-
ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas
Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo
Bol yum LI I hap 2 4
Di syembre 2 1 , 2 02 0
www. cpp. ph
EDITORYAL
Gidumog, gisakop ug gihari-hari-an sa Retooled Community
SupportProgram (RCSP) sa Armed Forces ofthe Philippines (AFP) ang
mga baryo.Pasistang laraw niini nga tangtangonang unsamang lama sa
impluwensyasa rebolusyonaryong kalihukan.Kasagarang molungtad sa
3-6 ka bu-lan sa pinakamubo ang RCSP, ohangtud sa tulo ka tuig sa
pagsulaynga pukanon ang pagsukol sa masa.
Pasistang tumong niini ngabungkagon ang panaghiusa ug
pag-tinabangay sa masa. Ginaisa-isa ug
ginadumog nila ang mga giduda-hang myembro sa mga organisa-syong
masa, ang mga adunay par-yenteng Pulang manggugubat okadre sa
Partido, kanhing manggu-gubat o kinsamang mobalibad ngamoduko,
motahan o magbutang sailang kababaryo sa kadaot.
Ginagamit sa mga pasista angred-tagging. Ginasangyaw ang
mgapangalan sa radyo o ginabutang samga tarpolin. Ginaekisan og
pulaang mga balay sa mga gidudahan.Ginapatawag sa mga kampo sa
mili-
Kusganong suklan ang walay puasnga pasistang terorismo sa
kabanikanhan
Walay puas ang pasistang terorismo sa rehimeng US-Duterte
sakabanikanhan. Walay katugbang ang kabangis sa mga armadonggaway
ni Duterte batok sa masang mag-uuma ug kabus. Taliwalasa kadaut sa
pandemya ug sa mga kalamidad, nagpadayon ang saywar, pag-panghadlok
ug pagpaniktik sa mga baryo ug komunidad nga kidudahan nilangadunay
mga organisasyong masa ug sangay sa Partido o kaha nagasuporta
ugnagasimpatya sa Bagong Hukbong Bayan (BHB). Ang maong mga
kampanyasa pagsumpo sa masa ilalum sa Joint Campaign
Plan-Kapanatagan kadunganang dagku, sugunson ug padayon nga
operasyong kombat nga nakapukos samga natarang gerilya sa BHB.
tar o ginasundo aron magreport ug"magpa-clear sa ilang
pangalan",ug "mosurender" o magpagamit samga pagpaniktik, o
mosalmot samga proyekto nga ginapangwarta-han sa militar.
Kalit lang nga ginapreso o kahaginahulgang patyon ang
mgamosupak. Ginabalik-balikan, hang-tud nga ginaliyukan, ginasaka,
o gi-nareyd ug ginautingkay ang balaybisan disoras sa gabii.
Ginapatayang mga "nagmagahi." Sunud-su-nod ang mga kaso sa
pagmasakernga ginapagawas sa balita ngaengkwentro sa BHB. Niining
2020,dili moubos sa 290 ka mga mag-uu-ma ang gipatay sa mga
pasista.
Pugos nga ginapasunod ang ma-sang mag-uuma sa mga
arbitraryongpalisiya nga gipahamtang sa mga pa-sista, sama sa
paglimita sa pwedengpalitong pagkaon ug suplay, o kahapagbawal nga
magtrabaho sa ilanguma sa takuban sa "social dis-
Edi syong Bi saya
-
Disyembre 21 , 2020 ANG BAYAN2
Bol yum LI I hap 24 | Di syembre 2 1 , 2 02 0
UnodANG
instagram.com/prwcnewsroom
@prwc_info
[email protected]
Ang Ang Bayan gi namantal a duha ka hugna matag bul an
sa Komi te Sentral sa Parti do Komuni sta ng Pi l i pi nas
Ang Ang Bayan gi napagawas sa
pi nul ongang Pi l i pi no, Bi saya, I l oco,
H i l i gaynon, Waray ug I ngl es.
N agadawat ang Ang Bayan og mga
kontri busyon sa porma sa mga
arti kul o ug bal i ta. Gi naawhag usab
ang mga ti gbasa nga magpadangat
og mga puna ug rekomendasyon sa
pagpal ambo sa atong mantal aan.
Editoryal: Kusganong suklan ang walay puasnga pasistang
terorismo sa kabanikanhan 1
Mga protesta sa katawhan luyo sa lockdown 3
7 ka aktibista, gidakop sa HR day 4
Mga krimen sa AFP sa Sultan Kudarat 4
Mga protesta sa tibuok kalibutan 5
Ang babaye sa gubat sa katawhan 6
Nangutingkay nga mga sundalo, giambus 7
Kaso kalanot sa Antique 7, miuswag 7
Bag-ong maniobra sa mga Marcos 7
Hustisya alang kang Alvin Luque! 7
Pasko sa kawad-on ug kagutom 8
Sa mubong pagkasulti 9
Cuba: Pagsaka sa kapasidad panglawas 10
tancing." Kining tanan walay ligal ngasukaranan, lapas sa
katungod ug hi-labihan nga pabug-at sa masa.
Gitugaw ang kahilum sa mga bar-yo. Nagpasiugda ang mga
tampalasansa mga sabong, paghuboghubog, dro-ga, pornograpiya ug
pagpahimulos samga kababayen-an. Nagpabuto silabisan gabiing daku
aron lang mang-hadlok. Namomba ug nanganyon samga bukid nga duul sa
baryo nga mi-guba sa mga uma ug kabtangan samasa, ug nagdala og
grabeng kahad-lok, ilabina sa mga bata.
Nagpakaylap ang kaaway og mgaintriga sa masa aron bungkagon
angilang pagsinaligay ug mga organisa-syon. Ginadaut nila ang
hukbong ba-yan ug ginabaharan ang tagabaryonga sila ang pahimungtan
kung mag-lunsad ang BHB og taktikal ngaopensiba sa ilang lugar.
Lalum ang gibungang kadaut sahugaw nga gyera sa pasistang
rehi-men sa ilang natarang gerilya. Na-himong pasibo ug
nadisorganisa angmasa ug nahikawang makasukolatubangan sa
pagpangatake ugabuso sa kaaway. Tungod kini sa pi-pila ka
kahuyangan sa mga komite
sa Partido ug yunit sa hukbo ngapaspas nga mihaum sa estilong
du-mog sa kaaway ug mipatuman sakinahanglang mga lakang aron
ipa-bilin ang hugot nilang panaglam-bigitay ug pagtinabangay sa
masa.
Sa mas daghang natarang geril-ya, luyo sa walay puas nga
pasistangkabangis, maisugon nga mibarog ugmisukol ang masa
katimbayayongang ilang hukbo. Nakasinati man silaog pipilang
kadaut, padayon silangmibarog ug nakigbisog.
