Chöông IChöông ICHUÛ NGHÓA DUY VAÄT BIEÄN CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT BIEÄN

CHÖÙNGCHÖÙNGI. CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT I. CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT VAØ CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT VAØ CHUÛ NGHÓA DUY VAÄT BIEÄN CHÖÙNGBIEÄN CHÖÙNG1. 1. Söï ñoái laäp giöõa CNDV vaø Söï ñoái laäp giöõa CNDV vaø CNDT trong vieäc giaûi quyeát CNDT trong vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát vaán ñeà cô baûn cuûa trieát hoïchoïc

Ăngghen viết “Ăngghen viết “Vấn đề cơ bản lớn của Vấn đề cơ bản lớn của mọi triết học, đặc biệt là của triết học mọi triết học, đặc biệt là của triết học hiện đại là vấn đề quan hệ giữa tư hiện đại là vấn đề quan hệ giữa tư duy và tồn tạiduy và tồn tại”.”.

Vấn đề cơ bản của triết học Vấn đề cơ bản của triết học được phân tích trên hai mặt: được phân tích trên hai mặt:

cái nào có trước?cái nào có trước? cái nào có sau?cái nào có sau? cái nào quyết định cái cái nào quyết định cái nào?nào?

Các trường phái triết họcCác trường phái triết học

Chủ nghĩa duy tâm khách quanChủ nghĩa duy tâm chủ quan

Bao gồm những người thừa nhận tính thứ nhất của vật chất

Bao gồm những người thừa nhận tính thứ nhất của ý thức

2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng - 2. Chủ nghĩa duy vật biện chứng - hình thức phát triển cao nhất của chủ hình thức phát triển cao nhất của chủ nghĩa duy vậtnghĩa duy vật

Những hình thức khác nhau của chủ nghĩa Những hình thức khác nhau của chủ nghĩa duy vật:duy vật:

Chủ nghĩa duy vật chất phác, ngây Chủ nghĩa duy vật chất phác, ngây thơ thời cổ đạithơ thời cổ đại

Chủ nghĩa Chủ nghĩa duyduy vật máy móc, siêu vật máy móc, siêu hình thế kỷ XVI-XVIII. hình thế kỷ XVI-XVIII.

Chủ nghĩa duy vật biện chứngChủ nghĩa duy vật biện chứng

II. QUAN ĐIÊM CUA CNDVBC VÊ VC, II. QUAN ĐIÊM CUA CNDVBC VÊ VC, YT, MÔI QUAN HÊ GIƯA VC & YTYT, MÔI QUAN HÊ GIƯA VC & YT

1. VÂT CHÂT1. VÂT CHÂT

1.1. Quan điêm cua CNDV trươc Mac vê VC 1.1. Quan điêm cua CNDV trươc Mac vê VC va va nhưng han chê cơ ban cua nonhưng han chê cơ ban cua no

+ CNDV trươc Mac quan niêm ban chât cua thê + CNDV trươc Mac quan niêm ban chât cua thê giơi la vât chât. giơi la vât chât. Vât chât la môt hay môt sô chât Vât chât la môt hay môt sô chât đâu tiênđâu tiên tao nên moi sư vât, hiên tương trong vu tao nên moi sư vât, hiên tương trong vu tru.tru.

* Quan niêm vê VC như trên co nhưng * Quan niêm vê VC như trên co nhưng măt măt tich cưc nhưng đa bôc lô nhiêu han chê :tich cưc nhưng đa bôc lô nhiêu han chê :

Chưa phân biêt đươc VC vơi vât thê nên Chưa phân biêt đươc VC vơi vât thê nên (đa đồng nhât vât chât vơi vât thê cu thê);(đa đồng nhât vât chât vơi vât thê cu thê); không co cơ sơ đê xac đinh ban chât cua không co cơ sơ đê xac đinh ban chât cua YT nên cung YT nên cung Không xac đinh đung môi Không xac đinh đung môi quan hê giưa VC & YT; v.v.quan hê giưa VC & YT; v.v.

Nhưng han chê trên đa lam Nhưng han chê trên đa lam CNDV trươc CNDV trươc Mac trơ thanh CNDV không triêt đê.Mac trơ thanh CNDV không triêt đê.

Lênin đã đưa ra định nghĩa:Lênin đã đưa ra định nghĩa:““Vật chất là một phạm trù triết học Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quandùng để chỉ thực tại khách quan được được đem lại cho con người trong cảm đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại tồn tại không lệ thuộc vào cảm giáckhông lệ thuộc vào cảm giác””

* Nhưng nôi dung cân lưu y * Nhưng nôi dung cân lưu y trong đinh nghia vê vât chât cua Lênintrong đinh nghia vê vât chât cua Lênin

1). VC la “thưc tai khach quan”.1). VC la “thưc tai khach quan”.- Thưc tai khach quan- Thưc tai khach quan la tât ca nhưng la tât ca nhưng

gi tồn tai ngoai YT, không phu thuôc vao YT.gi tồn tai ngoai YT, không phu thuôc vao YT.- Tồn tai ngoai YT, không phu thuôc - Tồn tai ngoai YT, không phu thuôc

vao YTvao YT la tồn tai khach quan.la tồn tai khach quan.

