2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena · 2017. 5. 16. · 2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena 6 Nahiz

2016ko ZIFRAK,

Euskadiko emakumeen

eta gizonen egoerari

buruzkoak.

laburpena

2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena

2

AURKIBIDEA

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA ......................................................................... 3

2. BALIABIDE EKONOMIKOETARAKO SARBIDEA ETA KONTROLA ................ 5

3. GIZARTE-BALIABIDEETARAKO SARBIDEA ETA KONTROLA ...................... 9

4. PARTE-HARTZE SOZIOPOLITIKOA ETA ERAGINA ................................... 11

5. GIZARTE ANTOLAKUNTZA ERANTZUKIDEA ............................................. 13

6. INDARKERIA ............................................................................................ 14


3

1. DEMOGRAFIA-AZTERKETA

2015ean, EAEn 1.116.329 emakume bizi dira; alegia, biztanleria osoaren %51,4

dira emakumeak (2.173.210).

Gizonak baino emakume gutxiago dago beheko adin-tarteetan, nahiz eta alde

hori inoiz ez den ehuneko bi puntu baino handiagoa. Hala ere, 50 urtetik aurrera,

kontrakoa da joera, emakume kopuruak gainditu egiten baitu gizonena, goranzko

joeraz: 80 urtetik gorako biztanleen artean, emakumezkoak dira ia hirutik bi.

EAEn erroldatuta dauden emakume atzerritarrak (68.010) Erkidegoan bizi diren

emakumeen %6,1 dira, eta %49,4 dira atzerritarren artean.

Jaiotza-kopuruak behera egiten jarraitzen du 2010etik geroztik: 18.848 jaiotza

erregistratu ziren 2015ean, 2014an baino 530 gutxiago. Jaiotza jaistearekin

batera, ama izateko batez besteko adina ere handitzen ari da apurka-apurka

(32,8 urte).

2015ean, 35 urtetik beherakoa zen ezkondu ziren emakumeen %55; gizonen

artean, berriz, %42,5 zeuden adin-tarte horretan. Sexu berekoen arteko ezkontza

kopuruak gora egin du pixka bat, 2015ean (147 ezkontza).

2015ean, 10.741 emakume eta 10.762 gizon hil dira, EAEn. Emakumeen

hilkortasun-tasak gizonena baino txikiago izaten jarraitzen du: 9,6 eta 10,3,

hurrenez hurren. Tasa bien arteko aldea asko handitzen da adinak gora egin

ahala.


4

Bizi-itxaropena

EMAKUMEAK 86,0 URTE

GIZONAK 80,2 URTE

Emakumeak Guztizkoaren gaineko %

> 70 > 80

%59,7 %64,9

DEMOGRAFIA-AZTERKETA

%51,4 %48,6

Emakumeak

Gizonak

BIZTANLEAK

GUZTIRA:

2.173.210

JAIOTZA-TASA 2015 Jaiotzak, guztira 18.848 (%2,7 gutxiago, 2014. urtearen aldean)

Amen %35,2: 35-39 adin-tartekoak

Ama izateko adina, batez beste: 32,8 urte

Amen %41,6 ez zegoen ezkonduta (goranzko joera).

HERIOTZA-TASA 2015 Heriotzak, guztira 21.503 (% 49,9, emakumeak)

Hilkortasun-tasa gordina (heriotzak x 1.000 biztanleko) 9,9 (9,6 emakumeen tasa)


5

2. BALIABIDE EKONOMIKOETARAKO SARBIDEA ETA

KONTROLA

Lan egiteko adinean dauden emakumeek merkatuan %52,2ko partaidetza izan

dute, 2015ean. Datu horrek erakusten du positiboa izan dela tasaren bilakaera,

baina oraindik ere urrun dagoela gizonen jarduera-tasatik (%63,4) eta Europar

Batasunak finkatutako helburuetatik.

44 urtera arte, emakumeen eta gizonen jarduera-tasak ez du desoreka handirik

islatzen, desberdintasun batzuk gorabehera. Hala ere, adinak gora egin ahala,

nabarmen jaisten da emakumeek merkatuan duten parte-hartzea: 44 urtetik

gorako emakumeen jarduera-tasa %37,7 da, eta gizonena, %51.

Emakumeen eta gizonen jarduera-tasa handiagoa da seme-alabak dituztenean;

hala ere, seme-alabak 2 edo gehiago direnean, oso desberdina da emakumeek

eta gizonek merkatuan duten presentzia.

