-
h {kk #x-kkhkuLke ekkuke LkkekLkkwt, h ku{kt hnuLkkhk MkMku
fu
krhkhke kLku Au. h{kt Mkk{tsMkqokkkh fu Mkw-ktrk Lk nku kku ku
Lkfo Mk{kLkkLke Au. hLku Lkfo Lk kLkkwt nku kkuykkuk Wkkku
ys{kku.
Mkw-ktrk ykkkku {tku h{kt nt{ukt fn hkk
fhkku nku, krhkhLkkt MkMku[u Mkk{tsMLkku yk kkkkk hkkt fhkku nku
yLku kk-kk{kt zkE-zk kk fhkknku kku Mkkh-Mkkts kq-ykhkLkk fko kAe
Lke[u ykkuk{ktke fkuE yuf{tkLke ykuAk{kt ykuAe yuf {kkLkku sk
y~fhku. yk {tk skke h{kt Mkw-ktrk Mkkku.
H ktrk >H ktrk ktrk >H ktrk n Lk{: >H ktrk-ktrk Lk{ku
Lk{: >H ktrk rkk Lk{: >H ktrk uk Lk{: >H uk ktrk Lk{: Lk{:
>H ekk ktrk ktrk >H k]e ktrk >H kw ktrk >
Mkw-ktrk yLku ykLkt ykkkwt tk
Mkk Mkwe SLk yLku {kLkrMkf ktrkskE hnu ku {kxu kkku tkLke
ykhkLkk
yLku kuLku {krk MYku khfhkke Mkouc krhk{ {uAu. fkh fu kkLk
kkkunt{ukt ykLkt{kt s hnu Au.MkkfLke Mke fk{Lkkyku yLkusYrhkkkuLke
kqk ku Mkns{kt
fhe ykku Au. fkuE w {wnqko{kt yktLkeMkneke yLku kz{Lke f{ke kkku
{tkku. kuLke qk-ek zu kq yLku kkLkkkkuLke ykhkLkk fhe. khkk
kuLkuMkkuLkkLke kkw{ktke kLkkuk {krk{kt kuLkukt fhwt. kuLku s{k
yLku zkkk yu{ ktLkunkk{kt kh fhe fk Au. ykwt {krwtkh fhLkkh MkkfLku
Mko fkhLkkt kirkfMkwLke krk kk Au.
{tk- ykt n kI n ykt kkkuk Lk{: >{tk ke ku u fkuE fqkhku kkMku
yke
kku kuLkku rkhMfkh fhku Lkne, khtkw fkoLkeMk{krk kAe kuLku
w-Mkkf kuhkfhkku. fqkhku kkLk kkkuLku r Au.
Mkw-ktrk {kxu MkkLkkMkkf fkuE k kwkhu yk MkkLkkLkku
wkht fhe fu Au. yk kuk SLk{kt
fkLke fk{Lkk {kxu fhk{kt yku Au. h{ktrknLkwt fko MkVkkkqof
MktkLLk kk, h{ktMkw yLku ktrk skE hnu yLku fkuE fko{ktytkhk yku Lkn
ku {kxu yk kuk kusk{ktyku Au.
{tk- kt kkku Lk{: >kwkhLkk rMku MLkkLk fheLku kkrkSLke
{qk ykk r[kLke MkkkLkk fheLku ku{Lkwt kqsLkfhwt yLku Wkh skuk
{tkLkku sk fhku.suxk rMk{kt yk MkkLkk MktkLLk fhe nkukuxk rMk Mkwe
hhkus yk {tkLkku sk fhkkthnuwt. MkkLkk kqo fkO kAe fkuE khek kkykk
fwtkhe fLkLku kusLk fhke kuLkurkk fu ux ykkkt. , yLkks, Lkkktkuhu
ux MYku ykke fk. nu kkrkLke{qk fu VkuxkLku kkukkLkk hLkk kq
MkkLk{ktMkkkkt. yk{ fhkke LkSfLkk r{kt fkuEytkhkku yu Lkn yLku hLke
Mkw-ktrkskE hnuu.
[kuh-qtxkhwtykuke hk ykkkku {tk
H fhkrLke Mknk H fkkrLke Mknk,nkI n n n [kuh kt X: X: X: >Wkh
skuk {tkLkku Mkkk rMk Mkwe {kk
zu sk fheLku kuLku rMk fhe uku yu ykX{krMku fkuE kkk-kke[k ykk
ukh{kt sELkukt qr{Lku k{ fheLku Lke[u kuMke swt. Mkkkk Wkh skukt
{tkLkwt hx fhwt. {tk skfhku ku hr{kLk kkuze-kkuze khu s{eLk
khke{kxe WXkeLku kke ykk fkuE k kkk{ktLkkkkt swt. ykxwt kqo fko kAe
{kxe hukkkkLku ELku hu ykwt. hLkk {w hkyukzku kueLku yk yr{trkk
{kxeLku kxe ue.yk kukke fkuE k [kuh-zkfw ykk wk{kkuLku ykutkeLku
k{khk h fu ykurVMk{kt uefu Lkn.
{ u r h f k L k k u Lkfwkuh ku{s
yLkuf MkkkuLkkuxkRfqLk {Lkkkku
zkuLkkz xBk yu knw seke k Au.
yhkELMkke ELku furMkLkkuLkkrkLkuMk Wkhktk yL yLkufMkknMkku fhe
[qku Au. e
rLkVkk yLku {kuxkt LkwfMkkLk kBkt Au. swkkhLke kkSLke su{
kuLkk
SLk{kt k nkh-Sk qk-AktLke su{Mkkk ykkk hkk Au
yLku Akkt ku yze{hneLku q{eLku nkh {kLk
rLkk rfkMk Mkku Au.y{urhfkLkk yuxkLxf rMkxe{ktsu kks furMkLkku
yku Au kuLkkuMkkkf zkuLkkz xBk Au yLkuku{ktke ykkf [zke-kzke
uE Au. ykk yk Lkfwkuh yLku suLke yufk ukrk sue Mkrk kue
kuLkefwtzeLkk kuk-ykuk uk hMkkE kzu.
zkuLkkz xBk 2012{kt ykLkkhy{urhfkLke [qtxeLkku W{ukh{Lkk Au yLku
ykukk{kLke Mkk{uzk k xh uk kikh Au.
zkuLkkz xBkLkku sL{ 14 sqLk, 1946Lkk hkus10.54 fkfu Mkkhu eLMk
Lqkufo{kt kku nkku.
Mkn LkLke fwtze Au. Mkn Lk kLkurkk- ykfkof- fekkLk- Mkkk k
ykkuAu. Mkn Lk [wtkfe MkkLkwt kukf Au.zkuLkkz xBk kke k Au kuLkwt
fkhMkn Lk Au.
Mkn LkLke k M{kLke, {nkfktke,kkukkLku qk s W[ MkkLku uk{kt {kLku
Au.Mkkk-rLkkMk yLku k-{uLkrk kw hkuAu. Lk MkkLku {tk nkuE ku kfk
rLkokuuLkkh ykkkkuk, kukhk, MkknrMkf yLku yuf
fkhu kkukkLke Mkkk {kxuq{Lkkh- Mktko fhLkkh nkuAu.
{tk kMkkLkLkku Mk{e(rkfkuu) kkk Mkw MkkLkLkkuMk{e (fuLu)
kELkuhkskukfkhf Au. suke kkMkknrMkf k Au. Lku
Mkqo 10{u f{oMkkLku Au suke fekkLk-MkkkkLkyLku {nkfktke Au kkk
W[ MkkLku Au.
10{ku hknw Au kuke yLkuf fkhLkkt Mkkrfkuk{kt Au suLkkke
furMkLkku (swkkhkLkwt) hknwyLkirkf-k[khLkku kn Au. f{oMkkLku
nkuEswkkhkLkwt fwO. ykk, Mkqo Mkkku Au kukey{urhfk{kt ku fkuMkhLkwt
swkkhkLkwt Au. Mkkk{kkLke MkkLkLkku Mk{e rLk 12{u w Mkkku Au
kuke
kLkeMkw k ur{fkLkwt Mkw kqo Lk {wt. kkh{kuw LkkZ kLkku Au yLku
Lk MkkLk{kt kwhw kkLku LkkZ kLkku Au. e k MkkLku kwMk]ne Au kuke
ukkh{kt k Lkkkt f{k Au.
f{o MkkLku Lku Mkqo kh kfkhf kwhwLkew r kLku kke LkkLk yLkuMkV
kLkku Au. [t Lke[Lkku 4ku Au ku{ s kuu Au.
{tkLke r nkukke yhkELMkLkk tk{kte kux MknLk fhe kze Au. e 12{k
rLkLkkfkhu kt ukkh kk Au yLku e khukrk sue Mkrk uE Au.
Mkn Lk{kt hkskukfkhf {tk nkuE ku{u{tk k{kt e [Zke (LkkLke {hu)
uE.kh kk hknw k{kt e [Zke-kzke uE.yk{ Lkfwkuh yLku xkRfqLk kLkk
Akkt {kuxeLkwfMkkLkeyku yLku fhs, ukt, LkkkheLke Mkrkk 10 hknw-12{k
rLkyu uzke.
CM
YK
CM
YK
8 www.sandesh.com
* * * *
kwhwkh28 swkE h011
{nkLkwkkuLkwt r{nu hk
LkwMkk
h{kt Mkw-ktrk yLkukhfk {kxuLkk Wkkku
zkuLkkz xBk
1
[t
kwhw
hknw
w{tk
rLkkw
fukwMkqo
2
34
5
67
8
910
11
12
y
zkuLkkz xBkLke fwtzeLkk kuk ku{Lkuy{urhfkLkwt {wk ykku?
kkLk tfhLkk k Lkte khk sukurkk rkLku sL{ ykkk{kt ykku,kuLku
LkteLkkze kurkk khefuykuk{kt yku Au. Lkte-Lkkzekurkk {q rk khk{kt
khukufr yLku [rk Au. yk kurkk rk{kt kkzkk (kkzLkwt kkLk)kh uk r khk
kurkkkeVfkLk fhu Au. kurkkkLke yk yLkkue krk ru eyu
kwhwkh28 swkE h011
zkuLkkzLke Mkn LkLke fwtze Au.Mkn Lk kLku rkk-ykfkof-fekkLk-Mkkk
k ykku Au. MknLk [wtkfe MkkLkwtkukf Au
-
hu fkuE w fu yw xLkk xLkkhe nku Au. khuMhLkku Mk{ kkk rMk
krhkoLk kE Au. yk
krhkoLk ku fkhLkkt nku Au. su{ktke yuf Au Wxku Mh [kkuykkokT su
rMku k{ Mh [kku uEyu. ku rMku rk Mh[ku yLku rk Mh [kku uEyu ku rMku
k{ Mh [ku.keswt Au Mk{{kt krhkoLk ykkokT rtk rk yLku k{ Mhsuxku Mk{
[kku uEyu kuxku Mk{ Lk [kkkt kkukkLkkt
rLkrk Mk{Lke ykukkyuykuAku ykk w Mk{Mkwe [ku
WkhLkktkrhkoLkkuLkkt wkw Vyk {ku {u Au.
rMkku{kt krhkoLkLkwt Vrk yLku k{ MhkuLkkt rMkku{kt krhkoLk
kk kku kuLkwt V yk {ku Au.J u Mkw kkLke rkkk (yuf{ rkrk)k{Mh Lk
[kkkt rk Mh [ku kku ykkk{ekq{k (kqLk{) Mkwe kh{eLkk fkhu ykk
kkufkuE hkuk, fn fu nkrLk kkLke kk hnuuyu{ Mk{swt uEyu.J kkLke
rkkkyu rk Mh Lk[kkkt k{ Mh [ku kku y{kMk Mkwe fV ykkheLkk fkhu fkuE
hkuk kuk kkLke fu nkrLkkkLke kk hnuu. yu{ Mk{swt uEyu.J u yk heku
Mkkk ku kk Mkwe Wxk Mhu[kkku hnu kku kkukkLke Wkh fkuE ruk Mktfxyku
ykk kkukkLkk fkuE rsLkLku ktehke{khe ku ykk {]w Mk{kLk f {u.J {kk k
rMk Mkwe Wxku Mh [ku kkufn ykk hkuk kkLke kk Mk{se uuEyu.J u Mkkk
yuf {kMk Mkwe s{kuMhrkhek [ku kku fkuE kteh ke{khe kkLkekk hnu
Au.
khke kurkk{kt fkuEk wfkoLkku kht fhkLkku [kuMk wMk{ nku Au,
suLku ykku {wnqkofneyu Aeyu. w {wnqko{kt fkoLkkuykht fhkke fko
rLkLk kkkkke MkV kk Au.{wnqk okku{kt k t[ktk (rkrk-kh-Lkkk-kuk-fh)
kLkkLkk ykkhkh w yLku yw {wnqkk u oLk w trLkkoh fhk{kt yku Au
huf fko yLkwMkkh kuLkkt {wnqko k yk-yk nku Au. {wnqkok{kt {w
w
kukku yk {ku Au: rMkrkuk, y{]krMkrkuk, Mkkoko rMkrkuk, hrkw kuk,
kwhwkwkuk, kwfh kuk, hkskuk, hrkuk kkkfw{khkuk.
rr fko {kxu wkw {wnqkoJ y{kMkLke rkrk{kt {ktkrf fkkuoLkku
kht
fhku uEyu Lkn.J rhkk rkrkyku ([kuk, Lkku{, [ki){kt
ykSrfk Mktkte fkuE k fkoLkku khtfhku uEyu Lkn.
