, / Марқа... Марқа... Марқалап, / Біреу мені, / Шақырса екен деп». Балалығын, ертегіге елтуін Марфуға ана болған соң да жоғалтпағандай көрінеді. «Күлше қыз» деп, ертегі кейіпкері Золушкаға тебірене өлең арнауы соның нышаны. «Айдай сұлу жетім қыздың жүзіне, / Көзін салмай періште де өтпеген».

Ақын қазақ елінде болып жатқан әрбір жақсылыққа жаны сүйіне қуанады. Азаматтығы – табиғи. Оның «Оралман» атты өлеңінде бауырмал мейірім тұнған. Оралман қауымды атамекенге ұшып келген жыл құстарына теңеуі өте көркем ассоциация! Қазақ өз қазағын қорсынып, қорашсына өлердей

жатсынса, бауырдан безіне басқа ұлт аттарымен кемсіте атаса, онда шын бөтендер қаптаса, көресінді көрер еді. Өтірікшінің шын сөзі зая кетедінің керіне ұшырап, соры қайнайды. Құдай оның бетін аулақ қылсын!

Сол кішкентай,Ұяны іздеп оралған,Атанды құс,Өз елінде «оралман».Ұясынан қылтияды бастары,Ақ мамыққа,Балапандар оралған. « К ө к ш е т а у ы м , к е р б е з і м ,

көгілдірім». Туған жер сары-ны ақын үшін ерен қымбат. Ол

қазіргі шетел асқан қалталы жұртқа қызықпайды.

Көрмей-ақ қойдым елді, өзге мүлде,Теңіз де табылады өз жерімде.Дәл мендей ғашық болып даласына,Әр қазақ ие болсын өз жеріне. Марфуға Бектемірова асқақ

рухы Көкшеден асып, Атырау-Қарауылдан асып исі қазаққа шалқыған, халық сүйген Ақан серіге жыр арнаған. Ақан сері бейнесі – қазақ әдебиетінде сарқылмас тақырып. Өмірінде артық туғаны үшін шикі надандықтан қорлық шеккен, күншілдік өкшелеп, өксіп өткен Ақан сері Құлагерімен аңыздағы кентаврдайын тұтасып кеткелі қашан. Арқада Сағынайдың асы көшкен бұлттай дүркіреп өткелі қай заман, бірақ қас тұлпары Құлагерімен Ақан серіні қазақ жады ешқашан ұмытпайды. Ақан тұлғасын ер қанаты Құлагерден а й ы р м а й ж о қ т а у М а ғ ж а н Жұмабаевтан басталған. Жер ба-сып тірі жүргенде Ілияс Жансүгіров құсадан жаны егіліп, көрдегі Ақанмен қоса аңырап, тірі мен өлі рухы өлеңде қауышып, құдіретті поэма жазғанда қайран ақын бұл құсадан ұзамай өз басына түсер ажал көлеңкесін жазбай сезінгені былайғы жұртқа ерен жұмбақ.

Қызғанып сенен,Табиғат берген дарынды,Өңшең бір надан тынысы неден

тарылды?Жуынып қанмен түршігіп жат-

ты құба бел.Қызғаныштың құрбаны болып

Құлагер.

Өшірмек болса,Дауылдар сенің даусыңды,Жоғалмас әнің, аралап кеткен

тау-шыңды.Қаншама жылдар, қаншама

күндер өтсе де,Құстармен бірге оралар әнің

Көкшеге. Марфуға «Сарайым бар,

жан сарайым, жұмағым» деп тегін айтпаған. Оның ж а н с а р а й ы а р а й л ы , көркемдік әлемі нәзік, сұлу екен. Оның зор қазынасы – өлеңдері. Өмірден 55 жасқа толмай өткен ақын рухы сол жыр керуенін кейінгі ұрпақ білсе, таны-са деп аманаттады. Құс

қауырсынындай жұмсақ мейірім, қазақы болмыс, аққу көгі, туған жері мен елінің қасиеті, тектілігі Марфуға Бектемірованың поэзия-сында бар. Балаша өкпелеп, балаша жұбанар мінезі де қолтаңбасынан білінеді. Жырларына дәстүрлі дүниетаным тән. Адал ақын, аяулы жар, асыл ана – Марфуға. Қазақтың ақын қызы – Марфуға.

Ақынның таңдамалы өлеңдері «Тобылғы түн» деген атпен 2011 жылы «Қазығұрт» баспасынан мемлекеттік тапсырыспен шықты.

Айгүл КЕМЕЛБАЕВА, жазушы

А д а м з а т қ о ғ а м ы н а т ә н барлық әдептік қасиеттерді – ар, ұят, намыс, қайрат, мейірімділік, қайырымдылық, ілтипаттылық, кешірімділік, қамқорлық, адамдық, ізеттілік сияқты ғибраттарды – адам сапасының индикаторларын ашу, дамыту және жаңғыртуда мектептің маңызы әлімсақтан мойындалған. Десек те, жаңа заманда осы үрдісті қазақ ба-ласына орай қалыптастырған көрнекті ағартушы, жаңашыл педагог, жазушы, Ыбырай (Ибрахим) Алтынсарин – бар-ша қазақ жұртшылығының мақтанышы. Ол 1864 жылы Н.Ильминскийге жолдаған ха-тында: «Осы жылы қаңтардың 8-күні менің көптен күткен ісім орнына келіп, мектеп ашылды, оған 14 қазақ баласы кірді: бәрі жақсы, есті балалар... Бұл бала-лар небары үш айдың ішінде орысша, татарша жаза білетін болды» деп жазды. Ыбырай айтқан мектеп жанынан ин-тернат ашылады. Баса назар аударарлығы, қазақтың тұңғыш ағартушысының бастамасымен ашылған білім ошағының іргесі қаланғанына жүз елу жыл то-лыпты.

1 8 8 8 ж ы л ы 1 0 с ә у і р д е Орскіде мұғалімдер мектебі, о н ы ң ұ с ы н ы с ы м е н к е й і н 1891 жылы Торғайда, 1893 жылы Қостанайда, 1895 жылы Қарабұтақта , 1896 жылы Ақтөбеде жанында интерна-ты бар қыздар училищелері ірге қалайды. 1879 жылы Ы.Алтынсариннің «Қазақ хрес томатиясы», «Қазақтарға орыс тілін үйретудің бастауыш құралы» атты еңбектері өзі жасаған жаңа әліпбиімен қазақ тілінде басылды. Ағартушының 1884 жылы «Ислам шариаты» деген еңбегінде «Ғылым мен өнерді игеруде шариаттың зи-яны жоқ, ол ғылымды теріске шығармайды» деген жолдар бар. Бұл ойлардың өзіміз өмір

сүріп отырған ХХІ ғасырда да салмағы бар екенін айту қажет.

