6 - Educatief Pakket + fiches - Amnesty International · Een moedige houding, zeker als men weet dat deze gemeenschap voortdurend te kampen heeft met mensenrechtenschendingen door

Schrijf-ze-VRIJdag 2011 Educatief pakket

1

INHOUD ACHTERGROND ............................................................................................................................ 3 INLEIDING ................................................................................................................................ 3 STRAFFELOOSHEID IN COLOMBIA............................................................................................. 4 Wie zijn de hoofdrolspelers in het conflict? ............................................................................... 4 Wat is de oorzaak van het conflict?........................................................................................... 5 Wat doet de overheid? ............................................................................................................. 5 De Vredesgemeenschappen...................................................................................................... 6 De Vredesgemeenschap van San José de Apartadó .................................................................... 7 De regels van de Vredesgemeenschap....................................................................................... 7 Het bloedbad van 21 februari 2005 ......................................................................................... 8 Het geweld stopt niet .............................................................................................................. 8 Straffeloosheid: schering en inslag ......................................................................................... 10 Amnesty International ........................................................................................................... 13

WERKVORMEN ........................................................................................................................... 14 WERKVORMEN BASISONDERWIJS........................................................................................... 14 Rebus: Moeilijke woorden worden makkelijk. .......................................................................... 14 Kruiswoordraadsel: Vredesgemeenschappen ........................................................................... 15 Colombia. Vechten voor vrede (DVD, 7min21sec) .................................................................... 15 WERKBLAD: COLOMBIA? ..................................................................................................... 17 WERKBLAD: REBUS ............................................................................................................ 19 WERKBLAD: KRUISWOORDRAADSEL ................................................................................... 20

WERKVORMEN SECUNDAIR ONDERWIJS................................................................................. 21 Colombia. Vechten voor vrede (DVD, 7min21sec) .................................................................... 21 Tot de laatste steen (DVD, 24min13 sec, Nederlandse ondertitels) ........................................... 22 WERKBLAD: DVD ‘COLOMBIA. VECHTEN VOOR VREDE’ ........................................................ 25 WERKBLAD: DVD ‘TOT DE LAATSTE STEEN’......................................................................... 27 WERKBLAD: WEBQUEST...................................................................................................... 29

VOER ACTIE ............................................................................................................................... 30 SCHRIJF MEE! ........................................................................................................................ 30 BETUIG JOUW SOLIDARITEIT! ................................................................................................. 30 STAP MEE!.............................................................................................................................. 31

CONTACT ................................................................................................................................... 32 FICHE 1 - CREATIEF ACTIEVOEREN ............................................................................................ 33 FICHE 2 - TIPS VOOR OPVALLENDE ACTIES ................................................................................ 34 FICHE 3 - DVD: STRAFFELOOSHEID IN COLOMBIA...................................................................... 36 FICHE 4 - ZET JE SCHOOL IN DE KIJKER! ................................................................................... 37 FICHE 5 - START EEN JONGERENGROEP OP SCHOOL................................................................. 38


2

COLOFON Het pakket ‘Straffeloosheid in Colombia: San José de Apartadó’ is een productie van Amnesty International Vlaanderen.

Werkten mee:

Het Amnesty Landenteam Colombia: Kathleen Coen, Wendy Van Dyck, Sus Van Olmen

Redactie: Eva De Raedt, Anaïs Fayt, Danielle Hennaert, Filip Reyniers

V.U. Karen Moeskops, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen.

AMNESTY INTERNATIONAL VLAANDEREN VZW

Kerkstraat 156 – B – 2060 Antwerpen – T: 03 271 16 16

www.amnesty.be – Giften: BE25 0000 0000 8282


3

ACHTERGROND

INLEIDING Als jij aan Colombia denkt, denk je dan ook onmiddellijk aan drugsbaronnen, schietpartijen en spectaculaire ontvoeringen? Niet verwonderlijk… het gewapend conflict tussen paramilitairen, leger en guerrilla is interessant voer voor media en zelfs een thema voor Hollywoodfilms. Maar het menselijk drama achter het conflict wordt echter vaak vergeten in de koude grafieken die het aantal slachtoffers weergeven en in de dagelijkse pers. Bovendien heeft de pers meestal enkel aandacht voor het spectaculaire geweld van de guerrilla en voor de drugs, omdat we hier de kwalijke gevolgen van het gebruik ervan zien. In Colombia is het de burgerbevolking die het meeste lijdt onder het conflict en de mensenrechtenschendingen. De stem van het volk wordt zelden gehoord. Verhalen over de moed en standvastigheid van gewone mensen in het conflict halen de kranten niet. Eén van die boeiende verhalen is dat van de Vredesgemeenschap van San José de Apartadó. In deze gemeenschap kiezen de bewoners er voor om niet deel te nemen aan het gewapend conflict. De gemeenschap weigert om wapens te dragen, informatie te geven of logistieke steun (zoals voedsel) te verlenen aan welke partij dan ook. Zij vragen respect voor hun beslissing en willen dat geen van de gewapende groepen hun grondgebied betreedt. Een moedige houding, zeker als men weet dat deze gemeenschap voortdurend te kampen heeft met mensenrechtenschendingen door de gewapende partijen die niet akkoord gaan met hun keuze voor vrede.


4

STRAFFELOOSHEID IN COLOMBIA Colombia wordt al meer dan veertig jaar verscheurd door een intern gewapend conflict. Leger en politie strijden heel dikwijls in onderling overleg met de paramilitairen tegen de guerrillabeweging. Het conflict wordt gekenmerkt door een hallucinant aantal mensenrechten-schendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht. De burgerbevolking, mensenrechtenactivisten, vakbondsmensen en journalisten zijn de grootste slachtoffers. Tienduizenden burgers werden in de loop der jaren vermoord. Duizenden mensen werden ontvoerd door de guerrilla of zijn eenvoudigweg ‘verdwenen’. Deze gedwongen verdwijningen worden vooral toegeschreven aan leger of paramilitairen. Ontvoeringen en foltering zijn maar enkele tactieken die door alle partijen in het conflict gebruikt worden. Ook worden kindsoldaten ingezet en is er een wijdverspreid gebruik van seksueel geweld tegen vrouwen. De effecten van deze tactieken zijn desastreus. 4 tot 5 miljoen Colombianen moesten de laatste 25 jaar op de vlucht gaan in eigen land voor het geweld. Niet één van de strijdende partijen toont enig respect voor het internationaal humanitair recht en mensenrechten. Wie zijn de hoofdrolspelers in het conflict?

In het Colombiaanse conflict kunnen we drie hoofdrolspelers onderscheiden: de reguliere strijdkrachten (leger en politie), de guerrilla en de paramilitairen. De reguliere strijdkrachten: leger en politie. Zij zijn verantwoordelijk voor talloze mensenrechtenschendingen en werken vaak samen met de paramilitairen. Het leger is verantwoordelijk voor de buitengerechtelijke executie van honderden burgers. Paramilitairen. De benaming zelf verwijst naar banden met het leger. De paramilitaire groeperingen ontstonden ook als reactie op de opmars van de guerrilla en ze noemen zich zelfverdedigingsgroepen. Sommige groepen werden gefinancierd en georganiseerd door grootgrondbezitters (en zelfs multinationals). Doorgaans hebben ze banden met de drugsmaffia. Ze staan bekend om hun terreur, bv. het gebruik van kettingzagen om mensen levend te villen. De Colombiaanse overheid zag in hen eerst een bondgenoot in de strijd tegen de guerrilla. In 1989 kwam er een verbod op het organiseren van paramilitaire groeperingen omwille van de mensenrechtenschendingen die ze verrichtten. In de praktijk veranderde er echter weinig aan de situatie. Zo richtten de paramilitairen zich op de gronden van ongewapende boeren, die werden gedood of verjaagd. Dat blijkt hun uiteindelijke bedoeling: bezit van de grond en de onderwerping van de bevolking. De paramilitairen bleven verder aangroeien in aantal en werkten nauw samen met de reguliere strijdkrachten. In 1994 werden zeven regionale paramilitaire groepen samengevoegd en zo ontstond de AUC (Autodefensas Unidas de Colombia). De AUC rekruteert ook leden uit het leger en de nationale politie. Ze wordt beticht van de moord op honderden vakbondsleiders, journalisten en mensenrechtenactivisten.

Het internationaal humanitair recht (IHR) bestaat uit een geheel van regels die om humanitaire redenen de gevolgen van gewapende conflicten proberen te beperken.

De regels hebben als doel om personen te beschermen die niet (langer) aan vijandelijkheden deelnemen en om de middelen en methoden van oorlogvoering te beperken.

