24 Mehanicka ispitivanja proizvoda

Ispitivanje proizvodav.as.mr. Samir Leme

Mehanika ispitivanja proizvoda

Ispitivanje proizvoda

Mehanika ispitivanja proizvodaIspitivanje za obradu deformacijom Navojni spojevi Lijepljeni spojevi Zavareni spojevi Leajevi Zupanici Posude pod pritiskom i cijevi

Mehaniko ispitivanje proizvoda 2/43

1


Mehanika ispitivanja proizvodaIspitivanje komponenti podrazumijeva niz procesa za provjeru da li se proizvod moe koristiti Raunarsko modeliranje i simulacije imaju dominantnu ulogu u ovom procesu Raunarski modeli se moraju provjeriti eksperimentom



Mehanika ispitivanja proizvodaZa ispravno testiranje vano je poznavanje okruenja u kojem e se proizvod koristiti Okruenje moe obuhvatiti ciklino ili statiko optereenje, vibracije, varijacije temperature Najee se testira samo osnovna funkcija proizvoda


2


Mehanika ispitivanja proizvodaPotrebno je obezbijediti set za fiksiranje proizvoda i za nanoenje optereenja Dizajn sklopa za fiksiranje je vaan za ponovljivost testova Optereenje mora da odgovara onom koje e se javljati u eksploataciji



Mehanika ispitivanja proizvodaTestiranje se vri s ciljem korelacije sa rezultatima simulacija ili provjere konstrukcije i tehnologinosti proizvoda Nekad je potrebno ispitati vie istih proizvoda, nakon ega se koriste statistike metode za obradu rezultata


3


Mehanika ispitivanja proizvodaKonani rezultat mehanikih ispitivanja je da se utvrdi da li se proizvod moe koristiti i da li ga je mogue proizvesti Potrebno je poznavanje procesa proizvodnje, jer on moe utjecati na mehanike osobine materijala Te informacije se koriste u procesu konstruiranja



Mehanika ispitivanja proizvodaMehanike osobine koje se ispituju su uglavnom propisane standardima, kao i metode za njihovo odreivanje Osobine ukljuuju: vrstou na zatezanje, savijanje i pritisak, Poissonov koeficijent, koeficijent anizotropije, tvrdou, hrapavost, udarnu ilavost,...


4


Mehanika ispitivanja proizvodaUdarni (impact) testovi se provode kako bi se utvrdilo ponaanje materijala pod dinamikim optereenjem Te osobine se ne koriste kod konstruiranja komponenti, nego kod izbora materijala i kod izbora termike obrade



Mehanika ispitivanja proizvodaKomponente proizvoda su rijetko izloene statikom zatezanju, savijanju ili pritisku Zato se izvode ciklika ispitivanja s ciljem utvrivanja dinamike S-N krive


5


Mehanika ispitivanja proizvodaOsobine puzanja su one kod kojih materijal nastavlja da se izduuje pod konstantnim optereenjem na radnoj temperaturi Kod metala se puzanje javlja na povienim temperaturama, dok se kod polimera javlja ve na sobnoj temperaturi Grijanje proizvoda u eksploataciji



Mehanika ispitivanja proizvodaKoncentracija naprezanja se javlja kod nagle promjene geometrije Treba je uzeti u obzir kod konstruiranja Konstrukcija je diktirana funkcijom


6


Obrada deformacijomMasivne konstrukcije se izrauju: kovanjem, izvlaenjem, vuenjem i valjanjem Tankostjene konstrukcije se proizvode: presovanjem, dubokim izvlaenjem, tancanjem, savijanjem i superplastinim oblikovanjem Specijalni postupci izrade



Obrada deformacijomKako obrada masivnih konstrukcija podrazumijeva veliku plastinu deformaciju, najvaniji podaci su odnos naprezanje/deformacija Odreuju se za razne temperature i brzine deformisanja Iz istih testova se dobiju Youngov modul i obradljivost


7


Obrada deformacijomIspitivanje za obradu deformacijom se razlikuje od statikog testiranja mehanikih osobina Brzina deformacije kod statikog testiranja se kree do 0,01 s-1 Ispitivanje za procese obrade deformacijom moe imati brzinu i od 1000 s-1



Obrada deformacijomZa statiko ispitivanje nije potrebna velika deformacija Za ispitivanje za obradljivost deformacijom potrebna je stvarna deformacija i do 120% Ispitivanje na pritisak


