Embed Size (px)
DESCRIPTION
ژماره بیست و سێی رۆژنامهی بهیان رۆژی سێشه‌ممه که‌وته به‌ردیدی خوێنه‌رانی
Citation preview
له 45 ڕۆژدا 47 كه س به ڕووداوی هاتوچۆ
ده بنه قوربانیبه‌یان.كه‌ركووك
ئیسامعیل، ش���وان م���وق���ه‌ده‌م‌ب��ه‌رپ��رس��ی‌ب��هش��ی‌ڕاگ��هی��ان��دن��ی‌كه‌ركووك هاتوچۆی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیی45 ماوه‌ی »له ڕاگه‌یاند )بهیان(ی به‌‌هاتوچۆ ڕووداوی 17 ڕاب��ردوودا ڕۆژی37 و م��ردوون ك��ه‌س 10 و هه‌بوون‌كه‌سیش‌بریندارن«.سه‌باره‌ت‌به‌‌پێدانی‌تابلۆی‌ئۆتۆمبێلیش‌ڕایگه‌یاند»زیاتر‌له‌‌هاوواڵتیانی له مامه‌ڵه‌مان هه‌زار دوو‌بڕیاره و وه‌رگ��رت��ووه كه‌ركووك ش��اری‌كه‌ركووكیان كاتیی ژم���اره‌ی تابلۆی‌نۆێیان ژم��اره‌ی و وه‌ربگیرێته‌وه لێ
پێبدرێت«.
Tuesday, No, 23که‌رکوک‌‌‌دهۆک‌‌‌سلێمانی‌‌‌هه‌ولێر‌‌‌که‌ش‌و‌هه‌واFirst Year, Feb. 19, 2013
www.bayanpress.net رۆژنامەیەکى‌سیاسیى‌گشتیى‌ئەهلییە،ژماره)23(،سێشەممە2013/2/19،ساڵی‌یەکەم
مه‌حموود عه‌لی یه‌ك به‌هۆی‌بێبه‌شكراون ناو عه‌لی 150 ناوه‌وه،ناوی‌عومه‌ر ئه‌وه‌شی و پاسۆرت له‌‌سه‌لیم پاسپۆرت له بێت، سه‌لیم
نابێت.ل.پەیجور
بهیان.تایبه‌ت
وه‌فدی ڕاب���ردوودا ڕۆژان��ی له‌‌یه‌كێتیی‌نیشتیامنی‌سه‌ردانی‌توركیای‌كرد.بڕیاریشه‌‌الیه‌نه‌كانی‌ئۆپۆزسیۆن‌ڕاوێژپێكردن بۆ بكرێن بانگێشت‌ل��هب���اره‌ی‌ب���ارودۆخ���ی‌ع��ێ��راق‌و
كوردستانه‌وه.كه تایبه‌ت س��ه‌رچ��اوه‌ی��هك��ی‌به بكه‌ین، ئاشكرا ناوی نه‌یویست‌ئه‌وه‌ی »دوای ڕاگه‌یاند )بهیان(ی
كرد، ئێرانی سه‌ردانی یه‌كێتی وه‌فدێكی‌كرا، تاوتوێ له‌گه‌ڵ خاڵیان سێ ل��ه‌وێ‌‌توركیا، له )دوورك��ه‌وت��ن��ه‌وه ئه‌وانیش‌پشتگیریی‌مالیكی‌و‌دژایه‌تیی‌دابه‌شكردنی‌عێراق(،بۆیه‌‌له‌‌سه‌ردانی‌وه‌فدی‌یه‌كێتیدا140 مادده‌ی له‌سه‌ر گفتوگۆیان توركیا بۆ‌ئه‌و بێتاقه‌ته«. پێی توركیا كه ك��ردووه،»توركیا كرد ل��ه‌وه‌ش باسی سه‌رچاوه‌یه‌‌دكتۆر‌به‌رهه‌می‌پێباشه‌‌بۆ‌سه‌رۆكی‌عێراق
و‌ئێرانیش‌هێرۆ‌خان«.فه‌خره‌ددین‌قادر،بە‌رپرسی‌مه‌كته‌بی
په‌یوه‌ندییه‌كانی‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمی،وتی»بە‌ئێستای‌هه‌رێمی ئه‌و‌هه‌لومه‌رجه‌ی هۆى‌كوردستان‌و‌ناوه‌ند‌و‌ئه‌و‌ناكۆكییانه‌ی‌به‌م‌دۆسیه‌ی هه‌روه‌ها بوون، دروست دواییە‌پێگه‌یه‌كی توركیا سیفه‌ته‌ی بهو سووریا،هه‌روه‌ك ناوچه‌كه‌دا، له هه‌یه گ��ه‌وره‌ی‌یه‌كێتیی بانگێشتی بااڵدا ئاستی له پێشرت‌بانگێشتی وایه پێم كردووه، نیشتیامنییان‌تایبه‌ت به بكه‌ن، دیكه‌ش الیه‌نه‌كانی‌باره‌ی له ڕاوێژ بۆ ئۆپۆزسیۆن، الیه‌نه‌كانی‌ئه‌وه‌ی‌چی‌بكرێت‌له‌‌هه‌رێمی‌كوردستان
پارێزگا و كورد دۆزی چاره‌سه‌ری و‌سوننییه‌كان‌و‌ناوچه‌كه«.
بۆ‌وه‌رگرتنی‌هه‌ڵوێستی‌فه‌رمیی‌دوایین له‌سه‌ر توركیاش ده‌وڵه‌تی‌له زیاتر زانیاریی و گۆڕانكارییه‌كان‌په‌یوه‌ندیامن هه‌وااڵنه‌وه، ئه‌و باره‌ی‌له ت��ورك��ی��اوە كونسوڵخانه‌ی ب��ه‌‌هه‌ولێر‌كرد،به‌اڵم‌به‌‌بیانووی‌ئه‌وه‌ی‌ڕاگه‌یاندنی الیه‌ن له لێدوانه‌كانیان‌ده‌كرێن، دهستكاری ك��وردی��ی��ه‌وه
ئاماده‌ی‌لێدوان‌نه‌بوون.
چاوى‌تۆ‌لەسەر‌ڕووداوەکان
بیروڕا
12
ئینێستا؛ئەو یاریزانەى بەرشەلۆنە بەبوونى میسیش پێویستى پێیەتى
وەرزش
8
پریاسکە
»ئێران و مه رجه عه كان فشار له كورد و مالیكی ده كه ن«
بهیان.تایبه‌ت
دكتۆر‌مه‌حمود‌عوسامن،ئه‌ندامی‌هاوپه‌یامنیی له نوێنه‌ران ئه‌نجومه‌نی‌هۆكاره‌كانی به سه‌باره‌ت كوردستانی،سیاسییه‌ی جموجوڵه ئ��هو پشت‌ئێستای‌عێراق‌و‌نه‌رمبوونه‌وه‌ی‌گوتاری‌مالیكییشه‌وه، لیسته‌كه‌ی به شیعه‌كان،ئه‌و »هۆكاری راگه‌یاند )بهیان(ی به‌‌نه‌رمییه‌‌بۆ‌فشاری‌ئێران‌و‌مه‌رجه‌عه‌كانی‌ئ��ه‌وان ده‌گ��ه‌ڕێ��ت��ه‌وه، عێراق شیعه‌ی‌له زی��ات��ر كێشهی ل���ه‌وه‌ی ده‌ت��رس��ن‌بێت، دروس��ت شیعه‌دا و كورد نێوان‌ئاسایی په‌یوه‌ندییه‌كان ده‌شیانه‌وێت‌ئه‌و نه‌مێنن. گرژییانه ئه‌و و ببنه‌وه‌‌الیه‌نانه‌‌هه‌روه‌ها‌فشاریش‌له‌سه‌ر‌كورد‌دروست‌ده‌كه‌ن،بۆئه‌وه‌ی‌هه‌وڵ‌بده‌ن‌الیه‌نی له‌گه‌ڵ گفتوگۆ به كێشانه ئه‌و
عێراقی‌چاره‌سه‌ر‌بكه‌ن«.
بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌عێراق
ئیكسۆن مۆبیل له ڕانیه ش نه وت
ده رده هێنێت
بهیان.تایبه‌ت
مۆبیلی ئیكسۆن كۆمپانیای‌به‌‌دوای رانیه له‌‌سنووری ئه‌مریكی‌ئیداره‌ی ده‌گه‌ڕێت،سه‌رۆكی نه‌وتدا‌راپه‌رینیش‌پێی‌وایه‌‌ئه‌وه‌‌له‌‌سوودی
خه‌ڵكی‌ناوچه‌كه‌یه.سه‌رۆكی ع��هب��دوڵ��ا، حه‌مید‌ئیداره‌ی‌راپه‌رین،تایبه‌ت‌به)بهیان(ئێكسۆن كۆمپانیای »ماوه‌یه‌كه وتی‌له به‌‌گه‌ڕان‌كردووه، مۆبیل‌ده‌ستی‌هه‌نگاوی‌یه‌كه‌م‌ئۆفیسێك‌له‌‌ناوچه‌ی‌ده‌كه‌نه‌وه، كه‌رمكه‌داڵ و میره‌به‌گ‌و ك���ردووه ئێمه‌شیان س��ه‌ردان��ی‌ك��ردوون، له‌گه‌ڵ ك��ۆب��وون��ه‌وه‌م��ان‌بۆ هاوكارییه‌كامن هه‌موو ئاماده‌ی‌ده‌ربڕیون،دواتر‌بیرێكی‌تاقیكردنه‌وه‌‌تا هه‌ڵده‌كه‌نن، گ��واڵن پشتی له‌‌له ب��ه‌اڵم ب��زان��ن، نه‌وته‌كه ڕێ��ژە‌ی‌له نیم دڵنیا ڕووی‌هونه‌رییه‌وه،من‌به‌اڵم نه‌وت، نه‌بوونی یان هه‌بوون‌دڵنیایی به گه‌ڕانه‌كانیان، گوێره‌ی به‌‌نه‌وت‌كردووه«. بوونی به هه‌ستیان‌ئه‌و هاتنی سووده‌كانی ب��اره‌ی له»ژماره‌یه‌كی وتی ناوبراو كۆمپانیایه،باش‌له‌‌كرێكار‌و‌ده‌رچووی‌كۆلێژ‌و‌په‌یامنگاكان‌داده‌مه‌زرێن‌و‌هێزێكی‌ئه‌گه‌ر هه‌ڵده‌لوشێت، كار گه‌وره‌ی‌بۆ لێبدرێت ب��اش بیرێكی چه‌ند‌داهاتوو،به‌‌دڵنیاییه‌وه‌‌ده‌بێته‌‌مایه‌ی
خێر‌و‌خۆشی‌بۆ‌ناوچه‌كه«.
بڕوانه‌‌الپه‌ڕە‌ی‌هه‌واڵ‌و‌ڕاپۆرت.
5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە5/شەممە4/شەممە3/شەممە 12818 1414818 1611617 1431- 5 5106 7206 4
بایی)750(دینارە
بهیان.تایبه‌ت
خشته‌ی ل��ه ه��هرێ��م حكومه‌تی‌دیناری ملیار 30 ئه‌مساڵدا، بودجه‌ی‌دیاری‌كردووه‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنه‌كان،ئه‌مه‌ش
بووه‌ته‌‌جێی‌گومانی‌الیه‌نه‌كان.ده‌زگ��ای به‌رپرسی سڵێامن، بیالل‌به ئیسالمی كۆمه‌ڵی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌نییه جددی »ده‌س��ه‌اڵت وتی وه‌كاله‌ت،ده‌خ��ات، دوای بۆیه ه��ه‌ڵ��ب��ژاردن، ل��ه
نابینێت«. خۆی به‌رژە‌وه‌ندیی له دیاره‌‌بۆ هه‌رێم وه‌زی��ری خالید، سه‌عد به‌اڵم‌كاروباری‌په‌رله‌مان،به)بهیان(ی‌راگه‌یاند‌هیچ ئێمه وت���ووم پێی عیامد »ك��اك‌خۆیدا كاتی له هه‌ڵبژاردن نییه الریامن‌سێ دوو ئهمساڵ ئه‌وه‌ی له‌به‌ر بكرێت،هه‌ڵبژاردنیش‌ده‌كرێت،پێده‌چێت‌قابیلی‌به‌شێك بكه‌ن، له‌سه‌ر قسه‌ی بێت ئه‌وه‌‌سازانی هه‌ڵبژاردن، بۆ زه‌مینه‌سازی له
الیه‌نه‌كانه».
»به‌مه‌دا وای��ه پێی س��ه‌رچ��اوه‌ی��ه‌ك‌وای��ه ن��ی��ازی حكومه‌ت ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت‌له بدات ئه‌نجام هه‌ڵبژاردن یه‌ك ته‌نیا‌هه‌رێم، )سه‌رۆكایه‌تیی هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌په‌رله‌مان‌و‌پارێزگاكان(،چونكه‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌به‌شی‌ته‌نیا‌ئه‌وه‌نده‌‌ده‌كات،جگه‌‌له‌وه‌ش‌پڕۆژە‌یاسای ناو نه‌یانخستووه‌ته بۆیه‌‌بودجه‌وه،بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌سه‌ریان‌فه‌رز‌نه‌بێت‌عه‌لی هه‌روه‌ك بكرێت«. هه‌ڵبژاردنه‌كان‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی ده‌سته‌ی سه‌رۆكی قادر،
بودجه »له ده‌ڵێت باره‌یه‌وه لهو هه‌رێم،داناندا،قسه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌‌نه‌كراوه،بودجه‌‌ئه‌وه‌ی‌حكومه‌ت له‌به‌ر نابێت، رێگر زۆر
پاره‌ی‌تری‌هه‌یه«.عه‌لی‌قادر‌وتیشی»حكومه‌ت‌خۆی‌به‌رنامه‌ی‌خۆی‌ده‌زانێت،به‌اڵم‌ئیشكردن‌یاسایه‌ك دره‌نگه، ئێستا هه‌ڵبژاردن بۆ‌دانه‌نرابێت، و نه‌كرابێت هه‌موار هێشتا‌پێشبینی‌ناكرێت‌كه‌ی‌هه‌ڵبژاردن‌ئه‌نجام
ده‌درێت«.
»حكومه ت ده یه وێت ئه مساڵ ته نیا یه ك هه ڵبژاردن ئه نجام بدات«
ئایا بەهارى کوردیى بەڕێوەیە؟
ژنان ناتوانن بۆ 38 سه عات زیاتر نهێنییه كه بپارێزن
9
هەر‌سێ‌سەرکردەکەى‌ئۆپۆزیسیۆن.فۆتۆگۆاف:وەرگیراوە
كونسوڵی‌توركیا‌ئاماده‌‌نییه‌‌قسه‌‌بۆ‌ڕاگه‌یاندنه‌كان‌بكات
توركیا ڕاوێژ به الیه نه كانی ئۆپۆزسیۆن ده كات
گه نجه كه ی شاری سلێمانی بۆ خوێندن ڕۆشت بۆ
هیندستان و له سووریا شه هید كرا‌‌‌‌‌‌‌‌ل.پەیجور
www.bayanpress.netژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
3
ڕاپۆرت: سه ید نامی
له گه ڵ ئه وه ی ساڵی پار بڕیار سه رده می زیانلێكه وتووانی بوو بكرێنه وه قه ره بوو به عس رژێمی و بودجه یه كی تایبه تی بۆ دیاریكرا، به اڵم پاره كه نه گه یشته هاوواڵتیان. بۆ جارێكی دیكه ش له پرۆژەیاسای بڕەپاره یه ك ئه مساڵیشدا بودجه ی
بۆ هه مان مه به ست دانراوه ته وه .ئه ندامی له تیف، شێخ حاكم پ��ه رل��ه م��ان��ی ع��ێ��راق، وت��ی »به بۆ یاسایه ی ده رچووه ئه و گوێره ی وه كو پاره بڕێك قه ره بووكردنه وه ، ساڵی پار دانراوه بۆ قه ره بووی ئه و له به ركه وتووه زیانیان شوێنانه ی كاتی رژێمی به عسدا، به اڵم وادیاره چۆن ساڵی پار درۆ بوو، ئه مساڵیش
كوردستان هه رێمی هاوواڵتیانی له ناو ب���اوب���ووه وه ك��ه ئ���ه و خ��ێ��زان��ان��ه ی كاول كه بوون ئه و شوێنانه نیشته جێی قه ره بوو به عسدا، سه رده می له كراون
بودجه وه ، ناو خراوه ته ئه مساڵ به اڵم جێبه جێ پار ساڵی بوو هۆیه وه به و
نه كرا«.ئه وه ش ده نگۆی راب��ردوو ساڵی
دانراوه بۆ ماده ی 140 كه بڕەكه ی 172 پاره یه ی ئه و ئه مساڵ. بۆ دیناره ملیارد كه م ماده یه ، ئه و بۆ دانرابوو پار ساڵی بوو. ساڵی پار نه چووبووه ناو بودجه وه ،
خێزانانه ئه و هه موو ده كرێنه وه ، الیه نه به پێشكه ش مامه ڵه كانیان و كرد حكومه ت په یوه ندیداره كانی
هیچ ئه نجامێكی لێنه كه وته وه .له بوو بڕیار به وه ی سه باره ت پاره یه ك بڕە نه وت، زیاده ی پاره ی الیه ن له بۆچی هاوواڵتیان، بدرێته ن��ه ك��را؟ جێبه جێ ح��ك��وم��ه ت��ه وه »ساڵی رایگه یاند نه جیب نه جیبه فیدراڵ دادگ��ای له حكومه ت پار تانه ی لێدا و جێبه جێی نه كرد، له به ر بودجه دا پرۆژەیاسای له ئ��ه وه ی خراوه ته ئه مساڵ به اڵم دانه نرابوو، ناو بودجه وه ، حكومه ت له سه ریه تی له ئێمه ب��ك��ات. جێبه جێی ك��ه به اڵم ده كه ین، په سه ندی په رله مان بكات، جێبه جێی ده بێت حكومه ت
له سه ر بڕیاری ئه و ماوه ته وه «.
پێده چێت هه روا ده ربچێت. به شاراوه یی به ده ستی حكومه ت دیاریكراوه ، بۆی خۆیه تی كه بیدات یان نه یدات. ئه وه ی به غدا بۆ زیانلێكه وتووانه ، بۆ قه ره بووی و هه ڵه بجه وه ك ناحیه كان و ق��ه زا زیاتر هه رێم ده بێت دیكه ، شوێنه كانی ده یدات بیدات، به غدا پێبدات. گرنگی كیمیایین چه كی به ركه وتووی به وانه ی یان زه ره رمه ند بوون، قه ره بووی هه موو دانیشتووانی ئه و قه زا و ناحیانه ی خاپور
بوون كاتی خۆی، ئیشی هه رێمه «.لیژنه ی ئه ندامی سه لیم، سه میر ده ڵێت كوردستان په رله مانی له دارایی »له په رله مانی كوردستان هیچ باس له وه زیانلێكه وتووانی قه ره بووی نه كراوه
ده ستی رژێم بكرێته وه «.لیژنه ی ئه ندامی نه جیب، نه جیبه دارایی په رله مانی عێراقیش وتی »بودجه
ئه مساڵیش بودجه بۆ زیانلێكه وتوواىن دەستى ڕژێمی به عس دانراوه
زیاده ی پاره ی نه وت ده درێته وه بە هاوواڵتیان
له بڕیاریدا دواج��ار به رهه مه كانی، یاسایی سكااڵیه كی ك��ه الر دادگ��ای )چاوی ده زگ��ای به رپرسی دژی له به رپرسی هه مانكاتدا له كه خۆر( ده زگای ڕاگه یاندن و ڕۆشنبیریی لقی دیموكراتی پارتی گه رمیانی 22ی
كوردستانه، تۆمار بكات.س���ۆران ن����ه داری ش��اع��ی��ر، به 2011 ساڵی »ل��ه وت )ب��ه ی��ان(ی
هه ڵیگرێت، تر مانگی نۆ بۆ ده بێت ئینجا ده چ��ێ��رێ��ت��ه وه . گ��ه ن��م ك��ات��ێ كاتی كه جۆرێكه به هاوكارییه كانیش به سه رچووه ، هاوكاریكردنه كه ی جوتیار ڕشاندنه ده رمان كاتی ئێستا منوونه بۆ دوای بڕیاره كه چی ب��ژار، نه مانی بۆ بیده ن، كاتی دروونه وه . تر سێ مانگی ده بوو ده مانده نێ ، ئێستا په ینه ی ئه و پێامن، دراب��ا ئێستا پێش مانگ چوار له ب��ك��ات؟ ل��ێ چ��ی جوتیار ئێستا بازرگانه كان، به ده یفرۆشێته وه بازاڕ پایز بۆ خۆیانن هه ر بازرگانه كانیش
ره فعه ت محه مه د. گه رمیان
گه رمیان، ناوچه ی شاعیرێكی ب��ۆ وه رگ���رت���ن���ه وه ی م��اف��ی خ��ۆی چاپدانی ل��ه تێچوونی پ���اره ی ك��ه كه الر دادگای له به رهه مه كانیه تی، عومه ر دژی له یاسایی سكااڵیه كی شه ریف، به رپرسی ده زگای ڕاگه یاندن
ڕاپۆرت: زریان جه وهه ر
ده شته له یه كێكه بیتوێن ده شتی خاوه نی سااَڵنه كوردستان، به پیته كانی كشتوكاڵییه ، زۆری به روبومێكی هاوكاریی كه مرتین حكومه ت ب��ه اڵم كشتوكاڵی جوتیارانی ده ڤه ره كه ده كات له جوتیاره . ه��ه زار ده ژم��اره ی��ان كه به ڕێوه به ریتیی ڕابردوودا رۆژی چه ند كشتوكاڵی رانیه هه ستا به دابه شكردنی په ینی كیمیایی به سه ر جوتیاراندا، هه ر جوتیارێك هه زار كگم گه منی چاندبێت، كیمیایی په ینی كیلۆ 100 حكومه ت زۆری نیگه رانیی ئه مه ش پ��ێ��داون،
جوتیارانی ده ڤه ره كه ی لێكه وته وه .گوندی جوتیارێكی عه بدوڵا، زرار ناوبراو بیتوێنه ، ناوچه ی قه رسۆكی بوو نیگه ران زۆر ئ��ه وه ی س���ه ره ڕای »ئه و وت��ی كشتوكاڵ، وه زاره ت���ی له ره متان ده درێ��ت پێامن هاوكارییه ی شایه نی تا نییه هیچ چونكه ك��رده وه ، به هه رێم حكومه تی بێت. باسكردن پشتگوێ ئێمه ی شێوه یه ك هه موو خستووه ، نه پالنی هه یه ، نه هاوكاریی ده پرسین حكومه ته له و ئێمه هه یه. هه زار بۆ كیمیایی په ینی كیلۆ 100حكومه ت بكه ین؟ لێ چی گه نم كلیۆ به ره وپێش كشتوكاڵ كه رتی نایه وێت تا خه ڵك كشتوكاڵ بكات پشت بچێت، به خۆی ببه ستێت، بۆ ئه وه ی هه موومان
له به رده ستدا به رهه مم 30 كاتێك به ڵێنی شه ریف عومه ر ك��اك ب��وو، خۆر چاوی ده زگای لۆگۆی كه پێدام بده م به رهه مه م 30 ئه و له سه رجه م ئه ستۆ له له چاپدانی ئه ركی تاوه كو به ڵێنه ئ��ه و ل��ه س��ه ر منیش ب��گ��رن، بۆ كرد خه رج دینارم ملیۆن 25 بڕی تیراژی به به رهه مه كانم له چاپدانی كه به رهه مێكم، هه ر بۆ دانه 500
هه ڵیده گرن، پایز به نرخێكی گرانرت هه ر به جوتیاره كه خۆیی ده فرۆشنه وه ، بۆیه كه رتی كشتوكاڵ الی حكومه ت چوار پله
له ژێر سفردایه «.لقی به رپرسی محه مه د، ساڵح س��ه ره ڕای بیتوێن، كشتوكاڵی رانیه ی رێ��ژەی كه میی له دووپ��ات��ی ئ��ه وه ی وتیشی ك��ردووه ، جوتیاران هاوكاریی جوتیاران هاوكاریی به ر پشكه ی »ئه و چاو له كه مه پشكێكی ده ك��ه وێ��ت، ئه وه نده ی هه ر ت��ردا، وه زاره ته كانی %10 رێ���ژەی ب��ه ئێمه پێده كرێت،
ده گ��ات��ه 15 ه��ه زار دان��ه . ل��ه و 30 به وه ئاماژەشی ناوبراو به رهه مه م«. ده ستی به رپرسه ئه و ساڵه »دوو دا ده ڵ��ێ ه��ه ر و پێده كات ده ستیم پێم من مه كه ، په له و به چ��اوه ڕێ وایه ئه و به رپرسه نیازی نییه پاره كه م بداته وه ، یاخود ده یه وێ ئه و كێشه یه منیش بچێته وه . بیر له و ببێت كۆن ده ڵێم و ناكه م سازش خۆم مافی له
ئه و ده ك��ه ی��ن، جوتیاران هاوكاریی ئێمه ش ناكات، هیچ به شی رێژەیه ش كه مه ی ب��ڕە ئ��ه و ل��ه س��ه ر تێبینامن وه زاره ت دیاره به اڵم هه یه ، هاوكاری پێنج پالنه له و هه یه ، تری پالنێكی ساڵییه وه زاره ت ده یه وێت زیاتر كه رتی دیاره بواره دا، له و بدات، هان تایبه ت و كه مبكه نه وه هاوكاری ده یانه وێت له ئێمه بكه ن، زیاد كشتوكاڵی قه رزی جوتیارمان هه زار 10 بیتوێن سنووری هه یه ، 35 هه زار كیلۆ په ینی كیمیاییامن په ینی كیلۆ هه زار 35 تۆ هاتووه ، بۆ جوتیار ه��ه زار 10 دابه شی كیمیایی نیوی و كیلۆ سێ جوتیاره هه ر بكه ، سااڵنه هاوكارییه ش ئه و به رده كه وێت. داه��ات��وو ساڵی ره ن��گ��ه ده گ��ۆڕێ��ت، هه زار ده ئێمه ئینجا قڕكه ر. ببێته جوتیار ته نیا هیچی هه یه ، جوتیارمان جوتیارییان پیشه ی هه موویان نییه ، هه ربۆیه دووه م، پیشه ی كردووه ته سێكته ری وه ك كشتوكاڵ حكومه ت هاوكارییش بۆیه ناكات، سه یر یه كه م
وه ك پێویست نییه «.لیژنه ی ئه ندامی تۆفیق، پێشه وا په رله مانی له ئ��اودێ��ری و كشتوكاڵ ك��وردس��ت��ان، وت��ی »ح��ك��وم��ه ت وه ك كشتوكاڵ ك��ه رت��ی ل��ه ئ��اوڕ پێوست واڵتێكی ل��ه خ��ه ری��ك��ه ن���ادات���ه وه . به كاربه ری ده بینه هه موو كشتوكاڵیدا ئه وه شی ه��ه روه ه��ا بێگانه «. ك��ااڵی
نافه وتێت. به اڵم ده بێت، كۆن قه رز دادگا بۆ په نام ئەو مەبەستە بۆ بۆیه
بردووه و پارێزه رێكم گرتووه «.به رپرسی بۆچوونی زانینی بۆ رۆشنبیریی و ڕاگه یاندن ده زگ��ای دیموکراىت پارتی گه رمیانی 22ی لقی کوردستان، چه ند جارێك په یوه ندیامن به ن��اوب��راوه وه ك��رد، ب��ه اڵم وه اڵم��ی
نه دایه وه . په یوه ندییه كامنانی
دووپات كرده وه كه زۆربه ی به رپرس و سیاسیی هه م واڵته ئه و سیاسییه كانی ئه گه ر بازرگانیشن، ه��ه م حكومین، بچێت، به ره وپێش كشتوكاڵ كه رتی له ده ست بازرگانییان ك��اری ئ��ه وان به روبومی به پشت خه ڵكی ده چێت، هاوكارییه ش ئ��ه و ده ب��ه س��ن. ناوخۆ زۆر بڕێكی ده كرێت، جوتیاران بۆ كه درێژخایه نه كه شی شكستی پالنه كه مه.
خوارد«.الوازیی هۆكاری په رله مانتاره ئه و گێڕایه وه ئه وه بۆ كشتوكاڵی لیژنه ی پارتی به سه ر لیژنه كه »سه رۆكی كه ده سه اڵته و نایه وێت وه زیری كشتوكاڵ یان بكه ین پ��ه رل��ه م��ان بانگهێشتی ته نیا كشتوكاڵی بواری له بین، چاالك رێگه یه ك له به ر ده ستدا دەبێت، ئەویش هۆی به ئه ویش ئیمزایه ، كۆكردنه وه ی ڕێگری په رله مان س��ه رۆك��ی ئ��ه وه ی كشتوكاڵ. وه زی��ری هاتنی بۆ ده ك��ات كشتوكاڵ كه رتی نایه وێت حكومه تیش چ��وار ته نانه ت بچێت، ب��ه ره وپ��ێ��ش زیاده ڕۆیی گێڕانه وه ی بڕیاری ساڵه حكومه ت ده رچووه ، كشتوكاڵی زه ویی
جێبه جێى ناكات«.ده ست زانیارییانه شی ئه و به پێی )به یان( كه وتووه ، له سنوری بیتوێن 500 ئاژەڵیان له وه ڕگای و مه رعه هاوواڵتی ئیجرائاتێكی هیچ ده س��ه اڵت كێاوه ،
له باره وه نه كردووه .
گه رمیانی 22ی لقی رۆشنبیریی و تۆمار كوردستان دیموكراتی پارتی
كرد.الوه شاعیرێكی ن��ه دار، س��ۆران به رهه می 60 له زیاتر خاوه نی و به تایبه تن زۆربه یان كه شیعرییه، بێئومێد ئه وه ی دوای مندااڵن. بواری پاره یه ی ئه و وه رگرتنه وه ی له بوو له چاپدانی ل��ه ك��ردب��وو خ��ه رج��ی
ببینه چه كدار و پۆلیس، ئه وكات چۆنی ویست به و شێوه یه به كارمان بێنێت «.
لیژنه ی به رپرىس كه لكانی، باپیر »به و وتی بیتوێن، جوتیارانی رانیه ی ئێستا ك��ه كشتوكاڵییه ی سیاسه تی ده ك��ات، په یڕەوی هه رێم حكومه تی ده چێت، له ناوچوون به ره و كشتوكاڵ نه ك بووژانه وه به خۆوه ببینێت«. ئه مه سه ره ڕای ئه وه ی ناوبراو زۆر نیگه رانه له كه میی ئه و هاوكارییه ی كه ده درێت به به حه وت هه زار »ئێمه جوتیاران، وتی جوتیار 85 هه زار كیلۆ په ینی كیمیاییامن نازانین هه فته یه كه ماوه ی هاتووه ، بۆ چی لێ بكه ین. حكومه ت هیچ سیاسه ت كه رتی بووژانه وه ی بۆ نییه پالنێكی و كشتوكاڵ. ئێمه ی جوتیار تا ئێستا نازانین ئه و وه زاره ته ی كشتوكاڵ بۆچی دانراوه ، بۆ بزانێ وه زی��ران ئه نجومه نی مه گه ر كوا خزمه تی؟ كوا چییه . كاری و چییه له هاوكاریی؟ كوا درێژخایه نی؟ پالنی سایلۆیه كی سلێامنی پارێزگای هه موو نییه كه بتوانێ هه موو گه منی جوتیاران
بگرێته خۆی«.به په ینه وه بڕی پێدانی باره ی له »ئه گه ر وتی به رپرسه ئه و جوتیاران، گه منی كیلۆ ه���ه زار 10 جوتیارێك كیمیایی په ینی كیلۆ 100 چاندبێت، »ده بوو وتیشی هه روه ك پێده ده ین«. ئێستا بیدایه ، په ڵه كاتی په ینه ئه و یان بیفرۆشێته وه یان ناچاره جوتیار
شاعیرێك سكااڵی یاسایی دژی به رپرسێكی پارتی تۆمار ده كات
هه ر جوتیارێك ته نیا سێ كیلۆ و نیو په ینی كیمیایی پێده درێت»سه رۆكی لیژنه ی كشتوكاڵ سه ر به پارتی ده سه اڵته و نایه وێت وه زیر بانگهێشتی په رله مان بكه ین«
چوار ساڵه بڕیاری گێڕانه وه ی زیاده ڕۆیی زه ویی كشتوكاڵی ده رچووه ، حكومه ت جێبه جێى ناكات
به به ره وپێشچوونی كشتوكاڵ، بازرگانیی سیاسی و بازرگانەکان كه مده بێته وه
كه رتی كشتوكاڵ الی حكومه ت چوار پله له ژێر سفردایه
www.bayanpress.net ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
2
بۆیه من له ڕێگای ڕۆژنامه كه ی ئێوه وه ده كه م كه ركووك دانیشتوانی له داوا خۆپیشاندان ڕێك بخه ن دژ به به غدا«. سه رۆكی جێگری تاڵه بانی، ڕێبوار كه ركووكیش پارێزگای ئه نجوومه نی باری ئاڵۆزبوونی كاتی له وایه پێی له سه ر مه ترسی و عێراق سیاسیی كه ركووك دووباره به رژەوه ندییه كانی، وه ك كارتێكی فشار به كارده هێنێرت له ده كرێت«. دژایه تی ناوه نده وه الیه ن به غدا بۆ ده نێرین »لیژنه یه ك وتیشی
بۆ چاره سه ركردنی گرفته كه «.
بكرێت سه ربازییه وه فڕۆكه خانه یه كی دواتر مه ده نی، فڕۆكه خانه یه كی به وه زیری گواستنه وه و گه یاندن و سه رۆك وه زیرانی عێراق ڕەزامه ندییان ده ربڕی، مه رامێكی پ��اش��گ��ه زب��وون��ه وه ش��ی��ان فڕۆكه خانه كانی چونكه سیاسییه ، مه ده نی، به كران نه جه ف و كه ربه ال
ئه ی بۆ كه ركووك ناكه ن؟!«.عه لی مه هدی، له به ره ی توركامنی »حكوومه تی ڕاگه یاند )به یان(ی به دژایه تیی ب��ه رده وام��ی ب��ه ن��اوه ن��د ده كات، كه ركووك پارێزگای ئیداره ی
شڤان جه باری
هه وڵ و كۆششه كانی ئه نجوومه نی به مه ده نیكردنی بۆ كه ركووك پارێزگای هێنا، شكستی كه ركووك فڕۆكه خانه ی عێراق وه زیرانی مالكیی سه رۆك نوری گواستنه وه وه زی��ری عامری، هادی و شاری بۆ كردنیاندا سه ردان كاتی ،له به مه ده نیكردنیان به ڵێنی كه ركووك، بڕیارێكی ب��ه ئ��ه ن��ج��ام��دا ل��ه و دا به رگریی وه زیری الیه ن له كه وزاری ع��ێ��راق��ه وه ئ��اڕاس��ت��ه ی ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری
مالیکى لە بەڵێنەکەى پاشگەزبووەوە
به مه ده نیكردنی فڕۆكه خانه ی كه ركووك شكستی هێنا
زریان جه وهه ر
په روه رده وه زاره تی ئه وه ی دوای راگه یاند، خوێندنی نوێی سیستمی كه كۆنفراس راسپارده كانی له یه كێك ده بوو حكومه ته كابینه ی سێ ماوه ی مامۆستای نه مانی بكرایه ، جێبه جێ خ���اوه ن ب��ڕوان��ام��ه ی دب��ل��ۆم ب��وو له به گۆڕینیان و خوێندن ناوه نده كانی به كالۆریۆس به شێوازی كردنه وه ی دوو خول له وه رزی هاوین بۆ مامۆستاكان،
عومه ر ئاواره
لە چەند ڕۆژى ڕابردوودا و لە دوو ڕووداوى جیادا، دوو ژن کوژران.
