� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2013ko apirila � � �149. zenbakia � � � � � � � � �

Valentin Bengoa jesuita,ELAn urte askoan ibili da lanean 20

� � �� � �

INURRI LANABIZIMODU

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 149.a (2013ko apirila)

Urtea. XIV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

oalegria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. I. Agirretxe

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. San Jose lorakjan al dituzu inoiz? 13

mamiaMaria Jesus Bernaras.30 urte Azpeitikoanbulatorioan lanean, familia-mediku 04Klik! Norvegiakopaisaiak eta fenomenonaturalak,argazkilarien paradisu16Hileta-zibilak. Azkenagurra bide zibiletik,Udalaren hainbataretotan 24

jakitekoBestaldetik. EguzkiñePeña, berdegunetikkanpoko kontuezsolasean 34

� � �2013KO APIRILEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

16

Ba al dakizu, oraindik ere, jendea erruz

inguratzen dela luiziak harrapatutako

Zuola baserria ikustera? � Uztarria

04

34

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuak ereeskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak orain arte

12 liburu (behekoak), CD 1 (ondokoa) eta liburuxka biografikoak

atera ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro dira urtean.110.000 euroko aurrekontua du

Uztarriak 2013. urterako.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza

mamia � � � � � � � � � gizartea04

MARIA JESUS BERNARASfamilia-medikua

Ezinbestekoa dapsikologo lana egitea”Urrian beteko ditu 30 urte, herriko anbulatorioanlanean hasi zela. Hiru hamarkadatan egindako lanamedio, oso ezaguna egin da herrian. �� A. Agirrezabala

G oizetan ezbezala, arratsaldeko bostetan de-sertua dirudi anbulatorioak. Isilta-suna da nagusi. Osasun-zentro-ko bere kontsultan hartu du Uzta-rria Maria Jesus Bernaras familia-medikuak, lanbide horretan dara-matzan 30 urteei errepasoaemateko prest. Umetan galdetzean handi-tan zer izan nahi zenuen,medikua erantzuten al ze-nuen? Nire ama bizi da oraindik, eta harkesaten du nik txikitatik esatennuela medikua izan nahi nuela.Eta, egia da. Nik ez dut eduki za-lantzarik. Amona, amaren ama,emagina zen, eta baserriz baserriaritzen zen erditzeetan laguntzen.Erreleboa ere badatorkit. Iloba

“medikua da, eta orain alaba gaz-teena, Eider, medikuntza ari daikasten. Egia esan, ez nuen espe-ro. Sekulako ezustekoa emanzidan. Alaba zaharrenari eta se-meari esan izan nien medikuntzaikasteko, baina txikienarekin inoizez dut propagandarik egin. Biga-rren mailan ari da eta ikasketekinlaguntzen diot, anatomia-etaerrepasatzen; zoragarria da. Zenbat urte daramazu Az-peitiko anbulatorioan?Urrian 30 egingo ditut. Aurretik,ikasketak bukatu eta MIRa pres-tatzen ari nintzela, ordezkapenbat egiteko aukera suertatu zitzai-dan, eta azkenerako hiru urteAtaunen –San Gregorion etaAian– egin nituen. Ataungo medi-ku etxean bizi nintzen senarra eta

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1956ko martxoak 27.� � �Herria. Urretxu. � � �Bizi tokia.Azpeitia. � � �Lanbidea. Familia-medikua.

Erabat aldatu da. Ni Azpeitianhasi nintzenean hemen ez zego-en ezer. Ez zen existitzen artxibo-rik, pazienteak ez zeuden identifi-katuta, ez zuten historiarik. Orain-go Baigera I-eko eraikineko be-heko solairuan zegoen garai ba-tean anbulatorioa. IgnacioArtetxe, Carlos Orbea, Xanti zain-daria, erizainak eta beste mediku-ren bat geunden, gehienera erehamar lagun. Jendea joan etakontsulta-zenbakia hartzen zuten,arraindegian bezala. Bestemundu bat zen hura. Zerbitzuakaskoz ere murritzagoak ziren.Goizean, hiru-lau orduz egitengenituen anbulatorioan kontsul-tak, baina eguerdian etxera joaneta 17:00ak arte guardian ego-ten ginen. Edozein etor zitekeen

alabarekin, eta noski, orduan mu-gikorrik ez zegoen, eta 24 orduzegoten nintzen etxean. Ez zenoso ohikoa, baina goizeko laure-tan kotxea hartu eta joanda nagoni baserri puntetara. Gure belau-naldia berria zen, gauzak bestemodu batera egin nahi izan geni-tuen, eta 24 orduz zerbitzuanegoten ginen. 24 urte nituen,alaba ere bagenuen ordurako, lauurtekoa, eta egia esan, itota bizinintzen. Ataunen nengoela, opo-saketetara aurkeztu, plaza ateraeta Azpeitira etorri nintzen.Urte guztiotan lana egitekomodua nola aldatu da?

gizartea � � � � � � � � � mamia 05

etxera. Horrelaxe bizi genuen,normaltasunez. Eta lanerako baliabideei da-gokienean? Baliabide gutxi genuen. Ez zego-en ezer ere. Odol-analisiak, erra-diografiak, espezialistekin kon-tsultak... egitera Donostiara joanbeharra zegoen. Zumarragakoospitalea ez zegoen artean eta

Donostiara, Groseko anbulato-riora, bideratzen genuen jen-dea. Gero, 1985ean, inauguratuzen osasun-zentro hau, eta hone-kin batera Zumarragako ospita-lea. Denbora gutxira, analitikaketa erradiografiak egiteko zerbi-tzua jarri genuen, eta Zumarraga-tik espezialistak hona etortzenhasi ziren. Urte gutxitan aldaketa

handia eman zen. Baita dedika-zioari eta laguntza-medikoari ze-gokionean ere. Zortzi ordukoasistentzia genuen, zentroan ber-tan. Egia esan, talde nahiko sen-doa eta f inkoa izan gara, etageure arteko harremana beti onaizan da.Paziente-mediku harrema-nean bilakaerarik antzemanal duzu?Bai, baina oraindik ere, Azpeitibezalako herrietan, harremanaknahiko gertukoak dira. Espazioa,orokorrean, errespetatzen da.Beti dago, denean bezala, mugahoriek nahasten dituenik. Nirietxera ia inork ez dit hots egiten.Hasieran, beraiek ere horrela ohi-tuta zeudelako, batzutan deitzenzidaten. Pixka bat gogorra izanzen hori; markatu nahi duzu dife-rentzia, baina kostatu egiten da.Gainontzean, harremanari dago-kionean, hori agian nire paziente-ek esan beharko lukete,baina salto handia eman delauste dut. Saiatzen gara jendeaerrespetatzen, haien motiboakulertzen... eta bai, gertuko harre-mana dugu. Gaixoak ezagutuahala, babesa bilatzen du guganeta gela honetan gauza asko esa-ten dira.Zeu oso ezaguna zara he-rrian, kalean zoazela ‘lana’egitea tokatu al zaizu?Askotan. Denek esaten didate:‘Badakit ez dela momentua,baina...’. Ez da gustagarria, bene-tan. Paziente bakoitza kontsultansartzerako ordenagailuan begira-tzen dugu haren historia eta egu-

neratzen zara, baina kalean gera-tzen zaituztenean... oso desatse-gina da. Eta, gaurko egunean eregertatzen da hori.Psikologo lana egitea ere to-katuko zaizu, ezta?Asko. Harremana dagoen herrihauetan naturala da. Guk betiesaten dugu osasuna ez delaosasun fisikoa bakarrik; osasunada osasun fisikoa, osasun psiko-logikoa eta gizarte osasuna. Esa-terako, etxean arazo potolo batbadut, oso sano egongo naiz fisi-koki, baina psikologikoki, emozio-nalki oso gaizki. Eta horrek per-tsona gaixotu egiten du. Orduan,osasuna beti ulertu behar da tes-tuinguru batean. Lotura handiadago gaitz fisikoen eta psikikoenartean. Asko kostatzen zaiguonartzea hori. Gainera, ahulago-ak gaudenean, beldurra nagusituegiten zaigu. Orduan, ezinbeste-koa da psikologo lana egitea. Murrizketak zerbitzu publi-ko askotara ailegatu dira.Zuei eragin al dizuete?Ez nuke dramatizatu nahi, bainakontrolak asko gehitu dira baje-tan gastatzen den diru kopuruan;espezialistetara egiten ditugunderibazioetan eta errezetetan–medikamentu generikoak direnala ez–. Osasun publikoa man-tentzearen alde nago ni, eta irudi-tzen zait gure aldetik hori eginbehar dugula, baina batzutan ja-saten dugun presioa handia da.Menua librea zen sistema batetikgatoz, eta murrizketek batzutanjartzen gaituzte bi pareten artean,administrazioaren eta pazientea-ren artean, egoera deserosoan.Duela 30 urte beharrak oso ar-giak ziren medikuaren aldetik,baina gaur egun, presioa handia-goa dugu pazientearen aldetik.Eta, noski, beti ere akordio bateraailegatu nahi duzu gaixoarekin,baina batzuetan ez da erraza. Or-dutegiari dagokionean ere mu-rrizketak eman dira. Horrek nirisuposatzen dit urtean 104 ordugehiago sartzea: antzinatasuna-gatiko 80 ordu eta 24 gehiago ur-teko lanaldia luzatzearen ondo-

Kalean noala

‘lana’ egitea

tokatu zait, eta ez

da gustagarria”“

Ni Azpeitian

hasi nintzenean,

hemen ez zegoen

ezer ere”“

ratsua dela jendea, gehienak mo-tibazioarekin, nahiko ondo egitendituztela gauzak.Jendea bere kabuz erraz me-dikatzen al da?Errazegi. Gainera, iruditzen zaitjendeak fede handia duela ondo-koak esaten dionari. Garrantziarikez duten botikak balira, tira. Bainabatzutan harrituta geratzen naizbizilagunak esan diola-eta zeinenerraz hartzen dituzten antibiotiko-ak.Familia-mediku lanbideakzer alde on ditu?Gure osasun kontzeptuan –fisi-koa, psikologikoa eta gizarte ego-era– dena lotzen dugu osasuna-rekin. Pazienteak nahi badu ezzara azalean geratzen; arazoansakondu egiten duzu. Gaixoarensintomek lotura handia izangodute nik baldin badakit zein denharen egoera psikologikoa etaegoera horrek nola eragiten dionpertsonari, eta horrek ikaragarrilaguntzen dio gaixoari beraridiagnostikora ailegatzen. Azkenbatean, ingurua zaila dugulakogaixotzen gara, askotan. Gauregungo ekonomia krisiaren eragi-na jende askoren osasunean an-tzematen da. Pertsona gehienenosasun arazoa ulertzeko garaian

oso pribilejiatuak gara familia-me-dikuak.Eta alderdi txarra?Notizi txarrak eman beharra. Horioso-oso gogorra da, eta ez zaraohitzen inoiz horretara. Aurrezaurre duzun pertsonari notizi txarbat ematen hasten zarenean ikus-ten duzu aurpegia nola aldatzenzaion, bere inpakto emozionala.Bere bizitzan zer aldaketa emanbehar duen eta berak nola soma-tzen duen hori. Niretzako gauzagogorrenetakoa hori da. Eta, ho-rrez gain, batzutan baita ere la-rrialdiak. Gipuzkoa erdian gaude,Zumarraga 20 kilometrora dugu,bide txarrarekin; Donostia 50 ki-lometrora, eta guk anbulatorioandenetik ikusten dugu. Tartean, la-rritasun egoerak ere bai, eta larri-tasun egoerek asko estresatzenzaituzte. Igoal duzu paziente batbihotzekoak emanda oso larri, ar-nasketa gelditzeko arriskuan, etabaliabide oso gutxirekin. Alderditxarren artean aitatuko nuke baitaere, pazientearen eta medikuarenartean konfiantza dagoenean,zenbaitetan konfiantzaren erabi-lera ez dela ona izaten gaixoarenaldetik.Bitxikeriak ere gertatukozitzaizkizun.Xelebrekeriak bat baino gehiago;batzuk kontatzeko modukoak ezdirenak. Azpeitian hasiberri nin-tzela, larunbat batean erditze batatenditu beharra tokatu zitzaidanbaserri batean. Joan ginen, hasiginen, esperientzia gutxi ere baiartean, niretzako gauza berria zenhura. Orduan hemen ValentinaAgirre zegoen emagin, eta huraetorri zen gero, eta harekin ondomoldatu nintzen. Bestelako xele-brekeria asko ere bai , bainadenak ezin dira esan.�

rioz. Horrek dakar gutxiagoren ar-tean lan gehiago egitea; ordezka-penak ere nabarmen jaitsi dira,lan karga gehituz eta denborarenpoderioz kalitatea gutxituz. Lehen errezeta barruan sar-tzen ziren medikamentuasko orain ordaindu behardira. Zer iruditzen zaizu?Hori ere pixka bat konplikatua daesplikatzeko. Guk ulertzen duguhoriek ez direla osasunerako oi-narrizko botikak. Oinarrizko boti-ketan ez da ezer ere kendu; horigarrantzitsua da. Bizi-kalitateahobetzen duten zenbait botikenkasuan derrigortzen dute pazien-tea erostera. Hori nola ikustendugun? Teorian osasunarentza-ko ez dira hil ala biziko botikak,baina zenbait jenderentzat sakrifi-zio handia da jarabe bat sei-zortzieuro ordaintzea. Egoerak etaegoerak daude, eta horren aurre-an ez da erraza tabla rasa egitea,baina zenbait jenderentzako neu-rri gogorra iruditzen zait. Egunean zenbat pazientehartzen dituzu?Batez beste, 30 paziente. Etxetikatera ezin diren gero eta adinekojende gehiago dugu, eta egune-ro, bisita bat edo bi ere egiten di-tugu. Zeozer txarra izan daitekela-eta badaezpada ere frogak egitehori asko eskatzen da, baina iru-ditzen zait, oro har, jende gehie-nak erabilera ona egiten duela.Autonomia gehiago landu behar-ko luke pazienteak, ez hain de-pendienteak izan gauza askotan.Gurasoen jakinduriarekin gauzaasko sendatu dute gure belaunal-diak eta gure aurrekoek. Senda-belarren erabilera galtzen ari daeta pena da. Akaso, guk ere gurezientifismo horretan ez dugu jakinizan behar bezala zaintzen eta

errespetatzen. Mespretxu txikibat izan diogu sendabelarrenmunduari, baina nik gero etagehiago baloratzen dut. Badakitmediku asko ez direla horren al-dekoak. Nik ez dut praktikatzen,baina errespetatu egiten dut, etagustatu egiten zait, gainera, jen-deak praktikatzea Euskal Herria-ren historian milaka urtetan erabi-li diren erremedioak. Oso interes-garria da eta iruditzen zait, gaine-ra, bere neurrian autonomoak iza-tea promozionatu egin behardugula.Jendea joaten al zaizu esa-naz, sintoma hauek ditut etaInterneten begiratu duteta...Gero eta gehiago. Gertatzendena da, gauza askotan bezala,informazio asko dagoela, eta in-formazio hori diskriminatzea faltada, galbahe hori pasatzea. Ho-rrek ekartzen du kezka, beldurra,eta hein batean, ‘badaezpadaere’ hori. ‘Nik dudan sintoma ezote da tumore batena izango? Ezote da hobe eskaner bat egitea?’.Pazientearen aldetik informaziogehiegi ekartzeak exijentziak al-datu egiten ditu. Eta, noski, fami-lian bizitako esperientzia negati-boek ere eragina dute.Azpeitiarrek, oro har, zer-nolako osasuna dute?Adin batetik aurrera jendea ardu-ratzen da bere osasunarekin.Osasuna mantentzeko gai ez denpertsonaren arazoa askotan ezda izaten ardura falta. Esaterako,nire egoera txarra bada, bakarrikbanago, i lusior ik gabe, ezinbadut edan... orduan, sakrifizioazertarako egin behar dut? Alegia,bizitzeko motibazio onak dituenaosasun ona edukitzearekin askoarduratzen da. Iruditzen zait ardu-

mamia � � � � � � � � � gizartea06

Autonomia

gehiago landu

beharko luke

pazienteak”“

Gaur egun

presioa handiagoa

dugu pazientearen

aldetik”“

Gure inguruko monumen-tu zaharrak, eta oro har harrian landutako de-korazio, erliebe eta eskulturak, kolorerik gabeikusten ohitu gara. Mende luzeetan zeharpentsatu izan da Atenasko Partenoia, Elizagotiko dotoreak eta abar, margotu gabeak zi-rela, eta miretsi ere hala egin izan ditugu.Gaur egun, badakigu egin zirenean ez zutelagaur egun duten itxurarik, baizik eta hainbatkolorez margotuak, hau da, polikromatuak zi-rela.

Zer gertatu zitzaien? Ba ia gehieneanerantzuna sinplea da; kanpoko eraikinak etaartelanak izaki, urteen poderioz eta babestugabe egoteagatik (faktore klimatikoen gehigizakiaren eraginaren aurrean) guztiak biluzikgeratu direla, zizelkatuak izan ziren materiala-ren kolore eta itxuran. Atenasko Partenoiarieta orohar eskultura klasikoei dagokionean,gehienak marmol zurizkoak ditugu, ErdiAroko eraikinei dagokienean berriz, kolorea,hareharrirena edo kareharriarena dute.

Zenbat arte jakitun erratu ote dira kontuhonekin... XVIII. mendeko Neoklasikoak adi-bidez: eskultura klasikoak eredu harturik mar-molaren biluztasuna goratzen zuten teoriakatera zituzten haiek. Bizi guztian zehar artemunduan lanean jardun izan zuten burutsugehienak, hilobira joan ziren jakin gabe mar-mol zuri horiek polikromia zutela, ikustenzuten hura “ederra” izanagatik ere, artelana-ren ikuspegi osatu gabea besterik ez zelarik.

Izugarria da koloreak eskultura bati ema-ten dion aldaketa. Eskulturak eta elementudekoratiboez gain elementu arkitektonikoakkolorez jazteak ikaragarrizko indarra ematendio eraikinari. Imaginatu eliz atari bat, goti-koa. Puntadun arkuetan kristo eta sainduenirudi zizelkatuak bata bestearen ondoan,dena beteta, harrizkoa, harri kolorea. Orainkolorea jarri, kolore mordoa, aurpegiak, ilea,arropa, etab., kriston subidoie!!

Gure buruetan margoa koadro eta ohiale-kin lotu izan dugu beti, baita egurrarekin ere

Harri polikromatua

� � �Orain kolorea jarri, koloremordoa, aurpegiak, ilea,arropa eta abar. Kristonsubidoie!

� � � � � � � � � � � � � � � �iosu salegi� � �

erretauletako xafletan, eskulturetan eta abar.Elementu guzti hauek, historikoki tenplu erli-jioso nahiz eraikin zibilen barruetarako egi-nak izan dira, beraz kolorea ikusteko barru-rantz sartu behar da. Monumentuak, etxau-rreak nahiz kanpoko irudiak kolorez beteaketa harrizko eskultura margotuarekin konpo-sizio handietan ikustea bestelako kontu batda, eta ez da erraza imaginatzea. Ikusitakoansoilik ohartzen zara polikromiak zenbaterai-noko aberastasun eta bizitasuna eman die-zaiokeen harrizko elementuei.

Guardiako Santa Maria elizaGehiena galdu bada ere badira salbuespe-nak. Urrutira joan beharrik gabe Guardiako(Laguardia gazteleraz) XIV. mendeko eliz-atari gotikoa da horietako bat, XVII. mendekopolikromiarekin. Benetan merezi du. Aurretik

Gasteizera bueltatxo bat egin etahango katedral bi-kaina (ez du kolo-rerik) bisitatzeak

ere bai. Ondo bizieta hurrengora arte!�

���� � � � � � iritzia 07

iritzia � � � � � � � � �08

Frantzisko I jesuita aukeratuberri dute martxoan, aita santu berri bezala,Jorge Mario Bergoglio argentinarra. Ez dutinolako harremanik elizarekin, baina hala ereezin izan dut jakin gabe geratu mundu mailanalbiste honek izan duen difusioa dela medio.

Eliza amildegian behera doan garaian, etabizi dugun testuinguru sozial zail honetan,Erromako Aita Santu berriaren aukeraketak,elizak galdu duen oinarri soziala berreskura-tzeko xedea du. Zergatik? Argentinar honektxiroen alde eta esparru sozialean itxurazhartu dituen konpromezuek perfil freskoaematen baitiote, gertuko pertsona, lagun ur-koari laguntzeko ideia sakoneraino darama-na... Elizaren inguruko eskandaluen eta us-telkeriaren gainetik kristautasunaren oinarriz-ko baloreen ezpata daraman zaldun aurrera-koia bezala aurkezten zaigularik.

Elkartasuna, laguntza, maitasuna eta an-tzerako ideiak oso merke saltzen dira egun,herritarren bizimoduaren norabidea koleste-rolez beteriko arteria baten odolak egitenduenaren antzerakoa denean; aurrera eginahal duzun moduan, besteen gainetik badaere. Honek eragiten digun kontzientzia kargaoso astuna dela ez dago esan beharrik.

Ataka honetan aurkitzen den ororentzatzuzendu da Frantzisko-ren aukeraketa, “ezetorri Argentinatik hona, lagundu txiroak”,esatea bezalako keinuekin zerbait berria eka-rriko duela salduz. Egitura ultra kontserbado-re horretan, ordea, ez dago aurrerakoirik, ezdira “berria” den ezer egiteko prest. Euren bi-ziraupena, boterea, bermatzeko jendartea-ren sektore ahulenetara (zeina gero eta zaba-lagoa den) hurbiltzeko estrategia, politikariekkanpainan esaten dituzten gezurren modukojokabide bat besterik ez da, hutsa, efimeroa,makilajea.

“Hurbildu gurera, jaungoikoaren mezua za-baldu, maitatu, lagundu...” mezu politak,doinu argentinar gozoaz, baina hitzetatikekintzetara pasatzean arazoak: “Con la igle-

‘Habemus Farsant’

� � �Balio antidemokratiko,zapaltzaile eta neoliberalenmezulari rola izangoduelakoan nago

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

sia hemos topado”, dio esaera zahar batek,beti harresiak, mugak jartzen. Ez dut honekinoinarria osatzen duten eta jaungoikoarenmezutik bizimodua egiten duten jendearenlana gutxietsi nahi, ezta gutxiagorik ere.Azken finean, besteengatik misioetan, janaribilketan, aterpea ematen bizi direnen ekin-tzek eta euren agintarienek mezua berdinaizanagatik, ekintzetan bizi dira aurrenak etaeserita, meditazioan, besteak. EAJ-n gerta-tzen den antzerako.

Bestalde, lehen hegoamerikarra izateareninguruan elkarbanatu nahiko nukeen irakur-keta interesgarri bat egin zidaten aurrekoan.XXI. mendeko sozialismoa puri-purian dago-en herrialde hegoamerikarretan kristautasu-na oso errotuta dago, espainiarren konkista-tik. Etxekotzat har dezaketen Aita Santuak,Elizaren egiturarekin bat datozen balio anti-demokratiko, zapaltzaile eta neoliberalenmezulari rola izango duelakoan nago, herrita-

rren parte hartzean oinarritzendiren sistema berriei bizkarra

eman eta AEBen poli-tiken aldeko mezuak

zabalduz. Kontuan har-tzen badugu diktadura

argentinarraren garaian he-rritarren alde egitea izan zue-

nean beste aldera begi-ratu zuela... atera on-

dorioak.Ea Loiolara ekartzendugun saninaziotan,ez?�

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Lehen gehiagokostatzen zitzaidanetxean egotea orainirtetea baino”NIKOLAS SEGUROLAArtzaina eta Arantzazuko fraidea

� � �“Gau Txori argazkirallya oso berezia daniretzat”JULEN JUARISTIArgazkilari afizionatua

� � �“Quebrantahuesosproba garrantzitsuada eta aurten, lehen25 postuetan egitendutenek mundukokopako txapelketajokatzeko aukeraizango dute. Zailadela badakit, bainahori da nire nahia”JOSEBA ALBIZUTxirrindularia

Nikolas Segurola.

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GORA. Oharrak euskaraz.Bejondeiola erakuslehioan ohar hau euskara hutsean jartzea erabaki duen saltzailehoni. Urrats ederra euskararentzat! � Uztarria

BEHERA. Mauka ederra, gaztelania hutsean.Norbere poltxikoari begiratuta, pagotx ederra litzateke pintore honek egiten dueneskaintza. Kartel guztika, ordea, erdara hutsean izatea penagarria da! � Uztarria�

��

iritzia � � � � � � � � �10

� � � � � � � � � iritzia 11

Z uk orain badakizuna nik oraindik ezdakit. Zuk hau irakurtzean badakizuna nik hauidazterakoan ez dakit. Zuk Aita Santu berria-ren berri baduzu, nik, hizkiak josten ari naizenune honetan, ke beltza ikusi berri dut. Modanez badago ere, kristaua eta fededuna naizelaaitortzeko arazorik ez dut. Zergaitik naizengaldetzen badidazu, agian erantzun argiaematea kostatu egingo zait. Gurutzeanhiltzatu zutenak zabaldu zituen printzioeta baloreetan oinarritu nahi nuke nire egu-neroko jokabidea. Zientzia hotzak ipuintzatdituen kontu horiek ez naute arduratzen. Nahidudan bezala bizitzeko gai banaiz, hil ondo-

Ke beltza� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

� � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�ZURIA ETA BELTZAREN NAHASTEA BETI GRISA EZ DENEAN.Uztarriaren irakurle batek bere baserrian jaio berri diren katakumeen irudi hau bidali digu. Amaren babesean lau katakume;bata beltxa, beste hirurak elurra bezain zuriak. Ez da aurreneko aldia katu horrek umeak izan dituela, baina harrituta daudeetxekoak jaio berrien ilajearekin. Zalantzarik ez dago katarraren kolorea zein zen. � Uztarria�

ren, izan beharrekoa izan bedi, izan ustelaizan fina.

