89
5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNA TXOSTENA MADRID 2016 HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA ELISA BARAHONA NIETO 223 MAHAI-INGURUA INGURUMENA ETA EKONOMIA UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOA RAFAEL CECILIO BUSTOS 247 KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK IÑAKI MUJIKA USOBIAGA 257 KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDA JOSEAN GALERA 271 MAHAI-INGURUA GIZARTEA ETA KULTURA KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU? ZER KIROLEK? ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT? JUANJO MORENO S. J. 291 KIROLA ETA MINUSBALIOTASUNA: BILBOKO KUDEAKETA EREDUA DANEL ALBERDI ALBERDI 299

5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNA TXOSTENA

MADRID 2016 HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUAELISA BARAHONA NIETO 223

MAHAI-INGURUAINGURUMENA ETA EKONOMIA

UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUNSOZIOEKONOMIKOARAFAEL CECILIO BUSTOS 247

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAKIÑAKI MUJIKA USOBIAGA 257

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDA

JOSEAN GALERA 271

MAHAI-INGURUAGIZARTEA ETA KULTURA

KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU? ZER KIROLEK?ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT?JUANJO MORENO S. J. 291

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUNA: BILBOKO KUDEAKETA EREDUADANEL ALBERDI ALBERDI 299

Page 2: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

223

IRAUNKORTASUN ZUZENDARIORDE NAGUSIA. MADRILEKO UDALEKO INGURUMEN ARLOA

Page 3: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

224

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 4: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

225

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 5: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

226

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 6: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

227

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 7: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

228

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 8: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

229

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 9: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

230

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 10: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

231

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 11: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

232

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 12: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

233

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 13: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

234

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 14: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

235

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 15: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

236

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 16: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

237

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 17: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

238

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 18: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

239

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 19: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

240

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 20: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

241

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 21: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

242

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 22: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

243

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

World Business Council for Sustainable Developement (WBCSD) eta World Resources Institute (WRI) erakundeek garatutako Greenhause Gas Protocol-en (GHG Protocol) irizpideen arabera egindako kalkuluak erakutsi duenez, 16 kidez osatutako NBOren delegazioak sorrarazi duen berotegi-efektuko gasen isurpena 15,72 teq CO2 izan da.

Klima Aldaketari buruzko Gobernu arteko Panelaren (IPCC) metodologiari jarraiki, isurpen horiek konpentsatzeko Quercus ilex (artea) espezieko 20 cm diametroko 15 ale eta Olea europaea (olibondoa) espezieko 55 cm diametroko 2 ale landa daitezke bi urtetan.

Page 23: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

244

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 24: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

245

MADRID 2016HAUTAGAITZAREN IRAUNKORTASUN PROIEKTUA

ELISA BARAHONA NIETO

Page 25: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi
Page 26: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

247

UDAL KIROL-INSTALAZIOENIRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOA

RAFAEL CECILIO BUSTOSALARCÓNGO UDALEKO ZUZENDARI NAGUSIA

Garapen iraunkorraren inguruko auzia puri-purian izan da azken hamarkadan, baina orain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta.

“Garapen iraunkorra” terminoaren defi niziorik ezagunena Nazio Batuen Brundtland txostenak (1987) dakarrena da, Rioko goi-bileran berretsi zutena: “Etorkizuneko belaunaldien beharrak arriskuan jarri gabe gaur egungo beharrak asetzean datza”. Kontzeptuak hiru alor hartzen ditu: ingurumena, ekonomia eta gizartea. Gizartearen alorrak berebiziko garrantzia du krisialdi ekonomikoaren garaian, nahiz eta sarritan ez zaion arreta gehiegirik eskaintzen. Gizarte-ongizateak ingurumenarekin eta loraldi ekonomikoarekin lotura duenez, iraunkortasunari begira kontuan hartzeko alorra da.

Gizarte-kohesioan edo desintegrazioan eragina duen hirien gizarte-iraunkortasunak, hirigintza mailako planteamenduak abiapuntu dituenak, ez du kontuan hartu hiria hiritarren arabera egokitu behar dela; alderantziz, hiritarrak hirira egokitu beharra ekarri du, nagusiki. Izan ere, hiri-planteamenduak lurraldea, jabetza, prezioa, trafi koaren joan-etorria edo eraikuntza-enpresen interesak ditu oinarri, eta ez pertsonen arteko harremanak, gizartearen ikuspuntutik positiboa izango den ingurune bizigarria. Horregatik egin du behera herritarren partaidetzak udalerrietan, ildo horretan politika aktiboak abian jartzen diren arren. Era berean, harremanetarako guneak galdu egin dira, nahiz eta gizarte harremanak sustatzeko auzo-etxeak eta kultur etxeak ireki dituzten.

Page 27: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

248

Hori guztia aipatu dut bat datorrelako 90eko hamarkadaren amaiera aldera egin genuen hausnarketa estrategikoarekin. Gaur egun Espainian eredugarri den Alcobendaseko Valdelasfuentes Kirol Hiriaren eraikuntzaren inguruan egindako hausnarketa da. Gizarte, ekonomi eta ingurumen arloei begiratuta garapen iraunkorraren eredu da eraikuntza-lan hori. Egitasmoa aurrera ateratzeko gogor borrokatu behar izan genuen Hirigintza eta Ekonomia sailekin. Hirigintza sailean ez zuten uste kirol-partzela batek auzo berriaren hirigintza-planteamendua baldintzatu behar zuenik, eta Ogasun sailean pentsaezina iruditzen zitzaien 2000. urteko 30 milioi euroko inbertsioa, inoizko handiena 100.000 biztanle baino gutxiago zituen hirian. Gainera, hiriak bazuen beste kirol-ekipamendu bat ere, jende gehienarentzat Espainiako udal kirol-ekipamendurik garrantzitsuena zena.

Garapen iraunkorraren ildora itzulita, Valdelasfuentes kasuari eta Alcorcón hiriko kirol-proiektu berriei heldu aurretik, kirolak eta garapen iraunkorrak dituzten balio komunak aipatu nahi ditut. Ondo baino hobeto adierazita daude Espainiar Kirolaren Karta Berdean (CSD) eta Kirol eta Iraunkortasun Estrategia Nazionalean (CSD, Ingurumen Ministerioa, COE eta Green Cross España GKEa):

• Giza garapena: osasun publikoa eta ongizatea hobetzen ditu, eta hori hezkuntzaren eta aisiaren osagai da.

• Gizarte-garapena: egonkortasuna, tolerantzia, gizarteratzea, genero-berdintasuna eta gizarte-kohesioa sustatzen ditu.

• Garapen ekonomikoa: inbertsioa eta enplegua suspertzen ditu.

• Garapen politiko eta instituzionala: bakea eta arau demokratikoak errespetatzea sustatzen du.

Valdelasfuentes Kirol Hiriaren egitas-moari buruzko lehen ideia edo hausnarketa 1997an mamitu genuen: gizarte-ekipamen-dua genuen helburu, aisialdia, osasuna eta herritar guztientzako kirola uztartuko zitue-na, eta ekonomikoki eramangarria izango zena, hori baita zerbitzu publiko iraunkorra eta kalitate bikainekoa bermatzeko modu-rik onena.

Hiriaren auzo berrian kirol-ekipamendu berria eraikitzea zen kontua. Auzoak 12.000 etxebizitza berri izango zituen, bi fasetan eraikita, hau da, 25.000 biztanle berri inguru.

Urbanizazio berriak kirol-erabilerarako aurreikusita zituen guneak (165.000 m2) leku bakarrean biltzea proposatu genuen, kirolaz gain beste hainbat gizarte-erabilera izango zituen proiektua eraikitzeko. Instalazio horretan ohiko kirol jardueretarako ekipamenduaz gain, igerileku termalak eta dibertimendurako izango zirenak eraikitzea proposatu genuen, eta multzo handi horretan spa lorategia, fitness aretoak eta gimnasio zabalak jartzea, kultur etxea eta auzo etxea ahaztu gabe.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 28: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

249

Beraz, hirigintza-planteamendua aldatu behar izan zen eta hainbat kaleren trazadura berritu, modu horretan nahi genuen lursaila toki egokian kokatzeko, hau da, 20.000 herritar baino gehiagok hamar minutu baino gutxiagoko ibilbidean eskura izan zezaten. Gainera, Udalak aurreikusitako 15 milioi ko inbertsioaren ordez 30 milioikoa onartu behar izan zuen.

Tamalez, auzo-etxea eta kultur etxea eraikuntza-multzo berean sartzeko proposamenak ez zuen aurrera egin. Multzoak plaza handia eta sarbide-hall bakarra (gaur egun badaudenak) izango zituzkeen, eta horrenbestez, ezohiko erabilera-aniztasuna.

Gure proposamenaren arabera, bikoitza inbertitu behar zen ordura arte Espainian ezagutzen ez zen ekipamendua abian jartzeko, 5 urtetan 15.000 abonatu izango zituena eta %100ean autofinantzatuko zena, ekonomikoki eta denborari begiratuta iraunkorra izango zena, alegia. Ezohiko partaidetza maila eta herritarrak gogobetetzea aurreikusi genuen, horretarako zerbitzu guztiak modu onean eskainita (30 /hileko). Horri guztiari berrikuntza teknologiko handia gehituko zitzaion, udal ondare izugarria eta 200 lanpostu zuzen sortzea, eta zalantzarik gabe, herritarren bizi-kalitatea eta ongizatea hobetzea.

Erotu ginela pentsatu zuten, ni neu zoratu egin nintzela. Ez ditut orain azalduko proiektua aurrera ateratzeko izandako barne zailtasunak, baina hainbat izan ziren, jakina..

Jose Caballero 2007ra arte Alcobendasek izan duen Alkate paregabeari esker eta guk proiektuarengan erabat sinesten genuelako onartu zuen gobernu-taldeak erronkari heltzea.

Eta okertu egin ginen: 5 urtetan ez ziren 15.000 lagun abonatu, lehen urtean 18.500 izatera iritsi ziren, ustiaketa-gastuak 5 milioi koak izan ziren eta diru-sarrerak, berriz, 8 milioikoak. Eta agian datuok ez dira alderik garrantzitsuena, instalazioaren iraunkortasun ekonomikoa eta gizarte mailakoa erakusten badute ere. Alcobendaseko hiritarrentzat identitate-ikur bilakatu da Valdelasfuentes Kirol Hiria, paristarrentzat Eiffel dorrea edo madrildarrentzat Cibeles iturria diren antzera.

Alcobendaseko Valdelasfuentes Kirol Hiria

UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOARAFAEL CECILIO BUSTOS ~ ALARCÓNGO UDALA

Page 29: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

250

Kirol-instalazioen udal-parkearekin planteamendu berbera egin dugu Alcorcónen ere, hiriari begira globalizatuagoa agian. Hiri horretan kirolak arrakasta handia du, taldeei eta kirolariei erreparatzen badiegu, eta are arrakastatsuagoa izango da abian dugun instalazio-plangintzarekin. Horretarako, 2009-2015 eperako 237 milioi -ko inbertsioa aurreikusi dugu.

Zer lortu nahi dugu? Kirol-instalazioak berritzea, aisialdirako, dibertimendurako eta osasunerako kirol-ekipamendu berritzaileak izan daitezen; herritarrek kirol gehiago egitea, guztientzako dibertimendurako eta osasunerako jardueren bidez; erabiltzaileak gogobetetzea, ongizatea eta osasuna helburu izango dituzten instalazio eta zerbitzu modernoekin, kalitatezkoekin; eta etorkizunera begira ekonomi, gizarte eta ingurumen arloetan iraunkortasuna bermatzea, enplegua sortzea eta berrikuntza teknologikoa aurrera eramatea.

Alcorcóngo proiekturik garrantzitsuena Santo Domingo Kirol Hiri berria da. Igeriketan, waterpoloan, areto-futbolean, patin-hockeyan, saskibaloian, triatloian, gimnasia artistikoan eta beste kirol batzuetan aritzen diren Alcorcóngo talde esanguratsuenentzako instalazioak zabaldu behar zirela-eta sortu da Santo Domingo proiektua. Diseinatutako lehen egitasmoak 75 milioi ko inbertsioa aurreikusten zuen. Ezaugarri horietako proiektuak ez du iraunkortasun ekonomikorik, horretan ez dago zalantzarik, nahiz eta kirolaren ikuspegitik begiratuta paradisua izan daitekeen.

Alcobendaseko Valdelasfuentes Kirol Hiria

Alcobendaseko Valdelasfuentes Kirol Hiria

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 30: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

251

Hasierako ideia eraldatu eta 216 milioi ko egitasmoa bilakatu dugu, iraunkorra izan dadin. Nola egin dugu hori? 352.000 m2-ko azalerak eskaintzen duen erabilgarritasun izugarria baliatuz, kiroletarako, dibertimendurako, gizarte-harremanetarako, merkataritzarako, aisialdirako eta ostalaritzarako parke handia sortzea proposatu dugu. Kirol-taldeentzako beharrezkoak diren instalazioekin batera Aquasport handia (igerileku termoludikoak eta fitness eta wellness aretoak biltzen dituen eraikina), merkataritzagunea, aisialdirako gunea eta hotela eraikitzea aurreikusi dugu.

