POLITIKA PROIRENJA

EUROPSKE INTEGRACIJE I BIH

Doc. Dr. Sci. Nedma DananoviPOLITIKA PROIRENJA

POLITIKA PROIRENJA EUPoetak 70-ih;Ciljevi: sigurnost, stabilnost i blagostanje na evropskom kontinentu.lan 237. Rimskog ugovora, te lan 49. Ugovora o Evropskoj uniji (Maastrihtski ugovor) navodi da se bilo koja evropska zemlja moe prijaviti za lanstvo u ZajedniciPreambula Maastrihtskog ugovora - procesom proirenja obuhvaene samo one zemlje iji se sistem vlasti zasniva na principima demokratije, gdje se u cjelosti prihvataju pogledi EU i njeni organi koji donose zakone i vode politike Unije, koje se ekonomski prilagoavaju sistemu i standardima EU, te gdje postoji volja da se doprinese jaanju evropskog identiteta. Kriteriji iz Kopenhagena (ispunjavanje ekonomskih, politikih, pravnih, te poslije i administrativnih kriterija definisanih u Madridu)

PRVO PROIRENJE Koje zemlje :DANSKA, REPUBLIKA IRSKA, VELIKA BRITANIJAKada1973Bitno je znati UK 1963. i 1967 , De Gaulle stavio veto;Norveka - 1973. graani protiv na referendumuIrska - najvie profitirala ulaskom u EUDanska takoer pristupila iz ekonomskih razloga (UK i Njemaka) 20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo3

DRUGO PROIRENJE Koje zemlje :GRKAKada1981Bitno je znati Odnosi izmeu Zajednice i Grke bili zamrznuti 1967-1974 zbog diktature i vojne hunte; Politika odlukaZa Grku lanstvo ostvarenje ekonomskih interesa i podrka u procesu izgradnje demokratskog drutva, kao i potvrda vezanosti za zapadno-europske tokove. Grki geopolitiki poloaj za vrijeme hladnog rata i danas20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo4

TREE PROIRENJE Koje zemlje :PORTUGAL I PANIJA Kada1985 i 1986Bitno je znati Obje zemlje svrgavaju diktature;:Salzarovu u Portugalu i Francovu u paniji Politiki razloziirei se na jug i zapad Europe, Zajednica prerasta u savez od 12 drava to predstavlja udvostruenje u odnosu na sami poetak stvaranja Zajednice.Udvostruenje imalo odreene ekonomske i politike posljedice: poveanje globalnog uticaja EEZ-a; sloeniji proces odluivanja unutar Zajednice; smanjenje sveukupnog uticaja Francuske i Njemake; izmjenu internog ekonomskog balansa zbog ukljuivanja siromanijih mediteranskih drava; te promjenu odnosa naspram SAD-a i zemalja u razvoju.20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo5

ETVRTO PROIRENJE Koje zemlje :AUSTRIJA, FINSKA, VEDSKA Kada1995Bitno je znati Drugo norveko NE Ekonomska korist od prijema Austrije znaajna12 na 15 Pregovori voeni u skladu s novousvojenim Ugovorom o EU, ali i u skladu s kriterijima iz Kopenhagena, a koji se odnose na ispunjenje politikih, ekonomskih i pravnih kriterija. 20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo6

PETO PROIRENJE (I faza)Koje zemlje :Kipar-eka-Estonija-Maarska-Latvija-Litvanija-Malta-Poljska-Slovenija-SlovakaKada2004Bitno je znati Najvee proirenje u povijesti EU. Stvorena politika porirenja: Evropski sporazumi potpisani sa ovim dravamEkonomska snaga svih zemalja ukupno nije bila kao, naprimjer, holandskaPristupanje ovih zemalja povealo teinu i utjecaj EU na meunarodnoj sceni. Prvo irenje na Istok i na bive sovjetske republikeStvoreni su uslovi za ubrzanje procesa transformacije ekonomija i demokratskih struktura 20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo7

PETO PROIRENJE (II faza)Koje zemlje :BUGARSKA I RUMUNIJAKada2007Bitno je znati Razlozi kanjenja spore i neefikasne reforme pravosua i drugih oblasti.Evropa je nakon ovog iskustva opreznija u pogledu daljnjeg irenja

20.11.2015Doc. Dr. Sci. Nedma Dananovi, FPN, Sarajevo8ZAPADNI BALKANProirenje glavni instrument vanjske politike EU27/28 lanica ; oko 400 mil.stanovnikaZadnje proirenje donijelo velike probleme EUBudunost-novo proirenje?Samo Hrvatska ili ostatak drava nastalih raspadom ex Jugoslavije plus Albanija; Turska???Uprkos problemima, jo tri drave su podnijele zahtjev za lanstvo :Crna Gora (2008.)? Albanija (2009.)? Island * (2009)Srbija (2011.) ?Potencijalni kandidatzemlje koje, u skladu s odredbama lana 49. Ugovora o Evropskoj uniji (1992./1993.), mogu podnijeti zahtjev za lanstvo u EU. Status potencijalnog kandidata za lanstvo trenutno imaju zemlje procesa stabilizacije i pridruivanja: Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Srbija, Kosovo pod Rezolucijom Vijea sigurnosti 1244/99. Zemljama zapadnog Balkana status potencijalnog kandidata dodijeljen je na samitu u Santa Maria de Feirea 2000. godine. Status potencijalnog kandidata za lanstvo potvruje se svakoj zemlji pojedinano potpisivanjem bilateralnih ugovora.