Ni ez naiz inor zure etxean sartzeko, ni eznaiz inor zuen portaera epaitzeko. Ezin dutharririk jaurti, pekatari osoa eta konpletoanaiz. Arrazoien ordez aitzakiak erabiltzenditut. Zeru urdina urrun daukat, infernu gorriagertu. Inorentzat adibide eta eredu ez naize-nez, txoko honetan nire barruak duena argita-ratzeko neure buruarekin nahiko borroka izandut. Barrua hustutzea erabaki dut. Elizarenprintzeak elkartu dira denon artzaina aukera-tzeko. Bat izan ala bestea izan, axolarik ez.Errespetu osoz esanda, mozorrotuta elkar-

tzen diren mutil zaharren erabakia ez zait ba-tere tentagarria egiten. Elizak erabatekoiraultza behar du, behetik gora eginiko alda-keta sakona, gurutzean josi genuenak agin-dutakoa zintzoki jarraituz. Haren, edo bere ai-taren, hamar aginduekin nahikoa dugu.Akabo pekatuak, mehatxuak eta beldurrak.

Sermoitxo honekin neure burua zuritu dut,aitzakia bat gehiago ezer ez egiteko. Eske-rrak ni baino finago lanean ari diren milaka la-guni esker iraultza lortuko den. Paradisuarenzain egon gabe, mundu petral honek erelagun zintzoen bizileku izan behar du. Ez izandudarik.�

iritzia � � � � � � � � �12

MARTXOAREN 8A. 1911ko martxoaren 8an lehen deialdia izan omen zenAlemanian, Austrian, Danimarkan eta Suedian. ONUk 1977an emakumeen eskubi-deen nazioarteko eguna izendatu omen zuen martxoaren 8a. 2013an emakumea-renganako biolentzian fokatu du eguna. Noiz arte “ospatu” behar dugu emakume-ak eskubide gutxiagotuak izatea?

Emakumeen eguna

� � � � � � � � � � � � � � � �maite garmendia� � �

� � �MARTXOKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

EMAN EUSKARA ELKARRI. Laistrekan, antxintxi-ketan, arineketan, korrikan... bukatzen ez den bidea... bu-katu behar ez duena. Korrika hankekin. Korrika ahoarekin.Korrika buruarekin. Korrika bihotzarekin.

Korrika 2013

ALTXOR TXIKIA. Bostehun urte betetzear zen altxor txiki horierortzeko zorian ikusten genuen Lasaora paseatzera abiatzen ginene-an. A zer nolako poza eman didan Madalenako ospitala zaharberritzenari direla ikusteak. 1520rako martxan omen zen garaiko gaixoak arta-

Madalenako ospitale zaharratzen zituen ospitala. (garaiko Osakidetza?). Utzikeriaren ikur bilakatua.Nazioartean Azpeitian eman duen Loiolako Inazioren mailako pertsonaihistoriko baten aztarnak merezi zuen hori. Azpeitiar denak aberatsagoegiten gaituelakoan nago.�

Steve Jobs-ek beti esaten zuen unibertsitateauztea bere bizitzako erabakirik onena izan zela. Beregurasoek matrikula ordaintzen sekulako dirutzagastatu ondoren, sei hilabetera dena uztea erabakizuen Macintosh-aren sortzaileak. Lurretik hartutakokoka-kola latak birziklatze zentro batean salduz bizi-raun zuen hala moduz. Denbora librean, tipografiaikastaro batean hasi zen. Hark eman zizkion, komu-nikazio estrategia onenak garatzeko oinarriak bate-tik, eta tipografiarekiko jakinmina bestetik. Ez zeninoiz informatikari trebea izan, baina marketing es-trategiak bikain baliatu zituen. Lizentziatu gabe ego-nagatik, munduko aberatsenen artean amaitu zuen,herioren segak kontu korronteari kasurik egin ez ba-zion ere.

Aurreko batean Oskar Alegria nafarraren “EmakBakia” filma ikusi eta bere hitzak entzuteko aukeraizan nuen. Zioenez, bere pelikula dokumentalaitsasoan isurtzera doan ibaia bezalakoa da, “gertu

Bide okerraren alde!� � � � � � � � � � � � � � � �yuri agirre� � �

egonagatik etengabe kurbak hartzen dabi l ,itsasora iristeko presa gabe”. Gai zentrala ManRay zinegile zaharraren Biarritzeko etxearenaraketa bada ere, ikerketan zehar behin etaberriz desbideratzen da, etengabe bitxi berriakaurkituz.

“Zorte ona, akatsaren lehengusua da”, dio zine-magile nafarrak. Steve Jobs-ek ere, entzungo balu,arrazoi emango lioke. Penizilina eta txanpaina ereakatsen ondorioz sortu zirela gogoratzen du Ale-griak. Kalimotxoa bera ere, pasatutako ardoa edan-garri egiteko koka-kola gehitu ziotenean asmatu zu-tela dio mitoak.

Xoxotera igotzean bezala, bide motzena,zuzenean tontorrera doan hori , ez dut usteonena denik. Hanka sartzean aurkitzen ditugusarri lokatz artean gordetako altxorrik onenak.Galtzea, zerbait berria aurkitzearen sinonimobaita.�

Antzinako hebrearrek udaberriko lehen ilargibetean ospatzen zuten euren jai nagusia: nekaza-riek legamiarik gabeko ogi berria errez; artzaineklehen bildotsa elkarrekin janez. Biziaren oparia es-kertzea eta bizi berria ospatzea: horixe zen Pazkojaia.

Handik mende askotara, biziaren jaiari gertakarihistoriko baten oroitzapena lotu zioten: nola eurenasabak, Moisesen gidaritzapean, faraoi ankerrarenuztarria hautsirik, esklabutzatik askatasunera igaroziren basamortuan zehar, lurralde berriaren espe-rantzak bultzaturik. Hain juxtu, pazko hitzak ‘zehar-katu’ esan nahi du, ‘igaro’. Biziak bezala.

Handik mila urtetara, Nazareteko Jesus agertuzen, eta on eginez igaro zuen bizitza: zapalduei as-kapena iragarriz, zaurituak sendatuz, den-denenmahaikide bilakatuz inor baztertu gabe. Horregatikhil zuten: ez dezala inork pentsa gizateriaren erruakordaintzeko hil zela, ‘Jainkoaren’ erabakiz.

Biziaren Pazkoa� � � � � � � � � � � � � � � �joxe arregi� � �

Garai berri baten profeta eta egunsentia ikusizuten askok Nazareteko Jesusengan. Eta hain bide-gabeki eta gazterik hil zutenean, haren jarraitzaileaskok aldarrikatu zuten ez zegoela hilda, bizirik bai-zik, ematen den bizia ez baita hiltzen. Ematen denbizia ‘Jainkoarengan’ bizi da. Areago, ‘Jainkoa’ berada. Zer da ‘Jainkoa’ Biziaren, Errealitate osoarenonezko Bihotza baizik? Zer da Pazkoa bizi onarenzori unibertsala baizik?

Hori ulertzen erraza da. Handik mendeetara,ordea, sekula gertatu gabeko gertakari bitxi, ‘mirari-tsu’ eta konplikatu bihurtu zuten teologo kristauek:gorpua ‘zerura joatea’, hilobia hutsik geratzea,Jesus hilaren agerpen fisikoak ikustea...

Hasieran ez zuten horrelakorik pentsatu, eta gaurezin du horrelakorik inork sinetsi. Gatozen, bada,berriro Pazkoaren muinera: Bizia ez da hiltzen, hilo-bi guztiak hutsik daude, gurutze guztiak baino ahal-tsuago da Gupida. Eta Jesus da irudi bikaina.�

Galdetzen hasita, kotxeei aparkatzea

debekatu eta noizko oinezkotuko dute

plaza Nagusia? � Uztarria

Sanjose lorak

jan al dituzu

inoiz?� Ainitze Agirrezabala

KARMEL GARMENDIA69 urte

“Etxean halaesaten zutenamamak eta aitak,sanjose lorak

osasunarentzat ona zirela. Mutilkoskorretan, Komuntzo alderajoaten nintzen perretxikutara,eta bidean sanjose lorak jatennituen, marrubiak balira bezala.Gero, 14-15 urtetik aurrera,orduan ikasi nuen zer zen onaeta harrezkero txuleta nahiagonuen. Orain ere jango nituzkesanjose lorak, baina entsaladaeder bati nahastuta”.

MIREN ARREGI13 urte

“Bai. Loiola aldeanbaserria dugu, etainguru horretanasko paseatzen

dut giurasoekin. Behin, amakkontatu zidan sanjose lorakjatea ohitura zaharra zela.Orduantxe probatu nituenaurrenekoz, baina geroztik ezditut sekula gehiago jan.Beldurra ematen dit, izan erejendeak edozein bazterretanegiten du pixa, eta zikinak egondaitezke”.

MAITE ARZALLUS13 urte

“Jaten direla, bai,banekien, bainaneuk ez dutsekula probatu.

Aita eta anaiarekin mendira joannintzen batean haiek janzituzten, baina niri beldurraematen dit, osasunean kalteigoal egingo didate-eta”.�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

Azken aldian, balkoiak erabiltzen ditugualdarrikapenak egiteko, festak ospatzeko,eta abar. Hor ikusten ditugu “Euskal presoakEuskal Herrira” lema daukaten izara zuriak;Gaztelaniaz argitaratzen den egunkari baterostearekin banatzen zuten trapu zuri-urdi-na; Udaletxeak banatu eta jendeak San Se-bastian egun inguruan jartzen duen maindirezuri-urdina... Birziklatu daitekeen materialezbeteta dauden zabor-poltsak ere agertu zaiz-kigu inguruko hainbat herritan.

Lehengo egunean, aldiz, Aberri egunean,balkoietan ikurrin gutxi zegoela iruditu zitzai-

Loreak� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

dan. Duela hogeitaka urte ikurrin mordoaegoten zela gogoratzen dut. Debekuarenostean jendearen nahia adieraztekomodua zen, jendeak nolako etorkizunanahi zuen irudikatzekoa, aldarrikapenak egi-tekoa.

Gaurko balkoiak ikusita, ematen dualdatu egin direla jendearen ametsak, etaerraza da txiste txarrak egitea: “orain zaborrada gure aberria”, “Erreala da gure aberria”,“presoak errealak dira”, “erreala da zaborra”,“ikurriña zaborra da”, eta abar. Nahi adinakonbinazio, nahi adina interpretazio, nahi

adina txiste txar. Hala ere, gaur egunean eregure nahiak adierazten jarraitzen dugu bal-koian, etorkizuna irudikatzen, aldarrikapenakegiten.

Etorkizuna irudikatzen zuten beste hainbattrapu ere ezkutatu dira balkoietatik: garbigai-lutik atera berriak egoten ziren buzo laranjak.Agian balkoietatik zintzilik jarri beharko lirate-ke, etorkizuna dagoela esateko, aldarrikatze-ko, jendea ahaztu ez dadin.

Urteak dira nire balkoiko geranioak ihartuzirela; Jarri egingo ditut aurten. Eta zaindu,egunez egun.�

iritzia � � � � � � � � �14

2008an sortutako talde haubost azkoitiarrez osaturik zegoen:Julpu (ahotsa), Pittor (gitarra),Gontxalo (gitarra), Jontxu(Baxua), Uso (bateria) eta Itzi (te-klak). In cloudy days we shineberaien lehen diska, 2009an gra-batu zuten, Lobo estudioetan.

Diska Rock ‘n Roll klasikoan oi-narrituta dago. Itziren hammonddoinuek asko potentziatzen duteklasikotasun ukitu hori. Bestetik,taldean bi gitarra egoteak, abes-tiei izugarrizko indarra ematendie, baita hauek sortzen dituztenriff Rock&Rolleroei esker ere.Ahaztu gabe, bateriak eta baxuakkonpas perfektuan osatzen dutenbaseak dena borobiltzen du.

Diska autoekoiztutako hamarabestik osatzen dute, baita“bonus track” izenpean ezkuta-tzen duten bertsio eder batek ere.

The Sugarballs� � � � � � � � � � � � � � � �ane bastida� � �

Abestiak ingelesez daude eta in-darra, doinu askatasuna eta giroaparta transmititzen dute.