ALCORCÓNGO KIROL-INSTALAZIOETARAKO INBERTSIO-PLANA

LANA milioi

EKIPAMENDUA milioi

HASTAPEN URTEA

BUKAERA URTEA

LA CANALEJA Polikiroldegiaren birmoldaketa 3 1 2009 2010

LOS CANTOS Polikiroldegiaren birmoldaketa (I. FASEA) 3 1 2009 2010

LOS CANTOS Igerilekuaren birmoldaketa (II. FASEA) 7 1 2010 2011

SANTO DOMINGO LHI M-3b Kiroldegia 1,3 0,1 2009 2010

JOAQUÍN COSTA LHI M-3 Kiroldegia 1,6 0,1 2009 2010

COMPODÓN Igerilekua eta Wellness Zentroa 1,5 0,5 2010 2011

SANTO DOMINGO Kiroldegia (I. FASEA) 120 3 2010 2012

SANTO DOMINGO Kiroldegia (II. FASEA) 90 3 2012 2015

GUZTIRA 227,4 9,7

INBERTSIOA GUZTIRA 2009-2011: 81,1 MILIOI INBERTSIOA GUZTIRA 2012-2015: 156 MILIOI

Alcorcóngo Santo Domingo Kirol Hiria

UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOARAFAEL CECILIO BUSTOS ~ ALARCÓNGO UDALA

Page 31: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

252

Kirol-inbertsio publikoa bermatuta dago merkataritzako, aisialdiko eta ostalaritzako inbertsio pribatuaren ekarpenarekin. Diru horri udalaren ekarpena gehituko zaio, 50 milioi

tik beherakoa izango dena. Kirol-ustiaketa gastu publikorik gabe eramango da aurrera, 40.000 abonatu izatea aurreikusi baitugu. Dena den, bideragarritasun-azterketa egitean 25.000 abonatu, 12 milioi ko diru-sarrerak (ustiaketagatik) eta 8 milioi ko gastuak hartu dira kontuan.

Gure eskarmentua dela-eta, ez dugu zalantzan jartzen proiektuaren iraunkortasun ekonomikoa eta gizarte mailakoa, antzeko esperientziak bizi izan baititugu Espainian, Alemanian eta gertuago eta eskala txikiagoan baita Andorran ere, Caldearekin. Ingurumen-iraunkortasunari dagokionez, luze eta zabal aritu bagaitezke ere, laburbilduz esango dugu Santo Domingo Kirol Hiriak teknologia berritzaileenak izango dituela energia sortzeko eta kogeneraziorako, ura tratatu eta birziklatzeko, hondakinak tratatzeko, segurtasunerako eta sarbideak kontrolatzeko, eta baita ere instalazioak eta mantenua telekudeatzeko.

Energiari dagokionez, Santo Domingo Kirol Hiriaren proiektuak trigenerazioko planta, eguzki-energia termikokoa eta fotovoltaikoa aurreikusten ditu, instalazioak osotasunean behar duen argindarra, beroa eta hotza ekoizteko gaitasuna izango dutenak. Gainera, soberan den argindarra sarera esportatuko du.

Santo Domingo Kirol Hiri berria hiria eraldatuko duen ametsa da. Datozen urteetan bes-te bi proiektu gehituko zaizkio: CREEA Alcorcóngo Arteak Sortzeko Zentroa eta Atlético de Madrid taldearen Kirol Hiria. Horiek guztiek kultur eta kirol arloetan erreferente bilakatuko dute Alconcón Espainian.

Alcorcóngo Santo Domingo Kirol Hiria

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 32: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

253

.Alcorcóngo Arteak Sortzeko Zentroa (CREEA)

Alcorcóngo La Canaleja kiroldegiaren birmoldaketa

UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOARAFAEL CECILIO BUSTOS ~ ALARCÓNGO UDALA

Santo Domingo Kirol Hiriaren egitasmoa Alcorcóngo Los Cantos eta La Canaleja kiroldegiak berritzearekin lotuta dago nahitaez. Kiroldegiok aisialdirako, kirolerako eta osasunerako diseinatutako instalazio moderno bilakatu behar dira, gure bizi-kalitatea eta ongizatea hobetuko dituzten kontzeptu ludikoak eta osasungarriak berenganatuko dituztenak.

Bi proiektuak gauzatzeko lanak abian dira, E Planaren bidez finantzatuta, eta 2010. urtearen hasieran

burutuko direla aurreikusten da. Bietan fitness eta wellness zerbitzuak sartu dituzte, adin eta kolektibo guztientzat aproposak diren dibertimendurako eta osasunerako jarduerekin batera. Kirolguneen programaren barruan daude igeriketarako igerilekuak eta baita termalak ere, spa, fitness-aretoa, gimnasioak, masajea eta fisioterapia, kafetegia/jatetxea eta padel- eta tenis-zelaiak. Beraz, 2010erako hiriko bi kirol instalazioak birmoldatuta izango ditugu, eta horien helburuak izango dira hiritar guztientzako zerbitzuak eta jarduerak eskaintzea, kalitatea eta erabiltzaileen gogobetetasuna hobetzea, eta ekipamenduen gizarte eta ekonomi iraunkortasuna bermatzea.

Azkenik, Alcorcóngo hirigunetik kanpora dagoen Campodón auzoko igerilekuari bes-telako zerbitzua gaineratu diogu: fitness eta wellness zentro txikia, Udalak auzoan eraikiko duen auzo-etxean izango dena. Proiektu bikainaren emaitza izango da igerilekua, gune ter-mala, spa, fitness-aretoa eta gimnasioa hartuko di-tuen kultur eraikina. Era berean, gizarte eta ekono-mi iraunkortasuna berma-tuko da, bestela ezinezkoa litzatekeena, eta gainera, hiritarrek zerbitzu eta jar-duera gehiago eta erakar-garriagoak izango dituzte eskura. Alcorcóngo Los Cantos kiroldegiaren birmoldaketa

Page 33: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

254

Beraz, Alcorcóngo hiriak bere kirol instalazioak eraldatuko ditu. Bere taldeak eta kirolariak zaintzen jarraituko du, baina batez ere, jauzi kualitatiboa emango du hiritarrei eskaintzen dizkien kirol zerbitzuei begira. Kirolaren eskutik ongizatearen Europan sartuko da, iraunkorrak diren instalazio publikoak medio. Instalazioek goitik behera hobetuko dute tokiko kirola: zerbitzuaren kalitatea, kirol egitea, enplegua, hazkunde ekonomikoa, ingurumenarekin lotutako aldeak, etab.

Azken finean, etengabe aldatzen ari den ingurune global berrian, zalantza eta konfiantza-falta nagusi diren ekonomi eta finantza-sistema dugula, planteamendu berritzaileak behar dira, ingurumen, gizarte eta ekonomi arloetan iraunkortasuna hitzetatik haratago eramango dutenak.

Gainera, tokiko udalbatzek eskaintzen dituzten zerbitzuei erreparatzen badiegu, erakunde horiek ez dute finantzaketa-sistema egokirik, eta etengabe zorpetuta daude. Administrazio publikoek, eta zehatzago esanda tokiko administrazioek, bete gabe dituzten eginbeharrei ekin behar diete. Horretarako estrategia diseinatu behar dute, ekonomikoki sistema arriskuan jarri gabe, gaur egungo zerbitzu publikoak bermatzeko.

Igerilekua eta wellness-zentroa Alcorcóngo Campodón auzo-etxean

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 34: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

255

Liberalenek administrazioaren tamaina murriztu egin behar dela diote, merkatuak berak egin dezala berez irauteko gai dena. Zerbitzu horien artean daude kirol arlokoak ere. Ez dut nik merkatuaren aurka joko, hurrengo hamarkadan modu esanguratsuan haziko dela uste dut, baina horretarako beharrezkoa izango da oraindik ere kirol-zerbitzu publiko modernoa, berritzailea eta kalitatezkoa, etengabeko krisialdian bageunde bezala kudeatuko dena. Udal-kirolak, hau da, zerbitzu publikoak, bermatuko du gero eta kirol gehiago egitea, eta baita ere haurren kirol hastapenak eta hezkuntza. Beraz, kirol-merkatuak hazkundearen ildoan jarraitu dezan baliabiderik onena izango da. Hori bai, horretarako instalazioek planifikatuagoak eta iraunkorragoak izan behar dute.

Igerilekua eta wellness-zentroa Alcorcóngo Campodón auzo-etxean

Igerilekua eta wellness-zentroa Alcorcóngo Campodón auzo-etxean

UDAL KIROL-INSTALAZIOEN IRAUNKORTASUN SOZIOEKONOMIKOARAFAEL CECILIO BUSTOS ~ ALARCÓNGO UDALA

Page 35: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi
Page 36: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

257

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKOUDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA USOBIAGABIZKAIKO FORU ALDUNDIKO KIROLEN ZUZENDARI NAGUSIA

1.- AURRERAKARIAK

Kirol-jarduera fi sikoak “gizarte-kohesioa indartzeko eta gizarte-harremanak sustatzeko aukera ematen du. Halaber, elkartegintza eta boluntariotza ere nabarmen areagotzen ditu”.

Kirola, bestalde, hainbat eratako taldeak gizarteratzeko eragile garrantzitsua da: adibidez, adinekoak, inmigratzaileak eta minusbaliatuak. Gainera, emakumeen aukera-ber-dintasuna benetan mamitzeko eremua da kirola”.

Hori guztia diosku Kirolaren Euskal Planaren testuak, alor horrek Euskadiko gizartean eta ekonomian duen garrantziaz mintzatzen denean. Eta honako hau gaineratzen du: “kirol-jarduera fi sikoari lotutako eremua indartu egin behar da, eskola-adineko biztanleen artean hezkuntza- eta kultura-balioak hedatzeko”. Kirol-jarduera fi sikoa, azkenik, “herrialde garatu itxura indartzeko eta geure kultura-balioak hedatzeko bide garrantzitsua da”.

Kirol-jarduera fi sikoak gure Herrian duen garrantzia agerian geratu zen, besteak beste, “Kirolak EAEn duen eragin ekonomikoari buruzko azterlanean”. Aipatutako lana 2001etik 2002ra bitartean gauzatu zen, Eusko Jaurlaritzak eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Foru Aldundiek sinatutako hitzarmenaren bidez.

Hizpide dugun azterlanaren arabera, kirolak %1,9 inguruko ekarpena egiten dio EAEko Barne Produktu Gordinari (BPG), eta Euskal Autonomia Erkidegoko lanpostuen %2,2 hartzen ditu barne. Bestalde, jarduera fi sikoak osasuna eta bizimodu osasuntsuak sustatzen ditu, eta, ondorioz, hiritarren bizi-itxaropena luzatu eta bizi-kalitatea handitu egiten du.

Ildo horretan, aipatzekoa da Kataluniako Generalitateko Kirol Idazkaritza Nagusiak jakinarazi duenez (“Kirol-praktikak osasun-gastuan duen ekonomia-eraginari buruzko azterlana”,

Page 37: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

258

[2006ko iraila], Kataluniako gaixotasun kardiobaskularrei buruzkoa), kiroletan inbertitutako euro bakoitzaren truke (PIEC 2004 ereduaren arabera, 15 urteko eperako) ia 300 milioi euro aurreztuko lirateke osasun-gastuetan.

Horiek guztiak kontuan izanik, Bizkaiko Foru Aldundiak beste ekarpen bat egin nahi du gure bizitzan hain garrantzitsua den jarduera horren alde. Eta bere ekarpena gauzatzeko, jasangarritasunaren ikuspegia hartu du oinarri, kirol-jarduerari zeharo loturik egon behar duelako.

Gainera, instituzio mailako konpromisoa ere ekarri behar da gogora, Bizkaiko Foru Aldundiko Gobernu Kontseiluak Bizkaia 21 Programa onartu baitzuen 2005eko bukaeran. Programa hori da, hain zuzen, aipatutako erakundeak garapen jasangarria sutatzeko bideratuko duen estrategia. Bertan, konpromisoak ekintza bihurtzeko beharra aldarrikatzen da.

Foru Aldundiek garapen jasangarriaren alde hartutako konpromisoa ez da berria, aspaldiko kontua baizik. Horrela, 1999an, Gizakiaren Ingurumen Eskubideari buruzko Bizkaiko Adierazpenarekin bat egin zuen, eta, 2000. urtean, Ingurumen Sailaren bidez, Hannoverreko deiaren aldeko jarrera publikoa hartu eta Bizkaiko Lurralde Historikoko (BLH) udalak berrestera gonbidatu zituen. Era berean, Aalborgeko (1994) eta Lisboako Gutunei (1996) atxikitzeaz gain, Aalborg+10 Adierazpenarekin (“Etorkizunerako inspirazioa”, 2004) bat egin zuen, 10 ekintza-konpromisoak (aurrerantzean 10+EK) bere gain hartuz. Azken dokumentu hori, hain zuzen, Bizkaia 21 Programaren funtsezko ardatzetako bat izan da.

Izan ere, erreminta horiek dagozkien eskumen- eta jarduketa-eremuetan jasangarritasun-irizpideak txertatzeko jarraibideak eskaintzen dizkie Foru Departamentuei.

Horrela, gure erakundeak egungo garapen-eredua birbideratzen laguntzen du, oraingo premiei egoki erantzuteko, etorkizuneko belaunaldientzat eragozpenik sortu gabe, haiek ere euren beharrak egoki betetzeko aukera izan dezaten.

Bizkaia 21 Programen helbururik aipagarrienak honako hauek dira:

• Gogoeta bateratuaren abiapuntua finkatzea, foru-jarduerei eta garapen jasangarriari buruzko hausnarketari bidea emateko.

• Foru-jardueretan jasangarritasun-printzipioak txertatzeko beharrezkoak diren estrategia-ildoak zehaztea.

• Diziplina arteko administrazio-jarduera sustatzea, lurraldeko garapen jasangarriaren alorrean eragin handia duten alorrak koordinatzeko.

Adierazitako guztiarekin bat, Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura Saileko Kirol Zuzendaritza Nagusia partaidetza aktiboa ari da izaten, Bizkaia 21 Programaren helburuak bete daitezen.

2.- GARATU BEHARREKO EREDUA

Oraingo honetan, Bizkaiko Foru Aldundiari dagokion erantzukizuna mamitzeko, “Kirolaren Kudeaketa Jasangarriari buruzko Udal Gida” kaleratu du Kirol Zuzendaritza Nagusiak, aipatutako Programaren helburuak arian-arian lortzeko nahiak eraginda.

Horrela, Gidaren edukiak gauzatuz, ekarpen positiboa egingo da jarraian zehaztuko diren xedeak lortzeko:

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 38: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

259

• Bizkaiko Lurralde Historikoko (BLH) udaletan jasangarritasun-politikak eta –irizpideak sustatzea.

• Gizartearen ingurumen-hezkuntza indartzea.

• Ondasunak, obrak eta zerbitzuak kontratatzea, ingurumen-irizpideetan oinarrituz.

• Ekipamendu eta zerbitzuen mankomunitateak sortzea.