Sa hugot nga pagtabang ug giyasa Partido ug hukbo, nahimo sa
masanga ipabilin ang panaghiusa ug hiniu-sang molihok ug
makigdutdut sa kaa-way. Kung kaduyog nila ang hukbo,dili sila
mahadlok. Mibarog sila alangsa ilang mga katungod ug gipakigbi-sog
ang ilang kaayuhan. Wala nilagi-talikdan ang usag-usa. Ang
kaayuhansa matag usa gipanalipdan sa tanan.Kolektibo ug maisugon
nilang giatu-bang ang kabangis ug pagpamig-ot.Mahandianon ang
kasinatian sa pag-sukol sa masa, direkta man o ubanpang mamugnaong
paagi. Hiniusa ni-lang ginasupak ang mando sa kaaway,giliyukan o
ginabalewala. Wala sila
nahutdan og pamaagi tungod kay tassang ilang determinasyong ug
diwangmasukulon.
Padayon nga ginapakusog ugginapalapad ang mga organisasyonmasa
aron hugpungon ang panag-hiusa ug iangat ang ilang diwa ugkatakus
nga mosukol. Bisan anaa sabaryo ang kaaway, mahimo pa gi-hapong
magtigum ug mag-asembli-ya nga dili makita o madungog samga
pasista. Ang pinakalig-ong or-ganisasyon aktibo sa propaganda
ugedukasyon. Subsub nilang gimakmakang teroristang mga krimen sa
AFPug rehimeng Duterte ug gibutyagang mga pasistang bakak
niini.
Atubangan sa hampak sa kam-panyang pagpanumpo sa rehimen,wala
gipasagdang maputol ang pag-hugpong sa masa ug hukbo. Tungodkay
kinahanglan, daghang pamaagisa pakighinabi ug pagdugtong samasa.
Walay hunong ang pagtabangsa hukbo sa mga antipyudal nga
pa-kigbisog sa masa. Aktibo usab anghukbo sa pagsukol sa armadong
ga-lamay sa kaaway. Ginabungkag angkutay sa mga espiya sa kaaway.
Gi-napadangop ug ginapangitaan ogmasilungan ang mga giinitan
sakaaway. Ginasilutan ang mga pasis-tang kriminal sa baryo.
Gipamatud-an sa tibouk nasudnga dili kanus-aman hingpit
ngamapukan ang determinasyon samasang dinaugdaug nga mosukol
ugpildihon ang pasistang pagpanga-buso. Kinahanglang mokutlo
ogpagtulun-an ug inspirasyon sa ma-pangahasong kasinatian sa
pagsu-kol sa masa, sa hukbo ug Partido ugang labaw pang paglapad ug
pagla-lum sa rebolusyonaryong basengmasa sa kabanikanhan.
Sa tinguhang magpabilin sa po-der ug ipadayon ang pagpangawkawug
korapsyon, siguradong dili un-dangan sa pasistang rehimeng Du-terte
ang masa ug ipadayon angpagpangdaugdaug ug pagpaantuskanila. Apan
samtang labaw nganahimong bangis ug brutal si Du-terte, labaw lang
nga nahimongdeterminado ang masa ug hukbonga mosukol ug moasdang sa
gubatsa katawhan.
-
ANG BAYAN Disyembre 21 , 2020 3
Mga protesta sa katawhan luyo sa lockdown
Gisakmit sa rehimeng Duterte ang pandemyang Covid-19 aron
sumpuon angkatungod sa katawhan nga magpadayag, mag-organisa ug
magprotesta.Napugngan sa brutal nga militaristang lockdown ang
pagkaylap sa mga protes-ta nga nagaduso sa ayuda, panginabuhian ug
katungod. Luyo niini, nakalunsadog pipila ka dagku ug daghang
gagmayng lihok protesta ang mga demokratikongsektor karong
tuiga.
Sa inisyal nga nakalap nga datossa Ang Bayan, adunay kapin 400
kaprotesta sa tuig 2020. Dose niini angmayor nga protesta sa Metro
Manila.Sunod sa Metro Manila, pinakadag-han ang gilunsad sa
Southern Taga-log ug Cebu. Gawas sa rali, gipahiga-yon usab ang mga
barikada, kultu-ranhong protesta, bungkalan, piket,karaban ug mga
kampuhan.
Gagmay ug dagkung protestaPinakadaghan ang misalmot sa
protesta niadtong Nobyembre 30 saAdlaw ni Bonifacio. Gisalmutan
kinisa 5,000 ka tawo. Gipanawagan saprotesta ang pagbasura sa
Anti-Terror Law sa rehimen. Pinakadag-hang protesta ang gilunsad sa
tibu-ok nasud batok maong balaod. Gika-sa batok niini ang ubay-ubay
perodaghan, kalit ug mubo nga protestasa mga sentrong syudad ug
lungsodsa Luzon, Visayas ug Mindanao.Kadaghanan, gisalmutan sa
mgagrupo sa kabatan-onan.
Gawas niini, adunay mga pro-testa batok sa liberalisasyon sa
im-portasyon sa bugas, ABS-CBN shut-down, red-tagging, pagpamig-ot
ugpagpamatay, demolisyon ug rekla-masyon sa yuta. Aduna usay
mga
rali nga nanawagan og proteksyonalang sa mga mamumuong
pangla-was, mass testing, hinanali ug igongayuda, luwas nga
balik-eskwela,academic ease, balik-pasada ug du-gang suhulan,
hazard pay ug badyetalang sa mga katilingbanong serbi-syo. Adunay
mga protesta aronkundenahon ang pagpatay sa mgaaktibista sama
nilang Randall Echa-nis ug Zara Alvarez ug panawaganalang sa
inahang si Reina Nasino ugsa iyang anak nga si River.
Sa unang bahin sa lockdown,naliyukan sa mga organisasyon angmga
restriksyon ug gipangulohanang protesta gikan sa mga balay
ugkomunidad. Gisalmutan kini sa 10-20 magkasilingan. Gilunsad nila
angmga noise barrage ug dungan ngapagpanawagan sa ilang mga
socialmedia account.
Kadungan niini ang mga protestaug raling online o sa internet.
Mayordinhi ang pagdumdum sa Pangkali-butang Adlaw sa Pamuo kung
asanagkita-kita online ang mga magta-tambong aron maminaw sa mga
pa-mahayag ug panawagan. Giduyugankini sa usa ka paspas nga piket
sulodsa University of the Philippines (UP)sa Diliman, Quezon
City.
Protesta sa kadalananUnang miulbo ang protesta sa
kadalanan sa Barangay Bagong Pag-asa sa Quezon City nga gitukmod
sakawalay ayuda sa kabus-sa-kasyuda-ran niadtong Abril 1. Paspas ug
ba-ngis kining gisumpo sa mga pulis.
Subling natukmod nga magpro-testa sa kadalanan ang mga
akti-bista dihang giratsada sa rehimenang Anti-Terror Law sa
Kongreso.Paspas nga nagtapok sa UP-Dilimanniadtong Hunyo 4 ang
kapin 1,000katawo aron kundenahon ang pag-ratsada sa balaod. Subli
silangnagtapok dinhi niadtong Hunyo 12.Sa misunod nga mga bulan,
nahi-mong sentro ang unibersidad ugupisina sa Commission on
HumanRights sa pipila pa ka mayor ngaprotesta, lakip ang protesta
saSONA. Gipatuman sa mga protestaang social distancing ug pagsuot
ogface mask.