Diskoko abesti guztiak gustukoditut, eta bat aukeratzea zaila izanarren, Before I die eta Silence isa dangerous sound abestiak dira,bereziki, nire gustukoenak. Baiabestietan ematen den mezuen-gatik, bai horiek duten melodiitsaskorrengatik.

Lehenengo aldiz talde hau en-tzun nuenean, 60ko hamarkadaetorri zitzaidan burura, garai haie-tako giroa, dantzak, arropak...Beste taldekideekin batera, Jul-puren ahots bereziak, garai haie-tara eramaten zaitu.

Bere ahotsa perfektua da mu-sika mota honetarako, dituenhainbat ezaugarriri esker. Halanola, ahotsaren kolorea, horrekduen ikaragarrizko potentzia eta

berak eransten dion sentimendurockeroa.

Gaur egun, modak nondik jo-tzen duen halako musika motaegiten den arren, The Sugarballs-ek berriz ez. Egungo modei paroegin gabe, beraiek sentitzen du-tenean sinetsi eta horrelako lanbikainak egiten dituzte.

Talde honek duen pena baka-rra, 2012ko abenduan beraienazken kontzertua eman eta TheSugarballs proiektua bertan be-hera utzi izana da.

Espero dugu noizbait berriroelkartu eta In cloudy days weshine bezalako lan gehiagorekinetortzea. Ez da Euskal Herri mai-lan egiten den musika estilorikohikoena, baina poztasun handiaematen du Urola inguruan horre-lako Rock `n Roll talde originalbat eduki izanak.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘In cloudy days we shine’ diska

Disketxea. Autoekoizpena.Argitalpen urtea. 2010.Abesti kopurua. 11.Ezaugarria. 2012ko abenduaneskaini zuen taldeak bere azkenkontzertua.

� � � � � � � � � iritzia 15

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

Koloreen paradisuaNorvegiako paisaiak nahiz fenomeno naturalekedozein bidaiari liluratuta uzteko ahalmena dute.Argazkilarien paradisua da, inondik ere. �� Ainara Garcia

mamia � � � � � � � � � klik!16

�AURORABOREALA.Munduko oso leku gutxitansuertatzen den fenomenonaturala da. Neguko gauluzeetan, ipar zirkulukolurraldeetako zeruak dantzanikusteko aukera dago.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

ELUR OREINA.Norvegian gehienetariko bat ikusten denanimalia da. Orokorrean, zintzoak diren arren,kontuz ibili behar da, batez ere errepideangidatzen goazenean, sarritan edozeinzirrikitutatik irteten baitira.

�

BAKEA.Estresik gabeko lekurik baldin badago munduan, hauxe delaesango nuke. Begiak itxi eta uraren hotsa besterik ez daentzuten, eta paisaiaren erdian, erabateko harmonia sentitudaiteke.

�

�KANPAMENDU SAMIA.Samiak, orain dela urte askotatik Laponian zehar bizi direnindigenak, ehiza egitetik, arrantzatik, abeltzaintzatik etaartisautzatik bizi dira.

mamia � � � � � � � � � klik!18

�ITSAS-BIZITZA ABERATSA.Ur ertzetik mugitu gabe, norvegiar itsasoan sekulako bizitzadago. Itsas izarrak, mota guztietako hegaztiak, arrainak, etazorte gehien dutenek, baleak ere ikus ditzazkete.

EGUERDINorvegiako neguaaukera dago, eta uezkutatu gabe jarregunsentia eta arrdoaz. Argazki hau baino lehen aterat

�

�FIORDOAK.Lurraldearen berezitasun garrantzitsuenetakoak dira. Iparraldetik hegoalderaino uhartez jositadago Norvegiako itsasertza, fiordoak osatuz. Batetik bestera joateko, ferrya erabili behar da,edota zubiak nahiz itsas azpiko tunelak zeharkatu behar dira.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

IKO ARRATSA.an, arratsa eguerdian ikustekoudan, berriz, gauerdian eguzkiakraitzen du. Modu honetan,ratsa bat bestearen jarraianzehazki eguerdiko 14:00ak

takoa da.

EGUNSENTIKO ARGIAK.Norvegia argazkilarien paradisua izatearenarrazoia, beste inon aurkitu ez daitezken argiakdituelako da. Otsailean, eguzkia irtetean bi ordubaino gehiagoko egunsentiak daude eta zeruakbatzutan sua dirudi denbora guzti horretan.

�

mamia � � � � � � � � � gizartea20

VALENTIN BENGOAjesuita eta sindikalista

ElAren birsortzean,nik lagundu besterik eznuen egin”Bere baitako jesuita edo sindikalista, zer sortu ote zenlehenago? Biak ditu bidelagun, eta bietako inori ez dioerretiroa eman oraindik. �� Ihintza Agirretxe

H ankak ma-kalduta baditu ere, burua eta min-gaina bizi mantentzen ditu orain-dik Aretxabaletan sortu eta Loio-lako Santutegian bizi den jesuitahonek. Hiru aberri ditu: Aretxaba-leta, sorterria; Nikaragua, loturaestua duen herrialdea; eta Loiola,azken 50 urtetik gora duen bizito-kia. Eta bi bizimodu batean: jesui-ta eta sindikalista. ELA sindika-tuan aritu da lanean urte luzez.Orain ere harreman ona eta han-dia du bidelagun izan dituenekin,sindikalgintzatik bat ez baita erre-tiratzen.

“

Ez du protagonista izan nahi,behin eta berriro dio, ELAren ber-pizkunde garai hartan egindakolanaren protagonistak beste ba-tzuk direla dio, berak, lagundubesterik ez zuela egin. Uztarriak,protagonismoa alde batera utzi,eta bere historia eta istorioakkontatzeko eskatu dio. Milaka is-torio ditu, milaka datu, hemenbakan batzuk bildu ditugu.Aretxabaletan sortua zara,orain dela 90 urte. Bainazein girotan hazi eta hezizinen? Gure familia, familia normala zen.

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1923ko abuztuak 20.� � �Herria. Aretxabaleta. � � �Bizi tokia. Loiolakosantutegia. � � �Lanbidea. Jesuita etasindikalista.

renak jotzen entzuten nituen….Nik uste langile giro horrek askomarkatu ninduela. Aitak ere lan-tegi horretan egiten zuen lan. Etaamak, etxeko lanak egiteaz gain(zortzi lagun bizi ginen etxean),lantegirako lanak ere egiten zi-tuen. Etxean amak eta biok kafeakolatzeko txinoak montatzen ge-nituen. Beraz, sortu zinenetik biziizan duzu langile mugimen-dua. Bai, garai hartan, langile mugi-menduko giroa bazegoen, etaetxetik bertatik hasi nintzen langi-

Langilea, eta oso kristaua. Etxeaurrean Beroa lantegia genuen.Niretzat hori oso garrantzitsuaizan zen. 100dik gora langile izan-go zituen, garai hartarako lantegihandia. Aluminio lantzen zen fa-brikan. Nire mundua langile mun-dua izan zen, beraz, oso txikitatik.Goizean langileak bizikletan fa-brikara sartzen ikusten nituen, si-

gizartea � � � � � � � � � mamia 21�

le mugimendura gerturatzen. Aitaere ELAn ibiltzen zen zerbaitetan,eta hari laguntzen hasi nintzen, le-henengo. Askotan gogo handie-girik gabe eta amorratuta, bainaetxean erreziboak egiten lagun-tzen nion aitari. Gero etxe aurrekogaraje batean bilera deiak-eta jar-tzen zituzten, eta mugimendu ho-rretaz kontzientziatzeko unerikgarrantzitsuenak izan zen, Erre-publika garaia zen eta eskubideborroka eta grebak izaten ziren.Gazte zinela oraindik, GerraZibila bizitzea tokatu zi-tzaizun.Bai, Aretxabaletako eskola publi-koan ikasketak egin eta Duran-goko jesuiten eskolara joan nin-tzen, urtebetez. Ikasturte bat eginhan, oporrak hartu eta Gerra Zibi-la hasi zen. Ondorioz, urtebetezikasketetan jarraitu ezinik gelditunintzen. Eta oraindik gerra zelaJabierrera joan nintzen jesuitenikastetxera. Han bi urte egin etajesuita sartu nintzen. Gerra garaian, 12-13 bat urteizango nituen, eta adin horretan,joko moduko bat zen gerra gure-tzat. Gero ikusten genituen hilda-koak, jendea tirokatzen, eta ho-rrelakoetan ohartzen ginen ezzela jolasa. Noiz erabaki zenuen jesuitaizan nahi zenuela, edo eraba-ki al duzu inoiz?Gauza batzuek ez dira inoiz era-bakitzen. Gure familia oso kris-taua zen. Ama kristau zentzudunazen, eta oso serioa, gainera. Gukgiro hori normal bizi izan genuen,eta, egia esan behar badut, ezdakit noiz erabaki nuen, edo inoizerabaki dudan. Garai hartan osoohikoa zen jesuita, fraile edo mojasartzea. Familiak aurrera atera-tzeko modua ere bazen, joatenginen ikastera, eta gero batzuketxera bueltatzen ziren, eta bestebatzuk bidea jarraitu genuen.Zuk jarraitzea erabaki ze-nuen, eta jesuita egin Jabie-rren, eta Loiolara etorrizinen. Jabierren ikasketak bukatu, etajesuita sartu nintzen zuzenean,

mamia � � � � � � � � � gizartea22

gerora, izan nuena askoz handia-goa izan zen.Noiz sortu zitzaizun ba ba-rruko zera hori? Batez ere eramateko zaila egin zi-tzaidan arazoa izan zen. Amerike-tatik bueltan, frankismo garaiazen hemen, eta erregimen horrenkontra eta sindikatu kontuan hasinintzenean, nire formazioa, batez

saltsa horietan egiten nituenaketa nire jesuita izaera lotzea. Nireformazio horrek batez ere kon-tzientzia lantzen zuen, eta horiizan zen zailena. Soluzioa geroa-go bilatuko nuen.Hego ameriketatik bueltan,ikasketak bukatu eta Loio-lan jarri zinen bizitzen. Bai. Orduan etorri nintzen nintzenLoiolara, aurretik denboraldiakeginda banengoen hemen. Garaihartan eguna Azkoitiko Eskolaprofesionalean pasatzen nuen.Madinabeitiak eta biok sortu ge-nuen, sortze lanetan ibili nintzen,eta gero ere, goizetan klaseakematen nituen. Baina nik langehiago Azpeitian, gazteekin egi-ten nuen. Eliza inguruko elkarteagainbehera zihoazen: luistarrak,mariaren alabak, koskak, Goreti-ak… eta hor zegoen nire lana.Gazte guzti horiekin elizaren in-guruan lan egitea zen nire hasie-rako eginbeharra.Horiekin zer egin behar ze-nuen. Eliztar onak izateko zerbait egiteazen nire zeregina, baina hori dena

Barruan nuen

arazo guzti hari

Nikaraguan bilatu

nion erantzuna”“

Ez dakit noiz

erabaki nuen edo

inoiz erabaki dudan

jesuita izatea”“

Loiolara. Jesuitak orduantxe eto-rriak ziren Belgikatik, urtebete le-henago edo. Orduan jende gaztepila bat zegoen hemen. 60 gazteginen nobiziatuan. Hemen bi urteegin nituen, ondoren beste biurte klasikoak ikasten pasatu ni-tuen, gero hiru filosofia ikasten,eta ondoren, Ameriketara, Nika-raguara, joan nintzen, ikastetxebatera irakasle.Orduan ohikoa zen, kanporajoatea? Bai, pentsa, gu guztira 29 jesuitaginen Ameriketara eraman gin-tuen ontzian! Pentsatu zenbat jo-aten ginen. Nikaraguan 3 urteegin nituen eta beste urtebeteVenezuelan. Bueltan teologiaikasi nuen Burgosen beste 4urtez. Teologiako hirugarren urte-an nintzela apaiz egin nintzen, etaberanduago egingo nuen azkenurtea. Izan ere, apaiz egin ninduten egu-nean bertan, nagusiak deitu eta15 egunera Afrikara joan beharnuela esan zidan. Tetuenera (Ma-roko) bidali ninduten kapilau mili-tar. Guk ez genuen soldadutza

egin beharrik izaten, baina kapi-lau militarrak behar zituzteneandeitu egiten gintuzten, eta joanegin behar. Han bi urtez izan nin-tzen. Bueltan egin nuen teologia-ko azken urtea. Ondoren, besteurtebetez formazioko azken urteaegin nuen. Eta handik Loiolaraetorri nintzen, eta ordutik bizi naizhemen.Nikaraguan hiru urteko ego-naldia egin zenuen. Bainagarai horregatik baino gero-ra ekarritakoagatik izan dagarrantzitsuagoa zuretzat.Bai, lehenengoz joan nintzeneanikastetxe batean, barnetegi bate-an egon nintzen irakasle. Nikegundoko pobrezia zegoela ikus-ten nuen handik kanpora, bainaikastetxera etortzen ziren haiekaberatsak ziren.Kontraesanak sortuko zi-tzaizkizun ba...Bazegoen erresistentzia modukobat han bertan ere. Somoza dik-tadorearen garaia zen, eta abe-rats asko haren kontra zauden.Hala ere, hori izan dudan kontrae-san txikiena izan zen! Barruan,