به ڕێوه به رایه تیی له سه رچاوه یه ك ڕاگه یاند )به یان(ی به دیاله پۆلیسی »ل���ه الی���ه ن چ��ه ن��د چ��ه ك��دارێ��ك��ی نه نارساوەوه له شارۆچكه ی میقدادیه ی سه ر به پارێزگای دیاله ، ژنێك ده درێته ده كوژرێت«. و گولله ده ستڕێژی به ر به ژن��ه »ئ��ه و وتیشی س��ه رچ��اوه ك��ه
پرۆگرامێكی پێشنیاری ئێمه راستیدا ئێستا ب���ه اڵم ك�����ردووه ، ت��ای��ب��ه مت��ان نه بووه ره زامه ند وه زیران ئه نجومه نی و كۆتایی نه هاتووه بۆ ئه وه ی ئه وانه ی كه بڕەخسێرنێت بۆ ب��واری��ان دبلۆم هه مان دوات��ر و بخوێنن س��اڵ دوو ئیمتیازاتی به كالۆریۆسیان هه بێت، نه ك ئه وه ش به اڵم به كالۆریۆس، بروانامه ی كه كاتێك بڕیار، نه ك پێشنیاره ، هه ر باڵوی ڕاگه یاندن له كۆتایی، گه یشتینه
ده كه ینه وه «.
و زی��ان��ی م��اددی��ش ب���ه ر ه��ه ن��دێ شوێنی نزیك له هاوواڵتییان خانووی سه باره ت ده ك��ه وێ��ت، ته قینه وه كه پۆلیسی سه رچاوه كه ی ك��اره ش به م خراپیی له به ر خێزانه »ئه و وتی دیاله بوون ئاواره ناوچه كه ئه منیی ڕەوشی س��ه ر گه ڕاونه ته وه ماوه یه ك دوای و الیه ن له به اڵم خۆیان، حاڵی و ماڵ به و و ئامانج كراونه ته تیرۆریستانه وه ده ست له گیانی ژنه ئه و هۆیه شه وه
داوە«.
وه زارەتی په روه رده لە پێدانى بڕوانامەى بەکالۆریۆس بە مامۆستایان پاشگەزدەبێتەوە
یەکیان بە گوللە و ئەوى دیکەیان لە تەقینەوەدا
له دیاله دوو ژن گیان له ده ست ده ده نبه اڵم دواتر گۆڕدرا به خوێندنی ئێواران نزیكه ی تیایدا ساڵ، چوار ماوه ی بۆ به پێی وه گیرا. مامۆستا ه��ه زار دوو وه زاره ت ئێستا )به یان(، زانیارییه كانی له په شامنبوونه وه دایه هه وڵی له به و به كالۆریۆس بڕوانامه ی پێدانی نیازه بڕوانامه كان وه ك خۆی بهێڵێته وه ،
به اڵم به ئیمتیازی به كالۆریۆس.وه زی���ری م��ح��ه م��ه د، عیسمه ت بڕیاری ئێستا »ت��ا وت��ی پ����ه روه رده ، له به اڵم نه دراوه ، شێوه یه له و فه رمیی
و ساڵه 20 ته مه نی و عه ره به ڕەگه ز الیه ن له خۆیاندا ماڵه كه ی به رده م له گولله ی ده ستڕێژی چه كدارانه وه ئه و لێكراوه و ده ستبه جێ گیانی له ده ست داوه ، تا ئێستا بۆمان ڕوون نه بووه ته وه چی ب��ۆ كوشتنه كه ی ه��ۆك��اری ك��ه
ده گه ڕێته وه «.ئه نجامی له له الیه كی دیكه وه و له چ��ێ��رناو بۆمبێكی ت��ه ق��ی��ن��ه وه ی پارێزگای به سه ر وه جیهه ی شاره دێی ده دات ده ست له گیان ژنێك دیاله ،
ده بێت كراوه ، كه ركووك فڕۆكه خانه ی سه ربازی بۆ ته نیا فرۆكه خانه یه ئه م به رپرسانی بدرێته و به كاربهێرنیت ن��اوه ك��ه ش��ی ب��ه رگ��ری، ئ��اس��امن��ی و ئاسامنیی ب��ن��ك��ه ی ب��ۆ ده گ���ۆڕێ���ت
كه ركووك.ئ��راه��ی��م خ��ه ل��ی��ل، ئ��ه ن��دام��ی ك��ه رك��ووك پ��ارێ��زگ��ای ئه نجوومه نی »ل��ه دوای كه ب��ه وه ده ك��ات ئ��ام��اژە له ئه مه ریكا هێزه كانی كشانه وه ی پارێزگادا، ئه نجوومه نی دانیشتنی ب��ه ك���ۆی ده ن����گ ب��ڕی��ارم��ان��دا له
له ڕێگه ی كۆمپانیای كۆكردنه وه ی خاشاكه وه سیدی باڵوده كه نه وه
شڤان جه باری
له ڕاب��ردوودا ڕۆژی چه ند له ڕزگ��اری، شۆریجه ، گه ڕەكه كانی په نجا ع��ه س��ك��ه ری، ڕاپ���ه ڕی���ن، گه ڕەكێكی چه ند و دۆمیز عه لی، ناو شاری كه ركووك، چه ند دیكه ی »به كه ك��ران، ده ستگیر كه سێك دانیشتوانی ترساندنی ئامانجی نێو ده خسته )سیدی(یان شاره كه چاالكیی و ك��ار كه ماڵه كانه وه ، تێكده ره كانیان و چه كدار گرووپه
تێدا تۆمار كرابوو«.حه مه ساڵح، فه رهاد م��والزم ب���ه رپ���رس���ی ڕاگ���ه ی���ان���دن���ی ئاسایشی ب��ه ڕێ��وەب��ه رای��ه ت��ی��ی ڕایگه یاند )به یان(ی به كه ركووك دوای ئ��اس��ای��ش »ه��ێ��زه ك��ان��ی توانیویانه ورد، زانیاریی وه رگرتنی
چ��اودێ��ری��ی��ان ب��ك��ه ن، دوات���ر له بكه ن ده ستگیریان هه ڵمه تێكدا چوار له بوون بریتی بانده كه ش و موسڵ شاره كانی خه ڵكی كه كه س ڕاگه یاندنی به رپرسی به سڕەن«. و ئاسایشی كه ركووك ئه وه شی خسته ڕێگای ل��ه ب��ان��ده »ئ��ه و ك��ه ڕوو و كۆكردنه وه ی خۆڵ كۆمپانیایه كی خاشاكه وه ئه م كاره یان ئه نجامداوه له به ر كارگوزارییان جلوبه رگی و كردووه و به شه و له كاتی هه ڵگڕتنی خستویانه ته خاشاكه كان و خۆڵ و م��اڵ��ه ك��ان��ه وه ح��ه وش��ەی نێو چه ند كه ناوه دا ب��ه وه ش دانیان بوون پشتیانه وه له كه سێكی دیكه نیازیش به كردوون، هاوكارییان و دیكه ش گه ڕەكێكی چه ند له بوون به و بده ن كاره به م به رده وامی
سه دان سیدیی تریان پێ گیراوه «.
پارێزگای كه ركووك ئه و بڕیاره به باش كاردانه وه ی ئ��ه وه ی له به ر نازانین، ده بێت شاره كه دۆخی له سه ر خراپی و كێشه ش له نێوان نه ته وه كانی شاری له به ر ده ك��ات، دروس��ت كه ركووكدا نه ته وه ی له ته نیا سه حوه ئ��ه وه ی
عه ره ب دروست ده كرێت«.
ن��وێ��ن��ه ران��ی ده وڵ��ه ت��ه و م��س��وڵ��امن هاریكاریی ڕێكخراوی ئیسالمییه كان، ئیسالمییه كانی ڕێكخراوه ئیسالمی، وه زاره ت ئیسالمی، واڵتانی دیكه ی جامیعه ی ڕاگه یاندن، ده زگاكانی و ئ��ه زه��ه ر و چ��ه ن��دی��ن ڕێ��ك��خ��راو و هاوكات جیهانیی، دیكه ی دامه زراوه ی
دژی ئه م هه وڵه وه ستاونه ته وه .
عومه ر ئاواره
ح��ك��وم��ه ت��ی ع��ێ��راق ب��ڕی��اری��دا كه ركووك بۆ سه حوه ه��ه زار چ��وار پاراستنی بیانووی به دامب��ه زرێ��ن، بۆرییه نه وتییه كان و كۆمپانیای نه وتی
باكوور.
به یان. ئاژانسه كان
زان��ای��ان��ی جیهانیی ده س��ت��ه ی ئیسالمی، جیهانیی رابیته ی له مسوڵامن به رهه مهێنانی كۆمپانیایه كی دژی وه ستان���ه وه ، ئێرانی سینه مایی فیلمی پێغه مبه ر )درودی تیایدا كه سایه تیی كه به رجه سته تێدا بێت(ی له سه ر خوای
عومه ر ئاواره
ب��ه رف��راوان��ی هه ڵمه تێكی ل��ه سه ر بۆ موسڵ پارێزگای هێزه كانی هێزه كانی سه ربازییه كانی بنكه كارتۆن 12 به سه ر ده ست قاعیده ،
بیره دا گیرا.ع��ه ق��ی��د ع��ه ب��دوڵ��ال ج��ب��وری، نیشتیامنیی پۆلیسی ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری كرده وه پشتڕاست هه واڵه كه ی موسڵ،
به یان. تایبه ت
سه ر كوردستانی قوتابیانی یه كێتیی سااڵنه كوردستان، دیموكراتی پارتی به له خوێندن، رێساكانی و یاسا بێگوێدانه فه رمیی ده وامی دامه زراندنیدا، ساڵیادی خوێندن راده گرێت، ئه مه ش ناڕەزایی الی رێكخراوه كان و خوێندكاران و قوتابیان الیه نه و حكومه ت ك��ردووه ، دروس��ت هه ڵوێستێكیان هیچ په یوه ندیداره كانیش
نییه له باره ی ئه و پێشێلكارییانه وه .رێكخراوی راگه یه نراوێكیاندا، له
كه ركووك له سه حوه ئه ندامی هه زار دامبه زرێن«.
س�����ه رچ�����اوه ك�����ه وت��ی��ش��ی »دام��ه زران��دن��ی ئ��ه و چ��وار ه��ه زار حكومه ته كه ی الی��ه ن له سه حوه یه له تایبه تی مه به ستێكی مالكییه وه ، ئه نجومه نی وه كو ئێمه ش پشته وەیە،
ده سته ی ب��اڵوك��ردن��ه وه ی«. له ده ب��ن كه ده ك��ه ن��ه وه ل��ه وه جه خت ناوبراو پێشرتیش ئاگاداری دراوه له سه ر ئه وه ی كه سایه تیی نه توانێت كه سێك هیچ ئه و بكات، به رجه سته پێغه مبه ران هه ڵده سنت ك���اره ب��ه و ك��ه س��ان��ه ش��ی
»تاوانبارن«.زان��ای��ان��ی جیهانیی ده س��ت��ه ی
چوار هه زار ئه ندامی سه حوه بۆ كه ركووك داده مه زرێن
ده سته ی جیهانیی زانایان ئیدانه ی فیلمێكی ئێرانی ده كات
دوانزه كارتۆن بیره له سه ربازگه یه كی قاعیده ده ستی به سه ردا گیرا
قوتابیانی پارتی ده وامی خوێندن راده گرن
ئه نجومه نی له س��ه رچ��اوه ی��ه ك پ��ارێ��زگ��ای ك��ه رك��ووك ه��ه واڵ��ه ك��ه ی )به یان(ی به و ك��رده وه پشتڕاست بیانووی پارێزگاری كردن ڕاگه یاند »به و بێجی نێوان نه وتییه كانی بۆرییه له باكوور، نه وتی كۆمپانیای و كه ركووك چوار دا بڕیاری عێراق حكومه تی
ده كرێت.باره گاكه یان كه ناوبراو ده سته ی باڵویان به یاننامه یه كدا له مه ككه یه ، له ئێرانی حكومه تی له »داوایان كرده وه كردووه كه وێنه گرتنی ئه و فیلمه ڕابگرن هه موو ب��اڵوك��ردن��ه وه ی له ڕێگه ش و واڵتی له ئه وه ی له به ر بگرن، گرته كانی ئه واندا وێنه ده گیرێت و ئه وان به رپرس
»هێزەكامنان ڕاگه یاند )به یان(ی به و له ده ره وه ی شاری موسڵ هه ڵمه تێكی قاعیده چه كدارانی به دژ فراوانیان ئه نجامدا له داوه ، ئه نجام سنوره له و و بیره ك��ارت��ۆن 12 ب��ه س��ه ر ده س��ت زیاتر و جۆراوجۆر چه كی ژماره یه ك و تی ئێن تی م��ادده ی ته ن دوو له بۆمبێكی چێرناو له گه ڵ دوو ئۆتۆمبیلی ئه نجامدانی بۆ كه گیرا، بۆمبڕێژكراودا
كاری تیرۆرستی ئاماده كرابوون«.
ئه و ئیدانه ی KSO كوردستان قوتابیانی جۆره پێشێلكارییانه ده كه ن و له به شێكی راگه یه نراوه كه دا كه وێنه یه كی بۆ )به یان( نێردراوه، هاتووه »رێكخراوه كانی سه ر به ده سه اڵت سااڵنه بێگوێدانه به رژەوه ندیی كاریان خوێندن، ره وش��ی و قوتابیان بووه ته راگرتنی ده وامی خوێندن، ئه وه ی كرده وه یه ئه و ئێمه یه نیگه رانیی جێی الیه نه و ده ب��ێ��ت��ه وه دووب���اره س��ااڵن��ه هه ڵوێستێكی هیچ په یوه ندیداره كانیش له رێگه و ل��ه س��ه ری نییه جددییان
دووباره بوونه وه ی ناگرن«.
پەرلەمانتار‌ناسك‌تۆفیق،له‌‌باره‌ی‌به‌ڕێوه‌بردنی‌كارگه‌كان‌له‌‌الیه‌ن‌كه‌رتی‌تایبه‌ته‌وه:
خه ڵكی هه ژار له و بڕیاره سوودمه ند نابن
به‌ختیار‌سه‌عید:پرۆگرامه‌كانی‌لیستی‌كوردستانی‌خۆیان‌درۆیه‌كی‌گه‌وره‌ن
»له داهاتوویه كی نزیكدا گرژی و ئاڵۆزیی زیاتر له نێوان ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆندا سه رهه ڵده داته وه «
www.bayanpress.netژماره)23(،سێشه‌ممه2013/2/19،ساڵی‌یەکەم
5
ڕاپۆرت:سه‌ید‌نامی
چ��اودێ��ران، ل��ه به‌شێك ڕای ب��هل��ه‌‌ئ��ێ��س��ت��ادا‌زه‌م��ی��ن��ه‌س��ازی��ی��ه‌ك‌بۆ‌لێكنزیكبوونه‌وه‌ی‌الیه‌نه‌‌ده‌سه‌اڵتداره‌كان‌به‌شێكی‌دیكه‌شیان ئۆپۆزسیۆن‌هه‌یه. و‌بۆ نییه ده‌س����ه‌اڵت ب��ه م��ت��ان��هی��ان‌ئه‌وه بۆ ئاماژە و چاكسازی ئه‌نجامدانی‌به‌‌ده‌سه‌اڵت متانه‌یان كه‌‌هیچ ده‌كه‌ن‌نه‌هجی هه‌مان ده‌سه‌اڵت چونكه نییه،نایه‌وێت و ده‌ك��ات��ه‌وه دووب���اره ك��ۆن
چاكسازی‌بكات.ب��ه‌خ��ت��ی��ار‌س��ه‌ع��ی��د،رۆش��ن��ب��ی��ر‌و‌رۆژنامه‌نووس،له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت»هیچ‌ئومێد‌و‌هیوایه‌ك‌نییه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ده‌سه‌اڵت‌و‌ئۆپۆزسیۆن‌له‌سه‌ر‌ئامانجێكی‌هاوبه‌ش‌كۆ‌ببنه‌وه،چونكه‌‌ئۆپۆزسیۆن‌ئاماده‌‌نییه‌‌له‌سه‌ر‌شتێك‌له‌گه‌ڵ‌ده‌سه‌اڵتدا‌كۆببێته‌وه‌‌كه‌‌جێبه‌جێكردنی‌ئه‌سته‌م‌بێت«.ناوبراو»پرۆگرامه‌كانی ده‌ك��ات ب��ه‌وه‌ش ئاماژە‌درۆیه‌كی خۆیان كوردستانی لیستی‌چاكسازی به ئومێدم هیچ من گه‌وره‌ن.و ده‌س��ه‌اڵت هاوبه‌شی كۆبوونه‌وه‌ی و‌ئۆپۆزسیۆن‌نییه،چونكه‌‌ده‌سه‌اڵت‌هه‌مان‌نه‌هجی‌كۆن‌دووباره‌‌ده‌كاته‌وه.ئێستاش
هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌وه، ئاماده‌كاریی هۆی به‌‌له‌‌داهاتوویه‌كی‌نزیكدا‌گرژی‌و‌ئاڵۆزیی‌هه‌مووشی س��هره��ه‌ڵ��ده‌دات��ه‌وه، زیاتر‌ئه‌مه، به‌رپرسیارێتیی و ده‌سه‌اڵته تاوانی
بۆ‌ئه‌وه«.سیاسی، چاودێری كه‌مال، زی��ره‌ك‌و جیاوازی به‌بێ »ده‌بێت واب��وو رای‌كاری و حزبی ئینتیای له‌به‌رچاوگرتنی‌تایبه‌تی‌الیه‌نه‌كان،زه‌مینه‌یه‌كی‌هاوبه‌ش‌كه هه‌یه هیوایه‌ك ئه‌مڕۆ و بدۆزرێته‌وه‌‌بۆ بێت ئارادا له هاوبه‌ش میكانیزمێكی
كاری‌هاوبه‌ش‌و‌گه‌یشنت‌به‌‌ئامانجه‌كان،گه‌لێك خ��ۆم��ان ده‌ره‌وه‌ی ل��ه ئێمه‌‌كێشه‌مان‌هه‌یه‌‌كه‌‌نابێت‌خه‌ریك‌بین‌به
ناكۆكیی‌ناو‌خۆمانه‌وه«.ئیمتیاز خ���اوه‌ن م��ی��ره، ئه‌حمه‌د‌لڤین، گ���ۆڤ���اری س���ه‌رن���وس���ه‌ری و‌به‌رامبه‌ر له »ده‌سه‌اڵت رایده‌گه‌یه‌نێت‌ده‌شڵێت بێمنه‌ته‌وه«. ئۆپۆزسیۆن‌روون ئۆپۆزسیۆن كاركردنی »روئیای‌گرفتی ئۆپۆزسیۆن ناوخۆیدا له و نییه‌‌ده‌سه‌اڵتیش هه‌یه، پارچه‌یی و جیاوازی
دیدار:زریان‌جه‌وهه‌ر
بهیان:ئێوه‌‌هۆكاری‌ئه‌و‌بڕیاره‌‌بۆ‌چی‌ده‌گێڕنه‌وه؟
له‌گه‌ڵ كه ئێمه تۆفیق: ناسك‌وه‌زاره‌تی‌پیشه‌سازی‌قسه‌مان‌كرد،له‌ناو‌قسه‌كانی‌وه‌زیردا‌گوتی،بۆ‌منوونه‌‌ئێمه‌‌بۆیه دابنێین، كارگه ناتوانین له‌مه‌ودوا
ئه‌مه‌‌ده‌كه‌ینه‌‌كاری‌كه‌رتی‌تایبه‌ت.نه‌توانێ حكومه‌تێك ب��هی��ان:چ به‌رێت، به‌ڕێوه خۆی كارگه‌كانی
حكومه‌تێكه؟هه‌رێمی له ئێمه تۆفیق: ناسك‌ئابووریی سیسته‌مێكی كوردستان‌ئیشرتاكین، نه نازانین نییه، ڕوومن��ان‌كه‌رتی نه نازانین سه‌رمایه‌دارین، نه‌‌كه‌رتی نه پێبده‌ین، بایه‌خ تایبه‌ت‌تا ئێمه به‌اڵم نییه. دیار گشتی،هیچی‌كه‌رتی‌گشتی‌په‌ره‌‌پێبده‌ین،هاوواڵتیان‌ده‌ك��هن، قازانج سنوردار سه‌رمایه‌ی‌تایبه‌ت چونكه‌‌سه‌رمایه‌داره‌كان‌كه‌رتی‌چینایه‌تی زی��ات��ر ده‌س���ت، ده‌یگرنه‌‌و قوتابخانه خه‌ڵكی ده‌بێت، دروست‌ده‌ست، ده‌گرێته نه‌خۆشخانه و كارگه‌‌تیاده‌چێت، نێوه‌نده‌دا ل��ه‌م ئ��ه‌وه‌ی‌س��ه‌رم��ای��هی��هك��ی ك��ه خه‌ڵكانێكن‌له ئێمه م��ادام هه‌یه. سنوورداریان‌پێوسته ده‌ژی��ن، نه‌وتیدا هه‌رێمێكی‌ه��ه‌م��وو‌پ��ڕۆژەك��ان��ی‌رێ��گ��اوب��ان‌و‌دروستكردنی‌بینای‌نه‌خۆشخانه‌‌و‌پرۆژە‌كه‌رتی ڕێگه‌ی له دیكه، گشتییه‌كانی‌سیستمی به ده‌كرێت بێت، گشتییه‌وه
تێكه‌ڵیش‌بێت،نه‌ك‌كه‌رتی‌تایبه‌ت.
به به‌رانبه‌ر بێمنه‌تی زۆر كاته‌دا له‌م‌ئۆپۆزسیۆن‌ده‌رده‌بڕێت،وای‌ده‌رده‌خات‌كۆكردنه‌وه‌ی توانای ئۆپۆزسیۆن كه‌‌جه‌ماوه‌ری‌له‌سه‌ر‌شه‌قام‌نییه‌‌و‌كز‌بووه‌‌له‌و‌ڕووه‌وه،به‌م‌شێوه‌یه،ئه‌مڕۆ‌هه‌موو‌قسه‌كردنێك‌له‌سه‌ر‌میكانیزمی‌هاوبه‌ش،بێاناییه‌كی‌گه‌وره‌یه،كاركردنی‌ده‌سه‌اڵت‌ئیستفزازكردنی ئاڕاسته‌ی به ئه‌مڕۆ‌هه‌مان ئۆپۆزسیۆنیش و ئۆپۆزسیۆنه‌‌گوڕی‌چوار‌ساڵی‌پێش‌ئێستای‌الی‌خه‌ڵك‌وایانكردووه، ئه‌مانه نه‌ماوه، بڵێیت وه‌ك
ب��هی��ان:زی��امن��هن��دی‌ی��هك��ه‌م‌له‌م‌نێوه‌نده‌دا‌كێیه؟
به‌دڵنیاییه‌وه ت��ۆف��ی��ق: ن��اس��ك‌هاوواڵتیانن، ی��هك��ه‌م زه‌ره‌رم��هن��دی‌ده‌به‌ن تایبه‌ت كه‌رتی سه‌رمایه‌داره‌كان‌كه‌مده‌رامه‌ته‌كان هاوواڵتییه به‌ڕێوه،
ناتوانن‌به‌ره‌نگاری‌ئه‌و‌ژیانه‌‌ببنه‌وه.هه‌رێم كارگه‌كانی كۆی بهیان:
چه‌نده؟ناسك‌تۆفیق:ساڵی‌پار‌له‌‌وه‌اڵمی‌پیشه‌سازی وه‌زاره‌تی مندا پرسیارێكی‌ناوی‌زیاتر‌له4200كارگه‌ی‌بۆ‌هێناین،به‌اڵم‌ته‌نیا‌زانیاریی‌له‌سه‌ر30كارگه‌‌بۆ
ناردبووین.نه‌توانێت حكومه‌تێك ئهی بهیان:
30كارگه‌‌به‌ڕێوه‌‌به‌رێت،ئیشی‌چییه؟حكومه‌ت ب��اوه‌ڕی تۆفیق: ناسك‌ببووژێته‌وه، تایبه‌ت كه‌رتی كه وایه‌‌ده‌سه‌اڵتداره، الیه‌نی سیاسه‌تی ئه‌وه‌‌تایبه‌ت كه‌رتی كه وایه من ڕای به‌اڵم‌بێت، تێكه‌ڵی به ب��ه‌اڵم ببووژێته‌وه،له ه��ه‌م حكومه‌ت، الی��هن له ه��ه‌م‌الیه‌ن‌په‌رله‌مانەوە‌نسبه‌تێكی‌بدرێته‌وه‌‌سیستمی ب��هو ئ��ه‌گ��ه‌ر ه��اوواڵت��ی��ان.سیاسی پێگه‌ی ك��ه بێت سیاسییه‌‌به‌كاردێت‌بۆ‌بازرگانی‌و‌ده‌وڵه‌مه‌ندیی‌بڕیاره‌ش لهو ده‌توانن ئه‌وانه‌ی كتوپڕ،خه‌ڵكانه‌ن، جۆره ئه‌و بن، سوودمه‌ند‌ئه‌گه‌رنا‌خه‌ڵكێك‌سه‌رمایه‌ی‌دیاریكراوی‌ئه‌و سوودمه‌ندی ناتوانێت هه‌بێت،ق��ه‌رزی هاوشێوه‌ی كه بێت بڕیاره20 ده‌بێت ده‌ڵێت كه كشتوكاڵییه‌‌دۆنم‌زه‌ویی‌هه‌بێت،كه‌سێك20دۆنم
و ئامانج له بن زۆرت��ر ڕێگرییه‌كان‌میكانیزمی‌هاوبه‌ش«.
چاودێری عه‌بدولخالق، مه‌سعود‌دنیادا شوێنێكی هیچ »له وتی سیاسی‌هه‌رێم وه‌ك ده‌س��ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن‌ئه‌مڕۆ نه‌كردووه.، هاوبه‌شیان مامه‌ڵه‌ی‌نیشتیانیداین، رزگاركردنی قۆناغی له‌‌ئه‌گه‌ر زۆره، زۆره،هیوای دوژمنی كورد‌به‌رژەوه‌ندیی‌تایبه‌تی‌نه‌بێت،ئۆپۆزسیۆن‌نییه ب��ه‌وه پێویستیان ده‌س���ه‌اڵت و‌له‌م تایبه‌ت به بكه‌ن، یه‌كرت دژایه‌تیی
وه‌ك یان ه��ه‌ژاره؟ بۆ هه‌بێت، زه‌ویی‌دروست كه ڤێالیانه‌یه و خانوو ئه‌و‌به‌‌خه‌ڵكی‌هه‌ژار كراون،چ‌خانوویه‌ك‌كڕدراوه؟هه‌مووی‌به20ده‌فته‌ر‌و30
ده‌فته‌ر‌و60ده‌فته‌ر‌كڕدراون.ب��هی��ان:ك��ه‌وات��ه‌‌ئ��ه‌و‌ب��ڕی��اره‌ش
هاوشێوه‌ی‌قه‌رزه‌‌كشتوكاڵییه‌كه‌یه؟ده‌ڵێم پێت من تۆفیق: ناسك‌هه‌تا‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌بازرگانی‌دابه‌ش‌بێت‌و و‌حزبییه‌كاندا كه‌سه‌‌سیاسی به‌سه‌ر‌پێگه‌ی‌حكومی‌و‌سیاسی‌به‌كاربێت‌بۆ‌دواتر خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردن، بازرگانیی‌سه‌رمایه‌دار هه‌مووی تایبه‌ت كه‌رتی‌هه‌ژاریش خه‌ڵكی ده‌ست، ده‌یگرێته
لێی‌بێبه‌ش‌ده‌بێت.
زۆربوونی س��ه‌ره‌ڕای ئێستادا، قۆناغه‌ی‌بێسه‌روبه‌ری و ناشه‌فافیه‌ت و گه‌نده‌ڵی‌یاسادا،ئۆپۆزسیۆن‌زۆر‌نه‌رمیی‌نواندووه‌‌تائێستاش ب��ه‌اڵم ده‌س����ه‌اڵت، ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌نه‌بوونی ڕاستیدا له ناكات، چاكسازی‌میكانیزمی‌هاوبه‌ش‌تاوانی‌ده‌سه‌اڵته‌‌كه‌‌نایه‌وێت‌چاكسازی‌بكات،ده‌یه‌وێت‌كات‌به‌زمی له‌سه‌ر ده‌س��ه‌اڵت بكات. به‌ڕێ‌هه‌ر یاسا، له‌سه‌ر نه‌ك ده‌ڕوات، خۆی‌نه‌رمرت شێوه‌یه‌كی به و پێشووه شه‌ڕی
ڕووده‌دات«.
له كۆبوونه وه ی لیژنه ی پیشه سازیی په رله مان و وه زاره تی پیشه سازی، بڕیار درا كه له مه ودوا
كارگه كان له الیه ن كه رتی تایبه ته وه به ڕێوه
ببرێن، كه حكومه تی هه رێم خاوه نی ده یان
كارگه یه ، به اڵم زۆربه یان خه رجییه كه یان زۆر زیاتره له داهاتیان، ئه مه ش كاردانه وه ی
جیاوازی لێكه وتووه ته وه. ناسك تۆفیق، ئه ندامی
لیژنه ی پیشه سازی و وزه له په رله مانی كوردستان، له سه ر ئه و بابه ته وه اڵمی
پرسیاره كانی )به یان( ده داته وه .
وه زاره تی پیشه سازی ناوی زیاتر له 4200 كارگه ی بۆ هێناین، به اڵم ته نیا زانیاریی
له سه ر 30 كارگه بۆ ناردبووین
نه حكومه ت سه یده و نه گه لیش پاشكه وته
كه ناڵه كه ی مشعان جبوری له خانووی په رله مانتارێكی مالیكییه وه په خش ده كرێ
خالید‌شوانی:بۆ‌دژایه‌تیی‌كورد‌و‌پشتگیریی‌له‌‌مالیكییه
مه‌حمود‌عوسمان:ئێران‌و‌مه‌رجه‌عه‌كان‌فشار‌له‌‌كورد‌و‌مالیكی‌ده‌كه‌ن
مرۆڤ كاتێك هاوسه نگیی تێكده چێت و چیدی ده سه اڵتی
به سه ر خۆیدا نامێنێت، كه دووچاری ته نگژە یه كی ده روونیی توند، یان
له كاركه وتنی به شێىك مێشكی ده بێت. واش پێده چێت كه حكومه ته كه ی ئێمه ،
رووبه ڕووی ته نگژە یه كی له وشێوه یه بووبێته وه .
زۆرجار نه خۆشی به نیشانه كانیدا ده نارسێته وه ، نیشانه كانی نه خۆشییه
ده روونییه كه ی حكومه ته كه شامن، ئه وه یه كه هه ندێك هه ڵسوكه وت
ده نوێنێت، ده بنه مایه ی دروستبوونی رق و دڕدۆنگی له دژی خۆی.
چیرت هیچ به هانه نه ماوه بۆئه وه ی حكومه ت ئه و كه سانه قه ده غه بكات
كه ده یانه وێت له پارێزگاكانی وه كو ئه نبار و سه اڵحه ددین و موسڵه وه
بڕۆن بۆ پایته خت. هیچ به ڵگه یه كیش به ده سته وه نه ماوه بۆ قه ده غه كردنی
ئه و گه شتیارانه ی به غدا رووه و ئه نبار به جێده هێڵن، هه روه ها هیچ به هانه یه كیش نه ماوه بۆ داخستنی
ناوچه ی )ئه عزه مییه (ی به غدا بۆ ماوه ی چه ند رۆژێك و مامه ڵه كردن
له گه ڵ دانیشتوانه كه یدا، وه ك مامه ڵه ی داگیركه ر له گه ڵ دانیشتوانه نامۆكاندا.حكومه ت كۆمه ڵێك رێوشوێنی ئه منیی زۆر زیاتر له پێویستی گرتنه
به ر، كه پێشرت ئاشكراى نه كردن، باسی له هۆكاره كانیش نه كردووه ، به اڵم ئێمه وا تێگه یشتین كه ئه مه بۆ بوونی ترس له رێكخستنی خۆپیشاندان له به غدا و دزه كردنی قاعیده و پاشاموه كانی
رژێمی پێشوو بۆ نێویان، ده گه ڕێته وه .به ر له دووساڵ حكومه ت هه وڵیدا
قه ده غه ی رێكخستنی خۆپیشاندان له به غدا و چه ند شارێكی تر بكات، هێزی زیاد له پێویستیشی به كارهێنا. ئه وكات
حكومه ت ئه و هه ڵوێسته تونده ی به بیانووی رێگرتن له دزه كردنی قاعیده
و به عسییه كان بۆ ناو خۆپیشاندانه كان نواند، به اڵم ده ركه وت كه ئه وه
به هانه یه كی دروستكراوه ، دواجار ناچاربوو دان به نیشتامنپه روه ریی
خۆپیشانده ران و ره وایه تیی ئه و جموجووڵه و دروشمه كانیشیاندا
بنێت. هه نووكه ش له وه ده ترسین كه حكومه ت كه وتبێته هه مان وه همه وه .
له هه موو حاڵه ته كاندا، هۆكاره كانی پشت سه پاندنی ئه و
رێوشوێنه ئه منییانه هه رچییه ك بن، پێویسته كه ده سه اڵته په یوه ندیداره كان
ئاشكرایان بكه ن، تاوه كو خه ڵكی بزانن چی ده كه ن و چۆن كاره كانیان
رێك ده خه ن. ده ستوور ئازادیی بۆ خه ڵكی مسۆگه ر كردووه ، ئه وه شی بۆ
مسۆگه ر كردوون كه بزانن بۆچی و تاكه ی داموده زگاكانی حكومه ت، له
بارودۆخێكدا ناچار ده بن ئه و مافه یان لێ كه م بكه نه وه .
ئه و كاره ی حكومه ت كردوویه تی له گرتنه به ری ئه و رێوشوێنه ئه منییانه ی
ئازادی به رته سك ده كه نه وه و به بێ راگه یاندنی ماوه یه ك به ر له وه ،
بێڕێزییكردنە به كه رامه تی خه ڵكی، جگه له وه ی پێشێلكردنی بنه ما و
حوكمه كانی ده ستووریشه . پێویسته ئه و شێوازی بیركردنه وه باوه گۆڕانكاریی به سه ردا بێت، كه پێیوایه حكومه ت
گه وره یه و فه رمان ده كات و به گوێی ده كرێت، گه لیش پاشكه وته یه و
له سه ری پێویسته ملكه چ و جێبه جێكار بێت.
و: الس هەورامى
www.bayanpress.net ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
4
عدنان حسێن
مشعان جبوری له سه ر چی عێراقی به جێهێشت؟
بوو 2005 ساڵی له جبوری مشعان لیستی له عێراق په رله مانی ئه ندامی به )املصالحة والتحریر(، كه زیاتر كۆنه به عسی و عه ره به شۆڤێنییه كانی له خۆی گرتبوو. له )ی��زن(، ناوی به كوڕێكی و مشعان گرێبه ستێكی 2005 و 2004 سااڵنی بۆ ده ستكه وت به رگرییان وه زاره ت���ی فه وجێكی چه ند بۆ خۆراك دابینكردنی له و هه ر نه وتییه كان. كۆمپانیا پاراستنی و گه ندڵی تۆمه تی چه ندین گرێبه سته دا دزی ئاڕاسته ی خودی مشعان و كوڕە كه ی )15( به غداش شاری دادگایه كی كران. سه پاند، ناوبراودا به سه ر زیندانیی ساڵ به اڵم به ر له وه ی ده زگا ئه منییه كان خۆی له ئه وان بكه ن، ده ستگیر كوڕەكه ی و به ره و كوردستانه وه هه رێمی ڕێگه ی له 2007وه ساڵی له و هه اڵتن سوریا
دیمه شق نیشته جێ بوون.دیمه شق ل��ه ج��ب��وری م��ش��ع��ان )ال��رأي( ن��اوی به ئاسامنیی كه ناڵێكی قه زافی موعه ممه ر دارایی كۆمه كی به دامه زراند. ئه ركی ئه و كه ناڵه هێرشكردن ك��ه ن��داو، حاكمه كانی س��ه ر ب��ۆ ب��وو به تایبه تیش قه ته ر و سعودیه . له هه مان
به یان. تایبه ت
گۆڕە پانی راب����ردوودا رۆژان���ی له كوردستان، هه رێمی و عێراق سیاسیی ب��ه رچ��اوی��ان و ف���راوان جموجوڵێكی له و مه به ست بینی، خ��ۆی��ان��ه وه ب��ه هه وڵدان و تاووتوێكردن جموجواڵنه ش، قه یرانی چاره سه ری دۆزینه وه ی بۆ بوو له گه ڵ تایبه تیش به عێراق، ئه مدواییه ی
هه رێمی كوردستان.په ره سه ندنانه شی ئه و دیارترینی له خۆیه وه به عێراق سیاسیی گۆڕە پانی الیه نه گوتاری خاوبوونه وه ی بینیونی، ده وڵه تی لیستی به شیعه كانه ، سیاسییه و لێدوان هه موو جۆرێك به یاساشه وه ، جموجوڵێكیان به ئاڕاسته ی چاره سه ركردنی له ئه مدواییه یه . ته نگژە كانی و كێشه
بۆ ب��وو مینبه رێك كه ناڵه ئ��ه و كاتدا حه ماسی گۆرانیی و وتار په خشكردنی كاتی له حكومه ته كه ی. و قه زافی بۆ واڵته له و سه ربازیی گورزی وه شاندنی كه ناڵه كه ی ناتۆوه ، هێزه كانی الیه ن له به لیبیای شۆڕشگێڕانی هه میشه مشعان
به كرێگیراوی ئه مریكا له قه ڵه م ده دا.له و قه زافی رژێمی رووخانی پاش مانگی كانوونی یه كه می ساڵی 2011، به )الرأي( بڕیاری حكومه تی سوریا، كه ناڵی مایه ی بووه ته ئه وه ی هۆی »به داخرا،
ئاژاوه گێڕیی له ناوخۆی سوریادا«.