EAEn, emakumeen enplegu-tasa %44,3 da, gizonena baino 9 puntu gutxiago

(53,5). Berriz ere, 35 urtetik beherako adinetan, desberdintasun batzuk ikusten

dira enplegu-tasetan, baina adin horretatik gora, nabarmen handiagoak dira

gizonen enplegu-tasak.

Emakumeek langabezian izan duten posizioa askoz negatiboagoa izan da,

historikoki. Egoera hori aldatu egin da azken krisiaren eraginez:

desberdintasunak emakumeen aldekoak izan dira; batez ere, lehen urteetan.

2015ean, emakumeen langabezia-tasa 15,1 da, eta gizonena, 15,6; beraz,

emakumeen eta gizonen langabezia orekatuta dago (erregistratuta dagoen

langabezian, emakumeak gehiago dira).

Lan-merkatuan ere argi ikusten dira desberdintasun batzuk; nabarmenena,

hauxe: emakumeak gehiengo dira denbora partzialeko enpleguan. Izan ere, EAE

lanaldi partzialeko enpleguak dituztenen artean emakumeak %77,5 dira; lanaldi

osoko enpleguak dituztenen artean, berriz, %40.


6

Nahiz eta aldi baterako kontratuak (kontraturik gabeko enpleguak) oraindik ere

ohikoagoak diren emakumeen artean (%27,2 eta %23,1), 2015ean

erregistratutako kontratuetan ia erabateko oreka ikusten da emakumeen eta

gizonen artean, kontratazio mugagabeari edo aldi baterako kontratuari

dagokienez.

Bestalde, lan-merkatuko segregazio horizontalak ez du erakusten zuzenketa

nabarmenik gertatzeko zantzurik, eta aldaketak oso motel gertatzen dira. 20

urtetan, emakumeak industria-enpleguan %14,8 izatetik %21 izatera pasatu dira

2015ean, bilakaera handiena lehen hamarkadan gertatu bazen ere. Eraikuntzan

enpleguen %11,8 baino ez dute okupatu, eta lehen sektorean ere gutxiengo dira

(%30).

2015ean, jarduera ekintzailearen indizeak 0,5 puntuko aldea du emakumeen eta

gizonen artean (3,1 emakumeak, eta 3, 6 gizonak); hala ere, aurten, lehen aldiz,

EAEko emakumeek gizonek baino presentzia handiagoa izan dute ekintzailetza

potentzialean (datozen 3 urteak). Soldatarik gabeko langileen artean (enplegu-

emaileak, autonomoak edo kooperatibistak), emakumeak gutxiengo dira (%37),

eta, “familia laguntzan”, berriz, gehiengo (%68).