Zahtjev za lanstvoPrema lanu 49. Ugovora o Evropskoj uniji (1992./1993.), svaka evropska drava koja potuje principe slobode, demokratije, ljudska prava i slobode te vladavinu prava (l.- 6. (1) Ugovor o EU) moe podnijeti zahtjev (aplikaciju) za lanstvo u EU.

Zahtjev se podnosi Vijeu EU, odnosno dravi lanici predsjedavajuoj Vijea EU. Vijee EU jednoglasno odluuje o zapoinjanju procedure po zahtjevu te ga prosljeuje Evropskom vijeu na razmatranje i Evropskoj komisiji na izradu miljenja (avis).

Podnoenjem zahtjeva za lanstvo zemlja dobiva status drave podnosioca zahtjeva. Taj status trenutno imaju: Albanija (28. april 2009.),Crna Gora (15. decembar 2008.) i Srbija (22. decembar 2009.)

AvisAvis (miljenje o zahtjevu za lanstvo) je dokument kojim EK, na zahtjev Vijea EU, ocjenjuje sposobnost i pripremljenost drave podnosioca zahtjeva za ispunjavanje kriterija za lanstvo u Evropskoj uniji (kriteriji iz Kopenhagena 1993. i kriterij iz Madrida 1995.). EK izrauje avis na osnovu odgovora drave podnosioca zahtjeva na poseban upitnik koji joj se dostavljaSastoji se od prikaza odnosa drave podnosioca zahtjeva i Evropske unije, posebno ugovornih; analize stanja u vezi sa ispunjavanjem politikog kriterija; ocjene stanja i mogunosti ispunjavanja ekonomskog kriterija; analize sposobnosti prihvatanja obaveza koje proizilaze iz lanstva (prihvatanje acquis communautaire-a); opu ocjenu stanja i mogunosti o ispunjavanju kriterija za lanstvo i s tim povezanu preporuku o otvaranju pregovora o lanstvu u Evropskoj uniji. Ako je avis pozitivan, Evropsko vijee donosi politiku odluku o prihvatanju zahtjeva za lanstvo i o davanju statusa kandidata dravi podnosiocu zahtjeva. Evropsko vijee saziva bilateralnu meunarodnu konferenciju izmeu Evropske unije i drave podnosioca zahtjeva te na taj nain zemlja zvanino dobiva status kandidata. Evropska komisija osim pozitivnog moe, takoer, dati negativno te miljenje s rezervom. Takvi primjeri zabiljeeni su u sluaju Turske, koja je 1989. godine dobila negativno miljenje, i Grke, koja je, nakon podnoenja zahtjeva za lanstvo 1975. godine, dobila miljenje s preporukom da prije dobivanja statusa kandidata zavri ekonomske reforme. Postupak izrade avisa, prema dosadanjem iskustvu drava podnosioca zahtjeva, traje oko godinu dana, ali moe trajati i due.UpitnikUpitnik je dokument koji EK upuuje dravi podnosiocu zahtjeva za lanstvo u EU nakon to Vijee EU njen zahtjev za lanstvo proslijedi Evropskom vijeu i pozove Evropsku komisiju da izradi avis odnosno miljenje o zahtjevu. Na osnovu odgovora drave podnosioca zahtjeva na ovaj upitnik, Evropska komisija izrauje avis o sposobnosti drave da prihvati uslove lanstva i daje preporuku za otvaranje pregovora o lanstvu. Upitnik se sastoji od pitanja iz najrazliitijih oblasti funkcioniranja drave podnosioca zahtjeva (zakonodavstvo, institucije, javne finansije, statistiki pokazatelji, itd.), a njegov cilj je da prui sveobuhvatan i istovremeno veoma detaljan pregled politikog, pravnog, ekonomskog i administrativnog sistema zemlje. Upitnik sadri veliki broj pitanja i potpitanja koja su grupirana u tri osnovne cjeline: politiki kriterij, ekonomski kriterij, sposobnost primjene evropskog zakonodavstva usvajanje evropskih standarda u provoenju razliitih sektorskih politika, a strukturom slijedi podjelu na pregovaraka poglavlja. Broj pitanja razliit je od zemlje do zemlje, te je npr. u sluaju Hrvatske njihov broj iznosio 4560, Makedonije 4666, a Crne Gore 2178. Nakon to primi upitnik, drava obino ima rok do tri mjeseca za dostavljanje odgovora Evropskoj komisiji.Pregovori o pristupanjudrava kandidatkinja vodi ih s dravama lanicama EU o uslovima pod kojima e postati punopravna lanica Evropske unijepredmet pregovora: uslovi, dinamika i nain preuzimanja acquis communautaire-a koja se za tu svrhu dijeli u poglavlja pregovora. ne smatrajuse klasinim oblikom pregovora ve procesom prilagoavanja drave kandidatkinje pravnom, ekonomskom i drutvenom sistemu Evropske unije. Politiku odluku o otvaranju pregovora donosi Evropsko vijee (moe i Vijee EU) na osnovu pozitivnog miljenja (avisa) i preporuke za otvaranje pregovora EK.Otvaraju i vode u okviru bilateralne meuvladine konferencije, a u pregovorima uestvuju predstavnici drava lanica EU i drave kandidatkinje, te predstavnici EK. Zasjedanja bilateralne meunarodne konferencije obino se odvijaju na dva nivoa: efovi delegacija za pregovore ministri vanjskih poslova i zamjenici efova delegacije za pregovore - glavni pregovara. Bilateralne meunarodne konferencije na nivou efova delegacija obino se odravaju dva puta godinje, odnosno jednom u vrijeme svake rotacije predsjedavanja Vijeem EU, a zasjedanja na nivou zamjenika efova delegacija odravaju se prema dogovoru. Pregovori o pristupanjuPregovori o lanstvu vode se pojedinano za svako od poglavlja pregovora. Svakom otvaranju pregovora po poglavljima prethodi postupak screening-a analitiki pregled i ocjena usklaenosti domaeg zakonodavstva drave kandidatkinje s acquis communautaire-om, koji provodi Evropska komisija Odluku o otvaranju pregovora za svako od poglavlja donosi Vijee EU i to na osnovu ocjene o spremnosti drave kandidatkinje (screening-a). Ovom odlukom poinju sadrajni pregovori koji se vode na osnovu pregovarakih stavova drava EU i drave kandidatkinje, a koja se izrauju na osnovu rezultata screening-a. U okviru pregovora po svakom poglavlju drava kandidatkinja prva iznosi svoj pregovaraki stav te u njemu naznaava na koji nain namjerava preuzeti i provoditi acquis obrazlaui svoje administrativne sposobnosti. Nakon toga slijedi pregovaraki stav Evropske unije koji, na prijedlog Evropske komisije, drave lanice donose jednoglasno u Vijeu EU. U pregovarakom stavu Evropske unije odreuju se i minimalni preduslovi (benchmarks) koje drava kandidatkinja mora ispuniti prije privremenog zatvaranja pregovora. Preuzimanje i provoenje acuis communautaire-a u cjelini je obaveza svake drave kandidatkinje do ulaska u lanstvo u EU, ali je mogue, uz opravdane razloge, tokom pregovora traiti prijelazne periode za provoenje odreenih obaveza nakon pristupanja u EU. Prijelazni periodi su vremenski i sadrajno ogranieni te ne smiju naruavati konkurenciju ili uticati na unutranje trite EU. Takoer, prijelazni periodi u odreenim segmentima mogu traiti i drave lanice EU. Pregovori o pristupanjuU odreenim sluajevima dravama kandidatkinjama odobravaju se izuzea (derogacije) kao trajna odstupanja od acquis communautaire-a u odreenoj oblasti. Nakon postizanja dogovora izmeu Evropske unije i drave kandidatkinje o pojedinom poglavlju pregovora, uz ispunjenost preduslova za njegovo zatvaranje, ono se smatra privremeno zatvorenim. Formalna odluka o tome donosi se na meuvladinoj konferenciji na nivou ministara vanjskih poslova. Meutim, sve do zakljuivanja ugovora o pristupanju, ako se u tom poglavlju acquis communautaire-a donesu novi propisi ili ako drava kandidatkinja ne ispuni preduslove i obaveze, pregovori po tom poglavlju mogu se ponovo otvoriti. Zavretak pregovora obino objavljuje Evropsko vijee u svojim zakljucima i to nakon to se privremeno zatvore sva poglavlja, a rezultati pregovora ugrauju se u ugovor o pristupanju. Tok pregovora i ispunjavanje preuzetih obaveza drave kandidatkinje prati Evropska komisija koja izvjetava Vijee EU i Evropski parlament (godinji izvjetaji), a ako se ustanovi da drava kandidatkinja ozbiljno i stalno kri principe slobode i demokratije, ljudskih i osnovnih prava te vladavine prava, na prijedlog Evropske komisije, Vijee EU moe privremeno obustaviti pregovore.ZAKLJUCI VIJEA EU 1996. Prvi dokument u kojem su predstavljeni uvijeti Vijea EU pred drave bive Jugoslavije