Парасатты ұл-қыздарымызға а т а к ә с і б і м е н қ а т а р , о т ы р ы қ ш ы л ы қ т ы и г е р у қажеттігін, еліміздің дамыған ө р к е н и е т т е р қ а т а р ы н а к ө т е р і л у і н а р м а н д а д ы . Ы.Алтынсарин кемсітушілік пен нәсілшілдіктің қай түріне болса да қарсы болды. Адам-д а р д ы д і н і м е н с е н і м і н е қарамай құрметтеуге, сыйлауға шақырды, қазақтың бақытын еңбектен табуын қалады. Ол көрнекті философ-педагог Коменскийдің: «Қолдағы ба-рын қанағат ете білетін адам – шын бақытты адам және біз өзіміздің адал еңбегімізбен тіршілік етіп отырмыз деп ай-татын адам – шын бақытты адам» деген ізгілігін қуаттады. Орыс тілін, орыс мәдениетін игеруге шақырды. Бір ғажабы, аталмыш ұстанымдардың Ел-басы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Мәңгілік ел» ғибратымен мақсаттас, мүдделес және бағыттас екендігі әрі ұлт менталитетінің өміршеңдігін айқындайтын үрдіс екендігі таң қалдырады, қуантады. Ал «Мәңгілік ел» ұлттық идеясы мектеп ұжымдарының оқу-тәрбие жұмысында болашақ ұрпақтың бойына серпінді сенім, сергек шешім, салмақты сөз, салиқалы іс және пайдалы пайымдау мен ой ғибраттарын қалыптастыру қажеттіг ін жүктейді. Бұл – өте абыройлы міндет және оны орындауда тарих ғибраттарын есте ұстау маңызды.

Нұркен МЫРЗАХАНҰЛЫ, Дүниежүзілік Вена

университетінің құрметті профессоры, «Тұран-

Астана» университетінің профессоры, биология

ғылымының докторы



Елбасы «Қазақстан - 2050» Стра-тегиясы: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Жолда-уында «Елдің дамудың «жасыл» жолына көшуіне Астанадағы алда тұрған «ЭКСПО – 2017» қуатты серпіліс беруі тиіс. Астанада ғылым мен техниканың үздік әлемдік жетістіктері ұсынылатын болады. Көптеген қазақстандықтар біз қол созып отырған «болашақтың энер-гиясын» өз көзімен көре алады» деп атап көрсеткен болатын. Осы міндетті жүзеге асыруға орай «Astana Green City», «Astana Mobility» және «Welcome to Astana» атты үш маңызды жоба қолға алынған бола-тын. «Astana Mobility» жобасының аясында осы «Экотакси» қызметі дүниеге келіп, ол 2013 жылдың желтоқсан айында Мемлекет басшы-сына ұсынылды. Жобаның мақсаты – елордада экологиялық отынмен жүретін көліктерге арналған ірі такси паркін ашу және Астанаға келімді-кетімді кісілерге қоғамдық қызметтің заманауи түрін ұсыну болатын. Бұл жобаны Президент қолдап, өзі осы таксопарктің алғашқы жо-лаушысы атанды. Экологиялық таза көліктердің тұсаукесерінде сөз сөйлеген Елбасы бұл жобаны іске асыру – «ЭКСПО – 2017» халықаралық көрмесін өткізуге қала инфрақұрылымын даярлаудағы алғашқы қадамдардың бірі екенін атап өткен еді.

Қ а з і р г і т а ң д а к ү л л і ә л е м д і экологиялық мәселе алаңдатып отырғаны белгілі . Дүние жүзі жасыл экономикаға көше баста-уы да сондықтан. Елімізге үлкен жауапкершілік ретінде жүктеліп отырған «ЭКСПО» көрмесінің тақырыбы да – болашақ энергия сы. Яғни, қауіпсіздік жағынан барлық талаптарға сай келетін, қоршаған ортаға зияны тимейтін, өзі үнемді э н е р г и я – б ұ л . Ғ а л а м ш а р д ы толғандырып отырған мәселені өзек еткен еліміздің өзі де өзгеге үлгі ретінде біртіндеп «жасыл» жолға көше бастауы керек. Экотакси де – осы мақсатты жүзеге асырудың бір жолы. Таксопарк басшылығының айтуынша, мұндай жобаның балама-сы Орталық Азияда жоқ көрінеді. Бұл еліміздегі такси паркі саласындағы бизнестің дамуына жаңа серпін береді дейді олар.

Жалпы экологияны қорғауды міндетіне алған жобалар тегіс жа-сыл түсті болып келеді. Астаналық экотаксилерде де жасыл реңк бар. Осы ерекше белгісі арқылы оларды алыстан бірден тануға болады.

« Э к о т а к с и » қ ы з м е т і і с к е қосылғанда, оңтүстіккореялық «SsangYong Kyron» маркалы 100 көлігі жолға шықты. Бұл сан 2017 жылға қарай 500-ге жеткізілмек. Ал биыл Астана күніне қарай «Peugeot Partner Tepee» маркалы 70

автокөлігін іске қосу көзделуде. Сондай-ақ, заманауи таксо-парк құрылысын салу, теміржол вокзалы, «Хан шатыр» СО, «Керуен» СО алаңдарындағы автотұрақтарда экотаксилерге арналған орындар ашу жоспар-ланып отыр.

Ж а л п ы э к о т а к с и л е р – экологиялық жағынан ғана емес, қауіпсіздік жағынан да таптыр-майтын көліктер. Өзі сұйытылған газбен жүреді. Бағасы бензинге қарағанда екі есе арзан. Такси салонының ішінде жолаушыларға жайлы жағдайдың бәрі жасалған. Атап айтқанда, таксидің қайда жүргенін диспетчерлер монитор арқылы бақылап отырады. Соның

арқасында экотаксиді шақырған жолаушылар көлікті көп күтпейді. Жүргізуші демекші, «Экотак-си» қызметіне жұмысқа алынған азаматтардың көлік жүргізудегі тәжірибесі ғана емес, оның сыртқы түр-келбеті де тартымды болуы керек екен. Салонда жүргізуші де, жолаушы да темекі тартуға болмайды. Бұған қоса, такси POS-терминалымен жабдықталған. Кез келген банктің карточкасымен төлем жүргізуге болады. Егер шұғыл жағдайда телефон соғу керек бол-са, бұл қызмет түрі де таксиде ұсынылады. Сонымен қатар, әрбір жолаушыға бөтелкедегі таза су беріледі. Барар жеріңіз алыс болса, салон ішіндегі газет-журналдардың соңғы нөмірлерін ақтаруға болады, оларды үйіңізге алып кетуге де рұқсат.