7

LAN PRODUKTIBOA

0

20

40

60

80

Emakumeak Gizonak

41,3

64,8

45,0

65,3

49,1

61,1 52,2

63,4

Jarduera-tasaren bilakaera

1995 2005 2012 2015

30,5

92,8

51,0

27,1

88,3

37,7

0 20 40 60 80 100

16-24

25-44

45 y más

Jarduera-tasa, adinaren arabera, 2015

Emakumeak Gizonak

55,1

61,1

89,2

42,9

53,9

75,0

0 20 40 60 80 100

Seme-alabarik gabe

Seme-alaba 1

2 seme-alaba edo gehiago

Jarduera-tasa, seme-alaben arabera, 2015

Emakumeak Gizonak

17,6

72,0

74,5

72,4

17,7

25,5

82,1

81,5

69,5

19,6

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

55 urte eta gehiago

45-54 urte

35-44 urte

25-34 urte

16-24 urte

Enplegu-tasa, adinaren arabera

Gizonak Emakumeak

0

5

10

15

20

25

30

35

1995 2001 2005 2010 2012 2013 2015

EmakumeakGizonak

2015eko langabezia-tasa (batez beste, 14,3) Gizonak 14,8

Emakumeak 13,8


8

%0 %10 %20 %30 %40 %50 %60 %70 %80 %90 %100

Lanaldi osoan

Lanaldi partzialean

%40,1

%77,5

%59,9

%22,5

Okupazioa Emakumeak Gizonak

30.410 29.627 Emakumeak

Gizonak

Erregistratutako kontratu

mugagabeak, 2015

Guztira: 60.037

403.408 403.810

Emakumeak

Gizonak

Erregistratutako aldi baterako

kontratuak, 2015

Guztira: 807.218

Biztanleria landuna, sektoreka, 2015

%0,7 %9,2

%1,5

%88,7

Nekazaritza

Industria

Eraikuntza

Zerbitzuak

Emakumeak

%1,5

%30,9

%8,8

%58,9

Gizonak

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Enplegatzailea

Enpresaria, soldatako langerik

gabe edo langile independentea

Kooperatibako kidea

Familia laguntza

%34,7

%34,7

%36,7

%68,1

%65,3

%65,3

%63,3

%31,9

Ekintzailetza 2015 Emakumeak

Gizonak

35,6

64,4 Emakumeak

Gizonak

Gizarte Segurantzara afiliatutako autonomoak

2015


9

3. GIZARTE-BALIABIDEETARAKO SARBIDEA ETA

KONTROLA

2015ean, neska eta mutilen arteko presentzia orekatuta dago derrigorrezko

irakaskuntzan eta haur hezkuntzan. Desberdintasunak Batxilergoan hasten dira

ikusten, non nesken presentzia pixka bat handigoa baita, eta, batez ere, Lanbide

Heziketan, non mutilak diren ikasleen %66 baino gehiago.

2015ean, emakume gehiago dago unibertsitate-irakaskuntzan: 35.292 emakumek

unibertsitate-ikasketak egin dituzte urte horretan (gizonak, 31.768).

Desoreka horiek areagotu egiten dira lanbide-familia edo -eremuko segregazioa

aztertzean. Izan ere, emakumeak gehiengo dira gradu hauetan: Irudi Pertsonala,

Gizarte eta kultura-zerbitzuak eta komunitatekoak eta Osasuna (LH) eta Osasun-

zientziak (unibertsitate-ikasketak); gizonak, berriz, gehiengo dira (%70) honako

hauetan: Ingeniaritza eta Arkitektura (unibertsitate-ikasketak): Elektrizitatea eta

Elektronika, Informatika eta Komunikazioak, Instalazioa eta Mantenimendua,

Fabrikazio Mekanikoa ... (LH).

EAEko emakumeen eta gizonen errenta pertsonalari buruzko datuetan (2104)

alde esanguratsu bat ikusten da: emakumeek 14.711 € jasotzen dituzte batez

beste, eta hori gizonen batez besteko errentaren %60 da (24.417€; ia hamar

mila euroko aldea, urtean). Aldea are handiagoa da erretiro-pentsioan:

emakumeen batez besteko erretiroa (821,4€ hileko) gizonen batez besteko

pentsioaren %54,5 da (1.507€ hileko).

Diru-sarrerak Bermatzeko Errenta jasotzen zuten guztien artean, emakumeak

%56,8 dira (2014an erregistratutakoaren proportzioa txikiagoa; %57,4).


10

HEZKUNTZA

ERRENTA

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Helduen hezkuntzaUnib. goi-mai. Ik.LH, goi-mailakoa

LH, erdi mailakoa

Batxilergoa

Derrigorrezko Bigarren HezkuntzaLehen HezkuntzaHaur Hezkuntza

Guztira

%51,1

%47,4

%61,7

%64,9

%47,8

%51,5

%51,5

%51,7

%51,6

%48,9

%52,6

%38,3

%35,1

%52,2

%48,5

%48,5

%48,3

%48,4

Ikasleak 2014/2015 GizonakEmakumeak

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Zientziak

Osasun Zientziak

Arteak eta Giza Zientziak

Ingeniaritza eta Arkitektura

Zientzia Sozialak eta Juridikoak

Adarrak, guztira

%47,0

%25,3

%38,9

%71,8

%42,1

%47,4

%53,0

%74,7

%61,1

%28,2

%57,9

%52,6

Unibertsitatean matrikulatutako ikasleak, graduko ikasketak eta 1. eta

2. zikloak, jakintza-adarren eta sexuaren arabera Gizonak Emakumeak

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

Errenta erabilgarria

Transferentzia

Jardueren errenta

Kapital higiezinen errenta

Kapital higigarrien errenta

Lan-errenta

Errenta, guztira

12.578

3.733

554

408

1.080

8.936

14.711

20.182

6.455

1.234

341

1.452

14.935

24.417

16.235

5.042

881

376

1.259

11.821

19.379

Guztira Gizonak Emakumeak

Batez besteko errenta pertsonala, errenta-motaren arabera. 2014

Batez besteko errenta pertsonala,

2014

Gizonak

24.417

Emakumeak

14.711


11

4. PARTE-HARTZE SOZIOPOLITIKOA ETA ERAGINA

EAEn, XI. Legegintzaldian, Legebiltzarrean emakumeak erdiak baino gehiago dira

ordezkari guztien artean: %54,7 dira; 2005az geroztik, oreka lortu da

emakumeen eta gizonen artean.