Uvjeti:

Regionalni pristup i razvoj odnosa ovisno o provedbi Daytonskog mirovnog sporazuma, potivanje ljudskih prava, a naroito povratak izbjeglica i raseljenih osoba;Osnivanje demokratskih institucija;Provedba ekonomskih reformi;U sluaju SR Jugoslavije dodjeljivanje visokog stupnja autonomije Kosovu.

REGIONALNI PRISTUPZajednika srategija EU prema zemljama Zapadnog Balkana usvojena je na sastanku Vijea ministara EU u Luxemburgu 29.04.1997.godine

Ova strategija poznata pod nazivom reginalni pristup (eng. Regional Approach) se odnosila na drave koje nisu obuhvaene Procesom pridruivanja.

EU zemljama Zapadnog Balkana ponudila je mogunost institucionalne suradnje

Postavljeno je niz politikih i ekonomskih uslovapostavljanje dvije vrste uvjeta pred zemlje ove regije i to: ope i specifine.

Opi uvjeti se postavljaju pred sve drave regije, a odnose se na process demokratizacije, potivanje ljudskih prava i sloboda, privatizaciju, stvaranje pravne drave

Posebni uvjeti postavljeni pred odreene zemlje - implementacija Dejtonskog/Parikog sporazuma. Jedan od najvanijih specifinih uvjeta za Bosnu i Hercegovinu, Crnu Goru, Hrvatsku i Srbiju - saradnja sa Meunarodnim krivinim sudom za ratne zloine poinjene na prostoru bive Jugoslavije (ICTY)

PROCES STABILIZACIJE I PRIDRUIVANJADemokratizacija i ekonomski napredak na prostoru Zapadnog Balkana bio je neznatan

1999.godine na Kosovu dolazi do izbijanja snanog vala nasilajaEU zakljuuje da da je Regionalni pristup nedovoljan za dugotrajno rjeavanje problema ove regije

Tako su se istovremeno poela odvijati dva komplementarna procesa, odnosno programa koji ukljuuju Zapadni Balkan: Proces stabilizacije i pridruivanja (PSP) i Pakt stabilnosti za jugoistonu Evropu

Proces stabilizacije i pridruivanja je pokrenula Evropska komisija, a tu inicijativu je usvojilo Vijee opih poslova (GAERC) na sastanku u Luxembourg-u. Na samitu u Koln-u 10.06.1999. godine su oba ova programa i dobila politiki legitimitet.