Таксидің құнын таксометр есептеп шығарады. Бұл – жүрген жолыңыздың қашықтығына бай-ланысты. Негізгі тариф, яғни, 5 шақырым. дейін – 750 теңге. Егер баратын жеріңіз осы қашықтықтан асып кетсе, әр километріне 120 теңге төлейсіз. Жолай дүкенге не-месе дәріханаға, басқа да орындарға кіріп-шығуға болады. Таксидің 10 минут күткені – тегін. Одан асып кетсе, әр минутына 28 теңге төлеуге тура келеді. Аэропорттан алып келу – 2700 теңге. Әрине, қаладағы «жабайы таксимен» салыстырғанда, бұл арзан баға емес. Есесіне, қауіпсіздігіңіз 100 пайыз сақталады.

« Э к о т а к с и » қ ы з м е т і і с к е қосылған күннен бүгінге дейінгі мерзімде 70 мың тапсырыс келіп түсіп, соның 59 800-і орындалған екен. Күніне желіге 90 көлік шығады. Соның 65-і күндіз, 25-і түнде жұмыс істейді. Әр экипаж бір ауысымда орта есеппен, 15 тапсырыс орын-дайды екен. Жолай алып кететін жолаушыларды есептемегендегі сан – бұл.

«Экотаксиге» қызметке тұрғысы келгендерге талап қатал деп жоғарыда айттық. Соның әсері болар, бүгінге дейін 600 адаммен әңгімелесу жүргізіліп, 180 жүргізуші жұмысқа қабылданған екен. Қазір 80-і жұмысын жалғастырып жатыр.

Бүгінде экотаксилердің 26-сын-да төлем қабылдау терминалы орнатылған. «Барлық көлігімізге де терминал орнатар едік, бірақ банктерде бұл қондырғы жетіспейді екен. Дегенмен, биыл екінші тоқсанның ішінде қалған таксилерді терминалмен жабдықтау жөнінде банкпен келісімге келдік» дейді таксопарк басшылығы.

Айтпақшы, осы жылдың 1 мау-сымына дейін экотаксилерге Wi-Fi нүктесін орнатып, жолаушы-ларды сымсыз тегін ғаламтормен қамтамасыз ету жоспарланып отыр.

Қымбат ТОҚТАМҰРАТ


-

-

Осы орайда жарқын елдің болашағы саналатын сәбилердің, аналардың денсаулығына ерекше көңіл бөліп, түн қатып, таң атырып қызмет етуден әсте жалықпайтын №1 перзентхана дәрігерлерінің қызметі айрықша екенін айтуға тиіспіз.

Перзентханадағы гинекология бөлімшесінің меңгерушісі Бақыт Анапинаның өмір жолы да балалар бақыты мен ана тағдырына тікелей байланысып жатыр. Агроном отбасында тәрбиеленген ол сол кездегі Целиноград медицина институтына түсіп, 1998 жылы оқуын ойдағыдай бітіріп, екі жыл клиникалық ординатурада, онан соң аспирантурада оқыды. Білімін тәжірибемен ұштастыра білген жас маман 2000 жылдан бері осы перзентханада акушер-гинеколог болып қызмет етті. 2006 жылы өз саласындағы ғылыми ізденістерінің нәтижесінде кандидаттық дис-сертациясын қорғап, екі жылдан соң гинекология бөлімшесінің меңгерушілігіне тағайындалады. Қызмет еткен жылдарында акуше-рия және гинекология салаларында қолданылатын жаңа перинаталдық технологиялар, оперативті кірісу дағдыларын толық меңгерген Бақыт Ұрымбайқызы бүгінде әйелдерге күрделі оталар, оның ішінде гинекологиялық пластикалық опе-рацияларды да жасайды.

«Он сегіз жылдық жұмыс тәжірибемде

акушерия, гинекология саласында қолданылатын

жаңа перинаталдық тех-нологияларды, операция

дағдыларын меңгердім деп айта аламын. Гинекологиялық

пластикалық операциялар жасай-мын. Перзентханадағы ургенттік қызметті де қолға алдық» деп, білікті дәрігер өз саласындағы жетістіктерді айтты. «Ургенттік қызмет дегеніміз – әйелдерге жасалатын күрделі ота. Әсіресе, егіз балалы аналарды босан-дыру кезінде түрлі қиындықтар туын-дайды. Мәселен, бір бала басымен жатса, екіншісі теріс жатуы мүмкін. Ана босанған сәтте жатырына зақым келіп, ауыр жағдайларға душар бола-мыз. Мұндай жағдай он мың әйелдің бірінде кездеседі. Өз тәжірибемде осы тақылеттес 5 оқиға болды» дейді.

Бақыт Ұрымбайқызы әйелдердің жүктілікке жауапкершілікпен қарап, өз өміріне де, бала болашағына да зардабын тигізбеу үшін дайындық жасау қажеттігін үнемі еске салады. «Ең алдымен, ана болуға ниеттен-ген әйелзаты денеге бала бітпестен бұрын толық дәрігерлік тексерістен өтуі, тұрғылықты жеріне байланысты тіркеуге тұруы тиіс» дейді. Бүгінде қала перзентханаларына тіркеуге тұрмастан келіп жататын босанушы әйелдер көп.

Ел орталығы болғандықтан, Астанаға өз өңірімізден де, көрші елдерден де жұмыс іздеп келіп жа-татын адамдар аз емес. «Өкініштісі, Қырғызстан, Өзбекстан секілді ел-дерден келген әйелдердің жағдайы қиындау. Бұл әйелдердің көпшілігі базар секілді сауда-саттық орында-рында жұмыс істейді. Сол себепті, денсаулығына күтім жасамағандары көптеп кездеседі. Гемоглабиндері аз, экстрегениталдық патологияға жиі ұшырайды» дейді.

М а у с ы м а й ы н а н б а с т а п перинаталдық орталық атауын ала-тын перзентхана дәрігерлерінің

білімі мен біліктілігі де жоғары. Ги-некология бөлімшесіне жетекшілік ететін Бақыт Анапина 2007 жылы Жапонияда «Jeica» бағдарламасы б о й ы н ш а к ә с і б и б і л і к т і л і г і н көтерсе, 2013 жылы «Болашақ» бағдарламасымен Оңтүстік Корей республикасында өз саласы бой-ынша тәжірибе жинақтап, білімін шыңдаған.

Бала болашағына байланыс-ты кәсіпті нәсіп еткен Бақыт Анапинаның өмірлік жары да дәрігер, ортопед-травматолог. От-басында екі қыз тәрбиелеп отырған дәрігер-ана олардың салауатты өмір салтын ұстанатынын қуанышпен жеткізді. «Үлкен қызым көркем гимнастикамен айналысады, ал кішісі спорттық бал биіне қатысады. Кенжесі дәрігерлікті ұнатады» дейді.