Bron: www.ihr.rodekruis.be


5

De overheid startte in 2003 met een demobilisatieprogramma van paramilitairen. Toch blijven hun machtsstructuren intact en blijven ze samenwerken met de reguliere strijdkrachten of minstens met hun goedkeuring. Ook blijven zij massaal mensenrechten schenden. De laatste jaren barstte het schandaal van de zogenaamde ‘parapolitiek’ los: vooral parlementsleden van de meerderheid bleken intieme banden te onderhouden met de paramilitairen. Guerrilla. De grootste guerrillabeweging, de FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia = de Revolutionaire Gewapende Krachten van Colombia) ontstond in de jaren zestig. Het ontstaan van de FARC heeft zeker te maken met de boerenbevolking die in opstand kwam tegen het grootgrondbezit. In de beginjaren werden ze gefinancierd door giften van de bevolking (en door de Communistische Regimes wereldwijd) maar gaandeweg, uit geldnood (door de val van de Communistische Regimes van het Oostblok) en machtshonger, ging de guerrilla over tot criminele activiteiten om haar strijd te financieren. Vooral hun gijzelingen zijn een bekende geldbron maar ook hun zogenaamde ‘belastingen’ op de teelt van drugs zorgen voor hun inkomsten. Over de jaren heen bouwden ze sterke bolwerken uit, voornamelijk op het platteland. De FARC en het kleinere Nationale Bevrijdingsleger (ELN) zijn verantwoordelijk voor talloze mensenrechtenschendingen en schendingen van het internationaal humanitair recht. Wat is de oorzaak van het conflict?

Er is weinig consensus over de onderliggende oorzaken van het conflict. Elke groepering heeft haar eigen uitleg. De guerrilla beweert dat ze vecht voor de rechten van de armen in Colombia en dat ze hen wil beschermen tegen het structureel geweld van het regime: armoede en uitsluiting. De overheid beweert te vechten om orde en stabiliteit te verkrijgen. Ze wil de burgers en multinationals beschermen tegen de aanvallen van de guerrilla. De paramilitairen stellen dat ze enkel reageren op de bedreigingen van de guerrilla. Het conflict is alvast een mooie dekmantel voor diegenen die economische belangen nastreven. Meer dan zestig procent van de mensen die onder dwang op de vlucht moesten, woonden in gebieden die rijk zijn aan mineralen en andere economisch interessante grondstoffen. Wat doet de overheid?

De opeenvolgende regeringen zijn er niet in geslaagd een oplossing te vinden voor het conflict noch in het in de praktijk brengen van de aanbevelingen van de Mensenrechtenraad van de VN. In Colombia gaapt er een kloof tussen de woorden en de daden van de regering. Volgens Amnesty blijft de straffeloosheid bij mensenrechten-schendingen algemene regel, blijven er banden bestaan tussen leger en paramilitairen en ondanks de zogenaamde demobilisatie van de paramilitairen blijven hun machtsstructuren intact. Ze blijven op verschillende plaatsen ongehinderd opereren. De vorige president Uribe ontkende zelfs dat er een gewapend conflict was in zijn land waardoor hij de beschermingsmechanismen van het internationaal recht, die moesten en konden worden ingezet, ondermijnde.

Als een staat niet erkent dat er binnen haar grenzen een gewapend conflict is, leidt dat tot een moeilijke discussie over de toepassing van de regels van het humanitair recht.


6

Ondanks officiële beschermingsprogramma’s van de overheid blijft het werk van mensenrechtenactivisten, vakbondsmensen en journalisten onder vuur liggen en zijn deze mensen het slachtoffer van aanvallen door reguliere strijdkrachten. Ondanks het feit dat President Juan Manuel Santos, die op 7 augustus 2010 aantrad, verklaarde van de mensenrechten een prioriteit te maken, ondervindt de burgerbevolking en zeker de vredesgemeenschap geen enkele verbetering van hun mensenrechtensituatie. Onder Uribe vonden het grootste aantal buitengerechtelijke executies door het leger plaats. De overheid beweert dat Colombia relatieve vrede kent, dat het geweld afneemt, dat de demobilisatie van paramilitairen succesvol is en dat de slachtoffers kunnen rekenen op rechtvaardigheid. De realiteit toont een ander beeld. Sommige schendingen zijn inderdaad afgenomen. Maar andere schendingen, zoals buitengerechtelijke executies blijven bestaan en het geweld tegen mensenrechtenverdedigers neemt nog toe. De paramilitairen blijven actief en voeren nog steeds mensenrechten-schendingen uit, ook al beweert de overheid het tegendeel. Uiteindelijk is het conflict in Colombia het tragische verhaal van talloze individuen wier leven en thuis vernietigd worden door de systematische misbruiken door de strijdende partijen. Zolang de straffeloosheid blijft bestaan en de militairen, die geacht worden de veiligheid van de burgers te waarborgen, grove mensenrechtenschendingen blijven begaan (zoals de buitengerechtelijke executie van weerloze jongeren) kan de spiraal van geweld niet doorbroken worden. Geen enkel deel van het land is gespaard gebleven van geweld. Het zijn vooral de afgelegen landelijke gebieden, rijk aan grondstoffen, die het zwaar te verduren krijgen. Het trieste verhaal van inheemse volkeren die uit hun huizen en van hun gronden worden verdreven, van vrouwen die verkracht worden en van kinderen die om het leven komen door landmijnen of gerekruteerd worden door guerrilla en paramilitairen kent geen einde. Maar gelukkig is er ook het verhaal van moedige mensen en gemeenschappen die opkomen voor hun recht om niet in het conflict betrokken te worden. Hun boodschap aan de mensenrechtenschenders is duidelijk, en klinkt meer dan ooit: ‘laat ons gerust! Geef ons vrede!’ De Vredesgemeenschappen

Verschillende gemeenschappen zijn het meer dan beu om geconfronteerd te worden met het geweld. Zij willen op geen enkele manier betrokken worden in het conflict en kiezen geen partij. Als ongewapende burgers eisen zij het recht op om niet in het conflict betrokken te worden. Zij vragen de strijdende partijen om hun standpunt te respecteren. Zulke gemeenschappen zijn gekend als vredesgemeenschappen of gemeenschappen in burgerlijk verzet tegen het geweld. De inwoners van een dergelijke vredesgemeenschap hebben gezworen niet deel te nemen aan het conflict. Ze dragen geen wapens en weigeren logistieke steun of informatie te verlenen aan de strijdende partijen. Ze vragen de strijdende partijen om hun gemeenschap niet te betreden en respect te tonen voor hun recht op leven, hun status als burger en voor hun beslissing om niet deel te nemen aan het conflict of samen te werken met één van de betrokken partijen. Hun wens wordt echter zelden gerespecteerd.


7

De Vredesgemeenschap van San José de Apartadó

San José de Apartadó vormt het landelijk gedeelte van de gemeente (stad) Apartadó en is gelegen in de golf van Urabá in het noordwesten van Colombia. Het telt een dertigtal gehuchten. De regio heeft een sterk geostrategisch en economisch belang. Het gebied bezit immers erg rijke grond en ondergrond. Bovendien maakt haar ligging aan de golf van Urabá, met toegang tot de kust en het Adibe-gebergte, San José tot een strategisch gebied voor de hoofdrolspelers van het gewapend conflict. Midden jaren negentig verhevigde het gewapend conflict in deze regio. Paramilitairen richtten in september 1996 een bloedbad aan in San José de Apartadó. Boeren richtten zich in wanhoop tot hun bisschop, die voorstelde om San José uit te roepen tot Vredesgemeenschap. Op 23 maart 1997 werd de oprichtingsakte plechtig ondertekend. De Vredesgemeenschap telt ongeveer 1300 inwoners, voornamelijk boeren die leven van wat het land voorbrengt: yuca, cacao, suikerriet, bananen en maïs. In acht gehuchten heeft de Vredesgemeenschap humanitaire zones ingesteld voor de bescherming van de burgerbevolking. Dit zijn afgebakende ruimtes waar de bewoners zich kunnen terugtrekken bij dreigend gevaar. Iedereen die vrij toetreedt tot de Vredesgemeenschap moet zich aan de principes van geweldloosheid en neutraliteit houden. De leden dulden geen wapens op hun grondgebied en werken op geen enkele manier samen met welke partij dan ook.

De regels van de Vredesgemeenschap

• De leden van de Vredesgemeenschap nemen niet deel aan activiteiten die rechtstreeks of onrechtstreeks te maken hebben met het conflict

• De leden dragen geen wapens en bewaren ook geen wapens, munitie en springstoffen

• Ze leveren geen logistieke steun of informatie aan de gewapende partijen in het conflict

• Ze roepen de gewapende partijen niet ter hulp bij persoonlijke of familiale problemen

• Ze engageren zich om aan het gemeenschapswerk deel te nemen

• De leden zetten zich in voor gerechtigheid en tegen straffeloosheid

• Toetreden tot de Gemeenschap gebeurt op basis van vrijwilligheid

• Het gebruik van alcohol is verboden, dit vanuit de overweging dat conflicten tussen dronken mensen een voorwendsel kunnen zijn voor de tussenkomst van de gewapende groepen.