2). “Tồn tai khach quan”2). “Tồn tai khach quan” la thuôc tinh la thuôc tinh quan trong nhât cua VC.quan trong nhât cua VC.

3). VC khi tac đông vao cac giac 3). VC khi tac đông vao cac giac quan cua con ngươi thi gây ra quan cua con ngươi thi gây ra cho con ngươi cam giac;cho con ngươi cam giac;

4). Con ngươi co thê nhân thưc 4). Con ngươi co thê nhân thưc đươc VC thông qua cac giac đươc VC thông qua cac giac quan cua minh;quan cua minh;

* Y nghia đinh nghia VC cua Lênin* Y nghia đinh nghia VC cua Lênin

11).). Khăc phuc han chê cac quan điêm cua Khăc phuc han chê cac quan điêm cua CNDV trươc Mac vê VC;CNDV trươc Mac vê VC;

2). Tao đươc luân cư khoa hoc cho viêc 2). Tao đươc luân cư khoa hoc cho viêc nhân thưc VC trong ca tư nhiên va XH;nhân thưc VC trong ca tư nhiên va XH;

3).3). Bươc đâu giai quyêt vân đê cơ ban Bươc đâu giai quyêt vân đê cơ ban cua triêt cua triêt hoc trên quan điêm DVBC hoc trên quan điêm DVBC. .

1.3. Quan điêm cua CNDVBC vê 1.3. Quan điêm cua CNDVBC vê nhưng phương thưc, hinh thưc tồn nhưng phương thưc, hinh thưc tồn tai cua VCtai cua VC

Theo quan điêm cua CNDVBC, nhưng Theo quan điêm cua CNDVBC, nhưng phương thưc, hinh thưc tồn tai cua VC phương thưc, hinh thưc tồn tai cua VC la:la:

1). Vân đông;1). Vân đông;2). Không gian;2). Không gian; 3). Thơi gian.3). Thơi gian.

1.3.1. Vân đông 1.3.1. Vân đông - Khai niêm “vân đông”- Khai niêm “vân đông”Vân đông la dùng đê chỉ Vân đông la dùng đê chỉ moi sư thay đôimoi sư thay đôi va moi qua trinh diên ra trong vu tru.va moi qua trinh diên ra trong vu tru.

- Vân đông la phương thưc tồn tai cua VC- Vân đông la phương thưc tồn tai cua VC Vân đông la phương thưc tồn tai cua VC Vân đông la phương thưc tồn tai cua VC

vi nhơ vân đông, thông qua vân đông ma vi nhơ vân đông, thông qua vân đông ma cac dang cua VC mơi biêu hiên đươc sư cac dang cua VC mơi biêu hiên đươc sư tồn tai cua minh.tồn tai cua minh.

Nguyên nhân của sự vận động:

Do sự tác động lẫn nhau của chính các thành tố nội tại trong cấu trúc vật chất. Đó chính là sự tự thân vận động của vật chất.

- Nhưng hinh thưc vân đông cơ ban- Nhưng hinh thưc vân đông cơ ban

VĐ thê hiên qua 5 hinh thưc cơ ban:VĐ thê hiên qua 5 hinh thưc cơ ban:1). VĐ cơ hoc:1). VĐ cơ hoc: Sư thay đôi vê vi tri. Sư thay đôi vê vi tri. 2). VĐ vât ly:2). VĐ vât ly: Sư thay đôi cua cac hiên tương, Sư thay đôi cua cac hiên tương, cac qua trinh vât ly. cac qua trinh vât ly. 3). VĐ hoa hoc:3). VĐ hoa hoc: Sư thay đôi cua cac qua trinh kêt Sư thay đôi cua cac qua trinh kêt

hơp va phân giai cac chât.hơp va phân giai cac chât.4). VĐ sinh hoc:4). VĐ sinh hoc: Sư thay đôi cua cơ thê sông.Sư thay đôi cua cơ thê sông.5). VĐ xa hôi:5). VĐ xa hôi: Sư thay đôi cua cac linh vưc trong Sư thay đôi cua cac linh vưc trong

đơi sông xa hôi.đơi sông xa hôi.

- Đưng im- Đưng imĐưng im la môt trang thai đăc biêt cua VĐ – VĐ Đưng im la môt trang thai đăc biêt cua VĐ – VĐ trong cân băng.trong cân băng.

Đưng im la Đưng im la tương đôi, tam thơi.tương đôi, tam thơi.