Мол тәжірибе мен біліктілікті қажет ететін №1 перзентхананың жұмысы да шаш етектен. Астананың негізгі тұрғындарымен қатар, өзге өңірлерден, тіптен, көршілес ел-дерден келген тіркеусіз әйелдерге де үздіксіз қызмет көрсететін пер-зентханада түрлі сипаттағы оталар жасалады. Осыған жедел қарекет қыларлық тәжірибелі дәрігерлердің қажеттілігі сөзсіз түсінікті. Әсіресе, Леонид Козлов ағайдың бұл саладағы еңбегі ұшан-теңіз.

1982 жылы Кеңес әскері қатарында әскери борышын өтеп келген Л.Козлов Целиноград мемлекеттік медицина институтының даярлау бөлімшесіне тыңдаушы ретінде қабылданады. Араға жыл салып, осы институттың 1-курсына түсіп, 1989 жылы институтты ойдағыдай тәмамдағаннан кейін, интернатура-дан өтуге Целиноград қаласының №1 қалалық ауруханасына жолдама алады.

«Интернатураны аяқтағаннан бері бүгінге дейін осы перзентха-

нада қызмет етіп келемін» дейді Л.Козлов еңбек жылдарына көз жіберіп. Анестезиолог-реанимато-лог қызметін атқаратын ол жұмыс барысында тамырішілік наркоз жасау, перидуралды, сегізсөздік анестезия, бұғанаасты көктамырға пункция жасау секілді дәрігерлік көмек көрсетеді.

«Біздің негізгі міндетіміз – ауыр жағдайда түскен әйелдерге жедел дәрігерлік көмек көрсету. Жүрек-өкпе реанимациясы, перидуралды кеңістікке пункция секілді анесте-зия әдістерін қолданамыз» деп, жұмыс барысы жайында баяндады. «Бала босану кезінде көп қан жоғалтқан әйелдерге жедел көмек көрсетеміз. «Жедел жәрдем» көлігі жеткенше толғағы қысып, ж а ғ д а й ы қ и ы н д а ғ а н ә й е л д е р перзентхананың қабылдау бөліміне жеткенше көп қан жоғалтатын оқиғалары жиі кездеседі. Осындай сәтте біз толық дәрігерлер бри-гадасы болып жүкті әйелді күтіп аламыз, жедел қарекет қылуға кірісеміз» дейді.

Ана мен бала өмірін алып қалу үшін араша түсетін ақ халатты аб-зал жандардың жұмыстары тәулік бойы толастаған емес. Бірінші біліктілік санатты анестезиолог-дәрігер Леонид Козлов гестозды емдеудің заманауи әдістерін де меңгерген. Әр адаммен тез тіл табысып, ортақ ой өрбіте ала-тын Л.Козлов – қайырымды әке, адал жар. Өмірлік мақсаты бір зайыбының кәсібі де ортақ, пери-наталды алдын алу орталығында терапевт-дәрігер болып қызмет етеді. Екеуі үкілеп отырған ұлы да қара жаяу емес. 1-сынып -т ы т ә м а м д а ғ а н о л к а р а т э м е н айналысқанды ұнатады.

Салауатты тұрмыс салтын ардақ т ұ т қ а н д ә р і г е р л е р ш а ң ы р а ғ ы о т а н н ы ң к і р п і ш і о т б а с ы д а н қаланатынын жете ұғынғандай.

Жайық НАҒЫМАШ



Шағбан айында Аллаһ елшісі (с.ғ.с) басқа айларға қарағанда көбірек құлшылық қылып, парыз на-маздарымен қоса нәпіл ғибадаттарын көбейтіп, Аллаһ тағаланың көркем есімдерін мадақтайтын, Раббысына шүкіршілігін арттырып, жоқ-жітік, кедей кісілерге садақа беретін. Пайғамбарымыздың сүннетін ұстанған барша сахабалары да бұл айда құлшылыққа құлшына кірісетін. Нәпіл ғибадаттарды көбірек орын-дап, жоқ-жітік, мұқтаж жандарға көмектесетін. Ислам тарихына көз жүгіртсек, Шағбан айының

қ а с и е т т і л і г і н а й ғ а қ т а й т ы н оқиғаларды көптеп кездестіреміз.

Аллаһ елшісі (с.ғ.с.) «Шағбан а й ы к і р г е н д е , ө з д е р і ң і з д і тазалаңыздар және ниеттеріңізді дұрыстаңыздар» деп, мұсылман қауымына парыз болған Рамазан айына дайындық жасауға шақырған. Иә, бұл – дайындық айы. Ертедегі мұсылмандар Рамазан айының ора-засына жарты жыл дайындық жасап, асыға күтетін болған. Рамазанға деген ықыласы мен құрметінің жоғары болғаны соншалық, рамазан айы аяқталғанда, қимай қоштасып, рамазанның рухани шуағына шомы-лып, соның әсерінен алты ай арыла алмай жүретін.

О с ы ғ а н о р а й м ұ с ы л м а н үмметінің Рамазан айына дайындығы Ережеп, Шағбан айларынан бас-талуы тиіс. Пайғамбарымыз да (с.ғ.с) бұл айда өзге айлардағы әдетінен көбірек ораза тұтатын еді. Айша анамыздан (р.а) жет-кен хадисте:«Пайғамбарымыздың толығымен ораза ұстаған айы Рама-зан айы еді. Ал көп ораза ұстайтын айы – Шағбан айы еді» (Бухари) делінген.

Және де Аллаһ елшісі (с.ғ.с) Шағбан айында өзге айлардан артық нәпіл ораза мен ғибадаттардың ж а с а л у ы н ы ң с е б е б і н б ы л а й түсіндіреді: «Шағбан – адамдардың басым көпшілігінің Рамазан мен Ережеп айларының ортасында мән бермей кетенін айы. Бұл айда Аллаһ тағаланың құзырына көтеріледі. Мен де амалдарымның ораза ұстаған кезімде Аллаһтың кұзырына көтерілгенін қалаймын».

Оразаның адам баласына беретін пайдасы өте көп. Аллаһ тағала ораза ұстаған момынды екі дүниенің жақсылығына бөлейді, күнәларын кешіреді, дәрежесін көтереді, оған Өзінің рахымын төгеді, тозақ отынан сақтайды .