Pinakadaghang protesta angsektor sa transportasyon. Kapin
na-pulo ka hugna nga nagpiket ang mgadrayber ug opereytor sa dyip
aroniduso ang balik-pasada.
Misalmot ang mga progresibongindibidwal ug organisasyon sa
kapinlima ka hugna nga panagtapok sa mgamamumuo sa ABS-CBN sa
istasyon saQuezon City.
Subling nagtapok sa Mendiola saMaynila ang mga grupong
LGBTniadtong Hunyo 26. Misunod dinhiang martsa sa mga kabus, adlaw
sapagsukol sa mga mag-uuma ug pang-kalibutang adlaw sa tawhanong
ka-tungod.
Giduyugan usab ang mayor ngakalihukan sa mga protesta sa
mgasyudad sa Baguio, Cebu, Bacolod,Iloilo, Roxas, Davao ug uban pa.
Gi-salmutan kini sa gibanabanang 150-300 ka mga raliyista.
Sa kinatibuk-an, kapin 300 kaaktibista ug mga boluntir ang
giarestoug temporaryong gidetine samtangpadulong o anaa sa rali
tungod kunosa mga paglapas sa mga lagda salockdown.
-
Disyembre 21 , 2020 ANG BAYAN4
Usa ka duktor nga gipasangin-lang myembro sa Bagong HukbongBayan
(BHB) ang gipusil sa deathsquad sa rehimen niadtong Disye-mbre 15
sa Guihulngan City, NegrosOriental. Napatay sa pagpamusil siDr.
Mary Rose Sancelan, lider sa lo-kal nga task force batok sa
Covid-19ug nag-inusarang duktor sa upisi-nang panglawas sa syudad.
Gipatayusab ang iyang asawa nga si Edwin,nga kauban niya pauli sa
ilang balay.
Sa wala pa gipatay si Sancelan,subli-subli na siyang gi-red-tag
saKagubak, usa ka anti-komunistanggrupong paramilitar nga
ginapada-gan sa pulis ug militar sa Negros.Ginganlan siya sa grupo
nga si JBRegalado, tigpamaba sa BHB-CentralNegros, niadtong 2018.
Niadtong2019, nagpadayag na og kabalaka siSancelan alang sa iyang
kinabuhiapan gipili niyang magpabilin sasyudad aron mag-alagad sa
kataw-han.
nahutdan og pamaagi tungod kay tassang ilang determinasyong ug
diwangmasukulon.
Padayon nga ginapakusog ugginapalapad ang mga organisasyonmasa
aron hugpungon ang panag-hiusa ug iangat ang ilang diwa ugkatakus
nga mosukol. Bisan anaa sabaryo ang kaaway, mahimo pa gi-hapong
magtigum ug mag-asembli-ya nga dili makita o madungog samga
pasista. Ang pinakalig-ong or-ganisasyon aktibo sa propaganda
ugedukasyon. Subsub nilang gimakmakang teroristang mga krimen sa
AFPug rehimeng Duterte ug gibutyagang mga pasistang bakak
niini.
Atubangan sa hampak sa kam-panyang pagpanumpo sa rehimen,wala
gipasagdang maputol ang pag-hugpong sa masa ug hukbo. Tungodkay
kinahanglan, daghang pamaagisa pakighinabi ug pagdugtong samasa.
Walay hunong ang pagtabangsa hukbo sa mga antipyudal nga
pa-kigbisog sa masa. Aktibo usab anghukbo sa pagsukol sa armadong
ga-lamay sa kaaway. Ginabungkag angkutay sa mga espiya sa kaaway.
Gi-napadangop ug ginapangitaan ogmasilungan ang mga giinitan
sakaaway. Ginasilutan ang mga pasis-tang kriminal sa baryo.
Gipamatud-an sa tibouk nasudnga dili kanus-aman hingpit
ngamapukan ang determinasyon samasang dinaugdaug nga mosukol
ugpildihon ang pasistang pagpanga-buso. Kinahanglang mokutlo
ogpagtulun-an ug inspirasyon sa ma-pangahasong kasinatian sa
pagsu-kol sa masa, sa hukbo ug Partido ugang labaw pang paglapad ug
pagla-lum sa rebolusyonaryong basengmasa sa kabanikanhan.
Sa tinguhang magpabilin sa po-der ug ipadayon ang pagpangawkawug
korapsyon, siguradong dili un-dangan sa pasistang rehimeng Du-terte
ang masa ug ipadayon angpagpangdaugdaug ug pagpaantuskanila. Apan
samtang labaw nganahimong bangis ug brutal si Du-terte, labaw lang
nga nahimongdeterminado ang masa ug hukbonga mosukol ug moasdang sa
gubatsa katawhan.
Giutingkay ug gitamnan og pusilug eksplusibo ang gipuy-ang
mgabalay nilang Lady Ann Salem, tagdu-mala sa Manila Today, ug mga
orga-nisador sa mamumuo nga silangDennise Velasco, Rodrigo
Esparago,Romina Astudillo, Mark Ryan Cruz,Joel Demate ug Jaymie
Gregorio, Jr..Giaresto ug gipasakahan sila og ga-ma-gamang kaso
subay sa gitanumnga mga ebidensya. Gipirmahan niJudge Cecilyn
Burgos-Villavert saQuezon City Regional Trial Courtang tanang
search warrant. Kakun-sabo ni PNP Chief Gen. Debold Sinasang maong
mahistrado sa daghangkaso ng pag-aresto sa Negros ugNational
Capital Region. Gitawag og"pabrika sa mandamyento" angiyang upisina
ug gisugyot na sa
Kongreso nga imbestigahan kini saKorte Suprema.
Lapad ang nahimong pagkun-dena sa rehimen sa pag-atake
sagawasnong pagpadayag ug pag-un-yon. Lakip ang Manila Today sa
gi-red-tag sa National Task Force toEnd Local Communist
ArmedConflict sa milabayng pagdungog saSenado tungod sa pagmantala
niinisa mga artikulong kritikal sa rehi-men. Gidakop usab ang mga
unyo-nista tungod sa pagka-aktibo sapagsupak sa kontraktwalisasyon
sadagkung kumpanya sama sa PLDT,Jollibee, Regent, Super 8, Pepsi
uguban pa.
Gi-red-tag nga duktora sa Neg-ros, gipatay
7 ka aktibista, giaresto sa Adlaw sa Tawhanong Katungod
Iligal nga giaresto sa mga elemento sa Philippine National
Police (PNP)-Criminal Investigation and Detection Group ang pito ka
aktibista niad-tong Disyembre 10, Pangkalibutang Adlaw sa Tawhanong
Katungod, sa mag-kabulag nga lugar sa Metro Manila.
Terorismo sa estado,
tapuson!
Tulo ka libong katawhan angnagmartsa padulong sa
Mendiola sa Maynila arondumdumon ang PangkalibutangAdlaw sa
Tawhanong Katungod
niadtong Disyembre 10.Gipanawagan sa mga
organisasyon sa pagpasiugda saKarapatan ug Bayan nga
pakyason ang terorismo sa
estado.