• Kirol autoktonoak hedatzea, kultura-nortasunaren adierazpideak baitira..

Gure administrazio publikoek ezinbestez onartu behar dute garapen jasangarriaren aldeko ekarpen eraginkorra egiteko konpromisoa (eta erronka). Eta jakina, kirol-kudeaketaren alorrak ere ezin du geratu hortik kanpo.

Izan ere, gero eta gehiago dira kirol-jarduera fisikoren bat egiten duten biztanleak, eta, gainera, gero eta denbora gehiago ematen dute jarduera horietan. Bestalde, kirolari eskainitako eremuak eta baliabideak ere ugaritzen ari dira. Hori guztia pozgarria da, hainbat ikuspegitatik, baina kezka-iturri ere bihur daiteke, zentzuz kudeatzen ez bada, hau da, jasangarritasunean oinarrituz bideratzen ez bada.

Azkenik, Gida honen bidez, ekonomiari, gizarteari, kulturari eta ingurumenari lotutako alderdien arteko oreka iraunkorra lortzen saiatu da gure erakundea.

3.- METODOLOGIA

Metodologiaren ikuspegitik, Kirolaren Kudeaketa Jasangarriari buruzko Udal Gidak bi abiapuntu izan ditu: batetik, kontratazioen alorreko gizarte- eta ingurumen-irizpideak eta bestelako politika publikoak; bestetik, Erosketa eta Kontratazio Publiko Berdearen Eskuliburua. Era berean, Kirolaren Legean gure udalei aitortutako eskumenei erreparatu zaie. Azkenik, aipatutako irizpide eta eskumenei Aalborg + 10 Adierazpenaren 10 konpromisoak gehitu zaizkie.

Laguntza teknikoari dagokionez, proposatutako eztabaida-materialak bost saiotan banatu zituzten, guztiak jorratzeko. Saioetan, 11 erakunde publikotako 19 lagunek hartu zuten parte.

Saio bakoitzean, hainbat gai jorratu zituzten udal-jardueren ikuspegitik:

• Politikak.

• Kirol-jarduera fisikoen programak.

• Instalazioen eraikuntza.

• Instalazioen mantentzea eta hobekuntza

Saioetan zehar jasotako iritzi, ñabardura eta ekarpen guztiak amaierako testuan islatu zituzten. Behin betiko bertsioa azken bi saioetan landu zuten, eta horietako bat barne-saioa izan zen, gaia prestatzeko antolatua.

Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura Saileko Kirol Zuzendaritza Nagusiak, lerro hauen bidez, eskerrak eman nahi dizkie Kirolaren Kudeaketa Jasangarriari buruzko Udal Gida egiten parte hartu duten pertsona eta erakunde guztiei, euren laguntza ordainezina izan baita.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 39: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

260

• Barakaldoko udala: Karmele Sainz eta Luis Alfonso Ameyugo.

• Basauriko udala: Mª Asun Miranda eta Graciano Herrero.

• Bermeoko udala: Itxaro Zabala.

• Berrizko udala: Jaime Huarte.

• Bilboko udala (Bilboko Kirolak, S.A.): Jesús Rojo eta Félix Añibarro.

• Gernika-Lumoko udala: Aitor Ansotegi.

• Maruri–Jatabeko udala: Joseba Alzaga.

• Muskizeko udala: Kepa Fournier.

• Sestaoko udala: Josu Azurmendi.

• Sondikako udala: Gorka Carro.

• Bizkaiko Foru Aldundia: Iñaki Mujika, Arantza Mardaras, Josune Gorospe, Juana Mª Diego, Asier Intxausti eta Javier de María.

4.- GIDAREN HELBURUA

Udalei material egokia eskaintzea izan da Gidaren funtsezko helburua. Material horren bidez, jasangarritasunean oinarrituz aritzeko aukera izango dute, baita kirolaren alorrean ere. Gidan jardunbide egokiak zehazten dira, alor horretako eskumenak gauzatzerakoan hartu beharreko erabakientzat.

Hizpide dugun Gida erreferentziazko dokumentu bihurtzea izango litzateke Bizkaiko Foru Aldundiko Kirol Zuzendaritzaren nahia, bere ardurapeko jardueretan behinik behin.

Gidak jarraibideak ezarri ditu lurraldeko udalentzat, euren eskumenei atxikitako alor batzuetan irizpide jasangarrietan oinarri daitezen. Hona hemen aipatutako alorrak:

• Politikak.

• Kirol-jarduera fisikoei buruzko programak.

• Instalazioen eraikuntza.

• Instalazioen mantentzea eta hobekuntza

EAEko eta Europako administrazioen ikuspegiei jarraiki, alor horietako bakoitzean gauzatzen diren kontratazio eta erosketa publiko berdeei lotutako hainbat alderdi egiaztatuko dira:

1. Diseinua eta plangintza

2. Antolamendua

3. Kontratazioa

4. Prestakuntza

5. Garapena, gauzapena edo mantentzea

6. Jakinarazpena

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 40: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

261

Joseanek geroago azalduko duen moduan, aipatzen ari garen alor eta alderdietako jardunbide egokien adibideak ere azaltzen dira. Hainbat iturburu dituen arren, zeharkako ele-mentu jakin bati erreparatu zaio: Bizkaiko Foru Aldundiak AALBORG + 10 ADIERAZPENAren alde egindako atxikipenari.

Jarraian, Aalborgeko 10 konpromisoak eta asmo-adierazpenak zehaztuko ditugu, jasan-garritasunaren bidean gauzatu beharreko ekintzak hobeto uler eta molda daitezen.

5.- GIDAREN EGOKITZAPENA, AALBORGEKO KONPROMISOEKIN BAT EGITEKO

01. Gobernatzeko erak

• Erabakiak hartzeko prozeduretan demokrazia parte-hartzailea are gehiago indartzeko konpromisoa hartu dugu.

02. Udal kudeaketan, jasangarritasunerako bidean aurrera.

• Kudeaketa-programa eraginkorrak egiteko konpromisoa hartu dugu, urrats guztietan: diseinuan, ezarpenean eta ebaluazioan.

03. Natura-ondasun komunak:

• Natura-ondasun komunak babesteko, iraunarazteko eta guztien eskura jartzeko erantzukizuna bete-betean geureganatzeko konpromisoa hartu dugu.

04. Kontsumo eta bizimodu arduratsuak

• Baliabideak zuhurtasunez eta eraginkortasunez erabiltzeko eta eskaintzeko eta kontsumo eta ekoizpen jasangarriak sustatzeko konpromiso irmoa hartu dugu.

05. Hirigintza-plangintza eta –diseinua

• Hirigintza-diseinuan eta –plangintzan eginkizun estrategikoak gauzatzeko eta hainbat alorretako gaietan guztion onura bilatzeko konpromisoa hartu dugu. Ingurumena, gizartea, ekonomia, osasuna eta kultura dira, hain zuzen, aipatutako alorrak.

06. Mugikortasuna hobetzea eta trafikoa murriztea

• Garraioen, osasunaren eta ingurumenaren arteko elkarmendekotasunaz jabeturik, mugikortasun-eredu jasangarriak bete-betean bultzatzeko konpromisoa hartu dugu.

07.Tokiko osasun-ekimenak

• Hiritarren osasuna eta ongizatea sustatzeko eta babesteko konpromisoa hartu dugu.

08. Toki-ekonomia bizia eta jasangarria

• Toki-ekonomia bizia sortzeko eta bermatzeko konpromisoa hartu dugu, enplegua sustatzeko, ingurumenari kalterik egin gabe.

09. Gizarte-berdintasuna eta -justizia

• Elkartasunezko gizarte integratzaileak sustatzeko eta bermatzeko konpromisoa hartu dugu.

10. Tokiko eremutik orokortasunera

• Bakearen, justiziaren, berdintasunaren, garapen jasangarriaren eta klima-babesaren aldeko erantzukizun orokorra geureganatzeko konpromisoa hartu dugu.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 41: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

262

6.- GIDAREN ERABILGARRITASUNA

Gidaren erabilgarritasunari dagokionez, lau atal erabat desberdin ditu helburu, eta guztiak aurretiaz bereizi ditugu, gero beste hainbat alorretan jorratzeko.

Batetik, iradokitako politiken xedeak udal-ekimenak diseinatzen eta zuzentzen dituzten pertsonak dira, Udal Gobernu Taldeetako kideak bereziki.

Kirol-jarduera fisikoei buruzko programak, bestetik, epealdi jakin batean tokian tokiko udaleko jarduerak diseinatzen eta kudeatzen dituzten kirol-teknikarientzat prestatu ditugu.

Instalazioen eraikuntzaren atalak, berriz, arkitektura- eta ingeniaritza-teknikariak ditu helburu, eta, halaber, obra-kontratuak egiten dituzten erakundeak eta langileak. Lehenengoen funtzioa konponbideak diseinatzea da, kasuan kasuko proiektuen bidez, eta obra-zuzendaritzari lotutako lanak ere gauzatzen dituzte. Bigarrenen zeregina, aldiz, obren gauzapen materialari ekitea da.

Azkenik, kirol-jarduera fisikoetarako instalazioak mantentzeko eta hobetzeko proposamenak hainbat eratako langileentzat egin ditugu (nola ingeniarientzat, hala operadoreentzat, besteak beste), sistemak uneoro prest egoteko eta ongi ibiltzeko egin behar izaten diren zeregin guztietan aritzen direnentzat, alegia.

Bestalde, lehenago adierazi dugun moduan, jardunbide egokien adibideak ere eskaintzen ditu Gidak.

Kirol-jarduera fisikoen alorreko politika eta programei dagokienez, Aalborg + 10 konpro-misoei eta Kontratazio eta Erosketa Publiko Berdeen egiturari erreparatu zaie nagusiki.

Instalazioak eraikitzeko, mantentzeko eta hobetzeko xehetasunetan, berriz, nahitaezko erreferentzia-iturriak izan dira (lehenago aipatutakoez gain) Eraikuntzaren Kode Teknikoa (EKT), EAEko etxebizitzen eraikuntza jasangarriari buruzko Gida, gaiari lotutako ingurumen-legeria eta Industria Legearen arauak (industria-segurtasunaren alorrean). 4.

Lehenago azaldu dugunez, udal-eskumenei atxikitako lau jarduera-eremu bereizten dira Gidan:

• Politikak.

• Kirol-jarduera fisikoei buruzko programak.

• Instalazioen eraikuntza.

• Instalazioen mantentzea eta hobekuntza.

Jarraian, lau eremuak banan-banan jorratuko ditugu, kontratazio eta erosketa publiko berdearen ikuspegitik.

Argi dago ikuspegi hori ezin dela berdin mamitu jarduera-eremu guztietan, batik bat politikei dagokienez, baina egun gauzak zertan diren ikusita, nahitaezkoa da etengabeko erantzukizunean oinarritzea, politika jasangarriak bidera daitezen.

7.- POLITIKA JASANGARRIEN JARDUERA EREMUA

EAEko Kirolari buruzko ekainaren 11ko 14/1998 Legearen 7. artikuluak xedatzen duenez, Kirolaren Euskal Kontseilua administrazio publikoen organo gorena izango da, eta aholkularitza,

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 42: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

263

kontsultak, jarraipena eta sektore-eztabaidak eskaini eta bideratuko ditu Euskal Autonomia Erkidegoko kirol-politikarekin zerikusia duten gaietan. Aipatutako organoa Eusko Jaurlaritzako Kirol Sailari atxikita egongo da: Kirol Zuzendaritzari, hain zuzen. Kirol Zuzendaritzak antolatuko ditu organoaren eguneroko zereginak eta, bereziki, administrazio publikoekin izango dituen harremanak.

Kirolaren Euskal Planak, (2003-2007) Kirolaren Euskal Kontseiluaren ekimena izaki, erabateko apustua egin zuen “kirolaren euskal eredua garatzeko, etengabeko hobekuntzan oinarrituz hiritarren bizimodua aberasteko, kirola eta jarduera fisiko osasuntsuak egiteko ohitura biztanle guztien artean hedatzeko eta kirol-bikaintasunean are maila handiagoak lortzeko”.

Kirolaren Euskal Planak, izan ere, Kirolaren Euskal Eredua delakoa hezurmamitu zuen, kirol-jarduera fisikoaren baitan lau alderdi edo ibilbide bereiziz:

• Eskola-kirola.

• Partaidetza-kirola.

• Errendimendu-kirola.

• Errendimendu handi ko kirola.

Horrela, biztanle bakoitzak bere kirol-ibilbidea aukeratu ahal izango du. Dena den, herri-administrazioek kirol-jarduera fisikoa biztanle guztien artean hedatu beharko dute, eta, gainera, gizarte-kohesioa indartzen saiatu eta azpiegitura, esparru eta programa jasangarriak eskaini beharko dituzte.

Kirolaren Euskal Planak erreferentziazko eredua izaten jarraitzen du BFAko Kirol Zuzendaritza Nagusiarentzat.

8.- POLITIKA JASANGARRIAK EZARTZEKO ERAGILEAK: UDALAK

Indarreko legeriak udalen eskumeneko kirol-alorrak zein diren zehazten du. Ikuspegi orokorrari helduz, bi lege-erreferentzia aipatuko ditugu jarraian. Dena den, bietan azpimarragarriena gure antolamenduari dagokiona da, Gidaren helburuekin egokiago uztartzen delako.

• Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legearen 1. puntuko 25. artikuluak, eskumenei buruzkoak, honako hau xedatzen du: udal bakoitzak, bere interesak kudatzeko, era guztietako jarduerak eta zerbitzu publikoak sustatu eta eskaini ahal izango ditu, biztanleen beharrei eta nahiei erantzuteko, betiere dagozkion eskumenen baitan jardunez. Artikulu beraren 2. puntuak gaineratzen duenez, Estatuko eta Autonomia Erkidegoetako legeriaren arabera, udalek hainbat eskumen izango dituzte: m) kultur eta kirol-jarduera edo instalazioetan; aisialdirako eskaintzan; turismoan.