Ciljevi ova dva programa se podudaraju a tiu se stvaranja trajnog mira, demokracije, stabilnosti i prosperiteta

PROCES STABILIZACIJE I PRIDRUIVANJA

Proces stabilizacije i pridruivanjaDugoroan pristup i strateka politika Evropske unije prema dravama zapadnog Balkana Osnovni elementi procesa stabilizacije i pridruivanja su:ugovorni odnosi - Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju, kao nova vrsta ugovornih odnosa (tzv. sporazum o pridruivanju tree generacije);razvoj ekonomskih odnosa - asimetrina liberalizacija trgovine kroz uvoenje autonomnih trgovinskih mjera (ATM);finansijska pomo program Zajednice za obnovu i razvoj - CARDS (2000. 2006.); Instrument pretpristupne pomoi IPA (2007. 2013.).Uvedeni i dodatni elementi: Evropsko partnerstvo, TAIEX, Twinning, mogunost uea u programima Zajednice, itd. Osnovne karakteristike uslovljenost i individualni pristup u ocjenjivanju napretka svake od zemalja. Napredak svake zemlje u procesu zavisi od ispunjavanja uslova, koji podrazumijevaju kriterije iz Kopenhagena (1993.) i kriterije iz Madrida (1995.), te ope i specifine uslove koje je definiralo Vijee EU 1997. i Evropska komisija 1999. godine. Napredak prati i ocjenjuje Evropska komisija putem razliitih instrumenata koji su razvijeni u tu svrhu (CTF/RPM, Izvjetaj o napretku itd.).

Keln i Santa Maria de FeireEvropsko vijee je u junu 1999. godine u Kelnu odralo sastanak na kojem je potvrena spremnost otvaranja vrata zemljama jugoistone Evrope za njihovu integraciju u EU strukture.

Na samitu Evropskog vijea u Santa Maria de Feire-i (19.-20.06. 2000. godine) je zakljueno da se svaka drava Zapadnog Balkana ukljuena u Proces stabilizacije i pridruivanja smatra potencijalnom kandidatkinjom za punopravno lanstvo u EU. Tom prilikom je podrku dobila francuska inicijativa za odravanje Zagrebakog sastanka na vrhu EU.

SUMMIT U ZAGREBUPrvi europsko-balkanski samit odran je u Zagrebu u novembru 2000.godine

Jedan od glavnih ciljeva samita je bio postizanje regionalne suradnje i politike dobrosusjedstva zasnovanih na bezuslovnom potovanju dravnih granica, rjeavanju sporova pregovorima, potovanju meunarodnih obaveza ukljuujui i obaveze prema Meunarodnom krivinom sudu za ratne zloine izvrene na prostoru bive Jugoslavije, trajnom rjeavanju problema izbjeglica i povratnika, te potivanju prava manjina

zemlje Zapadnog Balkana su se obavezale da e produbiti regionalnu suradnju na podravanje politikog dijaloga, regionalno podruje slobodne trgovine i blisku suradnju na podruju pravosua i unutarnjih poslova, posebno za jaanje pravde i njenu neovisnost, za borbu protiv organiziranog kriminala, korupcije, pranja novca, ilegalne imigracije i drugih oblika trgovine ljudima. Ove obaveze e biti definirane i potvrene potpisivanjem meudravnih sporazuma koji nee biti samo formalnog karaktera, nego koji e se istinski primjenjivati i sprovoditi u praksi.Summit u SolunuOdran u Solunu u junu 2003.godineUestvovali su lideri lanica EU, lideri balkanskih zemalja i lideri tada pristupajuih zemaljautvrivanje nove strategije prema ovoj regiji nakon posljednjeg proirenja. Proces Stabilizacije i pridruivanja je zakljucima ovog samita dobio snaniju podrku i njime su predvieni novi instrumenti i oblici suradnje. . Kljuni elementi ovog procesa su:Evropsko partnerstvoSuradnja u zajednikoj vanjskoj i sigurnosnoj politiciParlamentarna suradnja (ime se produbljuje politiki dijalog)Twinning i TAIEXProgrami ZajednicePveanje budeta programa CARDS i planiranje novog instrumenta pomoi za period 2007.-2013. godina.

ALBANIJAjuni 2004. prvo partnerstvo s Albanijomjuni 2006. potpisan SSPApril 2009. SSP stupio na snagu;28. april 2009. aplikacija za lanstvo15. decembar 2010. vizna libarelizacija10. oktobar 2012. EK preporuila status kandidata, uz odreene uvjete

MAKEDONIJA/FYROM01. april 2004. prva potpisala SSP i prvi SSP koji je stupio na snagu16. decembar 2005. status kandidata19. decembar 2009. vizna liberalizacija

HRVATSKAOktobar 2001. SSPFebruar 2003. aplikacija za lanstvoJuni 2004. status kandidataOktobar 2005. poetak pregovora o pristupanjuDecembar 2011. potpisan sporazum o pristupanjuJanuar 2012. referendum o pristupanju01.07.2013. 28 lanica EU

CRNA GORA2006. nezavisnost i priznanje EUOktobar 2007. SSP15. decembar 2008. aplikacija za lanstvo17. decembra 2010. status kandidata29. juna 2012. poeli pregovori o pristupanjuSRBIJAOktobar 2000. pristupila Procesu stabilizacije i pridruivanjaApril 2008 potpisan SSPDecembar 2009. vizna liberalizacijaMart 2012. status kandidataDatum poetka pregovora o punopravnom lanstvu?

