70
26 JULI 2006 1 KOMPONEN DALAM SITOPLASMA ( SEL EKARIOTIK) SITOSOL ORGANELA INKLUSIO BAHAN-BAHAN ANORGANIK: - air (70%) - ion-ion mineral 1% ORGANIK: - Protein, 15- 20% , 10 4 jenis - Karbohidrat (1%) - Lipid (2-3%) - Asam amino AKTIF DALAM METABOLISME TIDAK AKTIF DALAM METABOLISME TIMBUNAN MA- KANAN BUTIR-BUTIR SE-KRESI PIGMEN

(4) KOMPONEN SITOPLASMA

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 1

KOMPONEN DALAM SITOPLASMA( SEL EKARIOTIK)

SITOSOL ORGANELA INKLUSIO

BAHAN-BAHAN

ANORGANIK:

- air (70%)

- ion-ion mineral 1%

ORGANIK:

- Protein, 15-20% , 104 jenis

- Karbohidrat (1%)

- Lipid (2-3%)

- Asam amino

dsb.

• AKTIF DALAM METABOLISME

• TIDAK AKTIF DALAM METABOLISME

• TIMBUNAN MA-KANAN

• BUTIR-BUTIR SE-KRESI

• PIGMEN

Page 2: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 2

BERBAGAI STRUKTUR KOMPONEN DALAM SEL EPITEL USUS

Page 3: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

• Kespesifikan setiap tipe sel Kespesifikan setiap tipe sel ditentukan oleh keunikan faktor ditentukan oleh keunikan faktor transkripsi yang saling berinteraksi transkripsi yang saling berinteraksi dengan kombinasi yang berbeda-dengan kombinasi yang berbeda-beda pada daerah pengaturbeda pada daerah pengatur

• Sel dalam suatu organ dapat Sel dalam suatu organ dapat berbeda dari sel organ lainnya bukan berbeda dari sel organ lainnya bukan karena berbeda dalam kandungan karena berbeda dalam kandungan gen, tetapi berbeda dalam eksprasi gen, tetapi berbeda dalam eksprasi gengen

• Kegagalan atau kelainan ekspresi gen Kegagalan atau kelainan ekspresi gen → merupakan dasar kelainan klinis→ merupakan dasar kelainan klinis

26 JULI 2006 3

Page 4: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 44

MEMBRAN INTRASELULER MEMBATASI ORGANELA

Page 5: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 5

BAHAN-BAHAN NON-STRUKTURAL

ANORGANIK ORGANIK

AIR:

• Bebas (95%) sebagai pelarut dan medium dispersi koloid sitoplasma

• Terikat (4-5%) dengan molekul lain melalui ikatan hidrogen

GARAM DAN ION:

• Na+, K+, Ca++, Cl-, ion fosfat, ion sulfat, karbonat, Mg++.

PROTEIN:

• Enzim, antibody,

KARBOHIDRAT:

• Glukose,

LIPID

STEROID

ASAM AMINO

SAKHARIDA

ASAM LEMAK

ATP

Page 6: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 66

ORGANELA AKTIF DALAM METABOLISME

TIDAK BERMEMBRAN BERMEMBRAN

RIBOSOM• ENDOPLASMIC RETICULUM (ER)

- SMOOTH ER

- ROUGH ER

• KOMPLEKS GOLGI

• MITOKHONDRIA

• LISOSOM/PEROKSISOM

Page 7: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 7

ORGANELA TIDAK AKTIF DALAM METABOLISME

TIDAK BERMEMBRAN

• SENTRIOLE/SENTROSOM

UNTUK PEMBELAHAN SEL

• SITOSKELETON

KERANGKA SEL, UNTUK BENTUK SEL, PERGERAKAN SEL DENGAN BAGIAN-

BAGIANNYA, PERGERAKAN ORGANELA DALAM SITOPLASMA, PROSES FAGOSITOSIS, MITOSIS

Page 8: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 88

RIBOSOM

KOMPOSISI:

Terdiri atas kumpulan molekul RNA (rRNA) dengan lebih dari 60 jenis protein

BENTUK/UKURAN:

Hanya dapat diamati dengan ME ; terdiri atas Sub-unit besar dan Sub-unit kecil yang terpisah oleh suatu celah.

Ukuran ribosom sel prokariotik < ribosom sel ekariotik.