J Lktk rkrkyku (rkkk, A, yrkkhMk){ktfkuE k kusLkkLkku y{ ykk
rkLkfhe uEyu Lkn.
J hrkh, {tkkh, rLkkhu {u-r{kkyLku MktrLkkt fko fhk Lkn.
J [t su rMku kkukkLke hkr krhkoLk fhu kurkrk yLku Lkkk{kt fkuE k
fkoLke YkhukkLkke Lkn yLku fkkoht fhku Lkn.
J su rMku Lkkk yLku rkrkLkku kuk 13 yku kurMku kkrhkrhf ykk
Mkk{krsf WMkykk fkoLkwt ykkusLk fhwt uEyu Lkn.
J khu k fkuE kn W ykk yMk nkukhu kuLkkke k rMk knukt yLku k
rMkkAe kkukkLkk fkuE ruk fkoLke Yykkfhe uEyu Lkn.
J kkukkLke sL{ hkrLkku yLku sL{ LkkkLkkuMk{e khu yMk nku, e nku
ykk kwknkuLke [u nku khu ku Mk{{kt kkkukkLkk SLk Mkkku uzku yLku
ykfMktkte kukkuLkku rMkkh ykk kusLkkykuLkurkLk fhe uEyu Lkn. kw
knLkuyMkLkku kuk ykuAku kku Au.
J rkrk, Lkkk yLku LkLke Mk{krk kE hnenku ku Mk{u SLk, {]w yLku
ykw Mkkkuuzku fkuE k fkoLkku yt{ ykkkuuEyu Lkn.
J kLke rkrkLku k kke uEyuu.J Mk{ekkeo kn su Lkkk{kt kwt nku
ku
LkkkLku ykkLkk kn kOk w fkkuokeqh hkwt uEyu.
J sL{ hkrke [kuke, ykX{e yLku kkh{e hkrkh khu [t nku khu ku Mk{u
khtfhk{kt yku fko Lk kE Au.
J w fkkuoLkk kht{kt kfkke k[wtuEyu.
J [t khu fwt ykk {eLk hkr{kt nku kuMk{u h{kt yLk Mktkte Mkwyku
sue fufkc, kuMk rMkrLzh, kuxku, y-, LkkkMk, eseLkku Mkk{kLk ykk
{eLkhekk uEyu Lkn.
J rknLku {kxu {tkkhu fLkLke yLkuMkku{khu hLke he khu fhe
uEyuLkn.
J
sL{kh yLku sL{ Lkkk{kt Lkkt fkzktknuhkt w hnu Au.
J kw Lkkk fu rkn {kxu ku Lkke.yL Mkkt fkkuo{kt ku w nku Au.
J uLk Mk{{kt kkfLku kk{kt kfhkwt uEyu Lkn.
J [h (krke, kkk Mktkte) fkkuo {kxu [hLk ({uk, ffo, kwk, {fh) Mkh
fkkuo(rkn yLku Lk-rLk{ko)Lku {kxu MkhLk (]k, Mkn, ]rf, fwt) kkkrMk
hkrykuLkku kqkoo Mkh fkkuoLku{kxu Wkkuk fhe fk Au.
J hLkk fkuE kwwkoLkku k rMk nku ykk{]wrkrk nku, ku rMku k fkuE
Lkk fkoLkeYykk fhe uEyu Lkn.
J Mkkkkfkh uk yLku ykkk ykk khekkLkwtVku{o hk{kt Lkt yLku sk
rkrkyku w{kLkk{kt yke Au.
J Mkqo khu kw yLku kwhwLke hkryku{kt nkukku kuk Mk{u Lkk Lk{kt u
fhkuuEyu Lkn.
J {tkkhu Lk Wkh uwt uyu Lkn yLkukwkhu ykkwt uEyu Lkn.
J Mkku{kh yLku rLkkhu kqo rk{kt, kwhwkhurk rk{kt, hrkh yLku wkhu
kr{rk{kt, {tkkh yLku kwkhu Wkh rk{ktMkkrf ykk kkrhkrhf fko {kxu
kkkfhe uEyu Lkn.fkuE k kLkk SLkMkhLku krkLkk ktku
E sk {kxu {wnqko yu yuf Mkk{ {k{ Au sukfkuLke sL{krkfk nkuke
Lkke kuLkwt rukLku {kxu w {wnqko yu yuf hkLk rMk kkAu. {wwnqkoLke
fwtzeLkk ykkh kh tkrkLkk krSLkLkku xLkk{ kkke fk Au.
rkn, {wtzLk, k]n ykht kuhu w fkkuo{kt{kMk, rkrk, Lkkk, kukkrLke
wr Mkkku rknLkLke wrLkwt Mkruk {n yLku kLkkkykkE Au. rkrkLku heh,
[tLku {Lk, kuk- LkkkkuhuLku hehLkk ytk kkk LkLku yk{k
{kLkk{kt yku Au.Lkk rLkk su k w fko fhk{kt
yku Au kuLkwt k su{ ke{ fk{kt s rLkkLkeLke Mk{kLk ko kE Au. yk{
Mkktfkkuo{kt Lk wrLkwt {n ruk Au. u LkLkkurLk fhku nku kku rkr{
Mktrnkk yLkwMkkhLk MkkLk{kt [t kkk Mkqo, rLk, {tk, hknw,fukw kuhu
qh kn Lk nku, Lkke Ak MkkLk{ktw yLku [t ku{ s Lku Lk nku kkk
ykX{kMkkLk{kt [t, {tk, kw, kwhw, w yLku Lkunkuku uEyu Lkn kkk Mkk{
MkkLk{kt fkuE kkn nkuku uEyu Lkn. Mkkk{u [t yLku kwhwMk{V fhu Au.
ykkokT [t, kwhwLke kLkkrfhkke ktrk kE Au. krhkh MYk 12{urLk, keu w,
[kuku hknw, {k k{tkLkku kuk kkur[k kLkkr fhkke ktk kE Au.
ze kurkk rr (krk) khkkhu k{u k{khwt r k {kxu
kurkkke kkMku yku khu ku Mkkikeknukt k whwkLkk s{k nkkLkk ytk
qXkLk w trLkkLk yLku {rnkykuLkk zkkk nkkLkkytkqXkLkw t rLkkLk u Au.
khkk fuxktfkkzkk ku{Lke Mk{k hkk{kt yku Au yLkuk{Lku k{khk Lkk{Lkku
knuku yLku Auku ykhkqAk{kt yku Au. k{khk Lkk{ Mkkku su-sukkzkk {kw
t ykkw t nku kuLku yk fkZeLkuyL & su{ fu {kkk-rkkkLkw t Lkk{
ykkkLkeLkk Lkk{Lkku kuLke Mkkku {ukk fhk{ktyku Au. su kkzkk Mkkku
{ukk kkku nku.kuLku kurkke kt[eLku k{khwt rfkLk fhu Au.
Lkkze kurkkLke rukkku k{Lku k{khe sL{rkrk kkk sL{ Mk{Lke
fkhe nku kku k{u k yk rr fu krk khkkkukkLkwt VfkLk e fku Aku.yk
rr khk k{u yu k efku Aku fu k{khe sL{rkrk kkkMk{ wt Au? yL kurkkkrk
fhkkt LkteLkkzeLkerukkk yu Au fu kk{ktsL{fwtzeLkkt kkh h nku
Au,suLkk khk kfLkku Vku fhk{kt yku Au.khu LkteLkkze kurkk kurkk
krk{kt Mkku hfu MkkLk nku Au.
LkteLkkze kurkk{kt rMk yLku rLkrkMk{u xLkkhe xLkkykuLkku Wu k
fhk{kt
ykku Au. rLkrk Mk{u kLkkhe xLkkykuLkuykkh {kLkeLku kt[ktk uELku
k kkhefhk{kt yku Au. u yL kurkk krk khk
u VkuLkku LkteLkkzekurkk krk khk {uuVkuLkku {ukkf fheyu kkuk{khe
Mkkku xLkkhe xLkkykuytku k{u rLkrk fkhe{ue fku Aku.
Lkkze kurkk{kt rkMkLkukhu {n ykkk{kt ykwt Au. u k{LkuLkteLkkze
kurkk kh hkuMkku nku kku s ykkrk khk rV wt uEyu. u knkuLkekezkLkwt
rLkkLk fu Wkk k{u yk krk khk{uku kku kuLku Mk {kLkeLku su Wkk skk
nku
kuLkwt kkLk fhku. {kLkkyku yLkwMkkh uskk{kt yku Wkkku kh yrkMk
fheLkukuLkwt kkLk Lk fhku kku knkuLke kezk{kt khku kkE fu Au.
Lkkze kurkk{kt huf hLkwt VsL{fwtzeLkk k{ h yuxu fu Lk
MkkLkke heh MkM yLku kkh MkkLkkuLkw tMktrkk oLk nku Au. ke hke
LkLkeMkrk, kkrhkrhf Mkrk kkk rk yLkuLkuk (yktku) Mktkte rkkuLkw t
oLk fhk{ktyku Au. ke hke khk{ yLku kE-knuLkru fkhe {ue fk Au. [kukk
hkeMkw, s{eLk-r{fk, {fkLk kkk knLkMkrnk {kk]MkwLkku Vku k fhk{kt
ykuAu. kkt[{wt h MktkkLkLkw t MkkLk nku Au, suMktkkLk Mktkte fkhe
ykku Au. Ak hkehkuk kkk kwyku ytku e fk Au. Mkkk{khke SLkMkkke
(kLke) yLku Lk ytkue fk Au. ykX{k hke ykw kkkSLk{kt ykLkkhkt
Mktfxku, woxLkkyku ruku Au. Lk{wt h {o, rkk]Mkw kkkkLku kou Au.
Mk{k hke Lkkufhe kkkfkhkukkh (tk){kt {Lkkhe MkVkk yLkuyMkVkkLke
fkhe ykku Au. yrkkh{wth ket Lk ytku VfkLk fhu Au. kkh{khke , {kuk
kkk kwLksoL{ ytkuLkefkhe {u Au.
LkteLkkze kurkkLke rukkk {ku nswk ket [kh h nku Au. su{kt kuh{k
hkqosL{Lkkt f{o yLku ku{ktke {wk {ukLkkWkkku ru e fk Au. [ki{k
hkekwke k[kLkk Wkk kkk ku {tkkLkefkhe {u Au. kth{k hke hkuk yLku
kuLkkWk[kh ytkuLkwt kkLk {u Au. Mkku{k hkeknkuLke k, ytkok, {nkk{kt
{Lkkhktkrhk{kuLkku r[kh fhk{kt yku Au.