KOSOVO5 EU lanica ne priznaje nezavisnostEurounijska perspektivaDio procesa stabilizacije i pridruivanja

TURSKAassociate member od 1963. (sporazum iz Ankare), kandidatura 1959. 1995. lanica carinske unijeDecembar 1999. kandidatura za lanstvoOktobar 2005. pregovori o lanstvuEU-BIH1968. /1971.Diplomatski i ekonomski odnosi SFRJ i EEZ i Opa ema preferencijala

april 1992.:Odnosi Bosne i Hercegovine i Europske unije poinju se razvijati meunarodnim priznavanjem RBiH kao nezavisne i suverene drave.

1997.: Regionalni pristup. Vijee ministara Evropske unije postavlja politike i ekonomske uslove za razvoj bilateralnih odnosa. Bosna i Hercegovina uiva autonomne trgovinske povlastice.1998.:Uspostavljanje EU/BiH Konzultativne radne grupe (Consultative Task Force - CTF) koja osigurava tehniku i strunu pomo u podruju administracije, regulatornog okvira i politike.

BIH I EUmart, 2000.: Objavljivanje EU mape puta (Road Map). Ovaj dokument uspostavlja 18 kljunih uvjeta koje Bosna i Hercegovina treba ispuniti kako bi se pristupilo izradi Studije izvodljivosti (Feasibility Study) za otpoinjanje pregovora o Stabilizaciji i pridruivanju.

2000.: Produenje bescarinskog pristupa proizvoda iz Bosne i Hercegovine tritu Evropske unije. juni 2000. : Status potencijalnog kandidatadecembar, 2000: Vijee donosi uredbu 2666/2000 o programu pomoi EU za obnovu, razvoj i stabilizaciju CARDS, programa tehnike pomoi Europske unije za obnovu, razvoj i stabilizaciju namijenjen Albaniji, Bosni i Hercegovini, Saveznoj Republici Jugoslaviji, Hrvatskoj i Makedoniji.

BIH I EUseptembar2002.:

Europska komisija priopila da su smjernice Mape puta o pribliavanju Europskoj uniji''sutiniski ispunjene

mart 2003.:

Rad na Studiji izvodljivosti je zapoeo. Europska komisija je Vijeu ministara BiH uruila upitnik od 346 pitanja, koja su pokrivala oblasti gospodarskog i politikog ustrojstva BiH, te ostalih oblasti koje su relevantne za zakljuivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju.

BIH I EUNovembar 2003.

Europska komisija donijela ocjenu Studije izvodljivosti. Studija izvodljivosti identificirala je 16 prioritetnih oblasti u kojima bi sutinski reformski napredak bio osnova Europskoj komisiji da preporui Vijeu EU otvaranje pregovora o SSP-u sa BiH.

BIH I EUmart 2004.: Europska unija se odluuje na prvo Europsko partnerstvo sa Bosnom i Hercegovinom.oktobar 2005.: Europska komisija dala preporuku Vijeu EUda otvori pregovore o SSP-u sa BiH.novembar 2005.: 25. studenoga u Sarajevususlubenopokrenuti pregovori o SSP-u.

BIH I EU- januar 2006.:

OdranaPrva plenarna runda pregovora o SSP-ui Prvi sastanak Praenja procesa reformi (Reform Process Monitoring - RPM), koje zamjenjuje Konsultativno radno tijelo. januar 2007.:Uspostavljen instrument predpristupne pomoi (Instrument for Pre-accession Assistance IPA) namijenjen za sve predpristupne aktivnosti koji financira Europska komisija.

BIH I EUnovembar 2007.: Okonani tehniki pregovori o SSP-u, a parafiranje i potpisivanje ovisio ispunjenju politikih uvjeta.decembar 2007.: 4. prosinca parafiran SSP.februar 2008.: 20. veljae potpisan Okvirni sporazum o pravilima suradnje za provedbu financijske podrke Europske komisije Bosni i Hercegovini u okviru Instrumenta za pretpristupnu pomo.

BIH I EU april 2008.:ispunjeni politiki uvjeti za potpisivanje SSP.maj 2008.:Mapa puta za viznu liberalizacijujuni 2008.:16.6.2008. potpisan Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju. juli 2008.:1. jula stupio na snagu Privremeni sporazum (Interim Agreement).

BIH I EU16.6.2008. g. U Luksemburgu je potpisan Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju (SSP) izmeu Europskih zajednica i njihovih drava lanica i Bosne i Hercegovine na 23 slubena jezika EU i 3 slubena jezika BiH.

BIH I EUmaj 2010.: Europska komisija je usvojila prijedlog da se omogui graanima Albanije i Bosne i Hercegovine putovanje u zemlje Schengena bez potrebe za kratkoronim vizama.novembar 2010.:SSP ratificirale 22 lanice EU-a.8. novembar 2010.: Vijee odluuje o ukidanju viza za putovanje i boravak u zemljama Schengena.