كێ په یوه ندییه كانی نێوان مشعان و مالیكیی ئاسایی كرده وه ؟
په رله مانتاری شابه نده ر، ع��ززه ت لیستی ده وڵه تی یاسا و نزیك له مالیكی، چه ند لوبنانه ، واڵت��ی نیشته جێی كه له گه ڵ نهێنیی په یوه ندییه كی ساڵێكه ناوبراو دروستكردووه . جبوری مشعان كاتێك زانیویه تی باری ماددی و ده روونیی ده ڕوات، خراپی ب��ه ره و زۆر مشعان به رده می خستووەته ئ��ه وه ی بیرۆكه ی كه بگه ڕێته وه بۆ عێراق و له به غدا ئه و ئه وه ی ناوبراو به اڵم بكاته وه ، كه ناڵه ی فه رمانی كه ڕاگه یاندووه شابه نده ر به ناتوانێ و ده رچ��ووه بۆ ده ستگیركردنی
نێو كوتله كانی سه رجه م وه فدی الیه ك به شیعه كان نیشتامنیی هاوپه یامنیی سه ردانێكی چه ند رۆژە گه شتنه شانشینی ئه و رازیكردنی مه به ستی به سعودیه ، خۆپیشاندانی به كۆتاییهێنان بۆ واڵته تریش، الیه كی له سوننییه كان. ناوچه سه ردانییكردنی چه ند وه فدێكی شیعه كان سه رۆكی بارزانیی مه سعود الی بۆ دێت مه به ستی ب��ه ك��وردس��ت��ان، هه رێمی و هه رێم كێشه كانی چاره سه ركردنی
ناوه ند و گفتوگۆكردن له وباره یه وه .ئه ندامی عوسامن، مه حمود دكتۆر هاوپه یامنی له نوێنه ران ئه نجومه نی هۆكاره كانیی به سه باره ت كوردستانی، عێراق، سیاسییه ی جموجوڵه ئه و پشت »هۆكاری رایگه یاند )به یان( به تایبه ت فشاری و ئێران فشاری بۆ نه رمییه ئه و
بگه ڕێته وه بۆ عێراق.مه ترسییانه ی ئ��ه و به رامبه ر له شابه نده ر خ��ودی ج��ب��وری��دا، مشعان ئه وه بوو كردووه. ناوبراو بۆ كارئاسانیی سه ردانی و عێراق بۆ گه ڕایه وه مشعان به غدای پایته ختی كرد، بێئه وه ی كه س له گوڵ كاڵرتی پێ بڵێت. ته نانه ت شابه نده ر ئامێره خۆی كه ده كات به وه وه شانازی ته كنیكییه كانی كه ناڵه كه ی هیناوه ته وه بۆ به غدا و ماڵه كه ی خۆیشی بۆ په خشكردنی
كه ناڵه كه ته رخان كردووه .سیاسی پێشهاته ب��ه م س��ه ب��اره ت چه ند )به یان( ئه منییه ، و یاسایی و خالید په رله مانتار ئاڕاسته ی پرسیارێكی له یاسایی لیژنه ی سه رۆكی شوانی،
عێراق شیعه ی ئاینییه كانی مه رجه عه ل��ه وه ی ده ترسن ئ��ه وان ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه ، شیعه دا و كورد نێوان له زیاتر كێشه ی ده ی��ان��ه وێ��ت ئ���ه وان ببێت، دروس���ت ئه و و ببنه وه ئاسایی په یوه ندییه كان له الی��ه ك، له ئه مه نه مێنن. گرژییانه الیه كی تریش هه ر ئه و الیه نانه فشاریش بۆئه وه ی ده كه ن، دروست كورد له سه ر هه وڵ بده ن ئه و كێشانه به گفتوگۆ له گه ڵ
الیه نی عێراقی چاره سه ر بكه ن«.هه رێمیشه ، به سه باره ت هه رچی ئێران، رووبه ڕووی چه ند له فشاری جگه ئه وروپاش واڵتانی و ئه مریكا داوایه كی دۆزی��ن��ه وه ی مه به ستی به ب��ووەت��ه وه ، له گه ڵ كێشه كانی بۆ رێگه چاره یه ك ئه ندامی مه شیخه تی قاسم ن��اوه ن��د. هاوپه یامنیی له نوێنه ران ئه نجومه نی
كرد. عێراق نوێنه رانی ئه نجومه نی له »مه به ست پێیوایه شوانی خالید هێنانه وه ی مشعان جبوری و كردنه وه ی دژایه تیكردنی به غدا، له كه ناڵه كه ی و مالیكی ل��ه پشتگیركردن و ك��ورد لیستی عه ره به كانی دژایه تیكردنی دروستكردنی و الوازكردنیان و عێراقیه تایبه تیش به نێوانیاندا، له دووبه ره كییه پله ی عێراقیه لیستی كه شارانه ی له و وه ك به ده ستهێنا، تیایاندا یه كه می ناوبراو ئه نبار«. و دیاله و تكریت وتیشی »ئێستا خۆتان ده یبینن كه چۆن ئاشكراكردنی ناوی به جبوری مشعان نه یارانی به سووكایه تی گه نده ڵییه وه مالیكی ده كات، به تایبه ت سه ركرده كانی
كوردستانی، به ئاژانسی هه واڵی مۆسكۆی هه ولێر مانگه ئه م »كۆتایی راگه یاندووه ده گرێت، له خۆ عێراقی كۆنگره یه كی سیاسییه كان ره وت��ه و كوتله تیایدا كه له ئه وانه ی تایبه تیش به كۆده بنه وه ، به ب��ه ش��دارن، په رله مان و حكومه ت مه به ستی چاره سه ركردنی قه یرانی ئێستای عێراق«. ناوبراو هه روه ها ئاماژە شی به وه داوه كه ئه و كۆنگره یه به ده ستپێشخه ریی بارزانی و له سه ر داوای ستیڤن بیكرۆفت، ده بێت. عێراق، له ئه مریكا باڵیۆزی ب��اره ی ل��ه ع��وس��امن مه حمود دك��ت��ۆر )به یان( بۆ كۆنگره یه وه ئه و ناوه رۆكی كه وتراوه هه ڵه به »ئه وه كرد ئاشكرای ده بێت. شێوه یه له و ده ستپێشخه رییه كی راسته كه فشار له سه ر هه رێم هه یه ، به اڵم ده به سرتێت، مانگه ئه م كۆتایی ئه وه ی
لیستی عێراقیه «.داخستنی ئه گه ری به س��ه ب��اره ت »بڕیاری وتی شوانی خالید كه ناڵه كه ش، هۆیه كی چه ند كه ناڵه ئه و داخستنی ئێستا مۆڵه تی ره سمییان تا له وانه هه یه ، كه ناڵه ئ��ه و دوات��ری��ش وه رن��ه گ��رت��ووه ، ئاڕاسته كانی له ده ره وه ی یاسان و هه وڵ بۆ دروستكردنی ئاژاوه ده دا، بۆیه ناكرێ له پرۆسه ی سیاسیی ئه مڕۆی عێراقدا ڕێگه هه ڕەشه مایه ی كه بدرێت كه سانێك به عێراقییه كان ئه منیه تی س��ه ر ب��ۆ ب��ن و بكه ن سیاسی پرۆسه ی دژای��ه ت��ی و نه یارانی دژایه تیی بۆ بده ن خه ڵ هانی
حكومه ته كه ی مالیكی«.سه رۆكی لیژنه ی یاسایی ئه نجومه نی »هه ر راشیگه یاند عێراق نوێنه رانی كه ناڵه، ئ��ه و داخستنی مه به ستی به فه رمانده یی هێزێكی جارێك چه ند ئۆپه راسیۆنه كانی به غدا چوونه ته به رده م مالیكی هه ڕە شه ی نوری به اڵم كه ناڵه كه ، كه ك��ردووه هێزێك هه ر و هێزانه له و داخستنی. بۆ كه ناڵه كه بینای ناو بچنه پێشێلكارییه ئه و س��ه ره ڕای ئێستاش تا به رده وامه )الشعب( كه ناڵی یاساییانه ، عێراقیه لیستی و كورد دژایه تیكردنی له و فه رمانی ده سته ی ئیتیسااڵتی عێراقیش
جێبه جێ ناكرێت«.
نه یاری الیه نه كانی نێوان كۆبوونه وه ی مالیكییه ، وه كو لیستی عێراقیه و ئه حمه د چه له بی و ره وتی سه در، تیایدا باسی ئه م بارودۆخه ده كه ن كه ئایا چۆن چاره سه ری سه رۆكی ئایا هه روه ها بدۆزرێته وه ؟ بۆ نا؟ یان بكات ده ستپێشخه ریی هه رێم
ئه وكاته بڕیار ده درێت«.ئه وه ی شایانی باسه ، كۆبوونه وه كه ی هه ولێر له ساڵی 2010 كه رێكه وتننامه ی هه مان ب��ه ل��ێ��ك��ه وت��ه وه ، ه��ه ول��ێ��ری به و ئه مریكا داوای ل��ه س��ه ر ش��ێ��وه به اڵم ب��وو، ب��ارزان��ی ده ستپێشخه ریی خ��وارد به رهه مه كه ی مالیكی دوات���ر بڵێی ت��ۆ ن��ه ب��وو. پ��اب��ه ن��د پ��ێ��ی��ه وه و كه ئه مجاره ش ده ستپێشخه رییه كه ی هه یه ، پێشووی ئه وه ی سه ره تای هه مان
هه مان كۆتاییشی نه بێت؟!
مشعان جبورى عززەت شابەندەر
ئاساییبوونه وه ی په یوه ندییه كانی نێوان نوری مالیكی و مشعان جبوری، به الی زۆرێك له چاودێرانی سیاسییه وه جبوری مشعان چونكه بوو، چاوه ڕواننه كراو هه نگاوێكی به پێشووتری، رۆژانه سوكایه تی له هه ردوو كه ناڵه كه ی له و رۆژێكیش هه موو ده كرد، حكومه ته كه ی و مالیكی ده كرد تیرۆریستییه كانی كاره په خشی كه ناڵه وه دوو ده خسته چاالكییه كانیانی و به یاننامه و هه ڵوێست و هه ردوو نێوان په یوه ندیی مانگێكه چه ند ماوه ی روو. مشعان ئێستا شێوه یه ك به بووەته وه ، ئاسایی هێنده ال جبوری كه ناڵی )الشعب(ى بۆ داكۆكیكردن له مالیكی و حكومه ته كه ی ته رخان كردووه ، مالیكیش پشت و په نای داوه له به غدا و له هه وڵی ئه وه شدایه سزا یاساییه كه شی له سه ر هه ڵبگیرێت و ڕێگه ی پێبدات له هه ڵبژاردنه كانی
داهاتووشدا به شداریی بكات.
راپۆرت. ره فعه ت محه مه د ره شید
www.bayanpress.netژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
7
هاوكار،بۆ‌هاوكاریی‌بریندارانی‌سووریا‌گیانی‌به‌خشیگه نجه كه ی شاری سلێامنی بۆ خوێندن ڕۆیشت بۆ هیندستان و له سووریا شه هید كرا
جێبهێڵێت پزیشكی كۆلێجی ناكات مرۆڤ وه ك هاوكار جه نگ. ب��ه ره ی ناو بڕواته و گه نجێكی پڕ حه ماسی شوێنكه وتووی ڕێبازی پێغه مبه ر )دروودی خوای لێبێت(، دیاره به سووریا ڕژێمی زۆره ی كوشتاره ئه و بینینی ئیامنیی هه ستی واڵته ، ئه و مسوڵامنانی له به ر«. جوواڵوه و ڕێگه ی جیهادی گرتووه ته ئه و له گه ڵ دوادی��داری��ه وه له باره ی هه ر هاوڕێیه ی، زه ڵمی ده ڵێت »كۆتا شه وی یه كرت ماڵئاوایی هه ڵسوكه وت به هاوكار بینینامن كرد ماچ یه كامن كاتێك ئه گه رچی لێكردم، و من گه ڕامه وه كوردستان، به هیوای یه كرت بینینه وه له یه كرت جیابووینه وه ، به اڵم هاوكار ئه و شه وه زۆر شتی وت، هه ڵسوكوته كانی له كاتی گواستنه وه ی كه لوپه له كه ی ماڵی ئێمه سێ به كه خۆیان، ناوخۆییه كه ی به شه بۆ گواستامنه وه، بچووكه كه ئۆتۆمبێله كاروانی كوڕێكی هاوكار ده دا.. ماڵئاواییان په یامی گه وره بوو، گه نجێكی ورد و ڕەوشتبه رز بوو«.خانه واده ی هاوكار له گه ڕەكی خه بات له شاری سلێامنی نیشته جێن و له گه ڵ ئه وه ی كوڕەكه یان بۆ خوێندن بۆ واڵتێك ڕۆشتووه و كه چی له واڵتێكی دیكه كوژراوه. به اڵم زۆر خانه واده ی قه ده ره ، به و ڕازیین و ئارام به محه مه د خانه قینی بۆ ڕۆژنامه ی به یان وتیان »هاوكار یه ك ساڵه ڕۆشتووه بۆ خوێندن له واڵتی هیندستان. ئێستاش كه شه هید بووه ،
دزیوه و له یاده وه رییه كانیدا نووسیویه تی«.نووسینه كانی به پێی هاوكار شه هید ئ��ه وه تایبه تییه كه یدا، الپ���ه ڕە ل��ه خ��ۆی به منداڵیی قۆناغی ئه و كه ده رده كه وێت خواردنی له حه زی زانیوه . قۆناغ خۆشرتین قارچك بووه . لیۆ میسیی به باشرتین یاریزان به وه باوه ڕی زانیوه . پێدا تۆپی مێژووی له هۆی ده بێته پاڕانه وه و دوعا كه هه بووه
گۆڕینی ڕووداوه كان.هاوڕێی زه ڵمی، مومئین ڕۆژنامه نووس نزیكی هاوكار بووه و یاده وه ریی شیرینی ئه و تاعه تی و دینداری الیه نی ڕوو. ده خاته وه ئه و باس ده كات كه چۆن بینویه تی له یه كێك سه رقاڵی به نگه لۆر شاری مزگه وته كانی له هه میشه هه روه ها ب��ووه. پ��اڕان��ه وه و نزا پیشان كوردێتیی خۆی داوه سیامی هه وڵی ئه و بێت. جامانه یه كیش به ئه گه ر بدات ده ڵێت »ده یان جار ده میبینی له نوێژەكانیدا ئارامی و ته قوا و خشوعی لێ ده باری، چه ند ڕۆژێك كاتێك كاتژمێر ده ی سه رله به یانی ڕێم به كوڵ ده كه وته مزگه وت، هاوكارم ده بینی ده موچاوی ده سته كانی به و ده كرد دوعای بچووك ده كرده وه . له دوایین نوێژی ته راویح كه پێكه وه له مزگه وتی )یوسف( ئه نجامامن دا، كه چه ند ڕۆژێك دوای ئه وه كۆتا دیداری من و هاوكار بوو، هاوڕێیان هه موو شاهیدی خشوعی زۆری هاوكاریان له نوێژەكانیدا دەدا.
هاوكار چیرۆكێكی شیرین بوو له ده ستنوێژ و زیكر و نزا... جامه دانییه كورده وارییه كه ی سیامیه كی جوانی كوردی و هه ستێكی ڕۆشنی
نیشتیامنپه روه رییان پێدابوو«.ئه سه د به شار ڕژێمی سته می كاتێك ت��ه واوی و ده بێت ب��ه رب��او شێوه یه ب��ه و ڕۆژانه كه ده كات، داگیر جیهان میدیاكانی دیمه نی سه دان و هه زاران كوژراو و بریندار له ناخی ئیرت ئه وه کاریگەریى باوده بنه وه ، ئه و خوێندكاره ی به شی ده رمانناسیدا ده كات ته واوكردنی پاش ده جووڵێنێت، ویژدانی و كۆرس و پێدانی ماوه ی پشوو، هاوكار خۆی ده پێچێته وه و له ژیانی ناو زانكۆ و خوێندنه وه به ره و ناو ئاگر و بارووت ده ڕوات، ئەمه ش له تا مرۆڤایه تی، و ئایینی ئه ركێكی وه ك سووريا تیامری ئه و هه موو برینداره بكات كه
ڕۆژانه له میدیاكانه وه ده یبنین.»ئ��اگ��ادری ده ڵ��ێ��ت زه ڵ��م��ی مومئین س��ه ف��ه ری ن��ه ب��ووم ب��ۆ س��وری��ا، ب��ه اڵم له ماڵی له كه بینینه كامندا یه كرت زۆرب��ه ی یاخود و خۆیان به شه ناوخۆیی یان ئێمه ده بینی، یه كامن مزگه وت به رده رگای له ده كرد. یه ك به ڕاوێژمان ده ك��را هێنده ی باسی سه فه رێكی تری بۆ كردبووم بۆ یه كێك به بوو نیاز به كه ئه ورووپییه كان واڵته له سه فه رێكی یه ك مانگی بڕوات، كه چی بۆی دوو كه ئه وه ی له به ر به اڵم نه كه وت. ڕێك
من سووریا بۆ ئه و سه فه ری پێش مانگ گه ڕابوومه وه كوردستان و له كاتی سه فه ریدا بۆ سووریا له یه ك دووربووین، ئاگاداری ئه و
سه فه ره ی نه بووم«. ڕۆژنامه ی بۆ هاوكار شه هید برایه كی ده ڵێت بهێنین، ناوی نه یویست كه به یان خاوه نی منداڵییه وه له هه ر برام »هاوكاری چه ندین ب��وو، ئینسانی زۆر هه ستێكی له خۆمان ماڵی الی ه���ه ورازه ی له م جار پاڵ پیاوێك كاتێك ده یبینی گه ڕەكی خه بات هاوكاریی ده چوو ده نێت، عه ره بانه یه كه وه بوو، خۆی ناوه كه ی هه ڵگری ئه و ده ك��رد. سووریای خوێنڕێژییه ی ئه و كاتێك بۆیه بینی، بڕیاری دا وه ك هه ستێكی مسوڵامنانه و ئینسانانه بچێت بۆ سووریا و تیامری ئه و بریندارانه بكات. شه هیدی برام زۆر دڵناسك بوو، زۆر حه زی به هاریكاريی خه ڵك بوو. له ناوه ڕاستی مانگی یازده ی ساڵی ڕابوردووه وه له وێ خه ریكی ئه و ئه ركه ئینسانییه ی خۆی بوو تا ڕۆژی 2/12 به ده ستی ڕژێمی سووریا
شه هید كرا«.هاوكار ڕۆشتنی پاڵنه ری به سه باره ت بۆ ناو مه ترسی و ئاگر و ئاسنی ژێر ده ستی ڕژێمی به شار ئه سه د، مومئین زه ڵمی ده ڵێت »ئه وه پرسیارێكی ساده یه و وه اڵمێكی ڕوونی هه یه ، چونكه جگه له هه ستێكی ئینسانی و پاڵنه رێكی ئیامنی، هیچ هۆكارێكی تر وا له
پەیجور: سه اڵح ساالر
له ،2013/2/12 سێشه ممه ڕۆژی ئه سه دی به شار سه ر فڕۆكه كانی هێرشی فڕۆكه خانه ی بۆسه ر سووریا سه رۆككۆماری گه نجێكی )حه له ب(، ش��اری له )الجراح( هاوكار ناوی به سلێامنی شاری دانیشتووی
محه مه د خانه قینی، گیانی له ده ست دا.كوژرانی هاوكار له تۆڕەكانی ئینته رنێتدا چیرۆكی به به اڵم دای��ه وه ، زۆری ده نگۆی هه وااڵنه ی له و زۆرێك كه جیاواز. جیاواز مایه ی بوونه نه كرابوو، تێدا ورده كارییان
نیگه رانیی بنه ماڵه ی شه هید هاوكار. 1988 س��اڵ��ی م��ح��ه م��ه د، ه��اوك��ار له دایكبووه ، له منداڵییه وه قوتابیی مزگه وت ئیسالمه وه به ت��ه واوی پابه ندی و ب��ووه هه بووه. له زانكۆی سلێامنی، كۆلێژی زانست، به شی فیزیا، دوو قۆناغی بڕیوه . دواتر وازی شاری له هیندستان بۆ ڕۆشتووه و هێناوه به نگه لۆر له زانكۆی )راجیڤ غاندی( ده ستی
به خوێندن كردووه له به شی ده رمانسازی.له مومئین زه ڵمی، خوێندكاری ماسته ر له بانگه لۆر زانكۆی له ئینگلیزی ئه ده بیاتی بۆ محه مه د هاوكار ده رب��اره ی هیندستان، ڕۆژنامه ی )به یان( ده ڵێت »هاوكار چیرۆكێكی
شیرین بوو له ده ستنوێژ و زیكر و نزا...له نیوه ی دووه می ساڵی 2011 كاتێك به مه به ستی خوێندن گه شتینه شاری به نگه لۆری لێكردین كورده كان هیندستان، غه ریبی وای هه موومان له گه ڕەكێكی ئه و شاره به ناوی )كالیاناگار( كۆ ببینه وه. یه كێك له و ئێوارانه ی هاوكار كۆبووبووینه وه ، یه ك ده وری له كه دوو یه ك باسی ناساند، خۆی و الم هاته ئێواره ئه و بوون. كه هاوڕێی من كرد برای یه كه مین و یه كه مین دیداری من و هاوكار
ئاشنایه تی و نزیكایه تیامن بوو«.له كه چۆمانی، كه مال ڕۆژنامه نووس هه مان شار خوێندکاری ماسته ره له ئه ده بیاتی ده رب��اره ی به نگه لۆر، زانكۆی له ئینگلیزی بۆ هاوكار شه هید هه ڵسوكه وتی و ناسین كوڕێكی »ئه و ده ڵێت )به یان( ڕۆژنامه ی ژیانی زۆر ده كرد بوو، هه ستم خوێنشیرین خۆشده وێ و هیوا و خه ونی زۆری هه بوو. و قژ مۆدێلی له حه زی زۆر ده كرد باوه ڕم جلی مۆدێله . به ڕاستییش وابوو، هه م زۆر قۆز بوو، به رده وام قژی جوان و جلی مۆدێل جوان
و هه میشه ئوتووكراوی له به ردا بوو«. دووپاتی زه ڵمی مومئین ڕۆژنامه نووس ئه وه و ده كاته وه چۆمانی ده ربڕینه كانی به رز ئاكار كه هاوكار كوڕێكی ڕوو ده خاته »ئه و ده ڵێت زه ڵمی بووه . شیرین داڵ له و ڕەوش��ت و شه رمن و خۆشڕوو كوڕێكی هه موو بینینی به هه ر یانی ب��وو، ج��وان كه ده بوون دروست ال جوانه كانت هه سته هاوڕێیه كی، له خۆشه پێی مرۆڤێك هه ر هه بن. ئازیزێكیدا یاخود دۆستێكی یان یه كرت نێوان له كه م ماوه یه كی ئه گه رچی به اڵم تێپه ڕی، دیدارماندا كۆتا و ناسین هاوكار خۆی سه ملاند. هاوكار كوڕێكی له داڵ شیرین بوو، ڕووخسارێكی جوان و پرچێكی درێژ و زۆربه ی جار كابۆیه كی له پێدا بوو و
جامه دانییه كی له گه ردنی ده ئااڵند«.هاوكار محه مه د له تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبووك الپه ڕەیه كی تایبه تی هه بوو، له وێ گوزراشت و ده ربڕینه كانی باوكردوونه ته وه ، كه له گه ڵ هه مان وته كانی زه ڵمی و چۆمانی خۆیدا واڵه ی له و منوونه بۆ یه كده گرنه وه . هه ر »له نووسیویه تی و داناوه پۆستێكی شوێنێك سته ملێكراوێك هه بێت، ئه وێ واڵتی
منه «.له باره ی به سوعبه ته وه له كۆمێنتێكدا خاوه نی قسه كه وه ، نووسیویه تی »هی خۆمه ، كاتی خۆیشی چێ گیڤارا ئه و قسه ی له من
ئێمه شانازيی پێوه ده كه ین، چونكه ئه و وه كو مسوڵامنێك و وه كو كوردێك ڕۆشتووه بۆ كاری تیامری ئ��ه وه ی بۆ خێرخوازی، و ئینسانی برینداره كان بكات كه دژی سته مكاریی به شار هه موو موڵكی هاوكار ڕاپه ڕیون. ئه سه د كوردێك و هه موو مسوڵامنێكه ، موڵكی هیچ حزب و الیه نێكی دیاریكراو نییه ، چونكه ئه و
سه ر به هیچ حزبێك نه بووه «.زۆری باسێكی هاوكار وه سێتنامه كه ی ناو میدیاكانه ، برایه كی هاوكار بۆ ڕۆژنامه ی به یان، ئه و كاته ی ئه و قسه ی ده گێڕایه وه له ناخه وه ده كواڵ و به دڵی پڕ و پاش كه مێك فرمێسكێك، دڵۆپه و دڵته نگی و بێده نگی بۆ ته له فۆنی له ماوه یه ك به ر وتی »هاوكار ماڵه وه كردووه و وتویه تی: خه ونم بینیوه من شه هید ده بم، وه سێتم وایه نه بۆم بگرین، نه بكه ن، بۆ ڕەشپۆشییم نه دابنێن، بۆ پرسه م ڕابووردووتر سێشممه ی ڕۆژی به وشێوه یه 2/12 له فڕۆكه خانه ی )الجراح( له )حه له ب(
به زمانی به ڕۆژووه وه شه هید كرا«.به شار دژی سووریا شۆرشی په یجی األسد( بشار ضد السوریة )الثورة ئه سه د محه مه دی هاوكار شه هیدكرانی هه واڵی شه هیدبوونی نووسیبووی: و باوكرده وه محه مه د، هاوكار ناوی به كورد گه نجێكی كه وازی لە خوێندنه كه ی هێنا بۆ چاره سه ری
برینداران هاته سووریا، لێره شه هیدكرا«.خۆی تایبه تییه كه ی الپه ڕە له هاوكار له باره ی فه یسبووك، كۆمه اڵیه تیی تۆڕی له ئ��ه وه ی ژی��ان چیی ف��ێ��رك��ردووه ، وه اڵم��ی ژیان له بم »سه ربه رز ده ڵێت و داوه ت��ه وه و ته نیا له خودا برتسێم، ته نیا پشت به خوا به دێ��ڕەی چه ند ئه م هه روه ها ببه ستم«. زمانی عه ره بی نووسیوه ، كه چه یجی شۆڕشی الطريق »إن كردووه ته وه ، باوی سووریاش طويل، وأثنا ء السري عىل هذا الطريق ميّل من ميَل، ويسقط من يسقط، ويرتاجع من يرتاجع، وييأس من ييأس، وتبقى حفنه مؤمنة؛ تصرب ومشقة الطريق، وا ء ل��الَ وتصمد ربها، اَلمر عباده، عىل فتح الله؛ شاء إذا حتى الجهاد،
وهو خري الفاتحني«.وه ك محه مه د ه��اوك��ار ه��ه روه ه��ا گ��وزراش��ت��ێ��ك ب��ه ڕووب���ه ڕووب���وون���ه وه ی كه ڤه ری وێنه ی 2012/9/24 له سته مكاران )هاوه اڵنی به ك���ردووه فه یسبووكه كه ی ئه شكه وت( و له دوای ئه و واده یه وه هیچی دیكه ی دانه بزاندووه . دواین وێنه ی خۆیشی له سه فاره تی عێراق له هیندستان دابه زاندووه
له 2012/8/16«.به یان ڕۆژنامه ی بۆ هاوكار برایه كی وتی »هاوكاری برام ساڵی 1988 له دایكبووه و زۆر پابه ندی ئایینی ئیسالم بووه و هه میشه پێنجشه ممه یه ك و شه ممه دوو هه موو به ڕۆژوو بووه ، ته نانه ت ئه و سێشه ممه یه ش
كه شه هید كرا، هه ر به ڕۆژوو بوو«. ده ڵێت چۆمانی كه مال ڕۆژنامه نووس یان ده بینی. یه كرتمان رۆژانی جومعه »زۆر ده بینی، یه كرتمان سوپه رماركێت و بازاڕ له به ڕاستی به اڵم نه مده ناسی، باش زۆر من زۆر ئ��ه و مه رگی ه��ه واڵ��ی خوێندنه وه ی لێره م، نیوێكه و ساڵ ئه وه من دام. ئازاری زۆر هه واڵی مردنم بیستوون، به اڵم بیستنی بوو، كاریگه ر زۆر دۆسته ئ��ه و هه واڵی له خۆزگه ده ڵێم: ئه وه نده هه ر ئێستا من
نزیكه وه مبناسییایه «.»ته مه ننا ده ڵێت زه ڵمییش مومئین ده كه م ئه وه ی دڵی ده یویست پێی گه شتبێت، دی��داری ب��ه گه شتنی و ش��ه ه��اده ت ك��ه شه هیدان بوو، خوای گه وره لێت خۆش بێ و پله ی به رزی شه هاده تت به نسیب بووبێ هاوكار گیان ... ئینشائه ڵا له و گه نجانه یت له ڕۆژی دواییدا له ژێر سایه ی ڕەحمه تی خوادا
حه رش ده كرێی ... مەئوات به هه شت بێت«.
www.bayanpress.net ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
6
»به هۆی یه ك عه لی مه حموود ناوه وه ، نزیکەى 150 کەس له پاسپۆرت بێبه ش كراون«
ئه وه ی ناوی عومه ر سه لیم بێت، له پاسپۆرت سه لیم نابێت
نه زاهه ده س��ت��ه ی ده ت��ده ی��ن��ه ی��ه ك��ه م ئ��ه وه ی بۆ به عس( )ڕیشه كێشكردنی به عسدا حكومه تی سه رده می له بزانین سه رباز بووه ، جاش بووه ، ده ستی هه بووه ، تاوانه كانت بااڵی دادگای ڕەوانه ی له وێ ئیشه كه ت به كۆتایی ل��ه وێ ده كه ین، دێت، به اڵم ئه وه ته نیا به زاره كی خۆشه «. هۆی به كه ده ك��ات له وه باس ناوبراو توانیویه تی كه سه وه هه ندێك هاوكاریی كه بكات، كێشه كه ی بۆ ب��ه دواداچ��وون ڕەنگه ئه گه ر ئه و كه سانه ی نه ناسیایه ، به ته واوی بێسه ر و شوێن ده بوو، وه ك خۆی ده ڵێت »كه سانێك بوون زۆر به ده ممه وه نیزام، بوون و هاوكار بوون، وه ك حاجی به ڕێوه به ر له وه زاره تی كۆچ و كۆچبه ران، كاك یاسین حه سه ن له كۆمه ڵی ئیسالمی، له ب��ووه ، ده وڵ��ه ت وه زی��ری پێشرت كه گشتیی به ڕێوه به ری ئه وانیشه وه ڕێگه ی
دادگای بااڵی تاوانه كان«.كه سانه ی ئه و قسه كردنی به سه باره ت بینیوه ، ن���اوب���راوی���ان دۆس��ی��ه ك��ه ی سه لیم عومه ر بووه ، چۆن هه ڵوێستیان و لێكراوه زوڵمت تۆ »ده یانوت ده ڵێت به م نه ك بكرایتایه ته وه ، قه ره بوو ده بوو گێڕانه وه ی درێ��ژەی له بێت«. شێوه یه ده كات به وه ئاماژە به سه رهاته كه شیدا له زیندانی ڕۆژ ش��ه ش دوای ل��ه ك��ه لێكۆڵینه وه ی وه زاره تی ناوخۆ، فایله كه یان
په یجور: محه مه د جه مال
مه ال به نارساو عه بدوڵاڵ، سه لیم عومه ر شاری دانیشتووی هاوواڵتییه كی خالید، ناوی له یه كچوونی هۆی به سلێامنییه ، دوانیی له گه ڵ كه سێكی دیكه كه بڕیاری سلێامنی له ده رچووه ، بۆ له سێداره دانی ڕێگه ی ده ركردنی پاسپۆرتی لێده گیرێت و له سه ردانی پاسپۆرتی به غدایشدا ده ستگیر له )2/11 تا 1/22( رۆژ 22 و ده كرێت وه زاره ت��ی لێكۆڵینه وه ی به ندیخانه ی ساڵحیه ، پۆلیسی به ندیخانه ی و ناوخۆ خۆی سه رگوزشته ی ناوبراو ده مێنێته وه. به ڕێوه به ری ده گێڕێته وه. )به یان( بۆ پاسپۆرتی سلێامنیش ده ڵێت »هه وڵامن بۆ
چاره سه ركردنی ئەو كێشانه داوه «.ڕووداوه ك��ه ی چیرۆكی سه لیم، عومه ر ده وروب��ه ری »له گێڕایه وه شێوه یه به م پاسپۆرت مانگی 12 خه ریكی ده رهێنانی شوێنی دوایین له سلێامنی، له ب��ووم وتم پێیان بوو، سێ ژووی كه جه وازات چاره سه ری وتم موشابیهه ، ناوه كه ت ب��ه ڕێ��وه ب��ه ر، الی ب��ۆ ن��اردی��ان��م چییه ؟ به ڕێوه به ریش نووسی بۆ به شی یاسا هه ر داوای له وێش سلێامنی، جه وازاتی له ناو سوره ت قه یدی باوكم و خۆمیان لێكردم.
دوای بردنی سوره ت قه ید، وتیان: خۆمان 15 نزیكی دوای ده كه ینه وه . ئاگادارت پاسپۆرته كه ی چووبوو خێزانم ڕۆژێ��ك، یاسا، به شی بۆ چووبوو و وه ربگرێته وه به اڵم هاتووه ته وه ، مامه ڵه كه ی وتبوویان سه ردانی ده بێت ن���وورساوه له سه ری جه وازاتی گشتی بكات له به شی )منع( له ده زانن ئه گه ر وتبووی خێزانیشم به غدا، وتبوویان شتێكی ناچێت. تێدایه ، شتێكی وا نییه ، به ڵگه كانی خۆی ته سلیم ده كات، ناوه كه ی له گه ڵ ده كه ن به راودی پاشان ده گه ڕێته وه. و دێت كۆتایی و دیكه دا
وه كاله تێك ده توانێت وتبوویان ته نانه ت بۆ كه سێك بكاته وه و خۆی نه چێت«.
