1.3 STATUS & FUNGSI

BAHASA MELAYU

• …Bahasa adalah satu sistem lambang-

lambang pertuturan yang digunakan oleh

manusia secara arbitrari (sewenang-

wenangnya) untuk menyampaikan fikiran,

pendapat, dan perasaan.

( Edward Sapir , 1921 )

• …Suatu lambang pertuturan yang arbitrari

yang digunakan oleh anggota sesebuah

masyarakat sebagai alat untuk berhubung,

bekerjasama, dan bergotong-royong.

( Bloch and Trager )

• …Bahasa atau la langue sebagai satu

gejala sosial yang dipunyai oleh seluruh

masyarakat yang menggunakan bahasa.

Manakala pertuturan atau la parole pula

adalah penghasilan seseorang individu.

( Ferdinand de Saussure , 1959 )

Oleh itu, bahasa adalah berlainan dengan

pertuturan kerana bahasa boleh

melibatkan tulisan dan lisan, manakala

pertuturan pula hanya melibatkan lisan

sahaja.

Peranan Bahasa : Bahasa mempunyai fungsi yang pelbagai : Dalam konteks keanggotaan dalam masyarakat, bahasa

berfungsi sebagai alat untuk menjamin dan mengekalkan hubungan di antara keanggotaan masyarakat tersebut.

Dalam konteks sosial, bahasa digunakan sebagai alat

untuk mengenal penerima dengan lebih mendalam. Misalnya, bagaimana ia bercakap dan apa yang

dipercakapkan akan memberikan tanda-tanda dan keterangan-keterangan tertentu tentang dirinya seperti sikap, pendirian, pekerjaannya, tempat asalnya, dan berbagai-bagai aspek latar belakangnya.

1.3.1 Bahasa Kebangsaan

Bahasa yang diberi fungsi untuk menunjukkan identiti kebangsaan bagi sesebuah negara.

Dipilih daripada salah sebuah bahasa tempatan

atau peribumi yang telah lama digunakan sebagai alat perhubungan di kalangan penduduknya serta dapat menggambarkan ciri-ciri kebangsaan negera berkenaan.

Misalnya, bahasa Melayu di Malaysia

diiktiraf sebagai bahasa kebangsaan.

Bahasa-bahasa lain tidak diiktiraf kerana

tidak memperlihatkan identiti kebangsaan

dan merupakan bahasa pendatang.

1.3.2 Bahasa Rasmi

Maksud RASMI – urusan pemerintah

dengan rakyat yang dikendalikan melalui

penggunaan bahasa yang ditetapkan.

Justeru, bahasa rasmi – bahasa yang

digunakan dalam pentadbiran sesebuah

negara terutamanya dalam urusan-urusan

rasmi kerajaan.

Juga digunakan dalam sebaran am, media

massa, borang permohonan, minit

mesyuarat jabatan dsb.

Tidak semestinya diambil daripada bahasa

kebangsaan atau bahasa tempatan.

Misalnya, di Malaysia atau Tanah Melayu,

bahasa Inggeris pernah diberi status

sebagai bahasa rasmi sebelum diambil

alih oleh bahasa Melayu pada tahun 1967.

Di India, bahasa Inggeris masih diberi

status sebagai bahasa rasmi untuk

mengelak perbalahan kaum.

Di Singapura, bahasa Inggeris merupakan

bahasa rasmi tetapi bahasa

kebangsaannya terdiri daripada bahasa

Melayu, bahasa Inggeris, bahasa Cina

dan bahasa Tamil.

1.3.3 Bahasa Perpaduan

Bahasa yang digunakan sebagai alat

untuk menyatukan rakyat yang berbilang

kaum.

Di Malaysia, bahasa Melayu merupakan

bahasa yang berupaya untuk menjdi agen

penyatuan masyarakat.

Bahasa Melayu melambangkan

kedaulatan dan perpaduan negara kerana

ia menjadi asas kebudayaan kebangsaan

dan menyatupadukan rakyat.

Satu kebudayaan kebangsaan dan

bahasa kebangsaan pula sebagai

lambang ekspresinya, maka perpaduan

rakyat yang berbilang kaum dapat dicapai.

1.3.4 Bahasa Ilmu

Bahasa yang berperanan sebagai bahasa

pengantar ilmu pengetahuan atau sebagai

alat menyampaikan ilmu pengetahuan

moden, iaitu ilmu sains, teknologi,

ekonomi, kejuruteraan, kedoktoran dan

undang-undang, di samping sastera dan

agama. di pusat-pusat pengajian.

Justeru itu, bahasa Melayu harus

berfungsi sebagai bahasa akademik yang

lengkap dengan laras-laras bahasa untuk

memperkatakan pelbagai hal baharu

dalam aneka bidang ilmu moden.

i. sebagai bahasa yang boleh mendokong

perkembangan bangsa dalam segala

lapangan dan membantu pembentukan

dan perkembangan identiti kebangsaan.

ii. sebagai alat komunikasi masyrakat serta

sebagi alat perpaduan dalam negara

berbilang bangsa dan agama.

( Dato’ Hj. Hassan Ahmad )

Ciri-ciri bahasa Ilmu : Keintelektualan bahasa : Keupayaan bahasa itu menyampaikan buah

fikiran dan hujah dengan tepat dan berkesan, iaitu mengungkapkan kesinambungan dan kerumitan fikiran;

Dicapai melalui perbendaharaan kata. Ada dua cara keintelektualan perbendaharaan kata :

i. Pengembangan perbendaharaan kata;

( lexical development ); ii. Penukaran bentuk dan corak

perbendaharaan kata.

Kesempurnaan bahasa :

• Sifat-sifat yang menjadikan satu-satu

bahasa itu sesuai, tepat, tegas dan

berkesan dalam situasi atau konteks

penggunaannya;

• Bahasa yang sempurna adalah bahasa

yang memperlihatkan sifat-sifat kestabilan,

kelenturan, kepelbagaian, keberkesanan

dan keindahan.

Renungan :

Sejauh manakah bahasa Melayu sebagai bahasa ilmu:

• peringkat sekolah?;

• Bahasa Melayu sebagai mata pelajaran?;

• bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar?;

• bahasa Melayu di maktab perguruan?;

• bahasa Melayu di peringkat universiti?;

• peristilahan bahasa Melayu?; dan

• penerbitan buku-buku ilmiah dalam bahasa Melayu?

Bahasa Melayu Baku:

BAKU : Mengikut kamus Dewan ( 1984 ),

baku berasal daripada perkataan Jawa –

POKOK (basis), DASAR (principle) atau

BENAR (true, accurate).

Bahasa Baku – bermaksud bahasa yang

menjadi pokok, dasar atau yang benar.

Juga dikenali sebagai bahasa standard.

Konsep Bahasa Melayu Baku:

• Satu bahasa yang sudah dikodofikasikan bentuknya, diterima dan berfungsi sebagai model atau norma untuk komuniti yang lebih luas.

( Garvin dan Mathiod )

• Satu ragam bahasa yang menunjukkan adanya keseragaman dalam bentuk dan fungsi.

( Einer Haugan )

KESIMPULAN –

• bahasa baku adalah satu ragam bahasa

yang seragam. Seragam dari aspek

tatabahasa, ejaan, kamus (makna) dan

sebutan.

• ATAU : bahasa baku bermaksud bahasa

yang bersistem, teratur dan mempunyai

sistem rujukan betul dan salah.