Deze regels staan op grote borden vermeld bij de omheiningen van hun gemeenschapsterreinen en bij de in- en uitgang van elk huizenblok waaruit de Vredesgemeenschap bestaat.


8

De gemeenschap wil ook geen politiebureau op haar grondgebied, omdat het daardoor schietschijf wordt van de guerrilla. De regering plaatste echter in 2005 onmiddellijk na het bloedbad dat werd aangericht door leger en militairen een politiepost midden in San José. De Gemeenschap zag zich verplicht om San José te verlaten en te vluchten naar ‘La Holandita’ en daar een nieuw dorp op te bouwen. Ze noemen het San Josesito, klein San José. De gemeenschap blijft voortdurend slachtoffer van ernstig geweld en mensenrechten-schendingen. Sinds 1997 zijn er meer dan 170 mensen van de gemeenschap vermoord of verdwenen, onder wie gemeenschaps-leid(st)ers, maar ook gewone families en kinderen die er lid van waren. Meer dan 800 mensenrechtenschendingen werden tot hiertoe geregistreerd. Bloedbaden, selectieve moorden, verkrachtingen, economische blokkades, het beschieten van scholen, het plaatsen van mijnen in de landbouwvelden en doodsbedreigingen zijn maar enkele voorbeelden ervan. De leden van de Vredesgemeenschap zijn voortdurend in gevaar. Bijzonder schrijnend is dat veelal geen onderzoek naar deze schendingen werd geopend en dat hierin geen enkele vooruitgang werd geboekt. Bovendien ontvingen getuigen die bewijsmateriaal aanbrachten zelf bedreigingen of werden zij het slachtoffer van mensenrechtenschendingen. Voor veel van de moorden zijn de paramilitairen verantwoordelijk, al dan niet in samenwerking met het leger. Maar ook de guerrilla is schuldig aan moord op leden van de gemeenschap. Het bloedbad van 21 februari 2005

Eén van de schokkendste aanvallen tegen de gemeenschap vond plaats op 21 februari 2005. Zeven leden van de Vredesgemeenschap werden die dag vermoord. Hun lichamen werden verminkt teruggevonden. Onder de slachtoffers waren ook vier kinderen. Bellanyra Areiza Guzman, 17, Deiner Andrés Guerra, 11, Natalia Andrea Tuberquia Munoz, 6, en de tweejarige peuter Santiago Tuberquia Munoz. Ondanks de pogingen van de overheid en het leger om de schuld te schuiven in de schoenen van de guerrilla, is er sterk bewijsmateriaal dat de moorden werden uitgevoerd door het leger en de paramilitairen. In de strijd om gerechtigheid voor het bloedbad van februari 2005 werden er onder sterke internationale druk uiteindelijk enkele paramilitairen veroordeeld. Slechts één lid van het leger, kapitein Gordillio, werd veroordeeld. Hij kreeg een gevangenisstraf van 20 jaar. Tien andere soldaten, waaronder ook officieren, werden vrijgesproken ondanks bewijzen tegen hen. Het geweld stopt niet

Het bloedbad van 2005 is slechts één van de trieste pagina’s uit de geschiedenis van de Vredesgemeenschap. Dagelijks wordt ze geconfronteerd met bedreigingen en/of geweld. De angst voor een nieuw bloedbad is nooit ver weg. Zwaar bewapende paramilitairen zwerven nog steeds rond in de gebieden langs de Vredesgemeenschap, ondanks de aanwezigheid van leger en politie en in tegenstelling tot de bewering van de overheid dat alle paramilitairen zijn gedemobiliseerd. Deze paramilitairen sturen geregeld doodsbedreigingen naar de leden van de gemeenschap. Alles wijst erop dat er banden blijven bestaan tussen


9

leger en paramilitairen. Ook de soldaten bedreigen regelmatig leden van de gemeenschap en houden willekeurig mensen aan. Een paar recente voorbeelden: Op 14 augustus 2010 was Felix Guzman aan het werk op de velden. Getuigen zagen dat enkele paramilitairen naar hem gingen. Felix verdween en werd sindsdien niet meer gezien. Zijn persoonlijke bezittingen lagen nog op het veld. Op 30 januari 2011 werd de Vredesgemeenschap opnieuw bedreigd door paramilitairen. Zij beschuldigden de gemeenschap ervan om samen te werken met de guerrilla en zeiden dat ze niet zouden rusten vooraleer de vredesgemeenschap is uitgeroeid. Op 3 en 6 april 2011 werden pamfletten met de waarschuwing: ‘AUC. We komen om te moorden’ in de gemeenschap opgehangen. Ook kregen verschillende leden telefonische doodsbedreigingen. Ze werden ervan beschuldigd samen te werken met de guerrilla. Ook Emilsen Goez kreeg zo’n telefoontje. Ze werd met de dood bedreigd en voelde zich daardoor genoodzaakt om met haar kinderen op de vlucht te slaan. Op 4 april 2011 werden Huber Areiza en Alcides Úsuga op straat aangehouden door soldaten. Ze weigerden door hen gefouilleerd te worden. De soldaten gingen weg en lieten hen achter met twee gemaskerde mannen. Huber en Alcides werden door deze mannen met machetes bedreigd. Op 5 april 2011 werd Jesus Lopez vermoord door gemaskerde mannen. Jesus was geen lid van de gemeenschap maar hij werd vermoord in een gebied waar verschillende gemeenschapsleden naartoe waren gevlucht nadat de politie in hun dorp was getrokken. Soldaten waren in de directe omgeving toen Jesus werd vermoord maar deden geen enkele moeite om de man te helpen. Op 25 april 2011 publiceerden de paramilitairen een dodenlijst met twaalf namen. Eén van de mensen op deze lijst was de achttienjarige Manuel. Hij was geen lid van de gemeenschap maar had er wel sterke banden mee. Op 29 april werd hij met twee schoten afgemaakt. Deze lijst is helaas verre van volledig. Elke maand wordt deze lijst van bedreigingen en moorden verder aangevuld. Bovendien worden deze moorden en bedreigingen zelden bestraft.


10

Straffeloosheid: schering en inslag

Het verhaal van San José de Apartadó is er één van straffeloosheid. De talloze mensenrechtenschendingen die de gemeenschap heeft ondergaan blijven omzeggens allemaal ongestraft. Weinig of geen vooruitgang werd geboekt in de overgrote meerderheid van de onderzoeken naar mensenrechtenschendingen tegen de leden van de gemeenschap. Aangezien de Vredesgemeenschap vraagt dat de strijdende partijen haar grondgebied niet betreden, wordt ze door het leger en de overheid vaak beschouwd als een gezagsondermijnende gemeenschap. De guerrilla beschuldigt de gemeenschap er dan weer van dat ze partij kiest voor het leger en de paramilitairen. De Colombiaanse regering stelt dat de Vredesgemeenschap weigert samen te werken om de gerechtelijke onderzoeken naar de mensenrechtenschendingen tot een goed einde te brengen. Dit strookt echter niet met de realiteit. De Vredesgemeenschap heeft de overheid herhaaldelijk gevraagd om de veiligheid van de gemeenschap te garanderen door bijvoorbeeld een halt toe te roepen aan de paramilitaire activiteiten, meer degelijk onderzoek te verrichten naar de mensenrechtenschendingen en de veiligheid van getuigen te garanderen. De Vredesgemeenschap vraagt de overheid ook om de permanente aanwezigheid van een ombudsman voor mensenrechten te voorzien en een bureau van de procureur-generaal in de gemeenschap te vestigen. Herhaalde uitspraken van het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten en van het Grondwettelijk Hof dwingen Colombia ertoe de veiligheid van de leden van de Vredesgemeenschap te waarborgen. De overheid is er tot op heden niet in geslaagd om de uitspraken van deze twee gerechtshoven na te komen en haar verplichtingen opgelegd door internationale normen te vervullen. De overgrote meerderheid van strafonderzoeken naar mensenrechten-schendingen door de gewapende partijen schiet schromelijk tekort. Deze straffeloosheid werkt nieuwe moorden en bedreigingen verder in de hand. De Vredesgemeenschap wacht nog steeds op gerechtigheid.


11

HET MEISJE EN DE STEEN

Op een ander moment als ik buiten het huis ben neergezeten,

ben ik wat indrukken aan het neerschrijven.

Ik zit daar tussen enkele stenen, de stenen van de herinnering.

Ze zijn met kleuren beschilderd.

En bovenop de kleuren, de namen van mensen,

de namen van de slachtoffers die vermoord werden

in de omzeggens tien jaar dat de Vredesgemeenschap bestaat.

Deze stenen komen uit de rivier, ze maken deel uit van de natuur.

Ze zijn beschilderd en beschreven om te gedenken,

ze maken deel uit van de geschiedenis.