ناوبراو درێژەی به باسه كه دا و وتی »له چوومه 1/22 له به غدا، بۆ چووم 1/21له وێش ج���ه وازات، به ڕێوه به رایه تیی كۆتا له و كرد شوێنێكم چه ند سه ردانی فایلی له شته كانیان هه موو شوێندا نوورساوێكیان و لێكرده وه جه وازه كه م ناوخۆ(، كاروباری )ئاسایشی بۆ پێدام ئه وێ ل��ه وه ی بێئاگا ئ��ه وێ، چوومه كه خۆت ئیرت وتیان بوو، ڕاگرتنم سه ره تای بتبه ین«. ده بێت خۆمان بڕۆیت، ناتوانی له و هه ر ده ك��ات ب��ه وه ئاماژە عومه ر وه زاره تی لێكۆڵینه وه ی ڕەوانه ی ڕۆژەدا »له وێش ده شڵێت ك��ردووه ، ناوخۆیان ده ركه وت زۆر، لێكۆڵینه وه یه كی دوای عومه ر له سه ر داوای هه ولێر له كه سێك هه ر ته نیا كردووه ، تۆمار ناوێك سه لیم ئه و دوو ناوه شی زانیوه كه له هه ولێره و گوایه ده ستی هه یه له ئه نفالیان، زانیاریی لێكۆڵینه وه ش نه درابوو، له سه ر زیاتری ته نیا ئه وه نده یان ده زانی، ده یانوت ئێمه تۆ ناناسین، تۆ عومه ر سه لیمیت. ئه و نه موالیدی هه بوو، نه دایكی هه بوو، ناوی موتابه قه ناو دوو چۆن وتم له وێش من ده كرێت، ئه وه به هه زاران كه س تووشی سێیه می ن��اوی نابێت ده ك���ات، كێشه ده س��ه اڵت��ی ل��ه ئ��ه وه وت��ی��ان هه بێت؟ نییه و حاكم فه رمانی ده ركردووه ئێمه دا فه رمانه كه ش و غیابی به 2008دا له
له سێداره دانه «.ڕاگرتنه. ئ��ه و دوای ئ��ه وه ی ب��اره ی له درێ��ژەی چ��ۆن و ك��راوه به رانبه ر چی ئه و داوه ؟ كێشه كه ی چ��اره س��ه ری به دوو »وتیان ده ڵێت ك��ورده هاوواڵتییه ناوه كه ت، الچوونی بۆ هه یه ڕێگات
ڕەوانه ی ده سته ی نه زاهه كردووه ، له وێش دادگایی كردن، بۆ پۆلیس بۆ ناردوویانه ده شڵێت »دوای شه ش حه وت ڕۆژیش له پۆلیس، ته سلیمی دادگای بااڵی تاوانه كان حاكم له وێ، لێكۆڵینه وه یش پاش كرام، به م ده رك���رد، منی بێتاوانیی ب��ڕی��اری له 1985ە وه له من یه كه م: به ڵگانه ، له ڕژێم ڕووخانی دوای تا بووم ده ره وه كوردستاندا. دووه م: ئه و ناوه ی بڕیاره كانی له سه ر ده ركراوه ، تۆمه تبار بووه به جاش به ری له وانه ش من ئه وانه ، و سه رباز و بووم. سێیه م: له نه زاهه ش پاك بووم. بۆیه دادگای بااڵی تاوانه كانیش فه رمانی الدانی ڕەوانه ی و ده ركرد سه فه ره كه ی ڕێگریی به ڕێوه به رایه تیی گشتی پاسپۆرتیان كرد و
گه ڕامه وه بۆ سلێامنی«.ل�������ه ب�������اره ی
مامه ڵه كردنی پ��ۆل��ی��س و به رپرسانی ئ����������ه و نه ی ێنا شون��اوب��راوی ل��ێ��ب��ووه ،
ع����وم����ه ر ده ڵ�����ێ�����ت
»مامه ڵه كردنم ل���ه وه زاره ت�����ی
دوو هه فته ی ده ك��رد، ته له فونیان بوو، ڕۆژ سه ردانییان هه بوو، نانیان بۆ ده هات.له لێكۆڵینه وه ی وه زاره تی ناوخۆش باسی خراپ زۆر پێشرت كه ده ك��رد ئ��ه وه ی��ان بووه ، ئه وه ی به عه قڵی مرۆڤدا نه هاتووه مردوویی به هه بووه خه ڵك داوه . ڕووی باشه ، ئێستا به اڵم ده ره وه ، براوه ته لێره هه ر بوون، به رپرس لیوایه ی ئه و چونكه هه موویان گۆڕاون، به اڵم ئێستاش سه ردان
و ته له فون نییه «.ته نیا كه سه لیم عومه ر كۆتاییشدا له له گه ڵ ناوه كه ی ب��ووه ، ئ��ه وه تۆمه تی وتی ب��ووه ، هاوشێوه دیكه كه سێكی دوو له یه كچووی ئێمه واڵت��ه ی »ئ��ه م عومه ر ئه م به تایبه ت تێدایه ، زۆر ناوی ده كرێت، زوڵمێكه ئ��ه وه ش سه لیمه ، قورسی به زۆر بگیرێت. كه سێك هه ر ڕزگاری ناڕەحه ت و ده كه وێت له سه ری ده بێت، ته نیا چاره یه كیش رزگاری بكات، ده سته ی له بێت پاك یه كه م: شته ، دوو نه زاهه و به شداریی جاشیه تی و سه ربازی كابرای دووه م: نه بێت. به عسییه تی و سكااڵكار بانگ بكه ن، كه ئه مه ئه و عومه ر به له وانه یه ئه مه ش نا؟ یان سه لیمه یه ، هه ركه سێك بۆیه نه بێت. ته واو ساڵێك بدات ه��ه وڵ با سه لیمه ، عومه ر ن��اوی تێی نه زانی به به اڵم بكات، چاره سه ری
بكه وێت، به ڕاستی زۆر مه ترسیداره «.
ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری ب��وو، ب��اش زۆر ن��اوخ��ۆ لێكۆڵینه وه كه سێك بوو به ناوی موقه ده م جێگره كه ی بوو، باش كه سێكی به شار، ڕێگه یان ده ك��ردم، له گه ڵ لێكۆڵینه وه ی پۆلیسی ل��ه ب��ك��ه م. ت��ه ل��ه ف��ون ده دا ساڵحیه ش شه وان ڕێگه یان ده دا ته له فون له لیژنه ته نانه ت بكه م، م��اڵ��ه وه بۆ ئه نجومه نی وه زیرانه وه هات بۆ سه ردانی به ندییه كان و له مه سه له كانیان ده پرسی، له منیشیان پرسی، كه بۆم باسكردن، وتیان راشبگیرێیت. نییه ئه وه حه قی ته نانه ت بانگ به ندیخانه كه شی ب��ه ڕێ��وه ب��ه ری له گه ڵ مامه ڵه ی به ندیی وه ك وتی كرد، خه ڵكانه شی به و سه باره ت مه كه ن«. »له وتی بینیونی، به ندیخانانه له و كه چه ندین ناوخۆ وه زاره ت��ی لێكۆڵینه وه ی جۆری به ندكراوی تێدا بوو، له وانه تۆمه تی سه ربازییه وه جلی به قاعیده ، )تیرۆر، ئه وه ی به اڵم هتد(، ڕفاندن.. خه ڵك به ندكراوه كانی زۆری به پۆلیس لیوا له ب��وو، ن��ه زاه��ه ده س��ت��ه ی به هتد .. و نه قیب و عه قید و كه مته رخه می و به رتیل تۆمه تی له دیكه «. تۆمه تی چه ندین و به ندكراوه كانی بارودۆخی باره ی دی��ك��ه ش��ه وه ، ئ��ام��اژەی ب��ه وه دا له »ب���ارودۆخ���ی���ان باش پۆلیس
)به یان(دا، به دواداچوونی درێ��ژەی له پاسپۆرتی به ڕێوه به رایه تیی سه ردانی عوسامن، ساڵح عه مید كرد، سلێامنیامن ڕاگه یاندین پێی پاسپۆرت، به ڕێوه به ری كێشه كانی له یه كێكه له یه كچوو »ناوی كاتێك ئ���ه وه ش پ��ارێ��زگ��اك��ان، ه��ه م��وو موتابیقه ناوێك كه ده بێت دروس��ت كه ن��اوه ش ئ��ه و ن��او، چه ندین له گه ڵ ڕووی له ل��ه س��ه ره س��ه ف��ه ری ڕێگریی ڕێگه ی سیستمه كه واده ك��ات یاساوه ، كه ئه وه ی هۆكاری له باره ی پێنادات«. شێوازه ب��ه و ده توانێت عێراق بۆچی ساڵح عه مید بكات؟ ناوانه له و ڕێگریی پارێزگاكانی هه موو »سێرڤه ری وت��ی و به غدایه له سه فاره ته كانیش و عێراق یه ك بانكی زانیاری هه یه ، له وێش به شی له ئێمه كه هه یه ، سه فه ر قه ده غه ی به ڕێوه به ره كان فه رمیی كۆبوونه وه ی قسه مان كردووه ، چه ند جاریش ئاگاداری به غدامان كردووه ، ئه و كێشانه چاره سه ر ب��ك��ه ن، ئ���ه وه ش ب��ه ه��ۆی ئ���ه وه ی له ته واوه زانیاریی به ناوه كان دادگاكان نانێردرێن، جگه له ناوی سیانی، پێویسته مانگه وه و ڕۆژ به موالید و دایك ناوی داخڵ شێوه یه به و ئه وه ی بۆ هه بێت، تر ناوه كانی له گه ڵ كاته ئه و بكرێت،
له یه كچوو نابێت«.له باسی سلێامنی پاسپۆرتی به ڕێوه به ری هه وڵه كانیان كرد، بۆ ڕێگریی له و حاڵه تانه و وتی »ئێمه وه ك پاسپۆرتی سلێامنی هیچ زانیارییه ك وه رناگرین، ئه گه ر ناوی سیانی نه بێت. ت��ه واو زانیارییه كانی و نه بێت فه رمانگه هه موو بۆ ن��وورساوی��ش��امن به اڵم ك���ردووه ، سلێامنی دادگاكانی و سه فه ری قه ده غه ی به غداوه له ئه وه ی ده ڵێن له سه ره و خراوه ته سێرڤه ره كه وه ، بكه ین، چاره سه ری خه ریكین ئێمه ش به اڵم تا ئێستا چاره سه ر نه كراوه «. ناوبراو منوونه یه كی دیكه ی هێنایه وه ، كه هه مان وتی هه یه ، ن��اوی لێكچوونی كێشه ی منوونه بۆ الیه ، دیكه شامن ناوی »ئێمه ئه ندامی ع��ه زاوی��ی��ه ، مه حمود عه لی به عسی حزبی هه رێمیی سه ركردایه تیی هه ڵوه شاوه یه ، كه ئه سڵی به عقوبه یه ، من زۆربه ی مه حموده ، عه لی الیه ناوم 150له ب��وون بێبه ش هۆیه وه به و زۆری��ان
پاسپۆرت«.پێشووی وه زی����ری ح��ه س��ه ن، یاسین سه ركردایه تیی ئه ندامی و ده وڵ���ه ت یه كێك كوردستان، ئیسالمیی كۆمه ڵی بۆ داوه هه وڵی كه سانه ی ل��ه و ب��ووه سه لیم عومه ر كێشه ی چاره سه ركردنی سه لیم عومه ر »ئه و ده ڵێت عه بدوڵاڵ، بوو، له سه ر سه فه ری ڕێگریی كه ناوه ی كاری چه ند ئه نجامدانی به تاوانباره خه ڵكی كوردی كه سێكی كه تێكده رانه ، لێكچوونێك ته نیا ناوه كه ی هه ولێره ، به اڵم كردنه وه ، ئاگادارمان ئێمه ب��وو. به ر، گرته یاساییان ڕێوشوێنی ئ��ه وان به ندیخانه له ماوه یه ئه و داخ��ه وه به بااڵی دادگای چووه كێشه كه ی مایه وه ، بۆ به دواداچوومنان عێراق، تاوانه كانی له و ناوخۆ وه زاره تی چوومه خۆم كرد، به رپرسێكی چه ند و وه زیر وه كیلی ڕێی كردن، له گه ڵ قسه م وه زاره ت��ه وه ، بااڵی وتیان ئه م پیاوه بێتاوانه ، ته نیا ئه وه نده یه كه ناوه كه ی لێکچووه ، به اڵم مه سه له كه ی زۆر هه وڵێكی دوای كێشا، درێ���ژەی كۆمه ڵی به رپرسه ی ئ��ه و ب��وو«. ئ��ازاد زانی سه رنج جێی به ئ��ه وه ی ئیسالمی له و هه ن زۆر دیكه ی »خه ڵكانێكی كه كێشه ی هه مان ڕەنگه به ندیخانانه ن، حه وت هه یه ب��ه اڵم هه بێت، ئ��ه وی��ان
هه شت مانگه لێی نه پررساوه ته وه «.
نووسراو و بڕیارەکانى
دادگاى بااڵى تاوانەکانى عێراق
تایبەت بە مەسەلەى عومەر
سەلیم عەبدوڵاڵ
ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
9www.bayanpress.net
كه ناری هێمن، زه ریای له هاوای دورگه ی گۆڕی مێژووی رێڕە وی ئه و هێرشه گرتبوو. له ئه مریكا به شدارییكردنی مایه ی بووه و
جه نگی دووه می جیهانییدا.ژم��اره ی��ه ك ل��ه جگه هێرشه، ئ��ه م ف��ڕۆك��ه ش 353 ب��چ��ووك، ژێ��رده ری��ای��ی له كه زیانه كانی ك��رد. تێدا به شدارییان ئه مریكاش كه وتن، بریتیبوون له نغرۆبوونی تێكشكانی له گه ڵ جه نگی، پاپۆڕی چوار تێكشكاندنی هه روه ها تر، پاپۆڕی چوار 188 فڕۆكه ، ئه مه جگه له وه ی بووه مایه ی
»من ده ڵێت ب��ووه ، له دایك نابینایی و له شاخ پێكهاتوه كه ونه ئه م ده زانم
ده ریا و مرۆڤ و ئاژە ڵ و..هتد، ڕە نگی ئ��اژە ڵ ن��ازان��م ب��ه اڵم
چۆنه و قه باره كه ی چه نده ، ته نها گوێم له ده نگیان بووه ،
ئاژە ڵ كه دامناوه ش��ێ��وه ی��ه ك��ه، ژم��اره ی��ه ك��م له سه ر داناوه ، شاخ ده زان��م ش��ت��ێ��ك��ی
نه جواڵوه، ب������ه اڵم
نوێی و ج��وان خاڵی دۆزی��ن��ه وه ی �ده توانێت یه كه مدا له ساڵی هاوسه ره كه ت
ببێته سه ره تایه كی باش. كه سی و خزم له نزیكبوونه وه لێك �ئه وی دیكه به ڕادده یه ك كه ئولفه تیان پێوه
بگرێت. � نابێت هیچ الیه كیان بیه وێت ئه وه ی ئه وه ی وه كو و بگۆڕێت ته واوی به دیكه
ده یه وێت.سێكسی، گه رموگوڕی په یوه ندیی �ده ب��ێ��ت ه�����ه ردووال ه��ه وڵ��ب��ده ن ئ��ه و ده ستگیرانی س��ه رده م��ی ڕۆمانسیه ته ی
بپارێزن.� ده بێت باسوخواسی حاڵوباڵی خۆیان
ده رده كه وێت، وێنه كه دا له ئ��ه وه ی پاپۆڕی )یو ئێس ئێس ئه ریزۆنا(ی ئه مریكییه دوای له كه ه��ارب��ه ر، پێرڵ ب��ه ن��ده ری له س��ه ری، بۆ یابانییه كان كتوپڕی هێرشی
تێكوپێك شكێرنا و ئاگری تێبه ربوو.ئه و هاربه ر، پێرڵ سه ر هێرشكردنه هێزی كه بوو كتوپڕە ئاسامنییه هێرشه رۆژی له یابانی ئیمپراتۆریه تی ده ریایی كردیه كتوپڕ شێوه یه كی به 1941/12/7سه ر ئه و كه شتیگه له ئه مریكییه ی له بنكه ی له ه��ارب��ه ر، پێرڵ ب��ه ن��ده ری له ده ری��ای��ی
كه ئاسایی مرۆڤێكی ه��ه ر به دن��ی��ا و بێت چ��او خ��اوه ن��ی ئیرت ببینێت، خ��ۆی جوانییه كه ی ڕۆژ به كه شتانه ی هه موو ئ��ه و تۆمار له مێشكدا ده یانبینێت، دووباره خه وندا له دواتر و ده بن ده یانبینێته وه ، به اڵم نابینایه ك كه به كوێری له دایك ده بێت، ئه وا بێگومان خه وی ئه و جۆرێكی دیكه یه ، چونكه تۆمار هزریدا له ژیانه ئه م وێنه ی به نابینا زانایه كی وه ك هه ر نییه . به هه ر كه تارابیها( )سیسال ناوی
ب��ه س��ه رب��ردن��ی پ��اش م��ێ��رد و ژن تووشی ده ش��ێ��ت هه نگوینی، م���اوه ی له گه ر ئه مه ش ببنه وه ، کێشە هه ندێك و ده گ��رن خۆیان رێگای نه بیت، بیریدا یه كه می ساڵی به ده ست ده بن. گه وره ده بێته جوانی، به بگره هاوسه رگیرییه وه
گره نتی ژیانێكی خۆشچه ند ك��ۆم��ه اڵی��ه ت��ی پ��س��پ��ۆڕان��ی رێگایه گت ده ده نێ بۆ مامه ڵه كردن له گه ڵ
ساڵی یه كه مدا:تۆخكردنه وه ی له دوركه وتنه وه �
خاڵه الوازه كانی به رامبه ر.
كوژرانی 2402 كه س و برینداربوونی 1282ی تر. له به رانبه ریشدا زیانه كانی یابان زۆر كه م بوون، كه بریتیبوون له تێكشكانی 29 فڕۆكه و چوار ژێرده ریایی بچووك، له گه ڵ كوژران و
برینداربوونی 65 سه رباز به ته نها.ب��ووه كتوپڕە هێرشه ئ��ه م دواج���ار به ئه مریكا له رایگشتی ئ��ه وه ی هۆكاری جه نگی له راسته وخۆ به شدارییكردنی الی دووه می جیهانییدا بشكێته وه ، به وهۆیه شه وه ئه مریكا له رۆژی دواتر، واته له 1941/12/8،
جه نگی راگه یاند.
گه اڵڵه له ال شاخم واقیعیی وێنه ی ژماره یه كم و بۆیه شێوه یه ك نه بووه ، خه و كاتێك بۆیه دان���اوه ، ش��اخ بۆ ده بینم، شاخه وه یا ئ��اژە ڵ، به ن���اڕوون و لێڵ شتێكی ده بینم، چونكه نازانم شاخ حیساباتی به هه ر چۆنه ، هزری له وێنه م خۆم
خۆمدا كردووه . خه ونی ب��ۆی��ه و نابینا ئ��ێ��م��ه ی چ����اوس����اغ����ان ی ر ۆ ز
زه . وا جیا
بابه ت زۆرترین خێزانانه ی ئه و بكه ن، كێشه ترن بێ باسده كه ن یه كرت بۆ
له وانه ی كه له گه ڵ یه كرتدا وشكن.
وێنە
جیهانییەکان
زیاتر، سه عات 38 له بكه ن نهێنییه كان ده یدركێنن، نهێنییه كه كاته ئه و دوای كه ك��ه س��ان��ه ش ئ���ه و الی ت��ه ن��ان��ه ت په یوه ندیدار نین. هه روه ك لە رۆژنامه ی
سه فیری لوبنانیدا ئاماژە ی پێكراوه .مامۆستای ب���اول(ی )م��ارگ��ری��ت زانستی كۆمه ڵناسی له زانكۆی میشیگانی دووپاتی توێژینه وه یه كدا له ئه مریكی، به م ناونیشانه كه ی ك��ه ده ك��ات��ه وه ، شێوه یه یه : )ژن، پێشكه وتووترین ئاژانسی
هه واڵی جیهان(. 500 له سه ر كه توێژینه وه یه ئه م
ته مه نیان كه ئاماده كراوه میرسیی ژنی ب��ووه ، س��اڵ��ی��دا 60 ت��ا 18 ن��ێ��وان ل��ه ب��ه وه دا دانیان 25% كه ده ریخستووه ناتوانن گشتی به شێوه یه كی كه ناوه و تایبه ت زۆر بپارێزن، هه رچه ند نهێنی
ترسناكیش بێت.كه روونیكردووه ته وه توێژینه وه كه الی له نهێنی زۆری به میرسی ژنانی په یوه ندییان كه ده كه ن باس كه سانێك بازنه یه كی له یان نییه ، باسه كه وه به كۆمه اڵیه تیی تردان. سه رباری ئه وه ش كه له 10 كچ نۆیان خۆیان به شایانی متامنه
ده زانن، به اڵم هه میشه نهێنی له سه ر یه ك باڵوده كه نه وه . تاوان به هه ست ژنان سێی باس نهێنییه ك كاتێك ده كه ن
ده كه ن.ئاماژە ی توێژینه وه كه بۆ ئه وه كردووه كه موبایل و گه وره یان پشكی ئینته رنێت ه��ه ی��ه ل��ه ب��اڵوك��ردن��ه وه ی
نهێنیدا.
سه رچاوه : ماڵپه ڕی ده وایر
ئه و ن��وێ توێژینه وه یه كی ده س��ت��ه واژە ی��ه ی س��ه مل��ان��دووه ك���ه ده ڵ���ێ���ت: ژن����ان ك��ه م��رت الی ب��ه ده پ���ارێ���زن. نهێنی الی زانیارییه ئ��ه م ك��ه م��ه وه باوه ڕپێكراوە. میرسییه كان ئ����ه م ت��وێ��ژی��ن��ه وه ی��ه ژنانی سه ملاندوویه تی م���ی���رسی ن���ات���وان���ن پ����ارێ����زگ����اری ل��ه
دایكیشی ده كات، یه كجاره كی ماڵئاوایی خوێنده وارییش )دی��اره وه زع��ه وه به و په رستارێك به ر ده باته په نا ناچار نییه (، و مۆبایله كه ی ده داتێ و ده ڵێ: »به ساقه خوای ئه مری پ��ورت بڵێ كوڕە كه م به كردووه «، په رستاره كه ش ده ڵێ »كوڕە كه ت )ئیسامعیل(، ده ڵێ دایه چییه ؟«، ناوی ده ی خۆ ڕوونه كه س ناو و ژماره ی خۆی له مۆبایلی خۆیدا نانووسێت، له هه موو ڕۆژنامه نووسه )ئیسامعیل( هه ستیارتر و وه زیر ناوی له پڕپڕە مۆبایله كه ی و په رستاره كه شتانه .. ئه م و به ڕێوه به ر ده گه ڕێت )ئیسامعیل( ناوێك ده بینێته وه و به و سه عات چواری به ره به یانه په نجه ی
پیاده نێت و )توووت تووت(له گشتییه به ڕێوه به رێكی تومه ز
هه ولێر. � خوایه به م شه وه خێر بێت.. ئه لوو
ئ��ی��س��امع��ی��ل ب���ۆ خ��ۆم��ی ده گێڕایه وه :
دایكم له الی پورم مابووه وه ، پورم نه خۆش بوو له نه خۆشخانه ی كه ئێواره سلێامنی. فریاكه وتنی به جێم هێشنت، وتم: دایه گیان من دوو مۆبایلم هه یه ، ئه مه یه كێكیان با الی تۆ بێت، خوانه خواسته شتێك بكه . بۆ ته له فۆنم یه كڕاست بوو ڕێكوپێك ئێواره وتی: ئیسامعیل كاتی تا م��اڵ��ه وه ، بۆ گ��ه ڕام��ه وه خه وتن هه ر خۆم په یوه ندیم پێوه
ده كردن و وه زع له باشیدا بوو.تومه ز به ره به یان سه عات )4(، پوری به ره حمه تی خوا ده چێت و
+ ئێوه چنوور خانن؟� به ڵێ، ئه وم.
ق��ه زاوب��ه اڵی پ��ورت��ان ده ی +نه خۆشخانه ی له و بردووه ئێوه ی
فریاكه وتنه له سلێامنی.+ ئاخر خوشكێ، من هه ر پورم نییه له ئه سڵدا، ئه مه چۆن ده بێت؟
به و نه یه شێنم سه رتان ئیرت ش��ه وه ه��ه ر ب��ه و ج��ۆره ت��ا كاكه بۆ ته له فۆن ده دۆزنه وه ، ئیسامعیل حكومه ته ئه م مه سئوله كانی نیوه ی ده كه ن و پێی ده ڵێن: پورتان ئه مری
خوای كردووه .سا خوای مه زن عه فوی بكات و
جێگای به هه شت بێت.
تێبینی: ڕووداوه كه ڕاسته قینه یه و ناوه كان خوازراون.
به ڵێ.+ ئێوه كاك ئیسامعیلن؟
� به ڵێ، فه رموو.خوای ئه مری پورتان كاكه وه اڵ +فریاكه وتنه نه خۆشخانه ی له و كردووه
له سلێامنی.من و ده بێت چۆن ئه مه ئاخر -پورم لێره یه له هه ولێر و ساغ و سه لیمه .
ده رن��ه چ��وو، ئ��ه و هیچ ئه مه یان ناوی گیان دای��ه ده ڵ��ێ: په رستاره كه ده ڵێ: دایه ش بڵێ، پێ ترتم منداڵێكی بكه ، كچم )چنوور(ی بۆ ته له فۆن ده ی و مۆبایله كه دا به ده گه ڕێت ئه ویش ئه مجار ده دۆزێ��ت��ه وه ، ناوێك چنوور )ت��ووت.. ده رچ��وو په رله مانێك ئه ندام
تووت(.خێر به چاوی خه واڵوه وه ، خوایه �
بێت.. ئه لوو.
ئه و شه وه ی پوری نیوه ی ئه م حكومه ته مرد..!
پێشكه‌وتووترین‌ئاژانسی‌هه‌واڵژنان ناتوانن بۆ 38 سه عات زیاتر نهێنییه كه بپارێزن
و: مه تین
سەریاس محەمەد
ئا. الس هەورامى
و. جهانگیر ئه حمه ددڵشاد ساڵح
هێرشكردن‌بۆ‌سه‌ر‌پێرڵ‌هاربه‌ر
ساڵی‌یه‌كه‌می‌هاوسه‌رگیرینابیناکان‌چۆن‌خه‌ون‌ده‌بینن؟
www.ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
8
تاكه ببێته ته نها به ئ��ه وه ی بۆ بااڵده ستی هێڵی ناوه ڕاست، ئه و ناوچه یه ی كه پێشرت قه ده غه بوو بۆی كاتێك ده ستی به یاری كردن
كرد، چونكه ئه و جۆره راهێنه رانه ئه و بخه نه ئه و ده توانن كه كه من
شوێنه ، ئه وان وا ده ڕوانن له تواناكانی كه سوودی لێ وه رده گیرێت له الكاندا بێت
یاخود له قه راغه كاندا.هه موو ئیسپانییه ئه ستێره ئ��ه م لێهاتووه وای تاكو وه رگرتووه ، وانه كانی هه ر بتوانن تواناكانی و تۆپه كانی كه بكات، جێبه جێ پالندانان رێنامییه كی بێت. چۆنێك هه ر پالنه ئه و رسوشتی به ئینێستا یاریگاشدا، ناوه ڕاستی له به ده رده ك��ه وێ��ت، چاكه كه یه وه وێنه ئه وپه ڕی بگاته ده توانێت تۆپه كه یه وه یارییه كه ی له وه ك دیاریكراو، سنووری قسه كردنیش ب��ی��ن��ی��امن، خیتافیدا ته نها به ئه گه ر ده بێت، به رده وامیی
له سه ر ئه و یارییه ش بێت.
دوانزه ته مه ن منداڵێكی كه ته لۆنییه كان ب��ووه ، پشتیوانی ب���ه رده وام ب��وو، س��اڵ پێ هه ستی و ناكات بیری له جه ماوه ر و ده وێت خۆشیان شێتانه كه ده ك��ات، یانه كه به ڕێوه به رایه تی كه هیوادارن به م نزیكانه گرێبسته كه ی نوێ بكه نه وه ، 30ی له ئێستای گرێبه سته كه ی كه
حوزه یرانی 2015 كۆتایی دێت. گرێبه سته كانی نوێكردنه وه ی دوای چاڤی و پویۆڵ و میسی له هه ریه كه له سه ر تیپه كه ، سه ركرده ی دوو هه ر كه پێویسته یانه كه به ڕێوه به رایه تیی دوای بكاته وه ، ئینێستادا به الی ال ئێستا ئه وه ی سه ركه وتوو نه بوو بگاته ڕێكه وتن كه گۆڵچی، ڤاڵدێزی فیكتۆر له گه ڵ
ئه وانیش دوو سه ركرده ی ترن.له سه ر كاتیش، به تێپه ڕبوونی ئینێستا پێویسته كه یه كێكه له ره مزه كانی رۆڵه له و الیه نێك به رشه لۆنه ، ئێستای بگرێته ده ست كه چاڤی و پویۆڵ به جێی ده هێڵن، له به رئه وه ی ته مه نیان گه وره تره ،
بكات، پێشكه ش الواز كردنی جێبه جێ یاریزانه ئه م رسوشتییه شتێكی به ڵكو هه بێت. دره وشانه وه ی جێبه جێكردنی راب���وردوودا یاریی چه ند له ه��ه روه ك ده رك���ه وت، له داه��ات��ووش��دا چ��اوه ڕی ده كرێت جێبه جێ كردنی باشرت پێشكه ش
بكات و ئه وه ی پێشوو له بیربچێته وه .یارییه چاكه زۆرانه ی ئه و سه رباری له پاڵ ده ك���ات، پێشكه شی ئینێستا كه هكه شانێك له ئه ستێره له به رشه لۆنه دا، ئه وه ی پێشكه شی ده كات له یاده وه ریدا له م ساته باشرتی بۆ نامێنێته وه كه ئێستا
باسی لێوه ده كه ین.ل���ه گ���ه ڵ ئ����ه و ك��ه س��ای��ه ت��ی��ی��ه به و ك��ردن هه ست پارێزكارییه یدا، جێبه جێی و ده یبینێت ك��ه رۆڵ���ه ی ده ك���ات ل��ه ب��ه رش��ه ل��ۆن��ه دا، ئ��ه وا ئه م له ساڵی 1996 كه یاریزانه )الماسیا( گه شتووه ته
دروس��ت��ك��ه ری ی ئ��ه س��ت��ێ��ره ی
تۆپ داوای هه میشه كه ی��اری��زان��ه ی نابێت و ده كات، ئه وه ی كه هه رگیز ون هه وڵ ده دات بۆ به رژە وه ندیی گشتی. له به ئه میشدا، هاوڕێیانی زۆری هه یه پاڵ باشرت به یه كێكیان به اڵم ئاست، هه مان داده نرێت له وانی تر له رۆحی تیپه كه دا،
ئه ویش ئینێستایه .له به رشه لۆنه ، له سه ر ئاستی تیپه كه ، كه ته لۆنیا خێزانی یان جه ماوه ر، یان نییه گومانێك هیچ هه موویانه وه ، به له تاكێكیان ه��ه ر ت��وان��ای ده رب���اره ی به زیاتر میسی به رده وامیش تیپه كه دا. نیمچه كۆده نگییه كی به ده زانرێت باش ئه م كه س هه ندێ هه رچه نده ت��ه واو، چاڤی، و ئینێستا به ده ده ن پێگه یه ش زه حمه ت یه كێكیشیان ه��ه ر له سه ر به وێنه یه ك بۆ گرنگرتین ده بێت كه بنب خه اڵتی تۆپی پێ له جیهاندا، به درێژایی ئه رژه نتینییه كه یاریزانه دره وشانه وه ی
وه ك ئێستا ده یكات.زۆر به كه می ده بینیت كه ئینێستا
وریا عه لی
به پێچه وانه ی ئه و بۆچوونانه وه میسی ب��ه به رشه لۆنه ده ڵ��ێ��ن ك��ه كۆتایی میسی به و ده ستپێده كات له درێ���ژ لیستێكی ئ���ه وا دێ���ت، له کە هه یه ، هه ڵبژارده یاریزانانی كه ده یسه ملێنن یارییه كدا هه موو له پێكهاتووه كه ته لۆنیا تیپه كه ی ئه گه ر ته نانه ت ئه ستێره یه ك، چه ند )كێچه ( ئ��ه وه ن��ده ی هه مووشیان یه كێك به قه د یان ئه رژە نتینییه كه ، كۆمه ڵه كه ت��ری بلیمه ته كانی له ن���ه دره وش���ێ���ن���ه وه ، ی��ەک��ێ��ک ل��ەو ئه ندریاس له بریتییه ئەستێرانەش
ئینێستا.به سه ر سه ركه وتن ئه گه رچی ئینێستاش ئ��ه وا زه حمه ته ، میسیدا هه بێت. ه��اووێ��ن��ه ی ن��ات��وان��رێ��ت خاڵی له برتییه ئه رژە نتینییه كه ئه و گۆڵكار، جوان، پاسی ده سپێك،
سیتی مانچسته ر دووه مدا وه رزی له كێشه نه هێشتنی پێناو له ناچاربوو كه مرت نرخێكی به ڕیزه كانیدا، له میالنیش ئینته ر ب��وو، ده ستبه رداری بیكڕێته وه هه بوو بۆی هه رچه نده وه ك و مافی خۆی، به اڵم ئه وه ی نه كرد له پێناو دروست نه كردنه وه ی كێشه له
ریزه كانیدا.له بالۆتێلیش سێهه می قۆناغی ده ستی ئه مساڵه وه یه كی مانگی پێكرد، دوای په یوه ندی كردن به یانه ی
به ل��ه وه ی جگه هه بووه. یانه كه یدا ژیانی پیشه گه ر و تێپه ڕاندنی هه ندێك ئه وه ی ده توانێت هه رزه كاری قۆناغی بوو، چه سپی ه��ان��ده ران الی پێرش بۆخۆی تر وێنه یه كی و بیسڕێته وه بكات، دروس��ت رۆسۆنێریدا له گه ڵ هه موو به میالن هانده رانی چونكه گه وره یان ئومێدی عه شقێكیانه وه چه ندین شوێنی ده یانه وێت و پێیه تی له م كه بگرێته وه بۆ ئه ستێره یان
سااڵنه دا یانه كه یان به جێهێشت.
یانه ی میالن، ڕێگایه كی تری هه ڵبژارد، و ئیتاڵیا له ده ره وه چوونه ئه ویش كه میالن بۆ ب��وو گ��ه ڕان��ه وه پاشان و هه روه ك بووە منداڵیشیی خه ونی خۆی راگه یاندووه له چه ند بۆنه یه كدا.
مانچسته ر له گه ڵ هه رچه نده ئاستێكی وه رز یه كه م بالۆتێلی سیتی به رده وام به اڵم كرد، پێشكه ش به رزی مانشێتی ه��ه ڵ��س��وك��ه وت��ه ك��ان��ی دروستكردنی دوای بووه . رۆژنامه كان ئاستی دابه زینی و گرفتێكیش چه ند
به ده كرێت قۆناغه ئه م كه میالنه وه . ئه م ژیانی ڕێ��ڕە وی له سه رده مێكی كه جۆرێك به بكرێت، سه یر یاریزانه بوون ئه فسانه و ئه ستێره بوون به ره و
هه نگاو بنێت.خۆ ق��ۆن��اغ��ی ل��ه م��ی��الن ئێستا بووەته ئه ویش و نوێكردنه وه دایه نوێیه پ��ڕۆژە ئه و بناغه ی له یه كێك له دوور به ورده ورده په ناوه له و ده ستی گرفت، و كێشه دروستكردنی دوای��ی��ه ی ئ��ه م سه ركه وتنه كانی ل��ه
سه رنجی نامۆكانی ره فتاره به یاریزانه خولی و ئیتاڵیا هانده رانی له زۆرێك راكێشابوو. خۆیدا ب��ه الی كالچیۆی
له گه ڵ یاریزانه یش ئه م ره فتاره كانی یانه ی ئینته ر زۆر به روونی دیار بوو، كه نه یده ویست له و یانه یە مبێنێته وه ، زۆر میالن له الیه نگیری ئاشكرا به جاریش ئه وه ی سه ره ڕای ده دا هانی و ده كرد
ركابه رێكی سه رسه ختی یانه كه ی بوو.ئ���ەوەى دوای ی��اری��زان��ه ئ���ه م بچێته میالنه وه ئینته ر له نه یده توانی
دارا حسێن
یانه ی له گه ڵ بالۆتێلی ماریۆ به ئینگلیزی سیتیی مانچسته ر به ت��ێ��پ��ه ڕی، س��ه خ��ت��دا قۆناغێكی توانی تا رۆژنامه كاندا، له گه ڵ تایبه ت بگه ڕێته وه بۆ ئیتاڵیا و په یوه ندی بكات و ئیتاڵیا پێناویدا له كه یانه ی به و
ئینته ر میالنی به جێهێشت.یانه ی بچێته بالۆ ئ��ه وه ی پێش ئه م ئینگلیزییه وه، سیتیی مانچسته ر
بالۆتێلی‌له‌گه‌ڵ‌میالن‌خۆی‌دروستده‌كاته‌وه
ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا...ئینێستا...
ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا... ئینێستا... ئەو‌یاریزانەى‌به‌رشه‌لۆنه‌‌به‌‌بوونی‌میسیش‌پێویستیی‌پێیه‌تی
كه ڤالیكانۆ رایۆ به رامبه ر مه درید ریاڵ یارییه كه ی دوای گۆڵی دوو به هات كۆتایی مه درید ریاڵ یانه ی به رژەوه ندی له كه ناڵ پرسیارێكی وه اڵمی له مۆرینۆ یارییه كه پاش بێبه رامبه ر، راهێنه رایه تی ئەرکی وه رگرتنی باره ی له له و فه ره نسی پڵه سی سان پاریس یانه ی »راهێنه رایه تی وتی جێرمان سان پاریس یانه ی ئه وه كه ی روو ده دات، بڵێم ئێستا ناتوانم ئه گه ری هه یه ، جێرمان
به اڵم هه موو شتێك ئه گه ری هه یه «.یه وه كردبوو ره تی پێشرت كاتێكدایه له مۆرینۆ وتانه ی ئه م راهێنه رایه تی یانه ی پاریس سان جێرمان بكات و به دووری زانی بوو
شتی له و شێوه رووبدات.
له تێنسی سه رزه وی یاریگاكانی بۆ نادال پاش گه رانه وه ی رافایل دووه م به شداریكردنی له پاڵه وانه تییه كاندا توانی نازناوه كه به رێته وه .
دوه می پله ی چیللی له ن��ادال پێشوو هه فته ی ئ��ه وه ی پاش یاریی له له حه وت مانگ دوور كه وتنه وه زیاتر به ده ست هێنا دوای كردن، له م هه فته دا به شداریی له پاڵه وانێتی ساوپاوڵۆی به رازیلی كرد ئه رجه نتینی یاریزانی رووبه ڕووی پاڵه وانه تییه كه دا كۆتایی له یاریی و
ده یڤید ناڵباندیان بوو یه وه .ده ركه وت به رزه وه ئاستێكی به یارییه كه دا له ئه مجاره یان نادال 3-6 6-2و بێبه رامبه ری كۆمه ڵه ی به دوو یارییه كه ئه نجامی توانی و
له به رژە وه ندی خۆی كۆتایی پێبێنێت.
ئیدسۆن كاڤانی هێرشبه ری ئۆرۆگوایی و یانه ی ناپۆلی ئیتاڵی ئه وه ی بۆ هه بێت گفتوگۆی یانه یه ك هیچ له گه ڵ كرده وه ره تی ته نها ئێستادا له بكات و وتیشی پێوه په یوه ندی وه رزی داهاتوو یانه ی بێت، الی بیری و بكات خه ریك پێوه خۆی كه شتێیه ك ناپۆلی و به ده ستهێنانی ئه نجامه كانه له گه ڵ ئه و یانه یه دا نه ك هیچ
شتێیه كی تر.كاڤانی وتی »من له ئێستادا له و په ڕی هێواشیدا كات به سه ر ده به م و گوێ بۆ پڕ و پاگه نده كان ناگرم چونكه ته نها قسه ن و هیچ
بنه مایه كیان نییه و دورن له راستییه وه «.
ته نها بیر له ناپۆلی ده كاته وه مۆرینۆ ئاماده یه بۆ پاریس سان جێرمان نادال نازناوێكی به ده ستهێنا
له ئ��اف��ره ت��ان ب��ه دژ توندوتیژی به و هه ڵكشاندایه له كەركووك شاری پۆلیسی به ڕێوبه رایه تیی ئامارێكی پێی كه وتووه ، به یان ده ستی كه كه ركووك تاوانی 116 2012دا و 2011 ساڵی له گه وره دژ به ئافره تان كراوه و له كانوونی توندوتیژیی جۆر 40 2013شدا دووه می ئاماره كه ی له هه ر ئه نجامدراون. تر كه ركووكدا پۆلیسی به ڕێوبه رایه تیی ڕابوردوودا ساڵی دوو ماوه ی له هاتووه 202 تاوانی جۆراوجۆر له الیه ن ئافره تانی
شاری كه ركووكه وه ئه نجامدراون.لیژنه ی سه رۆكی حه سه ن، ج��وان له ئافره تان ك��اروب��اری و م��رۆڤ مافی ئاماژە كەركووك، پارێزگای ئه نجوومه نی له سه ر هه یه تێبینییان كه ده كات به وه ئاماره كه و ده ستنیشان نه كردنی جۆره كانی تاوانی توندوتێژی دژ به ئافره تان له الیه ن كەركووكه وه. پۆلیسی به ڕێوبه رایه تیی به له م شێوه ی ئامارێكی بوونی هاوكات ترسناك وه سف كرد. مامۆستا عه بدولستار قه ره داغیی، بانگخواز، باسی له وه كرد كه كردووه وردی��ان لێكۆڵینه وه ی چه ندین
ك��ه م ت��ه م��ه ن��م زۆر ئ���ه وك���ات بوو بڕیار كه ده زان��م ئه وه نده بوو، له ئه مه بخوازێت. ژن براگه وره كه م كورد گه وره كه ی ڕاپه رینه ده وره به ری ماڵه وه مانی كاروباری برایه م ئه و بوو. ئیشێكی چه ند ته نیا هه ر ئه وكات كه س��اده ب��وو، ب��ه ڕێ��وه ده ب���رد. ب��اوك و له سه ر ب��وون ك��ۆك دای��ك��م ه��ه م��وو ئه وه ی ڕۆژێك پێش زه ماوه ندی براكه م خۆمان هی كه باخه ی ئه و ناو بچینه بۆ كه كۆنه دار، كۆكردنه وه ی بۆ بوو،
شاییه كه ی پێویست بوو. وه ك ب��وو خ��ۆش پێامن ئێمه ش به شداربین بتوانین ئه و خێزانه منداڵی له هاوكاریی براكه م، به اڵم باوكم ڕێگه ی برا بكه ین. كاره ئه و هه موومان نه دا گه وره كه م خۆی و برایه كی له و بچووكرت بڕیاریان پێكه وه باوكم و و خوشكێكم ڕۆژی پێش خۆشی به یانییه كی له دا خۆمان باخه كه ی ناو بۆ زه مانده كه به ترم برایه كی ئه وه بوو به ڕێبكه ون. به اڵم ئ��ه وان، شوێنی كه وته دزییه وه
باوكم لێیدابوو و گه ڕایه وه ماڵه وه . ئه وه بوو ئه و قه ده ری وادیاربوو كه نابێت له گه ڵ ئه وان بێت، چ ئێستا ناوباخه كانی هه تاهه تایه ش! بۆ و زه مه نه دا له و زۆربه یان هه ورامانیش به ر كه وتبوونه تر شوێنه كانی وه ك كرابوون پڕ و به عس ڕژێمی هێرشی
به دژ توندوتیژییه كان به س��ه ب��اره ت ئافره تان و له ده رئه نجامیشدا ده ركه وتووه الیه ن له توندوتیژییه كان كه می به زۆر و دۆزه خ كه ئه نجامدراون ئ��ه وان��ه وه به هه شت له یه ك جیاده كه نه وه . ئه وانه ی توندوتیژی ئه نجامده ده ن خوای گه وره یان له بیر نییه ، چونكه ئایینی پیرۆزی ئیسالم بایه خێكی تایه تی به ئافره ت داوه و مافی
بۆ داناوه .لقی به رپرسی نه جمه دین، شاناز كەركووكی خوشكانی یه كگرتوو، به گرنگی كۆڕ رێگای له به رده وامی به كه زانی بخرێنه توندوتیژییه كان سیمیناره وه و هوشیار لێ كۆمه ڵگای تاوه كو باس، به ر
بكرێته وه .به پێی و تره وه الیه كی له هاوكات البردنی بۆ په نا سه نته ری ڕاپرسییه كی هاوكاریی به مێینه له سه ر توندوتیژی ڕێكخراوی وادی ئه ڵامنی، له ڕاپرسییه كدا ئافره تانی 38%ی كه كردووه ته وه باڵویان ئه مه ش كراون. خه ته نه كەركووك شاری له لێكه وتووه ته وه زۆری نیگه رانییه كی الیه ن به شێك له ڕێكخراوه كانی ئافره تان و لیژنه ی مافی مرۆڤ و كاروباری ئافره تان كەركووك، پارێزگای ئه نجوومه نی له ڕۆژنامه وانیدا كۆنگره یه كی له بۆیه هه ر
له مین. سوپای كه ئێمه ش شوێنه ی ئه و ئێرانی پێدا تێپه ڕیبوو، ئێستاش نووسینی ماوه . پێوه به رده كان له سه ر فارسی ئێمه چاوه ڕی بووین ئه وان به كۆمه ڵێك بگه ڕێنه وه . المان بۆ داره وه و چیلكه زه ماوەند ێكی ساده ، هیوایه كی خۆش بۆ داهاتوو، خه ونی دروستكردنی خێزان و
به ره وپیریی ژیان كه وتن، هه موویان له و به یانییه چاوه ڕواننه كراوه دا تیاچوون.
ه��ه م��وو چ���اوه ڕی ب��ووی��ن، هه ر كاتێك نه هات. گه ڕانه وه یان هه واڵی به سه ر باخه كه دا له ناو ئه وان زانیامن، تۆڕێكی میندا كه وتوون و هه ر چواریان ماڵئاواییان له ژیان كردووه . ئه و چیرۆكه
لێره وه ئیرت گۆڕدرا به شتێكی تر.
ڕەتده كه نه وه ئاماره ئه م كه ڕایانگه یاند: و پێیان وایه كه ئه م جۆره ڕاپرسییانه ته نیا بۆ كاری بازرگانییه ، چونكه هیچ پێوه رێك بۆ ده ستنیشانكردنی ئافره تی خه ته نه كراو
نییه له كۆمه ڵگای ئێمه دا.ئاماژەیان ڕاگه یه نراوه یاندا له و هه ر ته مه نه كانی ڕاپرسییه ئه و کە داوە بەوە نێوان له هه روه ها ن��ه ك��ردووه ، دی��اری ئه نجام ڕاپرسییه ئه و ئافره تدا 1300دراوه ، چۆن ده كرێت بسه پێرنێت به سه ر له كه ركووكدا؟! شاری ئافره تانی هه موو كاتێكدا به پێی ئامارێكی به ڕێوبه رایه تیی ڕەگه زی 703 و 587 كه ركووك، ئاماری مێینه له كەركووك و ده وروبه ری هه یه «.
ن��وری، ئ��اوێ��زان به رانبه ریشدا له به رپرسی به شی پڕۆژەكانی سه نته ری په نا »ئێمه ڕاگه یاند )به یان(ی ڕۆژنامه ی به ئامانجامن بازرگانی كردن نییه به پڕۆژەی كاری ڕێكخراوه ییه وه ، به ڵكو ئه نجامدانی ئه م توێژینه وه ش به شێوه یه كی زانستییانه ڕاپرسییه كه مان كه ڕێژەیه ش ئه و و بووه منوونه یه كه وه ك ئه نجامداوه، له گه ڵ له گه ڵ ناكرێت خۆ توێژینه وه كه مان، بۆ كه ركووكدا مێینه ی ڕەگ���ه زی هه موو له توانیومانه ئێمه بكه یت! ڕاپرسی نێو له و كه ركووك شاری گه ڕەكه كانی
ناحیه كان و قه زا و كچان قوتابخانه كانی به كه ركووك، ده وروب��ه ری گونده كانی و كورد و عه ره ب و توركامنه وه ، توێژنه وه كه ڕێگای له و ڕاسته وخۆ چاوپێكه وتنی به تایبه ته وه ئه نجام بده ین. بۆشامن فۆرمی 15س��اڵ خ��وار ته مه نی كه ده رك���ه وت له ڕێ��ژەی به و ك��راون خه ته نه كه مرت درێژەی له ناوبراو هه روه ها 15%ی��ه «. لێدوانه كه یدا بۆ به یان وتی »له ئێستاشدا ئه نجوومه نی گه یاندووه ته پڕۆژەكه مان ده كه ن له سه ر كاری و عێراق نوێنه رانی بۆ به رنگاربوونه وه ی یاسایه كی تاوه كو ده ربكرێت. ده بوو خودی سه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤ به شداربوایه له دانیشتنه كان و چاوپێكه وتنه ڕاسته وخۆكان و پشتگیریی
بكردینایه «. مافی لیژنه ی ڕەخنه كه ی ده رباره ی مرۆڤ و كاروباری ئافره تان له ئه نجومه نی پارێزگای كه ركووك، ئاوێزان نووری ده ڵێت كۆنگره كه یان ئه نجامدانی له »ئامانج نه یه ته ڕەخنه كه ب��وو ئ��ه وه بۆ ته نیا سه ریان به وه ی كه نه یانتوانیوه كه یسێكی به ڵكو عێراق، په رله مانی بگه یه ننه ژنان م��ه ده ن��ی ك��ۆم��ه ڵ��گ��ەی ڕێكخراوێكی ئه نجوومه نی گه یاندویه تیه ڕاسته وخۆ
نوێنه ران«.
له و كه بوو به عس ڕژێمی ئه وه جوانییه كانی هه موو یستی و شوێنانه كه چیرۆكانه ی ئه و سه رجه م ژی��ان، بۆنی ژیان و داهاتوویان لێوه ده هات، هه موویان بكوژێت. ئه وه ئه وان بوون كه به رله وه ی ویستی كوشتنی ئێمه یان كوشتنی كه وتنه زوو ه��ه ر هه بوو، و دایكم و خۆم ماینه وه جوانییه كان.
خوشكێك و برایه كی له خۆم گه وره تر. ئێمه منداڵ بووین. ماینه وه بۆ خه می تا بێت خۆش لێی خوا دایكم ژی��ان. خۆی، هه میشه یی كۆچكردنی ساتی ناخۆشه ڕووداوه له و بیری به رده وام و خۆشی ساتی ل��ه ك��ه ده ك����رده وه براگه وره كه مدا ئاهه نگی ئاماده بوونی ئه و تا هاتبوو. ماڵه وه ماندا به سه ر
كاتیش كه مابوو، به شی هه ر مه ینه ت و ئازار بوو.
ئێمه شادیی ژیان. بوو ئه مه ئیرت چیرۆكی لێره شه وه و شیوه ن بۆ گۆڕا مه رگی چیرۆكی ت���ه واوی ب��ه ئێمه خێزانه كه مان ئه ندامی چوار ناواده ی بوو. دواتر ئه و كچه ی كه براكه م ویستی ڕێكه وتنی به ژیانی، هاوسه ری ببێته بووكی به بووه وه بنه ماڵه كه دوو هه ر
ئێمه .
م��ای��ه ی ه���ه م ئێمه ب��ۆ ئ���ه وه ئازاریش مایه ی ه��ه م و خۆشحاڵی خه م ده بینی، ئه ومان كه هه ر بوو. چیرۆكه مان ئه و چونکە دایده گرتین، بیرده هاته وه . هه ندێ جاریش بۆ ئێمه خۆشحاڵییه كه ی ئه وه بوو كه ده مانزانی هه ر خه ریكه ئێمه خێزانی چیرۆكی ده ستپێده كاته وه . و نایه ت دوای��ی براكه ی له منداڵی 4 براژنه كه م ئێستا ترم هه یه و دایكیشم به هۆی خه م و ئازاری زۆره وه كۆچی دوایی كردووه و له خێزانی ئێمه دوو خوشك و سێ برا
ماوینه ته وه .
باشرت ئێستا ڕاسته ئێمه ژیانی كه ئێستا به اڵم نییه ، كێشه مان و بووه ده چمه وه بۆ ناو باخه كه ، ده بینم باوكم نه ماوه ده ستی به سه ردا بهێنێت، دایكم نه ماوه كه جوانیی پێ ببه خشێت، ئه وه چیرۆكی چه نده ها ئیرت ده مكوژێت. وه ك ترسناكن ئازارن، به هه ن تریش پێویسته به اڵم ئێمه ، ژیانی چیرۆكی
نه هێڵین ژیان مبرێت!
[email protected]ژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/29، ساڵی یەکەم
11
داڕشتنه وه ی: ڕە زا هه ورامی
به پێی ڕاپرسییه ك 38%ی ئافره تانی شاری كەركووك خه ته نه كراون
له ناو باخه كه ی خۆماندا شایی بوو به شیوه ن
ڕاپۆرت: شڤان جه باری � كه ركووك
لیژنه ی كاروباری ئافره تان: ئه و ڕاپرسییانه بۆ بازرگانیكردنن
ژنێك:پیاوه‌كه‌م‌ئه‌وه‌نده‌‌چرووك‌بوو‌كه‌‌لێی‌جیابوومه‌وه!
ژنان‌ڕقیان‌له‌‌چ‌شتێكی‌پیاوه‌كانیانه؟
دیارده‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌كێشه‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی
م��اوه ئ��هو ب��هه��ۆی پیاو و ژن ده‌به‌ن، سه‌ری به پێكه‌وه كه درێژەی‌و تایبه‌مته‌ندی هه‌ندێك ده‌ك��رێ��ت‌هه‌ریه‌كێكیاندا له جۆراوجۆر خووی‌ببێته‌‌مایه‌ی‌بێزاری‌و‌نیگه‌رانيی‌ئه‌وی‌گرفتی زۆرج���ار ئ��ه‌م��هش دی��ك��هی��ان،نییه دوور ده‌ك��ات. دروس��ت خێزانی‌ببێته‌‌هۆی‌پچڕان‌و‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ده‌مانه‌وێت ئێمه لێره‌وه خێزانه. ئه‌و‌پرسیارێكی‌گرنگ‌بخه‌ینه‌‌به‌رده‌م‌چه‌ند‌ئافره‌تێك،وه‌ك‌پێكهاته‌یه‌كی‌زۆر‌گرنگ‌شتێكی تۆ‌چ بپرسین، و خێزاندا له‌ناو
هاوسه‌ره‌كه‌ت‌بێزارت‌ده‌كات؟ع��ب��دول��ڕەح��ان س���ه‌م���ی���ره ده‌ربڕی خۆی بۆچوونی له‌وباره‌یه‌وه‌‌پێنج و بیست له زی��اد »من وتی و
شتێكی كردووه، هاوسه‌رگیرییم ساڵه‌‌ك��ردووم ب��ێ��زاری زۆر ه��اوس��ه‌ره‌ك��ه‌م‌نه‌دانی گرنگی و پیسوپۆخڵی ئه‌ویش‌جلوبه‌رگ شێوازی به هاوسه‌ره‌كه‌مه‌‌جلوبه‌رگی جار هه‌ندێك ڕێكپۆشی. وك��ارك��ردن��ی و س��هی��ران و گ��هش��ت‌سه‌رزه‌نشتم جار زۆر جیاناكه‌یته‌وه.ئێستا نه‌بووه. سوودی به‌اڵم كردووه،هیچی‌پێناڵێم،چونكه‌‌به‌گوێم‌ناكات«.
م��اڵ��ه‌وه، ژن��ی ڕەم����ه‌زان، رسوه»كوشنده‌ترین ده‌ڵێت له‌وباره‌یه‌وه‌‌ئه‌وه‌یه پیاودا له خوو بێزراوترین و‌به‌رانبه‌ر له بێت دڵپیس و چ��روك‌له زه‌قی به ئه‌وه‌ش دیاره ژنه‌كه‌یدا.هه‌ر ده‌ك��را، ب��هدی مندا مێرده‌كه‌ی‌گه‌ڵیدا له نه‌توانم كرد وای ئه‌مه‌ش
بژیم‌و‌جیابوومه‌وه».باره‌یه‌وه لهو محه‌مه‌د، شوكریه‌‌ده‌ره‌وه له من »هاوسه‌ره‌كه‌ی وتی‌به‌اڵم كراوه‌یه، و ڕووخ��ۆش پیاوێكی‌كاتێك‌دێته‌وه‌‌ماڵه‌وه‌‌ده‌موچاوی‌ده‌دا‌ناكات. له‌گه‌ڵ قسه‌مان و به‌یه‌كدا
یاریكردن ئه‌مڕۆ نییه تێدا گومانی به‌كاربردنیان، چۆنیه‌تی و چه‌مكه‌كان به‌‌بیرناو ڕاگه‌یاندنییه كه‌ناڵه له تایبه‌ت به‌‌باو، كارێكی بووه‌ته بیسرتاوه‌كان، و‌به‌تایبه‌ت‌تێكه‌ڵوپێكه‌ڵی‌‌له‌نێوان‌هه‌ردوو‌چه‌مكی)دیارده‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌كێشه‌ی‌ئه‌مڕۆ هه‌ربابه‌تێك بۆ كه ) كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئ��هوس��ه‌ر ئ��ه‌م ده‌بینین ج��ار چه‌ند‌ئه‌مسه‌ر‌پێكردنه‌‌له‌‌ئارادا‌هه‌یه‌‌و‌دواجار‌به‌ده‌سته‌وه‌دانی مه‌عریفی كه‌مبڕستيی
به‌دوادا‌دێت.دی��ارده‌ی نێوان جیاوازيی زانینی كۆمه‌اڵیه‌تيی كێشهی و كۆمه‌اڵیه‌تی‌گرنگيیه‌كی‌زۆری‌هه‌یه.وه‌ك‌ومتان‌‌ئه‌مڕۆ‌‌و له‌‌نووسین ته‌واو تێكه‌ڵوپێكه‌ڵیيه‌كی‌شته‌كان ناوهێنانی و بابه‌ته‌كان پێناسی‌نه‌رێنيی كاریگه‌ريی چه‌مكه، دوو به‌م
مه‌عریفی‌خستووه‌ته‌وه‌‌و‌ده‌خاته‌وه.Social كۆمه‌اڵیه‌تی دی���ارده‌ی و چڕ بیرێكی ئه‌مڕۆ :phenomenaدیارده‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی، پاڵ ئاڵۆز‌خراوه‌ته‌‌به‌تایبه‌ت كۆمه‌ڵناسیدا له پێیه‌ی به‌و‌دیارده‌ی ناسێرناوه وا كه )دۆركایم( الی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌خه‌سڵه‌تی»ده‌ره‌كی‌بوون‌و‌ملكه‌چیبوون‌و‌باوی‌و)ته‌وزیمی-الزامی(
بوونی‌هه‌یه.)1(كه‌‌دیارده هاتووه وا پێییه‌ی بهو زۆرێ��ك كه كۆمه‌اڵیه‌تیيه كرده‌یه‌كی‌و ئه‌نجامدان خه‌ریكی خه‌ڵكان ل��ه
لێده‌پرسیت شتێكی ج��ار هه‌ندێك‌ده‌كات تووڕە خۆی و ناداته‌وه وه‌اڵم‌به ئه‌مه‌ش ده‌رده‌ب��ڕێ��ت، بێزاریی و‌ئه‌گه‌ر كردووه. نیگه‌ران منی ته‌واوی‌بكات مامه‌ڵه ده‌ره‌وه چه‌شنه‌ی بهو
هیچ‌كێشه‌یه‌كان‌نابێت«.خوازراوی ناوی كه سۆران، هانا‌ژنێكه،ده‌ڵێت»پیاوه‌كه‌م‌زۆر‌تووڕەیه،به‌‌ساده‌ترین‌شت‌هه‌ڵده‌چێت.توانای‌خێزانی كێشه‌كانی چاره‌سه‌ركردنی‌قسه‌ی و كردنه‌وه ده‌نگبه‌رز به نییه،ناشیرین‌وه‌اڵمم‌ده‌داته‌وه،هه‌رچه‌نده‌‌باس كه‌سوكاری بۆ كێشه‌یه‌م ئ��ه‌م‌هیچ نه‌یانتوانیوه ب��ه‌اڵم ك���ردووه،
گۆڕانكارییه‌كی‌تێدا‌دروست‌بكه‌ن«.هه‌ندێكیان »پیاوان وتیشی هانا‌ڕوویان ماڵه‌وه له ئ��ه‌وه‌ی جیاتی له‌‌خۆش‌و‌كراوه‌‌بێت،بۆ‌ده‌ره‌وه‌‌وان‌و‌ئه‌مه‌ش‌زۆر‌جار‌نیگه‌رانی‌و‌گرفتی‌بۆ
هاوسه‌ره‌كانیان‌يه‌‌دواوه‌یه«.واب��وو، پێی هه‌ڵه‌بجه‌یی ی��ورسا‌نییه خ��ۆش پێی به‌گشتی ئ��اف��ره‌ت
به‌ده‌ستیه‌وه یاخود جێبه‌جێكردنینی،گ��ی��رۆده‌ن‌و‌ی��اخ��ود‌ت��ووش��ی‌ده‌ب��ن.كۆمه‌اڵیه‌تی دی���ارده‌ی هه‌ركاتێكيش‌هه‌ڵگری‌ڕەهه‌ندی‌نه‌رێنی‌ده‌بێت،وه‌ك‌كێشه‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌خۆی‌منایان‌ده‌كات.
كۆمه‌اڵیه‌تیش كێشهی خ���ودیsocialproblemچه‌مكێكی‌به‌رفراوانه‌و‌ب���ڕاوه‌‌ب��ه‌س��هره��ه‌م��وو‌ئ��ه‌و‌ڕەف��ت��ار‌و‌سه‌ره‌تا كه تاوانانه‌ی و خ��راپ دۆخ��ه‌‌ده‌كه‌ن، دروست ناهاوسه‌نگی و خه‌له‌ل‌دواجار‌وه‌ك‌هه‌ڕەشه‌یه‌ك‌له‌‌كۆمه‌ڵگه‌‌و‌بنه‌ماكانی‌كۆمه‌ڵگه‌‌خۆیان‌منایش‌ده‌كه‌ن.دیاره‌‌كۆمه‌ڵگه‌‌به‌چه‌ند‌شێواز‌به‌ره‌و‌ده‌چێت: كۆمه‌اڵیه‌تيیه‌وه كێشهی پیری‌جۆربه‌جۆره‌كانی ره‌ف��ت��اره به ل��ه‌وان��ه‌‌الدان��ه و ت��اوان كوشنت، )ت��اوان��ی وه‌ك‌سێكسيیه‌كان، الدانه كۆمه‌اڵیه‌تيیه‌كان،به خووگرتن عه‌قڵیيه‌كان، نه‌خۆشيیه‌‌هۆشبه‌ره‌كانه‌وه، م��اده و سڕكه‌ره‌كان‌وه‌ك جۆره‌كانی هتد(. .. و خۆكوشنت‌وروژاندنه ( وه‌ك كۆمه‌اڵیه‌تی، ملمالنێی‌توندوتیژیيه خێڵه‌كییه‌كان، و ئه‌تنی‌بۆ نه‌شیاو كێربكێى و خێزانییه‌كان‌ئامانجه‌‌ئابووریيه‌كان‌و‌گێژاو‌و‌ئاڵۆزیيه‌‌شه‌ڕە ب��ه‌ره‌و هه‌نگاو كه سیاسييه‌كان،ناوخۆ‌و‌ده‌ره‌كيیه‌كان‌هه‌ڵده‌گرن..و‌هتد.
)2(كۆمه‌اڵیه‌تیش كێشهی بێگومان‌ناتوانرێت‌چوارچێوه‌ی‌له‌ڕووی‌مه‌عریفه
ئیهال‌بكرێت،به‌‌تایبه‌ت‌الی‌ڕەگه‌زی‌خاڵی پێیخۆشه هه‌میشه به‌رانبه‌ر.سه‌ره‌كی‌پیاوه‌كه‌ی‌گرنگیدان‌بێت‌به‌و.هه‌ڵچوونی‌بێڕێژەی‌هه‌ندێك‌له‌‌پیاوان‌چونكه ئافره‌ت، بێزاریی هۆی بووه‌ته‌‌هه‌ندێك‌له‌‌پیاوان‌زوو‌هه‌ڵده‌چن‌به‌بێ‌تێگه‌شنت‌و‌بیركردنه‌وه.هه‌روه‌ها‌یورسا‌وتیشی»سووربونی‌پیاو‌له‌سه‌ر‌قسه‌ی‌خۆی‌بێ‌گوێدانه‌‌ڕای‌ئافره‌ت،له‌وانه‌یه‌‌ئافره‌ت بۆ ده‌روون��ی ناهاوسه‌نگيی‌پیاو كاتی نه‌بوونی و بكات دروست‌مانه‌وه، كه‌مرت و ماڵ به گرنگیدان بۆ‌بۆ نائارامی هۆی ده‌بێته تاڕاده‌یه‌ك
ئافره‌ت«.ت���وێ���ژەری س��ه‌ع��ی��دی زۆزك‌وابوو ڕای له‌وباره‌یه‌وه كۆمه‌اڵتیش،
و‌ناسین‌و‌پێناسه‌ی‌بۆ‌دابرنێت،ته‌نانه‌ت‌به‌رچاوان دروستبوونیشی! سه‌رچاوه‌ی‌بخرێت،ئه‌گه‌ر‌نه‌توانین‌شوێنگه‌كه‌ی‌له‌‌گشتیدا كۆمه‌اڵیه‌تيی بواری و ده‌رفه‌ت‌بۆیه زانیاریه‌كه‌مانه‌وه. بازنه‌ی نه‌خه‌ینه‌‌گه‌ره‌كه به‌ئاگابونی و هۆشیاری بوونی‌به‌شداری و ده‌ستوه‌ردان ئه‌و ئاست له‌‌كارانه‌ی‌كه‌‌دواجار‌دۆخه‌كه‌‌دروست لهو نه‌خوێنده‌واری منوونه بۆ ده‌ك��هن.هه‌ژاری‌كه‌‌له‌‌كۆمه‌ڵگه‌دا‌باڵو‌ده‌بنه‌وه.به‌‌زۆریش‌چ‌هه‌ژاری‌یان‌نه‌خوێنده‌واری،به‌وپێیه‌ی‌دۆخ‌و‌حاڵه‌تێكن،وه‌ك‌دیارده‌ی‌به‌ئه‌ندازه‌ی ناخرێنه‌ڕوو كۆمه‌اڵیه‌تی‌كۆمه‌اڵیه‌تی گرفتێكی وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌به له‌كاتێكدا ناوده‌برێن. Social issuesهه‌ڵه‌‌هه‌موو‌كرده‌یه‌كی‌باڵوی‌نه‌رێنی‌و‌كۆمه‌ڵگادا له خراپ كاریگه‌ريی خاوه‌ن‌كۆمه‌اڵیه‌تی »دی��ارده‌ی ده‌وترێت پێیSocialphenomena«.چونكه‌‌دیارده‌ش‌كۆمه‌اڵیه‌تیی حاڵه‌تێكی و دۆخ بۆخۆی‌و ب��ه‌ده‌رده‌ك��ه‌وێ��ت پڕ له و كتوپڕییه‌‌خوویه‌كی وه‌ك یان ده‌ك��ات، ته‌شه‌نه‌‌هه‌میشه‌یی‌و‌مانه‌وه‌یی‌یان‌دیارنه‌مانێك‌ب����ه‌دووی‌خ��ۆی��دا‌ده‌ه��ێ��ن��ێ��ت.ب��ه‌اڵم‌تێدایه. ئه‌سته‌می به‌‌په‌له‌ی بنه‌بڕكردنی‌ئه‌نجامدان و باڵوبوونه‌وه ڕێژەی دیارده‌‌دیارده‌ی بۆ‌منوونه فراوانرته، مانه‌وه‌ی و‌هتد. و بێكاری دی����ارده‌ی و ت���ه‌اڵق‌ڕێ��ژەی ك��ۆم��ه‌اڵی��هت��ی كێشهی ب���ه‌اڵم
دانه‌كانی به‌شداریی و جێبه‌جێكردن‌له‌ناو مانه‌وه‌ی تیایدا‌و‌ماوه‌ی كۆمه‌ڵگه‌‌كێشه‌ی س��ن��ورداره. و كه‌م كۆمه‌ڵگه،له هه‌ڕەشه ئه‌وه‌ی له‌به‌ر كۆمه‌اڵیه‌تی‌ده‌ك��ات كۆمه‌ڵگه به‌هاكانی و بنه‌ما‌شیرازه‌كانی لێكرتازانی فاكته‌ری و‌هه‌ڵوێستی كۆمه‌ڵگه كۆمه‌ڵگه‌یه،جیدیی‌له‌سه‌ر‌ده‌بێت‌و‌‌به‌‌بنه‌ما‌مادی‌ڕووب���ه‌ڕووی و مه‌عنه‌وییه‌كانیه‌وه و‌ده‌ب��ێ��ت��ه‌وه‌‌ه��ه‌وڵ��ی‌چ��اره‌س��ه‌رك��ردن‌و‌ده‌دات. كاریگه‌رییه‌كانی نه‌هێشتنی‌هه‌ڵوێستی كۆمه‌اڵیه‌تی كێشهی بۆیه‌‌پێشرت ل��ه‌س��هره، كۆمه‌ڵگه‌ی پێشینه‌ی‌داوه، لەبارەیەوە دیاریكراوی حوكمێكی‌ته‌نها‌الیه‌نی دیارده‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی به‌اڵم‌به‌پێی كه هه‌یه دیارده زۆر نییه، سلبی‌كۆمه‌ڵگا ناو داده‌به‌زنه كات و سه‌رده‌م‌ئه‌وكات كرد په‌یدا مه‌ترسیی هه‌ركات و‌ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی ڕێوشوێنی كۆمه‌ڵگا
بۆ‌داده‌نێت‌و‌ده‌یگرێته‌به‌ر.
په‌راوێز‌و‌سه‌رچاوه:1�جون‌سكوت‌و‌جوردون‌مارشال:محمد ترجمة االجتاع، علم موسوعة‌‌املركز الثاين، املجلد وآخ��رون، جوهري‌الثانية، الطبعة القاهرة، للرتجمة، قومي
القاهرة،2012م‌ص339.2�هه‌مان‌سه‌رچاوه،املجلد‌الثالث،
ص182.
دڵپیسيی له ڕقیان ژن��ان »زۆرب���ه‌ی‌هه‌ڵه هۆی به ئه‌مڕۆ پیاوه‌كانیانه.و چه‌مك هه‌ندێ له تێگه‌یشتنه‌وه‌‌ناومان، هاتوونه‌ته كه ده‌سته‌واژەوه‌‌ژنان‌خۆیان‌به‌‌سته‌ملێكراو‌له‌‌به‌رانبه‌ر‌دروست كێشهی كه داده‌نێن، پیاوان
كردووه«.كه خسته‌ڕوو ئ��ه‌وه‌ش��ی زۆزك‌سه‌ربه‌ستی و چاالكی و كار هه‌ندێك‌پیاو‌بۆ‌خێزانه‌كانیان هه‌یه‌‌كه‌‌هه‌ندێ‌‌الی كه ئه‌مانه و پ��ێ��ده‌ده‌ن ڕێگه‌ی‌پیاوێكی‌تر‌ئاسایی‌نابیرنێن،ده‌بنه‌‌هۆی‌له‌‌هاوسه‌ره‌كانیان. ڕقلێبوونه‌وه‌ی‌ژنان‌پیاوانیش‌هه‌ر‌ئه‌م لێپرسینه‌وه‌ی‌زۆری‌له پێویسته كه ده‌ك��ات دروس��ت ڕقه
یه‌كرت‌تێگه‌یشنت‌هه‌بێت.