BIH I EUdecembar 2010.:Poetak primjene bezviznog reima

KRITERIJI IZ KOPENHAGENAUvjeti za lanstvo u EUPostavljeni na sastanku Evropskog vijea u Kopenhagenu 1993. godine. 3 kriterija: Politiki - stabilnost institucija koje osiguravaju demokratiju, vladavinu prava, potivanje ljudskih prava i zatitu manjina;Ekonomski - postojanje funkcionalne trine privrede, sposobne da se nosi s pritiskom konkurencije i trinim snagama unutar Unije;Pravni - sposobnost preuzimanja obaveza lanstva, ukljuujui privrenost ciljevima politike, ekonomske i monetarne unije. tzv. pristupni kriteriji.

Madridski kriterijiUvjet za lanstvo postavljen na sastanku Evropskog vijea u Madridu 1995. godine. dodatni kriterij za lanstvo u EUodnosi se na prilagoavanje administrativne strukture s ciljem stvaranja uslova za postupnu i skladnu integraciju Podrazumijeva jaanje administrativne sposobnosti i stvaranje efikasnog dravnog sistema upave za provoenje acquis communautaire-a i drugih obaveza koje proizilaze iz lanstva u Evropskoj uniji. naziva se i administrativni kriterij.SSPnova generacija europskih ugovora ponuena iskljuivo zemljama Zapadnog Balkana u sklopu Procesa stabilizacije i pridruivanja

Proces stabilizacije nastoji ostvariti tri cilja: stabilizaciju i brz prelaz na trinu ekonomiju promociju regionalne saradnje mogue pristupanje Evropskoj uniji.

Kljuni instrument Procesa stabilizacije i pridruivanja

SSPPregovori o Sporazumu voeni su od novembra 2005. do decembra 2006. godineparafiran je 4. decembra 2007. godine u SarajevuSporazum o stabilizaciji i pridruivanju izmeu Bosne i Hercegovine i Evropskih zajednica i njihovih drava lanica potpisan je 16. juna 2008. godine u LuksemburguZapoet proces pridruivanja izmeu Zajednice i njenih drava lanicai Bosne i Hercegovine

SSP - Ciljevi(a) podri napore u jaanju demokratije i vladavine prava;

(b) doprinese politikoj, ekonomskoj i institucionalnoj stabilnosti,te stabilizaciji u regionu;

(c) prui prikladan okvir za politiki dijalog koji omoguava razvoj bliskih politikih odnosa izmeu strana

(d) podri napore u razvijanju ekonomske i meunarodne saradnje, ukljuujui i usklaivanje njenog zakonodavstva sa zakonodavstvom Zajednice;

(e) podri nastojanja Bosne i Hercegovine da zavri prijelaz u funkcionalnu trinu privredu;

(f) promovie skladne ekonomske odnose te postupno razvija oblast slobodne trgovine izmeu Zajednice i Bosne i Hercegovine;

(g) razvija regionalnu saradnju u svim oblastima obuhvaenim ovim sporazumom.

SSPPrivremeni sporazum o trgovini i trgovinskim pitanjima stupio na snagu 1. jula 2008. godine i na osnovu kojeg se primjenjuju odredbe Sporazuma koje se odnose na trgovinu sa Evropskom unijom, te odreeni aspekti unutranjeg trita Evropske unijeprvi ugovorni odnos s EU"mjeoviti" karakter - za podruja saradnje dijelom odgovorne zemlje lanice, a dijelom EUNa odgovarajui nain ureuje odnose Bosne i Hercegovine s Evropskom unijom u sva tri stuba Unije*

SSPima teinu meunarodnog ugovora, nadreen domaem zakonodavstvuobavezujui akt za sve nivoe vlasti u BiHodredbe imaju direktnu primjenu i direktni uinak i njime se po prvi put institucionaliziraju odnosi izmeu Bosne i Hercegovine i Evropske unijePrimarni cilj - formalno pridruivanje EU u odreenom tranzicijskom periodu (est godina), tokom kojeg BiH treba da postepeno prilagoava zakonodavstvo s najznaajnijim standardima i pravilima unutranjeg trita EU

EVOLUTIVNA KLAUZULADrave lanice EU potpisale su Sporazum o pridruivanju (tzv. Evropske sporazume)Osnovna razlika izmeu pomenutog sporazuma i Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju jeste u sadraju evolutivne klauzule Evolutivna klauzula sastavni dio SSP, a opisuje proceduru po kojoj e se razvijati budui odnosi izmeu dvije pregovarake snage. Sutinska politika teina ove odredbe je da zemlje jugoistone Evrope, nakon potpisivanja Sporazuma, ne stiu automatski status kandidata, kao to je bio sluaj sa zemljama srednje i istone Evrope, meu kojima je i Slovenija, koje su potpisivanjem Evropskog sporazuma, automatski dobijale i status kandidata.Ova klauzula jeste vana politika zakoljica u Sporazumu, ali s protokom vremena i realnim progresom u zemljama na koje se odnosi, prestaje biti odluujui faktor u odnosima Unija - zemlje regiona, to i jeste konani cilj EU.