• Ekainaren 11ko 14/1998 Legearen edo Kirolaren Euskal Legearen 6. artikuluak udalen eskumenak zehazten ditu:

a) Lurralde historikoetako foru-organoek onartutako kirol-eskolako programak gauzatzea, horiekin elkarlanean jardunez.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 43: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

264

b) Udaleko kirol-ekipamenduak eraikitzea, hedatzea, hobetzea, kudeatzea eta mantentzea.

c) Kirol-ekipamenduen alorrean, hirigintza-plangintzako tresnak onartzea eta ezartzea.

d) Ordenantzak onartzea, udaleko kirol-ekipamenduen erabilera arautzeko.

e) Lurralde historikoetako foru-organoek onartutako programak gauzatzea, kirola biztanle guztien artean hedatzeko.

f) Udaleko kirol-ekipamenduen errolda onartzea eta eguneratzea.

Legeriak eskumen horiek finkatzen dizkien arren, udalek beste batzuk ere berenganatu dituzte, de facto edo egitatez: udal-titulartasuneko instalazioak erakunde pribatuek (kirol-klubek eta kirol-elkarte edo -federazioek) erabiltzearekin zerikusia dutenak. Horrelako instalazioak errendimenduko eta errendimendu handiko kiroletarako erabiltzen dira gehienbat.

Ildo horretan, udalek berez horrelako kirol-ibilbideei lotutako eskumenik ez duten arren, ohituraren poderioz hedatu egin dira, eta eragin nabarmena dute eguneroko kudeaketa-zereginetan, hau da, politiken garapenean, kirol-jarduerei buruzko programen ezarpenean eta instalazioen inguruko eraikuntza-, mantentze- eta hobekuntza-lanetan.

Udalek kirol-kudeaketaren alderdi jakin batzuk arau ditzakete. Lehenik eta behin, esparru eta erabileren plangintza egin dezakete, hirigintza-tresnen bidez. Ondoren, esparruak, instalazioak edo kirol-eskaintza erabiltzeko irizpideak eta arauak finka ditzakete.

Beraz, jasangarritasunaren ikuspegiak aipatutako bi aukeretan izan dezake sarbidea. Horrela, adibidez, jasangarritasunarekin zerikusia duten kontzeptuak eta figurak aspalditik ari dira erabiltzen lurralde-antolamenduaren alorrean. Bestalde, hiritarren erabilerari buruzko araudiari dagokionez, portaera zibikoak eta jasangarritasuna sinonimotzat har ditzakegu.

9.- UDAL KUDEAKETA JASANGARRIAREN ALORRAK

KIROL-EKIPAMENDUEN ALORREKO HIRIGINTZA-PLANGINTZA

Politikak zehazteari eta antolatzeari dagokionez, hirigintza-plangintza jasangarriaren oi-narrizko ezaugarri orokorrak aipatu behar dira, ezinbestez bete beharreko baldintzak baitira.

Alor horretan, beraz, ez da komenigarria jardunbide egoki bakoitzaren xehetasunak zehaztea, Aalborg + 10 konpromiso bakoitzarekin alderatuz. Aitzitik, hiri-plangintzan ikuspegi ugari uztartzen direnez, ezinezkoa da kirol-erabilerak bereizita planteatzea eta tokian tokiko lurraldeko erabilera anitzen baitan kokatzea.

Esanak esan, funtsezko hiru alderdi gomenda daitezke:

1. Hirigintza-plangintza hainbat diziplinatako profesional taldeen esku uztea, gara dezaten. Taldekideek lurraldeko hirigintza jasangarriaren oinarrizko ezagutzak izan beharko dituzte, besteak beste.

2. Kirol-alorreko udal-jarraibideak argi eta garbi finkatzea.

3. Baliabideak mugatuak direnez, ekipamenduak, bitartekoak eta gainerako alderdiak lurraldeen artean partekatzeko politikari irmo heltzea inoiz baino beharrezkoagoa da, kirol-kudeaketa jasangarrian oinarritutako estrategia eraginkorrak abiarazteko.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 44: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

265

Ildo horretan, plangintzetan lurzoruen erabilera-aniztasuna erraztea ere nahitaezkoa da, “kaleko bizitza” sustatzen duelako. Bizitza hori gainbeheran erori da denboraren poderioz, eta kultura anglosaxoiaren eraginez, alegia, erabilera-gune sakabanatuak sortzeko ohituraren ondorioz. Lehen, haurrek kalean, zelaietan edo hondartzetan jolasten zuten, eta, gainera, edozein elementu natural erabiliz, kirol-jarduera fisikoa egiten zuten. Horrek aspaldiko kontuak dira, ordea.

Gaur egun, gure hiri-bilbaduretan horrelako guneak berreskuratu egin behar ditugu kirol-jarduera fisikoak egiteko, nahiz eta bestelako baliabideak eta baldintzak eskaini, jakina. Dena den, ezin dugu ahaztu beste gizarte talde batzuek ere kirol-jarduera fisikoa egiteko premia dutela: adinekoek, ezinduek, inmigratzaileek... Eta horretan guztian, gure kulturari eusten saiatu behar dugu beti.

Gidaren atal honetan, ikuspegi holistikoari heltzeko beharra gogotik nabarmendu nahi dugu. Ikuspegi holistikoaren arabera, dena dago elkarri lotuta: gizakiak, jarduerak eta esparruak. Eta elkarlotura horrek beharrezko hainbat alderdi sorrarazten ditu: gizarte-justizia, natura-ingurunea zaintzea, besteak errespetatzea, eta desberdintasunak onartzea eta aberastasun-iturritzat hartzea.

Ikuspegi fisikoari berriro lotuz, udalak ezin dira hartu eremu isolatutzat, lurralde-eremu zabalago batean baitaude. Beraz, ezinbestekoa da ekipamenduak partekatzea, nola eraikuntza- eta mantentze-lanetan, hala jarduera-programazioetan. Hirigintza-politikak udalen artean koordinatu behar dira, udalen ekonomia-kudeaketa jasangarriagoa izan dadin, besteak beste.

Kontuan hartu beharreko lehen premisetako bat honako hau da: hiritarren eta kirol-ekipamenduen arteko elkarreragina. Zenbat eta jende gehiagok erabili ekipamenduak, orduan eta bideragarriagoa izango da aipatutako elkarreragina. Beraz, udalen artean koordinaziorik ez badago, litekeena da ekipamenduen bideragarritasuna kolokan geratzea.

Azkenik, ekipamenduen plangintzetan mugikortasun jasangarriari lotutako kontzeptuak ez erabiltzea barkaezina izango litzateke. Halaber, horien kokaguneetan erabilera-aniztasuna ere sustatu behar da, klima-aldaketaren kontrako politikekin bat ez datozen mugikortasun-ele-mentuak ahalik eta gehien murrizteko. Azkenik, bada kontuan hartu beharreko beste alderdi bat: tokian tokiko ingurunea, alegia, ekipamenduak ingurunean izango duen begi-inpaktua.

KIROL-EKIPAMENDUEN ERABILERA ARAUTZEKO ORDENANTZAK

Gai horretan, komenigarria da ordenantzak onartzea edo aldatzea, hala badagokio, kirol-jarduera fisikoetarako ezarrita dauden ekipamendu eta esparruen erabilera arautzeko. Eta ordenantzetan, gainera, jasangarritasun-alderdiei ere eman behar zaie sarbidea, ahal den neurrian.

Kontua ez da zenbait alderdi (kudeaketa, osasuna, segurtasuna eta ekonomia) aintzat hartzea, besterik gabe, dinamika eta prozedura jakin batzuk ere ezarri behar baitira, erabiltzaileek instalazioei erabilera jasangarria eman diezaieten. Ziurrenik, jarraibideak ematera mugatu beharrean, erabiltzaileak heztea izango da helburu hori lortzeko modurik onena.

Lehenago adierazi dugunez, udalek jarraian zehaztuko diren jarduerak eta beste hainbat gauzatzeko eskumena dute.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 45: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

266

Dena den, kirol-jarduera fisikoen inguruko programen garapenarekin zerikusia duten eskumenak soilik zehaztuko ditugu:

• Eskola-kiroleko programak, Bizkaiko Foru Aldundiarekin koordinaturik.

• Partaidetza-kirolak.

• Ekipamenduak eraikitzea, hedatzea eta hobetzea.

• Ekipamenduak kudeatzea eta mantentzea.

• Kirol-ekipamenduen errolda.

Udalek tokian tokiko kirol-instalazio eta –ekipamenduen errolda egin behar dute.

Beraz, tresna horretan sakontzea gomendatzen dugu, kudeaketa jasangarriaren alde egiteko. Ildo horretan, zentzuzko kostuan lor daitekeen informazioaren eta informazio hori ustiatzeko moduaren artean oreka lortzen saiatu behar da.

Ondorioz, gai horretan ahaleginak partekatzea jarrera jasangarria da, eta, batik bat, eragindako hiru administrazio mailek jardun behar dute elkarlanean: Eusko Jaurlaritzak, Bizkaiko Foru Aldundiak eta udalek.

Ekipamendu eta instalazioen bidez ahalik eta informazio gehien biltzea izango litzateke beste jardunbide egoki bat, eta bildutako informazioa honela erabiliko litzateke gero:

• Jendeari eman beharreko kanpo-informazioari dagokionez, ahaleginak partekatzeko eta baliabideak hobetzeko, Bizkaiko Foru Aldundiarekin eta Eusko Jaurlaritzarekin elkarlanean bildu, landu eta aurkeztu edo eskaini beharko litzateke. Izan ere, tokiko lurralde-eremuko kirol-instalazioen errolda onartzea eta eguneratzea udalen eskumenetako bat da, 14/98 Legearen arabera. Erroldan, hainbat datu islatuko lirateke: erabiltzaile taldeak, eskuragarritasuna, tarifak, batez bestekoak...

• Barne-informazioari dagokionez, udalek behar adina ezaugarri eta xehetasun finkatu beharko lituzkete bertako kirol-ekipamendu eta –instalazioen kudeaketa jasangarria ahalbidetzeko. Zentzu horretan, hainbat alderdi kontuan hartzea komeniko litzateke: energia-kontsumoak, mantentze-kostuak, balio-bizitza, erabilera maila eta erakunde kudeatzaile bakoitzak erantsi edo balioetsi nahi dituen gainerako guztiak.

Ondoren, politiken garapenari lotutako jardunbide egokiak zehaztuko ditugu, Aalborg + 10 (10+EK) konpromisoen araberako sailkapena oinarri hartuta.cas

Gobernatzeko erak (10+EK, 1)

• Hiritarrei zundaketak edo inkestak egitea, kirol-jarduera fisikoen alorrean zer kezkak dituzten jakiteko:

• Lehentasuna.

• Geldiarazi beharreko jarduerak.

• Ekipamendu eta zerbitzuekiko gogobetetze maila.

• Zundaketaren emaitzak eskaintzaren kudeaketan sartzea.

Natura-ondasun komunak (10+EK, 3)

• Ekipamenduak partekatzea.

• Beharrezkoak ez diren energia-, argi- eta lur-kontsumoak saihestea.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 46: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

267

• Hondakin gutxiago sortzea eta gai kutsagarrien isurpenak murriztea. Argi dago instalazio eta ekipamenduen kostua handia izaten dela eta, zenbaitetan, ezaugarri horrek mugak jartzen dizkiela ekipamenduak eraikitzeko edo edozein diziplina lantzeko behar diren materialak ezartzeko asmoei. Ekipamenduak edo materialak partekatuz, ekonomia-jasangarritasunaren alde egiten da.

• Kirol-ekipamendu berriak bizitegi-erabilerako eremu urbanizatuetan kokatzeko ahalegina egingo da, azpiegitura eta bide berririk ez egin behar izateko, eta, ondorioz, energia eta material gutxiago kontsumitzeko eta mugikortasun jasangarria sustatzeko.

Kontsumo eta bizimodu arduratsuak (10+EK, 4)

• Erosketen kudeaketa “jasangarritasunean” oinarritzea.

• Murriztea, berrerabiltzea eta birziklatzea.

• Informazioa ematea, aldizkari elektronikoen bidez.

“Erosketa jasangarriak” gauzatzeko, honako alderdi hauek hartu behar dira kontuan:

1. Gizarte-justizia

1. Giza-eskubideekiko errespetua

2. Produktuaren bizitza-zikloa

3. Hornitzailearen hurbiltasun maila

Beraz, udalen kirol-politikak garatzerakoan, aipatutako kontzeptua gogoan izanik eskuratuko dira ondasun, obra edo zerbitzu guztiak.

Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzaren erabaki bat (ekainaren 2ko 6/2008 erabakia, Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendariarena. Horren bidez, Gobernu Kontseiluaren erabaki bat argitaratzeko agindua eman zen: Euskal Autonomia Erkidegoko eta bertako alor publikoko kontratazioetan, gizarte- eta ingurumen-irizpideak eta bestelako politika publikoak txertatzeari buruzkoa, hain zuzen) erreferentziazko dokumentutzat har daiteke, udalbatzetan onartzen diren kirol-politiken alorrean.

Murrizteko, berrerabiltzeko eta birziklatzeko helburuei dagokienez, berriz, lehentasun-ordena horri eustea komeni dela azpimarratu behar da. Izan ere, gogora ekarri behar da azken helburua, birziklatzea, ez dela aurreko biak bezain baliagarria. Horrek ez du esan nahi, ordea, erakundeek eta hiritarrek birziklatzeko egiten duten ahaleginak garrantzirik ez duenik.

Behin-behineko modei itzuri eginez, hornidura eta osagarri suntsikorren kontsumoak murrizteko politika irmoak eta eraginkorrak eta antzeko bestelakoak abiaraziz gero, ustekabeko emaitzak lortuko lirateke.

Kontsumitzeko beharra dagoenean, aurretiazko gogoeta egingo da: zer ondasun kontsumituko dugun eta zenbat aldiz erabil daitekeen (aurreikusitako erabilera nahiz beste bat kontuan hartuta). Horrela jardunez gero, berrerabiltzea eta produktu edo zerbitzu berrien kontsumoa murriztea lortuko dugu.