Giduso nila ang pagtapos samga atake sa mga progresibo
ugaktibista ug ang makamatay nga
red-tagging sa estado.Kadungan niini, nagpasaka og 6
ka kasong pagpangabuso saawtoridad sa Ombudsman ang
upat ka organisasyon ug duha kamagbabalaod aron palagputon
sa pwesto ang tulo ka upisyal saNTFELCAC nga aktibo sa red-
tagging sa mga aktibista.
Mga krimen sa AFP sa Sultan Kudarat ug Western Samar
WALAY GINTANG ANG mga krimen ug paglapas sa Task Force Central
(TFC) samilitar sa katawhan sa Sultan Kudarat. Niadtong Setyembre
10, mokabat sa 15ka pamilya sa Sityo Tupi Bato, Midtungok, Sen.
Ninoy Aquino, Sultan Kudarat,ang nawad-an og puluy-anan human
gisunog sa 37th IB ang ilang mga balay ugprodukto sa ilang
umahan.
Sa taho sa BHB sa rehiyon, mikabat sa 2,800 ka Dulangan Manobo,
Tidu-ray, Moro ug setler ang nahimong biktima sa pagpamig-ot ug
pagpamatay sayunit gikan Enero hangtud Nobyembre karong tuiga.
Lakip sa mga krimen sa TFC ang pagpatay kang Milboy Dakula, 17,
ug Di-no Limboy, 23, niadtong Setyembre 4 sa Barangay Santa Clara,
Kalamansig.Kaniadto usang Setyembre 5 sa parehong barangay, gigapos
ug gibitay sapunuan sa kahoy ang adunay sakit sa hunahuna nga si
Cris Macargas, 40 an-yos. Niadtong Oktubre 22, giransak, gikawatan
ug gisunog sa mga sundaloang usa ka balay sa Sityo Ebe, Lagubang,
Sen. Ninoy Aquino.
Nakapailalum ang TFC sa Western Mindanao Command ug
gilangkubansa 37th IB, 7th IB, 6th IB ug PNP Special Action
Force.
Western Samar. Pinakaulahing biktima sa pagpamatay sa 46th IB
saprubinsya si Joey Ocasla, 38, residente sa Barangay Sinalangtan,
Calbiga.Gipusil siya sa iyang balay niadtong Oktubre 23, alas-3 sa
kaadlawon humanniyang giablihan ang mga sundalong nangita sa iyang
asawa nga kapitan sabarangay. Gipatay usab niadtong Setyembre si
Juanita Pacayra, kapitan saBarangay Antol.
Biktima usab sa 46th IB si Teddy Solayao, residente sa Barangay
Magda-wat, nga gipatay sa iyang umahan niadtong Agosto.
-
ANG BAYAN Disyembre 21 , 2020 5
Usa dinhi ang protesta sa 250 kamilyong mag-uuma ug mamumuo
saIndia batok sa neoliberal nga mgapalisiya sa agrikultura sa
pasista ugmaka-imperyalistang rehimeng Modi.Minilyon ang nagmartsa
padulong sanasudnong kabisera ug sa lain-laingbahin sa nasud, lapas
pa sa liboan kamga harang ug pulis, para itukmodang estado nga
iatras ang anti-ka-tawhang mga sugyot balaodnon ughatagan sila og
subsidyo. Miani ogmalukpanong suporta ang protestagikan sa mga
hatungang pwersa,midya ug uban pang institusyon. Sakasamtangan, ang
India ang ikaduhasa adunay pinakadaghang katawhannga natakdan sa
Covid-19.
Sa US, mihulma ang gamhanangkalihukang Black Lives Matter
taliwa-la sa pinakagrabeng krisis panglawassa nasud. Miulbo ang
malukpanongmga protesta niadtong Mayo, mikay-lap ug gibanabanang
mipungkay
niadtong Hunyo kung asa mikabat sakapin 26 milyon ang nag-ingon
ngamisalmot sila sa mga protesta sa lain-laing bahin sa nasud.
NiadtongOktubre, kapin 7,000 ka protesta naang gilunsad sa maong
kalihukan.Labaw pa kining mikusog tungod sanagkagrabeng diskuntento
sa kataw-han batok sa palpak nga tubag ni Do-nald Trump sa
pandemya, ug sa iyangmga pasista ug rasistang lakang. Mi-lanog ang
tingog sa protesta nga na-nawagang dili iboto si Donald Trumpsa
eleksyon niadtong Nobyembre.Ang US ang adunay pinakadaghangnatakdan
ug napatay sa Covid-19.
Sa Indonesia, gatusan ka libongmamumuo ang naglunsad sa 3 ka
ad-law nga nasudnong welga sa 60 kalokasyon batok sa sugyot
balaodnonnga magtangtang sa mga benepisyosa mga mamumuo ug
nagahatag-da-lan sa kontraktwalisasyon sa pamuo.
Sa Thailand ug Hongkong, gatu-
Gihimugso sa pandemya ang protestasa minilyong katawhan
Walay katugbang nga pagtiurok sa pangkalibutang ekonomiya ug
krisissa panglawas ang mihulma sa 2020. Minilyon ang nagkasakit ug
na-matay, ug mas midaghan pa ang nawad-an og trabaho ug kita. Labaw
pangmigrabe ang kalisud ug kagutom sa daghang bahin sa kalibutan.
Imbes ngaayuda ug suporta, ug pagpakusog sa sistemang panglawas,
mas sagunsonnga pagpamig-ot ug pasismo ang tubag sa daghang mga
gubyerno sa pangayosa mga katawhan. Ang maong mga kundisyon, nga
mipatong sa kanhi nanggrabeng krisis sa sistemang kapitalista, ang
tabunok nga yuta kung asa mitu-maw ug mikaylap ang mga protestang
gisalmutan sa pinakadaghang kataw-han sa milabayng lima ka
dekada.
san ka libo usab ang nagprotestabatok sa sistemang pulitika ug
ma-panumpuong mga palisiya sa ilangnasud. Mikabat sa 100,000
katawoang misalmot sa pagpungkay sa mgaprotesta nga nanawagan aron
tang-tangon ang absolutong gahum samonarkiya sa Thailand. Sa
Hong-kong, nagpadayon ang mga protestabatok sa balaod sa
ekstradisyon ngaginaduso sa China. Gipasiugdahan samga kabatan-onan
ang protesta .
Sa Israel ug Lebanon, napuloanka libo ang nagrali batok sa
pakyasnga tubag sa ilang mga gubyerno sapandemya, pagkahagba sa
ekonomi-ya tungod sa mga lockdown ug ko-rapsyon sa ilang tag-as nga
upisyal.Dugang nga ayuda ang panawagansa kaylap nga protesta sa
Spain ugTurkey. Sa France, Italy, UK ug Bel-gium, kung asa
pinakagrabe angunang serye sa mga impeksyon, pa-dayon ang protesta
sa mga mamu-muong panglawas alang sa igong su-hulan ug
proteksyon.
Niining Disyembre, 50,000 angnagtapok sa France batok sa
bruta-lidad sa pulis ug rasismo. Sa Nige-ria, midaog ang mga
kabatan-onansa panawagang bungkagon angSARS (SWAT sa Pilipinas) nga
no-toryus sa brutal nga mga paglapassa tawhanong katungod.