SADRAJ SSPTekst Sporazuma podijeljen je na deset glava: Opi principiPolitiki dijalogRegionalna saradnjaSlobodno kretanje robeKretanje radnika, poslovno nastanjivanje, pruanje usluga, kretanje kapitalaUsklaivanje zakona, provoenje zakona i pravila konkurencijePravda, sloboda i sigurnostPolitike saradnjeFinansijska saradnjaInstitucionalne, ope i zavrne odredbe

SSPOsim navedenih glava, Sporazum ini sedam aneksa i sedam protokola. Aneksi: Aneks I - Carinski ustupci Bosne i Hercegovine za industrijske proizvode Zajednice Aneks II - Definicija proizvoda od junetine Aneks III - Carinski ustupci Bosne i Hercegovine za primarne poljoprivredne proizvode porijeklom iz Zajednice Aneks IV - Carine koje se primjenjuju na robu porijeklom iz Bosne i Hercegovine pri uvozu u Zajednicu Aneks V - Carine koje se primjenjuju na robu porijeklom iz Zajednice pri uvozu u BiH Aneks VI - Poslovno nastanjivanje, finansijske usluge Aneks VII - Pravo intelektualnog, industrijskog i trgovinskog vlasnitva

SSPProtokoli:Protokol 1 - o trgovini preraenim poljoprivrednim proizvodima izmeu Zajednice i Bosne i Hercegovine Protokol 2 - o definiciji pojma proizvodi s porijeklom i nainima administrativne saradnje za primjenu odredbi ovog sporazuma izmeu Zajednice i Bosne i Hercegovine Protokol 3 - o kopnenom transportu Protokol 4 - o dravnoj pomoi u industriji elika Protokol 5 - o uzajamnoj administrativnoj pomoi u carinskim pitanjima Protokol 6 - rjeavanje sporova Protokol 7 - o uzajamnim preferencijalnim ustupcima za odreena vina, uzajamnom priznavanju, zatiti i kontroli naziva vina, alkoholnih pia i aromatiziranih vina Aneksima i protokolima preciziraju se obaveze u pogledu trgovine pojedinim vrstama proizvoda. Pored toga, detaljno se reguliu obaveze Bosne i Hercegovine u pogledu dravne pomoi, kopnenog saobraaja, zatite prava intelektualnog vlasnitva.

SSPOp naela Odnose se na demokratske principe i potivanje ljudskih prava, meunarodnog prava ukljuujui punu saradnju sa Meunarodnim krivinim sudom za bivu Jugoslaviju, vladavine prava i principa trine privrede kao osnov unutranje i vanjske politike. Mir i sigurnost kao i razvoj dobrih komijskih odnosa su bitan element ovog sporazuma. Bosna i Hercegovina se takoer obavezuje na razvoj i jaanje dobrih odnosa sa drugim zemljama u regiji ukljuujui kretanje robe, usluga i kapitala, kao i razvoj projekata od zajednikog interesa koje se odnose na borbu protiv organiziranog kriminala i korupcije, pranja novca, ilegalne migracije i trgovine ljudima.

SSPPolitiki dijalog Politiki dijalog e doprinijeti punoj integraciji BiH u Evropsku uniju, usaglaavanju stavova o meunarodnim pitanjima, regionalnoj saradnji i razvoju dobrih odnosa, zajednikim stavovima o sigurnosti i stabilnosti u Evropi, kao i zajedniku borbu protiv irenja oruja za masovno unitenje. Regionalna saradnja Takoer e se nastaviti saradnja i sa drugim zemljama koje su potpisale Sporazum s ciljem zakljuenja bilateralnih ugovora o regionalnoj saradnji. Ugovori e se sastojati od politikog dijaloga, uspostavljanja prostora slobodne trgovine, kretanja radnika, kretanje kapitala, kao i odredbe o saradnji i u drugim oblastima (pravosuu i unutranjim poslovima).

SSPKretanje radnika, osnivanje firmi, usluge i kretanje kapitalaU skladu sa ovom odredbom za dravljanina Bosne i Hercegovine koji je zakonito zaposlen na teritoriji druge drave lanice ne smije biti nikakve diskriminacije na osnovu dravljanstva u pogledu radnih uslova, naknade za rad ili otputanja sa radnog mjesta. Prema ovom sporazumu pogodnosti koje drave lanice pruaju dravljanima Bosne i Hercegovine u pogledu pristupu tritu rada treba da se zadre i poboljaju.

Finansijska saradnja Ona ukljuuje finansijsku pomo u obliku bespovratnih zajmova uslovljenu napretkom Bosne i Hercegovine u procesu Evropskih integracija. Osnovni je cilj izgradnja institucija i provedba institucionalnih privrednih i demokratskih reformi.

SSPPoslovno nastanjivanjeU skladu sa ovim sporazumom Zajednica i drave lanice e omoguiti poslovno nastanjivanje drutvima iz Bosne i Hercegovine, djelovanje drutava i podrunica. Vijee za stabilizaciju i pridruivanje e 4 godine od stupanja na snagu ovog sporazuma utvrditi detaljne aranmane vezano za poslovno nastanjivanje dravljanja Bosne i Hercegovine radi pokretanje privrednih djelanosti kao samo zaposlenih lica.Kretanje kapitalaBosna i Hercegovina i drave lanice su se obavezale na slobodno kretanje kapitala u vezi sa potraivanjima koje se odnose na komercijalne transakcije ili pruanje usluga, finansijskim zajmovima i kreditima. Sa danom stupanja na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju kupovina nekretnina je slobodna. Rok od 6 godine je za prilagoavanje zakonodavstva za nekretnine.SSPUsklaivanje i provoenje zakona i konkurencijska pravilaBosna i Hercegovina e morati uskladit postojee zakonodavstvo sa pravnim tekovinama zajednice.Usklaivanje e se provoditi na osnovu programa koje e dogovoriti Evropska komisija i Bosna i Hercegovina. U poetku e se usklaivanje fokusirati na osnovne elemente pravne steevine koje se odnosi na unutranje trite i oblasti vezane za trgovinu. U kasnijoj fazi e se fokusirati na preostale dijelove pravne steevine. Konkurencija - KVBiHKada govorimo o javnim preduzeima u roku od tri godine Bosna i Hercegovina e primijeniti principe utvrene u Ugovoru o EZ. Bosna i Hercegovina se takoer obavezuje da e u roku od 5 godina nakon stupanja na snagu ovog sporazuma garantovati nivo intelektualne, industrijske i trgovinske svojine slian onom koji postoji u Zajednici. Tehniko zakonodavstvo (standardizacija, mjeriteljstvo, akreditacija i ocjena usklaenosti). Zatita potroaa i uslova rada postepeno usklaivanje.