We weten niet of er ooit gerechtigheid zal geschieden,

maar waaraan we niet twijfelen is dat ze niet vergeten zullen worden,

nooit.

Een meisje van zes jaar komt dichterbij,

ze raapt één van de beschreven stenen op en ze toont hem aan mij.

Ik lees er de naam op van een man.

Zij zegt: “Dit is mijn papa!”

God almachtig! Schreeuw ik het uit in mijn binnenste,

ik sluit opnieuw met kracht mijn ogen

om te vermijden dat ik een traan moet wegpinken.

Uit: ”Er bloeien bloemen in de verwoeste tuin” van Mario Gonzalez Sastre, vrijwilliger van Acompaz op bezoek in San José in 2006.


12

AMNESTY INTERNATIONAL

Amnesty International is een mensenrechtenbeweging die de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens als leidraad heeft. Mensenrechten zijn vastgelegd in internationale verdragen en andere documenten, die samen het internationaal recht over mensenrechten vormen.

Het basisdocument voor het werk van Amnesty International is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Die verklaring kwam er vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen staten vast besloten waren om ervoor te zorgen dat de gruwelen van de oorlog zich niet zouden herhalen. In de schoot van de Verenigde Naties (VN) besloten ze om een document op te stellen dat eenieders grondrechten veilig stelt. De Verklaring werd ontworpen door de VN-Commissie voor de Mensenrechten en gepropageerd door Eleanor Roosevelt (1884-1962), de weduwe van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt. Ze werd aangenomen door de leden van de VN op 10 december 1948.

De verklaring is de eerste internationale bevestiging van de universaliteit van mensenrechten. Dat wil zeggen dat mensenrechten voor iedereen gelden, overal ter wereld en zonder onderscheid. De verklaring heeft geen bindende kracht, maar heeft in de loop der jaren grote morele betekenis gekregen als de belangrijkste internationale standaard van de mensenrechten. De UVRM bestaat uit een Preambule, waarin de 'inherente waardigheid en onvervreemdbare rechten van de mens' worden erkend, en dertig artikelen. Die omvatten in totaal zestig verschillende mensenrechten. Andere verdragen hebben daar nog veertig mensenrechten aan toegevoegd.

Amnesty International vindt alle rechten van de mens even belangrijk. Niet alleen politieke en burgerlijke rechten zoals het recht te zeggen en te denken wat men wil, het recht verenigingen op te richten en te vergaderen, het recht een eigen godsdienst te kiezen, enz. Maar ook sociale, culturele en economische rechten zoals het recht op onderwijs, gezondheidszorg, eten en onderdak.

Amnesty's missie is onderzoek te verrichten, te rapporteren en op te roepen tot actie om zware mensenrechtenschendingen te stoppen en te voorkomen. Amnesty vraagt ook gerechtigheid voor al diegenen wiens rechten zijn geschonden.


13

De strijd tegen straffeloosheid in San José de Apartadó: de eisen van

Amnesty International

Amnesty International wil dat er eindelijk een einde komt aan de straffeloosheid. De Vredesgemeenschap van San José de Apartadó heeft recht op gerechtigheid. Daarom heeft Amnesty International enkele concrete eisen opgesteld die de veiligheid van de gemeenschap moet helpen garanderen. Deze eisen moeten bovendien ervoor zorgen dat gerechtigheid eindelijk geschiedt.

• Zo vragen we aan de Colombiaanse overheid om voor beschermingsmaatregelen te zorgen. Deze maatregelen moeten in overleg met de gemeenschap vastgelegd worden. De maatregelen moeten de veiligheid van de leden van de Vredesgemeenschap garanderen.

• De Colombiaanse autoriteiten moeten alle bedreigingen, moorden en gedwongen verdwijningen onderzoeken die de afgelopen jaren zijn gebeurd in de Vredesgemeenschap. De resultaten moeten publiek gemaakt worden en de verantwoordelijken moeten voor het gerecht gebracht worden.

• Alle partijen in het conflict moeten het recht van de burger respecteren om niet betrokken te worden in het conflict.

• Bovendien wil Amnesty de internationale gemeenschap op de hoogte brengen van de mensenrechtensituatie in de Vredesgemeenschap zodat er druk uitgeoefend kan worden op de Colombiaanse autoriteiten om de gemeenschap te beschermen.

In bijlage bij dit pakket vind je een artikel over Colombia uit het Amnesty International Jaarrapport van 2011. Meer informatie over mensenrechten in Colombia vind je op www.amnesty.org/en/region/colombia.


14

WERKVORMEN

WERKVORMEN BASISONDERWIJS Colombia?

Laat de kinderen eerst kennis maken met het land Colombia. Dit kan je doen door ze zelf actief aan het werk te zetten. Verdeel ze in kleine groepjes en laat ze de werkbladen in bijlage of varianten hierop beantwoorden. Leg het nodige materiaal klaar waarin ze de antwoorden kunnen terugvinden, zoals internet, een atlas, een boek over Colombia dat je haalde uit de bibliotheek, krantenknipsels die je zelf op het internet vond … . Je kan je les helemaal in het Colombiaanse thema onderdompelen door afbeeldingen van het land te tonen, gepaste muziek af te spelen of door simpelweg een vlag op te hangen. De juiste antwoorden van de werkbladen zijn:

1. / 2. Zuid-Amerika 3. Bogota 4. De Andes 5. a. /

b. rode kleur – gele kleur – blauwe kleur 6. Juan Manuel Santos Calderón is de president van Colombia, hij werd dit in 2010. 7. Shakira 8. Ingrid Betancourt werd in 2002 ontvoerd door de guerillabeweging FARC die haar verstopten in

de jungle. Na 6 jaar, in 2008 kwam ze terug vrij. Conflict en mensenrechten in Colombia

Onderstaande werkvormen gaan dieper in op de verkenning van het conflict en de mensenrechtenschendingen in de Vredesgemeenschap. Ze zijn specifiek gericht op de verduidelijking van enkele moeilijke woorden die in dit thema belangrijk zijn. 1. REBUS: Moeilijke woorden worden makkelijk.

Laat de kinderen eerst de rebussen invullen op de werkbladen die je in bijlage kan terugvinden. Daarna kan je ze in het woordenboek of op het internet de betekenis van deze woorden laten opzoeken. Nadien is het dan nog mogelijk om deze woorden zelf toe te lichten aan de hand van enkele voorbeelden. De oplossingen van de rebussen zijn:

1. Guerilla Guerilla komt van het Spaans en is het verkleinwoord van oorlog (guerro). Navolgens Van Dale betekent het bendeoorlog.

2. Paramilitairen ‘Para-‘ is een voorvoegsel dat ‘naast’ betekent, dus letterlijk ‘naast de militairen’. Het zijn dus groepen die zich bewapend hebben en gewapende acties uitvoeren, maar niet tot het echte aangestelde leger behoren.


15

2. KRUISWOORDRAADSEL: Vredesgemeenschappen

Dit kruiswoordraadsel is gekoppeld aan een luisteroefening. Je kan zelf het verhaal over de vredes-gemeenschap vertellen of gebruik maken van de eerste documentaire van de DVD (Colombia. Vechten voor vrede). Daarna kan je ze zelfstandig of in groep het kruiswoordraadsel laten invullen dat je verderop in dit pakket terugvindt. De juiste oplossing van het kruiswoordraadsel:

1 S A N J O S E

2 C O N F L I C T

3 W A P E N S

4 G E M E E N S C H A P S W E R K

5 A L C O H O L

6 P O L I T I E

7 G E W E L D L O O S

8 I N F O R M A T I E

9 S T R A F F E L O O S H E I D

10 R E G E L S

11 B O E R E N

Colombia. Vechten voor vrede (DVD, 7min21sec) Bekijk klassikaal de korte inleidende documentaire die je terugvindt op de DVD. Je kan deze documentaire als vertrekpunt gebruiken voor een discussie omtrent het thema. Je kan de discussie vlotter laten verlopen door gebruik te maken van onderstaande stellingen.

1. De oorlog vreet aan de samenleving. 2. Met een gitaar kan je geweld bestrijden. 3. Het is riskant om voor de vrede te strijden. 4. “Ik bleek veel moediger te zijn dan ik had gedacht.” (Juan Elias Uribe) 5. Het is niet zozeer een conflict, het gaat eerder om de handel.

Vraag aan de leerlingen welke beelden uit de documentaire deze stellingen oproepen en wat ze erover denken. Zijn ze het ermee eens of niet?


16

Vredesgemeenschap van San José de Apartadó: creatieve werkvorm

Dit is het logo van de vredesgemeenschap van San José de Apartadó. Je kan hier met je klas creatief mee aan de slag.

a. Beeld je in dat dit slechts een klein stukje is uit een grotere tekening over deze Colombiaanse vredesgemeenschap. Hoe zou de rest van de tekening eruit zien? Vervolledig deze tekening individueel op papier of met de hele klas op een groot doek.