CM
YK
CM
YK
2 www.sandesh.com kwhwkh28 swkE h011 7www.sandesh.comkwhwkh28
swkE h011
k
Lkk
w {wnqko: w fko {kxu sYhe
MhLkk Mk{ krhkoLkLkkt V
w {wnqko
Mh rkkLk
fh Mxkuhe
LkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt
rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt
rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt r
-
MkwkLkk k[eLk ktkku{kt t LkkuWu yku Au. e kMkwk{kt
tLke yk k e s Au. yk t yuxu wtku ku Aku? fkuE Mkk{kL ktMkLkk
yko{ktkMkwk{kt yk Lkku Wu kku Lkke kktk kMkwk{kt kktfk{Lkk kuk{kt A
kktMkekMk fkhLke hukykuLke fkLkk fhue Au. yk AkMk hukykuLku t yuwt
Lkk{ ykkuwt Au.
k]nkT Mktrnkk{kt 81 kLkk kMkwLkku Wu AuyLku ku{kt ktkfkhu yk
tkuLkku k Wu fhukuAu, ku s {ku ykhkrsk Mkqk Lkk{Lkk Mkwktkku{ktk
tLkku Wu Au. yk rMkk k kMkw{ktkhkkk yuk Wkt, ehk, {nk{{o, ktkw,kf,
q, @f kuhu ku k Mk{sk sYheAu. yk kuLkk ykoLku eyu.
t : yuke kLkk kMkw{kt kMkwMkkLkykkok kMkkLk {kxu Mkkike [uLkk
kLkukk{kt yku Au. yk MkkLkLke kqo khVLke huk,kr{ khVLke huk yLku
[uLke huk yk kuykze hukyku t fnuk.
Wkt : kMkw MkkLk (kMkkLk)Lke WkhkhVLke Qe huk. rk rkLke We
hukkkk [uLke huk yk k hukyku Wktfnuk Au.
rhk : Mk{k kMkw{tzLkk Mkk{Mkk{uLkkqkykuLku uzke ku kktMke hukyku
kkk kwktk,{, EL, Mkqo, kZ, fwkuh, hw kkkknk yk ykX ukkykuLkk
MkkLkkuLku Auke [khkktMke hukyku yk{ A hukyku rh kk Au.
{nk{{o : kMkwLkkt rr kkuLkk qkykuWkh yufkeLku Auke ykze, Qe kkk
kktMkehukykuke 51 MkkLkku {u Au. yk Mkkt MkkLkku{nk{{o fnuk Au.
ktkw : kt A hukykuLkku Mktk{ ykkokTykze Qe kktMke k hukyku uke
kke nkukuk rktwyku ktkw fnuk. kt ktkfkhku{nk{{oLkkt MkkLkkuLku k
kktkw fnu Au.
kf : yuf Qe yuf ykze yLku ku kktMke
kELkLku kf fnuk Au.q : [uLkk kkLkk Lk k{ktke Mkkike
[uLkk kLkk [khu qkyku Wkh ykze, QeyLku kktMke yuf yuf huk
yufkeLku khMkh AuuAu kuke ykk yk Mke ku rkq hkktnku kuku kMk kk Au.
ykke yk rktwyku qfnuk Au.
@f : kkLkk k{ktke kMkkh kke ku kktMkehukykuLkwt AuLkrktw ykkok
Mk{k kMkw{tzLkwt{kw @f kk Au.
nu yn su su rktwykuLke kk fhe ku kkt srktwyku knw {n hku
Au.ku{kt k {{oMkkLkkuLkwt {n wtkk Au. u yk MkkLkkuLkku ukk ykk ku
MkkLkku kke fukAe ke fkuE kkkoke kkkku kuLkku kMkwk{kt ku {kuxkukuk
kuku Au. nu u ykkuyk uLku qh fhku nku kku?yk MkkLkku Wkh fkuE Mkuze
fk kuk kkkoLkwtkk nku kku ku kuk qh fhkLkwt Mknuwt Au.fkh fu ku
kkkoLku ktke Mkuze uk.
k u ku MkkLk Wkh k (ek) sykke nku ykk yue fkuE [kUxkzue Mkwnku
kku? yk {kxu kku ktkVkuz rMkk keuhMkku Lkke. k[eLkfkLkk rk{wrLkyku
ku{srkeykuLkk kkkuk kukku Au yLku ku kukku{kMkLku huf fkhu kLk, {Lk
fu Lkke{nkw V ykku Au.J ykwrLkf wkLkkt kktfk{ku ktkku Mk{ fu{
Lkke xfkkt?J ykwrLkf kktfk{ku{kt hnuLkkhk fu{ Mko fkhu
Mkwe Lkke?J yk kktfk{Lkku Wkkuk fhLkkhk kufku
khtkh ke{khe fu{ kuku Au?J yk khkfkhkuLku kkukkLkkt s MktkkLkku
fu{
w:e fhu Au?J {kuxk kkLkk khkfkhkuLku ku{Lkku Mkk
Mktkkuk k {kxu ykkkku Lkke?J yk khkfkhku nt{ukt kiMkkLke ktke k
{kxu
yLkwu Au?J kkukkLkk kMk ytkk Mkkkt fu Mktkteke k {kxu
Lkke {kwt?J yrk rkMkw r{k fu f{o[khe kku fhu Au kuLkwt
fkh wt Au?J kkukkLkk uX fu Wkhe yrfkhe Mkkku {u k
{kxu Lkke hnukku?J khtkh [kuhe, qtx fu ykkLkk kuk kLku Au.
kuLkwt fkh wt?J fwhke ykkrk yLkuWkkkkuke nuhkLkkrk hnu Au.ku Aku
fu{?
WkhLkk k{k{ &kuLkku yufs skk Au yLku ku Au kMkwkuk.u yk
kukkuLku kirkf heku qhfhk nku ykk kk{h{LkwLkk kMkkuke nxkk nku
kku kuLkk {kxu kkuzVkuz, Lkh[Lkk fu kwLk:h[LkkrMkk keu Wkk s
Lkke. kkuzVkuz khkMkwkukLku qh fhkLke kkku fhLkkhk kkuku Mk{sus Au
fu kuyku kkukkLke kLku yLku wrLkkLkk kufkuLku{kk AukheLku kiMkk s
ukk fhu Au.
{kuxe-{kuxe E{khkku, nkuxku, kMkkrffkuBuMkku, hnuXk fu Mkke
knw{keE{khkk u, hk u-nkWMk, xuLkk{uLx, urzkktkk LkkLkk {kuxk ktkk,
zwuMk, kuhuLke{k uxe - {k uxe Mkk uMkkxeyku kLkkLkkhkyksLkk fk
uLxkxhku k u{Lkk EsLk uhk u fufrzkfk{, Mkwkkhe fk{, kutz fu kkhykk
{kxeLkw t fk{ fhLkkhk LkkLkk {kuxkyksLkk {sqhku. yk kk{ktke fkuELku
k ykkk kMkwkukkuLkw t kk kkLk nkukw t Lkke.e yksLke rMkr EsLkuhe
rkkkLkkrkkeoyku, MLkkkfku, kuVuMkhku, hezhku, zeLkfu kAe su ku
EsLkuhe kELkLke zkuxhLkekekk yk kk{ktke fkuE k yk {q
kMkwkLkk k tkkuke kk Mktkqo kukrhr[k Lkke.
{kk khtkhkke [kk ykkk rkMkkLkk knw s ykMktf rkeykuLku s
ykkkkkLkwt khMkk{kt {uwt kkLk Au. kLk Au yLkukuyku kuLkku Wkkuk fhu
s Au.
yksLkk wkLkku {kMk fE heku Mkwe fu Mk{]kk? kMkwLkk ykk yMkt
kukku{ktke fE hekuAqxe fu? e u ku kMkwkLkk {q rMkktkkuMk{SLku
kkukkLkk kktfk{Lkk kukkuLkku u kku kktkVkuz kh kuLke kkMku keu {kko
Au?
yk {kxu kku {kMku kukh {kxuLke Mk{s{ue yLku u{kqof kqo rkMk kkk
k MkkkukukhLkku rr fhke yu yuf s {kko Au.kkk kukku k yuxk s skkkh
kk Au.fkuE k kktfk{ fhke ku su{ kktfk{Lkeyth kukkuLkku r[kh fhk{kt
yku Au ku s {ku{fkLkLke [kukhV knkhLke MkwykuLkk ykukket kktfk{,
]kku, fkhkLkkt, Vuxhe,sk, {trh, zwtkhk kuhuLkk fkhu kknkhLkk u yLku
kukkuLkku k r[kh fhkLkkunku Au. fkuE k hLke Mkk{u {kuxwt ]k nku
yLkurMkLkk ke fu [kukk nh{kt k{khk {fkLk WkhkzAkku kzkku nku kku ku
kkk u kk yLku kukukfkhf kk. khtkw hLke Wkh ykkrk{kt {kuxwt ]k nku
kku kuLkku kzAkku {fkLkWkh Lk kzu yLku kuke yke Mkrk{kt fkuE s
kukLk kku.
ykkLkk {fkLk ykk VuxheLke Mkk{u fkuEueukkLkwt {trh ykkwt nku
yLku kuLkkukzAkku {fkLk Wkh kzu kku ku u kk. kykku u u {fkLkke ykk
Vuxheke ku sqh nku ykk {fkLk yLku uLkk [{kt fkuELkeLkku fu hktLkku
kn skku nku ykkrk sk ykkwt nku fu kAe kuhks{kko kMkkh kkku nku kku
k ku u Lk kku.{trh fu {kuxkt ]kkuLke su{ s ykswkksw{kt fkuEknw{ke
E{khk nku kku kuLkku kzAkku kzkkek u kk Au. k yn ykk kLkkukurLk{
kkw kzu yLku [u Lke fu hks{kko ykukku u Lk kku.
{fkLkLkk hk Mkk{u ke {fkLkLkku qkuykkku nku kku kuLku fkukuk
fnuk Au. ku{sku {fkLkku yufkeke qk kzkk nku kku kfkuu kk. ykkLkk
{fkLkLke ykswkksw fkuEfkhkLkwt fu {kuxe Vuxhe nku kku k
kukfkhfkk.
{fkLkLkk yktkk{kt s fkuE fqku ykk {kuxkuzku kzku nku kku ku yuf
ku s {kuxku kukkk Au.
yn skuk yLku ku Wkhktk k yukyMkt knkhLkk kuk uk{kt skuk Au.
CM
YK
CM
YK
kwhwkh28 swkE h0116 www.sandesh.com
hLke Mkk{u {kuxwt ]k nku yLkurMkLkk ke fu [kukk nh{kt
k{khk {fkLk Wkh kzAkku kzkkunku kku ku kkk u kk yLku ku
kukfkhf kk. khtkw hLke Wkhykk rk{kt {kuxwt ]k nku kkukuLkku
kzAkku {fkLk Wkh Lk kzuyLku kuke yke Mkrk{kt fkuE s
kuk Lk kku
k
ktkkMkwkMkwkwhw Mktkkuk
ktkkMkw{kt t yLku kuLkk kuk
-
hufLkk nkk{kt yktkeykuLkeMktk [kh nku Au, suLku ykku
{kLkwMkkh ksoLke, {{k, yLkkr{fkyLku frLkrcfk Lkk{ke ykueyu
Aeyu.yk yktkeykuLkk {q{kt {: kwhw,rLk, Mkqo yLku kw kokkuLkkt MkkLk
Au.yk MkkLkku rkk], {kk], rk yLku LkktMkkLk k fnuk Au. huf yktke
kkkuo yLku ku Mktrykuke kLku Au.yktkeykuLkk ko, Mktr, kokku
yLkutkkELku ykkhu kf ru fkhe{ue fk Au.
yktkeLkku k{ ko {kLkrMkfkk,keu ko kirkfkk yLku keu kosirfkkLkwt
rkrLkr fhu Au. yktkeLkek{ Mktr {kLkrMkfkk yLku keS Mktrkirkf
rkukLkku krh[ fhku Au,khu keS Mktr ke koLku nkue khMktwk fhu Au. yk
MktrykuLkwt kktXkhnkuwt ku {LkwLkk r[khe MkLkwtyuf k Au. u k{
MktrLke kktXrfrMkk nku kku {Lkw rufe,Mkkfo, MkkyLku kusLkkkfko
fhLkkhk nkuAu, khtkw yk MktrLkkuyrk rfkMk yu{LkwLke {ke yLku
yn{]rkLke fkhf nku Au. keSMktrLkku rfkMk kuLku kkukkLkekirkf
sYrhkkku khV Mkk[ukfhu Au. ku yuf yue k nku Au sukkukkLke Mkkfokk,
Mkkk yLkunkrhfkkke yrLku kk fhu Au.yktkeykuLke Mktr [efe nku kku
kuLkkMk{e Mktuk, Mktkwr yLku ytk:uhkkewk nku Au. kuyku fkLkke nku
AuyLku SLkLkk huf kuk{kt krhMf]khwr[Lkku krh[ fhku Au. ykk
kufkuyukkeekk yLku yrk MktuLkekktLkku{kuke k[wt uEyu.