Murrizteko, berrerabiltzeko eta birziklatzeko helburuari dagokionez, ondasun suntsikorrik ez kontsumitzen saiatzea eta komunikazio-teknologia berriak (internet eta telefono mugikorrak) erabiltzea izango litzateke egokiena. Horrela, eragindako aldeek (hornitzaile eta erabiltzaileek) ere berdin jokatuko lukete, eta ekintzaren ondorio positiboak bikoiztu egingo lirateke.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 47: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

268

Hirigintza-plangintza eta diseinua (10+EK, 5)

• Hirigintza-plangintza koordinatzea.

• Plangintza-lanetan alor anitzetako teknikariek jardutea. Bestalde, hirigintza-plangintza egiterakoan ezinbestekoa da inguruko udaletako plangintzekin bat jardutea, koordinaturik, ekipamenduak partekatzeko eta ekonomia-kudeaketa jasangarri sustatzeko, nola eraikuntzetan, hala mantentze- eta –hobekuntza lanetan.

• Udalen artean akordioak egitea, plangintza-arduradunek argi eta garbi parte hartuz. Beraz, ikuspegi bikoitza jorratuko litzateke: politikoa eta teknikoa.

Mugikortasuna hobetzea eta trafikoa murriztea (10+EK, 6)

• Garraio jasangarriaren erabilera sustatzea.

• Ekipamenduen eta biztanle-guneen arteko konektagarritasuna ziurtatzea, oinezkoentzako bideen edo bidegorrien bidez.

• Instalazioen sarbideetako trafikoa murriztea.

• Lehen bi ekintzak erabat loturik bideratuko dira, plangintza eta mugikortasun jasangarria ezaugarri banaezinak baitira. Gainera, konektagarritasuna aztertu eta garraio publikoen eta antolatutako jardueren ordutegiak bateratu egingo dira. Beste aukera bat garraio-zerbitzua eskaintzea da, instalazioen erabilera indartzeko.

• Eskuragarritasuna erraztea, oinezkoentzako bideak edo bidegorriak eginez, erabiltzaileak joan-etorrietan seguru sentitzeko eta instalazioen erabilera indartzeko.

• Ibilgailu motordunentzako bideetan, abiadura murrizteko gailuak edo konponbideak ezarriko dira: bide-irtenguneak (“zaintzaile etzanak”), estuguneak, galtzada-zoladura desberdinak edo antzeko sistemak, gidariak astiroago joateko eta kontuz ibiltzeko, oinezkoren bat azaltzen bada ere.

Osasunaren aldeko udal-ekintzak (10+EK, 7)

• Plangintzetan, hirigintza osasungarria sustatzeko irizpideak ezartzea.

• Jokaera adiktibo edo sedentarioak murrizteko jarduerak sustatzea, ariketa fisikoa oinarri hartuta.

• Gure lurralde-bilbaduraren plangintza egokia eginez gero, osasunaren aldagaia lurraldea/jarduera fisikoa binomioaren ikuspegitik jorratzen lagunduko dugu, osasun-eragile positiboa baita. Beraz, gure inguruneko lurralde-plangintzetan aipatutako ikuspegia ere txertatu behar da.

• Berdegune handiak, hirietako edo hiri-inguruetako parkeak, itsasertzeko guneak, ibilgu- edo urtegi-bazterrak eta mendialdeak kirol-jarduera fisiko jakin batzuetarako erabiltzea, dagoeneko egiten den moduan.

• Kirol-jarduera fisikoa sustatzeko politika aktiboak egitea, osasun-iturri baita.

Gizarte-berdintasuna eta -justizia (10+EK, 9)

• Kirol-jarduera fisikoa biztanle guztiek eskuragarri izango dutela bermatzea.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 48: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

269

• Kirol autoktonoak egiteko ohitura indartzea.

• Gure gizartean nolabaiteko hedadura duten beste kultura batzuetako kirol-jarduera fisikoei ere sarbidea ematea.

• Hainbat arrazoiren ondorioz (ekonomia, erlijioa, sexua, adina, ezgaitasunak, immigrazioa edo bestelakoak) baztertuta dauden eta, ondorioz, kirol-jarduera fisikorik egiterik ez duten biztanleak gizarteratzeko politikak bultzatzea.

• Kirol autoktonoak (herri-kirolak, euskal pilota eta arraunketa) sustatzea, gure herri eta hirietan nolabaiteko hedadura duten beste kultura batzuetako kirolak (kapoeira, beisbola, net-ball, ...) alde batera utzi gabe, hain ohikoak ez diren arren, integrazioa indartzeko.

KIROLAREN KUDEAKETA JASANGARRIARI BURUZKO UDAL GIDA. AURRERAKINAK ETA POLITIKAK

IÑAKI MUJIKA ~ BIZKAIKO FORU ALDUNDIA

Page 49: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi
Page 50: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

271

JOSEAN GALERA CARRILLOINGURU. INGENIERÍA Y GESTIÓN AMBIENTAL, S.A.

ELKARTEKO ZUZENDARIA

Page 51: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

272

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 52: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

273

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 53: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

274

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 54: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

275

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 55: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

276

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 56: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

277

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 57: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

278

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 58: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

279

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 59: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

280

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 60: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

281

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 61: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

282

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 62: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

283

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 63: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

284

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 64: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

285

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 65: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

286

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 66: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

287

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 67: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

288

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRAERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 68: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

289

KIROLAREN KUDEAKETA IRAUNKORRERAKO UDAL GIDAJOSEAN GALERA ~ INGURU

Page 69: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

290

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 70: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

291

KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU?ZER KIROLEK? ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT?

JUANJO MORENO S. J.HEZITZAILEA

I. HEZITZAILE BETERANO BATEN GOGOETAK KRISI-GARAIAN.

II. ZER KIROLEZ ARI NAIZ? BOLADAZ PASATUTA DAGO KIROL HORI? EZ AL DA INOIZ BAINO BEHARREZKOAGOA?

III. ZER BALIO? ?

1. Ez ditut aintzat hartuko banakako eta taldekako kirolek dituzten balioak.

2. Betiko beste balio batzuei erreparatuko diet, gaur egun ere garrantzitsuak eta derrigorrezkoak direlakoan bainago: a. Esperientziarako, gogoetarako eta ekintzarako ohitura.b. Etika eta kiroltasun osoa.c. Identitatea: partaidetza-zentzua.d. Talde-zentzua.e. Zailtasunei aurre egitea.

3. Gaur egun bereziki premiazkoak diren balioak, normalean aintzat hartzen ez ditugunak:a. Dena eginda ez ematea. b. Esker ona. c. Besteen balioa goraipatzea.

IV. LABURBILDUTA.

Page 71: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

292

Galdera zailak:

V. NOLA ERAMAN DITZAKEGU BALIO HORIEK KIROLAREN ERREALITATERA?1. Irakasleak. Jakintsuak?2. Ikastetxeak. Klubak?3. Erakundeak. Komunikabideak. Iritzi publikoa..

VI. KIROL ONAK KRITIKO EZ IZATERA OHITZEN DU? SAIATUAK, ADIMENTSUAK, LEIALAK, ERAIKITZAILEAK ETA KRITIKOAK.

VII. ETORKINAK. ZER EGIN LEZAKE KIROLAK GIZARTERATZEKO? NOLA?

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 72: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

293

KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU? ZER KIROLEK? ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT?

JUANJO MORENO S. J.

II. HEZITZAILE BETERANO BATEN GOGOETAK KRISI-GARAIAN

Lehenengo eta behin, eguerdi on hemen bildu zareten guztioi. Ikusirik denboraz estu gabiltzala, agurrak eta eskerrak gerorako utziko ditut eta gaur hona ekarri gaituen arloari helduko diot.

Nire hitzaldiari honako ikuspegi hau eman nahi diot: hezitzaile beteranoa naiz eta, kirolean eta kirolagatik bizi izandako balioez gogoeta egin ondoren, kirolak gure gazteei zer balio eman behar dien asmatzeko ahaleginetan nabil (itsu-itsuan?).

Hasteko, honako galdera hau egiten diot neure buruari: Kirolaren balioetan pentsatzen hasten naizenean, zergatik agertzen dira bigarren lekuan azken segundoko asistentzia erabakigarri haren osteko besarkadak, edo partida puntu batengatik irabazteko aukera eman ziguten ondoz-ondoko sei puntu haien ostekoak? Zergatik agertzen zaizkit beste eszena batzuk lehenago? Adibidez, dutxako negar latzak, taldeak partida erabakigarri bat galdu izanagatik; joan-etorri guztietan taldekide baten amak niretzat prestatu ohi zuen tortilla-ogitarteko koipetsu hura, etxetik kanpo zegoen ikaslea nintzelako; beheko tabernan pintxo bat jatera behartu ondoren bere klinikan (orduan mutualitaterik ez zegoela uste dut) orkatila doan zaintzen zidan mediku hura, Iberiako bazkidea zena. Egia da geuk ere doan eta harro-harro jokatzen genuela Liga Nazionalean, Real Madrid, Juventud, Estudiantes, Águilas… eta halako taldeen aurka. Areago, neure burua ikusten dut 11 edo 13 erratzen ilara horizontalean (Tabirako taldeko entrenatzaile eta jokalariek osatua), partidaren aurretik Durangoko Merkatu Plaza eskobatzen ari garela.

Bai, neure buruari galdetzen diot: Zer balio dute eszena horiek? Nola sortu eta elikatu dira? Nola itxuratu gaituzte? Ziur nago gaur egun ere, beste era batera, gure gazteak trebatu eta itxuratuko dituzten halako esperientziak sorraraz daitezkeela.

III. ZER KIROLEZ ARI NAIZ? BOLADAZ PASATUTA DAGO KIROL HORI? EZ AL DA INOIZ BAINO BEHARREZKOAGOA?

Kirolarekiko jarrera batzuek urduri jartzen naute. Haietako bat esaldi honek islatzen du: Zein ona den kirola! Berehala galdetzen dut: Zer kirol? Nola egina eta erabilia? [Izan ere, gizakiok gauzarik onenak galbideratzeko gai gara, eta galbideratutako kirolen adibide asko ditugu]. Ohiko beste esaldi bat hau da: “Bai, kirola egin dezala. Kirola egiten duen bitartean, ez du egingo bestelakorik”. [Hori al da kiroletik espero dezakegun guztia?]. Baina, jakina, okerragoa da seme-alaba figura bat izateko asmoak edo gehiegizko babeseko jarrerak ageri direnean.

Gaur egun mundu guztiak aldarrikatzen du balioak berreskuratu behar ditugula. Behar hori betikoa da, baina krisialdi famatuak areago irekiarazi dizkigu begiak. Bestalde, kirola, gauza guztiak bezala, globalizatu egin da, gazteentzat oso erakargarria da eta orain, inoiz baino gehiago, bere ahalmen hezigarria aprobetxatu behar dugu.

Kirol profesionala alde batera utziko dut [nahiz eta hezigarria izateko aukerari buruz zeresan handia egon. Hona iristean aitortu behar dut, egungo Barçak eta saskibaloiko espainiar selekzioak eskainitako erakustaldi batzuen ostean, aurretik esandakoa berriz ere pentsatu behar nukeela].

Kirola osasunari eusteko eta estresetik askatzeko jarduera hutsa den aldetik ere baztertu egingo dut. Orobat, konpromisorik gabeko kirol “light” hori, nigan hasten eta amaitzen dena eta nahi dudanean eta nahi dudan bezala egiten dudana, alde batera utzi behar dut. Haien eginkizuna dute, eta ez dut balioesteko astirik.

Nolanahi ere, honako hau aldarrikatu nahi nuke irmoki: Prestakuntzako kirola dei genezakeena, hau da, eskola-kirola eta oinarrizko klubena, suspertu eta bideratu behar dugu. Eta ez da eginkizun erraza. Gure jarrera irauli eta aldatzeko eskatzen digu guztioi: administrazio, familia, ikastetxe, klub, zuzendari, entrenatzaile, monitore… eta baita komunikabideei ere.

Page 73: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

294

Michael Laitman-ek, “G-20ri zuzendutako eskutitz” famatuan, honako hauek baietsi zituen: “Hezkuntza orokorrean egindako aldaketak soilik emango dio irtenbidea krisiari” eta “antzinako mezua berreskuratzeko unea iritsi da: elkarrekiko erantzukizunak soilik ahalbidetuko digu, azkenean, oinak lurrean izatea.”

Elkarrekiko erantzukizuna helmuga duen bide hori hainbat eremutan ireki daiteke, baina, lehenik eta behin, oinarrizko kirolean eta, bereziki, talde-kiroletan. [Kirol hori eta bere ahalmen hezigarria aprobetxatu behar dugu, Laitman-ek proposatzen duen aldaketa burutzeko]. Baina gauza batean arreta berezia jarri nahi dut, alegia, kirolak aldaketa hori egiten lagunduko digu bere funtsezko eskakizunak betetzen baditugu soilik:

- Alderdi agonikoa: Kirol-jarduera bat menderatzeko [baita norberaren mugak gainditze-ko ere] egin beharreko ahaleginak eta bete beharreko eskakizunak.

- Alderdi ludikoa: Kirola egiteak dakarren gozamena [kirol-jarduera menderatzeak eta norberaren gaitasunak ezagutu eta aprobetxatzeak eragindako gozamena].

- Gainerakoen beharra: Alboetara begiratzea, gainerakoak aintzat hartzea, elkarrekin aurrera begiratzeko. Areago esango nuke: elkarrekin gozamenez aurrera begiratzeko.

III. ZER BALIO?

1. Ez ditut aintzat hartuko banakako eta taldekako kirolek dituzten balioak: [osasun fisikoa eta mentala, geure burua ezagutzea, aurreikusteko ohitura, ahalegintzeko gaitasuna, zailtasunak gainditzeko gaitasuna, etab.].

2. Betiko beste balio batzuei erreparatuko diet, gaur egun ere garrantzitsuak eta de-rrigorrezkoak direlakoan bainago:

a. Esperientziarako, gogoetarako eta ekintzarako ohitura.