Extra: de kinderen kunnen inspiratie opdoen in de documentaire over de vredesgemeenschap.

b. Richt met je klas een eigen vredesgemeenschap op.

- Welke naam zou je deze gemeenschap geven? - Wat zijn de regels binnen deze gemeenschap?

Vb. het is verboden andere kinderen uit te sluiten, we luisteren naar elkaar, … Je kan hier ook een contract van maken dat elk lid van de vredesgemeenschap moet ondertekenen.

- Creëer met de hele klas een eigen logo voor jullie vredesgemeenschap. Verf deze in het groot op een doek en hang hem nadien in jullie ‘vredesklas’.


17

WERKBLAD: COLOMBIA?

1. Waar ligt Colombia? Ga eens kijken in de Atlas en kleur het land in op deze wereldkaart.

2. In welk werelddeel ligt Colombia? Kleur het juiste bolletje. o Europa

o Azië

o Afrika

o Noord-Amerika

o Zuid-Amerika

o Oceanië

3. Wat is de hoofdstad van Colombia?

De hoofdstad van Colombia is ……………………………………..

4. Welke grote bergketen loopt door Colombia? De bergketen heet ………………………………………….

5. Welke vormen en kleuren heeft de vlag van Colombia? a. Kleur deze vlag juist in.


18

b. Wat symboliseren de verschillende kleuren in de vlag? Vul de juiste kleur van de vlag in: Toen de Spanjaarden Zuid-Amerika ontdekten stichtten ze er verschillende kolonies, ook op het land dat nu tot Colombia behoord. Het vuur en de passie van de Spanjaarden wordt in de vlag gesymboliseerd door de ……………………….. kleur. In de ogen van de Spanjaarden hadden ze een hele nieuwe wereld ontdekt. Deze ‘Nieuwe Wereld’ was goud voor hen waard, daardoor vind je de …………………….. kleur terug in de vlag, als symbool voor dat goud. De zee die Spanje en Colombia scheidt is de Atlantische Oceaan. De ………………………….. kleur symboliseert de Atlantische oceaan.

6. Wie is Juan Manuel Santos Calderón, de man op de foto?

Juan Manuel Santos Calderón is de ………………………………. van Colombia. Hij werd dit in het jaar ………………….. .

7. Wie zie je hier? Ze zong onder andere ‘Waka waka’, het officiële WK voetbal lied van 2011.

Op de foto zie je …………………………….. . Dankzij haar zangtalent heeft ze een unieke kans gehad om uit de armoede van haar land te ontsnappen en daarom wil ze iets terug doen voor haar geboorteland. Dat doet ze onder meer door geld te schenken aan scholen in Colombia.

8. Ingrid Betancourt is een Frans-Colombiaanse politica. Wat overkwam haar in 2002? ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… ………………………………………………… …………………………………………………


19

WERKBLAD: REBUS Los eerst onderstaande rebussen op. Daarna zoek je de betekenis van deze woorden op in het woordenboek of op het internet.

1.

Bendeoorlog = ………………………………..

Betekenis

o = ue ………………………………………………….

………………………………………………….

………………………………………………….

………………………………………………….

………………………………………………….

………………………………………………….

………………………………………………….

2.

Het woord dat we zoeken is ……………………………………………………

Betekenis

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

HA = P - K - BR - M

-J

E = AI

-T (2X)


20

WERKBLAD: KRUISWOORDRAADSEL

1 De vredesgemeenschap in de Colombiaanse gemeente Apartadó heet voluit: … … de

Apartadó.

2 De leden van deze vredesgemeenschap nemen niet deel aan het … .

3 De leden dragen dan ook geen … .

4 Ze werken samen op het veld en voor de gemeenschap. Dit noemen we … .

5 Het gebruik van … is verboden omdat dronken mensen soms het conflict zoeken.

6 In deze vredesgemeenschap is geen … om de mensen te controleren.

7 Deze mensen gebruiken geen geweld. Ze zijn … .

8 De leden mogen niet zeggen wat ze weten tegen de strijdende partijen. Ze mogen dus geen … geven.

9 Als misdadigers niet gestraft worden, is er … .

10 Deze … staan op een groot bord vermeld bij de omheining van hun gemeenschapsterreinen.

11 De meeste van de leden van deze vredesgemeenschap zijn van beroep, … .

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11


21

WERKVORMEN SECUNDAIR ONDERWIJS Colombia. Vechten voor vrede (DVD, 7min21sec) Onderstaande werkvorm is een luisteroefening. Bekijk de documentaire ‘Colombia. Vechten voor vrede’ klassikaal en laat de leerlingen ondertussen de werkbladen invullen die je vindt in bijlage. De vragen zijn van variërende moeilijkheidsgraad en staan in chronologische volgorde. De juiste antwoorden:

1. a. Bogota b. 47 miljoen c. Shakira, Jody Bernal, Ingrid Betancourt, Pablo Escobar, …

2. armoede, mensenrechtenschendingen, uitbuiting, … 3.

Het Colombiaanse leger De linkse Guerilla

De paramilitairen en grootgrondbezitters

De Colombiaanse drugsmaffia

De linkse guerilla vecht tegen de paramilitairen en deze vechten op hun beurt tegen de guerilla in opdracht van de grootgrondbezitters. De Colombiaanse drugsmaffia strijd de ene keer samen met de paramilitairen en de andere keer samen met de guerilla tegen het Colombiaanse leger.

4. Wapens, goud en olie 5. De overheid laat het na haar burgers te beschermen. 6. 3 miljoen 7. a. paramilitairen

b. Ze sleepten er mensen uit hun huis, bonden ze vast en namen ze mee. Wat verderop vermoorden ze deze mensen en hingen ze hen op.

8. a. Ingrid Betancourt b. Guerillagroep FARC c. De guerilla wil zo druk uitoefenen op de overheid

9. Ze vormen vredesgemeenschappen. 10. De vader van Marcos en Elias werd vermoord omdat hij geen kant wou kiezen. 11. Zijn vader werd het slachtoffer van geweld. In opdracht van een legerofficier werd hij door

paramilitairen doodgeschoten. 12. Verdriet en woede 13. Je wordt voor verrader aanzien en je riskeert je leven. 14. In vredestijd kunnen ze geen wapens verhandelen. 15. Het gaat om de handel van wapens, goud en olie en niet om een bepaalde ideologie.


22

Tot de laatste steen (DVD, 24min13 sec, Nederlandse ondertitels) Deze documentaire is ook te zien op internet met Engelse ondertitels via onderstaande link: http://www.youtube.com/watch?v=OebfmB7eFcE Bekijk de documentaire ‘Tot de laatste steen’ klassikaal en laat de leerlingen ondertussen de werkbladen invullen die je vindt in bijlage. Tussen de vragen zitten er ook een aantal die je kan aangrijpen als vertrekpunt voor een discussie. De juiste antwoorden:

1. Voornamelijk bedoeld om de documentaire te kaderen. a. Over de vredesgemeenschap van San José de Apartado b. Ze zijn een neutrale groep en nemen niet deel aan het gevecht. c. In Colombia d. Omdat hier mensenrechten worden geschonden

2. Door moorden, afslachtingen, martelingen, verbranding van oogsten en gedwongen verhuizingen.

3. De vredesgemeenschap wil hiermee buiten het gevecht treden en geen partij kiezen. De buitenstaanders bekijken dit echter als verraad en collaboratie met de tegenpartij.

4. De bisschop raadde hen aan om een neutrale gemeenschap te vormen en in samenwerking met NGO’s kwamen de boeren meer te weten over burgerrechten.

5. In 2005 richten ze een politiepost op in het dorp, omdat ze de neutraliteit van het dorp weigeren te erkennen.

6. a. Er wordt niemand gestraft, noch vervolgd. b. 100% straffeloosheid c. Een blijvend en stijgend criminaliteitscijfer, de daders blijven ongestraft.

7. Wie het verleden vergeet is gedoemd het te herhalen. 8. a. De kinderen tekenen wat in hun hoofd speelt, de dingen die ze zagen en meemaakten

in het dorp. b. Op deze manier tekenen ze het van zich af en kunnen ze het verwerken.

9. De aanwezigheid van een politiepost in het dorp maakte van het dorp het perfecte doelwit voor aanvallen van de guerilla en kon deze elk moment aanvallen. Ze verhuisden om hun neutraliteit te behouden.

10. a. De gemeenschap heeft een symbolisch kunstwerk gemaakt opgebouwd uit stenen. Elke steen symboliseert een dode gevallen voor het goede doel, namelijk het behoudt en ter verdediging van de gemeenschap. Men zal blijven vol houden tot de laatste mens.

b. Deze uitspraak verwijst naar de titel dat men niet zal opgeven. Hier kan de discussie worden aangegaan met de leerlingen, wat vinden zij hiervan? Heeft dit zin? Zijn er andere oplossingen mogelijk?