huf yktke kkukkLke Mkkku MktktrkkokLkk kwku yLku kkuLkwt
rkrLkrfhu Au. yktkeLkwt ktkwt nkuwt yu kwku{kt]r Mkq[u Au khu
LkkLkwt nkuwt yu kwkuLkkuLkk fhu Au. u yktkeLke tkkE ruknku kku ku
kwkuLkk kkuke ywkkyke Au. yktkeykuLke tkkEnkueLkk k]c kk kh yktke
kkknkueLke kwLkk{f tkkELkk ykkhu{kLkk{kt yku Au. yk ktLku
tkkEykuLkwtkk Mk{kLk nkuwt ku yuf MktkwrkMkrk kou Au.
ktke yktkeykuke kr[khe, fku{e yLku Wkkyrhwr[ykuke MktkLLk nku
Au. wkzketkkE yk kwkuLku ynkrhf kLkkuAu. LkkLke yktkeykuke k
MkuyMkh yLku Wkke nku Au. kuu {kuxukku Mk{k-r[kko kh fk{ fhu Au.u
yktkeyku e LkkLke nku kku kfykMkw, Mkkeo, khMkhkkune yLku rLk{o{nku
Au. yktkeykuLkwt ykzwt, ktfwt yLkukqxuwt nkuwt yu k{k{ RAkykuLke
Mk{krkfheLku {LkwLku yLkwkhke, Mkkeo,k[w yLku fwrx kLkku Au.
nkueLku
Mktkqoku Vukkke yktkeyku ukkA khV qfke nku kku ykku kf[kwh yLku
fXkuh nku Au.
ktke yktkeykuke k MkuMkkfo nku Au yLku LkkLke Mkhe kkkuLkwtkhkkh
kLk hku Au. kuLke M{hkMkkhe nku Au yLku kuLke hwr[yku krhMf]knku
Au. kuLkk [rhkLke LkkkEyku{ktMknkLkwqrkLke Wk, Mkkeo, tfkekk
kuhu ykw
Mkk{u nku Au. LkkLke yktkeyku kwrLkekkhkk yLku rkekk kkku Au.
kuLkekwr rfrMkk nku Au. ku {kuxkt {kuxkt yLku fk{ku fhk RAu Au,
khtkw kuLkkfkkuo{kt Mkq{kkLkwt MkkIo nkukwt Lkke. uyktkeykuLke tkkE
e ykuAe nku kkuyk kwkuLkku nkMk kE Au. ktkeyktkeyku kkukkLkk kokLke
k{ktyr]r fhu Au yLku LkkLke yktkeykukuLkk kwkuLku xkzu Au.
nkueLku Vukkkt u ksoLkeLke tkkEyLkkr{fk fhkkt ykuAe nku kku ykek
eLkkke uhkue hnu Au. uyk tkkE w nku kku ku{kt yBkknku Au. [khu
yktkeyku{kt {kuxkkkLke Mkee yktke kkefuLLke Mkq[f Au. kkfeLke
yLyktkeyku kuLkk khV qfke uk {kenku Au. yk{ yktkeykuLkku ksoLke
khVLkku wfk {nkfktke, {{kkhVLkku wfk yLkrkk yLkukkteo, yLkkr{fk
khVLkku wfkMkk{krsfkk yLku frLkrcfk khVLkkuwfk LkkukksoLkLke ]rkyku
k fhuAu. kokLke yth Mkue yktke kukokLkk kwkuLkk kLke kukf Au
yLkuknkh Lkefue yktke yr]rLkekukf Au.
u Mke yktkeyku khMkh qh nkukku ykku {Lkw ftsqMk yLku Mkkeo
nkuAu. u fu kuLkk{kt LkkukksoLkLke ]rk yLkuMkk{o k nu. ykk
kufkuuyk{furLk nku Au. yktkeyku [uLkwtke MkkLk r[khkuLke Mktkkk
yLku[rhk kkk yk[hLke MAtkk kou Au.
yktkeyku u wkzke Awe fuqh nku yLku yfke kh[Zke uk {ke nku kku
ykk
{Lkw{kt r[khkuLke Mkhkk nkukeLkke. ku fwrx yLku yrMkLke
nku Au. ksoLke yLku {{kLke[uLkwt ke MkkLk {LkwLke i[krhf
Mktkkk yLku {kirfkkLku k fhuAu. {{k yLkkr{fkLke [uLke kesk SLk
yLku r khVkkhkneLkwt kukf Au kkk yLkkr{fkyLku frLkrcfkLke [uLkwt ke
MkkLkkLke fkokeLke MuAkLku kouAu. yktkeykuLkk ko MktrykuLkk
WkhLkufkhu z{hw suk kek kk Au yLkukLke {kLkrMkf hkk kkku Au. kuqk s
[kwh, MkkkLk yLkur&ukk{f nku Au. u yktkeykuLkkuykfkh uLke su{
yuf Mkhe{kuxkEkku nku kku ykku kLkeMkTkwrLkwt yLkw{kLk kke feyu
Aeyu.ke koLke {kuxkE r{Lkkh Mk{kLk k{ko Mkwe kkke kELku skkt
kLkLkkheyktke yuf rLk{o{ MkLke kukfnku Au, su rufqL kk fhu Au.
yktkeLkk kkofkh xku[ Mkk,rLk{rkk yLku kusLkkLkk kw ykku Au.yke
yktkeykuke kMk{kkLk{kt {kLkLkkh, rLk{, Mkk{krsf{kLkkykuLke ykkne,
fkofw yLkuhnue-fhe, kLk-kkLk kuhu{ktMkk nku Au. u xku[ yuf
[{[kMk{kLk Vukue nku kku ku k yufWMkkne yLku rke k kuAu. yke k
wkzke {kirf, Mkns,kwrkqof fk{ uLkkhe yLku nkrhfnku Au. ku kkukkLkk
Lke kqk {kxukeykuLke Mkkn yLku {kL rMkktkkuLkuMefkko rMkk kkukkLke
Mktkfkoke kh rLkoh hnu Au. yo]ksue kek kke fkukfkh xku[keyktke kLkk
MkLkuMkkIorkk, MktuLkekk, Mkk{tsMyLku MkTkwrLkk kw kLk fhu Au.
ykyuf rkkMktkLLk kykuLkwt k Au.yktkeLke xku[ yrkhe uk {kenku kku ku
ynkrhf, ykokeykuyLku ekMLk uke kykuLkwtrkrLkr fhu Au. kuLkk {kxu
SLk yufrLkV yLkwqrk kLke hnu Au.
Mkko kuk huf hkr (Lk){kt ykyk fkhLkwt V ykku Au kkk fkMkko
kuk{kt rr kn MkrkLkwt r{rk V k kkAu. yke Mkrkyku{kt rrLLk
kykuLkuu fEfE rr Wkyku {u Au ykk k fErk{ krhMkrkyku{kt VMkkue hne
Au kuLkwtru[Lk hkr {ku yk {wsk Au.
{uk-]rf hkr{uk-]rf yu ktLku hkrLkku Mk{e {tk Au.
yk hkrLke fwtzeyku{kt fkMkko kuk Mkokku nkukku ykk kfLku
Lkkufhe{kt Mktkwr {ke Lkke yLkukkkh{kt Mkhkk {ke Lkke.Lkkufhe yLku
kkkh{kt Mkkk [Zk-Wkkh uk {u Au. WkhkukhMktkkuoLkk fkhu ku{Lkku
yk{rkMkkqxe Au. SLkhLkeykSrfkLke f{keLkku fkuE Lkh{kko {kku Lkke.
yMktkkuk yLku ku[uLke khLkkhktfuxkt fkhku ku s kuk kkkt hnu Au.
xqtf{kt SLkyktk yLku rLkhkkwO hnu Au.
]k-kwk hkr]k yLku kwk hkrLkku Mk{e w Au. ]k
yLku kwk hkrLke fwtze{kt fkMkko kuk Mkokkunku kku ykku kf
kkukkLkk hkuskkhLkk rk{kt{kuxu kku [kkkwh hnu Au. kuLku zh hkk fhu
Au fu,hkuskkhLkwt MkkLk wt kuLkk nkk{kt Au? e kh kuMkkLk nkk{ktke
khu Lkefe su! ykkkMk r[khku ykk fhu Au. kfLku rkMkLkke kkku fu, ku
kkukkLkk u Mkwe knkU[e fufu Lkn. khu ukrk Mkwe knkU[k {kxu
{kkku-[kh f{ s ykk kkkLke sYh nku kukMk{u yk{rkMk ykuAku nku Au
yLku ku ky[kLkf yktk yLku ku[uLk kLke, khkELku
kkukkLkk MkkLku kkAku Vhu Au.
r{kwLk-fLk hkrr{kwLk-fLk hkrLkku Mk{e kw Au. r{kwLk
yLku fLk hkrLke fwtze{kt fkMkko kukMkokku nku kku ykk kf
Lkkufhe{kt [wt kk fhkLkkt rkMLkku sYh ukku nku Au,khtkw ku{kt kuLku
MkVkk {ke Lkke. MxeVLk[hLkku kkkh ykk fkuE yLfkhkLkkt Y fhu kku
ku{kt e{w~fueykuLkku Mkk{Lkku fhku kzu Au.ykSrfk {kxuLke ykf k {ktz
{ktz {u
Au. he-u[k fr{LkyusLMke, keLkwt fko fhukku h ku f{kuku LkVku
yufs kLkk Mkkkxk{kt MkkV kE Au. fkk, fkzkt, yLkks,frhkwt, hWkkuke
Mkk{ke,
nkxu-{kuxu, huMxkuhkt kuhuLkk kkkh{kt MkVkkku uk {u Au, khtkw
ucsLkkuuLku kuLkk koLkLkufkhu khtkh f WXkwt kzu Au yLku khufku{Lkk
kkke kuLku LkwfMkkLk k kk Au.
ffo hkrffo hkrLkku Mk{e [t Au. ffo hkrLke
fwtze{kt fkMkko kuk Mkokku nku kku ykkukf MkVkkkqof Lkkufhe fhe
fkku Lkke.zkxh, fe, kurkke, xqxh, fkfkh kuhuMktk fkkuo{kt rukk
kLkeLku kqhkkt Lkkkt f{kAu Akkt k ku hehke yMMk yLku krhkhkeyMktkw
hnu Au. [kwhkE, [kkfe yLku kfLkkkke ku nt{ukt kkukkLkku nkk kkku
fkofhkku hnu Au. [kuVuh kuLku rkck {u Au. u kukLk-kw fhkku hnu kku
kuLkk nkk{kt kkuzwt wt Lkxfe hnu Au.
Mkn hkrMkn hkrLkku Mk{e Mkqo Au. Mkn hkrLke
fwtze{kt fkMkko kuk Mkokku nku kku ykkukf kkukkLke ykSrfk yLku
krhkhLku {kxu Mkk[kkkwh hnu Au. kkukkLkk Mkk{kt khtkhkuSLkku k
kuLku {u Au, khtkw khuf yuku kMktk yke kzu Au fu, {te ku yuf s
kxfuf{hkkuz LkwfMkkLk knkU[u Au. kuLke {qze ehu ehuke rkku[h kk Au,
khtkw yuf kxfu kuLkkMkqkzkt MkkV k kE Au. ykku kf LkkufhefhkLkwt
kMkt fhkku Lkke, khtkw krhMkrkkek[kh kLke kkuzk Mk{Lku {kxu k
kuLkukhkeLkkkLkku Mefkh fhku kzu Au. kkrhkhLkeyufkk e hke yu kuLke
rkckLkku &nku Au. ku Zkek, fXkuh yLku rse k nku Au.