Serye sa mga protesta sukad paniadtong Marso ang gilunsad sa
mgakabus sa Brazil, Mexico, Colombia,Guatemala ug Chile alang sa
ayuda,badyet alang sa mga katilingbanongserbisyo ug dugang suporta
sa mgamamumuo sa panglawas. Pinakadakudinhi ang sa Chile kung asa
kapin120,000 ka raliyista ang nagmartsaalang sa katungod sa
kababayen-anug pagkundena sa pagsaka sa presyosa pagkaon ug tubig.
Sa Colombia,nasudnong welga ang tubag sa mgamamumuo batok sa mga
paglapas satawhanong katungod taliwala sapagsaka sa ihap sa mga
natakdan sabayrus sa nasud.
-
Disyembre 21 , 2020 ANG BAYAN6
Daghang kabatan-onang kababayen-an ang dili igsapayanang mga
sakripisyo ug hagit isip myembro sa BagongHukbong Bayan (BHB).
Tibuok-kusog nilang ginapatuman angilang mga katungdanan isip patas
nga mga kaabag sa kalala-kin-ang manggugubat. Lakip kanila silang
Paolin, Mimi ugJellyn, mga kabatan-onang babaye nga naggikan sa
lain-laingsektor sa katilingban, nga nakasinati og pagdawat ug
panag-angay-angay sulod sa hukbong bayan.
Ka Paolin, rebolusyonaryong ina-han
Myembro sa komite sa propa-ganda ug edukasyon sa usa ka
pru-binsya si Ka Paolin. Nagsilbi siyangmagtutudlo sa mga kaubang
dilimakabasa ug makasulat. Nagatudlousab siya sa mga kulturanhong
pa-sundayag, mga kursong masa, ugkurso sa Partido.
Parehong nangulong kadre saPartido ug BHB ang iyang mga
gini-kanan. Nagdesisyon siyang sundonang ilang mga tunub sa hukbong
ba-yan dihang nag-18 siya. Dinhi niyanaila ang iyang nahimong
asawa.
Temporaryo siyang mipahulayalang sa luwas nga
pagpanganaktaliwala sa balaod militar sa Minda-nao. Grabe ang iyang
kabalaka, tu-ngod kay sayod siya nga dili tahuronsa mga sundalo ang
iyang mga ka-tungod bisan og bag-o pa siyangnanganak. Tulo ka bulan
pa langang iyang anak dihang iya kining gi-bilin sa gikasaligang
paryente.
Dakung sakripisyo alang kay KaPaolin ang pagbilin sa anak.
Bug-tong mga litrato lang sa iyang anakang balon niya sa iyang
pagbalik sayunit. Gisugat siya sa hugot ngapaggakos sa iyang
inahan. "Karon,nasayod na ka kung nganong gibilinta mo sa inyong
Lola," pasiaw saiyang inahan samtang naghilak.
Ka Mimi, semi-proletaryadoMedik sa usa ka platun si Ka Mi-
mi. Katungdanan niyang sigurohonang panglawas sa mga kauban
ugkalimpyo sa kampo. Karong adunaypandemya, aktibo siya sa mga
gilun-sad nga medical mission sa langkobnilang komunidad ug
kampanyang
edukasyon mahitu-ngod sa Covid-19.Isip manggugubat,gikalipay
niya angpagsalig kaniya samga residente samga baryong ilang
gilihukan.
Gikan sa usa ka syudad si KaMimi. Sa edad nga 18, nagtrabahosiya
isip mamumuong kontraktwal sapabrika sa palm oil. Nagadawat la-mang
siya og ₱180 alang sa 12 kaoras nga pagtrabaho. Mas ubos kiniog
₱100 kumpara sa gakadawat sakalalakin-an. Sama sa uban, bawalsiyang
molingkod sulod sa pabrika ugaduna lang siyay 30-minutos ngapahulay
ug limitadong paggamit sakasilyas. Wala siyay nadawat
ngabenepisyong panglawas.
Tungod sa kakulang sa suhulannga iyang gakadawatan gikan
sakumpanya, natukmod siyang mosulodsa mga anti-sosyal nga aktibidad
aronbuhion ang iyang anak. Grabe pa, gi-napasakitan siya sa iyang
asawa ngakanhi nang mikuryente kaniya.
Unang nahimamat ni Mimi angmga kauban dihang miuli siya
saprubinsya. Dinhi niya nahinabi angmga kauban. Misalmot siya sa
mgapagtuon nga gilunsad sulod sakampo ug nagpabilin sa usa ka
se-mana hangtud nga nakadesisyonsiyang magpultaym.
Ka Jellyn, LumadUpisyal sa suplay sa kumpanya
ug instruktor sa pulitika sa platun siKa Jellyn, usa ka Manobo.
Dili bag-oalang kaniya ang kinabuhi sa hukbotungod kay naandan na
niya anggimbuhaton sa bukid. Bata pa lang,nagatabang na siya sa
iyang mga
Ang babaye sa gubat sa katawhan
ginikanan sa gimbuhatong balay ugsa pag-ani og kamote sa
umahan.
Misalmot siya sa BHB niadtongNobyembre 2014, sa edad nga
18.Niadtong 2018, lakip siya sa nag-lunsad og ambus sa usa ka yunit
sa66th IB kung asa 17 ka sundalo angnapatay. Usa ka kauban usab
angnakalas sa maong engkwentro. Apanwala nahadlok si Ka Jellyn,
gani, la-baw pang milig-on ang iyang rebo-lusyonaryong diwa.
Matngon siyangkabahin kini sa pakiggubat, kung asakasagarang
kinabuhi-ug-kamatayonang sitwasyon. Ingonman, hangtudmahimo,
kinahanglang kanunay ngamag-amping ug mosunod sa mgaregulasyon aron
mapalungtad paang pag-alagad sa rebolusyon.
Sama nilang Ka Paolin ug KaMimi, labaw pang milig-on ang
ko-mitment ni Ka Jellyn sa rebolusyonsa matag makahimamat niya
angmasa ug nabati niya nga bug-os angpagsalig nila kaniya. Daku ang
ka-balaka kanila sa masa, ilabina sapareho nilang babaye, ug
kasagaransilang ginapangutanan kung lisudba, kung dili ba sila
mahadlok, kungpaunsa mahimong babaye sulod sahukbong bayan. Sayod
sila nga sailang pagka-manggugubat, hinay-hinay nilang ginasalikway
ug gina-tul-id ang ubos nga panglantaw sailang mga kauban.
Gipamatud-annila nga aduna silay katakus sa ta-nang natad sa
gimbuhaton, bisan sagimbuhatong militar.
-
ANG BAYAN Disyembre 21 , 2020 7
Bag-ong mga maniobra sa mga Marcos
WALAY HUNONG ANG mga maniobra sa mga Marcos aron makabalik sa
Ma-lacañang. Pinakaulahi dinhi ang pagpasaka og reklamong
impeachment batokkang Supreme Court Associate Justice Marvic Leonen
niadtong Disyembre 7. Gi-base ang reklamo sa wala kuno pagsumite ni
Leonen sa iyang statement of assets,liabilities and net worth.