Woordweb of mindmap: straffeloosheid

Verdeel de leerlingen in kleinere groepen en laat elke groep een mindmap rond een bepaald woord maken. Enkele voorbeelden van woorden zijn: straffeloosheid, paramilitairen, guerilla, … . Deze mindmap begint vanuit een brainstorm, wat weten we hier al over? Daarna kunnen ze andere bronnen raadplegen zoals het internet, woordenboeken of dergelijke. Je kan ze vragen deze mindmap op het einde voor te stellen aan de rest van de klas. Ten slotte kan geëindigd worden met een klassikale discussie over de betekenis van deze woorden. Een mindmap kan volgende elementen bevatten:

- betekenis van het woord volgens verschillende bronnen - toepassing van het woord in een concrete context of toegepast op de

vredesgemeenschap - oorzaken - gevolgen (korte termijn, lange termijn, …)


23

Reglement: Vredesgemeenschap Elke gemeenschap en zeker een vredesgemeenschap moet een intern reglement hebben. Welke regels zijn volgens de klas onmisbaar/noodzakelijk voor een dergelijke gemeenschap? Stel klassikaal minstens vijf regels op en vergelijk ze vervolgens met het bestaande reglement van de San José de Apartadó vredesgemeenschap. Het reglement van San José de Apartadó (bron: www.sos-sanjose.org):

- no cooperation/interaction with armed conflict parties - no information, no support for neither conflict party - peaceful, non-violent resistance - no gunmen in the peace village - no drugs (no cultivation, trade, use in the community) - no alcohol in the peace village - mutual support (production, health) - transparency in the community

Je kan de discussie open trekken naar de leerlingen hun eigen leefwereld. Zou dit reglement in jullie klas aanvaard worden? Welke aspecten wel en welke niet? Waarom wel of waarom niet? In welke zin verschillen de omstandigheden in onze klasgemeenschap van die van de vredesgemeenschappen in Colombia? Webquest

In deze webquest dienen de leerlingen zelfstandig op zoek te gaan op het internet naar de juiste antwoorden. Het werkblad vind je terug in bijlage. De juiste antwoorden:

1. Al 45 jaar lang 2. Het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten 3. Een beleefde brief schrijven naar de Colombiaanse autoriteiten en vragen voor de onmiddellijke bescherming van de Vredesgemeenschap van San José de Apartadó. ‘De Colombiaanse autoriteiten ontkennen dat er sprake is van een gewapend conflict in hun land, maar de mensen waar wij mee spraken vertellen een ander verhaal’, aldus Marcelo Pollack, Colombia onderzoeker van Amnesty International. 'Het is onmogelijk een probleem op te lossen als je ontkent dat het er is.' 4. De overheid stelt dat

a. de paramilitairen niet langer meer actief zouden zijn b. dat mensenrechtenschenders ter verantwoording worden geroepen c. dat mensenrechtenactivisten, waaronder vakbondsleden, beschermd zouden worden

5. San José de Apartado, La Union, Arenas Altas, La Esperanza


24

Woordenwolk

Laat de leerlingen een (kranten)artikel schrijven over de vredesgemeenschap van San José de Apartadó vanuit de volgende Wordle®. Deze werkvorm kan zowel in de les Nederlands, Engels of Frans gebruikt worden.


25

WERKBLAD: DVD ‘COLOMBIA. VECHTEN VOOR VREDE’

Kijk aandachtig naar de documentaire en beantwoord onderstaande vragen.

1. Colombia

a) Wat is de hoofdstad van Colombia?

……………………………………………………..

b) Hoeveel inwoners telt het land?

……………………………………………………..

c) Geef enkele bekende Colombianen:

……………………………………………………..

……………………………………………………..

2. Wat zijn de gevolgen van 40 jaar strijd?

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………

3. Welke strijdende partijen kunnen we onderscheiden? En wie vecht tegen wie?

4. Wat willen deze strijdende partijen bereiken?

……………………………………………

……………………………………………

……………………………………………

5. Wat laat de overheid na te doen?

………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………….……………………

…………………………………………………………………………..…………..


26

6. Hoeveel mensen vluchtten naar vluchtelingenkampen? ………..………………………………….

7. Jairo Davila

a) Wie kwam er hun dorp binnen?

……………………………………………………..

b) Wat kwamen ze er doen?

…………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………..

8. Ontvoeringen

a) Welke politica werd ontvoerd? ……………………………………………………………..

b) Door wie? …………………………………………………………………………………

c) Waarom? …………………………………………………………………………………

9. Steeds meer burgers willen buiten het conflict blijven. Wat vormen zij?

………………………………………………............................................................................

10. Waarom werd de vader van Marcos en Elias vermoord?

…………………………………………………………………………………………………………....

11. Wat gebeurde er op de 15de verjaardag van Juan Elias Uribe?

……………………………………………………………………………………………………………..

12. Welke gevoelens kwamen er dan bij hem op? ….……………………………………………………..

13. Waarom is het riskant om voor de vrede te strijden?

……………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………..

14. Waarom willen de wapenhandelaars geen vrede?

……………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………..

15. Eigenlijk gaat het niet over een ideologisch conflict, waar gaat het wel om?

……………………………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………..


27

WERKBLAD: DVD ‘TOT DE LAATSTE STEEN’

Kijk aandachtig naar de documentaire en beantwoord onderstaande vragen.

1. a. Over wie gaat deze documentaire? …………………………………………………………..

b. Waarover gaat het? …………………………………………………………………………….

c. Waar speelt het zich af? ………………………………………………………………………

d. Wanneer speelt het zich af? …………………………………………………………………..

e. Waarom kaart Amnesty International dit thema aan? ……………………………………...

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

2. Hoe wordt de tactiek van verschrikking toepast?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

3. Wat betekent hun neutraliteit voor de vredesgemeenschap enerzijds en voor de buitenstaanders

anderzijds?

………………………………………………………………………………………………………….…

………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………….

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

4. Hoe zijn de mensen ertoe gekomen om in 1997 een vredesgemeenschap op te richten?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

5. Na de oprichting volgde al snel reactie van de staat. Welke reactie en waarom?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………


28

6. a. Wat staat er tegenover de 450 misdaden tegen de mensheid en de 165 moorden?

……………………………………………………………………………………………………

b. Wat bedoelen we hiermee? Hoe noemen we dit?

……………………………………………………………………………………………………

c. Wat zijn de consequenties hiervan volgens jou?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

7. Link de volgende begrippen: vergeten – geschiedenis – herhalen.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

8. a. Wat tekenen de kinderen van de vredesgemeenschap?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

b. Waarom is tekenen zo belangrijk voor hen?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

9. Waarom moesten ze uit San José verhuizen?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

10. a. Wat betekent de titel “Tot de laatste steen”?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

b. Wat vind jij van de uitspraak “Zolang zij doorgaan met moorden, gaan wij door met

bouwen”?

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………


29

WERKBLAD: WEBQUEST

Ga op zoek naar de juiste antwoorden en gebruik volgende links:

http://www.aivl.be/actie/colombiaanse-vredesgemeenschap-onder-vuur/37548

http://www.amnesty.nl/nieuwsportaal/nieuws/regering-colombia-misleidend-over-mensenrechten

http://www.cdpsanjose.org/

1. Hoe lang woedt er al een interne oorlog in Colombia?

…………………………………………………………………………………………………………….

2. Door welke instantie is Colombia al veroordeeld om de mensenrechtenschendingen?

…………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………….

3. Wat stelt Amnesty International voor om te doen?

………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Wat zegt Marcelo Pollack, Colombia onderzoeker bij Amnesty International, over probleem en

oplossing?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………

4. Het Amnesty Rapport ‘Leave us in peace’ weerlegt wat de Colombiaanse regering zegt. Geef

drie voorbeelden van dit laatste.

a. ………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

b. ……………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………….

c. ……………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………….

5. Kijk op de kaart (‘Mapa’) en zoek de verschillende vredesgemeenschappen.

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………


30

VOER ACTIE

SCHRIJF MEE! Ook jij kan de Vredesgemeenschap helpen. Schrijf een brief naar de Colombiaanse president of zijn ambassadeur en vraag hem de rechten van de Vredesgemeenschap te respecteren. Vraag hem om eindelijk voor gerechtigheid te zorgen en de straffeloosheid te beëindigen. Bij dit pakket kan je drie voorbeeldbrieven vinden.