ere teologia, mugimendu horiekinezkontzeko zaila zela ohartu nin-tzen. Teologia Europarra eta kon-tserbadorea zen nik jasotakoa.Langile borrokak, klandestinita-tea…. zailak egiten zitzaizkidan

gizartea � � � � � � � � � mamia 23

bitartean klandestinoa izan zen.ELA sindikatuaren birsortzean,Azpeitian inplikazio handia zego-en; nik sorrera horretan, lagunduegin nien, eta formaziorako libu-ruak itzuli, eta gauzak bilatzen ni-tuen. Nola uztartzen zenituenklandestinitatea eta zure je-suita izaera.Klandestinitate kontua bainopentsaera kontua gehiago izanzen. Langile munduan, gerra ga-raian ere apaizak oso sartuta izanziren, baina ez zen garai hori jada,eta ez zen gaur egungoa ere.Gazte talde haietatik ELA birsor-tu, eta klandestinitateko laneanhasi ginenean, ardura bat gehia-go sortu zitzaidan. Izan ere, gaz-teak lan klandestinora pasatzenzirenean, beren borondatez,noski, azkenean ardura nirea sen-titzen nuen. Niri horrelakoetan arinkeriaz joka-tzerik ez zait gustatzen; niretzatpertsona bat pertsona bat da, etagazteak libreki erabakitzen zutennon sartu, eta klandestinitaterasartu edo ez. Beste arazoa zen,langile mugimendua erradikaliza-tuta zegoela. Arrupe ere ez zen hemen, eta as-kapen teologia sortu gabe zego-en oraindik. Teologia kontserba-dorea genuen, bai nik eta ingu-ruan ere horrelakoxea zen. Etahori gainditzeko bidea bilatzea ezzen erraza izan.

Eta non bilatu zenuen gil-tza? Nikaraguan egindako 3 urtekoegonaldi hartaz gain, ondoren erejoaten nintzen, eta banituen, etabadut, harremana hango lagune-kin. Han, Sandinismoa mugitzenhasi zenean, jesuita asko mugi-mendu hartan sartuta zeudelaikusi nuen, eta ordurako askapenteologia ere sortzen edo mugi-tzen hasita zegoen. Teologia berribat zen zeharo. Eta barruan nuenarazo guzti hari erantzuna bilatunion. ≠Niretzat jesuita izaera horrek etaegiten nuen lanak sortzen zizki-dan kontraesan horiek uztartzekobidea aurkitu nuen.Asko ikasi duzu Nikaragua-tik, beraz? Izugarri. Gainera, han ezagutzekoaukera izan nuen jesuitak baliohandikoak izan dira. Oso onak,eta askapen teologian oso sartu-ta zeudenak ezagutzeko aukeraizan nuen.Nire ikasle izandako batzuekingerora ere harremana mantendudut.Nikaraguan bilatu zenuenbidea, baina hemen ulerta-raztea erraza izan al zen? Arrupek arlo horretab gauza askoaldatu zituen. Hark bazterrak mu-gitu zituen, eta ni bezala zoro batinguruan izatea hain txarra ez zelaulertu zuten nire ingurukoek (ba-rrez).�

gainbeheran zegoen. Eta orduan,pentsatu nuen momentu berrira-ko eta mundu berrirako horiekinzerbait sortu zitekeela. Ez nekianjuxtu zer irtengo zuen, baina lane-an hasi nintzen. Talde ezberdinakantolatu genituen, euskal kultura,emakumeen promozioa edo femi-nismoa, sozial politika… Gai ez-berdinak lantzeko taldeak sortugenituen. Bakoitzak aukeratzenzuen zein gaitako taldean hartunahi zuen parte.Astean bilera bat egiten zuentalde bakoitzak, eta talde bakoi-tzean 10-15 lagunek hartzenzuten parte. Hortik hasi ginen,frankismoa pixka bat etsitzen ha-sita zegoen, gutxi, eta horiek egi-teko ez genuen arazo handiegirik.Hori ez baitzen klandestinitateanegin behar. Hortik, beste pauso garrantzitsubat ematea ere erabaki genuen,eta garai hartan modan zeudeneskola soziala sortzeari ekin ge-nion. Horra, hasieran behintzat100dik gora lagun joaten ziren. Zer helbururekin sortuziren lan talde horiek? Talde horien helburua gai ezber-dinen inguruan kontzientzia sor-tzea, eta zenbait gairen inguruanlanketa eta hausnarketa egiteazen. Nik hor gidaritza lana egitennuen, zertaz hitz egin beharzuten-eta azaltzen nien, eta jarrai-pena egiten nuen. Baina bestezerbait egiteko gogoa ere sortu

zitzaigun, eta Azpeitia ez zen ego-kiena munduan zer gertatzen zenjakiteko, normala den bezala.Garai gogorra zen hura. Gerraegin zutenek, ez zuten horretazhitz egin nahi. Eta orduko gazteekez zuten beren gurasoek jasan-dakoa ezagutzen. Talde bat sortugenuen jendea ekartzeko, etahaiek munduan zer gertatzen zenazaltzeko, betiere gai sozialakazaltzen zituzten. Asteburuetanegiten genituen mintegi modukohoriek. Mintegi horien antolaketazela eta, Donostiako ELArekinlehen kontaktuak izan genituen. Hortik, beraz, ELArekin be-rriro lotura.Beraiei ere interesatzen zitzaienguregana etortzea, gazte askomugitzen baitziren gure inguruan.Hortik sortu zen kontaktua eta ha-siera. Niretzat, gainera, nire kateaez eteteko bidea aurkitu nuen,izan ere, nire haurtzaroko eta aita-ren kontuak beti hor izan nituen.Denbora askoan egon nintzen ai-tari ezer kontatu gabe, ez kezka-tzeko. Behin Franko hil zeneankontatu nion zertan nenbilen.Eta lotura horretako prota-gonista...Azpeitiko, Azkoitiko eta Zestoakoneska eta mutil gazte asko izanziren mugimendu hartako prota-gonista. Hasierako talde horiekez ziren klandestinoak, baina hor-tik sortu zen ELAko hasierakotalde hori, frankismoak iraun zuen

Bestelako agurraElizatik pasatu gabe, azken agurra bide zibiletik eginnahi duten herritarrek badute horretarako parada,Udalaren hainbat aretotan. �� Ainitze Agirrezabala

M endi gainak etaitsas bazterrak dira batzuek betikotasuneanbizitzeko aukeratzen dituzten lekuak, arrazoisentimentalak edo estetikoak tarteko. Besteaskok, orain arte ohikoa izan den moduan, hi-lerrian hartzen dute atsedena. Azken porturairitsi aurreko pausoa elizatik ematea da orain-dik orain eta gure inguruan gehien ematendena. Hala ere, pauso hori bide zibiletik eginnahi duenak horretarako aukera badu Azpei-tian. Hileta zibilak gune publikoetan egiteabaimentzen duen ordenantza onartu zuenAzpeitiko Udalak, 2010eko otsailean. Hala,araututa gelditu dira berauek egiteko baldin-tzak. Hiletez gain, omenaldiak egiteko ereonartu da arautegia.

Uztarriak jakin duenez, ordenantza onartuzenetik bi hileta zibil egin dira herrian etahaietako baten alargunarekin hitz egin du,esperientzia gertutik ezagutzeko asmoz.

Arritxu Aristondo iazko urtarrilean hil zen,minbizi azkar baten ondorioz. Jose MariNuñez alargunaren esanetan, “elizarekin ezdugu bat egiten, eta Arritxuk ez zuen nahi eli-zatik pasatzea, ez eskelarik jartzea. Kontuhorri guztiari ez genion zentzurik aurkitzen”.Nuñezek kontatu duenez, emaztea gaixotubaino hilabete batzuk lehenago, haren biosaba hil ziren Zarautzen eta haiei hileta zibi-la egin zieten. “Zeremonia oso polita izanzela komentatu genuen elkarrekin; beraz, ka-sualitatez-edo, hitz eginda genuen”.

Sindikatu Zaharreko eta Baigerako hainbat areto, Soreasu antzokia eta Urrestillako Ibaigain jubila-

tuen egoitza hileta zibiletarako erabiltzea aztertu nahi du Udalak.

mamia � � � � � � � � � gizartea24

Eskelarik ez zuten argitaratu, eta “jendeaharritu egin zuen horrek; hileta noiz zen gal-detzen ziguten”. Emaztea hil zen astean joanziren udaletxera, hileta zibila egiteko aretoeske. “Hileta zibilik ezin zela egin esan zigu-ten; izateraz, omenaldia. Sindikatu Zaharre-an hiru gela erakutsi zizkiguten, eta guztietanhandiena aukeratu bagenuen ere, hileta egu-nean txiki geratu zen, oso txiki”.

Eskaintza zabaltzea xedeGaur gaurkoz, Udalak hileta zibiletarako Bet-harrametako beheko solairua eskaintzen du,baina Aritz Epelde zinegotziak jakitera emanduenez, ordenantza hori aztertzen ari dira, hi-leta zibilak egiteko aukera Udal-eraikin gehia-gotara zabaltzeko. “Sindikatu Zaharreko etaBaigerako hainbat areto, eta Soreasu antzo-kia eta Urrestillako Ibaigain jubilatuen egoi-tza hileta zibiletarako erabiltzea aztertu nahidugu, eta dagoeneko gai hori batzordean az-tertzeko gai-zerrendan dugu”.

Carmona Ehorztetxeko Antonio Carmonakadierazi duenez, gaurdaino beraiei ez zaie

gizartea � � � � � � � � � mamia 25

Hileta eta omenaldi zibiletarako Udalarenbaimena eta lokalen erabilera arautzen du2010eko otsailean onartu zen ordenantzak.

BAIMENA.Eskaera. Alkateak edo hark ordezkoizendatutako zinegotziak emango duomenaldietarako gordetako tokiakerabiltzeko baimena, betiere Udalerregistroan eskatzailearen dokumentazioajaso ondoren. Eskaerak berehalakotasunprintzipioaren arabera tramitatuko dira.

PROZEDURA ABIATZEA.Aurkeztu beharrekoa. Eskaeretanhonakoak agertu beharko du: Eskatzailearendatuak eta sinadura; hildakoaren datuak etaheriotza-ziurtagiriaren fotokopia; halabalegokio erraustu izanaren ziurtagiria;hileta zein egun eta ordutan egin nahi den;ekitaldiaren laburpena eta behar izango denmateriala (megafonia, mahaiak, aulkiak...).

PROZEDURA BIDERATZEA.Eguna. Alkateak edo ordezko zinegotziakzehaztuko du hileta zein egun eta ordutanegingo den. Eskatzaileek lehenetsitakoegun eta orduen ordena kontuan izanikzehaztuko dira, ahal den neurrian behintzat.Hiletak astelehenetik igandera egin ahalizango dira, eta zeremoniak gehienez ereberrogeita bost minutu iraungo du.Lekua. Eskaera ikusita, administrazioakerabakiko du omenaldi zibila Udalaren zeinlokaletan egingo den. Betharramdarretakobehe solairuan edo Sindikatu zaharreko etabaigerako aretoetan egingo dira. Gorpurik ez. Ospakizuna ezingo dagorpua bertan dela egin. Errauts-kutxatilakbertan egotea baimenduta egongo da.

ESKUBIDE ETA BETEBEHARRAK.Egokitzea. Lokala modu berezi bateanegokitu nahi bada, udal zerbitzuari garaizjakinarazi beharko zaio. Tokiaren ezaugarriakerrespetatu beharko dira beti; apainketakeragindako gastuak eta zerbitzu-osagarriak,interesdunak ordaindu beharko ditu.Espazio publikoen kasua. Eskatzaileakhiletarako espazio publikoa erabili beharkobalu, dagokion eskabidean berariaz adierazibeharko da. Erabiliko den espazio publikoamugatuko du Udalak, eta dagokionordenantza fiskalak ezarritako eskubide etatasen ordainketari lotuko zaio.�

���HILETA ZIBILAK� � � � � � � � � � � � � �egokitu hileta zibilik antolatzea. “Beno, gogo-an dut duela 25 bat urte, Euskadiko Mugi-mendu Komunistako kide bat elizatik pasatugabe eraman genuen hilerrira, eta han bertsobatzuk abestu zizkioten”.

Emaztearen azken-agurra antolatzea“pixka bat gogorra” egin zitzaiola aitortu duNuñezek. “Une latzak dira oso, baina familia-ren aldetik laguntza handia izan nuen etaharro esan dezaket gustura geratu ginela,Arritxuk merezi zuen agurra jaso zuelako”.