Ohitura hori bizitzako eremu guztietan erabili behar dugu, eta kirolak bereziki lantzen du. Gertaerak, esperientzia biziak… bihotzeraino iritsi ohi zaizkigu. Eta horiek gu aldarazteko ahalmena dute. Bizipenen eta ekintzen bidez ikasten dugu. Hori bai, gogoetaz eta hitz labur eta jakintsuz argitutako ekintzen bidez. [Horrela, gogoetarik gabe barneratzen ditugun irudi- eta eslogan-uholdeen aurka borroka egin dezakegu]. Hezitzaileak, monitoreak edo entrenatzaileak sorrarazi behar du “esperientzia - gogoeta – ekintza” sekuentziaren arabera jokatzeko joera bere ardurapekoengan. Egoera guztiek ez dute horrelako jokabiderik eskatzen, baina bai esanguratsuenek. Horrelakoak dira, adibidez, ondorengoak: arrakasta bat; porrot bat; partidatik “irten” garen egoera bat, errua inoren akatsei, arbitroari, baloiari edo eguraldiari egotzita; beste taldeak erakutsitako balio teknikoak edo giza balioak; gure jokaera irabazten dugunean, galtzen dugunean, zereginik ez dugula ematen duen partida batean, bidaian, aldagelan…

[Hona hemen egoera zehatz batzuk:

- Arrakasta bat eta bere eragileak edo porrot bat eta bere zioak.

- Jarduera bat edo partidatik “irtetea” behar bezala eramaten ez jakitea, inoren “erruak” argudio erabilita: arbitroa, taldekidea, etsaiak, zelaia, eguraldia…

- Aurkariengandik edo beste talde batzuetatik ikas ditzakegun balioak, dela haien jarreragatik, dela haien maila teknikoagatik, haien borrokagatik edo haien kiroltasunagatik.

- Aurkariek edo beste talde batzuek egindako akatsak.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 74: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

295

KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU? ZER KIROLEK? ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT?

JUANJO MORENO S. J.

- Irabazten edo galtzen dugunean izaten dugun jarrera, garaipen edo porrot nabarmenak izaten ditugunean edo partida batean “zereginik ez dugula” ematen duenean.

- Nolako irudia ematen dugu geure taldeaz, geure ikastetxeaz edo geure klubaz, berdin irabaztean zein galtzean?

- Bidaietan, elkarbizitzan, aldagelan (partidaren aurretik, atsedenaldian eta parti-daren ostean) edo berotze-ariketak egiten ditugunean izaten dugun jarrera…]

Esperientzia esanguratsuak urrezkoak dira, eta haietatik ikasteko aprobetxatu behar dugu.

“Esperientzia-gogoeta-ekintza” sekuentziaren arabera jokatzeko ohitura hori oso barnera-tuta eduki behar du entrenatzaileak, eta baita erabili ere. Horrelaxe transmitituko die kirolariei.

b. Etika eta kiroltasun osoa. Horiek ez dira inondik ere bateraezinak kirol bizi, sendo eta lehiakorrarekin. Erlatibotasun etikoaren eredu arriskutsu bat nagusitzen ari da egun: falta-itxurak egitea, esatariak txalotutako falta “teknikoak”… [Ohitzen ari gara helburuek bitartekoak justifikatzen dituztela pentsatzera?]. Gogoko dut lehengo batean gauez irratiz entzun nuena: “Garbi jokatuta lortzen ez badut, ez zait hain atsegina iruditzen”.

c. Identitatea. Partaidetza-zentzua. Ni baino lehenago beste batzuk egon ziren eta nire ondoren ere beste batzuk egongo dira. Taldea, kluba edo ikastetxea ni baino gehiago da. Elastikoa leku onean utziko dut beti. Esker onarekin eta unibertsaltasunarekin ere zerikusia du sentimendu horrek. Ezin dut inorena preziatu nire sustraiak, nire ingurua eta bizi dudana preziatzen ez baditut.

d. Talde-zentzua. Entrenatzaileak transmititzen du gehienbat, baina inguruko jarrerarekin ere zerikusia du [batez ere familiartekoen eta lagunen jarrerarekin], guztiok egin baititzakegu ekarpen anitzak eta baliotsuak. Jokalariari berak egin dezakeen ekarpena sentiaraztea arte bat da. Baina norbera hazteko eman ere egin behar duela ikusarazi behar zaio. Ezin diet huts egin nire taldekideei, entrenatzaileari, zuzendariei eta ordezkatzen dudanari. Laitmanek “Naturaren legea” deitzen dio horri: adibiderik onena nire organismoa osatzen duten zelulak dira, guzti-guztiek, bakoitzak bere gaitasunaren bidez, niregan dagoen bizitzaren miraria ahalbidetzen baitute.

Manchester United taldearen “kredoan” sei jarraibide daude. Lehena “sei hitzik garrantzitsuenek” osatua da, ondorengoa “bost hitzik garrantzitsuenek” eta horrela jarraitzen du. Agian, lema guztietan esanguratsuena azkena da: “Hitzik garrantzitsuena GEU da”. Eta zalantzarik balego, hauxe dago erantsita: “Garrantzi gutxieneko hitza NEU da”.

e. Egiten dudan kirolarekiko konpromisoa hartzeko kultura edo estiloa, nire posibilita-teen arabera.

[Norberak egiten duen kirola gutxiestea edo jardueraren hobekuntzari garrantzi gutxi ematea akats handia dela iruditzen zait]. Nire ustez, “garrantzitsuena parte hartzea” dela dioen esloganaren atzean gezur handia dago. Esango nuke horrek “bidezko lehiaren” beldur okerra ezkutatzen duela, sarri askotan gezurrezko ebanjelioz jantzia eta ezintasuna zuritzeko erabilia.

Entrenatzaileak ezin ditu bere neska-mutilak engainatu. Egiten duten kirolean hazten lagundu behar die. Bestela, ilusioa galduko dute eta ez dute beren bizitzako errealitateekin eta kide diren taldeekin konpromisoa hartzeko ohiturarik izango. Norbera garatzen da bere errealitatea benetan bizi duenean soilik. [Ez dut esaten kirol edo zaletasun horrekin soilik obsesionatu behar ditugunik]. Egiten dituzten gauzak ondo egiteko ohitura hartzea da kontua. Jarrera horretatik sortutako erronkak, adorea,

Page 75: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

296

adoregabezia, ahaleginak, oreka bilatzea, nire errealitatea onartzea… irakasbide eta hazteko lagungarri dira. Gauza guztietan ikasteko eta hazteko gogoa hartu behar dute: bizitza osoan ikasteko kultura, hain zuzen.

Estilo hori bereganatzeko lagungarri izan daiteke John Wooden UCLAko entrenatzaile mitikoak arrakastari buruz zuen kontzeptua:

“Norberak ahal duen guztia egiten duenean izan daitekeen onena izatera heltzeko, barne-barnean lortutako gogobetetasunak bake mentala eragiten du. Horixe da arrakasta”:

f. Zailtasunei aurre egitea. Nahiago dut izenburu hori “Etsipenari buru egitea” baino. Positiboagoa iruditzen zait. Oso beharrezko balioa da gaur egun gure gazteentzat. Edozein monitorek, entrenatzailek edo gurasok lagundu behar die gazteei balio hori bereganatzen. Guztiz ados nago John Woodenek horretaz aipatutako bi esaldirekin:

Lehena: “Hainbesteko beldurra diogu zoritxarrari, non ez baikara ohartzen hari esker, hain zuzen, indartu egiten garela”.

Bigarrena: “Ez dakit zergatik ez garen konturatzen beste batzuek egin behar luketen lana egiten dugunean, lagundu beharrean, ahuldu egiten ditugula”.

[Eta egungo beste pentsalari batzuek, besteak beste Adela Cortinak, antzeko ideiak adierazten dituzte.]

Egia esan, zailtasunak datozenean, gaztearen ondoan egoten “jakin” beharra dago, baina zailtasunari aurre egiten laguntzeko edo orientatzeko, ez zailtasuna konpontzeko. Horretarako aukerak beti izango ditugu. [Haietako bat oso erraza da: adibidez, nola erreakzionatzen dugun jokalari bat erortzen denean edo jokalekuan kolpe bat hartzen duenean].

Nik neuk ezin ditut eraman “zabor-minutuak”. Adibidez, 4-0 galtzen ari bagara, edo baita irabazten ari bagara ere, beti egongo da lan egiteko arrazoi garrantzitsurik, beti egongo da zeregin positiborik. Izan ere, ez dugu entrenamendurik egiten partida horretarako soilik, denboraldi osorako eta bizitza osorako baizik. Taldeari ahaleginetan eutsi behar diogu partida bukatu arte; bat eginik adorez jokatu; taktika edo jokaldi bat probatu; jokalarien kiroltasunari eta dotoreziari eutsi…

Atal hau bukatzeko, Mario Banedettik esandakoa ekarriko dut gogora: “Handitasuna ez da inoiz ez erortzea, baizik eta behar den guztietan altxatzea; eta oso jende gutxik dauka hori bizitzeko zoriona”. Bai zeregin ederra kirolari gazteei hori ulertaraztea!

3. Gaur egun bereziki premiazkoak diren balioak, normalean aintzat hartzen ez ditugunak:

a. Dena eginda ematea saihestu behar da kosta ahala kosta (zelaia, baloia, arbitroa, eki-pajeak, automobilak, pintxoak, ura, poltsa, aulkia, sareak, ateak…). Nik honela esaten nuen: “Guk geuk egingo dugu, guztion artean”. Haiek antolakundearen parte-hart-zaile izateko bideak asmatu behar ditugu. Ez zaie dena eginda eman behar. [Ba ote du zerikusirik kirolaren “iraunkortasunarekin”?].

b. Esker ona. Dena zor zaigu? Ez. Garrantzitsuena doan jaso dut. Eta doan jaso dudana doan eman behar dut. Esker oneko izateak ongizate sakona eragiten dio eskerrak ematen dituenari eta jasotzen dituenari. Horregatik, “Manchester United taldearen jarraibideetan” bi hitzik garrantzitsuenak honako hauek dira: “Eskerrik asko” .

c. Guztiz garrantzitsua eta erabakigarria, gaur egun eta beti: Besteen balioa goraipatzea. Bai talde-zentzua (funtsezkoa) bai beste taldeak eta beste eginkizunak ere (arbitro,

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 76: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

297

KIROLAK BALIORIK TRANSMITITZEN DU? ZER KIROLEK? ZER BALIO? ZER MUNDURENTZAT?

JUANJO MORENO S. J.

guraso eta zuzendariena). Eta zentzu kritikoz goraipatu behar da, gainera: gauza onak balioetsi, eskertzeko eta ikasteko; gauza txarrak saihestu, eta haiek argudio hartuta norbera ez zuritu.

Ezin hobea da monitore edo entrenatzaile batek taldeari egiten dion mesedea, honelako zerbait esaten dionean: “Ohartu zarete nolako kiroltasunez onartu duten porrota eta zoriondu gaituzten?” Edo, “ikusi duzue nolako lan ona egin duten entrenamenduetan defentsan edo baloia erabiltzen, eta nola lantzen duten kontzentrazioa, txandakatzea edo gizon-aldaketak?” Edo, “Harrigarria izan da nola borrokatu diren bukatu arte, kontrako emaitza gorabehera!” Edo, zergatik ez? “Arbitro horri edo zuzendari horiei esker, jokatzeko aukera dugu”.

Entrenatzea inguruan ditugun edertasunari eta balioei begiak irekitzea da: plu-raltasunaren edertasunari.

IV. LABURTUTA

Hitzaldi honetan premia handi batez ohartarazi nahi izan zaituztet: pertsona gai eta solidarioz osatutako mundua behar dugu. Beti izan da horrela, baina gaur egun behar hori larriagoa da, bai globalizazioagatik, eta baita batzuen ekintzek gainerakoengan duten eragin itzelagatik ere.

Kirola eremu ezin hobea da balio horiek transmititzeko. Baina ez edozein kirol. Errespetua diot kirol profesionalari [Baina zenbat jorratu behar genukeen! Eta nola erabiltzen dute komunikabideek?]. Badakit mantentze-kirola ezinbestekoa dela, gure gizartearen errealitatea ikusirik. Eta nik “kirol light” deitzen dudana ere jasaten dut. Baina horiek egungo egoerari eusteko aukera besterik ez digute emango.

Beste hezkuntza bat behar dugu, eta prestakuntzako kirola oso lagungarri izan daiteke eginkizun horretan. Badakit ez dela erraza horretan eragitea eta, labur-labur bada ere, entrenatzaileek eta monitoreek nahikoa jakitea eta, batez ere, aipatutako balioekin bat etortzea garrantzi handikoa dela argi utzi nahi dut. Horretan jarri behar dugu indarra, izan ere, harreman pertsonala balioak transmititzeko biderik onena da, interesgarri zaizkigun eginkizunetan buruz buru jardutea.

GALDERA ZAILAK:

V. NOLA ERAMAN DITZAKEGU BALIO HORIEK KIROLAREN ERREALITATERA?

1.- Maisuak. Jakintsuak?2.- Eskola. Klubak?3.- Erakundeak. Komunikabideak. Iritzi publikoa.

VI. KIROL ONAK KRITIKO EZ IZATEN OHITZEN DU?

Saiatuak, adimentsuak, leialak, eraikitzaileak eta kritikoak.

VII. ETORKINAK. ZER EGIN LEZAKE KIROLAK GIZARTERATZEKO? NOLA?

Page 77: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi
Page 78: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

299

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUNA:BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI PROGRAMA SOZIOEDUKATIBOEN ARLOKO KOORDINATZAILEA

SUPERGINTZA ELKARTEA – EDE TALDEA

SARRERA

Kirola egiteak eragin zuzena du osasun fi sikoa (sistema kardiobaskularra, muskulu-masa) hobetzeko bidean. Gainera, kirola erreminta eraginkorra da garapen fi siko eta psikologikorako, eta nabarmen laguntzen die beren sozializazio-prozesuetan.