Ikaduha na kini sa mga kasong adunay laraw nga sipaon si Leonen
aron ha-tagag-dalan ang pagpabor sa protestang elektoral ni
Ferdinand Marcos, Jr. batokkang Vice Pres. Leni Robredo. Ayha
niini, gibasura na sa korte ang petisyong quowarranto ni Solicitor
General Jose Calida batok kang Leonen.
san ka libo usab ang nagprotestabatok sa sistemang pulitika ug
ma-panumpuong mga palisiya sa ilangnasud. Mikabat sa 100,000
katawoang misalmot sa pagpungkay sa mgaprotesta nga nanawagan aron
tang-tangon ang absolutong gahum samonarkiya sa Thailand. Sa
Hong-kong, nagpadayon ang mga protestabatok sa balaod sa
ekstradisyon ngaginaduso sa China. Gipasiugdahan samga kabatan-onan
ang protesta .
Sa Israel ug Lebanon, napuloanka libo ang nagrali batok sa
pakyasnga tubag sa ilang mga gubyerno sapandemya, pagkahagba sa
ekonomi-ya tungod sa mga lockdown ug ko-rapsyon sa ilang tag-as nga
upisyal.Dugang nga ayuda ang panawagansa kaylap nga protesta sa
Spain ugTurkey. Sa France, Italy, UK ug Bel-gium, kung asa
pinakagrabe angunang serye sa mga impeksyon, pa-dayon ang protesta
sa mga mamu-muong panglawas alang sa igong su-hulan ug
proteksyon.
Niining Disyembre, 50,000 angnagtapok sa France batok sa
bruta-lidad sa pulis ug rasismo. Sa Nige-ria, midaog ang mga
kabatan-onansa panawagang bungkagon angSARS (SWAT sa Pilipinas) nga
no-toryus sa brutal nga mga paglapassa tawhanong katungod.
Serye sa mga protesta sukad paniadtong Marso ang gilunsad sa
mgakabus sa Brazil, Mexico, Colombia,Guatemala ug Chile alang sa
ayuda,badyet alang sa mga katilingbanongserbisyo ug dugang suporta
sa mgamamumuo sa panglawas. Pinakadakudinhi ang sa Chile kung asa
kapin120,000 ka raliyista ang nagmartsaalang sa katungod sa
kababayen-anug pagkundena sa pagsaka sa presyosa pagkaon ug tubig.
Sa Colombia,nasudnong welga ang tubag sa mgamamumuo batok sa mga
paglapas satawhanong katungod taliwala sapagsaka sa ihap sa mga
natakdan sabayrus sa nasud.
Hustisya alang kang
Ka Alvin Luque!
HUSTISYA ANG PANA-WAGAN sa Partido Komu-nista ng Pilipinas sa
pag-patay sa mga berdugo sa4th ID kang Alvin Luque(Ka Joaquin
Jacinto) ug sakauban niyang sibilyanniadtong tungang gabii
saDisyembre 10 sa BarangaySan Agustin Sur, TandagCity, Surigao del
Sur. Si KaJoaquin ang kanhing tig-pamaba sa National De-mocratic
Front (NDF)-Mindanao. Sukwahi sa pa-mahayag sa militar,
impo-sibleng makasukol siya tu-ngod kay paralisado ugnagpatambal
dihang nahi-tabo ang krimen.
Naggikan sa DavaoCity si Ka Joaquin. Nahimosiyang lider sa
konseho saAteneo de Davao Univer-sity niadtong estudyantepa siya.
Gikan dekada 1990hangtud dekada 2000, na-himo siyang iladong
lidersa Bayan-Southern Min-danao. Adunay panahonnga midagan siya
pagka-konsehal sa Davao City.Giinitan siya dihang gipa-ngunahan
niya ang mgarali batok sa rehimengArroyo. Subli-subli
siyanggi-red-tag, giharas uggipasakahan og gama-ga-mang kasong
kriminal. Mi-balhin siya sa Cagayan deOro City, apan padayon
pagihapon siyang ginapig-ot.Aron likayan ang puliti-kanhong
pagpamig-ot,nagpadangup siya sa usaka sonang gerilya sa Ba-gong
Hukbong Bayanniadtong 2007 hangtudnga nagpultaym siya.
Niadtong 2009, napilisiya nga moabag kang KaOris aron pakusgon
angNDF-Mindanao.
Pulis ug militar, gimandoan nga atubangon
ang kaso mahitungod sa "Antique 7 massacre"
GIMANDOAN SA OMBUDSMAN niining Disyembre 17 ang tulo ka upisyal
sa pulissa Antique ug usa ka upisyal sa 301st Brigade nga atubangon
ang mga kasongkriminal ug administratibo nga gipasaka batok kanila
sa mga pamilya sa pito kaistap sa National Democratic Front of the
Philippines-Panay. Gipangunahan samaong mga pulis ug sundalo ang
pagmasaker sa pito ka istap nga gitawag ogAntique 7 niadtong
tungang gabii sa Agosto 15, 2018 sa Barangay Atabay, SanJose,
Antique.
Gibase ang maong reklamo sa awtopsiya sa Commission on Human
Rights Fo-rensic Center. Ang “Antique 7” mao silang Felix Salditos,
Peter Mecenas, JaysonTalibo, Liezel Bandiola, Jason Sanchez, Eldie
Labinghisa, ug Karen Ceralvo.
Nangutingkay nga mga sundalo, giambus
GIAMBUS SA BAGONG Hukbong Bayan (BHB)-Camarines Norte ang
nag-opera-syong mga sundalo gikan sa 902nd Brigade niadtong
Disyembre 12 sa Sityo Man-lapat, Baay, Labo, Camarines Norte.
Giutingkay nila ang lugar bisan bag-o langnahuman bagyo. Nasakmit
sa ambus ang duha ka 9mm kalibreng pistolang Glockug walo ka
bakpak. Duha ka sundalo ang nasamdan.
Surigao del Sur. Gipabuthan sa BHB ang kampo sa CAFGU sa Km. 8,
Bara-ngay Puyat, Carmen niadtong Disyembre 4. Pugos nga
gipasurender sa mga sun-dalo ang mga residente ug girekrut isip
CAFGU ang kalalakin-an. Usa ka elementoang napatay.
Samar. Giambus sa BHB ang sakyanan sa pulis nga nagpatrulya sa
BarangayLogero, Marabut, Western Samar niadtong Disyembre 10.
Napatay si P/Capt. EarlHembro. Niadtong Oktubre, tulo ka sundalo
ang napatay ug usa ang nasamdan salima ka operasyong haras sa BHB
sa Samar. Gitarget sa mga opensiba ang 19th IBug 43rd IB nga
nanghasol sa mga barangay sa amihanan ug kasadpang bahin saisla.