Lk-{eLk hkrLk-{eLk hkrLkku Mk{e kwhw Au. Lkw yLku
{eLk hkrLke fwtze{kt u fkMkko kuk Mkokkunku kku ykk kf khkeLk
fko{kt ykk
Lkkufhe{kt MkV kkku Lkke. knkhLkekLke {ke ku Mktk fko{kt
kkukkLkwt{q MkwZ fhu Au, khtkw hLkk fkuEkztkLkku rfkh kLkeLku rLkV
k kkAu. ke, fr{Lk yusLMke ykkfLMkxLMke yLku hksfkh{kt ykkukf k yLku
rkck {uu Au. Mk{ks{ktk knw[[k kLke hnu Au, khtkw kkukkLkkMktfku[e
MkLku fkhu LkLkku yk
kLke hnu Au. f{kuwt Lk k kukE Au. krhk{u
SLk qk s Mktko{ nku Au. {kkk{kt wkkunku kku k ku kkukkLkk [nuhk
kh M{k ELku VhuAu. keykuLkku Wkfkh fhkLku {kxu nt{ukt kkhhnu Au. ku
khkukfkhe nku Au, khtkw khkukfkhkeyk k {u Au.
{fh-fwt hkr{fh yLku fwt hkrLkku Mk{e rLk Au. {fh
yLku fwt hkr{kt fkMkko kuk kLkkku nku kkuykk kfLku ru{kt hnukLke
kf {u Au. Mkkkuu fhkkt khu{kt w MkVkk k fhu Au.kLke yLku kkfku
khVke yktk kkk yk]khnu Au. kik]f MktkrkLkku ku k kuLku {kkuLkke. ku
kkuku Mktkrk uke fhu Au, khtkw kuLkkke kukkuku yLku kkukkLkk
krhkhLku Mktkw fhe fkkuLkke. rLks, kuxkur{, yurMkz, fkuMkk,kyku,
fur{f kuhu{kt Lkkufhe ykk kkkhfheLku Mkkhe MkVkk {uu Au, khtkw yuf
kSLk{kt yuku xfku kku Au Mke f{ke zqke Au.
Mkkkh (Mkne, Signature) khk fkuE k kLkk kru Mk[kux fkhe {ue fk
Au. nMkkkh k
ytkkLkku {nLkku rkk Au. yuwt fnuk Au fu suLke [k kkze,yuLkku rMk
kkzku. yu {kusuLke Mkne kkze yuLkku kkzku. nfkhk{frMkLku[h MkoMk{wt
Mkwykku Au yLku Lkfkhk{frMkLku[hLkhfLkkuyLkwfhku Au. {kMkh - krhk
rMkLku[h SLkLku Mk{kkukLkku Au yLku ykwk/Lkfkhk{f rMkLku[h SLk{kt
yLkufMktko fhku Au. {Lkw SLk f{o Wkh ykkrhk Au. w f{o MkwekLkku,
yrLk f{o w:e w:e fhe Lkktu. ykku f{o nkkke fheyuAeyu Lku nkk khk
Mkne k fheyu Aeyu. nkk{ktLke k{ yktke sukwhwLke yktke kk Au yLku
ytkqXku su wLkwt ykrk kkku Au. yuktLkuLkk Mk{L yLku {ks{ktke ykkkt
khtkku khk ykku Mkne fheyuAeyu. kwhw w knkuLkku yk[ko Au yLku w kkk
knkuLkku yk[ko Au. nkkMirAf MLkkw Au. khu yLkirAf{ks ykkk fnuk {ku
fk{ fhkwtLkke. khtkw nkk ykke {hSke WkhLke[u fhe fk Au. yk{
MirAfyLku yLkiAf MLkkwykuLkk Mk{Lkew-yw yuxu fu Mkkhkt yLku
LkhMkktkku ykkkt heh{kt Au. yu kwhw-wLkk Mk{Lke ykkknMkkkh{kt ~{kLk
kk Au suLkku ykMk rLk:tf Mk[kux krfkLk fhefu Au.
fkuuE k k kkukkLke rMkLku[h k kh fhu kku (yuf s Mkne)yu{kt k Vhf
uk{kt yku Au. wrLkkhLke kUfku{kt Mkne yu skkukhLke yku khefu {w
kk{kt yku Au. [uf Wkh kuxe Mknefhku kku w kkukh k kiMkk Lkk {ue fu.
nMkkkh (Mkne) kkf{k{kt k Au. hkxkrkLke Mkne fkku kLke Au. Mkne khk
sfkuELku {kuLk uxh {u Au yLku YMk k. MkneLkku Mkne Wkkuuk suLkke
fhkku yu {w~fueykuLkku Mkk{Lkku fhu Au yLku kkt nkuk Akktyufkk
yLkwu Au. nMkkkh kLku ykhkrkAcrophonology fnuk Au. nMkkkhLke Yykk
skeLke YykkAu. nMkkkhLkku ytk SLkLkku ytk Au. Yykk yLku ytkLke [u
ykkuMkne fheyu, su eyu Aeyu yu ykkwt ko{kLk SLk Au. yu{kt fkuke
LkkE yu ke kt kkt rMkLku[hLku ykzeye heku eLkuLkfkhk{f kLkku Au.
Mkne{kt kuk {qkkhku (Alphabets) fkuE LkufkuE kn s Au. A-J-S Mkqo,
B-K-T [t, C-L-D kwhw, I-R {tk, E-N-W kw, F-O-X w, H-Z-Q rLk M-V-D
hknw, G-P-Y Lku[qLk(hw). {qkkh fkk kt yrLk kuk kk Au. su krkk kuk,
ytkkhfkuk, kn kuk, [ktzk kuk, fkMkko kuk, rkk]kuk nkuE fu
Au.nMkkkhLke kwkkke s hks yLku kMk yku Au. u nMkkkhLkukrkMkh fhk{kt
yku kku kLku ytkhk, rtk, Mktfxku yLkukrhkkk{ktke k[ke fk Au yLku
hkukeLku (sqLkk hkukeLku k) hkuk{wkfhe fk Au. nMkkkh ykMkLkwt
Mk[kux {kkooLk u rkkeoykuLkuLkkLke {hke s ykkk{kt yku kku r Mkwkhe
fk Au. nMkkkhLkkuykMk ykhMktLk knkuLke [h{Mke{kyu kLkkhe yMkh
nMkkkhLkwt[wtkfkuk, kk, ykhkun-yhkun yLku nfkhk{f fu Lkfkhk{f
fkhk{k{ kh ykkrhk Au. nMkkkh{kt k{u kt xkfkt fhkt fu yuLku khr[khu
fkkkke LkwfMkkLk - skkkhe{kt khku kk Au. nMkkkhfhLkkh k {kLkrMkf
heku MMk kk. {kLkrMkf heku rfktkkLke Mkne yMkMk nku Au. yMkMk Mkne
khkrLk kLkku Au.MMk Mkne hk Mk{kLk Mkw ykku Au hk kLkwt fu htf
kLkwt yu ykkur[khwt hkwt.
k]n kurkkk - ]kwMktrnkk{kt k ytkkLkwt ruk {nskwt Au. su{kt nkk
khk su nMkkkh fheyu Aeyu yu ykkktykkusLkku r[khkuLke Ake kqhe kkzu
Au ytk ykxw zux k kLkeLkuVhwt nku kku Lkukurx Mkne fu{ [ku?
CM
YK
CM
YK
kwhwkh28 swkE h0114 kwhwkh28 swkE h011 5www.sandesh.com
nMkkkh MktuktrzkhLk srfkuh kLke
fk
hkr [
n
Mkqokwkku eounku rkkk: rr: >{t[kh: MkLLkk{k kezk nkww {u rLk:
>>Mk]Lkk kht{kt rLk ytk eLk-neLk yLku
Wkurkk nkkt. LkknLkk krhkh{kt ku{Lku ](Lkkufh)Lkwt MkkLk kk kwt
nkwt. irf fk{ktMkk kufku MkqoLke WkkMkLkk fhkk nkk. LkiMkkfkkk
f]rkLkk fkhu rLkuLke fkuE krkLknkuke. hkskwk nkuk Akkt k fkuE
ku{Lkwt MkL{kLkLknkukwt fhkwt.
yk yk{kLkke w:e rLkyu rLkeykhkLkkLkku ykht fkuo. rLkLke
fkorLkckyLku kke MkLLk kELku kkLk ru kuLkuMe kkLkwt hkLk ykwt.
yk rkLkk kkeyksu MktMkkh{kt rLk khVLkek e hne Au. ko{kLkMk{{kt
rLkuLke suxe kqkE hne Au, kuxe fkuE yLknLke kke Lkke. rLku rLku ytk
r Au,yuxk {kxu Wkh kou {tk (Mkkuk){kt kuLkurr fnuk{kt yku Au. rLk
knLke ykf]rkk rkLke su{ uk {e hne Au, fkh fuWkkMkf{kt WkkLk kw
ykkkuykk yke Au.
f{kuoLkwt wkw V kku Mkk knku ykku Au,khtkw kkLk ru rLkuLku ruk
fk{ MkkUwtAu, ku Au Mktr[k kkkf{kuoLkwt V kLk fhkLkkuyrfkh. kuke
kuyku tzkrfkhe fnuk Au.
kurkkk{kt k{kukwLke kLkkkkk qhkn rLkLku w:Lkku kkk (fkhf)
fnuk{kt
ykku Au. ku u, kLk yLku {Lkw yu MkoLkukkMk ykkk{kt Mkk{okLk Au.
{kxu s fkr[kTku{Lku wko ykkLkkh qh u {kLkk{kt yku Au.
khtkw kMk{kt rLku qh Lkke, khtkw wV ykkLkkhk ukk Au. {LkwLkk
w:Lkwt fkhkku kuLkkt kkukkLkkt f{o Au. rLk kku rLkkkLkkeLke su{ hkk
f{kuoLkk ykkhu ko{kLksL{{kt tzLkwt kkLk fhu Au. kAe kLku
qkfkLkkt yw f{kuoLkku tzykkk{kt rLk yuf rLkr{k {kkAu. kuk kku
kLkkt f{kuoLkku nkuAu. rLkLke kLkkuke khk kezkkekLku Mkkuo[ Lkke
rtwLkk {nk{]wts {tkLkku sk
fhkke kezk{ktke {wk {u Au. kuke k{kMk hr{kLk suLku rLkLke
MkkzkMkkke fu Ziknku ku{u rSLke kkoLkk fhe uEyu.
kurkkk{kt rLkLke MkkzkMkkkesu{ huf kn kku[h, sL{Mk [tke
Mkkkuk Mkrk yLkwMkkh kkukkkukkLkkt wkw Vykku Au, kue s heku rLk
k kku[he {fhkkt fhkkt sL{ke [tLkk Mkkkuk kkukkLkktwkw V ykku Au.
ke, Ak ykkyrkkh{k MkkLk fu h{kt Mkk rLk w V
ykku Au. khtkw [t hkrke kkh{k, k{ fu kesuMkkLku khu rLk kku[h
fhu Au khu MkkzkMkkkekoLkku yk Mk{ rLkLke MkkzkMkkke k
fkktLkkLkk{ke ykuk{kt yku Au. Lkkk k yLku rLkk rMkk rLkLke kku[h
kLku k Vrk
kurkk{kt {nkqo MkkLk k Au. yk kku[hekLku rLkLke MkkzkMkkke ykk
ZikLkk Lkk{keykuk{kt yku Au. MkkzkMkkke yLku Zik kfkkt{kt rLk
sL{fwtze (Lk[){kt kkukkLkeMkrk, r kkk wrkLkwt V kfLku ykku Au.
MkkzkMkkke{kt sL{fkeLk [t kkukkLkk kw knrLkke wk nku Au. yk kn
Lkk{Lkku yufyw kuk Au. [t yuf MkkiB kn Au. kuLkku kkkekn rLkke wk
nkukkt kukkqo nku Au. kukesL{Mk [tke kku[hLkk rLkLke wrk
MkkzkMkkkeLkwt{w fkh Au.