20 minutu inguru luzatu zen erritua. “Osohunkigarria izan zen, baina ez genuen nahiizan kutsu tristea hartzerik. Zapi batekinapaindu genuen mahaia, eta errautsak etaArritxuren argazkia present egon ziren, lorebatzuekin. Haren izaera egoki islatzen zueneskutitz bat irakurriz hasi genuen agurra.Iloba batek idatzi zuen eta koinatuak irakurri.Gero, bere argazkiekin osatutako bildumabat ikusten genuen bitartean, haren gustukohiru bat abesti jarri genituen: Cadizekin kris-toren lotura zuen nire emazteak, errautsakhan zabaltzea nahi izan zuen, eta Cuba etaCadiz alderatzen dituen Maria Dolores Pra-deraren abesti bat jarri genuen. Elkarrekinsarritan entzuten genuen, berezia zen hurabiontzat. Gero, Rosario Floresen El runrunde tu corazón eta Alaskaren A quien le im-porta entzun genituen, Arritxuren izaera irudi-katzen zutelako. Han bildutakoen artean nor-baitek hitz batzuk egin nahi bazituen ere, au-kera eman genuen. Etxeko eta lagun kuttune-nekin egindako hileta zibil goxoa izan zen”.�

���“Etxeko eta lagunkuttunekin egindako hiletazibil goxoa izan zenArritxuren agurreko erritua”

JOSE MARI NUÑEZ

Arritxuren alarguna

Aiora. Atxis!Amets. Jesus, neska!Ihintza. Jesus ez, Patxi, Patxi!Aiora. Patxi?Amets. Aita Santu berria ez al dun Francis-co?Ihintza. Horixe ba, jerga kolokialean Patxi.Aiora. Aaatxis!Amets eta Ihintza. Paaatxii!Aiora. Polen zikin hau...Amets. Udaberriaren síntoma.Ihintza. Erleak lorez lore hasi ditun.Aiora. Eta zelaiak pitxilorez bete.Amets. Belarretan etzan eta ezer ez egitekogogoa ematen din. Arnastu. Poliki. Eskuekinbelarra ukitzeak kilimak ematen dizkin. Baitatximeletek ere.Ihintza. Maitemindu egin al haiz?Aiora. Hormonak dantzan!Amets. Hormonak dantzan, txoriak kantuan!Ihintza. Kimu Batekoak hasi ditun belarramozten.Aiora. Eltxoen haginkadak gorputz guztianzauzkanat.Amets. Mandeuli zaharrak etxetik bueltaka“zzzzzz” eginez hasi ditun.Ihintza. Aurrekoan kortinarekin bidali ezin-da haserretuta bukatu ninan.Aiora. Umore aldaketak ere oraintxe izatenditun. Kafea izotzarekin eskatzeko garaia ereiritsi dun.Amets. Arropen kolorea gero eta biziagoadun.Ihintza. Ezpainak gorriz margotuko dizkina-gu.Aiora. Eguzki pixka bat irtetzea nahikoa iza-ten dun etxeak hustu eta kaleak betetzeko.Amets. Zer esanik ez aurrekoan Korrikan!

Izpi txiki bat

Zenbat jendek eman dion euskara elkarri...Ihintza. Urte guztian korrikarik egin ez dute-nak ere irtetzen ditun.Aiora. 100 metro baditun ere egin dizkinaguarnas estuka!Amets. Klaro! Jendea “operación bikini” egi-ten hasi dun.Ihintza. Azkenean! Giro goxoa, epela. Ne-guan hotz egin din.Aiora. Elurra. Haizea. Ekaitza. Gogor astin-du gaitin.Amets. Okasiorako kantu bat etorri zaidanburura.Ihintza. Nik ere mingain puntan zaukanat.Aiora. Neuk ere bai. Ozen abestuko dinagu!Denok. Negua joan da ta...�

���AMETS. “Zer esanik ezKorrikan. Zenbat jendekeman dion euskara elkarri”

� � �IHINTZA. “Urte guztiankorrikarik egin ez dutenakere irteten ditun”

� � � � � � � �aiora olaizola� � �

� � �AIORA. “100 metro baditunere egin dizkinagu arnasestuka!”

� � � � � � � �amets cañizares� � �� � � � � � � �ihintza elustondo� � �

iritzia � � � � � � � � �26

Zergatik aukeratu zenituen Ikus-En-tzunezko Komunikazioa gradukoikasketak?Betidanik gustatu izan zait mundu hau. Lanmundurako ate asko irekitzen dituela irudi-tzen zitzaidan, arlo ezberdinak jorratzen dire-lako. Kamera eta soinu lanak egiteaz gain, ka-zetaritza, zinema eta produkzioa jorratzendira, besteak beste, eta arlo guztietatik pixkabat ikasteko aukera ematen zuelako aukeratunuen.Eta zergatik HUHEZI-MONDRAGONUNIBERTSITATEAn?

Irakasleen profesionaltasuna

azpimarratuko nuke”Eneritz Fernandez Etxeberria (Azpeitia, 20 urte) 3. mailako Ikus-Entzunezko Komunikazioa graduko ikaslea da MONDRAGONUNIBERTSITATEko Humanitate eta Hezkuntza Zientzien Fakultatean.

“tzaren jakituria partekatzeko balio du. Uniber-tsitateko giroa ezin hobea da.Zelan definituko zenuke HUHEZIrenhezkuntza eredua?Unibertsitate euskalduna da eta euskararenalde apustu egiten du. Parte-hartzera bultza-tu eta honez gain, lan mundura gerturatzengaituzte. Azken finean, balore eta ezagutzaezberdinak jorratzen ditu unibertsitate honeketa modu honetan, pertsonari hezten lagun-tzen dio. Teknologia baliabideei ere garran-tzia ematen dio, zein diren eta euren erabil-pena nolako den.Non gustatuko litzaizuke praktikakegitea?Ekoiztetxe batean praktikak egitea gustatukolitzaidake. Beti ere kamera atzean dagoenlana eginez. Berdin izango litzaidake zein lanegin.Behin gradua bukatuta, zeintzuk dirazure asmoak?Oraindik urte bat geratzen zait gradua amai-tzeko. Gaur egungo egoera ikusita, amaituta-koan, graduarekin zerikusia duen edozein la-nekin konformatuko naiz. Baina aukeratuahal izango banu,kamera atzeko lana aukera-tuko nuke. Produkzio lana eta bideo edizioaaukeratuko nituzke. Bideoak editatzea askogustatzen zait.

Mondragon Unibertsitateaz oso ondo hitzegin zidaten. Alde batetik, irakasleek bete-tzen duten funtzio eta profesionaltasunaren-gatik. Irakasleek ikasleekiko gertutasuna etakonfiantza erakusten dute. Horrelako tratuaeskaintzea garrantzitsua dela iruditzen zait.Bestalde, Huhezin ematen den Iko-ko gra-

� � �“Unibertsitate euskaldunada, parte-hartzea bultzatzendute eta lan munduragerturatzen gaituzte”

dua oso praktikoa dela esan zidaten. Ikasteprozesua eramangarriagoa eta eraginkorra-goa bilakatuz. Hauek izan ziren bertan ikaste-ra eraman ninduten arrazoi nagusienak.Nola baloratuko zenuke orain arte biziduzun esperientzia?Esperientzia polita izaten ari da. Ikasketei da-gokionez, espero ez nituen gaiak jorratu ditu-gu eta gehienak interesgarriak iruditu zaizkit.Gainera kurtso ezberdinetako ikasleek ekin-tza batzuk batera egiten ditugu eta horrela,jendea ezagutzeko eta harremanak izatekoaukera emateaz gain, besteak beste bakoi-

www.mondragon.edu/prest

jakiteko � � � � � � � � � apirilari begiratua28

Hegaztiak, argazkitanTxorien argazkiak ateratzen jende asko ikusten zuela eta, bere buruadesafiatu eta udaberria heltzean hegaztien zain geratzen da.“Denbora asko eta pazientzia”, horiek dira gakoa. � Ainitze Agirrezabala

Juan Mari Ibarzabalek ibilbideluzea du argazkilaritzan. Dueladozena erdi urte, txorien, eta, orohar, naturaren inguruko argazkiakateratzeko erronka jarri zion bereburuari. Harrezkero, udaberri al-dera hasita, txoriei argazkiak ate-ratzen aritzen da.

Azken bost urteotan hegaztieiateratako argazkiekin erakusketazabalduko du hilaren 27an, Bet-harram aretoan. 32 argazki guzti-ra, eta beste dozena erdi txorirenirudiekin osatutako panel batikusgai. Ibarzabalen esanetan,“23 espezietako txoriak jaso ditutargazkitan: okila, martin arrantza-lea, txantxangorria, kaxkabeltxa,xoxoa...”. Azpeitian, Azkoitian,Igeldon, Inurritzan (Zarautz),Montezkun (Tolosa), Orgi basoan(Nafarroa-Lizaso), Mendigorrian,Etxalarren, Leitzaranen eta Sal-

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. Juan Mari Ibarzabalekhegaztiei ateratako argazkierakusketa. � � �Eguna.Apirilak 27tik maiatzak 13ra.� � �Ordua. Astegunean:18:00-20:00. Asteburuan:12:00-14:00. � � �Tokia.Betharram aretoa.

buruan (Gasteizen) ateratako ar-gazkiak dira.

Erakusketako altxorren arteanirudirik aipagarrienak zein direngaldetuta, martin arrantzalea etaokila aipatu ditu. “Martin arrantza-leari argazkiak ateratzen gozatudut gehiena. Txoriaren kabia nonzegoen esan zidaten eta kamufla-tuta joaten nintzen. Guztien arte-an gehiena kostatu zaidan argaz-kia, berriz, okilarena izan da”.�

���HEGAZTIEN ARGAZKIEN ERAKUSKETA� � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

5urteotako irudiak. Txoriei argazkiak ateratzeko erronka jarrizion bere buruari orain bost urte, eta argazki horiek ikusgai izango dira.

23espezietako txoriak. 32 argazkitan hainbat txori motajaso ditu: okila, martin arrantzalea, txantxangorria, kaxkabeltxa...�

1Sanagustinen,hamaika ekitaldiKontzertuetan, besteak beste,Gari, Kalakan eta Deloreantaldeak disko berriekin;antzerkian ‘Pottola’ etaZuondoan proiektuaren ‘Maddieta Antton’; film laburretanKimuak; Dantzaki Orbegozotaldearen saloiko dantzak.Umeentzat pailazoak, etaerakusketak ere egongo dira.� � �Antolatzailea. Kultur Mahaia.

2Autodefentsafeminista tailerraTailer horrez gain, ‘Generobereizketa medikuntzan’hitzaldia eskainiko du AnaGalarragak (hilak 10, 19:00) eta24ean (19:00), ‘Birginak edoemagalduak. Emakumearenadoktrinamendua historian(1512-2012)’ saioa izango da. � � �Eguna. Hilak 19 (18:00-20:30) eta 20 (10:00-13:30).� � �Tokia. Emakume txokoa.� � �Antolatzailea. Udalekoparekidetasun saila.

3AsteburumusikalakAurtengo Asteburu Musikalakegitasmoaren baitan, apirilerakobi ekitaldi antolatu dituzte.Hilaren 14an, kitarra taldeakemanaldia eskainiko du,udaletxeko arkupetan.Aipirilaren 20an, aldiz, IzarraitzTxistulari taldea herrikokaleetan ibiliko da.� � �Eguna. Apirilak 14 eta 20(zapatua eta igandea).� � �Antolatzailea. Udala.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Eskinosoa enborraren gainean. � � �Juan Mari Ibarzabal

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

EZKER ESKUBI. 1. Duenetik besteei emateko joera du. 2.Uranioaren ikur kimikoa. Osotasun baten zatien eta be-raien arteko harremanen azterketa. 3. Zerbait estutu edozapaldu. Koldo Mitxelenea kulturunea, labur-labur adierazi-ta. 4. Ukendua. Animalien presondegi. 5.- Ez emea. Apar. 6.Izotz, horma. Bi aldiz. 7. Kanpo. Apaizen jantzia. 8. Marokokohiriburuko. Kontsonantea. 9. Ukanarazi..

�Egilea:Luma

� � �HITZ GURUTZATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

Egokituzaizkie

*Izena

Oztopatu

Gorbata

Jarrerairekiko

*Deitura

Abizenak

Meategiak

Asiakoestatua

Belarrikogaitza

Ustez

Eguna

Jotzaileak

Karrika

Jantziarazi

Ganboako

Mediterra-neoko itsaso

Armamota

Zakar,latz,oiher

Nafarroakoudalerria,

Bortzirietan

Irudigeometrikoa

Sastraka

Errepika

Musikatresna

Arabakoudalerria

Zerlekutan?

