-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
1/28
Specijalni postupci
- Provlačenje
- Sužavanje
- Proširivanje
- Clinching
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
2/28
Provlačenje
Provlačenje je tehnološki postupak obradedeformisanjem kod koga
se na radnom predmetu, saprethodno izrađenim otvorom prečnika d ,
formira grloprečnika i visine !"
Provlačenje se koristi za izradu prstenova iz prethodnoizvučenih
komada, izradu čaura sa vijencem ili zaspajanje komada"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
3/28
#ematski prikaz provlačenja
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
4/28
a$ pripremak b$ izradak
Pripremak i izradak za provlačenje
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
5/28
imenzionisanje pripremka
Prečnik otvora se može izračunati pomo%u približnog
obrasca&
( ) sr DH Dd M
43,186,0 −−−=
gdje su&
' srednji prečnik grla(! ' visina grla(r ) ' radijus
prstena za provlačenje(s ' debljina lima prije provlačenja"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
6/28
*rijednost deformacione sile može se dobiti pomo%u
približnog
obrasca&
( )d D s F m
−⋅⋅⋅= σ π 1,1
gdje je&
+ čvrsto%a materijala na istezanje"mσ
eformaciona sila
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
7/28
Sužavanje
Sužavanje je tehnološki postupak obradedeformisanjem kod koga
dolazi do smanjenjaprečnika i promjene oblika jednog kraja
radnogpredmeta"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
8/28
Primjeri sužavanja
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
9/28
zgled pripremka i izratka
imenzije pripremka određuju se iz uslova jednakosti
zapremineprije i poslije deformisanja"
imenzionisanje pripremka i proračun deformacione sile zavisi
odtipa sužavanja"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
10/28
Sužavanje rotacionim kovanjem
1-struktura mašine, 2-obrtni valjci,3-nosači udarača, 4-pogon
udarača i 5-udarači.
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
11/28
Posljedica sužavanja je zadebljanje zida suženog dijela"
-ajve%a debljina zida .na kraju suženog dijela$ određujese po
obrascu&
d
D s s ⋅=,
gdje su&
s ' debljina zida polufabrikata+ srednji prečnik polufabrikatad
' srednji prečnik suženog dijelas/+ najve%a debljina suženog
dijela"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
12/28
Projektovanje tehnologije sužavanja
0aze sužavanja projektuju se na osnovu srednjeg odnosa
sužavanja&
111
21 ......−−
======
n
n
i
i
s
d
d
d
d
d
d
D
d m
ms bira se u zavisnosti od vrste materijala i
debljine zida"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
13/28
Prečnici suženih dijelova po fazama sužavanja
Dmd s
⋅=
11
122 d md s ⋅=
..
.
1−⋅=
n snn d md
1ko se operiše sa srednjim odnosom
sužavanja, prečnik nakon zadnjeoperacije računa se po
izrazu&
Dmd n
sn
⋅=
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
14/28
s
n
m
Dd n
log
loglog −=
2roj operacija sužavanja
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
15/28
Proces sužavanja može se izvoditi& pomo%u alata na
presama .u hladnom, polutoplom i toplom stanju$,rotacionim
kovanjem i radijalnim kovanjem"
3od alata na presama izvršni dijelovi alata za sužavanje
su kalup za sužavanje i vođica radnog predmeta" 4gradnja
grijača oko kalupa za sužavanje i hladnjakaoko cijevi omogu%ava
sužavanje u toplom stanju saoptimalnom temperaturom za materijal od
kojeg jeizrađena cijev"
1lati za sužavanje
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
16/28
Proširivanje
Proširivanje je tehnološki postupak obrade
deformisanjem kod koga dolazi do pove%anja poprečnihdimenzija
radnog komada"
Proces se najviše primjenjuje u vazduhoplovnoj
industriji za izradu profilnih prstenastih elemenata"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
17/28
zgled pripremka i izradaka dobivenih proširivanjem cijevi
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
18/28
3ao pripremak za proširivanje koriste se cijevi icilindrični
elementi izrađeni dubokim izvlačenjem" imenzije pripremka
određuju se iz uslova jednakostizapremine prije i poslije
deformisanja"
imenzionisanje pripremka
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
19/28
Proširivanje se vrši u alatima na hidrauličnim i
krivajnimpresama prostog i dvostrukog dejstva" zvršni dijelovi
alata za proširivanje su tiskač i nosač
radnog predmeta"
1lati i mašine za proširivanje
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
20/28
Clinching
Clinching je tehnološki postupak spajanja deformacijom"5o je
metoda mehaničkog spajanja materijala, koja se
sastoji od djelimičnog ubadanja i naknadnog pritiska,tako da se
veza ostvaruje hladnim deformisanjem"
6azvoj novih materijala uticao je na pove%anje primjeneovog
postupka spajanja"
7vaj postupak spajanja zbog jednostavnosti sve višezamjenjuje
klasične postupke , kao što je tačkastozavarivanje" 4potreba ovog
postupka koristi se kodkonstrukcija izloženih dinamičkim
optere%enjima"
Spojevi dobiveni na ovaj način odlikuju se dobrim
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
21/28
Primjeri primjene
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
22/28
#ematski prikaz clinchinga
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
23/28
Clinchingom se spajaju materijali koji pokazuju
dobrudeformabilnost na sobnoj temperaturi"-a ovaj način se mogu
spajati čelici, aluminijum i drugineželjezni materijali"
Spajati se mogu limovi iste ili različite vrste materijala
irazličitih debljina" 1ko se spajaju limovi od istogmaterijala,
deblji lim se postavlja sa strane tiskača, atanji sa strane
kalupa"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
24/28
3od spajanja limova različitih materijala preporuka je dase
tvrđi materijal postavlja sa strane tiskača, a mekši sastrane
kalupa"
1ko se spajaju limovi od različitih materijala i različite
debljine, onda je pravilo da se deblji lim postavlja sastrane
tiskača, a tanji sa strane kalupa"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
25/28
zgled spojeva
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
26/28
Presa za clinching
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
27/28
8" 6adni predmet prikazan na Slici 9 dobija se provlačenjem"
7dreditiprečnik otvora i silu provlačenja, ako je poznato&
prečnik grla : ;< mm(*isina grla ! : 8= mm(6adijus prstena za
provlačenje r ) : > mm(ebljina lima s : 8,? mm(
)aterijal @"
-
8/17/2019 13 SPECIJALNI POSTUPCI
28/28
( ) ( )
mm sr DH Dd M
6,175,143,1686,01223043,186,0 =⋅−⋅−⋅−=−−−=
( ) ( ) N d D s F m
1,218436,17303405,11,11,1 =−⋅⋅⋅⋅=−⋅⋅⋅=
π σ π
6ješenje&