DISTRIBUSI:

Bebas dalam sitoplasma

Menempel pada permukaan membran (sebagai rER)

Membentuk rangkaian panjang: poliribosom

FUNGSI:

Mesin sintesis protein

Page 9: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

Semua proses biologis berlandaskan Semua proses biologis berlandaskan reaksi kimia atau fisiokimia (kimia fisik)reaksi kimia atau fisiokimia (kimia fisik)

Fungsi sel dilaksanakan oleh molekul Fungsi sel dilaksanakan oleh molekul proteinprotein

Struktur protein menentukan aktivitas dan Struktur protein menentukan aktivitas dan fungsi biologisnyafungsi biologisnya

Hirarki biologi molekul : Hirarki biologi molekul : DNA→RNA→ProteinDNA→RNA→Protein

26 JULI 200626 JULI 2006 99

Page 10: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 10

RIBOSOM

BEBAS

MENEMPEL

Page 11: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 11

RIBOSOM PADA MEMBRAN

INTI

ROUGH ENDOPLASMIC RETICULUM

Page 12: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 12

STRUKTUR RIBOSOM

Page 13: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 13

SMOOTH ENDOPLASMIC RETICULUM

BENTUK:

Ruangan pipih yang saling berhubungan sebagai anyaman dibatasi oleh membran plasma

DISTRIBUSI:

Jumlah dan penyebarannya tergantung jenis sel (dalam sel hepar cukup banyak)

FUNGSI:

Tempat sintesis dan metabolisme asam lemak dan fosfolipid, kolesterol, steroid.

Dalam sel hepar mengandung enzim yang penting untuk modifikasi dan detoksifikasi bahan kimia atau karsinogen

Transportasi lipid pada sel epitel usus.

Page 14: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 14

SMOOTH ENDOPLASMIC RETICULUM

Page 15: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 15

ROUGH ENDOPLASMIC RETICULUM BENTUK:

SISTERNA : ruang gepeng kadang-kadang tersusun berlapis, saling berhubungan

TUBULER: Pipa-pipa kecil saling berhubungan

VESIKULER: gelembung-gelembung kecil terlepas

Pada permukaan luarnya terdapat butir-butir ribosom

DISTRIBUSI:

Tersebar dalam sitoplasma, jumlahnya tergantung jenis sel.

FUNGSI:

Polipeptida yang disintesis dalam ribosom pada permukaan membran ditampung dalam ruangan.

Polipeptida yang terdapat dalam mikrovesikel diangkut ke Kompleks Golgi.

Page 16: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 16

ROUGH ENDOPLASMIC RETICULUM

RUANGAN

Page 17: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 17

ROUGH ENDOPLASMIC RETICULUMROUGH ENDOPLASMIC RETICULUM

Page 18: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 1818

PROSEDUR PEMISAHAN ROUGH ER DAN SMOOTH ER

Page 19: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 19

SMOOTH ER DAN ROUGH ER MENJADI VESIKEL KECIL SETELAH MENGALAMI HOMOGENISASI

Page 20: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2020

TRANSPORTASI FOSFOLIPIDTRANSPORTASI FOSFOLIPID

Page 21: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 21

HUBUNGAN HUBUNGAN SMOOTH ERSMOOTH ER DAN DAN ROUGH ERROUGH ER DALAM SEL HEPARDALAM SEL HEPAR

Page 22: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2222

ENDOPLASMIC RETICULUMENDOPLASMIC RETICULUMRIBOSOM

SMOOTH ERSMOOTH ER

ROUGH ERROUGH ER

Page 23: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2323

KOMPLEKS GOLGI BENTUK/SUSUNAN:

o Berbagai bentuk ruangan yang dibatasi membran plasma

SAKULA:

• kantung pipih yang saling berhubungan

VESIKEL SEKRETORIS

VESIKEL TRANSFER

DISTRIBUSI:

o Biasanya dekat inti pada salah satu kutub sel

o Dalam sel hepar terdapat beberapa kompleks Golgi

FUNGSI:

o menerima polipeptida dari rER

o glikosilasi protein dan lipid

o penambahan gugus sulfat pada gugus gula

Page 24: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 24

KOMPLEKS GOLGIKOMPLEKS GOLGI

rERrER

Page 25: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 25

KOMPLEKS GOLGI

Page 26: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2626

MITOKHONDRIA BENTUK/STRUKTUR

LONJONG, BERDINDING MEMBRAN RANGKAP

MEMBRAN DALAM MEMBENTUK SEKAT-SEKAT

RUANGAN BERISI MATRIKS, SEBESAR 30-50 nm, DNA, RNA, RIBOSOM

UKURAN

PANJANG 1 m DIAMETER 0,35 - 0,74 nm,

FUNGSI

PERNAPASAN INTRASELULER MENGHASILKAN ATP

DISTRIBUSI

TERSEBAR DALAM SITOPLASMA

JUMLAH DAPAT MENCAPAI 1000 BUTIR DALAM SEBUAH SEL

ASAL-USUL

SEL PROKARIOTIK YANG EROBIK

Page 27: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2727

PENGAMATAN MITOKHONDRIA PENGAMATAN MITOKHONDRIA DENGAN MIKROSKOP CAHAYADENGAN MIKROSKOP CAHAYA

Page 28: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2828

MITOKHONDRIA

Page 29: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 2929

MITOKHONDRIAMITOKHONDRIA

Page 30: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3030

MITOKHONDRIA

Page 31: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3131

POTONGAN MITOKHONDRIAPOTONGAN MITOKHONDRIA

SEKAT

DINDING RANGKAP

Page 32: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3232

DUA BENTUK MITOKHONDRIA

Page 33: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 33

PERNAPASAN INTRASELULER DALAM MITOKHONDRIAPERNAPASAN INTRASELULER DALAM MITOKHONDRIA

MASUK

KELUAR

Page 34: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 34

TRANSDUKSI ENERGI DALAM MITOKHONDRIATRANSDUKSI ENERGI DALAM MITOKHONDRIA

Page 35: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3535

2 SUMBER PROTEIN DALAM MITOKHONDRIA2 SUMBER PROTEIN DALAM MITOKHONDRIA

HAMBATAN OLEH OBAT

Page 36: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 36

JALUR EVOLUSI ASAL-USUL MITOKHONDRIAJALUR EVOLUSI ASAL-USUL MITOKHONDRIA

Page 37: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3737

LISOSOM

BENTUK/ SUSUNAN/UKURAN:

Bulat dibatasi membran berisi berbagai enzim

Walaupun berbentuk sama namun heterogen

DISTRIBUSI:

Tersebar di seluruh sitoplasma, tergantung pada jenis sel.

FUNGSI:

o Degradasi bahan oleh enzim melalui 3 jalur setelah fusi membran dari:

fagosom

autophagosom

endosom

Page 38: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 38

LISOSOM

INTILISOSOM

Page 39: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 3939

PEMBENTUKAN DAN FUNGSI LISOSOM PEMBENTUKAN DAN FUNGSI LISOSOM

Page 40: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 40

3 JALUR DEGRADASI OLEH LISOSOM3 JALUR DEGRADASI OLEH LISOSOM

Page 41: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 41

SENTRIOLE/SENTROSOM SENTRIOLE

organela tidak bermembran

berukuran 0,2 m X 0,5 m, kadang-kadang 2 m panjangnya.

berjumlah sepasang.

berbentuk silinder yang terbuka pada kedua ujungnya, dindingnya memiliki 9 berkas mikrotubuli yang tersusun

melingkar. Setiap berkas terdiri atas 3 mikrotubuli.

Pada tahap interfase berada di salah satu kutub dekat inti sel.

Fungsi: terlibat dalam mitosis sel.

Pada tahap profase dalam mitosis berganda menjadi dua pasang. Selama proses mitosis sepasang sentriole di antaranya bergerak ke arah kutub lainnya.

SENTROSOM

merupakan pusat pengatur mikrotubuli. Di dalamnya terbenam sentriole.

Page 42: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4242

STRUKTUR SENTRIOLE

MIKROTUBULI

Page 43: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 43

2 PASANG SENTRIOLE2 PASANG SENTRIOLE

POTONGAN MEMANJANG

POTONGAN MELINTANG

Page 44: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4444

FUNGSI SENTRIOLE DALAM MITOSISFUNGSI SENTRIOLE DALAM MITOSIS

SENTRIOLE

Page 45: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4545

PROSES PENGGANDAAN DALAM SIKLUS PROSES PENGGANDAAN DALAM SIKLUS PEMBELAHANPEMBELAHAN

SENTRIOLE

Page 46: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4646

SITOSKELETON JENIS

FILAMEN AKTIN

MIKROTUBULUS

FILAMEN INTERMEDIET

PROTEIN AKSESORI

PEMBENTUKAN:

POLIMERISASI

FUNGSI:

MENOPANG BENTUK SEL

GERAKAN

SEL

ORGANELA, SILIA

Page 47: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4747

FILAMEN AKTINFILAMEN AKTIN

BENTUK:BENTUK:

SEBAGAI BENANGSEBAGAI BENANG

UKURAN:UKURAN:

BERDIAMETER 5 - 9 nmBERDIAMETER 5 - 9 nm

STRUKTUR:STRUKTUR:

POLIMER PROTEIN AKTINPOLIMER PROTEIN AKTIN

TERSUSUN DALAM 2 UNTAIAN BENTUK HELIKSTERSUSUN DALAM 2 UNTAIAN BENTUK HELIKS

Page 48: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4848

MIKROTUBULUSMIKROTUBULUS

BENTUKBENTUKSILINDER KOSONG/PIPASILINDER KOSONG/PIPA

UKURAN:UKURAN:BERDIAMETER 25 nmBERDIAMETER 25 nm

STRUKTUR:STRUKTUR:MOLEKUL PROTEIN TUBULIN MEMBENTUK MOLEKUL PROTEIN TUBULIN MEMBENTUK DINDINGDINDING

TUBULIN TUBULIN

TUBULIN TUBULIN

Page 49: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 4949

FILAMEN INTERMEDIET (Filamen sedang)FILAMEN INTERMEDIET (Filamen sedang)