كۆمه‌ڵناسیی‌‌‌‌‌‌خۆمانە
شار‌و‌شارچێتی
بیرم‌دێت‌له‌‌كۆلێژێكی‌زانكۆی‌سلێانی‌ده‌مخوێند،له‌‌ماوه‌ی‌ئه‌و
چه‌ند‌ساڵه‌شدا‌ئه‌وه‌ی‌زۆر‌گرنگ‌‌و‌جێی‌سه‌رنج‌بوو،مه‌سه‌له‌ی‌پۆلێنكردن‌و‌جیاكردنه‌وه‌ی‌هاوشارییان‌بوو‌له‌‌ئێمه‌ی
گوند‌و‌ده‌ره‌وه‌ی‌شاره‌كان.ئه‌مه‌‌سه‌ره‌ڕای‌ئه‌وه‌ی‌كه
فه‌رهه‌نگێك‌بوو‌و‌له‌مێژە‌چه‌سپابوو،وه‌ك‌كرده‌یه‌كی‌چێژبه‌خش‌و‌هه‌ندێ
جاریش‌له‌‌ته‌سه‌وری‌بڕێك‌خه‌ڵكی‌ئه‌م‌شاره‌دا،له‌‌شێوه‌ی‌نوكته‌‌وگاڵته‌پێكردندا
خۆی‌ده‌رده‌خسته‌وه.ئه‌م‌فه‌رهه‌نگه‌‌گه‌ره‌كه‌‌له‌‌زۆر‌ڕووه‌وه‌‌ئێمه‌‌له‌باره‌یه‌وه
بدوێین.له‌‌بنه‌ڕەتدا‌بیناكردنی‌هه‌موو
شارێك‌له‌‌خه‌ڵكی‌كه‌نار‌شار‌و‌گونده‌كانه‌وه‌‌سه‌رچاوه‌‌ده‌گرێت،لێره‌وه
بوونی‌شار‌هیچ‌كاتێك‌ئیمتیاز‌نییه‌‌به‌سه‌ر‌ده‌وره‌به‌ره‌كه‌یدا.له‌‌زه‌مه‌نی
سینییكه‌كانه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌به‌هه‌ڵه‌دا‌نه‌چووبم،شارچێتی‌ئیرت‌به‌سه‌ر‌چووه‌‌و‌بیری‌هاونیشتیانی‌جیهانیش‌خه‌ریكه
تێده‌په‌رێرنێت،به‌داخه‌وه‌‌تازه‌‌الی‌ئێمه‌‌له‌‌پایته‌ختی‌ڕۆشنبیرییه‌كه‌ماندا
ئه‌مانه‌‌جێگیر‌كراون‌و‌وه‌ك‌به‌شێك‌له‌‌جیهانبینی‌و‌په‌روه‌رده‌ی‌تاكه‌كانی،
ئاماده‌ییان‌هه‌یه‌‌و‌به‌رده‌وامیشه.شاری‌ئێمه‌‌به‌‌هه‌موو‌پێوه‌ر‌و
بنه‌ماكانی‌شاریبوونیشه‌وه،كه‌مرت‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌وێت‌كه‌‌شارێكی‌منوونه‌یی
و‌بێخه‌وش‌بێت‌و‌زۆرجار‌بیر‌له‌وه‌‌ده‌كه‌مه‌وه‌‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌شارەكانی‌ئێمه
هاوشانی‌شاره‌‌گه‌وره‌كان‌و‌سیسته‌می‌ئه‌وروپا‌بوونایه،به‌رانبه‌ر‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌شاربوون،چ‌هه‌ڵوێستێكان
ده‌بوو؟جیا‌له‌وه‌ش‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌شارێكی
وه‌ك‌سلێانيی‌كرده‌‌پایته‌ختی‌ڕۆشنبیری،به‌شێكی‌هه‌وڵ‌و‌چاالكی‌و‌وزه‌ی
كه‌نار‌شار‌و‌ڕۆشنبیر‌و‌ڕۆژنامه‌نووس‌و‌چاالكوان‌و‌ته‌نانه‌ت‌دكتۆر‌و
ئه‌ندازیاره‌كانی‌ده‌ره‌وه‌ی‌شاربوو،كه‌‌سلێانییان‌به‌‌ئه‌ندازه‌یه‌كی‌گرنگ‌برده
پێشه‌وه‌‌و‌له‌و‌ناسنامه‌یه‌ی‌كه‌‌ده‌بوو‌بۆ‌بوونه‌‌پایته‌خت‌هه‌یبێت،پێیان‌به‌خشی.
لێره‌وه‌‌هوشیاريی‌خه‌ڵكی‌شار‌هوشیارییه‌ك‌بووه‌‌نه‌گه‌یوو.به
به‌شداريی‌ده‌ره‌وه‌ی‌خۆی‌توانیوویه‌تی‌ئه‌نگێزه‌ی‌چوونه‌‌پێشه‌وه‌ی‌هه‌بێت.
ڕاسته‌‌خودی‌شار‌فه‌زای‌به‌‌گه‌شه‌كردنی‌وزه‌ی‌تاك‌داوه‌‌و‌ڕەنگه‌‌ئه‌و‌وزانه‌ی‌له
ده‌ره‌وه‌ی‌شار‌هه‌ن،ده‌رفه‌تی‌گه‌شه‌كردن‌و‌سوود‌وه‌رگرتن‌لێیان‌بێ‌‌بوونی‌شار،
كه‌مرت‌بێت.به‌‌هه‌رحاڵ،له‌‌هه‌موو‌ڕوانگه‌یه‌كه‌وه،شارچێتی‌و‌بااڵكردنی
هاوشارییانی‌شارێك‌به‌سه‌ر‌ده‌وروبه‌ر‌و‌كه‌ناری‌خۆیاندا،هیچ‌پاساوێكی‌ئه‌قاڵنی‌و‌فه‌رهه‌نگیی‌دروستی‌نییه‌‌و‌پێش‌زایین
ئه‌وه‌‌تێپه‌ڕێرناوه.ئه‌گه‌ر‌له‌‌شارێكیشدا‌كه‌‌پایته‌ختی‌ڕۆشنبیری‌و‌كولتووری
و‌هونه‌ر‌بێت،ئه‌مه‌‌هه‌ر‌نه‌نگییه‌كی‌گه‌وره‌یه.له‌م‌شاره‌شدا‌زۆر‌باس‌له‌‌په‌ره‌وه‌رده‌ی‌شاریی‌و‌پێشكه‌وتنی
فه‌رهه‌نگی‌ده‌كرێت،به‌اڵم‌كه‌مرتین‌نووسین‌له‌م‌بواره‌دا‌هه‌ن‌و‌كه‌مرت‌به‌ر
باس‌خراوه.
[email protected] ژماره)22(،سێشه‌ممه2013/2/12،ساڵی‌یەکەم
10
تسێ
ووەین
دان
وس‌ع
انڕای
»پیاوان هه ندێكیان له جیاتی ئه وه ی ڕاپۆرت:ئاراس‌ڕەفیق‌له ماڵه وه ڕوویان خۆش و كراوه بێت،
بۆ ده ره وه وان«
ئیرباهیم‌حاجی‌زه‌ڵمی
عومه‌ر‌عه‌لی‌محه‌ممه‌د
[email protected]ژماره)23(،سێشه‌ممه2013/2/19،ساڵی‌یەکەم
13
و‌بێ‌‌پشت‌‌و‌په‌نا‌ماونه‌ته‌وه،چونكه‌‌له‌‌ئێستادا‌نه‌‌رۆژئاواكه‌ی‌جاران‌پشتیوانییان‌رێكخراو جه‌ماوه‌رێكی نه ده‌ك��ات، لێ‌هه‌یه سیاسییان پ���ه‌روه‌رده‌ك���راوی وبه عه‌ملانییه‌كان چونكه بێت، له‌گه‌ڵیاندا‌رۆشنبیری‌‌و سیاسی‌‌و بزاڤی زۆرینه‌ی‌پشتیوانێكی میدیاییانه‌وه و ئه‌كادیمی‌بوون، عه‌سكه‌رتاره‌كان ده‌وڵه‌ته به‌هێزی‌هه‌ر‌ئه‌وانیش‌بوون‌له‌كاتی‌ده‌سه‌اڵتیاندا‌هه‌تا ده‌وڵ��هت، به داوه شه‌رعییه‌تیان‌ل��هرێ��گ��ه‌ی‌دام�����ه‌زراوه‌‌س��ه‌رب��ازی‌‌و‌و سه‌ر بكه‌نه هێرشیان ئه‌منییه‌كانیانه‌وه‌‌به زیندان. بخه‌نه كه‌سیان هه‌زار ده‌یان‌پله هاوواڵتی وه‌ك ساڵ ده‌یان درێژایی‌بكرێت، له‌گه‌ڵدا مامه‌ڵه‌یان سێی و دوو‌شه‌هیدیان ه���ه‌زاران پێناوه‌شدا ل��ه‌م‌ئه‌م كه ئه‌مڕۆدا له ك��ردووه، پێشكه‌ش‌به ده‌یانه‌وێت دێن‌‌و عه‌ملانییانه هێزه‌‌گه‌ل دڵسۆزی به خۆیان نوێ گوتارێكی‌وابزانن ب��ده‌ن‌‌و قه‌ڵه‌م له نیشتامن و‌ئه‌وان‌پارێزه‌ری‌ماف‌‌و‌ئازادییه‌كانن،ئایا
جه‌ماوه‌ر‌چۆن‌بڕوا‌به‌م‌هێزانه‌‌ده‌كات؟له عه‌ملانییه‌كان زێڕینی سه‌رده‌می‌ده‌ستپێكردنی له‌گه‌ڵ ئیسالمی، واڵتانی‌گ��وزه‌ری جه‌ماوه‌رییه‌كاندا راپه‌ڕینه‌‌گوتاره ئه‌و به تر جارێكی ئ��ه‌وان كرد.عه‌سكه‌رتارییه‌وه ت��ون��دڕە‌وه عه‌ملانییه‌‌ئه‌و جه‌ماوه‌ر. ناو بۆ بگه‌ڕێنه‌وه ناتوانن‌په‌نا تر ئه‌وه‌ی‌جارێكی له‌‌جیاتی هێزانه‌‌ترس وه‌همی دروستكردنی بۆ ببه‌نه‌وه‌‌ده‌بوایه ئیسالمییه‌كان، ده‌س��ه‌اڵت��ی له‌‌سه‌ره‌تا‌داوای‌لێبوردنیان‌له‌‌خه‌ڵك‌بكردایه‌‌راب��ردووی��ان، هه‌ڵوێسته‌كانی له‌سه‌ر‌به‌خۆیاندا به‌خۆداچوونه‌وه‌یه‌كیان پاشان‌مامه‌ڵه‌یان نوێوه گوتارێكی به بكردایه،به بكردایه، نوێیه‌كه‌دا بارودۆخه له‌گه‌ڵ‌مۆدێلێكی‌نوێی‌عه‌ملانییه‌وه‌‌خۆیان‌منایش‌عه‌ملانییه‌ت گرێدانی پێكه‌وه كه بكردایه،و لێبورده‌یی و دیموكراسی ب��ه ب��وو‌له مرۆڤەوە، مافی بنه‌ماكانی پاراستنی‌هه‌مان‌كاتدا‌رێزیان‌له‌‌رای‌ئه‌و‌جه‌ماوه‌ره‌‌نوێیانه‌ی ده‌س��ه‌اڵت��ه ئ��ه‌م كه بگرتایه‌‌بزانن بكردایه چاوه‌ڕێیان و هه‌ڵبژاردووه‌‌ده‌به‌ن؟ كوێ به‌ره‌و واڵت و پێیه چییان‌جارێكی نوێیه‌دا بارودۆخه لهم چونكه‌‌نابێته‌وه، دروس��ت دیكتاتۆریه‌ت تر‌تاكڕە‌وی به‌‌هێزێكی جه‌ماوه‌ریش‌ده‌نگ‌نه‌توانیت ئه‌گه‌ر ناداته‌وه. نادیموكراسی‌واڵت گشتی گه‌شه‌پێدانی پرۆژە‌یه‌كی به‌‌به‌ره‌وپێش‌به‌ریت،ئه‌وا‌شكست‌ده‌خۆیت
و‌هێزێكی‌تر‌جێگه‌ت‌ده‌گرێته‌وه.عه‌ملانییه‌كانی كه بارودۆخه‌ی ئه‌و‌به‌ره‌ی له كه‌‌خۆی كرد، دروستیان میرس‌كه سه‌ملاند ئه‌وه‌ی ده‌بینێته‌وه، ئینقازدا‌بێبه‌رنامه‌ن‌‌و ئه‌م‌هێزانه‌‌زۆر‌كه‌مئارام‌‌و‌خاوه‌نی‌عه‌قڵێكی‌سرتاتیجیی‌سیاسی‌نین،ده‌ستیان هێزانه ئه‌م كاته‌دا لهم چونكه‌‌پ��اش��اموه‌ی ل��ه‌گ��ه‌ڵ ك���ردووه تێكه‌اڵو‌م��وب��اره‌ك، كۆنی رژێ��م��ی الیه‌نگرانی
توندوتیژی ب��ه‌ره‌و میرس ده‌ی��ان��ه‌وێ��ت)بالك گرووپی له پشتیوانییان ب��ه‌رن.بلوك(ئه‌و‌راستییه‌ی‌سه‌ملاند‌كه‌‌ته‌نها‌بۆ‌هه‌ڵبژێردراوه‌كه ده‌سه‌اڵته رووخاندنی‌بسوتێنن. م��ی��رس ه��ه‌م��وو ئ���ام���اده‌ن‌ده‌ره‌وه‌ش هێزێكی ه��ه‌م��وو ل��ه‌گ��ه‌ڵ‌هێزه ئه‌و ئه‌گه‌ر بكه‌ن تێكه‌اڵو ده‌ست‌ته‌نانه‌ت رۆژئ��اوای��ی، ی��ان بێ عه‌ره‌بی‌ئیرسائیلیش.به‌م‌كاره‌یان‌له‌‌الیه‌ك‌هه‌موو‌بانگه‌شه‌كانی‌لیرباڵیه‌تبوون‌‌و‌ئازادیخوازی‌له به‌درۆخسته‌وه، دیموكراسیبوونیان و‌جۆرێك به جه‌ماوه‌ر تریشه‌وه الیه‌كی‌ئێستادا له ئه‌مانه كه دهكات سه‌یریان‌ئابوری بواری پاشه‌كشه‌ی هۆكاری تاكه‌‌‌و‌خراپبوونی‌گوزه‌رانی‌خه‌ڵك‌‌و‌بره‌ودانن‌به‌‌توندوتیژی.له‌‌الیه‌كی‌تریشه‌وه‌‌ئه‌گه‌ر‌و میرس ده‌س��ه‌اڵت��ی ه��ه‌ردوو سه‌رنجی‌دوو ل��هو ی��هك هیچ له بده‌ین، تونس‌ده‌وڵه‌تی بنیاتنانی بانگه‌شه‌ی نه واڵته‌دا‌و میدیا ئازادیی رێگه‌ی نه كراوه، ئایینی‌بانگه‌شه‌ی نه گیراوه، سیاسییه‌كان پارته‌‌عه‌سكه‌رتاری‌‌و‌تاكڕە‌وییان‌كردووه،به‌ڵكو‌له‌سه‌ر ده‌ك��هن��ه‌وه جه‌خت هه‌موویان‌دیموكراسی مرۆڤ‌‌و مافه‌كانی پاراتسنی‌رێگه‌ی له مه‌ده‌نی ده‌وڵه‌تی بنیاتنانی و‌هه‌موو پاراستنی هه‌وڵی ده‌ستورییه‌وه.ئه‌و له‌به‌رئه‌وه داوه. مافانه‌یان ئ��ه‌و‌بێ ترسێكی ده‌ك��هن باسی كه ترسه‌ی‌هه‌ڵوێسته ئه‌و له‌سه‌ر ئه‌گه‌ر بنه‌مایه.به رۆژ بڕۆن، توندڕە‌وانه‌یان ناواقعی‌‌و
و دیموكراسی پرۆسه‌ی به كوردستان‌بوونی هه‌ڵبژاردن‌‌و له به‌شداریكردنیان‌‌و ئیسالمی په‌رله‌مانیی كوتله‌یه‌كی‌به‌رگریكردنی‌به‌رده‌وامیان‌له‌‌دیموكراسی‌ه��اوواڵت��ی، م��اف��هك��ان��ی ئ����ازادی‌‌و و‌كه‌مكرده‌وه گوتاره‌ی ئه‌و كاریگه‌ریی‌سیاسییه‌كان، هێزه و جه‌ماوه‌ر له‌سه‌ر‌له بڵێین ده‌توانین ساته‌وه‌خته‌وه له‌و‌ئیسالمی نوێی گوتارێكی كوردستاندا‌هاتووەته‌‌ئاراوه‌‌كه‌‌جیاوازه‌‌له‌‌گوتاره‌كه‌ی‌پێشوو.هێزه‌‌ئیسالمییه‌كانی‌كوردستان‌له‌‌ئێستادا‌تێكه‌ڵ‌به‌‌پرۆسه‌ی‌سیاسی‌بوون.
شه‌رعییه‌كانی دام��ه‌زراوه له بوونیان به‌‌ئیرت حكومه‌تیش، و پ��ه‌رل��ه‌م��ان وه‌ك‌به‌ره‌و ده‌نێن هه‌نگاو زیاتر ئه‌وانیش‌گوتاره كه مۆدێرن، مه‌ده‌نیی خه‌باتێكی‌گۆڕانی ئاراسته‌یه به‌م ئیسالمییه‌كه‌شیان‌ده‌وترێت كه ئه‌وه‌ی هاتووه. به‌سه‌ردا‌له‌‌ترسان‌له‌‌ده‌سه‌اڵتی‌ئیسالمییه‌كان،له‌‌پارته كه ئه‌نجامانه‌ی لهو ترسه الیه‌كی‌ئیسالمییه‌كان‌له‌‌واڵتانی‌به‌هاری‌عه‌ره‌بی‌تریشه‌وه الیه‌كی له هێناوه، به‌ده‌ستیان‌ترسه‌‌له‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌م‌پارته‌‌ئیسالمییانه‌‌به‌‌بكه‌ن منایش خۆیان نوێوه به‌رنامه‌یه‌كی‌به‌سه‌ر گۆڕانكاری كۆمه‌ڵێك بتوانن و‌دیدێكی به ئ��ه‌وه‌ی بۆ بهێنن، خۆیاندا‌و سیاسی ك��اری بده‌نه ده‌س��ت نوێوه
بانگه‌واز.رۆشنیان به‌رنامه‌یه‌كی ئیسالمییه‌كان‌شوناسێكی ب��ه و ج��ه‌م��اوه‌ر ب��ۆ هه‌یه‌‌ئه‌گه‌ر له‌به‌رئه‌وه ده‌كه‌ن، كار روون��ه‌وه‌‌بۆ بن سرتاتیجی به‌رنامه‌یه‌كی خاوه‌نی‌بارودۆخه‌دا لهم ده‌توانن سیاسی، كاری‌هه‌نگاوی و پێشه‌وه بێنه ئاسانی به زۆر‌ئه‌م ئه‌گه‌ر راستیدا له به‌اڵم بنێن، گه‌وره‌‌گوتار هه‌مان به هه‌ر ئیسالمییانه هێزه‌‌ئێستادا له كه سیاسی كاری شێوازی و‌ناتوانن هه‌ڵبگرن، هه‌نگاو هه‌یانه،خۆیان بۆ به‌هێز جه‌ماوه‌ریی پێگه‌یه‌كی‌بارودۆخه ئه‌م چونكه بكه‌ن، دروس��ت‌نوێیه‌ی‌كه‌‌جیهانی‌ئیسالمیی‌تێیكه‌وتووه،وا‌پێویست‌دەکات‌گۆڕانكاری‌له‌‌خۆیاندا‌نوخبه‌ییه‌وه پارتێكی له بكه‌ن‌‌و دروست‌گوتارێكی له جه‌ماوه‌ری، پارتێكی به بنب‌ئایینیه‌وه‌‌هه‌نگاو‌هه‌ڵبگرن‌به‌ره‌و‌گوتاری‌ئه‌م ئیسالمى. باكگراوندی به سیاسی‌له هه‌یه به‌وه پێویستی گۆڕانكارییانه‌ش‌جیا یه‌كرت له بانگه‌واز سیاسه‌ت‌‌و الیه‌ك‌گرنگیی تریشه‌وه الیه‌كی له بكه‌نه‌وه،ئه‌كادیمی‌‌و رۆشنبیری‌‌و عه‌قڵی به زۆر‌میدیایی‌بده‌ن،چونكه‌‌ئه‌م‌چین‌‌و‌توێژانه‌‌سیاسین، كارێكی هه‌ر پشتی بڕبڕە‌ی‌سیاسیی پارتێكی ناتوانرێت ئه‌مانه به‌بێ‌‌ببێت. دروست كۆمه‌ڵگه‌دا له كاریگه‌ر‌به بتوانن ئیسالمییه‌كان پارته ئه‌گه‌ر‌پرۆژە‌یه‌كی‌ئیسالمیی‌نوێوه‌‌بێنه‌‌گۆڕە‌پانی‌یه‌كگرتوو پرۆژە‌یه‌كی سیاسی‌‌و ك��اری‌گه‌وره هه‌نگاوی ده‌توانن رابگه‌یه‌نن،جه‌ماوه‌ریش متامنه‌ی زیاتر هه‌ڵبگرن‌‌و
به‌هاری خۆپیشاندانه‌كانی پاش له‌‌میرس، وه‌ك واڵتێكی چه‌ند له عه‌ره‌بی‌سه‌ركه‌وتنی پاشان سوریا، تونس‌‌و لیبیا،هه‌ڵبژاردنه‌كانی له ئیسالمییه‌كان پارته‌‌ده‌نگی به‌ده‌ستهێنانی تونس‌‌و و میرس‌لیبیا، هه‌ڵبژاردنه‌كانی له دووه‌م��ی��ش‌داد‌‌و پ��ارت��ی سه‌ركه‌وتنی ه��ه‌روه‌ه��ا‌مه‌غریب هه‌ڵبژاردنه‌كانی له گه‌شه‌پێدان‌كورسییه‌كان زۆرینه‌ی به‌ده‌ستهێنانی و‌له‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌پێشووتری‌كوه‌یتیشدا‌رووداوان���ه ئ��ه‌م ب��وون، یه‌كه‌م ده‌نگی‌هێنایه سیاسییان نوێی بارودۆخێكی‌ئاراوه،ئه‌ویش‌هه‌ر‌پارت‌‌و‌كه‌سایه‌تییه‌كی‌له ته‌عبیری راستی به فیكری سیاسی‌‌و‌له كرد. خۆی بۆچوونه‌كانی جه‌وهه‌ری‌گه‌ورانه‌وه، سیاسییه رووداوه ئه‌م دوای‌سه‌ركه‌وتنی به به‌رامبه‌ر نه‌یار ده‌نگێكی‌ئه‌و‌پارتانه‌‌له‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌هاته‌‌ئاراوه،ئه‌ویش‌په‌نابردن‌بوو‌بۆ‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌‌رێگه‌ی له كه ده‌سه‌اڵته‌ی ئه‌و له‌گه‌ڵ‌رێگه‌ی له و ده‌نگدانه‌وه سندوقه‌كانی‌پرۆسه‌یه‌كی و جه‌ماوه‌ری شه‌رعییه‌تی‌هه‌ر ب��وون. دروس��ت دیموكراسییه‌وه،شه‌رعییه‌ته ئه‌و به دان ئه‌وه‌ی بێ زوو‌هێزه بنێن، دیموكراسییه‌دا جه‌ماوه‌ری‌‌و‌چه‌پ‌‌و‌عه‌ملانییه‌كان‌له‌گه‌ڵ‌پاشاموه‌كانی‌كه‌وتنه دیكتاتۆرییه‌كاندا كۆنه رژێمه‌‌هه‌ر ئه‌وه‌ی بۆ به‌ره‌یه‌ك، دروستكردنی‌پرۆژانه‌ی ئه‌و نه‌ده‌ن رێگه سه‌ره‌تاوه له‌‌له نابوو، دایان ئیسالمییه‌كان پارته كه‌‌واقیعدا‌بچه‌سپێت.چونكه‌‌ئه‌وان‌منوونه‌ی‌له‌به‌رچاوه، گه‌شه‌پێدانیان داد‌‌و پارتی‌هه‌ڵبژاردنێكی رێگه‌ی له ئه‌ویش كه‌‌مانه‌وه‌ی به به‌اڵم هات، دیموكراسییه‌وه‌‌توانی ده‌س��ه‌اڵت��دا، له خول یه‌ك ته‌نها‌پێگه‌ی‌جه‌ماوه‌ریی‌خۆی‌به‌هێز‌بكات‌‌و‌ببێت‌به‌‌تاكه‌‌پارتی‌بااڵده‌ست‌له‌‌توركیادا.ئ��ەردۆگ��ان لێدوانی دوایه‌مین به‌پێی‌ئاینده‌ی بۆ داڕش��ت��ووه پالنیان ئێستا‌له‌به‌رئه‌وه .2060 ساڵی هه‌تا توركیا‌عه‌ملانییه‌كان چه‌پ‌‌و كه ترسه‌ی ئه‌و‌ئاینده‌ی به‌رامبه‌ر له روو ده‌یخه‌نه‌‌له نییه ترس ئیسالمییه‌كان، ده‌سه‌اڵتی‌عه‌سكه‌رتاریه‌ت تاكڕە‌وی‌‌و بۆ گه‌ڕانه‌وه‌‌ئه‌و له ترسه به‌ڵكو خۆسه‌پاندن، و‌پرۆژە‌یه‌ی‌كه‌‌ئه‌م‌پارتانه‌‌پێیانه،كه‌‌ئه‌گه‌ر‌ده‌سه‌اڵتدا خولێكی ته‌نها له بده‌ن رێگه‌‌پارتانه ئه‌و گرانه زۆر ئه‌وا بیچه‌سپێنن،هه‌ڵبژاردنه‌وه دیموكراسی‌‌و رێگه‌ی له‌‌له ترسه ئه‌م پێشرت ده‌سه‌اڵت. بگه‌نه‌وه‌‌ناوی به ئه‌مریكا س��ارددا ش��ه‌ڕی كاتی‌ده‌كرد، رابه‌رایه‌تیی دژە‌تیرۆره‌وه جه‌نگی)ئیسالمۆفۆبیا( ده‌س��ت��ه‌واژە‌ی ن��اوی بهو رێكخراو ب��زاڤ‌‌و هه‌موو دژای��هت��ی‌به ده‌ك��رد، ئیسالمیی كه‌سایه‌تییه‌كی‌رژێمه له پشتیوانیی ئه‌مه‌ش پاساوی‌ده‌كرد، عه‌ملانییه‌كان دیكتاتۆره و تاكڕە‌و‌به‌اڵم‌له‌‌ئێستادا‌كه‌‌بارودۆخه‌كه‌‌گۆڕاوه،عه‌سكه‌رتار‌و‌چه‌پ‌‌و‌عه‌ملانییه‌كان‌هه‌تیو
ترس‌له‌‌ده‌سه‌اڵتی‌ئیسالمییه‌كان‌وه‌همه‌‌یان‌حه‌قیقه‌ت؟
ده‌بێت‌ئیسالمییه‌كان‌له‌‌پارتێكی‌نوخبه‌ییه‌وه‌‌ببن‌به‌‌پارتێكی‌جه‌ماوه‌ری
ده بێت ئیسالمییه كان له گوتارێكی ئایینیه وه هه نگاو هه ڵبگرن به ره و گوتاری سیاسیی
به باكگراوندی ئیسالمیی
له كوردستاندا گوتارێكی نوێی ئیسالمی هاتووەته ئاراوه كه جیاوازه له گوتاره كه ی پێشوو
هێزێكی توندڕه وی عه لمانی كاری له سه ر ناشیرینكردنی ئیسالمییه كان كردووه
دهكات، كه‌می له روو جه‌ماوه‌ریان رۆژ‌به‌م‌شێوه‌یه‌ش‌نه‌‌ده‌سه‌اڵتی‌ئیسالمییه‌كان‌هه‌ره‌س‌ده‌هێنێت،نه‌‌ده‌توانن‌له‌‌ئاینده‌دا‌ببنه‌‌به‌دیلی‌ئه‌م‌ده‌سه‌اڵته.به‌اڵم‌ده‌توانن‌چه‌سپاندنی له رێگه كه هێزێك ببنه‌‌بگرن‌‌و ئیسالمییانه پارته ئه‌و پرۆژە‌كانی‌هه‌ڕە‌شه به‌رن‌‌و توندوتیژی به‌ره‌و واڵت‌دروس��ت واڵتانه ئ��ه‌م ئاینده‌ی له‌سه‌ر‌بكه‌ن،هه‌روه‌ك‌چۆن‌له‌‌رابردوودا‌مایه‌ی‌دواكه‌وتویی‌‌و‌تاكڕە‌وی‌بوون،له‌‌ئێستادا
هه‌مان‌مۆدێل‌دووباره‌بكه‌نه‌وه.ل��هه��هرێ��م��ی‌ك��وردس��ت��ان��ی��ش��دا‌هاوشێوه‌ی‌واڵتانی‌تری‌ئیسالمی،هێزێكی‌توندڕە‌وی‌عه‌ملانی‌هه‌بووه‌‌كه‌‌كاری‌له‌سه‌ر‌هێزه به‌شه‌یتانكردنی و ناشیرینكردن‌له‌سه‌ر ئه‌مه‌ش ك��ردووه، ئیسالمییه‌كان‌له الیه‌ك، له ده‌سه‌اڵت گشتیی ئاستێكی‌عه‌ملانی، چه‌پ، پارتی كۆمه‌ڵێك الیه‌ن‌‌و رۆژنامه‌نووس رۆشنبیر، كه‌سایه‌تی،مامۆستای‌زانكۆوه‌‌پیاده‌‌كراوه.له‌به‌رئه‌وه‌‌ئه‌وه‌دا هه‌وڵی له به‌رده‌وام هێزانه ئه‌م‌به كوردستانیش ئیسالمییه‌كانی كه بوون‌هێزێكی‌توندڕە‌و‌و‌نادیموكراسی‌له‌قه‌ڵه‌م‌بده‌ن‌‌و‌وه‌ك‌مه‌ترسییه‌ك‌بۆ‌سه‌ر‌ئاینده‌ی‌كوردستان‌بیانخوێننه‌وه.له‌پێش‌رووخانی‌بارودۆخه ئه‌و هۆی به به‌عسدا رژێمی‌له جۆرێك به بوو، ئارادا له نائاساییه‌ی‌هه‌بوو. ره‌واج��ی گوتاره ئه‌و جۆره‌كان‌ئازادیی‌عێراق‌‌و له‌‌دوای‌پرۆسه‌ی به‌اڵم‌تێكه‌اڵوبوونی‌هه‌موو‌هێزه‌‌ئیسالمییه‌كانی
به‌ده‌ستبهێنن.ئه‌م‌هه‌نگاوه‌ش‌ده‌بێته‌‌هه‌نگاوێكی‌ئیسالمی كاری هه‌نگاو ده‌یان نه‌وعی،ده‌باته‌‌پێشەوە،هه‌رچه‌ندە‌له‌م‌كاته‌دا‌له‌‌كوردستان‌ئه‌و‌گوتاره‌ش‌كه‌مبووه‌ته‌وه‌‌كه‌‌ئیسالمییه‌كان‌وه‌ك‌مه‌ترسی‌سه‌یر‌بكرێن،به‌ڵكو‌توانیویانه‌‌تێكه‌ڵ‌به‌‌كاری‌سیاسی‌‌و‌جه‌ماوه‌ریش ئێستادا له بنب، جه‌ماوه‌ری‌به‌اڵم ده‌ناسێت، ئیسالمییه‌كان زیاتر‌له‌م ئیسالمییه‌كان گوتاری راستیدا له‌‌گۆڕانكاری نه‌یتوانیوه نوێیه‌دا بارودۆخه‌‌له‌‌خۆیدا‌دروست‌بكات‌‌و‌بتوانن‌هه‌موو‌له‌ناوبردنی وه‌ك جه‌ماوه‌ر خه‌مه‌كانی‌له چاكسازی دواكه‌وتوویی‌‌و هه‌ژاری‌‌و‌هتد، په‌روه‌رده‌‌و... و سیاسی بواره‌كانی‌ئێستا هه‌تا ئه‌وه‌ی چونكه بگرن، له‌خۆ‌زۆربه‌ی زاڵه ئیسالمییه‌كاندا گوتاری له‌‌سیاسه‌ت به‌مه‌ش ئایینییه، گوتارێكی‌منایش خۆی بانگه‌واز له به‌شێك وه‌ك‌به‌شێكی الی له ئه‌مه‌ش كه ده‌ك��ات،نییه، زۆری‌جه‌ماوه‌ر‌جێگه‌ی‌ره‌زامه‌ندی‌پارتێكی پێویسته سیاسی پارتی چونكه‌‌دابینكردنی له‌پێناو كار بێت، جه‌ماوه‌ری‌خه‌ڵكدا به‌رژە‌وه‌ندییه‌كانی هه‌موو‌دیاریكراو. نوخبه‌یه‌كی ته‌نها نه‌ك بكه‌ن،
ته‌نها ناتوانرێت ئێستادا له جه‌ماوه‌ر‌ده‌بێت به‌ڵكو بكرێت، رازی دروشم به‌‌بچه‌سپێنن، واقیعدا له دروشامنه ئه‌و‌ئێستادا له ئیسالمییه‌كان له‌به‌رئه‌وه‌‌هه‌یه، واقیعی به‌رنامه‌ی به پێویستیان‌بنه‌مای له‌سه‌ر هه‌یه به‌وه پێویستیان‌بكه‌ن ئاشنا جه‌ماوه‌ر ن��وورساو پ��رۆژە‌ی‌ئه‌مه‌ش ویسته‌كانیان، و خواست به‌‌ئه‌وكاته‌‌ده‌بێت‌كه‌‌ئه‌م‌پارته‌‌ئیسالمییانه‌‌له‌‌الیه‌ن‌كه‌سانی‌پسپۆڕی‌بواری‌سیاسی‌به‌ڕێوه‌بربێن، مه‌عریفيیه‌وه فیكری‌‌و و‌كه‌سانێكه‌وه چ��هن��د الی���هن ل��ه ن��ه‌ك‌ساڵ چه‌ندين درێ��ژای��ی ب��ه ك��ه بێت،سیاسی و فیكری به‌رهه‌مێكی هیچ‌به‌رده‌وامیش و نه‌بێت رۆشنبیریان و‌له هه‌ڵبژێردرێنه‌وه. كۆنگره‌كاندا له‌‌رۆژ كه كوردستاندا، ئێستای بارودۆخی‌و كرانه‌وه گه‌شه‌كردن‌‌و به‌ره‌و به‌‌رۆژ‌كولتووری‌‌و گۆڕانكارییه به ئاشنابوون‌ده‌بێت ده‌نێت، هه‌نگاو فیكريیه‌كان‌نوێ سه‌ركرده‌ی ئیسالمییانه‌ش پارته ئه‌م‌نوێیانه‌ش سه‌ركرده ئه‌م به‌رهه‌مبهێنن،پێ متامنه‌یان و بڕیار شوێنی بگه‌نه‌‌به به‌ڕێوه‌به‌رن‌‌و پارته‌كانیان كه بدرێت‌جه‌ماوه بۆ پارته‌كانیان نوێوه گوتارێكی‌منایش‌بكه‌ن.له‌به‌رئه‌وه‌‌ئه‌م‌پارتانه‌‌به‌ره‌و‌له ده‌بنه‌وه، مه‌ترسی جۆر دوو رووی‌دام��ه‌زراوه ده‌س��ه‌اڵت‌‌و گوتاری الی��ه‌ك‌راگه‌یاندنه‌كانیانه. ئه‌منی‌‌و سه‌ربازی‌‌و‌گه‌وره مه‌ترسيی تریشه‌وه الیه‌كی له‌‌بكه‌ونه ئیسالمییانه پارته ئه‌م كه ئه‌وه‌یه‌‌توانای و چه‌قبه‌ستوویی بارودۆخێكی‌چاكسازی‌‌و‌نوێبوونه‌وه‌‌و‌گۆڕانیان‌نه‌بێت
له‌ناو‌خودی‌پارته‌كانی‌خۆیاندا.