Шағбан айында періштелер жер бетіне түсіп, дұғалар қабыл болатын, кері қайтарылмайтын түн бар. Ол – күллі ислам ғұламалары «мүбәрак», «кешірім» деген атау-лармен атап кеткен Бәраат түні. Бұл түн шағбан айының 14-нен 15-іне қараған уақытта енеді. Бәрааттың күнін оразамен, түнін ғибадат, дұғамен өткізгеніміз абзал. Себебі, бұл – пенденің жайған алақаны мен

дұғасы қайтарылмайтын, күнәлары кәффарат (кешірілетін) етілетін түн.

Сондай-ақ, шағбан айын-да Алланың хақ әрі соңғы елшісі Мұхаммедке (с.ғ.с.) көбірек салауат айтуымыз керек. Себебі, ардақты пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Ережеп – Алланың айы, Шағбан – менің айым, Рамазан – үмметімнің айы» деп, ере-жеп айында – кәлиманы, шағбанда – салауат, рамазанда – көбірек құран оқудың маңыздылығын жеткізген.

Ал, ардақты елші Мұхаммед (с.ғ.с.) «Кімде-кім маған бір рет са-лауат айтса, сол салауат үшін Аллаһ оған он рет салауат айтады» деп, момын жанға мол сауаптар жазыла-тынын тағы да еске салады.

Тағы бір хадисте Шағбандағы шарапаты мол бәраат түні жайын-да былай баяндалады: «Шағбан айының жартысы толған түнді құлшылықпен (мағынасы мен маңыздылығына сай) өткізіңдер. Күндіз ораза ұстаңдар. Өйткені, Аллаһ тағала күн ұясына батқан шақта: «Кешірім тілеуші бар ма, кешірейін. Ризық сұраушы бар ма, ризық берейін. Ауру-сырқауға ұшыраған бар ма, шипасын берейін» деп, таң шапағы атқанға дейін рахы-мын төгеді» дей келе, «Аллаһ тағала шағбан айының он бесінші түні (Бәраат түні) жер бетіне мейірім жаудырып, Өзіне серік қосқандар мен ата-анаға қарсы шыққандардан басқаларды кешіреді» деп те айтқаны бар. (Сүнән-и Ибн Мажә, Иқамәтус Салат, 191). Сондай-ақ, әз елші (с.ғ.с.) Ережептен кейін келетін Шағбан айында «Аллаһ тағалам, Режеп пен Шағбан айларын берекелі қыла гөр. Бізді Рамазанға аман-есен жеткіз» деген дұғаны жиі айтатын.

Б ұ л а й и с л а м т а р и х ы н д а маңызды оқиғалардың орын алу-ымен де ерекшеленеді. Хижреттің екінші жылы, Шағбан айының орталарында түскен аяттарда мұсылмандар құбыласы өзгерген. Мұсылман үмбеті осы сәттен бас-тап, жүздерін Ақса мешітіне емес, қазіргі Мекке шаһарындағы қасиетті Қағбаға бұрған.

Иә, қадірлі мұсылман қауымы, осы қасиетті шағбан айын нәпіл оразасыз, басқа да ізгі амалдарсыз

өткізіп алмауға тырысайық. Уақыт – бізге Аллаһ тағаладан берілген үлкен нығмет, оны бағалай білейік.

П а й ғ а м б а р ы м ы з ( с . ғ . с ) : «Адамдардың көбі қадірін білмеген Аллаһ тағаланың екі нығметі бар. Ол: денсаулық пен бос уақыт» (Ибн Абасстан, Бухари) деген. Ал, үлкен ілім иесі ғалым Хасан Басри: «Уақыт адам баласынан: «Ей, адам баласы! Мені қандай амал жасап өткіздің, мен жақсы істеріңнің куәсімін. Кет-сем, қайта оралмаймын. Ақыретте пайдалы болып оралуым үшін, қалағаныңша ізгі амалдарды жасап қал! дейді» депті.

Тағы бір хадистерде Аллаһ елшісі: «Бес нәрсе келместен бұрын бес нәрсенің қадірін біл! Қартаймай тұрып жастықтың, ауырмай тұрып денсаулықтың, кедейленбей тұрып байлықтың, іспен шұғылданбай тұрып бос уақыттың, өлмей тұрып өмірдің» дейді.

Дана қазақ аталарымыз да «Уақыт – қамшының сабындай өте қысқа» деген. Ақиық ақын Мұқағалидың:

«Түн маған ұйықтау үшін берілмеген,

Ұ й қ ы т е ң ш а л а ж а н с а р өлімменен.

Қанша менің өлді екен уақытым,А қ т ө с е к , а л а ж а с т ы қ

к е б і н д е г е н » д е г е н ө л е ң і ш а р и ғ а т ы м ы з д а е с к е р т і л г е н ұйқының кіші өлім екенін еске салады.

Сол себепті, қадірлі мұсылман ағайын, Алланың сыйлаған мүбәрак кештерін қаперсіз, күндерін алаңсыз өткізбей, сөзімізді, ісімізді түзеп, пайғамбар (с.ғ.с.) салған өнегелі жолдан сабақ алайық, бұрынғы өткен ізгі салиқалы мұсылмандардың қатарынан табылайық. Аллаһ тағала баршамызға қасиетті Шағбан айын берекелі қылып, құлшылық, ғибадат жасауға ықылас, күш-қуат берсін. Бауырымыз бүтін, басымыз аман қасиетті айларда жүздесуімізді, Рамазанның нығметтерімен бірге қауышуымызды нәсіп етсін!

Асхат СӘЛИМОВ,«Нұр Астана» мешітінің

найб имамы

Елімізде донорлардың тапшылығынан көпшілік адамдар қиын жағдайларға тап болуда. Мұқтаж жанның қайғы-мұңына бейжай қарамайтын мұсылман жамағаты «Нұр Астана» мешіті жанына арнайы келген Қан орталығы мамандарының медициналық көлігінде қан тапсыруға кезекке тұрды.

«Өзгеге өмір сыйла» донорлық акциясын өткізуге ұйытқы болып отырған «Нұр Астана» мешітінің бас имамы, ҚМДБ-ның Астана қаласы бойынша өкілі Наурызбай Тағанұлының айту-ынша аталмыш шараның басты мақсаты – өзіңе қалаған жақсылықты өзгеге де тілеу, үзілгелі тұрған тағдырларға қол жалғау, адамзаттың бір-біріне мейірім танытуы, бір сөзбен айтқанда мұсылманшылық сипатымыздан айнымау.

Салауатты өмір салтын ұстануды да назарда ұстаған акция аясында 50-ге жуық мешіт жамағаты

мен қала тұрғындары қан тапсырып, қайыры мол іске атсалысты.

Аталмыш акция бір жұмамен шектелмейді, алдағы жұма 6 маусымда сағат 9:00-13:00 аралығында «Әзірет Сұлтан» мешітінде жалғасын табады. Ал, «С.Ғылмани» мешітінде 20 маусым күні өткізу жоспарланған.