UKURAN:UKURAN:

– DIAMATER 10 nmDIAMATER 10 nm

BENTUK:BENTUK:

– SEBAGAI BENANGSEBAGAI BENANG

STRUKTUR:STRUKTUR:

– TERSUSUN OLEH MOLEKUL-MOLEKUL TERSUSUN OLEH MOLEKUL-MOLEKUL PROTEIN HETEROGENPROTEIN HETEROGEN

Page 50: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 5050

PROTEIN AKSESORIPROTEIN AKSESORI

JENIS:JENIS:BERMACAM-MACAMBERMACAM-MACAM

BENTUK:BENTUK:BERMACAM-MACAMBERMACAM-MACAM

UKURAN:UKURAN:BERMACAM-MACAMBERMACAM-MACAM

Page 51: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 51

AKTINAKTIN

MIKROTUBULUS

FILAMEN INTERMEDIET

P

E

N

Y

E

B

A

R

A

N

D

A

L

A

M

S

E

L

Page 52: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 5252

FILAMEN AKTIN

BERGABUNG DENGAN PROTEIN AKSESORI:

Fimbrin, filamin, -aktinin, miosin, vilin, gelsolin

DISTRIBUSI:

otot, sel bukan otot, menempel pada membran sel

FUNGSI:

kontraksi otot, gerakan vili

Page 53: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 5353

FILAMEN AKTIN

Page 54: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 5454

GERAKAN BAKTERI DENGAN BANTUAN AKTIN DALAM SEL ATAU DI ANTARA

SEL

Page 55: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 55

INTERAKSI ANTARA AKTIN DENGAN PROTEIN AKSESORI

Page 56: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 200626 JULI 2006 5656

MIKROTUBULUS

BERINTERAKSI DENGAN PROTEIN AKSESORI:

Nexin, dinein, (dalam flagela, silia)

DISTRIBUSI:

Dalam semua jenis sel

FUNGSI:

Gerakan silia, flagela, sentriole, organela

Page 57: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 57

MIKROTUBULUS

Page 58: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 58

MEKANISME PERTUMBUHAN DAN PEMENDEKAN

MIKROTUBULUS

Page 59: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 59

MEKANISME GERAKAN BERDASARKAN MIKROTUBULUS

SILIA SELFLAGELA

SPERMATOZOON

Page 60: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 60

SUSUNAN MIKROTUBULUS DALAM SILIA/FLAGELA

MIKROTUBULUS

PROTEIN AKSESORI

Page 61: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 61

MEKANISME GERAKAN SILIA ATAS DASAR MEKANISME GERAKAN SILIA ATAS DASAR PERGESERAN MIKROTUBULUS BERSAMA PERGESERAN MIKROTUBULUS BERSAMA

PROTEIN AKSESORI PROTEIN AKSESORI

Page 62: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 62

MIKROTUBULUS,MIKROTUBULUS, CILIUM DAN CILIUM DAN CENTRIOLECENTRIOLE

Page 63: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 63

FILAMEN SEDANG

JENIS FILAMEN Polipeptida/BM JENIS SEL

FILAMEN KERATINNEROFLAMEN

FILAMEN VIMENTiN

KERATIN (40 kd-65kd)3 protein nerofilamen(70 kd, 140 kd, 210 kd) VIMENTIN (55 kd) VIMENTIN + PROT. (50

kd) VIMENTIN + DESMIN

(51 kd)

SEL EPITEL SEL SARAF

FIBROBLASSEL GLIA

SEL OTOT

Page 64: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 64

DISTRIBUSI FILAMEN INTERMEDIET

Page 65: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 65

DISTRIBUSI FILAMEN DESMIN (INTERMEDIET)

Page 66: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 66

PENGORGANISASIAN DOMAIN MOLEKUL MONOMER FILAMEN INTERMEDIET

Page 67: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 67

PENGORGANISASIAN FILAMEN INTERMEDIET

Page 68: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 68

INKLUSIO

TIMBUNANMAKANAN

BUTIR SEKRESI PIGMEN

GLIKOGEN LEMAK

BERASAL DARIKOMPLEKSGOLGI UNTUKDISEKRESIKAN

ENDOGENHemoglobinMioglobinMelaninLipofusinBilirubinHemosiderinBiliverdin

EKSOGENDebu arangDebu silikatKarotenoidBerbagai jenis logam

Page 69: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 69

GRANULA DALAM MASTOSIT

PELEPASAN HISTAMIN DALAM GRANULA

HISTAMIN DALAM GRANULA

Page 70: (4) KOMPONEN SITOPLASMA

26 JULI 2006 70

BUTIR GLIKOGEN

ENMZIM KHUSUS