Gilunsad ang mga pag-atake gikan Oktubre 13-24 sa mga lungsod sa
Pam-bujan ug Silvino Lobos sa Northern Samar, ug sa Matuguinao,
Samar.Naengkwentro usab sa mga kauban ang 19th IB niadtong Oktubre
28 sa BarangayNagpapacao, Matuguinao kung asa duha ka sundalo ang
nasamdan.
Capiz. Duha ka sundalo sa 12th IB ang samaron human silang
pabuthan saBHB sa Sityo Buga, Siya, Tapaz niadtong ikatulong semana
sa Nobyembre. Gina-reklamo sa mga residente sa Tapaz ang pag-okupa
sa 12th IB sa ilang mga bara-ngay nga nagresulta sa pag-hamlet,
pugos nga pagpasurender, pagpanghulga, ugpagpamugos sa mga upisyal
sa barangay nga ideklarang persona non grata angPartido ug BHB.
Iloilo. Usa ka paramilitar ang namatay sa magkasunod nga
operasyong harassa BHB-Iloilo sa kampo sa CAFGU sa Barangay Pudpud,
Miag-ao niadtong Nob-yembre 3 ug 4.
-
Disyembre 21 , 2020 ANG BAYAN8
Lakip kanila ang drayber sa dyipnga si Gerald. "Karong Pasko,
walapa ko kabalo kung unsay akong pla-no tungod sa kapit-os, ug
tungodusab kay wala may byahe," matudniya. Lahi kini sa milabayng
mgatuig kung asa makaplano pa sila ogihanda sa Pasko.
Mihagba ang panginabuhian saiyang pamilya dihang gibawal
angpagbyahe sa mga dyip sa ngalan salockdown. Lakip siya sa 200,000
kadrayber nga wala pa gihapon na-kabyahe hangtud karon.
"Kung kanhi makakaon pa mi ogmanok ug baboy, karong
adunaypandemya, grabe gyud kalisud.Adunay mga panahon nga
nagsaligna lang mi sa ayuda. Usahay, balik-balik na lang ang among
sud-an:mga delata, nudels ug isda," matudpa niya. Sama nila, duha
sa mataglima ka pinakakabus nga pamilyangPilipino ang nakasinati og
kagutomatubangan sa pandemya, samtangusa kada lima ang nakasinati
ngadili mokaon sa tibuok adlaw.
Napugos usab siya nga pahunu-
ngon sa pag-eskwela ang bugtongniyang anak, sukwahi sa
kagustuhansa bata. Matud sa usa ka pagtuonnga gipahigayon sa World
Bank ugNational Economic and Develop-ment Authority niadtong
Agosto,20% lang sa nag-eskwela sa wala paang pandemya ang
nakapadayon sailang pagtuon. Ang 80% sa mga gi-nikanan ang
nagsulting pabalikonnila sa pagtungha ang ilang mgaanak kung subli
nang mag-abli angmga eskwelahan.
Reklamo usab sa magtataho ngasi Win-win nga gawas sa
kapit-os,dili usab makumpleto ang ilang pa-milya tungod sa mga
restriksyon sapagkwarantina. "Murag mas masu-lub-on ang among Pasko
karon tu-ngod kay dili mi kumpleto," matudniya. Kumpara kanhi, dili
na ma-kauban sa lima niyang anak sa Pas-ko ang ilang mga lolo,
lola, ig-agaw,mga ayaan ug uyuan. Sama ni Ge-rald, nag-unang
nagsalig ang iyangpamilya sa ayudang pagkaon pana-hon sa
lockdown.
Lakip silang Gerald ug Win-win sa
Pasko sa kawad-on ug kagutom
Usa sa mga pinakagipaabot nga okasyon sa ordinaryong mga
Pilipino angPasko. Pinakatataw nga bahin niini ang noche buena,
kung asa nagta-pok-tapok ang mga myembro sa pamilya aron
magsalo-salo sa espesyal ngahandang pagkaon ug magsaulog. Apan
karong panahon sa pandemya, dag-hang pamilya ang nagpadayag nga
dili na makaselebrar sa maong tradisyontungod sa krisis nga kapin
siyam ka bulan nang midaot sa nasud. Nawad-anog trabaho ug kita ang
kadaghanan kanila tungod sa lockdown.
40% sa mga mamumuong nagtaho sapagkahagba sa ilang kita tungod
sapandemya. Gitawag sila og "bag-ongkabus" sa World Bank, usa ka
kate-goryang nagapunting sa usa ka sek-syon sa katilingban nga
nawad-an ogkita o trabaho tungod sa pandemya.
Pit-os usab ang gagmay nganegosyante sa impormal nga sektor.Usa
dinhi si Tam, nga nangayo ogtambag sa iyang mga higala kungunsaon
nga mapaigo ang ₱1,000badyet alang sa Pasko. "Kini langang among
badyet kay pangpalit naog bugas ang uban," matud niya.Tambag kaniya
sa kadaghanan:Mopalit og manok kay kini ang pi-nakabarato sa tanang
karne karongbulana. Kumpara sa karneng baboynga tag-₱320 ang kilo,
samtang tag-₱210 lang ang kilo sa manok. Niad-tong milabayng bulan,
miabot sa3.3% ang tantos sa implasyon, kungasa pinakapaspas nga
misaka angpresyo sa pagkaon.
Dili tanan adunay pangpalit oghanda. "May pa ka, naay
panghanda,kami matulog na lang," tubag kangTam sa higala niyang si
Lani. Sukadnga miigo ang pandemya, midaghanusab ang ihap sa walay
makaon ugnagsalig lang sa tabang sa simbahanug sa mga pribadong
institusyon. Sataho nga una nang nahisgutan, anaasa 54% sa mga
pamilyang kabus angnagsulting dili nila kayang mopalitbisan ang
pinakabatakang pangina-hanglan sama sa pagkaon.
Timailhan niini ang padayon ngapagdaku sa ginahatagan og
pagkaonsa mga simbahan ug sa mga mati-nabangong organisasyon. Usa
dinhiang ginapadagang soup kitchen saSociety of Divine Word nga
naga-pakaon sa kapin 1,000 katawo salima ka adlaw sa usa ka semana,
gi-kan sa 250 lamang niadtong Abril."Daghan kanila ang walay mga
ma-puy-an," matud sa usa ka paringnagdumala sa soup kitchen.
"Apannagkadaghan na usab ang mga na-wad-an og trabaho nga miduul
ka-namo tungod sa desperasyon."
-
ANG BAYAN Disyembre 21 , 2020 9
-
Disyembre 21 , 2020 ANG BAYAN10
40% sa mga mamumuong nagtaho sapagkahagba sa ilang kita tungod
sapandemya. Gitawag sila og "bag-ongkabus" sa World Bank, usa ka
kate-goryang nagapunting sa usa ka sek-syon sa katilingban nga
nawad-an ogkita o trabaho tungod sa pandemya.