Осындай игі істің жалғасы Халықаралық балалар-ды қорғау күніне орай «Азия парк» ойын-сауық орталығында өткізілді. Зекет қорымен бірлесе ұйымдастырылып отырған шара әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға, денсаулығында туа біткен кемшілігі бар жандарға арналды.

Бейкүнә балалар төл мерекелерінде «Бэби парк» аттракционында асыр салып ойнап, онан соң кинозалда мультфильм тамашалады. Соңынан бүгінгі мерекенің қонақтарына арналып дастархан жайылды.

Ізгі істі өткізуге ұйытқы болған «Нұр Астана» мешітінің бас имамы Наурызбай Өтпенов бүлдіршіндерді мерекелерімен құттықтап, балаларға базарлық, отбасы-ларына азық-түлік үлестірді. Аталмыш шара барысында көп балалы 11 отбасыға қолдау көрсетілді.

Дайындаған: Жайық НАҒЫМАШ


7271 01.02.2011

7272 02.02.2011

7273 02.02.2011

7274 02.02.2011

7275 02.02.2011

7276 02.02.2011

7277 02.02.2011

7278 02.02.2011

7279 02.02.2011

7280 02.02.20117281 02.02.2011

7282 02.02.2011

7283 02.02.20117284 02.02.2011

7285 02.02.2011

7286 02.02.2011

7287 03.02.2011

7288 03.02.2011

7289 03.02.2011

7290 03.02.2011

7291 03.02.20117292 03.02.2011

7293 03.02.2011

7294 03.02.2011

7295 03.02.2011

7296 03.02.2011

7297 03.02.2011

7298 03.02.2011

7299 03.02.2011

7300 03.02.2011

7301 04.02.2011

7302 04.02.2011

7303 04.02.2011

7304 04.02.2011

7305 04.02.2011

7306 04.02.2011

7307 04.02.2011

7308 04.02.2011

7309 04.02.2011

7310 04.02.2011

7311 04.02.2011

7312 04.02.2011

7313 04.02.2011

7314 04.02.2011

7315 04.02.2011

7316 04.02.2011

7317 07.02.2011

7318 07.02.2011

7319 07.02.2011

7320 07.02.2011

7321 07.02.2011

7322 07.02.2011

7323 07.02.2011

7324 07.02.2011

7325 07.02.2011

7326 07.02.2011

7327 07.02.2011

7328 07.02.2011

7329 07.02.2011

7330 07.02.2011

7331 07.02.2011

7332 07.02.2011

7333 07.02.2011

7334 07.02.2011

7335 07.02.2011

7336 07.02.2011

7337 08.02.2011

7338 08.02.2011

7339 08.02.2011

7340 08.02.2011

7341 08.02.2011

7342 08.02.2011

7343 08.02.2011

7344 09.02.2011

7345 09.02.2011

7346 09.02.2011

7347 09.02.2011

7348 09.02.2011

7349 09.02.2011

7350 09.02.2011

7351 09.02.2011

7352 09.02.2011

7353 10.02.20117354 10.02.2011

7355 10.02.2011

7356 10.02.2011

7357 10.02.2011

7358 10.02.2011

7359 10.02.2011

7360 10.02.2011

7361 11.02.2011

7362 11.02.2011

7363 11.02.2011

7364 11.02.2011

7365 11.02.2011

7366 11.02.2011

7367 11.02.2011

7368 11.02.2011

7369 11.02.2011

7370 11.02.2011

7371 11.02.2011

7372 11.02.2011

7373 11.02.2011

7374 11.02.2011

7375 11.02.2011

7376 11.02.2011

7377 11.02.2011

7378 11.02.2011

7379 11.02.2011

7380 14.02.2011

Т.А.Ж Кезекке қою күні Санаты

(Жалғасы. Басы газетіміздің №60 (3117) санында) 7381 14.02.2011

7382 14.02.2011

7383 14.02.2011

7384 14.02.2011

7385 15.02.2011

7386 15.02.2011

7387 15.02.2011

7388 15.02.2011

7389 15.02.2011

7390 15.02.2011

7391 15.02.2011

7392 15.02.20117393 15.02.2011

7394 15.02.2011

7395 15.02.2011

7396 15.02.2011

7397 15.02.2011

7398 15.02.2011

7399 15.02.2011

7400 15.02.2011

7401 15.02.20117402 15.02.20117403 15.02.2011

7404 15.02.2011

7405 15.02.2011

7406 15.02.2011

7407 15.02.2011

7408 15.02.2011

7409 15.02.2011

7410 15.02.20117411 15.02.2011

7412 16.02.2011

7413 16.02.2011

7414 16.02.2011

7415 16.02.2011

7416 16.02.2011

7417 16.02.2011

7418 16.02.20117419 16.02.2011

7420 17.02.2011

7421 17.02.2011

7422 17.02.2011

7423 17.02.2011

7424 17.02.2011

7425 17.02.20117426 17.02.2011

7427 17.02.2011

7428 17.02.2011

7429 17.02.2011

7430 17.02.2011

7431 17.02.2011

7432 17.02.2011

7433 18.02.2011

7434 18.02.2011

7435 18.02.2011

7436 18.02.2011

7437 18.02.2011

7438 18.02.2011

7439 18.02.2011

7440 18.02.2011

7441 18.02.2011

7442 21.02.2011

7443 21.02.2011

7444 21.02.2011

7445 21.02.20117446 21.02.2011

7447 21.02.2011

7448 21.02.2011

7449 21.02.2011

7450 21.02.2011

7451 21.02.2011

7452 21.02.2011

7453 21.02.2011

7454 21.02.2011

7455 21.02.2011

7456 22.02.2011

7457 22.02.2011

7458 22.02.2011

7459 22.02.2011

7460 22.02.2011

7461 22.02.2011

7462 22.02.2011

7463 22.02.2011

7464 22.02.2011

7465 23.02.2011

7466 23.02.2011

7467 23.02.2011

7468 23.02.2011

7469 23.02.2011

7470 23.02.2011

7471 23.02.2011

7472 23.02.2011

7473 23.02.2011

7474 23.02.2011

7475 23.02.2011

7476 23.02.2011

7477 23.02.2011

7478 24.02.2011

7479 24.02.2011

7480 24.02.2011

7481 24.02.2011

7482 24.02.2011

7483 25.02.2011

7484 25.02.2011

7485 25.02.2011

7486 25.02.2011

7487 25.02.2011

7488 25.02.2011

7489 25.02.2011

7490 25.02.2011

7491 25.02.2011

7492 25.02.2011

7493 25.02.2011

7494 28.02.2011

7495 28.02.2011

7496 28.02.2011