BETUIG JOUW SOLIDARITEIT! Internationale solidariteit is heel belangrijk voor de Vredesgemeenschap, zelfs van levensbelang volgens de vertegenwoordigers. Deze solidariteitboodschappen geven niet alleen morele steun maar ze laten de Colombiaanse overheid en mensenrechtenschenders weten dat de internationale gemeenschap op de hoogte is van de situatie waarin de gemeenschap verkeert en dat het standpunt/keuze van de vredesgemeenschap volledig legitiem is. Een reactie vanuit de gemeenschap op de talloze solidariteits-boodschappen die ze mocht ontvangen: ”Onze boodschap is er één van dankbaarheid. Zonder jullie brieven zouden we niet meer op ons land zijn. Zonder jullie solidariteit zouden we al vermoord zijn door de gewapende groeperingen. We kennen jullie misschien niet, maar jullie aandacht is fundamenteel voor onze levens, het heeft onze levens en ons land gered. Jullie zijn steeds bij ons. Ook een dankjewel aan Amnesty, één van de organisaties die ons al die jaren al heeft gesteund en die een cruciale rol speelt in onze bescherming.” Naast de traditionele schrijfactie op de Schrijf-ze-VRIJdag willen we jongeren ook aanmoedigen om hun solidariteit met de Vredesgemeenschap te tonen. En dit op een ludieke manier.

Op 14 april 2010 organiseerde de

Vredes-gemeenschap een activiteit rond

de internationale solidariteit die ze uit

alle hoeken van de wereld ontvangt. Op

de muren hangen heel wat

solidariteitskaartjes.


31

STAP MEE! Je kan op vele manieren jouw solidariteit betuigen aan de mensen van San José de Apartadó. Ons voorstel is om meteen creatief aan de slag te gaan en er iets heel persoonlijks van te maken. LAPJESDEKEN

Op de foto hiernaast zie je een lapjesdeken dat werd gemaakt als steunbetuiging voor de Vredesgemeenschap. Op elk lapje staat een tekening met een vredessymbool of een vredeswens. Alle lapjes werden aan elkaar genaaid en het deken werd verzonden naar San José de Apartadó, waar het nu aan de muur prijkt. Wil je met jouw klas of school ook een deken maken? Via Amnesty International kan je het aan het Vredesgemeenschap laten bezorgen. Als je plannen in die richting hebt, neem dan zeker contact op met ons secretariaat. Stop er zeker een foto bij waarop je met de groep rond het deken staat! Deze solidariteitsboodschappen kan je gebruiken

(je stuurt hen best in het Spaans):

No estan solos Jullie staan niet alleen

Apoyo la Comunidad de Paz Ik steun de vredesgemeenschap

En solidaridad In solidariteit

Verdad, justicia, reparación Waarheid, rechtvaardigheid, reparatie

Justicia por los desaparecidos Rechtvaardigheid voor de verdwenen mensen

Pies por la memoria Voeten voor de herinnering

Mucho animo y fuerza Veel moed en sterkte

No a la impunidad Nee tegen de straffeloosheid

No a la injusticia Nee tegen onrecht

Nuestros pies a la lucha de una verdad, una justicia y una no repetición a estos hechos

Onze voeten voor de strijd naar de waarheid, gerechtigheid en niet-herhaling van deze gebeurtenissen

FOTOPETITIE

Je kan ook stoffen lapjes versieren (een tekening kan ook… ) en een foto laten maken samen met jouw creatie. Bezorg de foto’s op een cdrom aan het secretariaat, wij bezorgen ze vervolgens aan de Vredesgemeenschap. De symboliek die we hiervoor gebruiken is die van de voetstap. In 2007 hielden de inwoners een Marcha del Silencio, een ‘Mars van de Stilte’ met doodskisten in karton om de straffeloosheid aan de kaak te stellen. Met deze steunbetuiging stap je met hen mee.

CONTACT Vragen of opmerkingen? Neem contact op met: Filip Reyniers [email protected] Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 F: 03 235 78 12 E: [email protected] www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

FICHE 1

CREATIEF ACTIEVOEREN Naast de briefschrijfacties en het inhoudelijke aspect kunnen de leerlingen natuurlijk ook heel creatief aan de slag gaan. We krijgen vaak toffe reacties van ex-leerlingen die verhalen vertellen over creatieve initiatieven rond de Schrijf-ze-VRIJdag. Die blijven duidelijk beter in het geheugen hangen! De voorbije jaren hebben we ongelofelijk veel voorbeelden gekregen van toffe activiteiten. Je kon het zo gek niet bedenken. Van het maken van eigen affiches tot toneelvoorstellingen, van tentoonstellingen tot het uitgeven van krantjes. Sommige scholen organiseren hele middag-happenings! Laat de creativiteit de vrije loop. Zo kan elke leerkracht vanuitr zijn specifiek domein wel een aanknopingspunt vinden. Een leerkracht lichamelijke opvoeding organiseert een briefestafette, snit & naad gaan voor het maken van T-shirts en tonen die op de happening, houtbewerking maakt een reuzenkaars, de leerkracht plastische opvoeding laat tekeningen of spandoeken maken om de happening in te kleden, een muziekquiz kan ook niet ontbreken… Maak er een evenement van waar elke klas aan deel kan nemen! Laat je niet graag de postzegels betalen door de leerlingen, dan kan je geld inzamelen door fondsenwervende acties te organiseren. Meestal worden hier kleine items verkocht door de leerlingen die ze zelf gemaakt en gecreëerd hebben. Dat kan gaan van verkoop van puddinkjes, cakejes en andere hapjes tot het verkopen van kleine zelfgemaakte spulletjes. Verzamel je graag wat fondsen om de Amnesty werking door het academiejaar te verzekeren, dan kan je misschien nadenken over wat grotere sponsoractiviteit. Onder het motto ‘Sponsor-ze-VRIJ’ gaan allerlei sponsormanifestaties door. Sponsorloop, lesmarathon, kilometerzwemmen, (rol)schaatsestafette, enz… Een mensenrechtenfuif krijgt de naam ‘Fuif-ze-VRIJ’ mee. Met een slogan op elke inkomkaart en een zaal versierd met posters en reusachtige brieven. Een fuif met dát kleine accentje erbij, maakt er een echte Amnestyfuif van. Actie voeren voor mensenrechten, het kan ook leuk zijn! Indien jullie graag een vlag lenen of wat extra promotiemateriaal willen hebben mag je ons steeds contacteren. Uiteraard kan je ook fondsen verzamelen om de werking van Amnesty International te ondersteunen, met het ingezamelde geld kan ons Internationaal Secretariaat onder andere onderzoek verrichten naar mensenrechtenschendingen wereldwijd. De opbrengst kan je storten op rekening BE25 0000 0000 82-82, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Vergeet zeker niet in de mededeling je school te vermelden en dat het bedrag op de Schrijf-ze-VRIJdag bij elkaar is gesprokkeld. Veel succes!

FICHE 2

TIPS VOOR OPVALLENDE ACTIES Elk jaar zetten honderden scholen zich in om van de Schrijf-ze-VRIJdag een spetterende actie te maken. Met tonnen creativiteit en wilde ideeën wordt deze actie door jullie steeds in een nieuw kleedje gestoken. Regelmatig krijgen we echter de vraag van leerkrachten naar om de Schrijf-ze-VRIJdag nog meer te laten leven in hun school. Ze willen immers buiten hun eigen klas ook de rest van de school betrekken. Maar hoe doe je dat als je er zelf geen les aan geeft? Met deze tips moet het zeker lukken om de hele school op 21 oktober in een Amnesty bad te dompelen! Banner

Met banners kan je de schoolpoort of de schoolgangen opvrolijken en weet iedereen meteen wat er te gebeuren staat. Een banner voor binnenhuis gebruik kan je gemakkelijk maken met overschotjes van bijvoorbeeld behangpapier. Laat de leerlingen de banner zelf maken met verf, knipsels of stempels. Een banner voor buiten kan je bijvoorbeeld maken van een oud laken en verf. Banners kunnen zowel vertikaal als horizontaal gehangen worden. Woorden en tekeningen kunnen gecombineerd worden. Bedenk goed op voorhand wat je juist op de banner wil zetten. Op die manier kan je de afmeting juist inschatten. Hou je boodschap eenvoudig en controleer op het einde even de spelling. Een foutje sluipt er immers snel in. Een kleine banner kunnen de leerlingen ook maken voor thuis achter het raam. Zo bereiken we met onze actie nog meer mensen! T-Shirts

Een T-shirt customizen is in. Beroemdheden ontwerpen bijvoorbeeld zelf T-shirts voor een grote winkelketen om zo het onderzoek naar AIDS te ondersteunen. Een ideaal en leuk promotiemiddel voor de Schrijf-ze-VRIJdag lijkt ons (en ook een tof souvenir!). Laat de jongeren reclame maken voor de schrijfactie door ‘reclame t-shirts’ aan te trekken. Een groep die met hetzelfde T-shirt rondloopt valt op en kan zo gemakkelijk zijn boodschap overdragen. De jongeren kunnen deze zelf ontwerpen. Witte T-shirts kan je aan zeer lage prijs reeds aankopen. De T-shirts kan je met stiften of verf bewerken. Make up

Iedereen heeft zich wel eens een keertje laten omvormen tot een vlinder of een leeuw met behulp van grime. Ook die make-up kunnen we gebruiken om meer zichtbaarheid te creëren. Laat de artiest op jouw school de gezichten beschilderen met de Colombiaanse vlag of de Amnesty kaars. Geschikte make up kan je vinden in een winkel die carnavalartikelen verkoopt. Zorg ook voor voldoende handdoeken of natte doekjes om de gezichten na de actie opnieuw schoon te maken.