MkkzkMkkkeLkwt wkw Vkku[hLkku rLk Vk k hkryku ]k, kwk
yLku fwt{kt s w V ykku Au. kkfeLke Lkhkryku{kt yw V ykku Au. ]k,
kwk,{fh ykk fwt hkrLkk kfkuLku MkkzkMkkke wywkk kLk fhke Lkke.
sL{Mk rLk w nku kku MkkzkMkkkefkfkhe rMk kk Au. ffo, Mkn,
]rf,Lk, {eLk ykk {uk hkrLkk kfku {kxuMkkzkMkkke Mkkike khu fkf nku
Au. r{kwLkyLku fLk hkrkkyku {kxu MkkzkMkkke {{Vke nku Au. ]k yLku
kwk hkr{kt rLkw MkkLku (fuL-rkfkuLkku Mk{e) nkukLkkfkhu yufku s
kukfkhf nku Au. yuxk {kxu]k ykk kwk Lkkk kfkuLku rLkLkwtw kku[hLkwt
V khu w yLku ywkku[hLkwt V ykuAwt {u Au.
kLkk ykMkLkwt ko
nMkkkh rSLku r rLku
kn-ukk
k{khe yktkeyku fue Au?
hkr yLkwMkkh fkMkko kukLkku Vku
Mkk{wrfkMkkurkkk[ko
{LknhMkk kMkkh
-
MkwkLkk k[eLk ktkku{kt t LkkuWu yku Au. e kMkwk{kt
tLke yk k e s Au. yk t yuxu wtku ku Aku? fkuE Mkk{kL ktMkLkk
yko{ktkMkwk{kt yk Lkku Wu kku Lkke kktk kMkwk{kt kktfk{Lkk kuk{kt A
kktMkekMk fkhLke hukykuLke fkLkk fhue Au. yk AkMk hukykuLku t yuwt
Lkk{ ykkuwt Au.
k]nkT Mktrnkk{kt 81 kLkk kMkwLkku Wu AuyLku ku{kt ktkfkhu yk
tkuLkku k Wu fhukuAu, ku s {ku ykhkrsk Mkqk Lkk{Lkk Mkwktkku{ktk
tLkku Wu Au. yk rMkk k kMkw{ktkhkkk yuk Wkt, ehk, {nk{{o, ktkw,kf,
q, @f kuhu ku k Mk{sk sYheAu. yk kuLkk ykoLku eyu.
t : yuke kLkk kMkw{kt kMkwMkkLkykkok kMkkLk {kxu Mkkike [uLkk
kLkukk{kt yku Au. yk MkkLkLke kqo khVLke huk,kr{ khVLke huk yLku
[uLke huk yk kuykze hukyku t fnuk.
Wkt : kMkw MkkLk (kMkkLk)Lke WkhkhVLke Qe huk. rk rkLke We
hukkkk [uLke huk yk k hukyku Wktfnuk Au.
rhk : Mk{k kMkw{tzLkk Mkk{Mkk{uLkkqkykuLku uzke ku kktMke hukyku
kkk kwktk,{, EL, Mkqo, kZ, fwkuh, hw kkkknk yk ykX ukkykuLkk
MkkLkkuLku Auke [khkktMke hukyku yk{ A hukyku rh kk Au.
{nk{{o : kMkwLkkt rr kkuLkk qkykuWkh yufkeLku Auke ykze, Qe kkk
kktMkehukykuke 51 MkkLkku {u Au. yk Mkkt MkkLkku{nk{{o fnuk Au.
ktkw : kt A hukykuLkku Mktk{ ykkokTykze Qe kktMke k hukyku uke
kke nkukuk rktwyku ktkw fnuk. kt ktkfkhku{nk{{oLkkt MkkLkkuLku k
kktkw fnu Au.
kf : yuf Qe yuf ykze yLku ku kktMke
kELkLku kf fnuk Au.q : [uLkk kkLkk Lk k{ktke Mkkike
[uLkk kLkk [khu qkyku Wkh ykze, QeyLku kktMke yuf yuf huk
yufkeLku khMkh AuuAu kuke ykk yk Mke ku rkq hkktnku kuku kMk kk Au.
ykke yk rktwyku qfnuk Au.
@f : kkLkk k{ktke kMkkh kke ku kktMkehukykuLkwt AuLkrktw ykkok
Mk{k kMkw{tzLkwt{kw @f kk Au.
nu yn su su rktwykuLke kk fhe ku kkt srktwyku knw {n hku
Au.ku{kt k {{oMkkLkkuLkwt {n wtkk Au. u yk MkkLkkuLkku ukk ykk ku
MkkLkku kke fukAe ke fkuE kkkoke kkkku kuLkku kMkwk{kt ku {kuxkukuk
kuku Au. nu u ykkuyk uLku qh fhku nku kku?yk MkkLkku Wkh fkuE Mkuze
fk kuk kkkoLkwtkk nku kku ku kuk qh fhkLkwt Mknuwt Au.fkh fu ku
kkkoLku ktke Mkuze uk.
k u ku MkkLk Wkh k (ek) sykke nku ykk yue fkuE [kUxkzue Mkwnku
kku? yk {kxu kku ktkVkuz rMkk keuhMkku Lkke. k[eLkfkLkk rk{wrLkyku
ku{srkeykuLkk kkkuk kukku Au yLku ku kukku{kMkLku huf fkhu kLk, {Lk
fu Lkke{nkw V ykku Au.J ykwrLkf wkLkkt kktfk{ku ktkku Mk{ fu{
Lkke xfkkt?J ykwrLkf kktfk{ku{kt hnuLkkhk fu{ Mko fkhu
Mkwe Lkke?J yk kktfk{Lkku Wkkuk fhLkkhk kufku
khtkh ke{khe fu{ kuku Au?J yk khkfkhkuLku kkukkLkkt s MktkkLkku
fu{
w:e fhu Au?J {kuxk kkLkk khkfkhkuLku ku{Lkku Mkk
Mktkkuk k {kxu ykkkku Lkke?J yk khkfkhku nt{ukt kiMkkLke ktke k
{kxu
yLkwu Au?J kkukkLkk kMk ytkk Mkkkt fu Mktkteke k {kxu
Lkke {kwt?J yrk rkMkw r{k fu f{o[khe kku fhu Au kuLkwt
fkh wt Au?J kkukkLkk uX fu Wkhe yrfkhe Mkkku {u k
{kxu Lkke hnukku?J khtkh [kuhe, qtx fu ykkLkk kuk kLku Au.
kuLkwt fkh wt?J fwhke ykkrk yLkuWkkkkuke nuhkLkkrk hnu Au.ku Aku
fu{?
WkhLkk k{k{ &kuLkku yufs skk Au yLku ku Au kMkwkuk.u yk
kukkuLku kirkf heku qhfhk nku ykk kk{h{LkwLkk kMkkuke nxkk nku
kku kuLkk {kxu kkuzVkuz, Lkh[Lkk fu kwLk:h[LkkrMkk keu Wkk s
Lkke. kkuzVkuz khkMkwkukLku qh fhkLke kkku fhLkkhk kkuku Mk{sus Au
fu kuyku kkukkLke kLku yLku wrLkkLkk kufkuLku{kk AukheLku kiMkk s
ukk fhu Au.
{kuxe-{kuxe E{khkku, nkuxku, kMkkrffkuBuMkku, hnuXk fu Mkke
knw{keE{khkk u, hk u-nkWMk, xuLkk{uLx, urzkktkk LkkLkk {kuxk ktkk,
zwuMk, kuhuLke{k uxe - {k uxe Mkk uMkkxeyku kLkkLkkhkyksLkk fk
uLxkxhku k u{Lkk EsLk uhk u fufrzkfk{, Mkwkkhe fk{, kutz fu kkhykk
{kxeLkw t fk{ fhLkkhk LkkLkk {kuxkyksLkk {sqhku. yk kk{ktke fkuELku
k ykkk kMkwkukkuLkw t kk kkLk nkukw t Lkke.e yksLke rMkr EsLkuhe
rkkkLkkrkkeoyku, MLkkkfku, kuVuMkhku, hezhku, zeLkfu kAe su ku
EsLkuhe kELkLke zkuxhLkekekk yk kk{ktke fkuE k yk {q
kMkwkLkk k tkkuke kk Mktkqo kukrhr[k Lkke.
{kk khtkhkke [kk ykkk rkMkkLkk knw s ykMktf rkeykuLku s
ykkkkkLkwt khMkk{kt {uwt kkLk Au. kLk Au yLkukuyku kuLkku Wkkuk fhu
s Au.
yksLkk wkLkku {kMk fE heku Mkwe fu Mk{]kk? kMkwLkk ykk yMkt
kukku{ktke fE hekuAqxe fu? e u ku kMkwkLkk {q rMkktkkuMk{SLku
kkukkLkk kktfk{Lkk kukkuLkku u kku kktkVkuz kh kuLke kkMku keu {kko
Au?
yk {kxu kku {kMku kukh {kxuLke Mk{s{ue yLku u{kqof kqo rkMk kkk
k MkkkukukhLkku rr fhke yu yuf s {kko Au.kkk kukku k yuxk s skkkh
kk Au.fkuE k kktfk{ fhke ku su{ kktfk{Lkeyth kukkuLkku r[kh fhk{kt
yku Au ku s {ku{fkLkLke [kukhV knkhLke MkwykuLkk ykukket kktfk{,
]kku, fkhkLkkt, Vuxhe,sk, {trh, zwtkhk kuhuLkk fkhu kknkhLkk u yLku
kukkuLkku k r[kh fhkLkkunku Au. fkuE k hLke Mkk{u {kuxwt ]k nku
yLkurMkLkk ke fu [kukk nh{kt k{khk {fkLk WkhkzAkku kzkku nku kku ku
kkk u kk yLku kukukfkhf kk. khtkw hLke Wkh ykkrk{kt {kuxwt ]k nku
kku kuLkku kzAkku {fkLkWkh Lk kzu yLku kuke yke Mkrk{kt fkuE s
kukLk kku.
ykkLkk {fkLk ykk VuxheLke Mkk{u fkuEueukkLkwt {trh ykkwt nku
yLku kuLkkukzAkku {fkLk Wkh kzu kku ku u kk. kykku u u {fkLkke ykk
Vuxheke ku sqh nku ykk {fkLk yLku uLkk [{kt fkuELkeLkku fu hktLkku
kn skku nku ykkrk sk ykkwt nku fu kAe kuhks{kko kMkkh kkku nku kku
k ku u Lk kku.{trh fu {kuxkt ]kkuLke su{ s ykswkksw{kt fkuEknw{ke
E{khk nku kku kuLkku kzAkku kzkkek u kk Au. k yn ykk kLkkukurLk{
kkw kzu yLku [u Lke fu hks{kko ykukku u Lk kku.
{fkLkLkk hk Mkk{u ke {fkLkLkku qkuykkku nku kku kuLku fkukuk
fnuk Au. ku{sku {fkLkku yufkeke qk kzkk nku kku kfkuu kk. ykkLkk
{fkLkLke ykswkksw fkuEfkhkLkwt fu {kuxe Vuxhe nku kku k
kukfkhfkk.
{fkLkLkk yktkk{kt s fkuE fqku ykk {kuxkuzku kzku nku kku ku yuf
ku s {kuxku kukkk Au.
yn skuk yLku ku Wkhktk k yukyMkt knkhLkk kuk uk{kt skuk Au.