Aljeriakohiria

Fikarenerdian

Errep., txorimota

Kontso-nantea

Bakar

Kontso-nantea

* Urrestillako idazlea

Karran-karia

Zakotea

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1

2

3

4

5

6

7

8

9

GOITIK BEHERA. 1. Euskara aztertzen edo ikertzen duenhizkuntzalari. 2. Sufrearen iakur kimikoa. Arduraz. 3. Kaka-larri. Baldintzetan. 4. Itsasontzietan erabiltzen den sokasendoa. Santu, saindu. 5. Hegazti mota, gau belea. Jaurti. 6.Sexu eme. Oinarritzat 2 zenbakia duen zenbaki-sistema. 7.Bat gehi bat. Musika tresna. 8. Sarritan, maiz, usu. Azkene-koa. 9. Limosnak biltzeko ardura du.

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Apirilak 23 (asteartea) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Uztarriaren oparia � � �PARTE

HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZEIN DEN ADIERAZI.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZEIN DA?/ZER DAGO SOBERAN, ZER FALTAN?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN MARTXOKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? ITZIAR SAGARZAZU, LOIOLA IRRATIKO ESATARIA IRABAZLEA

Maria Jesus Elustondo Uztarriako

bazkidea izan da lehiaketako 148.

irabazlea. Aisia hotel-aren eskutik

bi lagunentzako talasoterapia

zirkuitua eta afaria irabazi du sari

gisa. Argazkian, Elustondo.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

�D�J�B�B�

PAKO�EGEO

�GALARAZI

�D�TOLERANTE

MEATZEAK�BIS

�IRAK�KUBOA�

OTITIS�AIARA

�USTEAN�ORAN

DATA�SOIL�ZO

�KIRRINKARIA

ESKUZABAL

UANALISI

SAKATUKM

KREMAZOO

ARRABITS

LEIBITAN

ATSOTANA

RABATARR

IZANARAZI

jakiteko � � � � � � � � �32

www.uztarria.comazpeitiko ataiye

� � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �eguneko argazkia � � �bideoak � � �blogak � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, euskara atala, farmaziak, festak,

hauteskunde denetako emaitzak, geografia, panoramikak, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

� � �sartu, eta hartu parte � � �egunero 2.000bisita pasa (6.000 orri)

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1717Aste Santuan olio txarrasaldu zuelako. Eta egitenzituen hutsuneak kontutan izanik,hornitzaileari bi dobloiko isunaezarri zioten.

1558Amuko zubiko lanak. Eroritazegoen Amuko zubia eta horikonpontzeko egurra biltzekolanei ekin zien.

� � �BIDEOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Ibarretxe, nostalgiarik gabe.�

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

���KOMUNITATEA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

Badira pare bat urte gure in-guruetako autoeskolak gidabai-mena euskaraz ateratzeko aukeraeskaintzen hasi zirenetik. Horienartean nago ni, eta atzo bertanaurkeztu nintzen atal teorikoarenazterketara (...).

Espainiako Trafiko Zuzendari-tzaren esku baldarrek mota guz-tietako akatsak oparitu zizkiotennire begiei, ortografikoetatik hasi-ta koherentzia falta nabarmenazuten enuntziatuetaraino. Bazi-ren, ordea, akats larriagoak gelahartan (...).

Galdera bat edo beste ira-kurri ostean, sortu zitzaizki-dan ba, duda pare bat. Ongiulertu al dut? Hau esan nahial du? Minutuak aurrerazihoazen eta nik ezin nuenasmatu esaldi trakets haienatzeko mezua zein zen. Eskuaaltxatu eta zalantzak argitzeko la-guntza eskatzea erabaki nuen."Aztertzaile hauek zerbaitetarako

Euskaraz gidatu nahi dut

daude hemen, lagundu beharkodidate...", nion neurekiko.

Besoa luzatu orduko gerturatuzitzaidan emakume bat, identifi-kazio txartela lepotik zintzil ikzuela, nire galderak entzunasmoz. Esaldi bat amaitu aurretikmoztu ninduen ordea. "Lo siento,no entiendo euskara, no te puedoresponder". Zuri utzi nindutenharen hitzek, eta beste norbaiteklagundu ahal zidan galdetu nion."Ninguno de los que estamosaquí sabemos euskara, no te po-

demos ayudar".Ziur nago ez naizela lehena,

ezta azkena ere, tamalez, ho-nelako baten aurrean topa-tzen dena. Onartezina eta lo-tsagarria da hizkuntza bate-an ikasteko aukera eman eta

hizkuntza horretan askatasunguztiz ezin aritzea. Noiz arte ja-

rraitu behar ote dugu horrela?�

���aintzane larrañaga� � �

�� �INKESTA� � �

Liburuak zer bidetatikeskuratzen dituzu?

Liburutegian mailegatuta. %39,82.Liburu elektronikoa. %23,01.

Erosita. %28,32.Lagunekin elkartrukatuta. %8,85.

� � �Oraingo galdera. Zerbalorazio egiten duzu ‘Denon

artean’-en inguruan?

� � �Minutuak aurrera,ezin nuen asmatuesaldi trakets haienatzeko mezua

MIKEL URIA sukaldaria

1. Sukaldean zer ez dafalta behar inoiz?Lanerako gogoa eta gatza.2. Eta, zer tresna?Ondo zorroztutako labana.3. Goilara ala sardexka?Garaiaren arabera.4. Sukaldari onaizateko osagaiak?

Munduan zehar asko ibili etahainbat jatetxetan lana egin.5. Prestatu baina inoizjan ez duzun platera?Ostra gordinak.6. Zer jakik du ospea?Txerri-hankak onddoz etafoiez beteta, iberiar masailaketa arroza abakondoarekin.

Gure artean, oro har, lurreko, aireko eta itsaso-ko abereen zati jangarri guztiei haragia deitzendiegu. Haragi horren pisuaren %20, gutxi gorabe-hera, proteina da eta hori da bere ezaugarri printzi-palena. Gure giarreak garatzeko ezinbestekoak diraproteinak; kanpotik datozkigun infekzioen aurkadugun babesaren oinarria dira.

Haragi mota guztietan dago koipea eta hortiksortzen dira zapore balio energetikoaren edo bota-minen ezberdintasunak. Kaltzioz aberatsak dira etabitaminaz pobreak, nahiz eta nire lagun txantxazalebatek hau esan: ‘Bitaminarik onena txuletamina da’.

Abelgorrien eta arrain-haragien arteko ezberdin-tasun nagusia da arrainek zuntz konjuntibo gutxia-go dutela, eta horrek liseriketa errazten du. Arrainenkoipeak oso baliagarriak dira odoleko kolesterolagutxitzeko; abereenak, aldiz, igo egiten dute.

Kimika aldetik, koipe guztiak triglizeridoak dira.Solidoak koipeak dira, eta likidoak olioak. Likidoakedo olioak hobeak dira osasunarentzat eta prezia-tuena olibarena da arrazoi guztiz.

Margarina Frantzian asmatu zuten duela 150urte, Prusiaren aurkako gerratearen ondoren sortu-tako gosetea medio. Gurinaren ordezkontsumitzen da. Inolaz ere ez da,ordea, gurina baino hobea.�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Haragia eta koipea

7. Urteetan antzekoplaterak prestatzen ez alda bat aspertzen?Pasioz eginez gero, ez. 8. Gehien gastatzenduzuen generoa?Azenarioa, tipula, porrua etabaratxuria, kiloka.�

� Ainitze Agirrezabala

uztarria.com � � � � � � � � � jakiteko 33

ZelaitikkanpokoakBizia da futbolean nahizlagunartean. Berdegunetik ateraeta, geldirik ezin egon. Halakoxeada Peña. �� Julene Frantzesena

Espainiako futbol ligan au-rreko postuetan da Reala. Bai, bai. Bartzelo-na, Real Madril eta horrelako izendun taldeenatzetik, Europako postuetan. Zenbaiti aste-burua alaitzen dio Realaren garaipenak, etaDonostian Realeko emakumeen futbol taldebat badela ere ahazten zaie askori. Zenbataldiz entzuten dira “Vela bai jokalaria!” edo“Illarrak dauka egurra” bezalako komentario-ak. Eta, inoiz edo gutxitan, iristen dira gurebegi-belarrietara Superligako emakumeenberriak.

behintzat. Horregatik, ikasi eta lana eginbehar izaten dugu. Eta, ahal bada, biak parte-katu, gainera. Gustatuko litzaidake futboletikbizitzea, baina oso zaila dago. Nik ez dut ego-era hori ezagutuko, eta denborarekin esperodut gizonezkoen futbolaren parean jarrikodela emakumeena. Gure ondorengoek eza-gutuko ote dute hori! Guk zerbait irabaztendugu, baina afizioa bezala hartu behar dugu.Asko gustatu behar zaizu futbola egoerahonetan egoteko, eta niri asko gustatzenzait”.

Emakumezkoen lehen mailako jokalaria da.Superligakoa, alegia. Emakumea eta Reale-ko futbolaria da Eguzkiñe Peña (Azpeitia,1992). Futbola eta ikasketak tarteko, Donos-tian bizi da, eta futbolak “gauza asko kendu,eta beste batzuk eman dizkiola” esaten dubere herriaz eta ingurukoez galdetutakoan.

“Futbolean jokatzeagatik kobratu egitenditen/k eta horrela bizi liteke”, bezalakoak eresarri entzun izan dira, baina futbolari emaku-meen kasua oso desberdina da: “Guk ezdugu askorik kobratzen, ez bizitzeko adina

jakiteko � � � � � � � � � bestaldetik: eguzkiñe peña34

Futbolak eta bukatu berri dituen kirol-ikas-ketek (TAFID) denbora asko kentzen diotePeñari, eta Donostian bizi bada ere, ahalduen bakoitzean, bi astean behin normalean,Azpeitira etortzen da. Sorterrira etorritakoanfamiliarekin eta lagunekin egoteko aprobe-txatzen du. “Azpeitian herri giro handia dago,Donostia handia da, eta... taldekideez gain ezdaukat lagunik han. Realak jarritako pisuanbizi naiz taldekoekin, eta TAFIDeko klaseki-deok ez gara kalera elkarrekin ateratzen. Fal-tan botatzen dut lagunekin kafe bat hartzerajoatea”.

Lagunak lagunPertsonen arteko harremanek betetzenduten horietakoa da, baina futbolaz gain,hainbat afizio du. “Telesailak nahiz filmakikustea gustatzen zait. Irakurri ere irakurtzendut tarteka, eta liburu batekin katigatzen ba-naiz bukatu arteko onik ez dut izaten. Cin-cuenta sombras de Grey trilogiako bigarre-narekin ari naiz, baina pixkat utzita daukat”,azaldu du. Futbolariek, oro har, parrandazalefama ere badute. Denborarik gelditzen ba-zaio, hori ere egiten du: “Ez dut parrandarakoaukera asko izaten, eta aukera dagoeneanaprobetxatu egin behar. Oso ondo pasatzendut Azpeitiko festetan, eta batez ere TxikiteoElegante eguna dut gustuko”.

Herrira etortzen ez den asteburuetan kan-poan izaten da, bidaia luzeen ostean norma-lean, partida jokatzera joanda. Azken astee-tan Valentziara edo Sevillara joan dira, eta ha-lako bidaiak autobusez zein hegazkinez egi-ten dituzte. “Autobuseko bidaiak luzeak iza-ten dira, eta zapatuan irten eta igandeanitzultzen gara etxera. Nekagarria izaten da.Hegazkinari beldurra diot, ordea”, gaineratudu barre artean: “Begira zer diren gauzak, he-gazkinei izugarrizko beldurra badiet ere, az-kena ikusi dudan filma El Vuelo izan da, etaasko gustatu zitzaidan. Hori bai, halakorik ezgertatzea espero dut. Atsegin dut zinera joa-tea, eta beldurrezko pelikulak izan ezik, iamota guztietakoak gustatzen zaizkit”. Pantai-latik kanpo, eszenatokietako kontuak eregustuko ditu. “Antzerkia gustuko dut. Azpeiti-ko emakumeek egindako obrak ikustera joanizan naiz, eta ederra izaten da. Txikitan ibilinintzen ikastolako antzerki taldean, baina ezda nirea”.

Pribatutasunari eutsizGazte gehienen gisan, Tuenti, Facebook etaTwitter kontuak zabalik ditu azpeitiarrak.“Twitter erabiltzen dut gehien, baina ez dut

lehen taldeko jokalari bati egunkari batenegindako elkarrizketa irakurritakoan jabetuzen “muturrera joan gabe” berak ere usteka-bean, bazituela halakoak. “Athleticeko jokala-ri batek elkarrizketa batean zihoen bazuelasuperstizio bat, eta horregatik sartzen zelazelaira ezkerreko hankarekin. Nik halakorik ezdaukat, baina badut noizean behin egitendudan zerbait. Adibidez, Zubietan jokatzendugunean, porteria batera joan hanka bate-kin zutoina jo, porteriako lerro gainetik bestezutoinera joan, eta hura jotzen dut beste han-karekin. Ohitura hartu dut. Goleko jokaldiakirudikatzeko joera ere badut. Ikastolakoumeak entrenatzen genituenean, gurasobatek esan zidan bere semeari esaten ziolajokaldiren bat edo golen bat irudikatzeko.Esan zidan saiatzeko, eta hasi naiz horretanere. Pentsatzen dut zerbaitetarako balioduela irudikatzeak, eta sinesten dut halakoe-tan”.