SSPPravda sloboda i sigurnostStupanjem na snagu ovog sporazuma strane se obavezuje na saradnju policijskih organa, carinske kontrole, imigracijske slube i pravosudnih organa, kao i uspostavu nazavisnih organa sa dovoljnim finansijskim i administrativnim kapacitetima.Obavezuju se i na jaanje institucije i vladavine prava, zatite linih podataka, ilegalne imigracije, borbe protiv organiziranog kriminala nedozovljene trgovine i terorizma.Politika saradnjePolitika saradnje se odnosi na ekonomsku i trgovinsku politiku, statistiku, bankarstvo, osiguranje, i ostale finansijske usluge, industriju, mala i srednja preduzea, poljoprivredu, ribarstvo, carine, oporezivanje i socijalnu politiku, transport, energiju, okoli itd.

SSPBosna i Hercegovina zahvaljujui SSP-u dobija: Prvi ugovorni odnos sa Evropskom unijomSklapanje ovog ugovora nuan je korak ka punopravnom lanstvuPoboljan ugled Bosne i Hercegovine u svijetu, meunarodnoj politici, meunarodnim organizacijama i institucijamaUspostavlja se podruje slobodne trgovine izmeu BiH i EU, to praktino znai ukidanje carina i koliinskih ogranienja u meusobnoj trgovini kada je rije o proizvodima koji dolaze iz BiHJaa se regionalna saradnja sa ostalim zemljama koje su ve potpisale Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju, to je jedna od osnovnih pretpostavki procesa stabilizacije i pridruivanju.Potpisivanjem Sporazuma BiH postaje privlanije mjesto za strane ulagaeNakon potpisivanja Sporazuma BiH ulazi u fazu obaveznog usaglaavanja domaeg zakonodavstva s pravnom steevinom EU.Potpisivanjem sporazuma BiH se obavezuje na saradnju za lanicama Unije u oblasti pravosua i unutraih poslovaPristup sigurnijim i jeftinijim proizvodima EU Slobodno kretanje kapitala i pristup kapitalu

SSPKredibilnost svake od zemalja Zapadnog Balkana koja eli pristupiti Evropskoj uniji, zavisi iskljuivo od uspjenosti implementacije ovog sporazuma. Kada neka zemlja potpie SSP to oznaava njenu drutveno-ekonomsku, demokratsku, moralnu pripremljenost za podnoenje aplikacije za lanstvo u Uniju. Put ka euro-atlantskim integracijama i konanoj primjeni Sporazuma o stabilizaciji i pridruivanju, Bosni i Hercegovini oteava i injenica da se ve sada kri lan 1. Ugovora izmeu BiH i EU zbog neusaglaavanja ustavnih odredbi sa evropskom konvencijom o ljudskim pravima

SSPlan 129. : Svaka strana moe otkazati ovaj sporazum slanjem obavjetenja o tome drugoj strani. Ovaj sporazum prestaje vaiti est mjeseci od dana slanja takvog obavjetenja. Dakle, svaka strana moe suspendirati ovaj sporazum, to odmah stupa na snagu, u sluaju da druga strana ne potuje jedan od kljunih elemenata ovog sporazuma.

Privremeni Sporazumdio SPPRegulira pitanja trgovine i transporta izmeu EU i drave potpisnice SSPureuje odnose izmeu EU i pridruene drave do trenutka stupanja na snagu sporazuma o pridruivanjustupio je na snagu 1. 7. 2008. sai 58 lanova i podijeljen je na etiri glave: Opi principi; Slobodno kretanje robe; Ostale trgovinske odredbe i odredbe vezane za trgovinu; Institucionalne, ope i zavrne odredbe. Osim navedenih glava, Privremni sporazum ini i est protokola i est aneksa. Aneksima i protokolima preciziraju se obaveze u pogledu trgovine pojedinim vrstama proizvoda (vremenski raspored ukidanja ili postepenog smanjivanja carina na industrijske, poljoprivredne i preraene poljoprivredne proizvode, ribu i riblje proizvode, te vino i alkoholna pia Aneks I., Aneks II., Aneks III., Aneks IV., Aneks V., Protokol 1, Prookol 2, Protokol 6). detaljno se reguliraju obaveze BiH u pogledu dravne pomoi (Protokol 3), zatite prava intelektualnog vlasnitva (Aneks VI.), uzajamne administrativne pomoi u vezi s carinskim pitanjima (Protokol 4) i rjeavanjem sporova (Protokol 5). uspostavljena je institucionalna struktura za provoenje njegovog praenja, a nju ine Privremni odbor i pet pododbora.