+ + Đưng im la tương đôiĐưng im la tương đôi vi đưng im chỉ vi đưng im chỉ đung khi xet no vơi môt hay môt sô hinh đung khi xet no vơi môt hay môt sô hinh thưc VĐ; ngay trong môt hinh thưc VĐ thi thưc VĐ; ngay trong môt hinh thưc VĐ thi no cung chỉ đung vơi môt hay môt sô quan no cung chỉ đung vơi môt hay môt sô quan hê.hê.+ + Đưng im la tam thơiĐưng im la tam thơi vi no chỉ tồn tai vi no chỉ tồn tai trong môt thơi gian nhât đinh.trong môt thơi gian nhât đinh.

1.3.2. Không gian1.3.2. Không gian- Khai niêm “không gian”- Khai niêm “không gian”

KG la khai niêm dùng đê chỉ vi tri, KG la khai niêm dùng đê chỉ vi tri, quang tinh cac dang tồn tai cua VC.quang tinh cac dang tồn tai cua VC.

- Chiêu cua KG:- Chiêu cua KG: KG co 3 chiêu: chiêu KG co 3 chiêu: chiêu cao, chiêu rông va chiêu dai. cao, chiêu rông va chiêu dai.

1.3.3. Thơi gian 1.3.3. Thơi gian - Khai niêm “thơi gian”- Khai niêm “thơi gian”TG la khai niêm dùng đê chỉ sư kê tiêp, đô dai TG la khai niêm dùng đê chỉ sư kê tiêp, đô dai diên biên, chuyên hoa nhanh hay châm cua diên biên, chuyên hoa nhanh hay châm cua cac qua trinh.cac qua trinh.

- Chiêu cua TG:- Chiêu cua TG: TG co 1 chiêu – chiêu tư qua TG co 1 chiêu – chiêu tư qua khư đên tương lai.khư đên tương lai.

- KG, TG la nhưng hinh thưc tồn tai cua VC- KG, TG la nhưng hinh thưc tồn tai cua VCVi cac dang cua VC chỉ co thê biêu hiên sư Vi cac dang cua VC chỉ co thê biêu hiên sư tồn tai cua minh băng KG, TG.tồn tai cua minh băng KG, TG.

Vân đông, không gian, thơi gian la nhưng Vân đông, không gian, thơi gian la nhưng phương thưc, hinh thưc tồn tai cua vât chât nên :phương thưc, hinh thưc tồn tai cua vât chât nên :

- - Vât chât, vân đông, không gian, thơi Vât chât, vân đông, không gian, thơi gian gian không tach rơi nhau.không tach rơi nhau.

- - Vân đông, không gian, thơi gian Vân đông, không gian, thơi gian đêu đêu tồn tai khach quantồn tai khach quan như VC. như VC.

Ý thức là hình ảnh Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế chủ quan của thế giới khách quan.giới khách quan.

2.2. Ý thức2.1.Nguồn gốc của ý thức

BỘ NÃO NGƯỜI

THẾ GIỚI KHÁCH QUAN

LAO ĐỘNG

NGÔN NGỮ

2.2. Ban chât cua YT2.2. Ban chât cua YT

Vê ban chât, y thưc la Vê ban chât, y thưc la sư phan anh năng đông, sư phan anh năng đông, sang taosang tao thê giơi khach quan vao bô nao ngươi; thê giơi khach quan vao bô nao ngươi; y thưc la y thưc la hinh anh chu quan cua thê giơi khach hinh anh chu quan cua thê giơi khach quan.quan.

- Phan anh năng đông, sang tao- Phan anh năng đông, sang tao

Kha năng tiêp nhân thông tin; xư ly thông tin, Kha năng tiêp nhân thông tin; xư ly thông tin, phat hiên y nghia cua thông tin, phat hiên y nghia cua thông tin, sang tao sang tao thông tin mơi,thông tin mơi, v.v. v.v.

- Hinh anh chu quan cua TGKQ- Hinh anh chu quan cua TGKQ

Hinh anh vê TGKQHinh anh vê TGKQ nhưng hinh anh ây không nhưng hinh anh ây không hoan toan chinh xac va đây đu như TGKQ ma hoan toan chinh xac va đây đu như TGKQ ma đa bi chu quan cua con ngươi cai biên đi.đa bi chu quan cua con ngươi cai biên đi.

3.3. Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức a/ Vật chất quyết định ý thứca/ Vật chất quyết định ý thức

+ Vật chất sự ra đời của + Vật chất sự ra đời của ý thứcý thức

+ Những nội dung của ý + Những nội dung của ý thức đều là sự phản ánh từ thức đều là sự phản ánh từ hiện thực khách quanhiện thực khách quan

b/ Ý thức tác động trở lại vật chấtSự tác động trở lại của ý

thức đối với vật chất theo 2 hướng

Ý thức thúc đẩy kìm hãm

sự phát triển của các quá trình hiện thực.