Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakun dea

2010eko 1. deialdia

4. MAILA

EGIAZTATZE-PROBA

Deiturak: ________________________________________ _________ Izena: ________________________ NA: _____________ _________ Euskaltegia: ____________________________________ __________ Azterketa-tokia: __________________ Data: _______ _________

Argibideak

• Azterketa honetan, hiru trebetasun neurtuko dira, jarduera banaren bidez:

entzumena (6. or.), irakurmena (3-5. or.) eta idazmena (7. or.).

• Entzumena neurtzeko probarekin hasiko da azterketa, grabazio bat

entzunez.

• Grabazioa amaitzean hasiko da azterketaren denbora kontatzen: guztira,

hiru ordu.

• Azterketariak zernahitarako erabil lezake zirriborro-orria: oharrak hartu,

idazlanak prestatu… Azterketa amaitzean, koadernoarekin eta erantzun-

orriekin batera utziko du orria. HABEk desegin egingo du orri hori.

3

IRAKURMENA

Datozen bi orrialdeetan dituzu bi libururen azalak, atze eta aurre: Mirri eta biok eta Biziaren

sarea ehuntzen liburuenak. Zehatzago esanda, bakoitzaren atzeko azala eta azal-hegala dira.

Bi atzeko azalak irakurrita, bat aukeratu eta:

Laburbildu, aldagai nagusiak adieraziz: zer esaten den, zertarako, norentzat… (50-70 hitzetan).

Aurreikusitako denbora: 30 minutu.

Jarduera honetan, azterketariak erakutsi behar du testua ulertu duela.

Erantzun-orrian

4

Mirri eta biok

MIR

RI

ETA

BIO

K

Atzeko azalekoa

Uste ustel batek zeharkatzen du Euskal Herria alderik alde: Jose Ignazio Ansorena musikari ospetsua eta Mirri pailazo are ezagunagoa pertsona bat direlako uste ustela, alegia. Egia da elkarrenganako lotura estua dutela euskal pertsonaia biok, baina hortik pertsona bat bera direla esatera koska handia dago. Siamesak ere ez dira Ansorena eta Mirri, siamesen arteko harremana eta dependentzia simetrikoa baita. Ansorena, Mirri gabe ere, nor litzateke gurean: idazle, pentsalari, txistulari, Piter. Hori bai, Mirri gabe ez litzateke den bezain Ansorena; Mirri ere badelako eusten dio Ansorenak Mirriri. Mirrirena beste kontu bat da; Ansorena gabe deus ere ez litzatekeelako Mirri. Hargatik gorrotatzen du Mirrik Ansorena –Anxorena esaten dio berak– maite duen indar berberaz. Zehaztasun eta ironia fin-finez, euskal pailazo antonomasikoen historia kontatzen digu Ansorenak liburu honetan, Kixki, Mixki eta Kaxkamelon zireneko garaian hasi eta gaur artekoa. Mirrik, berriz, bere iruzkin potolo gordinak tartekatu ditu han-hemenka, harira etorri zein ez. Euskal pailazo antonomasikoen historia dutelarik hari, belaunaldi eta garai baten kronika bikaina osatu dute Ansorenak eta Mirrik. Egin behar zena egiteko baldintza objektiborik ez bide zenean ere dena delako hori egiten ohitutako belaunaldi inkontziente, ausart eta kementsu baten kronika libertigarri bezain jakingarria.

Azal-hegalekoa JOSE IGNAZIO ANSORENA MINER (Donostia, 1953). Filosofia eta Letretako ikasketak egin zituen. Txistulari eta musikagile famatua da. Donostiako Txistu Taldeko zuzendari, Kontserbatorio Nagusiko katedradun eta Txistu Gozoa izeneko metodoaren egile. Musikologia aldetik ikerkuntza-lan asko ditu eginak: Euskal Kantak (1993) eta Iztueta-Albéniz-en musika-bilduma, besteak beste. 1982an, Euskaltzaindiak eratutako Felipe Arrese-Beitia poesia-saria irabazi zuen, Emeki itxaropendutako egunkaria izeneko liburuarekin. Gazte-literatura ere jorratu du (Gloria, 2000). Txirri, Mirri eta Txiribiton euskal pailazo hirukote ezagunaren fundatzaile eta partaide da.