تەوەر
فیكری ش��اره زای و نووسه ر عه لی« »عومه ر وت��اره دا له م ئیسالمی تیشك ده خاته سه ر هۆكاری ترسی عه لمانییه كان له زێڕینی سه رده می وایه پێی ئه و ئیسالمی، ره وتی پرۆرژه ی عه لمانییه كان له واڵتی ئیسالمیی له گه ڵ ده ستپێكردنی راپه ڕینه ئیسالمییه كان وایه پێشی كرد، گوزه ری جه ماوه رییه كاندا پێویستیان به وه هه یه له سه ر بنه مای پرۆژه ی نووسراو جه ماوه ر
ئاشنا بكه ن به خواست و ویسته كانیان.
عومەر عەلى محەمەد
�ماسته‌ر‌له‌‌كۆمه‌ڵناسیی‌سیاسی.
و فیكر ب��واری له ش��اره‌زا سیاسیدا، و فیكری ب��واری له نووسه‌ر �
سه‌رهه‌ڵدانی‌بزافه‌‌ئیسالمییه‌كاندا.
�خاوه‌نی)7(كتێبه‌‌له‌‌بواری‌فیكری‌و‌سیاسی‌و‌رێكخراوه‌ییدا.
�چه‌ند‌كتێبێكی‌وه‌رگێڕدراوی‌هه‌یه‌‌له‌و‌بوارانه‌دا.
�به‌‌به‌رده‌وامی‌وتار‌بۆ‌رۆژنامه‌‌و‌گۆڤاره‌كان‌ده‌نووسێت.ئا:بەیان
بەدواداچوونە بابەتە ئەم مەبەستی بەهاری دەستپێکردنی ئ��ەگ��ەری ب��ۆ کوردیی لە هەرێمی کوردستاندا. هەوڵێکە ئەگەری رشۆڤەکردنی و لێکدانەوە بۆ جەماوەر توڕەیی و ناڕەزایەتی گۆڕانی ڕووە و توندوتیژی و پێکدادانی چەکداری. هەڵسەنگاندنێک خێرایی بە ئەگەر هەرێمی لە حوکمڕانی چۆنێتیی بۆ ک��وردس��ت��ان و م��ام��ەڵ��ەی دەس���ەاڵت ئۆپۆزسیۆن ڕەخنەی و بودجە لەگەڵ هەڵبڕینی و ش��ەق��ام گ��ەرم��ب��وون��ی و پەیجەکانی و سایت لە ناڕەزایی دەنگی ئاسانی بە ڕەنگە بکەین، فەیسبووک بگەینە ئەو دەرئەنجامەی کە ملمالنێکان و وەردەگ��رن جیاواز فۆرمێکی خەریکە دۆخەکە پێویستی بە خوێندنەوەی جیاواز هەمەالیەنە و ڕیشەیی چارەسەری و
هەیە.کە بکرێت ب��ەوە ئاماژە پێویستە لەناو گشتی بەشێوەیەکی ملمالنێ نەرێیی کارێکی هەر نەک کۆمەڵگەدا و پێویست زۆری����ش ب��ەڵ��ک��و ن��ی��ی��ە، ڕەوتی ڕەنگە ملمالنێ بەبێ تەندروستە لە پێشکەوتن و گەشەکردن ک��اروان��ی جووڵە بکەوێت و بوەستێت، بەاڵم ئەوەی ئاگاداری الی��ەک هەموو پێویستە کە ملمالنێی وەرچەرخانی و گۆڕین بین،
ئایا بەهاری کوردیی بەڕێوەیە؟چۆراوجۆرەکانە هێزە نێوان ئاشتییانەی بەرەو توندوتیژی و پێکدادانی چەکداری.
ڕێگەگرتن لە پێکدادان و توندوتیژی سەرەکییەکانی مەبەستە لە یەکێکە لێكۆڵەرەکانی ملمالنێ. چارەسەرکردنی هەوڵی لە ئاشتی«ش و »ملمالنێ بواری بەردەوامدان بۆ دۆزینەوە و خستنەڕووی دەکەن پێشگیری کە هۆکارانەی ئەو توندوتیژییەکی هەر سەرهەڵدانی لە جەماوەری. دیارە ڕێگە گرتن لە ملمالنێ لە گرتن ڕێگە بەاڵم ئەستەمە، کارێکی توندوتیژیی یان چەکداری پێکدادانی هەر نییە. نەکردە ک��اری ج��ەم��اوەری، لەگەڵ مامەڵەکردن ئاشکراشە وەک��و بگاتە ئەوەی پێش ئاسانرتە ملمالنێکاندا
قۆناغی شەڕ و توندوتیژی.ڕێ��وش��وێ��ن ج���ۆر دوو بەگشتی دەگ��ی��رێ��ت��ەب��ەر ب��ۆ ڕێ��گ��ەگ��رت��ن لە یەکەمیان ج��ۆری توندوتیژ. ملمالنێی کە ح��اڵ��ەت��ان��ەی ل��ەو ڕێگەگرتنە ب��ۆ پێکدادانی و توندوتیژی بەرەو دەکرێت الیەنە تێیدا کە وەرگەڕێن، چەکداری ڕەگ ب��ەالی کەمرت پەیوەندیدارەکان بنەڕەتییەکانی ه��ۆک��ارە و ڕی��ش��ە و هەوڵی زیاتر و دەڕۆن ملمالنێکەدا خێرا و کاتی چارەسەرێکی دۆزینەوەی دەدەن. بەاڵم جۆری دووەمیان دەیەوێت پەنجە لەسەر برینەکان دانێت و هۆکارە بکات ئاشکرا ملمالنێکە سەرەکییەکانی چارەسەرکردنی هەوڵی ڕەگ��ەوە لە و
کێشەکە بدات.و بێزاری و نیگەرانی ئێستادا لە کوردستاندا هەرێمی لە ناڕەزایەتییەکان دەچن، هەڵکشان ب��ەرەو ڕۆژ بە ڕۆژ کۆمەاڵیەتییەکانەوە تۆڕە لە جۆرێك بە دەکرێت چەکداری شۆڕشی بانگەشەی دژی میکانیزمێکیش و شێواز هەموو و
گومتان و کرد پێشبینیامن ه��ەروەک کره )ول��و دەکرێت پەسەند بودجە ساڵێك ه��ەم��وو وەک��و ال��ک��اره��ون(، کارێك هەموو سەرەڕای تێپەردەبێت، لەناو کە کارەساتێك و ڕەخنەیەك و ساڵێك هەموو ب��ودج��ەی��ەدای��ە. ئ��ەو بزووتنەوەی تایبەتی بە ئۆپۆزسیۆن سیاسەمتەداری و نووسەر و گ��ۆڕان سەربەخۆ، دەیان و سەدان كەموكووڕی و دزی و تااڵنی و حەپەلوشی دەدۆزنەوە بۆ زل��ەك��ە. حزبە دوو ب��ودج��ەی ل��ە ماوەیەك سەدان و هەزاران شتی لەسەر ماوەیەك دەن��وورسێ��ت. و دەوترێت خۆیان ئۆپۆزسیۆن پەرلەمانتارانی هەڵناگرێت خوا و دەك��ەن سەغڵەت دەوەستنەوە، دژی لە بوێرانە زۆر گفتوگۆ دەکەن و دەنگ بەرزدەکەنەوە و دروشم هەڵدەگرن و ماندەگرن، بەاڵم لە بۆران، نە و دیبێت بایان نە وەک كۆتاییدا دوو حزبی دەسەاڵت بە زەبری گوێدانە بێ تێیدەپەڕێنن دەنگ زۆری هیچ چاككردنەوەی و رەخنەیەك هیچ دزێو شتە لەو کرۆکی كەموكورتییەكی پێامنی بودجەوە ناوی بە شێواوەی و بەهەدەردانی و ونکردن دەفرۆشنەوە. کاری لە زیاتر دابەشکردنی، و پ��ارە زیاتر ناچێت، دەوڵ��ەت��دار کەسانی و دەچێت دزی باندێکی ک��اری لە تا دەسکەوتەکانن دابەشکردنی پەلەی
هەرکەسەی بچێت بۆ الی کاری خۆی!
دەس���ەاڵت���داران ب��ەک��اردەه��ێ��رێ��ت، لە تا جوێنی سوک ئارگیومێنتی عەقالنییەوە و نزم. بەاڵم ئەوەی جێی نیگەرانییە و لە مەترسیدارە، زەنگێکی کاتیشدا هەمان قەبارەی بە هەستنەکردن لە بریتییە بچووک ب��ە ی��ان ن��اڕەزای��ەت��ی��ی��ەک��ان، حیزبی هەردوو الیەن لە تەماشاکردنی دەسەاڵتەوە. باشرتین بەڵگەش تێپەڕاندنی و کەموکووڕییەوە هەموو بەو بودجەیە لەناو ئەم گرژییەی کە ڕۆژ بە ڕۆژ بەرەو
توندبوون دەچێت.م��ێ��ژوو پ��ێ��امن دەڵ���ێ���ت، ه��ۆی پێکدادانەکان و ش��ەڕ دەستپێکردنی بریتییە لە کەڵەکەبوونی چەندین هۆکار ئاسان لەڕاستیدا کات. تێپەڕبوونی بە توندوتیژییەکان و شەڕ هۆکاری نییە فاکتەرێکی تەنها ب��ە ببەستینەوە پێشبینیکردنی هەروەها دیاریکراوەوە. كاتی پێکدادانی چەکداری و شەڕی ناوخۆ جەماوەری، شۆڕشی دەستپێکردنی و تەنها ڕەنگە چونکە زەحمەتە، کارێکی هۆی ببێتە ن��ەخ��وازراو ڕووداوێ��ک��ی تەقینەوەی توڕەیی خەفەکراوی چەندین خۆسووتاندنی ڕەنگە جەماوەر، ساڵەی منوونە نزیکرتین بوعەزیز موحەممەد هەڵگیرسانی ه��ۆی ب���ووە ک��ە بێت چەندین ڕاماڵینی و عەرەبی بەهاری هۆکارە لە لێکۆڵینەوە لەجیاتی ڕژێم. و هاوواڵتیان بێزاریی سەرەکییەکانی
بودجە ئ��ەو س��اڵ��ە چ��ەن��دی��ن ئ���ەوە کە چەند کوردستان دەدرێتە زەبەالحە واڵتانی لە زۆر بودجەی قەد بە قات لوشکردنی لەبەر کەچی دەوروب��ەرە، پرۆژەی هەندێك نەبێت هەر نەتوانرا بکرێت پێ گ���ەورەی وەبەرهێنانی کشتوکاڵی و پیشەسازی کەرتی لە لە کوردستان ئەمڕۆش تا زانستی. و دەکات. هاوردە فڕۆكه تا دەرزییەوه
و کار بەهای فێری خەڵکی جیاتی لە پێچەوانەوە بە بکەن، بەرهەمهێنان لێدانی و قیزەونەکانیان منوونە بە جوتیار هەتا ح��ەڕام موفتی پ��ارەی کارەکانیان لە کرێکارەکانیشیان و ڕووحیەتە ئ��ەو لەبەر هێنا، وازی��ان ئیستهالکییەی کە پژاندیانە سەر پەڕەی
دیدەنی و مێشکی کۆمەڵگاکەمان.بە هەرچەندە دەک��ەم پێشبینی من و بێتەدی پێشبینیەکەم نیم ئ��اوات ب��رادەرێ��ک��امن وەک ب��ڕژێ��ت، خوێن پێشبینییەکی ئەگەر کاتی خۆی هەبوو بێتە دەکرد تەمەنای بکردایە، خراپی
ڕێگەچارەیەکی دۆزی��ن��ەوەی هەوڵی هەست ب��ەداخ��ەوە ب��ۆی��ان، گونجاو دەس��ەاڵت کوردستاندا ل��ە دەک��رێ��ت کاتی چارەسەرێکی دۆزینەوەی بەدوای و بەکارهێنانی هێز کورتخایەنی وەکو و دەگەڕێت، خۆپیشانداندا سەرکوتکردنی و رق کپکردنی هۆی ببێتە ڕەنگە کە توڕەیی جەماوەر بۆ ماوەیەکی دیاریکراو، لە ڕێگە هەمیشە بۆ ناتوانێت ب��ەاڵم
دەنگی ناڕەزایی هاوواڵتیان بگرێت.ناوخۆ ش���ەڕی ب���واری دات��اک��ان��ی نیمچە واڵت��ە لە دەدەن، ب��ەوە ئاماژە واڵت��ان��ەی ئ��ەو و دیموکراسییەکان تێدەپەڕن، ڕاگ���وزەری���دا قۆناغی ب��ە واڵتە لە بەرزترە ناوخۆ شەڕی ئەگەری له تەنانەت جێگیرەکان، دیموکراسییە لەمەوە ڕەنگە دیکتاتۆرییەکانیش. واڵتە هەرێمی کە دەرئەنجامەی ئەو بگەینە فیدراڵیی هەرێمێکی وەکو کوردستان دەوڵەتێکی لەناو دیموکراسی نیمچە ل��ەب��ەردەم هەمیشە ناسەقامگیردا، لە بریتییە کە نەخوازراودایە ئەگەرێکی
گەڕانەوە بۆ دۆخی شەڕی ناوخۆ.ئ��ەزم��وون��ی واڵت��ان��ی ج��ی��ه��ان و ڕێگا باشرتین دەڵێن، پێامن دەوروب��ەر ڕاپەڕین و یاخیبوون لە هەر ڕێگرتن بۆ لە بریتییە چ��ەک��داری، شۆڕشێکی و گەشەی و حوکمرانی شەرعییەتی و م��رۆڤ مافی ڕێزگرتنی و ئ��اب��ووری
قسەکەی بەاڵم تێكبچێت، دنیا و دی وەزعە ئەو کە دەربچێت! ڕاست ئەو تەقینەوەیەکی ب��ڕوات شێوەیە ب��ەو چەکداریی یان جەماوەری، گ��ەورەی کاتێك چونکە دەکرێت، چاوەڕوان لێ هیچ خەڵك دادی و ه��اوار و ڕەخنە الی��ەن ل��ە ن��اک��رێ��ت ب��ۆ حیسابێکی بۆیە ئاسا، »داگ��ی��رک��ەر« دەس��ەاڵت��ی لۆژیکی بە چونکە داگیرکەر دەڵێین زەبەالحە بودجە ئەو لەگەڵ داگیرکەر رەفتار کوردستان تری سامانەکانی و کۆلۆنیالی تااڵنی لۆژیکی بە دەکات، ئەو ئ��ەوە دەجوڵێتەوە! کۆلۆنەکان تاڵی هەستێکی دەب��ن��ە رەخ��ن��ان��ە پەنگخواردوو و خۆی فۆرمۆڵە دەکات لە قسەی توند و جوێن لە سەرەتادا. ئەگەر و کۆمەڵە بۆ ڕەخسا تەواو زەمینەکەی کەسێك توانییان ئەو هەموو ناڕەزایی و وەبەربێنن، پەنگخواردووە تاڵە هەستە بۆ پەلدەهاوێژێت بێگومان ئ��ەوە شۆڕشی و ڕاپەڕین و توندوتیژی کاری
چەکداری و ... تاد.
ڕێکوپێکی کارکردنی و یاسا سەروەریی کارایی و حکومەت دام��ودەزگ��اک��ان��ی گەندەڵی پێچەوانەوە، بە پەرلەمان. سیاسی و ئابووری ن��ادادپ��ەروەری��ی و فەرامۆشکردنی و پ��ەراوێ��زخ��س��ن و ئۆپۆزسیۆن و شەقام و پێشێلکردنی مافی پێشوەختی نیشانەیەکی زۆرجار مرۆڤ، هەڵگیرسانی شەڕ و توندوتیژین. دادگایی نەکردنی تۆمەتبارانی کوشتنی هاوواڵتیان پەالماری ٢٠١١دا، ساڵی شوباتی لە ڕۆژنامەنوسان و باڵوبوونەوەی گەندەڵی لە ناعەدالەتی بەرچاو، بەشیوەیەکی لە ناشەفافیەتی داه��ات، دابەشکردنی چەندین و پەرلەمان ناکارایی بودجە، بۆ پێشوەخن زەنگێکی ت��ر، هۆکاری بەخۆیاندا کە کوردستان دەسەاڵتدارانی بەدڵنیاییەوە ئ��ەوا نا ئەگەر بچنەوە. و نابێت ب����ەردەوام زۆر دۆخ��ە ئ��ەم سبەی، یان ئەمڕۆ کوردستان بەهاری
دەستپێدەکات.توندوتیژی لە ڕێگەگرتن کورتی، بە ڕێگەگرتنە وەکو چەکداری پێکدادانی و ل��ە ئ��اگ��رک��ەوت��ن��ەوە. ه���ەرئ���ەوەی کە ناوخۆییەکان بەشە ب��ەڕێ��وەب��ەران��ی نەکەن کارێک قوتابییەکان دەخ��وازن نییە، بەس ئاگرکەوتنەوە هۆی ببێتە کە هۆکارەکانی ه��اوک��ات دەبێت بەڵکو ئاگادارکردنەوە ئامێری وەکو سەالمەتی، دابین بیناکەدا لە ئاگرکوژێنەوە، و ئەگەر حکومەت بە هەمان شێوە بکەن. هاوواڵتیان ناڕەزایەتییەکانی ناخوازێت سەر بکێشێت بۆ توندوتیژی، ئەوا دەبێت داخوازییەکانیان جێبەجێ بکات. پێم وایە باڵەخانەیە دەچێت لەو ئێستا کوردستان نییە تێدا سەالمەتیی مەرجێکی هیچ کە ت��ەواوی کارەبا شۆرتێکی بە ڕەنگە و
باڵەخانەکە بسوتێت.
بە ئێستا حاڵەتە ئ��ەو س��ەرەت��ای ڕوونی دیارە لە میدیاکان بەگشتی، بە سوکایەتی و جوێن زۆرترین کە دەکرێت، دەس��ەاڵت ره مزه كانی »نەمرەکانیش« و مردووەکان بگرە لەو جوێن و سوکایەتییە دەربازیان کەسانێك بۆ داخ��ەوە بە نەبووە. دەسەاڵتدا پەرلەمانتارانی نێو لە هیچ هەڵوێستانەیان ب��ەو ک��ە متامنەیەکیان الی خەڵک بۆ خۆیان لە بێدەنگییان بە نەهێشتەوە، بەشداریکردنیان و هەقدا ئاست ل��ەو ت��ااڵن��ی��ی��ە، چ��وون��ە خ��ان��ەی شەیتانی کەڕ. ئەو دەسەاڵتە ئەگەر گەل، بە و خاك بە دڵسۆزبووایه بودجەیە و سامان بەو دەیتوانی ئابووری ژێرخانی پێشکەوتوترین بنیات زانستی و کۆمەاڵیەتی و بنێت. دەیتوانی خەونی کوردستانی دەیتوانی بکات، شیرینرت گ��ەورە منوونەیەکی جوان و بەرزی کوردی دەردی ب��ەاڵم ب��ک��ات، پێشکەش کە دینبەرە، و هۆشبەرە گەندەڵی بەرمیلێکی وەک تێوەگال م��رۆڤ بە ه��ەورازێ��ك، لە ب��ووەوە غلۆر بەرەو فیزیکی حەمتیەتی زەب��ری تێیپەڕێنن، با دەچێت! هەڵدێر دادگایەکی لەبەردەم دێت ڕۆژێك هەقیقی یان دادگای مێژوودا، باجی ئەو هەموو سۆپەرگەندەڵییە بدەن.
پادشایه ك هه بوو حه زی ده كرد میلله ته كه ی زوڵم قه بول نه كه ن. چه ند جه لالدێكی بۆ دانان هه موو به یانییه ك لێیان بده ن، به ڵكو غیره ت ب یانگرێت
و شۆڕشێك به رپا بكه ن دژ به زوڵم. هه موو گله یی میلله ت ئه وه بوو
ژماره ی جه لالده كان كه مه ، كه ده بێته هۆی دواكه وتنیان له كار و كاسبییان، به هۆی چاوه ڕوانیكردنی زۆر. واته له
لێدانه كه گله ییان نه بوو.چه ند ساڵێكه ، پارتی هه موو ئه و
كردارانه ده كات، كه ده بنه هۆی شۆڕشێكی یه كالكه ره وه .
مه ال مسته فا، له شنۆ نێژرابوو. پێویستی به بودجه نه بوو بۆ ئه وه ی ببێته خۆشه ویستی خه ڵك. زۆربه ی
هه ره زۆری كورد به چاوی مه زنیه تی و خۆشه ویستییه وه یادی بارزانییان
ده كرده وه . فازڵ به ڕاكی به عسی كتێبێكی دژ به بارزانی ده ركرد،
سێ جار له چاپدرایه وه ، دانه یه كی له بازاڕ نه ما. بۆ خاتری چه ند
وێنه یه كی بارزانی، كوردی خوێنده وار و نه خوێنده وار كتێبه كه یان كڕی.
خۆشه ویستیی بارزانی به م جۆره بوو.ته رخانكردنی بودجه بۆ مه زاری بارزانی، له به ر خاتری بارزانی و
ڕێز لێنان نییه له م سه ركرده یه، كه خه باتێكی دوور و درێژی هه یه.
ته رخانكردنی بودجه بۆ تێركردنی چه ند ورگێكه كه پاره ی خه ڵك ده دزن
و به ناوی بارزانییه وه ورگیان زلرت ده كه ن، بێ ئه وه ی یه ك زه ڕره حساب بۆ ناو و یادی بارزانی بكه ن. جنێودان
به بارزانی بێڕێزییه . به اڵم ئه وه ی جنێوه كه ی داوه ئه و كه سه نییه كه
به ته له فۆن له ڕێگای كه ناڵێكه وه قسه ی بازاڕییانه ده كات، به ڵكو ئه و كه سه یه كه ناوی ئه م سه ركرده یه ی
قۆستووه ته وه ، بۆ به رژە وه ندی تایبه تی و سااڵنێكی دوور و درێژە ده می
ناوه ته گه نده ڵی، پاره وپولی میلله ت ده دزێت. واته ناوی مه ال مسته فایان
كردووه ته سیمبوڵێك، یه ك ملیۆن گه نده ڵیی له په نادا ئه نجام بدرێت.له بیرمه له كۆتایی هه شتاكاندا، خزمێكی پیرمان )نه خوێنده واره ( كتێبه كه ی فازڵ به ڕاكی كڕیبوو و
كه پسی كردبوو بۆ ئه وه ی بیپارێزێت، ده یگوت »بۆ ئه وه ی وێنه كانی بارزانی
بۆ نه وه ی نه وه كامنان مبێنێت«. كه سێكی خوێنده وار پێی گوت »به اڵم
ئه م كتێبه به خراپی باسی بارزانی ده كات«. له وه اڵمدا گوتی »ده ریا به
ده می سه گ پیس نابێت«. ئا به م جۆره خه ڵك خۆشه ویستیی
خۆی بۆ بارزانی ده رده بڕی، بێ ئه وه ی مه زاری هه بێت یان بودجه ی
بۆ ته رخان بكرێت، چونكه بارزانی مێژووی هه یه پێویستی به بودجه نییه . به اڵم ئه و كه سه ی ده یه وێت
ئه م مێژووه ناشیرین بكات، بۆ خاتری دزی و ڕاووڕوت، گوێ نادات به
بارزانی و كردنی خه ڵك به دوژمنی، به ڵكو هه موو خه مه كه ی ئه وه یه ئه م
مێژووه بخاته ژێر ڕكێفی به رژە وه ندیی تایبه تی خۆی و حه زه نزمه زۆره كانی.
ئه مه ش گه وره ترین خیانه ته له بارزانی و مێژووه كه ی ده كرێت. هه روه ها هاندانێكی به هێزی خه ڵكه به ره و
شۆڕش دژی ده سه اڵت.
[email protected] ژماره )٢3(، سێشه ممه ٢٠١3/٢/١9، ساڵی یەکەم
12
نەوشیروان حسین سەعید
محەممەد هەریری
پارتی شۆڕشی ده وێتعه لی سیرینی
فەرامۆشکردنی شەقام و پێشێلکردنی مافی مرۆڤ نیشانەیەکی پێشوەختی هەڵگیرسانی
شەڕ و توندوتیژین
پەرلەمانتارانی دەسەاڵت بەو هەڵوێستانەیان هیچ متمانەیەکیان الی
خەڵک بۆ خۆیان نەهێشتەوە
په سه ندکردنی بوجه و ئاکامە چاوەڕوانکراوەکانی
شه تاو پێنجوێنی
و جاروبار به سااڵچووان 45%ی هه یه . پرخه یان به رده وامی به 25%یان پیاوان و كه سانی قه ڵه ودا ناو له پرخه زیاتره و له گه ڵ ته مه ندرێژییدا زیاتریش له هه یه زۆریشی كاریگه ریی و ده بێ
ژیاندا.پرخه ده نگی ناخۆشی هه ناسه دانه بۆ ه��ۆك��اره ك��ه ی خه وتندا. كاتی له گه روو و ل��ووت گیرانی و ته نگبوون هه ناسه دان بۆرییه كانی و ده م و له ته نیا بۆچی ب��ه اڵم ده گ��ه ڕێ��ت��ه وه . كاتی له دێ؟ پرخه مان خه وتندا كاتی كه كاتێكدا له تایبه ت به و خه وتندا خه ومان قووڵه ، ماسوولكه كانی ده زگای هه ناسه دان شل ده بن، ئه وه ش یه كێكه به شه كانی داخرانی هۆكارانه ی له و
هه ناسه دان و پرخه پرخی به دواوه یه .تووشی هه یه ، پرخه یان ئه وانه ی وه ستانی هه ناسه ده بن له كاتی خه ودا، كه به »ئاپنه « نارساوه . له باره ی ئه وه ی ته ندروستی بۆ زیانی پرخه ئاخۆ كه ه��ه ی��ه ی��ان ن��ا؟ ب��ی��روب��ۆچ��وون��ه ك��ان
توێژە ران زۆری��ن��ه ی ب��ه اڵم ج��ی��اوازن، تووشبوون هه ڕە شه ی پرخه وایه پێیان هه ناسه دان و دڵ نه خۆشییه كانی به هه ناسه وه ستانی ده كات. زیاد سی و بێت، ئه گه ر ماوه كه ی درێژ تایبه ت به بێگومان مه ترسیداره . له كاتی خه وتندا تووشی ج��ار چه ندین كه سانه ئ��ه و وه ستانی هه ناسه ده بن، ئه گه ر زیاتر له 10 له زیاتر ماوه كه یشی و بێ جار 5چركه درێژە بكێشێت، ئه وه هه ڕە شه یه
بۆ سه ر ته ندروستیی مرۆڤ.ك��ه س��ان��ێ��ك ه����ه ن ل���ه ه��ه ر جار 30 بۆ 20 له زیاتر سه عاتێكدا هه یه ج��ار ده وه س��ت��ێ، هه ناسه یان خوله ك 2 بۆ وه ستانه كه یان م��اوه ی مه رگی ئه وه مه ترسیی ده بێته وه . درێژ هه روه ها خ��ه ودا. كاتی له له ناكاوه و خوێن پاڵه په ستۆی به رزبوونه وه ی جه ڵته ی دڵ و ده ماغ و نه خۆشییه كانی سی و هه ناسه دان، مه ترسییه كانی تری
پرخه كردنن.هه روه ها ئه و كه سانه ی له شه و و كاتی خه وتندا پرخه یان هه یه ، خه ویان و ماندوو رۆژ به بۆیه نییه ، ت��ه واو
هه ینی. ڕۆژان��ی سه رخۆشی مرۆڤ�ی باوكانی و پیاوان ماڵه وه له هه روه ها بۆ گ��ه وره ی��ان دۆزه خێكی سه رخۆش خێزانیان دروستكردووه ، ڕێژە ی ته اڵق و نێوان هاوسه ران، و شه ڕی جیابوونه وه ئه م ده رئه نجامی و منوونه باشرتین خراپانه ی ئاكامه ئه و په تاییه ن. دیارده دروستیكردون، قێزه ونه ك��رده وه ئه م لێكۆڵینه وه ی به پێویستی و گه لێكن گرنگرتینیان له به اڵم هه یه ، مه یدانی
كاتی به سه ربه رێت، كه ره ستانه وه ئه قڵ و هۆش بۆ ده مێنێته وه چیی كار بۆ زارۆكه كانی؟ بۆ په روه رده كردن و خزمه تگوزارییه كانی؟ بۆ به رنامه ڕێژی و پ��رۆگ��رام��دان��ان؟ ب��ۆ پ��اس��ه وان��ی و ژیان كردنی ئاسوده تر بۆ شه ونخونی؟
و نیشتامنی؟!دی��ارده ی��ه ئ��ه م ك��ه بێگومان زۆری گرفتی و نییه ت��ه ن��دروس��ت خوێندن له وازهێنان دروستكردووه ،
و ده بێ په رێشان فیكریان و شه كه تن ئه گه ری ئه وه هه یه له كاتی لێخوڕینی ئۆتۆمبیلدا خه ویان لێبكه وێ و ئه وه ش
ئه نجامی ترسناكی لێبكه وێته وه .و پرخه مندااڵندا توێژی له ناو خه وتندا كاتی له هه ناسه وه ستانی كاتی له منداڵ بۆئه وه ی هۆكارێكه
خه ودا میز به خۆیدا بكات.چی پرخه زیاتر ده كات؟
ده كه ن، زیاتر پرخه شتانه ی ئه و قه ڵه ویی، به سااڵچوویی، له : بریتین ئاڵێرژی، بوونی بۆماوه یی، هۆكاری جگه ره كێشان، خواردنی كوحوالت و ئه و به كارده هێرنێن، خه وتن بۆ ده رمانانه ی
خه وتن له سه ر پشت.بۆ كه مكردنه وه ی پرخه چی بكه ین؟
ل����ه چ���اره س���ه ك���ان���ی���ش ب��ۆ كه مكردنه وه ی پرخه : دابه زاندنی كێشی خواردنی له دووره پ��ه رێ��زی��ی ل��ه ش، چێشتی زۆر و فره خۆریی پێش خه وتن، جگه ره كێشان ل��ه دووره پ��ه رێ��زی��ی ده رم��ان��ه و ك��وح��والت و خ��واردن��ی له سه ر خه وتن، پێش ئارامبه خشه كان
پشت نه خه وتن.
خوێن فشاری به رزبوونه وه ی و خوێن )ته شه موع(ی و خوێن چه وریی و ئه وه شامن دانراوه. ئاده میزاد جگه ری خواردنه وه ی حوكمی به نه چێت بیر ئاشكرا و ئازادیی باوكان له نێو خێزاندا، فێری ك��وردس��ت��ان زۆری گه نجێكی نێرگه له و جگه ره و مه یخواردنه وه مادده و تریاك به كارهێنانی و كێشان زۆر ئاكامی كه ب��وون، هۆشبه ره كان و ده ب��ێ��ت ئایینده مان ب��ۆ خراپیان كۆمه ڵگه ی سبه ینێ له وه ی ئه مڕۆ باشرت
و ئاسوده تر و بێوه یرت نابێت. ئ��ه م��ان��ه ش ئ��اس��ت��ی وی����ژدان و ئیشدا و كار له به كارهێنانی دڵسۆزی پابه ندبوون ئاستی كه مكردووه ته وه ، به و ژیان به و واڵت به ئیلتیزامی و به و خۆشه ویستی ب��ه و ك��ارك��ردن و كه م تاكه كانی نێوان متامنه بوونی پێویسته حكومه ت كه مرت كردووەته وه ، زۆرینه ی و هۆشیاربكاته وه خه ڵك كه ره سته به م ئالووده بوونی به خه ڵك ئه مڕۆ ڕابگه یه نێت. هۆشبه رانه وه ئه وروپی داموده زگایه كی هه موو له و به كارهێنان كحول ڕۆژاوای��ی��دا، و ده ستیان و قه ده غه ن جگه ره كێشان خۆش بێت، چونكه ئه وان به رنامه ڕێژن پێشكه وتنی پێناوی له م��ان��دون و ئاسوده تركردنی و كۆمه ڵگه كه یان به نوغرۆكردنیان نه ك مرۆڤ�دا، ژیانی هاوواڵتییه مه ستكردنی و سه رخۆشی ئیدی سارده كانیان! هه ناسه و بێنه وا نوغرۆبوون بۆ سنور تۆش پێویسته و مه ستی دابنێیت، بوونت ئیفلیج و و یه كن برای گه نده ڵی و جه هاله ت
نوغرۆت ده كه ن.
حه مه ی ئه حمه د ره سوڵ
ئ��اس��ووده ب��وون بۆ ك��ورد تاكی و ك��ات��ه ك��ان��ی ب���ه س���ه رب���ردن���ی و ژیان سه رئێشه ی له دووركه وتنه وه ی و گوزه رانی خۆی، په نای بۆ زۆركرده وه بردووه ، له وانه ش مه ی، جگه ره ، نێرگه له ئه م كرده وه السایی تریاكیش. ره نگه و خۆشكردووه ڕێیان كۆنه وه له ئامێزه هاوینان خۆشكراوه . بۆ زه مینه یان و سه راپا واڵت��ه ئه م هه ینی، ڕۆژان��ی و سه رخۆشن ئه قڵ و زانست و مه عریفه و خولیا و ژی��ان دیكه ی ماناكانی و بۆ كورتكردووه ته وه مرۆڤی ئاره زووی
شه هوانیات و كحولیات.به پێشكه وتوو، واڵتانی له ڕاسته حوكمی به خواردنه وه ڕۆژاوا تایبه ت ئازادیی ئایینه كه یان به حه رام نه هاتووه ، ئاو خواردنه وه وه كو ئه وان به اڵم الی ئاریشه ی ساڵه وه چه ندین له و وایه كۆمه اڵیه تی و ئابووری لێكه وتووه ته وه ، كۆمه اڵیه تی گ��ه وره ی كێشه ی لێره ش و چایخانه دیمه نی دروستبووه ، لێوه و پاش خواردنه وه بازاڕ و ده شتوده ری گۆشت برژاندن، نارشینرتین و پیسرتین بازاڕی دونیادا، له ژینگه ن و رسوشت پڕ له فیلته ر و بۆگه ن و بوتڵی شكاو و عه الگه ڕە شی دڕاو و خاشاك و به رماوه ی له واڵت��ه ی ئه م ژینگه ی سه رخۆشان،
كه الوه ی ڕزیو نزیك كردووه ته وه .ك��اره س��ات��ی ل��ه بێجگه ئ��ه م��ه پ��ێ��ك��دادان و وه رگ����ه ڕان و م��ردن و چه نده ها سه قه تبوونی و برینداربوون
ئه وه یه كه ئیدی ورده ورده خه ڵكی له هوشیاركردنه وه ی و خۆڕۆشنبیركردن ئاستی به رزكردنه وه ی و كۆمه اڵیه تی دوورده كه ونه وه ، مه عریفی و زانستی خۆی ڕۆڵ���ی ڕۆشنبیری و زان��س��ت و كتێب جیاتی له ل��ه ده س��ت��ده دات، كحول و نیكۆتین به پاره كڕین، گۆڤار
ده درێت و نۆشده كرێت.ت���ۆ ب��ی��ه��ێ��ن��ه ره پ��ێ��ش چ���اوت، به م ته مه نی نیوه ی كابرایه ك ئه گه ر
و ڕێ���ژەی ب���ه رزی ده رن���ه چ���وون و س��ه رن��ه ك��ه وت��ن��ی ن����ه وه ی ن���وێ له سه رخۆشی ه��ه روه ه��ا خ��وێ��ن��دن��دا، و ه��اوواڵت��ی بێسنوری مه ستیی و كارمه ندانی و وه زی��ران و به رپرسان گرنگه كانی هۆكاره له كوردستانه ، ئه م و ئه مه گه نده ڵین. ب��اوب��وون��ه وه ی باره ی له خراپه كانی ئاكامه له بێجگه له یه كێك به كه ته ندروستییه وه، خه ستبوونه وه ی و جه ڵته هۆكاره كانی
www.bayanpress.netژماره )23(، سێشه ممه 2013/2/19، ساڵی یەکەم
15
خاوەىن ئیمتیاز و سەرنووسەر: هاوژین عومەر کەریم
بەڕێوەبەرى هونەرى:ڕەوشت محەمەد
بەڕێوەبەرى کارگێڕى:جیهانگیر ئەحمەد
ناونیشاىن بەیان لە ئینتەرنێت:www.bayanpress.net
E.mail: [email protected]/bayanpres
ئەنداماىن بۆرد:سەاڵح ساالر
ئیدریس سیوەیىلمحەمەد جەمال
ناونیشان: سلێامىن - شەقامى ئیرباهیم پاشا - تەالرى بنار نهۆمى پێنجەم - شوقەى ژمارە 3. تەلەفۆن: 07480605181 بایی )750( دینارە
رۆژنامەیەکى سیاسیى گشتیى ئەهلییە
پرخه‌پرخی‌ناو‌خه‌و..هۆكار‌و‌چاره‌سه‌ر!