Muurschildering

Muurschilderingen zijn al eeuwen een manier om een boodschap uit te dragen. Ze kunnen zowel binnen- als buitenshuis gemaakt worden. Je kan kiezen voor blijvende verf of voor vergankelijk krijt. Maar je kan ook een muur beplakken met papier en zo een muurschildering zonder blijvende gevolgen creëren. Kies een geschikte muur die centraal staat. Maak een ontwerp op een blad papier en teken dit ontwerp vergroot over op de muur. Vervolgens kunnen de schilders aan de slag. Zij nemen elk een stukje van de muur voor hun rekening. Boodschap op de muur

Maak van de centrale gang op jouw school een ‘democracy wall’. Een muur waarop de leerlingen hun spontane ideeën over Amnesty, mensenrechten en de Vredesgemeenschap kunnen noteren. Later kunnen enkele uitspraken bijvoorbeeld besproken worden in klasverband. De muur creëer je door witte papieren op de muur te plaatsen. Op deze papieren kunnen jongeren dan, en passant, een boodschap neerschrijven, maar even goed vragen of een antwoord op een eerder gestelde vraag noteren. Een wit blad schrikt sommige mensen af, je kan dus als start al enkele ideeën of vragen noteren. Mozaïek

Een speelplaats bestaat meestal uit saaie, grijze vloertegels. Waarom transformeren we dat saaie grijs niet tot een oproep tot actie? Bepaal met leerlingen het ontwerp van een reuzenmozaïek. Dat kan bijvoorbeeld de Amnestykaars zijn, of een geschreven boodschap. Breng die mozaïek tot leven op de speelplaats. Elke tegel kan dan een segment zijn in de tekening. Leerlingen gaan met straatkrijt te werk. Wanneer de mozaïek af is kan ze van de bovenste verdiepingen goed bekeken worden. Hebben jullie een fantastische visuele actie georganiseerd? Vergeet dan vooral niet om jullie creativiteit op de gevoelige plaat vast te leggen. Uiteraard zijn wij heel nieuwsgierig naar jullie acties. Stuur jullie fotootjes en/of filmpjes op naar ons secretariaat: per mail: [email protected]; per post: Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Filip Reyniers, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Hartelijk dank!

FICHE 3

DVD: STRAFFELOOSHEID IN COLOMBIA Ook dit jaar kozen we enkele beeldfragmenten uit die bij het educatief pakket gebruikt kunnen worden. Dit materiaal kan zeker voor grote groepen dienen. Tip: Bekijk de dvd zeker eens vooraf! Zo weet je of het beeldfragment

geschikt is voor je klas en je activiteit.

STRAFFELOOSHEID IN COLOMBIA:

SAN JOSE DE APARTADO

COLOMBIA. VECHTEN VOOR VREDE

Een korte documentaire van Amnesty International over de mensenrechtenschendingen in Colombia, met aandacht voor de achtergrond van het gewapende conflict en de verschillende partijen. Duur: 7 minuten, geschikt voor alle leeftijden, Nederlands gesproken en ondertiteld. GETUIGENISSEN UIT SAN JOSE DE APARTADO

Deze documentaire van Rafael Abril illustreert het leven in de Vredesgemeenschap en verduidelijkt de moeilijke situatie van de mensen die buiten het gewapend conflict willen blijven. Duur: 15 minuten, geschikt vanaf 12 jaar (bevat enkele schokkende beelden), Spaans met Nederlandse ondertitels. TOT DE LAATSTE STEEN

Een film van Juan José Lozano die dieper in gaat op San José de Apartadó. De leden van de Vredesgemeenschap bouwen een uniek gedenkteken voor hun vrienden en familieleden die omkwamen in het conflict. Intussen blijven zij vragen om gerechtigheid. Duur: 25 minuten, geschikt voor alle leeftijden, Nederlands ondertiteld. VIJTIG JAAR AMNESTY INTERNATIONAL

Deze documentaire die gemaakt werd naar aanleiding van de 50ste verjaardag van Amnesty International geeft een overzicht van de oude en nieuwe uitdagingen in de strijd voor mensenrechten. Duur: 7 minuten, geschikt voor alle leeftijden, Engels met Nederlandse ondertitels.

Schrijf-ze-VRIJdag 2011 Educatief pakket 37

P

FICHE 4

ZET JE SCHOOL IN DE KIJKER!

In de schoolkrant!

Zijn jullie van plan om met heel de school mee te doen aan deze editie van de Schrijf-ze-VRIJdag? Kondig dit dan zeker aan in jullie schoolkrant of nieuwsbrief. Zo weten niet alleen alle leerlingen ervan, maar worden ook de ouders op de hoogte gebracht! Wie weet willen ze ook wel hun steentje bijdragen? Een tof verslag van de Schrijf-ze-VRIJdag kan dan, samen met wat leuke foto’s, in de volgende schoolkrant verschijnen. Als het kan, zouden wij ook graag een exemplaar ontvangen. Op de website!

Heeft jullie school een eigen website? Kondig ook daar de Schrijf-ze-VRIJdag aan. Hier kan je de planning bekend maken en leuke foto’s plaatsen. Zo breng je heel wat bezoekers op de hoogte van jouw evenement en maak je extra reclame voor jullie activiteiten! Op onze website kan je bovendien een banner en het logo van Amnesty downloaden. Ideaal materiaal om de Schrijf-ze-VRIJdag mee aan te kondigen op jullie website! Op de Amnesty International website!

Hebben jullie een fantastische actie georganiseerd? Zijn daar onvergetelijke beelden van? Deel ze dan vooral met ons! Op onze Schrijf-ze-VRIJdag pagina zetten we maar wat graag foto’s van jullie activiteiten. Tof beeldmateriaal mag je dus altijd doorsturen naar Amnesty International.

In de lokale pers!

Plannen jullie een leuke actie voor de Schrijf-ze-VRIJdag? Die mag dan zeker en vast niet onopgemerkt voorbij gaan! Nationaal wordt er al heel wat aandacht besteed aan deze Schrijf-ze-VRIJdag maar dat mag zeker ook gebeuren op het lokale niveau! Trek daarom jullie stoute schoenen aan en probeer de lokale krant, televisiezender en/of radio warm te maken om aandacht te besteden aan jullie activiteit! Wie kunnen jullie contacteren? In bijlage 4 kan je een klein overzichtje terugvinden van de lokale media per provincie. Voor vragen of hulp kan je steeds terecht bij onze persverantwoordelijke Lore Van Welden, [email protected]. We branden van nieuwsgierigheid naar jullie activiteiten. Schoolkranten, foto’s, filmpjes, kortom al het materiaal waarin jullie actie aan bod komt ontvangen we heel graag. Je mag alles doorsturen naar Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Filip Reyniers, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen, [email protected]. Deze activiteiten vermelden we heel graag in het jaarverslag en op onze website.

Schrijf-ze-VRIJdag 2011 Educatief pakket 38

P

FICHE 5

START EEN JONGERENGROEP OP SCHOOL We willen je nogmaals bedanken dat je hebt deelgenomen aan deze editie van de Schrijf-ze-VRIJdag. Misschien zit het bij jou te kriebelen om ook tijdens de rest van het schooljaar op te komen voor mensenrechten. Waarom start je dan geen jongerengroep op school? In vele Vlaamse scholen zijn er al heel wat jongerengroepen actief. Hun activiteiten zijn enorm gevarieerd. Sommigen schrijven maandelijks brieven, anderen organiseren ludieke activiteiten als de ‘FUIF-ze-VRIJ’! Alles is mogelijk! Als jongerengroep kan je je het best laten registreren bij het secretariaat van Amnesty Vlaanderen. Oei, dat klinkt formeel… Nee hoor! Je groep laten registreren zorgt immers enkel voor voordelen! Je wordt ondersteund door het secretariaat van Amnesty Vlaanderen en je kan er terecht met al je vragen. Als jongerengroep krijg je ook de driemaandelijkse jongerenzending toegestuurd, een leuk boekje met tal van info en acties, speciaal voor jongeren! Bovendien kan je in contact komen met andere jongerengroepen, en dat kan alleen maar inspirerend werken! Lijkt dit je wat en wil je meer informatie ontvangen? Stuur dan een brief of mailtje naar Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Filip Reyniers ([email protected]), Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Je kan ook bellen naar 03 271 16 16 of faxen naar 03 235 78 12. Hopelijk tot snel!

Documents

6 - Educatief Pakket + fiches - Amnesty International · Een moedige houding, zeker als men weet dat deze gemeenschap voortdurend te kampen heeft met mensenrechtenschendingen door