CM
YK
CM
YK
kwhwkh28 swkE h0116 www.sandesh.com
hLke Mkk{u {kuxwt ]k nku yLkurMkLkk ke fu [kukk nh{kt
k{khk {fkLk Wkh kzAkku kzkkunku kku ku kkk u kk yLku ku
kukfkhf kk. khtkw hLke Wkhykk rk{kt {kuxwt ]k nku kkukuLkku
kzAkku {fkLk Wkh Lk kzuyLku kuke yke Mkrk{kt fkuE s
kuk Lk kku
k
ktkkMkwkMkwkwhw Mktkkuk
ktkkMkw{kt t yLku kuLkk kuk
-
hu fkuE w fu yw xLkk xLkkhe nku Au. khuMhLkku Mk{ kkk rMk
krhkoLk kE Au. yk
krhkoLk ku fkhLkkt nku Au. su{ktke yuf Au Wxku Mh [kkuykkokT su
rMku k{ Mh [kku uEyu. ku rMku rk Mh[ku yLku rk Mh [kku uEyu ku rMku
k{ Mh [ku.keswt Au Mk{{kt krhkoLk ykkokT rtk rk yLku k{ Mhsuxku Mk{
[kku uEyu kuxku Mk{ Lk [kkkt kkukkLkkt
rLkrk Mk{Lke ykukkyuykuAku ykk w Mk{Mkwe [ku
WkhLkktkrhkoLkkuLkkt wkw Vyk {ku {u Au.
rMkku{kt krhkoLkLkwt Vrk yLku k{ MhkuLkkt rMkku{kt krhkoLk
kk kku kuLkwt V yk {ku Au.J u Mkw kkLke rkkk (yuf{ rkrk)k{Mh Lk
[kkkt rk Mh [ku kku ykkk{ekq{k (kqLk{) Mkwe kh{eLkk fkhu ykk
kkufkuE hkuk, fn fu nkrLk kkLke kk hnuuyu{ Mk{swt uEyu.J kkLke
rkkkyu rk Mh Lk[kkkt k{ Mh [ku kku y{kMk Mkwe fV ykkheLkk fkhu fkuE
hkuk kuk kkLke fu nkrLkkkLke kk hnuu. yu{ Mk{swt uEyu.J u yk heku
Mkkk ku kk Mkwe Wxk Mhu[kkku hnu kku kkukkLke Wkh fkuE ruk Mktfxyku
ykk kkukkLkk fkuE rsLkLku ktehke{khe ku ykk {]w Mk{kLk f {u.J {kk k
rMk Mkwe Wxku Mh [ku kkufn ykk hkuk kkLke kk Mk{se uuEyu.J u Mkkk
yuf {kMk Mkwe s{kuMhrkhek [ku kku fkuE kteh ke{khe kkLkekk hnu
Au.
khke kurkk{kt fkuEk wfkoLkku kht fhkLkku [kuMk wMk{ nku Au,
suLku ykku {wnqkofneyu Aeyu. w {wnqko{kt fkoLkkuykht fhkke fko
rLkLk kkkkke MkV kk Au.{wnqk okku{kt k t[ktk (rkrk-kh-Lkkk-kuk-fh)
kLkkLkk ykkhkh w yLku yw {wnqkk u oLk w trLkkoh fhk{kt yku Au
huf fko yLkwMkkh kuLkkt {wnqko k yk-yk nku Au. {wnqkok{kt {w
w
kukku yk {ku Au: rMkrkuk, y{]krMkrkuk, Mkkoko rMkrkuk, hrkw kuk,
kwhwkwkuk, kwfh kuk, hkskuk, hrkuk kkkfw{khkuk.
rr fko {kxu wkw {wnqkoJ y{kMkLke rkrk{kt {ktkrf fkkuoLkku
kht
fhku uEyu Lkn.J rhkk rkrkyku ([kuk, Lkku{, [ki){kt
ykSrfk Mktkte fkuE k fkoLkku khtfhku uEyu Lkn.
J Lktk rkrkyku (rkkk, A, yrkkhMk){ktfkuE k kusLkkLkku y{ ykk
rkLkfhe uEyu Lkn.
J hrkh, {tkkh, rLkkhu {u-r{kkyLku MktrLkkt fko fhk Lkn.
J [t su rMku kkukkLke hkr krhkoLk fhu kurkrk yLku Lkkk{kt fkuE k
fkoLke YkhukkLkke Lkn yLku fkkoht fhku Lkn.
J su rMku Lkkk yLku rkrkLkku kuk 13 yku kurMku kkrhkrhf ykk
Mkk{krsf WMkykk fkoLkwt ykkusLk fhwt uEyu Lkn.
J khu k fkuE kn W ykk yMk nkukhu kuLkkke k rMk knukt yLku k
rMkkAe kkukkLkk fkuE ruk fkoLke Yykkfhe uEyu Lkn.
J kkukkLke sL{ hkrLkku yLku sL{ LkkkLkkuMk{e khu yMk nku, e nku
ykk kwknkuLke [u nku khu ku Mk{{kt kkkukkLkk SLk Mkkku uzku yLku
ykfMktkte kukkuLkku rMkkh ykk kusLkkykuLkurkLk fhe uEyu Lkn. kw
knLkuyMkLkku kuk ykuAku kku Au.
J rkrk, Lkkk yLku LkLke Mk{krk kE hnenku ku Mk{u SLk, {]w yLku
ykw Mkkkuuzku fkuE k fkoLkku yt{ ykkkuuEyu Lkn.
J kLke rkrkLku k kke uEyuu.J Mk{ekkeo kn su Lkkk{kt kwt nku
ku
LkkkLku ykkLkk kn kOk w fkkuokeqh hkwt uEyu.
J sL{ hkrke [kuke, ykX{e yLku kkh{e hkrkh khu [t nku khu ku Mk{u
khtfhk{kt yku fko Lk kE Au.
J w fkkuoLkk kht{kt kfkke k[wtuEyu.
J [t khu fwt ykk {eLk hkr{kt nku kuMk{u h{kt yLk Mktkte Mkwyku
sue fufkc, kuMk rMkrLzh, kuxku, y-, LkkkMk, eseLkku Mkk{kLk ykk
{eLkhekk uEyu Lkn.
J rknLku {kxu {tkkhu fLkLke yLkuMkku{khu hLke he khu fhe
uEyuLkn.
J
sL{kh yLku sL{ Lkkk{kt Lkkt fkzktknuhkt w hnu Au.
J kw Lkkk fu rkn {kxu ku Lkke.yL Mkkt fkkuo{kt ku w nku Au.
J uLk Mk{{kt kkfLku kk{kt kfhkwt uEyu Lkn.
J [h (krke, kkk Mktkte) fkkuo {kxu [hLk ({uk, ffo, kwk, {fh) Mkh
fkkuo(rkn yLku Lk-rLk{ko)Lku {kxu MkhLk (]k, Mkn, ]rf, fwt) kkkrMk
hkrykuLkku kqkoo Mkh fkkuoLku{kxu Wkkuk fhe fk Au.
J hLkk fkuE kwwkoLkku k rMk nku ykk{]wrkrk nku, ku rMku k fkuE
Lkk fkoLkeYykk fhe uEyu Lkn.
J Mkkkkfkh uk yLku ykkk ykk khekkLkwtVku{o hk{kt Lkt yLku sk
rkrkyku w{kLkk{kt yke Au.
J Mkqo khu kw yLku kwhwLke hkryku{kt nkukku kuk Mk{u Lkk Lk{kt u
fhkuuEyu Lkn.
J {tkkhu Lk Wkh uwt uyu Lkn yLkukwkhu ykkwt uEyu Lkn.
J Mkku{kh yLku rLkkhu kqo rk{kt, kwhwkhurk rk{kt, hrkh yLku wkhu
kr{rk{kt, {tkkh yLku kwkhu Wkh rk{ktMkkrf ykk kkrhkrhf fko {kxu
kkkfhe uEyu Lkn.fkuE k kLkk SLkMkhLku krkLkk ktku
E sk {kxu {wnqko yu yuf Mkk{ {k{ Au sukfkuLke sL{krkfk nkuke
Lkke kuLkwt rukLku {kxu w {wnqko yu yuf hkLk rMk kkAu. {wwnqkoLke
fwtzeLkk ykkh kh tkrkLkk krSLkLkku xLkk{ kkke fk Au.
rkn, {wtzLk, k]n ykht kuhu w fkkuo{kt{kMk, rkrk, Lkkk, kukkrLke
wr Mkkku rknLkLke wrLkwt Mkruk {n yLku kLkkkykkE Au. rkrkLku heh,
[tLku {Lk, kuk- LkkkkuhuLku hehLkk ytk kkk LkLku yk{k
{kLkk{kt yku Au.Lkk rLkk su k w fko fhk{kt
yku Au kuLkwt k su{ ke{ fk{kt s rLkkLkeLke Mk{kLk ko kE Au. yk{
Mkktfkkuo{kt Lk wrLkwt {n ruk Au. u LkLkkurLk fhku nku kku rkr{
Mktrnkk yLkwMkkhLk MkkLk{kt [t kkk Mkqo, rLk, {tk, hknw,fukw kuhu
qh kn Lk nku, Lkke Ak MkkLk{ktw yLku [t ku{ s Lku Lk nku kkk
ykX{kMkkLk{kt [t, {tk, kw, kwhw, w yLku Lkunkuku uEyu Lkn kkk Mkk{
MkkLk{kt fkuE kkn nkuku uEyu Lkn. Mkkk{u [t yLku kwhwMk{V fhu Au.
ykkokT [t, kwhwLke kLkkrfhkke ktrk kE Au. krhkh MYk 12{urLk, keu w,
[kuku hknw, {k k{tkLkku kuk kkur[k kLkkr fhkke ktk kE Au.
ze kurkk rr (krk) khkkhu k{u k{khwt r k {kxu
kurkkke kkMku yku khu ku Mkkikeknukt k whwkLkk s{k nkkLkk ytk
qXkLk w trLkkLk yLku {rnkykuLkk zkkk nkkLkkytkqXkLkw t rLkkLk u Au.
khkk fuxktfkkzkk ku{Lke Mk{k hkk{kt yku Au yLkuk{Lku k{khk Lkk{Lkku
knuku yLku Auku ykhkqAk{kt yku Au. k{khk Lkk{ Mkkku su-sukkzkk {kw
t ykkw t nku kuLku yk fkZeLkuyL & su{ fu {kkk-rkkkLkw t Lkk{
ykkkLkeLkk Lkk{Lkku kuLke Mkkku {ukk fhk{ktyku Au. su kkzkk Mkkku
{ukk kkku nku.kuLku kurkke kt[eLku k{khwt rfkLk fhu Au.
Lkkze kurkkLke rukkku k{Lku k{khe sL{rkrk kkk sL{ Mk{Lke
fkhe nku kku k{u k yk rr fu krk khkkkukkLkwt VfkLk e fku Aku.yk
rr khk k{u yu k efku Aku fu k{khe sL{rkrk kkkMk{ wt Au? yL kurkkkrk
fhkkt LkteLkkzeLkerukkk yu Au fu kk{ktsL{fwtzeLkkt kkh h nku
Au,suLkk khk kfLkku Vku fhk{kt yku Au.khu LkteLkkze kurkk kurkk
krk{kt Mkku hfu MkkLk nku Au.
LkteLkkze kurkk{kt rMk yLku rLkrkMk{u xLkkhe xLkkykuLkku Wu k
fhk{kt
ykku Au. rLkrk Mk{u kLkkhe xLkkykuLkuykkh {kLkeLku kt[ktk uELku
k kkhefhk{kt yku Au. u yL kurkk krk khk
u VkuLkku LkteLkkzekurkk krk khk {uuVkuLkku {ukkf fheyu kkuk{khe
Mkkku xLkkhe xLkkykuytku k{u rLkrk fkhe{ue fku Aku.
Lkkze kurkk{kt rkMkLkukhu {n ykkk{kt ykwt Au. u k{LkuLkteLkkze
kurkk kh hkuMkku nku kku s ykkrk khk rV wt uEyu. u knkuLkekezkLkwt
rLkkLk fu Wkk k{u yk krk khk{uku kku kuLku Mk {kLkeLku su Wkk skk
nku
kuLkwt kkLk fhku. {kLkkyku yLkwMkkh uskk{kt yku Wkkku kh yrkMk
fheLkukuLkwt kkLk Lk fhku kku knkuLke kezk{kt khku kkE fu Au.
Lkkze kurkk{kt huf hLkwt VsL{fwtzeLkk k{ h yuxu fu Lk
MkkLkke heh MkM yLku kkh MkkLkkuLkw tMktrkk oLk nku Au. ke hke
LkLkeMkrk, kkrhkrhf Mkrk kkk rk yLkuLkuk (yktku) Mktkte rkkuLkw t
oLk fhk{ktyku Au. ke hke khk{ yLku kE-knuLkru fkhe {ue fk Au. [kukk
hkeMkw, s{eLk-r{fk, {fkLk kkk knLkMkrnk {kk]MkwLkku Vku k fhk{kt
ykuAu. kkt[{wt h MktkkLkLkw t MkkLk nku Au, suMktkkLk Mktkte fkhe
ykku Au. Ak hkehkuk kkk kwyku ytku e fk Au. Mkkk{khke SLkMkkke
(kLke) yLku Lk ytkue fk Au. ykX{k hke ykw kkkSLk{kt ykLkkhkt
Mktfxku, woxLkkyku ruku Au. Lk{wt h {o, rkk]Mkw kkkkLku kou Au.