5

Biziaren sarea ehuntzen

BIZ

IAR

EN S

AR

EA E

HU

NTZ

EN

Azal-hegalekoa

Begoña Arrate Larrañaga(1978)

Begoña Arrate Larrañaga Urnietan (Gipuzkoa) jaio zen, 1978. urtean. Biologia-ikasketen lehen zikloa EHUko Leioako zientzia-fakultatean ikasi zuen, eta bigarren zikloa, Organismoen eta Sistemen Biologia Bartzelonako Unibertsitate n (UB).

2005eko martxoan CAF-Elhuyar zientziari eta teknikari buruzko dibulgazio-artikuluen sarien XI. edizioko lehen saria eskuratu zuen, “Gure alde basatian barna” artikuluarengatik, eta urtebete geroago liburu hau idazteko beka irabazi zuen, CAF-Elhuyar zientziari eta teknikari buruzko dibulgazio-sarien XII. edizioan.

Natura-zientzietako irakasle gisa zenbait hilabetez lan egin ondoren, EHUrentzat zientziari buruzko hiru liburu itzuli ditu Elhuyar Fundazioaren eskutik, eta itzulpen orokorrak ere egin ditu, Elhuyar Fundazioarentzat eta beste zenbait erakunderentzat. Gaur egun itzulpengintzan dihardu lanean.

berezitasunarekin,a

Atzeko azalekoa

Zenbait zientzialarik diote XXI. mendea sareen mendea izango dela, eta natura sareen zientziaren bidez aztertzeak aurrerapauso nabarmenak ematea ahalbidetuko diola gizakiari. Liburu honen helburuak dira ideia horren inguruko eztabaida filosofiko-zientifikoak zertan dautzan azaltzea eta irakurleei biziaren sarea nolakoa den imajinatzen laguntzea. Horretarako, honako hiru gai nagusi hauek lantzen ditu, zortzi kapitulutan banatuta:

Biziaren sarearen orokortasunak, zenbait eskalatan gertatzen diren prozesuen arteko antzekotasunak eta eskala horietako animalien portaeren arteko antzekotasunak.

Gizakia, zenbait ikuspegitatik aztertuta: gainerako animaliekin alderatuta, garunaren eta adimenaren aldetik ikusita eta arrazen eta etnien ikuspegitik begiratuta.

Biziaren egungo arazo larrienak, haien sorrera eta larritasun-maila eta gizakiak horrekin guztiarekin duen zerikusia.

Gai horiek guztiak irakurlea gogoeta egitera bultzatzeko moduan landu dira. Bestalde, liburuaren egiturak askatasuna ematen dio irakurleari nork bere interesen arabera zer gai eta zer ordenatan irakurri nahi dituen erabakitzeko. Azkenik, aztertutako gaiei buruzko informazioa hedatu nahi izanez gero, lagungarriak gerta daitezkeen zenbait baliabide gomendatzen dira kapitulu bakoitzaren amaieran.

6

ENTZUMENA

Grabazio bat entzungo duzu, bi aldiz:

Euskadi Irratian Pello Zubiriak emandako iritzia da. Ondoren egin beharrekoa:

Laburtu entzundakoa, aldagai nagusiak adieraziz: ze r esaten duen, zertarako, norentzat… (50-70 hitzetan).

Aurreikusitako denbora: 20 minutu.

Jarduera honetan, azterketariak erakutsi behar du testua ulertu duela.

Erantzun-orrian

7

IDAZMENA

Egoera

Argitalpenen artean, badu HABEk Itzulpen Saila izenekoa, non plazaratzen ari den,

euskarara itzulita, beste hizkuntzetan didaktikaz argitaratutako zenbait lan interesgarri.

HABE orain sortzekotan da beste argitalpen bat: Proiektu Saila izenekoa. Bertan argitaratu

nahi ditu, banan-banan eta liburuxkatan, laugarren mailan egindako zenbait proiektu jakingarri.

Besteak beste, arretaz zaindu nahi ditu sail berri honetako liburuxken bi azalak: azal-

hegala eta atzekoa. Eta proiektu-egile bakoitzari eskatuko dio horiek egitea. (Zenbait editorek

horrela jokatzen du. Maiz, egileak berak idazten ditu bere buruaren eta obraren aurkezpenak.)

Zuk orain duzu aukera zeure proiektuaren liburuxkaren bi azalak prestatzeko. Horretarako,

eskueran dituzu, 4. eta 5. orrialdeetan, irakurmenaren probako adibideak.

Egitekoa

Idatzi zeure liburuxkaren azaletako testu bikoitza: hegalekoa (100 hitz, gutxienez) eta

atzekoa (200 hitz, gutxienez). Ez ahaztu: 350 hitz izan behar dituzte bien artean.

Erantzun-orrian