7497 28.02.2011

7498 28.02.2011



7499 28.02.2011

7500 28.02.2011

7501 28.02.2011

7502 28.02.2011

7503 28.02.2011

7504 28.02.20117505 28.02.2011

7506 28.02.2011

7507 28.02.2011

7508 01.03.2011

7509 01.03.2011

7510 01.03.2011

7511 01.03.2011

7512 01.03.2011

7513 02.03.2011

7514 02.03.2011

7515 02.03.2011

7516 02.03.2011

7517 02.03.2011

7518 02.03.20117519 02.03.2011

7520 02.03.2011

7521 02.03.2011

7522 03.03.2011

7523 03.03.2011

7524 03.03.2011

7525 03.03.2011

7526 03.03.20117527 04.03.2011

7528 04.03.2011

7529 04.03.20117530 04.03.2011

7531 04.03.2011

7532 04.03.2011

7533 04.03.2011

7534 04.03.2011

7535 04.03.2011

7536 05.03.2011

7537 05.03.2011

7538 05.03.2011

7539 09.03.2011

7540 09.03.2011

7541 09.03.2011

7542 09.03.2011

7543 09.03.2011

7544 09.03.2011

7545 09.03.2011

7546 09.03.20117547 09.03.2011

7548 09.03.2011

7549 09.03.2011

7550 09.03.2011

7551 09.03.2011

7552 09.03.2011

7553 09.03.2011

7554 09.03.2011

7555 09.03.2011

7556 09.03.2011

7557 09.03.2011

7558 10.03.2011

7559 10.03.2011

7560 10.03.2011

7561 10.03.2011

7562 10.03.2011

7563 10.03.20117564 10.03.20117565 10.03.2011

7566 10.03.2011

7567 11.03.2011

7568 11.03.2011

7569 11.03.2011

7570 11.03.2011

7571 11.03.2011

7572 11.03.2011

7573 11.03.2011

7574 14.03.2011

7575 14.03.2011

7576 14.03.2011

7577 14.03.2011

7578 14.03.2011

7579 15.03.2011

7580 15.03.2011

7581 15.03.2011

7582 15.03.2011

7583 15.03.2011

7584 15.03.2011

7585 16.03.2011

7586 16.03.2011

7587 16.03.2011

7588 16.03.2011

7589 16.03.2011

7590 16.03.2011

7591 16.03.2011

7592 16.03.2011

7593 16.03.2011

7594 16.03.20117595 16.03.2011

7596 16.03.2011

7597 16.03.2011

7598 16.03.2011

7599 17.03.2011

7600 17.03.2011

7601 17.03.2011

7602 17.03.20117603 17.03.20117604 17.03.2011

7605 17.03.2011

7606 17.03.2011

7607 17.03.2011

7608 17.03.2011

7609 17.03.2011

7610 18.03.2011

7611 18.03.2011

7612 18.03.2011

7613 18.03.2011

7614 18.03.2011

7615 18.03.2011

7616 18.03.2011

7617 18.03.2011

7618 18.03.2011

7619 18.03.2011

7620 18.03.2011

7621 18.03.2011

7622 18.03.2011

7623 24.03.2011

7624 24.03.2011

7625 24.03.2011

7626 24.03.2011

7627 24.03.2011

7628 24.03.2011

7629 24.03.2011

7630 24.03.2011

7631 24.03.2011

7632 24.03.20117633 24.03.20117634 24.03.2011

7635 24.03.20117636 24.03.2011

7637 24.03.2011

7638 25.03.2011

7639 25.03.2011

7640 25.03.2011

7641 25.03.2011

7642 25.03.2011

7643 25.03.2011

7644 25.03.2011

7645 25.03.2011

7646 25.03.2011

7647 25.03.2011

7648 25.03.2011

7649 25.03.2011

7650 25.03.2011

7651 25.03.2011

7652 25.03.20117653 28.03.2011

7654 28.03.2011

7655 28.03.2011

7656 28.03.2011

7657 28.03.2011

7658 28.03.2011

7659 28.03.2011

7660 28.03.2011

7661 28.03.2011

7662 28.03.2011

7663 28.03.2011

7664 28.03.2011

7665 29.03.2011

7666 29.03.2011

7667 29.03.20117668 29.03.2011

7669 29.03.2011

7670 29.03.2011

7671 29.03.2011

7672 29.03.2011

7673 29.03.2011

7674 29.03.2011

7675 29.03.2011

7676 29.03.2011

7677 29.03.2011

7678 29.03.2011

7679 30.03.2011

7680 30.03.2011

7681 30.03.2011

7682 30.03.2011

7683 30.03.2011

7684 30.03.2011

7685 30.03.2011

7686 30.03.2011

7687 30.03.2011

7688 30.03.2011

7689 30.03.2011

7690 30.03.20117691 31.03.20117692 31.03.2011

7693 31.03.2011

7694 31.03.20117695 31.03.2011

7696 31.03.2011

7697 31.03.2011

7698 31.03.2011

7699 31.03.2011

7700 31.03.2011

7701 31.03.2011

7702 31.03.2011

7703 01.04.2011

7704 01.04.20117705 01.04.2011

7706 01.04.2011

7707 01.04.2011

7708 01.04.2011

7709 01.04.2011

7710 01.04.2011

7711 01.04.2011

7712 01.04.2011

7713 01.04.2011

7714 01.04.2011

7715 04.04.20117716 04.04.2011

7717 04.04.2011

7718 04.04.2011

7719 04.04.2011

7720 04.04.2011

7721 04.04.20117722 04.04.2011

7723 04.04.2011

7724 04.04.2011

7725 04.04.2011

7726 04.04.2011


15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

«Астана қаласы Мәдениет басқармасы» ММ қызмет кер ле рінің ҚР мемлекеттік қызметкерлері Ар-

намыс кодексін бұзған жағ дай да 55-67-75, 55-67-74 сенім телефондарына

хабарласу ларыңызды сұраймыз.



Бұл – ең көп тараған әдіс. Оның бір түрі жоғарыда айтқанымыздай керегеге адам таңып, ұяға түсіру арқылы іске асады. Екіншісі, құс ұя салған аумақтың ыңғайына қарай беліне арқан байлап, ұяға адам түсіріп балапан алуға да болады. Ол үшін желсіз тымық күн таңдалады әрі өте епті адам ұяға түседі. Арқан байлап түскенде оның төменгі ұшындағы адам айналып кетпес үшін қолына қысқа бақан ұстатып қояды. Ұяға түсуші адам бала-панды орап құндақтап алып шығады. Қазақ ұядан алынған құсты «Қолбала» деп атайды.