Mk{k hke Lkkufhe kkkfkhkukkh (tk){kt {Lkkhe MkVkk yLkuyMkVkkLke
fkhe ykku Au. yrkkh{wth ket Lk ytku VfkLk fhu Au. kkh{khke , {kuk
kkk kwLksoL{ ytkuLkefkhe {u Au.
LkteLkkze kurkkLke rukkk {ku nswk ket [kh h nku Au. su{kt kuh{k
hkqosL{Lkkt f{o yLku ku{ktke {wk {ukLkkWkkku ru e fk Au. [ki{k
hkekwke k[kLkk Wkk kkk ku {tkkLkefkhe {u Au. kth{k hke hkuk yLku
kuLkkWk[kh ytkuLkwt kkLk {u Au. Mkku{k hkeknkuLke k, ytkok, {nkk{kt
{Lkkhktkrhk{kuLkku r[kh fhk{kt yku Au.
CM
YK
CM
YK
2 www.sandesh.com kwhwkh28 swkE h011 7www.sandesh.comkwhwkh28
swkE h011
k
Lkk
w {wnqko: w fko {kxu sYhe
MhLkk Mk{ krhkoLkLkkt V
w {wnqko
Mh rkkLk
fh Mxkuhe
LkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt
rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt
rLkteLkkze kurkkkkzkk sku k{khwt r
-
h {kk #x-kkhkuLke ekkuke LkkekLkkwt, h ku{kt hnuLkkhk MkMku
fu
krhkhke kLku Au. h{kt Mkk{tsMkqokkkh fu Mkw-ktrk Lk nku kku ku
Lkfo Mk{kLkkLke Au. hLku Lkfo Lk kLkkwt nku kkuykkuk Wkkku
ys{kku.
Mkw-ktrk ykkkku {tku h{kt nt{ukt fn hkk
fhkku nku, krhkhLkkt MkMku[u Mkk{tsMLkku yk kkkkk hkkt fhkku nku
yLku kk-kk{kt zkE-zk kk fhkknku kku Mkkh-Mkkts kq-ykhkLkk fko kAe
Lke[u ykkuk{ktke fkuE yuf{tkLke ykuAk{kt ykuAe yuf {kkLkku sk
y~fhku. yk {tk skke h{kt Mkw-ktrk Mkkku.
H ktrk >H ktrk ktrk >H ktrk n Lk{: >H ktrk-ktrk Lk{ku
Lk{: >H ktrk rkk Lk{: >H ktrk uk Lk{: >H uk ktrk Lk{: Lk{:
>H ekk ktrk ktrk >H k]e ktrk >H kw ktrk >
Mkw-ktrk yLku ykLkt ykkkwt tk
Mkk Mkwe SLk yLku {kLkrMkf ktrkskE hnu ku {kxu kkku tkLke
ykhkLkk
yLku kuLku {krk MYku khfhkke Mkouc krhk{ {uAu. fkh fu kkLk
kkkunt{ukt ykLkt{kt s hnu Au.MkkfLke Mke fk{Lkkyku yLkusYrhkkkuLke
kqk ku Mkns{kt
fhe ykku Au. fkuE w {wnqko{kt yktLkeMkneke yLku kz{Lke f{ke kkku
{tkku. kuLke qk-ek zu kq yLku kkLkkkkuLke ykhkLkk fhe. khkk
kuLkuMkkuLkkLke kkw{ktke kLkkuk {krk{kt kuLkukt fhwt. kuLku s{k
yLku zkkk yu{ ktLkunkk{kt kh fhe fk Au. ykwt {krwtkh fhLkkh MkkfLku
Mko fkhLkkt kirkfMkwLke krk kk Au.
{tk- ykt n kI n ykt kkkuk Lk{: >{tk ke ku u fkuE fqkhku kkMku
yke
kku kuLkku rkhMfkh fhku Lkne, khtkw fkoLkeMk{krk kAe kuLku
w-Mkkf kuhkfhkku. fqkhku kkLk kkkuLku r Au.
Mkw-ktrk {kxu MkkLkkMkkf fkuE k kwkhu yk MkkLkkLkku
wkht fhe fu Au. yk kuk SLk{kt
fkLke fk{Lkk {kxu fhk{kt yku Au. h{ktrknLkwt fko MkVkkkqof
MktkLLk kk, h{ktMkw yLku ktrk skE hnu yLku fkuE fko{ktytkhk yku Lkn
ku {kxu yk kuk kusk{ktyku Au.
{tk- kt kkku Lk{: >kwkhLkk rMku MLkkLk fheLku kkrkSLke
{qk ykk r[kLke MkkkLkk fheLku ku{Lkwt kqsLkfhwt yLku Wkh skuk
{tkLkku sk fhku.suxk rMk{kt yk MkkLkk MktkLLk fhe nkukuxk rMk Mkwe
hhkus yk {tkLkku sk fhkkthnuwt. MkkLkk kqo fkO kAe fkuE khek kkykk
fwtkhe fLkLku kusLk fhke kuLkurkk fu ux ykkkt. , yLkks, Lkkktkuhu
ux MYku ykke fk. nu kkrkLke{qk fu VkuxkLku kkukkLkk hLkk kq
MkkLk{ktMkkkkt. yk{ fhkke LkSfLkk r{kt fkuEytkhkku yu Lkn yLku hLke
Mkw-ktrkskE hnuu.
[kuh-qtxkhwtykuke hk ykkkku {tk
H fhkrLke Mknk H fkkrLke Mknk,nkI n n n [kuh kt X: X: X: >Wkh
skuk {tkLkku Mkkk rMk Mkwe {kk
zu sk fheLku kuLku rMk fhe uku yu ykX{krMku fkuE kkk-kke[k ykk
ukh{kt sELkukt qr{Lku k{ fheLku Lke[u kuMke swt. Mkkkk Wkh skukt
{tkLkwt hx fhwt. {tk skfhku ku hr{kLk kkuze-kkuze khu s{eLk
khke{kxe WXkeLku kke ykk fkuE k kkk{ktLkkkkt swt. ykxwt kqo fko kAe
{kxe hukkkkLku ELku hu ykwt. hLkk {w hkyukzku kueLku yk yr{trkk
{kxeLku kxe ue.yk kukke fkuE k [kuh-zkfw ykk wk{kkuLku ykutkeLku
k{khk h fu ykurVMk{kt uefu Lkn.
{ u r h f k L k k u Lkfwkuh ku{s
yLkuf MkkkuLkkuxkRfqLk {Lkkkku
zkuLkkz xBk yu knw seke k Au.
yhkELMkke ELku furMkLkkuLkkrkLkuMk Wkhktk yL yLkufMkknMkku fhe
[qku Au. e
rLkVkk yLku {kuxkt LkwfMkkLk kBkt Au. swkkhLke kkSLke su{
kuLkk
SLk{kt k nkh-Sk qk-AktLke su{Mkkk ykkk hkk Au
yLku Akkt ku yze{hneLku q{eLku nkh {kLk
rLkk rfkMk Mkku Au.y{urhfkLkk yuxkLxf rMkxe{ktsu kks furMkLkku
yku Au kuLkkuMkkkf zkuLkkz xBk Au yLkuku{ktke ykkf [zke-kzke
uE Au. ykk yk Lkfwkuh yLku suLke yufk ukrk sue Mkrk kue
kuLkefwtzeLkk kuk-ykuk uk hMkkE kzu.
zkuLkkz xBk 2012{kt ykLkkhy{urhfkLke [qtxeLkku W{ukh{Lkk Au yLku
ykukk{kLke Mkk{uzk k xh uk kikh Au.
zkuLkkz xBkLkku sL{ 14 sqLk, 1946Lkk hkus10.54 fkfu Mkkhu eLMk
Lqkufo{kt kku nkku.
Mkn LkLke fwtze Au. Mkn Lk kLkurkk- ykfkof- fekkLk- Mkkk k
ykkuAu. Mkn Lk [wtkfe MkkLkwt kukf Au.zkuLkkz xBk kke k Au kuLkwt
fkhMkn Lk Au.
Mkn LkLke k M{kLke, {nkfktke,kkukkLku qk s W[ MkkLku uk{kt {kLku
Au.Mkkk-rLkkMk yLku k-{uLkrk kw hkuAu. Lk MkkLku {tk nkuE ku kfk
rLkokuuLkkh ykkkkuk, kukhk, MkknrMkf yLku yuf
fkhu kkukkLke Mkkk {kxuq{Lkkh- Mktko fhLkkh nkuAu.
{tk kMkkLkLkku Mk{e(rkfkuu) kkk Mkw MkkLkLkkuMk{e (fuLu)
kELkuhkskukfkhf Au. suke kkMkknrMkf k Au. Lku
Mkqo 10{u f{oMkkLku Au suke fekkLk-MkkkkLkyLku {nkfktke Au kkk
W[ MkkLku Au.
10{ku hknw Au kuke yLkuf fkhLkkt Mkkrfkuk{kt Au suLkkke
furMkLkku (swkkhkLkwt) hknwyLkirkf-k[khLkku kn Au. f{oMkkLku
nkuEswkkhkLkwt fwO. ykk, Mkqo Mkkku Au kukey{urhfk{kt ku fkuMkhLkwt
swkkhkLkwt Au. Mkkk{kkLke MkkLkLkku Mk{e rLk 12{u w Mkkku Au
kuke
kLkeMkw k ur{fkLkwt Mkw kqo Lk {wt. kkh{kuw LkkZ kLkku Au yLku
Lk MkkLk{kt kwhw kkLku LkkZ kLkku Au. e k MkkLku kwMk]ne Au kuke
ukkh{kt k Lkkkt f{k Au.
f{o MkkLku Lku Mkqo kh kfkhf kwhwLkew r kLku kke LkkLk yLkuMkV
kLkku Au. [t Lke[Lkku 4ku Au ku{ s kuu Au.
{tkLke r nkukke yhkELMkLkk tk{kte kux MknLk fhe kze Au. e 12{k
rLkLkkfkhu kt ukkh kk Au yLku e khukrk sue Mkrk uE Au.
Mkn Lk{kt hkskukfkhf {tk nkuE ku{u{tk k{kt e [Zke (LkkLke {hu)
uE.kh kk hknw k{kt e [Zke-kzke uE.yk{ Lkfwkuh yLku xkRfqLk kLkk
Akkt {kuxeLkwfMkkLkeyku yLku fhs, ukt, LkkkheLke Mkrkk 10 hknw-12{k
rLkyu uzke.
CM
YK
CM
YK
8 www.sandesh.com
* * * *
kwhwkh28 swkE h011
{nkLkwkkuLkwt r{nu hk
LkwMkk
h{kt Mkw-ktrk yLkukhfk {kxuLkk Wkkku
zkuLkkz xBk
1
[t
kwhw
hknw
w{tk
rLkkw
fukwMkqo
2
34
5
67
8
910
11
12
y
zkuLkkz xBkLke fwtzeLkk kuk ku{Lkuy{urhfkLkwt {wk ykku?
kkLk tfhLkk k Lkte khk sukurkk rkLku sL{ ykkk{kt ykku,kuLku
LkteLkkze kurkk khefuykuk{kt yku Au. Lkte-Lkkzekurkk {q rk khk{kt
khukufr yLku [rk Au. yk kurkk rk{kt kkzkk (kkzLkwt kkLk)kh uk r khk
kurkkkeVfkLk fhu Au. kurkkkLke yk yLkkue krk ru eyu
kwhwkh28 swkE h011
zkuLkkzLke Mkn LkLke fwtze Au.Mkn Lk kLku rkk-ykfkof-fekkLk-Mkkk
k ykku Au. MknLk [wtkfe MkkLkwtkukf Au
/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict >
/JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false
/DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic
/GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1
/GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true
/GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true
/GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict >
/GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict >
/JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false
/DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic
/MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1
/MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true
/MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict >
/AllowPSXObjects false /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false
/PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true
/PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ]
/PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [
0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile ()
/PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName (http://www.color.org)
/PDFXTrapped /Unknown
/Description >>> setdistillerparams>
setpagedevice