Argi dago kirola egitea oso ona dela edonorentzat, baina hobea da beste onura batzuk izan ditzaketen pertsona horientzat:

• Gaitasun pertzeptibo-motoreak garatzen ditu.• Gaitasun motoreak garatzen ditu.• Baldintza- eta koordinazio-gaitasunak garatzen ditu.• Gorputz-funtzioak mantentzen eta hobetzen laguntzen du. • Minusbaliotasunak dituzten eta ez dituzten gorputz-atalen funtzio motoreak,

sentsorialak eta mentalak hobetzen ditu, eta pertsona bere osotasunean lantzen du.

• Hazkuntza orekatua sustatzen du eta deformazioak prebenitzen ditu, baita jarrera-akatsak ere.

Minusbaliatu askok kirola egin dezakete minusbaliotasunik ez dutenekin, eta hori oso ona da minusbaliatu horien integraziorako. Halere, denak ez dira egoera berean aurkitzen, eta horregatik, beharrezkoa da talde horientzat berariazko jarduerak egitea. Kasu batzuetan, kirol arautuko taldeetan integratzeko gaitzea izango da helburua, baina beste batzuetan, kirola egitea eta kirolak gorputzari, buruari eta harremanei eskaini diezaiokeen onurez baliatzea da helburu nagusia.

Page 79: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

300

Hortaz, minusbaliatuari kirola egiteko aukerak eskaintzea oso garrantzitsua da, besterik gabe kirola eginez gozatzeko eta bere garapen fisikoa eta psikologikoa sustatzeko, eta ez lehiaketarako gaitzeko. Nahiz eta ahal den heinean, eta bakoitzaren beharrak eta nahiak aintzat hartuz, kirolaren praktika helburu handiagoak lortzera bideratu daitekeen.

Gaur egun, minusbaliatuekin lan egiten duten elkarteek kirola sartu dute beren programazioetan terapia gisa, baina zirkulu horietatik kanpo minusbaliatu kopuru handi batek ez du kirola egiteko aukerarik. Gainera, elkarteek kirola lantzen dutenean, askotan minusbaliatuak berak betebehar gisa bizi du, eta ez norberak gozatzeko egin dezakeen jarduera dibertigarri gisa.

Horregatik, beharrezkotzat jotzen dugu egokituriko kirol-ikastaro publikoen eskaintza. Hein handian, kirola egiteko eta kirolaz gozatzeko, baita kirol arautuko taldeetan sartzeko oinarrizko teknikak ikasteko ere, berariazko guneen beharra betetzen dute Bilbao Kirolak-ek eskainitako ikastaroek. Egia da ez diela pertsona guztien beharrei erantzuten, ezta errealitate guztiei ere, baina esan daiteke Bilboko minusbaliatuen gehiengo handi batek duen aukera publiko nahiz pribatu bakarrenetakoa dela.

1. MINUSBALIOTASUNA ETA KIROLA

Gaixotasunaren, gorputz-urritasunaren edo bestelako osasun-arazoen ondoriozko muga funtzional, kognitibo eta emozional gisa ulertzen dugu minusbaliotasuna. Bestalde, badakigu minusbaliotasunak zaildu egiten duela sozialki onarturiko egitekoak eta jarduerak burutzea, adin eta kondizio soziokultural bera duten pertsonentzat ohikoak direnak.

Analisi hori funtsezkoa da Bilboko udalaren Kirol Egokitua programako lana ulertzeko. Minusbaliotasuna duten pertsonei zuzenduriko kirol-jarduerak dira, eta, batez ere, honako helburua hauek dituzte: kirola egiteko lekua izan dezatela, kirolaren bitartez gizartean integratu daitezela, eta integrazio horri esker, kirol-ikastaroko kideekin eta kiroldegiko gainerako erabiltzaileekin harremana izan dezatela.

Estatuan eginiko azken ikerketetariko bat aztertzean, zalantzarik gabe oso adierazgarriak diren honako datu monografiko hauek aurkitu ditugu:

- Espainian, gutxi gorabehera, minusbaliotasunen edo mugaren bat duten 3.528.000 pertsona daude. Hau da, biztanleria osoaren %9. Portzentaje hori ez dago ausaz banatuta, leku jakin batzuetan beste batzuetan baino handiagoa da. Banaketa horren zergatiak azaltzen dituzten faktoreak ugariak dira. Hona hemen horietako batzuk: demografia-egitura, biztanleriaren osasun-baldintzak, gizarte- eta ekonomia-faktoreak, osasun-faktoreak, aplikaturiko politikak, biztanleriaren prestakuntza, zerbitzuen azpiegitura, etab.

- Minusbaliotasunen bat duten pertsonen portzentajerik handiena duten erkidegoak Gaztela eta Leon, Galizia eta Andaluzia dira. Euskadin portzentaje hori %8 baino txikiagoa da, eta Errioxako erkidegoan %5,6koa da, Espainiako txikiena.

- Adinaren arabera estatuan minusbaliotasunen bat duten pertsonen portzentajea:

0 urtetik 5 urtera %2,2 6tik 9ra %1,910etik 14ra %1,5 15etik 19ra %1,920tik 24ra %1,9 25etik 29ra %2,4 30etik 34ra %3,3 35etik 39ra %3,840tik 44ra %4,2 45etik 49ra %5,550etik 54ra %7,3 55etik 59ra %10,660tik 64ra %15,4 65etik 69ra %19

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 80: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

301

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUN:BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI

Nazioko datuak Bilboko udalera estrapolatuz –badakigu datuak horiek hurbilketa bat besterik ez direla, eta ez errealitate kuantitatiboa–, esan daiteke Bilbon gutxi gorabehera 25.000 pertsonak baino gehiagok dutela minusbaliotasunen bat. Azpimarratu nahi dut portzentaje handi bat, Bilbon minusbaliotasunen bat duten pertsonen %21, Hirugarren Adinekoen taldekoak direla, eta haien minusbaliotasuna, ustez, adinaren ondorioa dela.

Hona hemen orientatzeko datu azpimarragarri batzuk:

- Euskadin minusbaliotasunen bat duten 143.600 pertsona daude.

- Gaur egun Bilbon minusbaliotasunen bat duten 28.300 pertsona bizi dira.

- 22.357 pertsona 65 urtetik beherakoak dira.

- 700 pertsonatik 1 Down Sindromearekin jaiotzen da.

- 500 pertsonatik 1 Garuneko Paralisiarekin garatzen da.

- 100 pertsonatik 1 Arantza Zatibituarekin jaiotzen da.

- Bilbon 2.500 pertsona bizi dira Kalte Zerebralarekin.

- …

2. KIROL EGOKITUA

Kirol Egokituko udal-zerbitzuaren oinarrizko jardute-printzipioa honako hau da:

“Pertsona guztiek kirola egiteko aukera izateari errespetu negoziaezina”

Bilboko udalerrian Kirol-esparruan praktikan jarriko diren jarduera guztiek printzipio hori bete beharko dute. Kirol Egokituko Zerbitzu hori ematea betebehar etikoa da, pertsona bakoitzari eta bere bizitza-proiektuari zor zaion errespetuari eta kirola egiteko norbanakoaren eskubideari loturikoa. Horretarako, erakunde publikoek profesional kualifikatuak jarri beharko dituzte eta behar den laguntza eskaini beharko dute. Zerbitzuaren kalitatea ahalik eta handiena izango da, pertsonen bizitza-kalitateari eusteko ala hobetzeko, eta horien beharrak eta itxaropenak bete beharko ditu.

Kirol Egokituaren printzipioak lau dira (normaltzea, integrazioa, garapen pertsonala eta dibertsioa):

1. Normaltze Printzipioa. Kirola egiteko, gizarteko gainerako herritarrek duten ahalik eta bizimodurik eta bizi-baldintzarik antzekoenak eskaini behar zaizkie minusbaliotasunen bat duten pertsonei. Bestalde, eguneroko bizitzan minusbaliotasunen bat duten pertsonak ezagutzeko eta errespetatzeko aukera eskaintzen du, eta beste aukera

Minusbaliotasun mota 6 eta 64 urte bitartean 65 urtetik gora GUZTIRAOsteoartikularrak 11.321 14.854 26.175Nerbio sistema 3.122 3.068 6.190Erraiak 2.528 4.694 7.222Burua 7.659 3.467 11.126Ikusmena 8.491 9.343 17.834Entzumena 8.692 13.252 21.944Mintzamena 294 295 589Beste urritasunbatzuk 339 7.454 7.793

Page 81: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

302

batzuetan pertsonak zokoratzera eraman gaituzten beldur eta mitoak apurtzen. Zalantza gabe, hartu-eman horren ekarpena oso probetxugarria izango litzateke minusbaliotasuna duen pertsonarentzat eta gizartearentzat.

2. Integrazio Printzipioa. Ikuspegi fisikotik (kirol-gune bereak partekatzea), ikuspegi funtzionaletik (kirol-instalazioak erabiltzen dituzten gainerako pertsonek egiten dituzten ahalik eta jarduerarik antzekoenak garatzea), eta ikuspegi sozialetik (gainerakoekin harremana izatea).

3. Garapen Pertsonalaren Printzipioa. Alderdi fisikoak, kognitiboak eta sozialak sustatzea.

4. Dibertsioaren Printzipioa. Norbere asebetetzea sustatzeko bitarteko gisa ulertu behar da kirola. Pertsona bakoitzak gustura egon behar du berak aukeraturiko kirol-diziplinarekin.

Kirola (eta kasu honetan Kirol Egokitua) behar-beharrezkoa da, izan ere, jarduera fisikoa, motoreak, pertsonen arteko harremanak, sakrifizioa, ahalegina, laguntasuna, ikaskuntza, gainditzeko grina… bizitzaren garapenean ezinbestekoak baitira.

LEGE MARKOA

KIROLA DENONTZAT EUROPAR GUTUNA. Kirol Alorreko Europako Ministroen Biltzarra. Brusela. 1975

I. artikulua

Gizaki guztiek dute kirola egiteko eskubidea

KIROLA DENONTZAT EUROPAR GUTUNAREN BERRAZTERKETA. Europako Kontseilua. Rodas. 1992

4. artikulua: Instalazioak eta jarduerak

2. Herritar guztiei Kirola egiteko aukera eskaintzeko neurriak hartuko dira, eta beharrezkoa izanez gero, neurri osagarriak hartuko dira, kirola egiteko aukera duten gazteak nahiz aukera gutxien duten pertsonak edo taldeak eta minusbaliatuak benetan aukera horien onuradun izan daitezen.

KIROLAREN 10/1990 LEGEA. 1990eko urriaren 15. Madril.d.

Hitzaurrea

Kirola hezkuntza-sistemako funtsezko elementua da, eta oso garrantzitsua osasunari eusteko. Kirolak gizarte-desorekak zuzentzen ditu, herritarren arteko berdintasuna sustatzen du, gizartean integratzen laguntzen duten ohiturak sortzen ditu, eta, gainera, kirola taldean egiteak elkartasuna bultzatzen du. Horrek guztiak bizitza-kalitate ona izateko eta aisialdia era aktiboan eta parte-hartzailean erabiltzeko ezinbesteko elementu bihurtzen du kirola egungo gizartean.

Kirola pertsonaren heziketa integralaren zati da, eta hortaz, hezkuntza-sistemaren zati garrantzitsua gisa, hezkuntzari buruzko legeak eta araudiak izan behar dira diskriminaziorik gabe eta inor baztertu gabe gai hori arautu behar dutenak.

4. artikulua

2. Estatuaren Administrazioaren eskumena da minusbaliotasun fisiko, sentsorial, psikiko eta mistoak dituzten pertsonen artean kirola sustatzea, horien erabateko integrazio soziala lortzeko helburuarekin.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 82: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

303

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUN: BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI

EUSKADIKO KIROLAREN 14/1998 LEGEA. Eusko Legebiltzarra. 1998

1. artikulua: Helburua eta aplikatze-esparrua

Lege horren helburua Euskal Autonomia Elkartean kirola arautzea da.

2. artikulua: Printzipio gidariak

1. Kirola interes publikodun jarduera soziala da, eta pertsonen prestakuntzan eta garapen integralean laguntzen du, baita horien bizitza-kalitatea eta norbanakoaren eta gizartearen ongizatea hobetzen ere.

2. Libre eta norbere borondatez kirola egiteko funtsezko eskubidea aitortzen zaie pertsona guztiei.

3. (…)

d) Kirola egitea gizarteko sektore guztietara, bereziki aukera gutxien duten taldeetara, hedatzeko programa bereziak onartzea eta gauzatzea..

n) Minusbaliotasun fisiko, psikiko, sentsorial edo mistoak dituzten herritarren artean kirol-jarduerak sustatzea, horien erabateko integrazio soziala lortzeko.

BILBAO KIROLAK – KIROLAREN UDAL INSTITUTUA TOKIKO ERAKUNDE AUTONOMOAREN ESTATUTUAK. Bilboko udala.

4. artikulua

1. Elkarteak bere pertsonalitate juridikoa du, eta jardutekoa erabateko gaitasun juridikoa. Estatutu hauek eta indarrean dagoen gaiaren inguruko legedia beteko behar ditu..

KIROL EGOKITUAREN ONURA PSIKOSOZIALAK

Kirol Egokituak kirola egiten duen norbanakoaren garapenean pertsonalean eta sozialean benetako garrantzia du. Aintzat hartu beharreko onura nagusietariko bat izaera psikologikokoa da.

“Ohiko” parametroen gainean eraikitako gizarteari aurre egin behar dio minusbaliotasunen bat duen edozein pertsonak. Askotan, parametro horiek izaten dira minusbaliotasunen bat duten pertsonek egunero gainditu behar dituzten hesiak. Une batez oztopo horiek sortzen dizkieten eragozpenak ahazten lagunduko die kirolak, baita beren afektibitatea, hunkiberatasuna, kontrola, pertzepzioa eta kognizioa sendotzen ere.

Baina hau da garrantzitsuena: kirolak norbere mugak gainditzeko esparru egokia eta erraza eskaintzen duela. Pertsonak lortu beharreko helburuak finkatzen ditu, egunez egun hobetzeko eta horiek bete ostean beste helburu batzuk finkatzeko, helburuak etengabe egokituz, “feed-backaren” bitartez. Norbere mugak gainditzeak izaera psikologikoko onurez gain, izaera sozialekoak ere ekartzen ditu.