Ұсақ аңдарға (суыр, түлкі, тараққұйрық, т.б.) арналған қақпанның серіппесін бостау етіп, (қыранның аяғын қиып кетпес үшін) қандыаузына жұмсақ зат (киіз, мата) орап биік жерге құрады да, қақпанның маңына жем тастап, қасына сарша, қыранқара, кезқұйрық сияқты бүркіт тектес құстарды байлап қояды. Ол құстардың алдындағы жемді жұлмалап жеп отырғанын сонау биіктен көзі шалған бүркіт іркілмей келіп жемге (қақпанға) түседі. Кейбір жағдайда құсбегілер түз бүркіттің жеп отырған жемін көрсе оны үркітіп жіберіп жоғарыдағыдай қақпан құрып кетеді. Тастап қашқан олжасына қайта оралған бүркіт қақпанға түседі. Бұл тәсілді құсбегілер «жемтік айыру» деп атайды.

Бұл тәсілді қолдану үшін балапанның қанаты қарайып, марқайған кезін күту керек. Сол сәтте төбеден арқанға байлап, балапанды шошытып-үркітетін заттар түсіреді. Ол көбінесе салдырлаған ыдыс-аяқ, жеңіл темір-терсек болып келеді. Темір-терсектің салдыр-күлдірінен үріккен балапан ұядан құлап ұшады. Оны етекте, яғни, төменде күтіп тұрған адамдар ұстап құндақтап алады. Егер де балапан тым жас болса, сол маңдағы адам аяғы жетерлік биікке жаңадан ұя салып, балапанды аяғынан арқандап тастап қояды. Ұябасар анасы балапанын тауып асырай береді. Балапан қара қанаттанған тұста ен салып, иелік еткен адам алып кетеді. Мұндай жағдайда құсбегілер балапанды қанаты қарайғанға дейін маңында күзетіп қонып жүреді.

абереді. БалМұндай жағдайда құкүзетіп қонып жүреді.күзетіп қонып жүреді.

Бұл өте кең таралған тәсіл және тор құрудың көптеген түрлері бар. Тор аспандағы құсқа айқын көрінетін ашық, ұрымтал жерге құрылады. Торға бүркіттің көзіне түсе бермейтіндей берік әрі жіңішке жіп таңдап алынады. Тордың көлемі: биіктігі – 1-2 құлаш, шеңберленген түрде диаметрі – 10-15 құлаш болады. Ішіне тірі аң-құсты байлап қояды. Тәжірибелі құсбегілер көбінде құзғынды тордың ішіне байлайды. Себебі, құзғын бүркіттің ұясына түсіп, жұмыртқасын тесіп, сарыуызын ішіп кететіндіктен екеуі бір-біріне өте өш келеді. Әрі құзғын аштыққа шыдамды, ұзақ уақыт байлаулы күйінде тұра береді. Сонау биіктен жердегі құзғынды көрген бүркіт шүйіледі, сол кезде құзғын жанұшыра далпылдап тордың ішінде қашады. Құзғынды шүймекке төніп келген бүркіт торға шырмалып

ұсталады. Торға шырмалған бүркітті жазып алу үшін де ептілік қажет. Оның қанат-

құйрығын сындырып алмай өте еппен қимылдаған дұрыс. Сондай-ақ, бүркіт пен үкі бір-біріне өш болғандықтан торға үкіні байлай-

тын құсбегілер де кездеседі.

ттққжжққООббККооқ

Ол үшін айсыз қараңғы түнде қонағында ұйықтап отырған түз бүркітке аса ептілікпен дыбыс шығармай таяп келіп, қолдағы ұзын сырықтың ұшына өткір шырақ жағып ұйқылы бүркіттің көзіне ұстайды. Бүркіт есін жия алмай отырып қалған сәтте мойнына құрық салып ұстап алады.

Кәнігі құсбегілер бүркіт жиі көрінетін аумаққа арнайы жемтік тастайды. Жемтікті тастау үшін де жердің ыңғайы таңдап алынады. Бір жағы жазық, келесі жағы өрлеуіт бо-луы керек. Аш бүркіт жемтікке түсіп, әбден тойған кезде ұшқыр атты әзірлеп дайын отырған құсбегі еңіс жақтан келіп, тұра ұмтылады. Тояттаған құс өрлеуіт жаққа қарай ұша ал-май, қанаты далпылдап жер бауырлап қашады. Сол кезде қуып жетіп ұстап алады. Сол сияқты кейбір бүркітшілер далаға кесек-кесек ет тастап, оның ішіне жұмыр тас нығап қояды. Етті көрген бүркіт көктен шүйіліп келіп, жағалай қылғытады. Тас толы ет құстың асқазанын керіп ұша алмай қалады. Кәнігі құсбегілер құсты ұстап алған соң, ішіндегі тас-ты әдіс қолданып қайтадан құстырып тастайды.

Өлген малдың ойынды етін сылып алып, оны жіңішке жіппен орап домалақтайды. Жіптің бір ұшын қазыққа байлап тастай-ды. Аш бүркіт алыстан келіп домалақ етті жұтып жібереді. Асқазанға түскен жұмыр еттің қазыққа байланған түбі бүркітті ұшырмай ұстап қалады.

Түз бүркіті көрінген кезде қолға әбден үйренген қолбала бүркіттің шеңгеліне түспейтіндей етіп жем байлап, қатар ұшырады. Қолбала өзінің тектесімен жұптасып ұшу үшін қасына барды. Сол кезде түзде жүрген аш бүркіттің көзі қолбаланың аяғындағы жемге түседі. Екі құс шеңгелдесіп бірін-бірі сүйреп жерге қонады. Сол сәтті аңдып отырған құсбегілер түз бүркітті ұстап алады.

Бұл – өте-мөте мерген адамның қолынан келетін шаруа. Мерген жақын маңына қонған түз бүркітті аңдып отырып, оқпен шалғысын қырқып атады. Кенеттен шалғысы қылқылған құс бастабында ұша алмай қалады. Сөйтіп қолға түседі. Құстың шалғысы кешікпей жетіліп кетеді.

Бұл тәсілді жазық өлкенің құсбегілері көп жа-сайды. Өйткені, бүркіт жазық жерге қона бермейді, сол себептен құсбегілер дала бүркіт көп жүретін аумаққа биік оба (тас үйіп) тұрғызады. Оған бүркіт міндетті түрде келіп қонады. Сол обаның қасына киізден үйшік тәрізді жаба жасап, ішіне қоян немесе түлкінің күшіген бос қояды. Оны көрген бүркіт жабаның ашық төбесінен түсіп аңды ұстайды. Сол сәтте арнайы жіптер босап, жаба құстың үстіне құлап, басып қалады.

Әзірлеген: Бекен ҚАЙРАТҰЛЫ

Documents

61 (3118) 2014-06-05