8


Obrada deformacijomKod obrade limova, jedna od najvanijih osobina je anizotropija Do loma lima moe doi usljed prekoraenja vrstoe ili usljed plastine nestabilnosti FLD (Forming Limit Diagram) opisuje uslove loma



Obrada deformacijomZa mjerenje deformacija moe se koristiti fotogrametrija


9


Navojni spojeviZa ispitivanje je potrebno poznavati ponaanje spojeva Osobine materijala Uticaj zatitne obloge, maziva i adheziva Mehanike osobine: tvrdoa, vrstoa na zatezanje i torziju



Navojni spojeviNavojni spoj se ponaa kao opruga optereena na zatezanje odnosno pritisak Vijak je fleksibilniji lan, dok spojeni sklop ima veu krutost


10


Navojni spojeviZatezanje vijka se moe mjeriti navrtkama sa mjernim trakama, podlokama sa senzorom sile ili posebnim tehnikama, kao to je ultrazvuno ispitivanje vijaka Najee se sila stezanja mjeri preko momenta kojim se optereuje ili rastereuje vijak



Navojni spojevi


11


Navojni spojeviRazlikuju se procedure ispitivanja za vanjske i za unutranje navoje Epruvete za odreivanje zatezne vrstoe vijka:



Navojni spojeviIspitivanje unutranjih navoja


12


Lijepljeni spojeviKod nekih materijala se lijepljenje vri djeliminim otapanjem Neki materijali se lijepe ljepilima (drvo-metal, keramika-mtal, staklo-plastika,...) Prednosti lijepljenja: izgled, dimenzije, vea povrina spoja Nedostaci: neravnomjerna raspodjela optereenja, nosivost



Lijepljeni spojeviKvantitativni (prosjeno naprezanje prilikom loma, sila po jedinici irine) i kvalitativni testovi Standardna procedura


13


Lijepljeni spojeviIspitivanje na smicanje



Lijepljeni spojeviIspitivanje na zatezanje


14


Zavareni spojeviPored ispitivanja mehanikih osobina koje se standardno provode za osnovni materijal (zatezanje, pritisak,...), kod zavarenih spojeva jako su vana zaostala naprezanja Kod odreenih sluajeva (posude pod pritskom) ispituje se i propusnost zavarenog spoja



Zavareni spojeviPoseban sluaj su spojevi kod kojih je velika razlika izmeu vrstoe osnovnih materijala ili kad se osobine ZUT (zone uticaja toplote) znatno razlikuju od osnovnog materijala ili od zavara


15


Zavareni spojeviEpruvete za ispitivanje ilavosti



LeajeviKotrljajni leajevi (kuglini, valjkasti, konusni, igliasti) Klizni leajevi Aksijalni, radijalni, klizni


16


LeajeviKotrljajni leajevi se ispituju u standardnim ureajima pod poveanim optereenjem u odnosu na radno, kako bi se utvrdio vijek trajanja leaja



LeajeviRazvijen je itav niz ureaja za testiranje komponenti leaja i meudejstva tih komponenti


17


Leajevi



LeajeviUreaj za ispitivanje kliznih leajeva


18


ZupaniciRig test simuliranje otkaza zupanika Bench test ispitni sto gdje se porede ulaz i izlaz zupastog para Full scale test izlaganje radnim uslovima eksploatacije



ZupaniciPitting


19


ZupaniciRolling Contact Fatigue (RCF) test simulira pojavu proklizavanja



ZupaniciIspitivanje pojedinanih zuba na udarnu ilavost


20


Posude pod pritiskom i cijeviZakonom propisane procedure ispitivanja Ispitivanje rezervoara, boca, cijevi, koljena, spojnica, prirubnica, ...



Posude pod pritiskom i cijeviIspitivanja trebaju biti u skladu sa uslovima okoline u kojoj e se objekti ispitivanja koristiti: temperatura, pritisak, agresivni fluidi,... Koriste se prorauni iz oblasti mehanike loma i propagacije pukotina kako bi se predvidjelo ponaanje u eksploataciji


21


Posude pod pritiskom i cijeviKoristi se itav niz NDT tehnika i metoda za periodino ispitivanje karakteristika posuda pod pritiskom: Ultrazvuk Penetranti Vizualno ispitivanje Radiografija ...


22

Documents

24 Mehanicka ispitivanja proizvoda