Kirolaren onura psikologikoetariko bat Kiroltasunaren da, eta horrek honako honetara eramaten gaitu: “…taktikoki arauak errespetatzera, justua denarekin bat jardutera eta kiroleko ohiturak onartzera”. Onura horiek izateko beste era bat entrenamendua da: “prestakuntza pertsonalik handiena lortzeko helburuarekin, gaitasun mental eta fisikoak garatzeko burutzen diren jarduera multzoa da.

Entrenamendua, bere printzipio pedagogikoak aintzat hartuta, izatez, ez da osasuna hobetzeko eta bizitzarako prestatzeko bitartekoa. Pertsona guztiek kirola egin dezaketela

Page 83: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

304

ulertzea eta zerbitzu hori beste gizarte-onura bat moduan hartzea da gizarteratzearen hasiera, eta hortaz, integraziorako lehen urratsa.

EGOKITURIKO KIROLAREN TIPOLOGIA

Minusbaliotasunen bat duten pertsonen integrazio mailak, kirolaren bitartez:

- Integrazioa ez da hain handia minusbaliotasunen bat duen pertsonak minusbaliotasunen bat duten beste pertsona batzuekin soilik kirola egiten duenean.

- Integrazioa handiagoa da minusbaliotasunen bat duen pertsonak minusbaliotasunik ez duten pertsonekin kirola egiten duenean”.

Kirolaren bidezko bi integrazio maila horiek ez dira prozesu baten ondorio, baizik eta izaeraren, helburuen eta Egokituriko Kirola egiten den esparruaren araberakoak. Kirol Egokitua hainbat ikuspegitan banandu dezakegu gure kirol-jarduerak planteatzeko orduan: Eskolako Kirol Egokitua, Olgetarako Kirol Egokitua, Kirol Egokitu Terapeutikoa eta Lehiaketako Kirol Egokitua.

1) Eskolako Kirol Egokitua

Ikasleak etorkizunean klub edo elkarte batean egingo duen kirol-diziplinaren oinarriak eraikitzeko bide zuzena da Hezkuntza Fisikoko gela. Garatu beharreko mugimendu-alorrak honako hauek dira: nolakotasun pertzeptibo-motoreak, gaitasun motoreak eta baldintzazko eta koordinaziozko nolakotasunak. Horiek garatzeko bitartekoak hauek dira: psikomotrizitatea, olgeta, gimnasia eta jolasak, kirol-aurrekoak eta kirol-hastapenekoak.

2) Olgetarako Kirol Egokitua

Kirola Minusbaliatuentzako olgeta gisa sortu zen, eta ondoren tratamendu terapeutikoetarako erabiltzen hasi ziren. Olgetarako Kirola erakundeek eskaintzen dute, eta kirol barneratzailearekin (horietan parte hartu nahi duten pertsona guztiei egokituriko jolasekin) lotuta dago. Aisiari eta denbora libreari erabilira ona ematea du helburu.

Minusbaliotasunen bat duten pertsona asko baztertuak eta alboratuak sentitzen dira, eta era horretako kirolari esker, entretenitzeko eta pertsona askorekin harremanetan izateko aukera dute.

3) Kirol Egokitu Terapeutikoa

Errehabilitazio-prozesuaren zati gisa ulertzen da kirola. Errehabilitaziotzat honako hau hartzen da: prozedura mediko, psikologiko, pedagogiko eta sozialak,

behar bereziak dituzten pertsonen gaitasunak hobeto garatzeko balio dutenak.

Garrantzitsua da esatea kirolean, eta kirolak sortzen duen motibazioaren bitartez, egiten diren ahaleginek askotan lan fisikoen banakako saioetan egiten diren ahaleginak gainditzen dituztela.

Aipatu dugun legez, kirolak eremu psikologikoa nahiz soziala hobetzen ditu, eta gaitasun pertzeptibo-motoreak, gaitasun motoreak eta baldintzazko eta koordinaziozko gaitasunak era garatzen ditu. Onura horiei guztiei onura terapeutikoak gehitu behar zaie:

• Banakako tratamendu fisikoaren etapan lorturiko gorputz-funtzioei eusten eta hobetzen laguntzen die.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 84: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

305

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUN:BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI

• Funtzio motoreak, sentsorialak eta mentalak hobetzen ditu, minusbaliotasuna duen gorputzeko atalenak nahiz minusbaliotasunik ez dutenenak, eta pertsona bere osotasunean tratatzen du.

• Hazkuntza orekatua sustatzen du, eta forma-anormaltasunak eta jarrera-akatsak prebenitzen.

Kirol Terapeutikoaren Programa hasteko, minusbaliotasunaren ezaugarri orokorren berri izan behar dugu. Horiek azalduko digute pertzepzio-mekanismoetan (urritasun sentsoriala), erabakitzeko gaitasunean (urritasun kognitiboa edo pertsonalitate-aldaketa) edo gauzatzeko gaitasunean (urritasun motore edo fisiologikoak) aldaketarik duen.

Informazio hori pertsona bakoitzaren bereizitasunekin osatu beharko da, esaterako:

• Minusbaliotasunaren aurrean duen jarrera.

• Eragin-maila.

• Jasotako estimulazioa.

• Inguruneko baldintzak (familia, eskola, etab.).

• Aurrez izandako esperientzia motoreak.

• Minusbaliotasuna azaldu den unea

3. KUDEAKETA EREDUA: BILBAO KIROLAK

Minusbaliotasunak dituzten pertsonak gure artean aurkitu ditzakegu egunero, eta argi eta garbi dago horiek integratzeko formulak sortu behar direla. Kirola integratzeko era aktiboa da, non pertsona horiek gainerako pertsonekin jarduerak eta guneak partekatzen dituzten.

Kirolari esker pertsonen bizitza-kalitatea aberastu egiten da, egoera fisikoa hobetu, gizarte-harremanak sustatu, bizi-erritmoa egonkortu, kirol-guneak eta -diziplinak partekatu, pertsonen autonomia handitu, errutinak finkatu…

Kirol Egokitua formula ezin hobea da pertsonen integrazioa, normaltzea eta banakako garapena sustatzeko. Kirola adjektiborik gabe. Kirola soilik.

Gure lan-kontzeptua argia da: Parte hartzen duen pertsona bakoitzaren ezaugarrietatik abiatzen gara, kirol-jarduera haren ahalmenetara egokitzeko eta parte hartzen duen kirol-ikastaroko taldean lekurik egokiena aurkitzeko.

“Gaitasunak sustatu, eta pertsona bakoitzarentzat lanik egokienak proposatu”

Ikaskuntza esanahiduna eguneroko oinarrizko erreminta bihurtzen da, izan ere, jardueran parte hartzen duenak aurrez dakiena hartzen baitugu eduki guztien oinarritzat. Horregatik, hasierako azterketa funtsezkoa erreminta da, bai pertsona bakoitzaren eguneroko lana proposatzeko, bai parte hartuko duen taldean egingo duena. Era horretan eduki guztiek euren artean lotura izan behar dute, jarduera barruan erabiltzailea bere aurrerapenaren protagonista izan dadin.

• Kirolaren bitartez minusbaliotasunen bat duten pertsonen integrazioa sustatzea gizartean.

Page 85: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

306

• Kirola egitea minusbaliotasuna duten pertsona-taldeei gerturatzea hainbat alderditan (olgetarako, tratamendurako eta lehiatzeko)

• Minusbaliotasunen bat duten integraturiko pertsona kopururik handiena lortzea Kirol “Arautuetan”.

• Erkidegoan Kirol Egokituaren arretan eta sustapenean erreferente izatea Bilbao Kirolak.

Nabarmendu nahi ditugun Bilbao Kirolaken Kirol Egokituko Ikastaroen eskaintzaren kudeaketaren eta inplementazioaren helburu orokorrak honako hauek dira:

• Bilbao Kirolaken kirol egokituari erreferentzia-markoa eskaintzea, bere pertsonalitatea islatzeko.

• Parte hartzen duten sektoreen baterako jardueren helburuak eta irizpideak bateratzea, jarduera koherente eta eraginkorrak sustatuz.

• Familien, hezitzaileen eta kirol-jardueren erabiltzaileen aurrean kirol egokituko programak bermatzea.

• Baterako jarduera lerroak bermatzea.

• Kirol egokituko jarduerak planifikatzea.

• Erabakiak hartzeko irizpideak ematea, zuzenak izan diren ala ez ebaluatzeko.

• Pertsonaren heziketa integralaren garapena funtsatzea, gaitasunak (Motoreak, Kognitiboak, Sozialak eta Afektiboak) osatuz.

• Kirol-ohitura osasuntsuak sortzeko ohitura sistematizatzea..

BILBAO KIROLAKEN DEKALOGOA

1. KIROL EGOKITUAK EZ DU ADJEKTIBORIK ERAMAN BEHAR: KIROLA DA.

• Jarduera fisikoa eta kirola funtsezkoak dira integratzeko eta aniztasuna errespetatzeko.

• Kirol Egokitua lau printzipiotan oinarritzen da: normaltze-printzipioan, integrazio-printzipioan, garapen pertsonalaren printzipioan, eta dibertsio-printzipioan.

2. PERTSONA GUZTIEK KIROLA EGITEKO ESKUBIDEA IZAN BEHAR DUTE. BALDINTZA HORI EZTABAIDAEZINA DELA ONARTZEN DA.

• Pertsona guztiek kirola egiteko aukera izan behar dute, eta hori eztabaidaezina da.

• Kirol egokitua, funtsean, gizakien berdintasunaren adierazpenaren erakusgarri da, eta aldaketa- eta duintze-faktore.

3. PERTSONAK HEZIKETAKO NEURRIEN ETA NEURRI SOZIALEN BITARTEZ GIZARTEAN GUZTIZ INTEGRATZEA LORTZEKO PROZESU GISA ULERTZEN DUGU KIROLA EGITEA

• Kirola egitea gizartean integratzeko faktore garrantzitsu da oso, baita errehabilitaziorako, norbere kabuz moldatzeko eta segurtasuna lortzeko ere.

• Kirolak psikea (afektibitatea, hunkiberatasuna, kontrola, pertzepzioa, kognizioa) indartzen laguntzen du, eta norbere mugak gainditzeko esparru egoki eta erreza sortzen du. Izaera psikologikoko onurez gain, onura sozialak ere ekartzen ditu.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 86: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

307

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUN:BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI

4. KIROL EGOKITUAREN XEDEA KIROLAREN BITARTEZ BILBAO KIROLAKEN KIROL GUNEETAN PERTSONA MINUSBALIATUEN ERABATEKO INTEGRAZIO KOMUNITARIOA LORTZEA DA.

• Pertsona guztiek kirola egiteko eskubidea dutela eta zerbitzu hori beste gizarte onura bat dela uste dugu, gizarteratze-prozesuaren hasiera baita eta, hortaz, integraziorako lehen urratsa.

5. KIROLAK BEHAR EZBERDINEI (TRATAMENDUARI, HEZIKETARI, OLGETARI ETA LEHIAKETARI) ERANTZUN DIEZAIEKE ETA ERANTZUN BEHAR DIE. OLGETAKO KIROLARI ETA HEZIKETARAKO KIROLARI BIDERATURIK EGON BEHAR DUTE BILBAO KIROLAKEN KIROL EGOKITUKO IKASTAROEK.

• Bizikidetzarako eta dibertitzeko ezinbesteko jarduera da kirola. Bizitza honetako helburuetako bat zoriontsuak izatea eta egunetik egunera hobetzea bada, zalantzarik gabe kirola sustatu eta bultzatu behar dugu arlo guztietan (politikan, enpresan, herritarren artean…).

• Heziketa: Kirolaren bitartez, erabiltzaileak heziketa integrala jasotzea da helburua.

• Olgetarako eta parte-hartzailea: Kirolaren bitartez aisialdia betetzeko jarduerak dira.

ANTOLAKUNTZA MARKOA

Page 87: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

308

KOORDINAZIO SISTEMA

KIROLDEGIEN SAREA

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19

Page 88: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

309

KIROLA ETA MINUSBALIOTASUN:BILBOKO KUDEAKETA EREDUA

DANEL ALBERDI ALBERDI

KIROL EGOKITUKO ESKAINTZA

Page 89: 5. ARLOA KIROLA ETA IRAUNKORTASUNAorain inoiz baino gehiago, 2009an planetak pairatzen duen ekonomi eta fi nantza-krisialdi sakona dela-eta. “Garapen iraunkorra” terminoaren defi

310

4. ONDORIOAK

Bilbao Kirolakek bere abonatuei eta publikoari orokorrean ikastaroak eskaintzen dienez, minusbaliatuentzat ikastaro egokituak eskaintzea proposatu dute.

Ikastaro horiekin talde horri aukera eman nahi zaio kirola egiteko. Horretaz gain, kirola beren bizitzetan ohiko jarduera izatea nahi da, eta beren bizitzan zehar kirola egiten jarrai dezatela, beren integraziorako bidean beste urrats bat eman dezaten.

Ikastaro horiek Bilboko minusbaliatuekin lan egitea dute xede, eta horie kirol egokituko hainbat espezialitate (igeriketa, psikomotrizitatea, kirol anitza, aerobica, boccia, slalom,…) eskaintza, Bilbao Kirolaken sareko kiroldegietan.

Proiektu horren azken helburua minusbaliatuek kirola egitea erraztea besterik ez da. Kirol bakoitzeko teknikak erakutsiko zaizkie, kirolaz gozatzeko eta horrek osasun fisikorako eta psikologikorako dituen onurez aprobetxatzeko.

Proiektu honen beste helburuetako bat ahalik eta pertsona gehien kirol arautuko taldeetan eta/edo lehiaketa-arloko minusbaliatuentzako kirol-taldeetan integratzeko gaitzea da.

Hortaz, ikastaroak funtsean heziketara bideraturik daude, eta horietan teknikak ikastea bezain garrantzitsua da kirolaz gozatzea.

KIROLAREN EUSKAL BILTZARRA ERRONKAK ETA GIZARTE ERANTZUNKIZUNA

2009KO EKAINAK 17~18~19