Zelaian aurrelari bizia da Peña, eta zelaitikkanpo ere geldirik egon ezin duen horieta-koa. Afizioak afizio, futbola du pasio, etaLagun Onaken hasitako bideari urte luzezeman nahi dio jarraipena. Inoiz bilakatuko oteda emakumeen futbola ofizio.�

1. Azpeitira etortzen den aldirokoadrilakoekin egoteko tarteaaurkitzen saiatzen da Peña. 2.

Realeko nesken taldeko jokalariek giroaparta dute aldageletan eta handikkanpo. 3. Denboraldi honetan minutuugari jokatzen ari da azpeitiarra.Taldekide baten lesioa tarteko,aurrelari postua bereganatu duhamaikakoan. Bi gol sartu ditu 2012-2013 denboraldian.

1 3

bestaldetik: eguzkiñe peña � � � � � � � � � jakiteko 35

2

gogoko nire bizitza han azaltzea. Nahiago dutpribatutasuna gorde. Realeko jokalaria naiz,eta jendeak idatzi izan dit bata edo besteaesanaz, eta hori ere gustura hartzen da”.

Twitter oso modan dagoen sare soziala da,eta komunikabideak, elkarteak, taldeak nahiznorbanakoak daude erabiltzaileen atzean.Norbere interesen araberako albisteen berriizateko baliagarria da: “Albisteekin enteratze-ko balio du Twitterrek. Jarraitzen ditut pareki-detasunaren inguruan idazten duten erabil-tzaile batzuk, lagunak, Uztarria... eta herrianzein inguruan gertatutakoaren berri izatendut. Nire gauzak, ordea, ez ditut gehiegi txio-katzen. Interesatzen zait munduan zer gerta-tzen den jakitea, batez ere, neure gustukogauzak direnean. Politika eta, adibidez, ezzaizkit asko gustatzen, eta askotan haserretuegiten naiz irakurritakoarekin. Aurreko bate-an, esaterako, emakumeek futbolean ez luke-tela jokatu behar zioen txio bat irakurri nuen,eta ez nintzen loturara sartu, banekielako ha-serretu egingo nintzela”.

Superstizio kontuakKirolari gehientsuenen gisan, sineskera edosuperstizioak ere baditu. Athletikeko nesken

2

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-22-23-24-25-26-27-28

Beristain (Azpeitia).

943 811949

15-20-21

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

16-17-29

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

18-30

Jaen (Azkoitia).

943 850660

19

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

GAUEZ

1-9-12-13-14-18-24-30

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

2--6-7-10-19-23-25

Jacome (Azpeitia).

943 080258

3-5-11-16-22-27-28

Beristain (Azpeitia).

943 811949

4-15-20-21

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

8-17-26-29

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (apirila)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�MAILEGU-ZERBITZUA.Liburuak, DVD-ak edo aldizkariakmaileguan hartzeko zerbitzua eskaintzendu Udal-liburutegiak. Horrez gain,egunkariak irakurtzeko aukera etaInternet zerbitzua ere badago.

ODOL-EMAILEAK

Apirilaren 24an izango

dute hitzordua, 18:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

943 08 06 88

UGAITZ AGIRREGOMEZKORTAsuhiltzailea

Beti sasoi beteanegoten saiatu behardinagu”

Muturreko egoeretan lana egitea dagokionarren, bere burua ez du inondik eresuper-heroitzat. � Ainitze Agirrezabala

“

Bokazio kontua al da? Pixka bat bai. Gainera, suhiltzaileen parkeaetxetik 200 metrora eduki izan dinat. Ez zaki-nat horregatik den edo zer, baina egia esan,aspalditik ninan suhiltzaile izateko gogoa. Zenbat urte daramak lan honetan? Hiru urte. 2008an lortu ninan plaza. Lehena-go, lana utzi eta urtebetez oposaketak pres-tatzera kontzentratu nindunan. Gipuzkoakooposaketetan bereizgarria dun ofizioak jaki-tea. Bizkaian, aldiz, kristoren garrantzia ditenproba fisikoek.Alderdi fisikoak pisu handia dik zuenlanean. Nola prestatzen haiz? Suhiltzaile-parkean badinagu gimnasioa, etaegunean ordubete entrenatzen dinagu, lan-ordutan. Beti sasoi betean egoten saiatubehar dinagu. Horrez gain, mendiko laster-ketetan ibiltzen naun, ultrafondo deritzon ho-rietan, eta asko entrenatu behar izaten dinat.Hire lanean une gogorrak ere tokatu-ko zitzaizkian.Bai, denetik izaten dun, baina suposatzen dafisikoki eta psikologikoki prestatuta gaudela.Okerrena sua dun, oso estresagarria. Sute

handietan aritu izan naun. Istripuak, berriz,tristeak ditun. Lana azkar egin behar dun; se-gundoak erabakigarriak ditun biktimarentzat.Gertaera arinagoak ere bai, ezta? Azkoititik deitu zigutenan behin, arbola bate-tik katu bat jaisteko.Irteerarik ez duzuen txandetan nolapasatzen duzue denbora?Beti zagon zer egina. Parkean mantentze-lanak egin, kamioiak berrikusi... Guztia pun-tuan eduki beharra zagon. Istripuen eta sute-en simulazioak ere egiten ditinagu. Beti gau-den aktiboan, kanpoan ez bada barruan.Eta alderdi txarra? Gauza gogorrak ikusi beharra. Azpeitiarraizanda, zerbait larria gertatzen denean ohi-koa dun jendea ezaguna izatea. Orain, hale-re, auto istripuak asko jaitsi ditun. Duela urtebatzuekin alderatuta, zorionez, jendeak orainerrepidean zentzu handiagoarekin jokatzenduela esan daiteke.Lanbide honen alderdi ona? Zeozer ondo egiteak ematen duen satisfa-zioa. Jendearen esker onak bete egiten hau.Hori dun politena.�

1

2

3

hi heu! � � � � � � � � � jakiteko 37

1./2. Alemaniako Zugspitze mendilasterketan, 2011. urtean 3. Azpeitikosuhiltzaileen-parkean, kamioiarekin.

J aun gazte bat, itxura aberatse-koa, goiz batez harat hunat zabilan Doña Jus-teko eliza aitzinean; haren urrats kexuak errannahi zuen aspaldian norbaiten beha zagola.Eliza hartarik noizbait atera zen gizon bat.Eliza atean eskatu zuen, bildu zonbait ardit,kurutzearen seinalea egin eta otoitzean arizela handik itzali. Jaun gaztea ondotik jarraikizitzaion; etxe txar batean sartu zen eskalea.Jaun gaztea karrika izkin batean jarri zen, etxetxar hari buruz. Hemen oraino luzaz igurikizuen; eskalea noizbait atera zen; jaun gazte-ak zohala utzi zuen eta bera sartu zen etxehartan; ganerreraino igan zen, burdin txarbatek zagokan ate bat ideki zuen eta han kau-situ emazteki bat oinaze minenen ardian.–Emaztekia, nahi nuke jakin hemendik oraiatera den gizonak zer duen izena!–Jauna, ez dakit.–Ez dakizu beraz nor den?–Ez, Jauna. Ez dakit nik haren karitateareneta saindutasunaren berri baizik. Gorputze-an eta ariman hark soleitzen nau. Ez da gizonbat, saindu bat da, aingeru bat da. Haren gai-nean ez dezaket nik bertzerik erran, behin ereez dut haren deiturarik entzun. Nik dakidanguzia da Iñazio duela bataioko izena.–Aski jakinik badut; berriz etortzen deneko,horra ene izena eta ene egontokia; erranendiozu ene moltsa beti idekia izanen zaiola,eta behar duen guzia han har dezan bere po-brentzat.

Bi egunen buruan, eskalea etorri zenemazteki eriaren ikusterat.–Jauna –erran zion eriak–, herenegun etorrizait jaun gazte bat, eta paper hau utzi du zure-tzat, diolarik zure eskuko dagokala pobren-tzat behar duzun diru guzia.

Eskaleak papera hartzen du eta hitz hauekirakurtzen: “Don Martin Saez, Azpeitiarra”.–Arreba maitea –erran zion eriari–, orai bere-tik Jainkoaren eskurat uzten zaitut; nik deusez dezaket gehiago zuretzat.

Iñazio Loiolakoak ahaide hurbil baten izena

Don martin saez, azpeitiarra

� � �Iñazio Loiolakoak ahaidehurbil baten izena leituzuen; bere burua ikustenzuen ezagutua (...)

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

leitu zuen; bere burua ikusten zuen ezagutuaeta ez zuen nehola ere don Martinekin gerta-tu nahi: beldur zen, beldur herriaren eta odo-laren amodioak gaina har zezan oraino harenbihotzean. Don Martini beraz gordetzerategin zion.

Denbora guzia obra onetan zeraman, eriakikusiz, pobreak sokorrituz, haurrak argituz,gazteria bere xede onetan bortiztuz, noiz etaapirilaren hemeretzian, 1527an hiriko mutilaklotu baitzitzaizkon, ziotelarik:–Zure preso hartzeko manua dugu.

Iñazio Loiolakoak hitz bat atera gabe, bereburua utzi zuen eramaiterat.

Berria barreiatu zenean preso zela, goizarrats ez zen jendea haren presondegianatertzen, eta guziak hunkituak itzultzen zirenharen saindutasunaz, Jainkoarentzat harenamodio kartsuaz, etsaientzat haren karitatemiragarriaz.–Jainkoaren maitatzea –zion beti presone-rak– Jainkoaren maitatzea, Jainkoarentzatzerbaiten jasaitea, horra, horra desterru hun-tako zorion bakarra, zorion egiazkoa.

(Bi saindu heskualdunenbizia, 1867, Frantzizko

Laphitz).�

iritzia � � � � � � � � �38

duzu. Ezkontzekin bezala, ekitaldi horiek zuregustuen arabera personalizatu ditzakezu.Izan ere, Aisia Deban zure neurrirako alterna-tiba bat izango dute, zure beharrak edonola-koak izanda ere.

Azkenik, hotel honek duen zentro termalaaipatu gabe ezin utzi; bezeroarentzat besteaukera bat gehiago eskaintzen duelako etaestablezimendu honen eskaintza zabalarenerakusgarri delako.�

Gipuzkoako herri honetako hondartzaren on-doan, itsasoaren aurrean eta bista ikusga-rriekin, Aisia Debak zure ezkontza hasieratikbukaerara personalizatzeko aukera ematendizu. Bertan ospatu dezakezu ezkontza zibi-leko zeremonia, itsasoaren aurrean, eta coc-telak, menuak, musika, dantza... dena zureerara antolatzeko aukera ematen dizute. Zureezkontza bakarra delako, Aisia Deba zurenahi, behar eta aurrekontura moldatuko da.

Banketeari dagokionez, eskaintzen dutenkalitate gastronomikoa azpimarratu beharda. Sukaldeko arduradun Xagit Andonegisukaldari entzutetsua dago, kalitate gorene-ko produktuak erabiliz plater tradizional za-poretsuak prestatzen dituelarik. Jantokia Mi-reia Azpiazuren ardurapean dago eta lantal-de zabal bat arduratzen da banketea beharbezala atera dadin. Aisia Deban, gainera, ezdira zaporeaz bakarrik arduratzen, coctelekopintxoen eta banketeko plater bakoitzarenaurkezpena bereziki lantzen dute, originalta-suna bermatuz.

Azpiegiturei dagokienez, ingurune zoraga-rriez gain, bere jantokia nabarmendu beharradago: 200 lagunentzat prestatua dago etabertako bistak gonbidatu guztien gustukoakizango dira. Gainera, saloietan ospakizunagauerdia igaro arte ere luzatu daiteke, zureezkontza hasieratik bukaerara Aisia Debanospatzeko aukera eskainiz.

Baina Debako hotel honetan ez dira ospa-kizun handiak antolatzen bakarrik adituak.Ekitaldi intimo eta xumeagoak antolatzen ereesperientzia handia dute eta bataioak, jau-nartzeak, enpresa eta lagun arteko jator-duak... bertan egiteko aukera paregabea

Zure ezkontza ingurune ezinhobeanHondartzaren ondoan eta itsasoaren aurrean, Aisia Debahoteleko profesionalek duten guztia emango dute zureezkontza-jaia beti amestu duzun bezalakoa izan dadin.

� � � � � � � � � publierreportajea 39

Informazio +943 60 80 52www.aisiahoteles.com