واز‌له‌‌ئالووده‌بوونه‌كانت‌بهێنه
ئه‌بوبه‌كر‌عه‌لی
بابه‌تێك ئ��ه‌م��ڕۆدا له دیموكراسی‌شتێ هه‌ر پێش به‌ڵكو مێژوو، بۆ نییه‌‌سه‌رده‌م، زه‌روره‌ته‌كانی له زه‌روره‌تێكه‌‌ئه‌م مرۆڤی بۆ پێویسته پایه‌یه‌كی واته
سه‌رده‌مه.ئه‌و‌مرۆڤه‌ی‌كه‌‌ته‌نها‌تاكێك‌نه‌ماوه‌‌هاوواڵتییه‌كه به‌ڵكو )ره‌عیه‌ت(ێكدا، له‌‌دیموكراسییه‌وه مافی كۆمه‌ڵێ ڕێی له‌‌له كه ده‌ك��ات، ت��ه‌واو ن��اوه‌رۆك��ی‌خۆی‌هه‌ڵبژاردنی مافی هه‌موویانه‌وه پێش‌ف��ه‌رم��ان��ڕەواك��ان‌و‌چ��اودێ��ریك��ردن‌و
به‌ركه‌ناركردنیان‌دێت.ئازادیی ئ���ازادی، مافی س���ه‌ره‌ڕای
دروستكردنی و كۆبوونه‌وه و ڕاده‌ربڕین‌مافی كۆمه‌ڵه‌كان، و سه‌ندیكا و حزب‌یه‌كسانی مافی ك��ارك��ردن، و فێربوون‌و سیاسی وه‌كیه‌كی ده‌رف��هت��ی له‌گه‌ڵ
ئابووری.كه‌واته‌‌میكانیزمه‌كانی‌دیموكراسی‌و‌ئیشكردن‌به‌و‌میكانیزمانه،ئه‌و‌چوارچێوه‌‌ناتوانێت م��رۆڤ ئه‌و بێ كه زه‌روره‌ی��ه‌‌خۆی هاوواڵتێتیی مافی موماره‌سه‌ی‌بكات،فه‌رمانڕەواكانیش‌ئه‌و‌شه‌رعیه‌ته‌یان‌فه‌رمانڕەوایه‌تییه‌كه‌یان پاساوی كه نابێت
بده‌نه‌وه.بواری له ئه‌مڕۆ‌هیچ‌جێگره‌وه‌یه‌ك سیاسییدا‌بۆ‌شه‌رعیه‌تی‌دیموكراسی‌نییه.به هه‌میشه كه شۆڕشگێڕانه شه‌رعیه‌تی‌ئامانجی هه‌ندێ له‌پێشرتبوونی بیانووی‌شكستی دواده‌خست، دیموكراسیه‌تی تر،بۆته دیموكراسیه‌ت ئه‌مڕۆ خ��واردووه.دوای نییه ئه‌وه‌ی مافی كهس كه مافێك‌له‌ژێر یاخود هه‌ڵیپه‌سێرێ، و بخات‌ئه‌مڕۆ نابێت دایبنێت. خۆیدا چاودێریی‌س��ه‌روو له ده‌وڵ���هت ئامانجێكی هیچ
ك��ورد م��ێ��ژوو‌الی ن��ووس��ی��ن��ه‌وه‌ی‌زۆر ژماره‌یه‌كی بره‌ودایه، له ئێستا هه‌تا‌ڕووبه‌رێكی هه‌ڵكه‌وتوون، مێژوونوس‌نووسیوه، كورد مێژووی له‌سه‌ر فراوانیان‌ته‌رجه‌مه‌ش هه‌وڵی به‌لێشاو ته‌نانه‌ت‌له‌سه‌ر كتێبیان ده‌ی��ان ب��ره‌ودای��ه، له‌‌گه‌شتی و به‌ڵگه‌نامه‌كان و كورد مێژووی‌و توركی و فارسی له ڕۆژهه‌اڵتناسان‌عه‌ره‌بی‌و‌ڕوسی‌و‌ئنگلیزی‌و‌ئه‌ڵامنی‌و‌زۆر‌زمانی‌تره‌وه،وه‌رگێڕاوه‌ته‌‌سه‌ر‌زمانی
كوردی،كه‌‌جێی‌دڵخۆشییه.لێكۆڵینه‌وه ئه‌وانه‌دا له‌گه‌ڵ به‌اڵم‌له‌سه‌ر‌مێژووی‌كورد،یان‌نووسینه‌وه‌یه‌كی‌الوازه ك��ورد، مێژووی بۆ فه‌لسه‌فییانه‌‌نه‌كراوه.ئه‌گه‌رچی بۆ وای شتێكی و‌مینۆڕسكی‌و‌الزاریف‌و‌كه‌مال‌مه‌زهه‌ر‌و‌جه‌مال‌ڕەشید‌و‌جه‌مال‌نه‌به‌ز‌و‌چه‌ندانی‌تر‌له‌‌نووسه‌ره‌‌كورده‌كان‌و‌ڕۆژهه‌اڵتناسان،چه‌ند له‌سه‌ر لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كیان چه‌ند‌ك���ردووه، ك���ورد م��ێ��ژووی الیه‌نێكی‌هه‌رچه‌ند‌جێی‌پێزانین‌و‌دڵخۆشییه،به‌اڵم‌یه‌كالكه‌ره‌وه نییه‌‌كه ئاسته‌دا لهو هێشتا‌به‌سه‌ره‌وه ته‌مومژیان هه‌ر به‌ڵكو بێت،
ده‌رئه‌نجامی چ��اوه‌ڕوان��ی ئومێده‌وه‌‌خۆپیشاندانه‌كانیان‌ده‌كرد.
چاوه‌ڕوان ئه‌وه‌ی پێچه‌وانه‌ی به‌اڵم‌بیرنا ده‌ك��را، پێ‌‌خ��ۆش دڵ��ی و ده‌ك��را‌ئۆپوزسیۆنێك‌كه‌‌خۆی‌له‌‌به‌ره‌ی‌گه‌ل‌و‌شه‌قامدا‌ده‌بینییه‌وه‌‌و‌خۆی‌به‌‌پارێزه‌ری‌ئه‌وان داخوازییه‌كانی و ئازادی و ماف‌الدان��ی و شێوان كۆمه‌ڵێك ده‌زان���ی،
خوڵقاند‌كه‌‌دواتر‌ئاماژەی‌بۆ‌ده‌كه‌ین.ئاوه‌دانی دروستكردنی جیاتی له‌‌نه‌مامی چاندنی و ب���ارودۆخ زیاتری‌هۆكاری ب��ووه خ��ۆی كه‌چی ئومێد،و سیاسی چ��اك��س��ازی��ی دواخ��س��ت��ن��ی‌الیه‌ن له سه‌نگه‌ر پێكهێنانی هاندانی‌پڕۆسه‌ی ده‌بوایه كه ئه‌وانه‌ی خودی‌بیانگرێته‌وه، گۆڕانكاری و چاكسازی‌چونكه‌‌ئۆپۆزسیۆن‌وای‌كرد‌ئه‌وان‌وه‌كو
بۆ مونافیسه‌كان، نێوان ملمالنێی و‌خوێناوی شێوه‌ی به ل��ه‌وه‌ی رێگه‌گرتن‌بته‌قنه‌وه‌‌و‌ببنه‌‌مایه‌ی‌وێرانی‌و‌قه‌یرانی
قووڵ‌له‌‌كۆمه‌ڵدا.بریتییه دیده‌وه لهم دیموكراسیه‌ت‌بۆ ئاشتیخوازانه چوارچێوه‌یه‌كی له‌‌كۆمه‌ڵگا ناو ملمالنێكانی چاره‌سه‌ركردنی‌په‌یوه‌ندییه‌كانی رێكوپێككردنی وو گ���هل پێشكه‌وتنی ق��ازان��ج��ی ب��ه‌‌به‌هره‌مه‌ندبوونی‌هاوواڵتی‌به‌‌مافه‌كانی.گرنگرتین ل��ه یه‌كێك راس��ت��ی��ش��دا ل��ه‌‌بوونی ئێمه، كۆمه‌ڵگاكانی قه‌یرانه‌كانی‌ناكۆكی‌و‌ملمالنێی‌جۆراوجۆر‌و‌نه‌بوونی‌ئاشتخیوازانه به‌یه‌كه‌وه‌ژیانی رۆشنبیریی‌كێشانه ئه‌و چاره‌سه‌ری بۆ دیالۆگه وبه ملمالنێیانه ئ��هو ئاراسته‌كردنی و‌له رێكخستنیانه ته‌ریبی، شێوه‌یه‌كی‌كه وادا عه‌قاڵنیی چ��وارچ��ێ��وه‌ی��هك��ی‌نه‌ك كۆمه‌ڵ زیندوێتیی مایه‌ی ببنه‌‌له‌ده‌ستدانی و كێشه به دووچاركردنی‌دیموكراسی له‌مه جگه تواناكان. و وزه‌‌له‌‌واڵتانی‌ئیسالمی‌و‌واڵتی‌ئێمه‌شدا،له
هێشتا لێكداوه‌ته‌وه. الواز چینایه‌تیی‌فه‌یله‌سوف و به‌توانا و پسپۆڕ كه‌سی‌بتوانێت ك��ه ن��ه‌خ��ول��ق��اوه، ك��ورد الی‌بۆ و ده‌ربهێنێت كورد مێژووی ماناكانی‌و به‌كاربربێت كورد ئاینده‌ی پرۆژەكانی‌له‌ڕووی‌مێژوویی‌و‌سه‌ربازیی‌و‌سیاسی‌سودی په‌روه‌رده‌ییه‌وه و كۆمه‌اڵیه‌تی و
لێ‌‌وه‌ربگیرێت.پێویسته. زۆر ك��ورد بۆ ك��اره ئ��ه‌و‌ئ��ه‌وه‌ت��هب��ه‌‌درێ��ژای��ی‌م��ێ��ژووی‌ك��ورد‌هه‌ڵه‌كان و نه‌قۆرساونه‌ته‌وه هه‌له‌كان‌ن��ه‌ك‌ج��ارێ��ك،ده‌ی���ان‌ج��ار‌دووب���اره‌‌نرخه‌ی ئه‌و كورد الی مێژوو بوونه‌ته‌وه،كورد الی پێنه‌دراوه. گرنگیی زۆر و نییه‌‌مێژوو‌به‌‌ده‌رمانخانه‌یه‌ك‌نه‌زانراوه،هه‌تا‌چاری‌ده‌رده‌كانی‌كوردی‌تێدا‌وه‌ربگیرێت‌و كۆمه‌اڵیه‌تی و ده‌روونی نه‌خۆشییه و‌سیاسی‌و‌سه‌ربازییه‌كانی‌تێدا‌ده‌ستنیشان
بكرێت‌و‌چاره‌ی‌بۆ‌بدۆزرێته‌وه.ئاوێنه‌ی به كورد الی مێژوو هیشتا‌میلله‌ت‌نیشاننه‌دراوه،هه‌تا‌كورد‌سه‌یری‌تێدا نكوڵییه‌كانی و بكات تێدا خۆیی
ببینێت
خۆپیشاندانه‌كاندا‌به‌شێك‌له‌‌ئۆپۆزسیۆن‌ناساند خه‌ڵك به داخ��وازی��ی هه‌مان‌سیاسیی سیسته‌مێكی ڕایگه‌یاند و‌جێگه‌ی شێوه‌یه‌ك هیچ به به‌مشێوه‌یه‌‌قه‌بوڵكردن‌نییه،به‌اڵم‌ئیستا‌ئه‌وه‌‌ده‌مێك‌ڕاچووه‌‌به‌سه‌ر‌خۆپیشاندان‌و‌ناڕەزایه‌تی‌له سه‌رالێگرتنه‌كاندا، و خوێنڕشنت و‌سه‌رووبه‌ندی17شوباتیشدا‌كه‌‌شه‌قام‌و‌كۆمه‌اڵنی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌چاوه‌ڕوانی‌ئاشتییانه‌ی ده‌نگی گه‌ڕانه‌وه‌ی دووباره‌‌هیچ و ده‌ك���هن ن��اڕەزای��هت��ی��ی��هك��ان‌به‌سه‌ردا گۆڕانكاریی داواكارییه‌كیان‌شانۆی ن��او بازرگانه‌كانی نه‌هاتووه،سیاسی‌هه‌مان‌ئه‌وانه‌ن‌و‌هه‌نگاوێكیان‌و حكومه‌ت له نه‌ناوه چاكسازی بۆ‌س��ه‌رچ��اوه‌ی كه په‌رله‌مانی، ئ��ه‌دائ��ی‌كه‌چی نه‌هامه‌تییه‌كانه، دروستكردنی
و‌سه‌رنجڕاكێش‌پێشكه‌ش‌بكات‌و‌توانای‌پێشبڕكێی‌هه‌بێت‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌جیهانیدا،چۆنایه‌تیدا گۆڕانێكی له‌‌ب��ه‌رده‌م ده‌رگا‌ئه‌وه‌ی‌هه‌بێت‌وه‌اڵمی توانای بكاته‌وه‌‌و‌خه‌ونه‌كانی و خ��واس��ت ب��ه پێویست
گه‌لێكی‌موسڵامن‌بداته‌وه.دیموكراسی ئه‌مڕۆ له‌به‌رئه‌وه‌ی �4له یه‌كێكه و جیهانییه داواكارییه‌كی‌سیامكانی‌ژیانی‌سه‌رده‌م‌و‌له‌م‌واڵتانه‌شدا‌و سیاسی ت��ه‌وژم��ه و هێز زۆرب����ه‌ی‌واته ده‌كه‌ن، بۆ بانگه‌شه‌ی فیكرییه‌كان‌كۆده‌نگییه‌كی زۆر تاڕاده‌یه‌كی خیارێكه‌‌ده‌سه‌اڵته ته‌نانه‌ت ل��ه‌س��هره، میللیی‌نادیموكراسییه‌كانیش‌هه‌وڵ‌ده‌ده‌ن‌له‌ڕێی‌دزێوی سیامی دیموكراسییه‌وه ده‌مامكی
خۆیان‌بشارنه‌وه.5�له‌به‌رئه‌وه‌ی‌له‌‌ڕووی‌عه‌مه‌لییه‌وه‌‌جێگای نییه تر به‌دیلێكی ئێستا تاكو‌دیموكراسی رێوشوێنه‌كانی و میكانیزم‌ده‌وڵه‌تی له‌وه‌ی بگرێ رێگا بگرێته‌وه،و ژیان بۆ‌سه‌ر ببێته‌‌هه‌ڕەشه هاوچه‌رخ
مرۆڤ‌و‌كۆمه‌ڵگا.
له باس ئیستا تا ده‌كرێت. مێژوییه‌وه‌‌كه‌سێتیی به‌هێزه‌كانی و الواز ره‌وشته‌‌ن��هك��راوه ك���وردی كۆمه‌ڵگه‌ی و ت��اك‌كه بسه‌ملێت ك��ورد خوێنه‌ری بۆ هه‌تا‌سه‌روه‌رییه‌كان‌له‌‌كوێوه‌‌دروست‌ده‌بن‌و‌شكسته‌كان‌له‌‌چ‌گۆشه‌یه‌كه‌وه‌‌داده‌ڕمێن،كه‌‌ئه‌وه‌ش‌به‌‌خوێندنه‌وه‌ی‌فه‌لسه‌فییانه‌ی‌م��ێ��ژووه‌ك��ه‌ی‌ده‌ك��رێ��ت،ب��هش��داری��ی‌شارستانیه‌تەكانی له كورد شارستانییانه‌ی‌گ��ه‌الن��ی‌دراوس����ێ،ت��وێ��ژی��ن��ه‌وه‌ی‌بۆ‌په‌نجا له زیاد ڕووخانی هۆی نه‌كراوه.و خۆخۆری هۆی به ك��وردی میرنشینی‌له پوازێتی، و خۆفرۆشنت و خۆكوژی‌كه نه‌كراوه‌ته‌وه، لێ الی كوردا مێژووی‌به مێژووه‌وه ئاوێنه‌ی و دید له ئه‌وه‌ش‌ده‌كرێت، فه‌لسه‌فییانه خوێندنه‌وه‌یه‌كی‌ك��ورد ك��ه ده‌گه‌یه‌نێت ئ��ه‌وه ئ��ه‌م��ه‌ش‌به سه‌ر نه‌ته‌وه‌یی سرتاتیژیی ده‌زگایه‌كی‌حكومه‌تی‌نییه‌‌و‌بواری‌بۆ‌نه‌ڕەخساوه‌‌تا‌توانایه‌ك هه‌وڵی‌بۆ‌بدرێت،ده‌نا‌هه‌موو‌ده‌توانن هه‌یه، كوردا ڕۆشنبیرانی له‌ناو‌خوێندنه‌وه‌ی‌مێژوویی‌بكه‌ن‌و‌ماناكان‌له
ناخی‌ڕووداوه‌كاندا‌ده‌ربهێنن.
شه‌قام تاكو ڕوو، بخاته ڕوون���رت‌گه‌شبین و لێیان نه‌بێت بێئومێد‌باروودۆخه‌كه، داهاتووی بڕواننه‌‌ئ��ه‌گ��ه‌رن��ال��هب��ارب��ردن��یت��وان��ا‌و‌ماف داخوازیی له خه‌ڵك ئیراده‌ی‌مێژوویی سته‌مێكی ئازادییه‌كان و‌ده‌بڕێت تر ناوێكی ده‌كه‌ن، تۆمار‌دوودڵیی ئه‌ویش كه سه‌ریاندا به‌‌نیشانه‌ی دروستكردنی و خه‌ڵك‌و م��اف ئایا كه ب��ه‌وه‌ی پرسیاره،یاخود شه‌خس، و حیزبی ئیمتیازی‌نه‌بوون پێوه‌ر میزاجی، ب��ڕی��اری‌بڕیاره‌كانیاندا؟ و هه‌ڵوێست له‌‌كه بزانن ئ��ه‌وه ده‌بێت گ��ه‌روای��ه،هه‌بێت خ��ۆی داخ��وازی��ی كه‌سێك‌ناتوانێت‌پێشه‌وا‌و‌رێنیشانده‌ر‌بێت
بۆ‌داخوازیی‌خه‌ڵك.
دانا‌جوامێر‌هه‌ڵه‌دنی
تیگه‌یشتین ل��ه‌وه هه‌موومان‌شه‌قامی سه‌ر هاتنه هۆكاری كه‌‌خۆپشانده‌ران،داواكاری‌و‌داخوازیی‌و سه‌روه‌رییه‌كان و ئازادی و ماف‌ئامانجی و پێداویستی كۆمه‌ڵێك‌ب���وو،كه پ��اك‌و‌چ��اره‌ن��ووس��س��از‌به و ب��هه��ێ��ز ئ��ی��راده‌ی��هك��ی ب��ه
بێت، هاوواڵتییه‌وه و مرۆڤ مافه‌كانی‌هه‌موو ده‌بێت پێچه‌وانه‌وه، به به‌ڵكو‌سه‌رچاوه‌یان له‌مانه‌وه تر ئامانجه‌كانی
گرتبێت‌و‌خزمه‌تی‌ئه‌مان‌بكه‌ن.ش��ه‌رع��ی��هت��ی‌م��ێ��ژووی��ش‌ك��ه‌‌ئه‌م‌بكات، )ادع��ا‌ء(ی ئه‌و یاخود فه‌رمانڕەوا‌نییه‌‌خۆی ئه‌وه‌ی توانای له‌م‌سه‌رده‌مه‌دا‌كه شتێ تاكه بداته‌وه، خۆی پاساوی‌خۆی، پاساودانه‌وه‌ی بۆ بدات یارمه‌تی‌و دیموكراسی شه‌رعیه‌تی ژێر چوونه‌‌ئه‌مه بنه‌ماكانی، له‌گه‌ڵ خۆگونجاندنه‌‌تاكه‌‌ده‌رفه‌تێكه‌‌له‌‌ئێستادا‌مانای‌پێ‌بدات‌یاخود‌ده‌رفه‌تێكی‌له‌به‌رده‌مدا‌بكاته‌وه‌‌بۆ
به‌رده‌وامبوون.دیموكراسی‌بۆ‌ئیداره‌كردنی‌كۆمه‌ڵگا‌كۆمه‌ڵگا چونكه گرنگه، هاوچه‌رخه‌كان‌و په‌یوه‌ندی له كۆمه‌ڵێ له بریتییه‌‌توێژ‌و‌ملمالنێ‌و تاقم‌و به‌رژەوه‌ندی‌و
كێبڕكێ.دی��م��وك��راس��ی��ی��ه‌ت‌ش��ێ��وازێ��ك��ی‌رێكخستنی بۆ ئیجابییه ئاشتیخوازانه‌ی‌كۆمه‌ڵ ناو په‌یوه‌ندییه‌كانی عه‌قاڵنییانه‌ی
ماوه‌‌و‌ناتوانن‌بیگه‌یه‌ننه‌‌ئه‌وپه‌ڕی.جگه‌‌له‌وه‌‌كه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌ناچنه‌‌ئاستی‌مانا‌له‌به‌ر نه‌ك ئه‌ویش فه‌لسه‌فییه‌كانه‌وه،له‌به‌ر به‌ڵكو نووسه‌ره‌كان، بێتوانایی‌كورد مێژووی سه‌رچاوه‌كانی كه ئه‌وه‌یه‌‌ئه‌و دێرینه‌كاندا سه‌رده‌مه له كه‌من.مێژووی به وه‌ك نه‌دراوه پێ گرنگییه‌ی‌فارس‌و‌ڕۆم‌و‌یۆنان‌و‌عه‌ره‌ب‌و‌ئیسالم‌مێژوونووس ئه‌و تره‌وه له‌الیه‌كی دراوه.له نه‌بوون بێالیه‌ن ڕۆژهه‌اڵتناسانه و‌ئه‌وروپییه‌كان خوێندنه‌وه‌كانیاندا.به‌سه‌ره‌وه ئایینیان و فكر كاریگه‌ریی‌ته‌فسیرێكی خۆشامن ئه‌وانه‌ی ب��ووه،چینایه‌تییان و سۆشیالیزمی و هه‌ڵه‌‌به ك��ردووه، قۆناغ هه‌ندێ مێژووی بۆ‌تایبه‌ت‌كه‌مال‌مه‌زهه‌ر‌كه‌‌خۆی‌له‌‌چه‌ند‌شیوعییه‌ته‌وه به شانازیی‌خۆی وتووێژدا‌ناشارێته‌وه.له‌گه‌ڵ‌توانای‌زۆر‌و‌زیره‌كیدا،له‌گه‌ڵ هه‌یه، لێكۆڵینه‌وه‌ی زۆرترین‌و بنووسێت بێالیه‌نانه هه‌وڵده‌دا ئه‌وه‌ی‌كه‌وتووه‌ته بیه‌وێ، بێئه‌وه‌ی بكۆڵێته‌وه،هه‌موو بیره‌كه‌یه‌وه. كاریگه‌ریی ژێر‌ته‌فسیری و مانا به ك��وردی م��ێ��ژووی
دادگ��ه‌ری خ��اوه‌ن و په‌یوه‌ندار الیه‌نی‌خۆیان‌نیشان‌بده‌ن،وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌خۆیان‌و گه‌نده‌ڵی له‌‌خوڵقاندنی نه‌بن به‌شێك‌ناعه‌داله‌تی‌و‌ناشه‌فافی‌و‌خزم‌خزمێنه‌‌و‌به‌هه‌ده‌ردانی‌موڵك‌و‌ماڵی‌خه‌ڵك،بۆیه‌‌كه مافێك خ��اوه‌ن كرده خۆیان ئ��ه‌وان‌داخوازیی به‌دواداچوونی بۆ بكات كار‌به‌شێك خۆیان كاتێكدا له ئۆپوزسیۆن،كه‌واته ش��ه‌ق��ام. داخ��وازی��ی له ب��وون‌هێڵی له ئه‌وانی ئۆپۆزسیۆن به‌مپێیه‌‌هه‌ڵه‌یه‌كی و ده‌رك��رد گله‌یی و ڕەخنه‌‌هه‌وڵه‌كانی بێگومان كه ك��رد تۆمار‌چاكسازی‌و‌گۆڕانكاری‌دوورتر‌خسته‌وه.داخ������وازی������ی‌ب���هش���ێ���ك‌ل��ه‌‌بوو گه‌وره‌تر له‌وه زۆر خۆپیشانده‌ران‌مه‌رجی و پاكێج كردیه ئۆپۆزسیون كه‌‌سه‌ره‌تای له هه‌رچه‌نده چاكسازی.
چه‌ندین‌رووی‌تره‌وه‌‌گرنگه،له‌وانه‌ش:مێژوویی مه‌ترسیی گه‌وره‌ترین �1سیاسی، پێشكه‌وتنی سه‌ره‌ڕێی كۆسپی و‌واڵت��ان��ه‌دا ل��هو كۆمه‌اڵیه‌تی و ئ��اب��ووری)اس��ی��ت��ب��داد(ە،ل���هوس��ۆن��گ��هی��هش��ه‌وه‌‌و ئیستبداد به‌دیلی دیموكراسی ك��ه‌‌دیكتاتۆریه‌ت‌و‌تاكڕەوییه،لێره‌وه‌‌مه‌سه‌له‌ی‌مه‌رجێكی ده‌س��ه‌اڵت دیموكراتیزه‌كردنی‌كۆمه‌ڵگایانه ئه‌م رزگاربوونی بۆ بنه‌ڕەتییه‌‌ئه‌و و كه‌وتوون تێی داخراوەی بازنه لهو
قه‌یرانانه‌ی‌به‌ده‌ستیه‌وه‌‌ده‌ناڵێنن.میكانیزمه‌كان بێ به چونكه �2)ش���وورا( دیموكراسی رۆشنبیریی و‌ره‌س��هن��ی به‌هایه‌كی و چ��ه‌م��ك وه‌ك‌فه‌رهه‌نگی‌ئیسالمی،هه‌ر‌وه‌ك‌رابردوو‌به‌‌هه‌ڵوارساوی‌و‌كارپێنه‌كراوی‌ده‌مێنێته‌وه،كێشه‌كاندا چ��اره‌س��ه‌ری له خۆی رۆڵ��ی
ناگێڕێت.ئیسالمیی ئه‌زموونێكی هیچ �3ته‌به‌نیكردنی ده‌ره‌وه‌ی له ه��اوچ��ه‌رخ‌كه ناوه‌رۆكه‌ی بهو دیموكراسی خیاری‌باسامن‌كرد،ناتوانێت‌منوونه‌یه‌كی‌زیندوو
نه‌ته‌وه‌یی ناسنامه‌ی وه‌ك مێژوو‌به شانازی هه‌تا نه‌خه‌ماڵوه، كورد الی‌و بكات پێشینه‌یه‌وه ده‌سكه‌وته‌كانی
سوودی‌ئاینده‌ی‌لێ‌‌ببینێتكورد‌له‌‌هه‌موو‌كه‌س‌زیاتر‌پێویستی‌مه‌منونی و هه‌یه مێژوو فه‌لسه‌فه‌ی به‌‌بخوێنێته‌وه بۆ مێژووه‌كه‌ی كه‌سێكه‌‌ڕووی له ده‌ربهێنێت. لێ ماناكانی و‌فه‌لسه‌فییه‌وه‌‌باس‌له‌‌هۆی‌دروستبوون‌و‌داڕووخانی‌شارستانیی‌كوردی‌نه‌كراوه،مانا‌قووڵه‌كانی‌نیشان‌نه‌دراوه،هه‌تا‌بزانرێت‌ده‌وڵه‌تی ڕووخانی دوای له كورد بۆچی‌ماده‌وه‌‌پێش‌دوو‌هه‌زار‌و‌پێجسه‌د‌ساڵ‌بۆ سه‌رانسه‌ریی ده‌وڵه‌تی له‌مه‌وبه‌ر،و نكوڵی و نه‌قس ئه‌و نه‌بووه؟ دروست‌كه‌موكورتییه‌‌له‌‌كوێی‌عه‌قڵیه‌تی‌كوردایه،كاری‌له‌‌ژیانی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌كوردی‌كردووه؟و زانستییانه به‌شێوه‌ی ئێستا هه‌تا‌الوازه هۆكاره و گرفت له فه‌لسه‌فییانه‌‌ده‌رونی و مێژوویی و رسوشتی گرنگه‌‌و ناخ ناو كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی و و‌سیاسی‌رسوشتی‌كورد‌نه‌كۆڵراوه‌ته‌وه،كه‌‌ئه‌وه‌ش‌فه‌لسه‌فییانه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی له
یادێكی وه‌ك���و ت��هن��ه��ا ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن‌سرتاتیج هیچ و دهكات باسی مێژوویی‌داوای خ��ۆی و نییه كارنامه‌یه‌كی و‌نییه گرنگ ده‌سه‌اڵت دهكات. دانیشنت‌به‌الیه‌وه‌‌و‌قسه‌یه‌كی‌ئه‌وتۆی‌نیبه،وه‌ك‌كورده‌واریش‌ده‌ڵێت،سه‌باره‌ت‌به‌‌پرسی‌له‌‌بنی ده‌ستی گۆڕانكاری، و چاكسازی
هه‌مبانه‌كه‌وه‌‌هاتووه‌ته‌‌ده‌رێ.ئۆپۆزسیۆن بڵێین‌ده‌بێت ماوەته‌وه‌‌له‌سه‌ره، گله‌یی چاوی كه تێبگات له‌وه‌‌به‌هێز ئیراده‌ی و گه‌وره داخوازی كاتی‌دڵخۆش جه‌ماوه‌ر و خه‌ڵك ه��ات��ووه.،یاخود هه‌وڵێك ته‌نها به نین ڕازی و‌شتێكی كه پەرله‌مانی هه‌ڵوێستێكی‌تێپه‌ڕاندنه‌كانیان له ناگوڕێت ئه‌وتۆ
له‌ڕێگه‌ی‌زۆرینه‌وه.خۆی په‌یامی ده‌بێت ئۆپۆزسیۆن
[email protected] ژماره)23(،سێشه‌ممه2013/2/19،ساڵی‌یەکەم
14
زه رووره تی دیموكراسی و ئاینده ی ته وژمی ئیسالمی
ئۆپۆزسیۆنێكی الواز؛ ئاسۆی قه یرانه كانی فراوانتر كردووه
کورد و فەلسەفەى مێژوو
حه‌سه‌ن‌مه‌حمود‌حەمه‌كه‌ریم
www.bayanpress.net
www.facebook.com/bayanpres
www.twitter/bayan2press
Tuesday, No.22First Year, Feb. 12, 2013
political general Newspaper
بارزانی‌و‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌‌نوێیه‌كه‌یماوه ی چه ند رۆژێكه ده ستپێشخه رییه كی دیكه ی بارزانی، سه باره ت به بارودۆخی عێراق و رزگاركردنی له و ته نگژەیه ی تێیكه وتووه ، له میدیاكانه وه باسی لێوه ده كرێت. ئه مه ش دوای چه ند مانگێك له ملمالنێ و ناكۆكیی توندی نێوان الیه نه عێراقییه كان، به
تایبه تیش دوای ئه وه ی بارزانی سه ركه وتوو نه بوو له وه ی مالیكی له سه ر كار البدات.له ده ساڵی رابردووی دوای رووخانی به عسدا، بارزانی و تاڵه بانی و حیزبه كانیان دانوستانیان داوه ، بڕیاریان هه موان جیاتی له بوون، كورد نوێنه ری خۆیانوته نی، كردووه ، پۆست و پله وپایه یان له به غدا وه رگرتووه ، ده ستكه وت و داهاتی كوردیان له به غدا و هه رێم ته خشان و په خشان كردووه. دواجاریش خۆیان به سه ركرده ی حه كیم و كاریزما و بێهه ڵه ناودێر كردووه ، له وه شدا ده زگای راگه یاندنی زه به الحیان خسووه ته به ئه و ده زگایانه ئێستاشدا له بۆ كردووه ، ئاماده سازییان له رووداوه كان به ر كار و گرنگییه وه باس له ده ستپێشخه رییه كی نوێی بارزانی بۆ چاره سه ی دۆزی عێراق ده كه ن.
نییه ، روون ناوه رۆكه كه ی هێشتا كه بارزانی ئه مجاره ی ده ستپێشخه رییه كه ی سه رۆكی له گه ڵ دیدارێكی له كه عێراق، له ئه مریكایه باڵیۆزی پێشنیازی له سه ر هه رێم خستوویه تیه ڕوو. هاوكات وه فدێكی شیعه كانیش سه ردانی هه ولێریان كردووه بارزانی ده ستپێشخه رییه كی بۆ ئێرانیشیان و شیعه مه رجه عه كانی پشتیوانیی و
دووپاتكردووه ته وه .له ئێستادا ئێران نیگه رانه له نزیكبوونه وه ی بارزانی و توركیا و خۆپیشاندانه كانی سوننه و ده ستێوه ردانی واڵتانی عه ره بی له ناوخۆی عێراق، بۆیه ده خوازێت جارێكی به درێژە بێت، ماوه یه كیش بۆ ئه گه ر كۆبكاته وه ، گفتوگۆ مێزی له سه ر تر هه موان هه ژموونی خۆی له سایه ی حوكمڕانیی مالیكیدا بدات. ئه مریكاش كه تا ئێستا به دیلی له وه ئه مریكا ره نگه بهێڵێته وه . وه كو خۆی دۆخه كه مه به ستیه تی نییه ، مالیكی بۆ له جۆره كان رێخۆشكه ر به جۆرێك برتسێت درێژەكێشانی خۆپیشاندانه كانی سوننه ،
بێت بۆ گه ڕانه وه ی رێكخراوی قاعیده و ئیسالمیی جیهادیی نه یار به ئه مریكا.ئه وه ی له م دۆخه دا ئامانجێكی روونی له و ده ستپێشخه رییه نییه، كورده. هه ڵبه ته چ بزانن بێئه وه ی بێت، بارزانییه وه الی و بێت ده ستپێشخه ریی ناوی هه ر پارتی خواستێكی كورد دێنێته دی، به شانوباڵیدا هه ڵده ده ن و به گرنگ و مێژوویی وه سفی ده كه ن. یه كێتیش له غیابی تاڵه بانی و ملمالنێی سه ركرده كانیدا، جگه له شوێنكه وته یی پارتی، هیچی تری لێ چاوه ڕوان ناكرێت. به اڵم گرنگه ئه مجاره ئۆپۆزسیۆن وه ك سێ ساڵ له مه وبه ر، هه روا به ساده یی و بێ لێكدانه وه ی ورد، تێكه ڵ به و ده ستپێشخه رییه نه بن، كه نازانرێت چی بۆ كورد به دیدێنێت، چونكه دوور نییه وه كو جارانی تر، پاش ماوه یه ك له سه ر تێكگیرانی به رژەوه نییه كانیان، هه ردوو حیزبی حوكمڕانی كوردستان و ناوه ند جارێكی تر بكه ونه وه به ره له یه كرت گرتن، ئه وساش جگه له كات به فیڕۆدان و خوالنه وه له بازنه یه كی بۆشدا، هیچی بۆ كورد لێ سه وز نابێت، براوه ی یه كه میش له و
یارییەدا مالیكی و حكومه ته كه ی ده بن.
ئیدریس سیوه یلی
Reklam