Pit-os usab ang gagmay nganegosyante sa impormal nga sektor.Usa
dinhi si Tam, nga nangayo ogtambag sa iyang mga higala kungunsaon
nga mapaigo ang ₱1,000badyet alang sa Pasko. "Kini langang among
badyet kay pangpalit naog bugas ang uban," matud niya.Tambag kaniya
sa kadaghanan:Mopalit og manok kay kini ang pi-nakabarato sa tanang
karne karongbulana. Kumpara sa karneng baboynga tag-₱320 ang kilo,
samtang tag-₱210 lang ang kilo sa manok. Niad-tong milabayng bulan,
miabot sa3.3% ang tantos sa implasyon, kungasa pinakapaspas nga
misaka angpresyo sa pagkaon.
Dili tanan adunay pangpalit oghanda. "May pa ka, naay
panghanda,kami matulog na lang," tubag kangTam sa higala niyang si
Lani. Sukadnga miigo ang pandemya, midaghanusab ang ihap sa walay
makaon ugnagsalig lang sa tabang sa simbahanug sa mga pribadong
institusyon. Sataho nga una nang nahisgutan, anaasa 54% sa mga
pamilyang kabus angnagsulting dili nila kayang mopalitbisan ang
pinakabatakang pangina-hanglan sama sa pagkaon.
Timailhan niini ang padayon ngapagdaku sa ginahatagan og
pagkaonsa mga simbahan ug sa mga mati-nabangong organisasyon. Usa
dinhiang ginapadagang soup kitchen saSociety of Divine Word nga
naga-pakaon sa kapin 1,000 katawo salima ka adlaw sa usa ka semana,
gi-kan sa 250 lamang niadtong Abril."Daghan kanila ang walay mga
ma-puy-an," matud sa usa ka paringnagdumala sa soup kitchen.
"Apannagkadaghan na usab ang mga na-wad-an og trabaho nga miduul
ka-namo tungod sa desperasyon."
Ikaduha sa duha ka artikulong serye lambigit sa talagsa-
ong tubag sa estado ug katawhan sa Cuba sa pandem-
yang Covid-19.
Usa sa mga pagtulun-an nga nakutlo sa Cuba sa pag-sumpo sa
pandemyang Covid-19 ang panginahanglangipataas ang katakus sa
sistemang panglawas aron saluonang mga pasyenteng anaa sa seryoso
ug kritikal nga kahim-tang. Gitawag kini og intensive care, usa ka
espesyalisadonggimbuhaton kung asa nakasandig ang kinabuhi sa mga
pa-syente sa istriktong mga prosesong medikal ug pag-amuma.
Taliwala sa pandemya, gipadakusa Cuba ang mga intensive care
unit(ICU) sa lain-laing ospital ug pasili-dad. Giarangkada niini
ang pagpa-lambo sa bag-ong mga teknolohiya samedisina ug pagbansay
sa mga per-sonel. Gihatagan niini og kamahi-nungdanon ang papel sa
mga nars,nga giila isip mahukmanon sa pag-tambal sa mga pasyente.
Subay saplano sa estado, gipatuman ang pag-padaghan sa higdaanan sa
mga ICUug pagkumpleto sa mga serbisyo niinigikan 2021 hangtud
2026.
Nangandam ang Cuba sa pina-kagrabe ug pinakalisud nga senar-yo
niadtong unang mihapak angpandemya. Matud sa usa ka artiku-lo sa
Granma, upisyal nga mantala-an sa Partido Komunista sa Cuba,gisunod
sa mga duktor sa Cuba anggihikyad nga mga protokol nga na-kasubay
sa kasinatian sa kalibutan,samtang padayon nga gipalambokini gikan
sa mga pagtulun-an sakaugalingong praktika. Gidapat nilasa
partikular nga kinaiya sa ilangkatilingban ug sistemang pangla-was,
ingonman sa indibidwal ngamga sakit ang ilang tubag sa matagkaso sa
nagkasakit. Ang maongmga gitigum nga mga kasinatianang naghatag
kanila og kadasig ugkumpyansa sa pagpatuman sa mgaprotokol ug
pag-eksperimento sapaggamit sa mga tambal.
Wala kanus-a man milapas sakatakus sa sistemang panglawas sa
Cuba ang pandemya, ug wala kanus-a man napuno ang mga ospital
niini.Nalikayan sa Cuba nga matakdanang mga mamumuo sa panglawas
samga gitawag og "red zone" o mgalugar kung asa mas taas sa 10%
angtantos sa impeksyon. Wala ni usa kaduktor o nars ang namatay
tungodsa bayrus. Tungod kini kay istrik-tong ginapatuman ang mga
lakangsa biosecurity ug hugot nga ginasu-nod ang mga protokol.
Mipatigba-baw sa han-ay sa mga frontliner angdiwa sa pagtinabangay
ug pag-ati-man sa usag usa sa pagsiguro sakahinlo, igong kagamitan
ug distri-busyon sa pagkaon.
Atol sa pandemya, pinakataasna ang unum ka pasyenteng nama-tay
sa bayrus sa usa ka adlaw. Gi-kan Mayo, pausa-usa na lang angwala
natabang sa mga duktor. Wa-lay namatay ni usa ka bata, batan-on o
mabdos. Nahimong posible kinitungod sa tibuok-pagsalig nga
pag-tuman sa katawhang Cubano sa mgapalisiya sa ilang estado.
Nakasulatang tanang protokol. Direkta ugklaro ang mga palisiya.
Mipatumanang midya sa yaweng papel sa hina-nali nga pagpakaylap sa
hustongimpormasyon.
Ang ingon niining kasinatianpartikular lamang sa Cuba, kung
asataas ang pulitikanhong kaakuhan saestado aron patigbabawan ang
usaka pangkalibutang krisis sa pangla-was. Kabahin sa ilang
paghugpong
Pagsaka sa kapasidadsa sistemang panglawas
ang hinanali nga patubag sa mgasyentista ug industriya sa
bio-technology sa pagtuon ug panukidukisa mga pamaagi aron
patigbabawanang pandemya. Usa sa hinanali ni-lang giasikaso ang
pagpalambo sakaugalingong bakuna. Sa kasamta-ngan, duha na ang anaa
sa ang-angsa clinical testing: ang Soberana 01ug Soberana 02.
Aktibo ang Cuba sa pagpadalaog duktor ug uban pang
mamumuongpanglawas sa lain-laing bahin sa ka-libutan. Ginaila sa
estado ug kataw-han sa Cuba ang medikal nga pagta-bang isip kabahin
sa ilang inter-nasyunalistang katungdanan. Anaasa 53 ka brigada sa
mga propesyunalnga nakapailalum sa Henry ReeveMedical Contingent
ang nakadeploysa 39 ka nasud, dugang sa mga Cu-banong mamumuo sa
panglawas ngakanhi nang nag-alagad sa 58 ka na-sud. Nagtuo ang Cuba
nga bugtongsa kooperasyon ug internasyunal ngapag-ila maluwas ang
tibuok kataw-han.
Kining tanan nahimong posiblebisan pa sa grabeng blokeyo sa
eko-nomiya nga gipahamtang sa US ba-tok sa Cuba sa milabayng unum
kadekada. Nagbunga ang maong blo-keyo sa pagkawala sa
$3-bilyongpondo alang sa sistemang panglawassa Cuba. Ang mga
restriksyon sapamatigayon mibabag sa pagtabangsa Cuba sa susama
niining gagmayngnasud.