Batzar Nagusietan ere oreka horri eusten zaio: 72 emakume eta 81 gizonek lortu

zuten jarlekua 2015ean, nahiz eta hiru foru aldundietan gizonezkoak diren buru.

Udal eremuan, emakume zinegotziak %40 inguru dira; alkate diren emakumeak,

ordea, gutxi dira (%25 baino ez).

Eremu politiko instituzionalean aldaketa nabarmen batzuk gertatu badira ere, oso

nabarmena da instantzia ekonomiko eta sozialetako zuzendaritzetan emakumeek

duten partaidetza urria: emakumeak %26 dira egoitza EAEn duten IBEX 35eko

enpresetako administrazio-kontseiluetan, eta %22, egoitza EAEn duten finantza-

erakundeetako administrazio-kontseiluetan (eta, berriz ere, ez dago emakume

bakar bat ere buru denik).


12

PARTAIDETZA / BOTEREA

%0 %20 %40 %60 %80 %100

BN 2015

Legebiltzarra 2016

%47,1

%54,7

%52,9

%45,3

Presentzia: Legebiltzarrean eta Batzar

Nagusietan EmakumeakGizonak

0,0

20,0

40,0

60,0

25,1

41,4

Emakume alkateak eta zinegotziak (% )

Alkatetza-proportzioa Zinegotzitza-proportzioa

%0 %20 %40 %60 %80 %100

Caja Laboral

Fiare

Kutxabank

BBVA

Gamesa

Iberdrola

%10,0

%30,8

%22,2

%21,4

%18,2

%35,7

%90,0

%69,2

%77,8

%78,6

%81,8

%64,3

Administrazio Kontseiluak edo Zuzendaritza Orokorrak

Emakumeak Gizonak


13

5. GIZARTE ANTOLAKUNTZA ERANTZUKIDEA

Lan produktiboa eta ugalketa-lana uztartzeko ardura oraindik ere emakumeek

hartzen dute gehienbat: 14.266 emakumeek eskatu eta jaso zituzten

amatasungatiko prestazioak (prestazioen %94,7).

Seme-alabak zaintzeko eszedentzia eskatzen duten gehienak ere emakumeak

dira; alde handiaz, gainera: %93,3 eta 83,2, hurrenez hurren. Gainera,

aitatasunagatiko prestazioak beherantz joan dira azken 5 urteetan (-%17), eta

beherakada hori jaiotza kopuruarena baino nabarmenagoa da (- %11).

Emakumeek eta gizonek denbora desberdin erabiltzeak agerian uzten du eutsi

egiten zaiela rol berezitu horiei, baita biak lan-merkatuan daudenean ere.

UGALKETA LANA

DENBORAREN ERABILERAK

Amatasun-prestazioen hartzaileak, sexuka. 2015. Guztira: 15.067

Emakumeak %94,7 14.266

Gizonak %5,3 801

Seme-alabak zaintzeko eszedentzia, 2015. Guztira: 3.907

Emakumeak %93,3 3.645

Gizonak

%6,7

262

Senideak zaintzeko eszedentzia, 2015

Guztira: 452

Emakumeak %83,2

376

Gizonak %16,8

76

2,1

4,5

2,1

1,2

2,9

1,5

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5

Etxeko lanak Seme-alaben zaintza Menpekoen zaintza

Emakumeak

Gizonak


14

6. INDARKERIA

3.999 emakumek jasan dute emakumeen aurkako indarkeria: 2.899k

bikotekideen edo bikotekide ohien eskutik, 845ek senitartekoen eskutik eta 255ek

beste erasotzaile batzuen eskutik. 2015ean, 3 heriotza gertatu dira. 2002. urteaz

geroztik, 28 heriotza erregistratu dira.

2015ean, 38 emakumek bizkartzaina izan dute babes-neurri gisa. Ertzaintzak

1.638 babes-agindu jaso ditu epaitegietatik; gehienak, (%88,8) bikotekideek edo

bikotekide ohiek eragindako indarkeria dela-eta.

EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA

%2,7

%23,3

%31,6

%27,7

%11,4

%3,3

%0,0 %20,0 %40,0

18 urtetik behera

18-30 urte

31-40 urte

41-50 urte

51-64 urte

65 urtetik gora

Genero-indarkeriaren erasotzaileak, adinaren arabera. 2015

2.899

845

255

Bikotekidea/bikotekide ohia

Familia barrukoa

Sexu-askatasuna

Emakume biktimak, indarkeria-motaren arabera. 2015

Documents

2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena · 2017. 5. 16. · 2016ko ZIFRAK, Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzkoak. Laburpena 6 Nahiz