11. Dzień Czystego Powietrza

Historia • ProPozycje działań • scenariusze lekcjiPo raz Pierwszy konkurs o statuetkę „kawałek błękitnego nieba”

Fundacja Ekologiczna ARKA zaprasza na Dzień Czystego Powietrza – 14 listopada 2014 roku!

11 latCzym jest Dzień Czystego Powie-trza? Trochę prowokacyjnie pisze-my, że jest to najważniejszy dzień w roku. A badania socjologiczne jasno pokazują, że nie mamy ra-cji, ale czy na pewno? Czy Ziemia, na której żyjemy, dostęp do pitnej wody i oddychanie czystym powie-trzem to nie podstawowe warunki naszego życia? A zmiany klima-tyczne, susze, tornada i kolejne na-

turalne kataklizmy coraz częściej nam zagrażają. Ich masowość i siła ukazują nam kruchość naszych wartości. Wojny o wodę, uchodźcy klimatyczni, globalny głód przestają dotyczyć gdzieś tam kogoś tam. A zaczynają dotyczyć nas. Tutaj i teraz.

Tak, to już 11. Dzień Czystego Powietrza. Gdy rozpoczynali-śmy tę kampanię, nie mieliśmy żadnych gotowych wzorów. Problemem palenia śmieci w piecach domowych właściwie nikt nie zajmował się w sposób zorganizowany i systema-tyczny, nie wspominając już o edukacji ekologicznej w tym temacie. A przecież od tego trzeba było zacząć. Raptem kilka informacji w internecie, które przeczyły sobie. Różnorodne dowody o szkodliwości spalania śmieci w domowych kotłow-niach nie były konkretnymi danymi lecz emocjonalnymi wy-powiedziami ludzi z różnych środowisk. Rozpoczęliśmy więc żmudną pracę nad merytoryczną stroną kampanii, pozyski-waniem partnerów i sponsorów. Przez te ponad dziesięć lat udało nam się wypracować kilka pomysłów czy też narzędzi edukacyjnych, z których teraz korzystają tysiące placówek oświatowych, samorządów, organizacji ekologicznych. Promując hasło „Kochasz dzieci, nie pal śmieci” łączyliśmy trudną tematykę palenia śmieci ze zdrowiem naszych dzieci i wnuków licząc, iż taki argument najszybciej trafi do trucicieli.

W 2005 r. problemem niemal nikt nie zajmował się oficjalnie. Dziś mamy unijne i narodowe strategie walki z niską emi-sją, programy dofinansowania lokalnych działań ogłoszone przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz podobne Fundusze wojewódzkie. Są także duże, medialne kampanie, na przykład Ministerstwa Środowiska. Wiele działań podejmują również gminy.

Możemy liczyć na wszystkich naszych partnerów, a szcze-gólnie na gminy i placówki oświatowe, którym za ogromne zaangażowanie i poważne podejście do problemu bardzo serdecznie dziękuję.

Wojciech OwczarzPrezes Fundacji Ekologicznej ARKA

Pewnego wiosennego dnia Wojtek próbował znaleźć miejsce na spacer ze swoją roczną córeczką Mają. Dymy, wydoby-wające się z domowych kominów, zasnuwały całą okolicę. Wkrótce troskliwy tata, już wówczas prezes i założyciel Fun-dacji Ekologicznej ARKA, zaczął szukać wiadomości o tym, dlaczego powietrze jest tak brudne i jak temu zapobiegać. Fundacja ekologiczna arka jest pierwszą polską orga-nizacją pozarządową, która zaczęła nagłaśniać problem i szukać jego rozwiązania – przede wszystkim poprzez edu-kację ekologiczną.

konkurs „kawałek błękitnego nieba”każda, przysłana do nas do 25 listopada relacja bie-rze udział w konkursie na najpiękniejszą, akcję! z wa-szych sprawozdań wybierzemy te, na które będzie można głosować na stronie www.Fundacjaarka.pl w dniach od 1 do 15 grudnia 2015 r. statuetki „kawa-łek błękitnego nieba” otrzyma 10 szkół z największą ilością oddanych głosów.

Pier

wsz

y pl

akat

z 2

005

r.

Kampanię wsparli:

skr. poczt. 52543-301 Bielsko-Biała 1tel. 033 819 46 53e-mail: [email protected]ĄD MIASTA CZĘSTOCHOWA

Kampanię wsparły także: Partnerzy kampanii: Koordynator kampanii:

Palenie śmieci w piecach domowych jest szkodliwe dla zdrowia i środowiska. Fundacja Ekologiczna ARKA prowadzi w całej Polsce kampanię edukacyjną, by zakaz palenia śmieci był przestrzegany.

Przyłącz się. Pomóż! Zgłoś się po bezpłatne materiały.

proj

ekt:

Wie

sław

Łys

akow

ski,

Com

pal.p

l

Oddychamy od chwili narodzin. Fundacja Ekologiczna ARKA zaprasza na najważniejszy dzień w roku – Dzień Czystego Powietrza – 14 listopada. Człowiek wdycha dziennie około 16 kg powietrza. To kilkakrotnie więcej niż wypija w tym czasie wody i spożywa żywności. Powietrze jest najważniejsze!

14 listopada – dzień czystego Powietrza. termin nie jest przypadkowy! w listopadzie wszystkie mieszkania są już najczęściej ogrzewane, domowe kotły grzewcze pracują, a z kominów wydobywa się dym.

każdy z nas jest narażony na skutki zdrowotne brudnego powietrza. każdy z nas może jednak przyczynić się do upo-wszechnienia dnia czystego Powietrza i jego przesłania:– nigdy nie spalaj śmieci w domowym piecu– polub funpage Fundacji Ekologicznej ARKA i udostępniaj

jego informacje,– wybieraj rower lub komunikację publiczną zamiast samo-

chodu i zachęcaj do tego innych,– zaplanuj zmianę systemu ogrzewania w swoim domu na

gazowe lub podłączenie do sieci ciepłowniczej, albo wy-mień swój piec węglowy na bardziej nowoczesny;

– pomyśl o poprawie termoizolacji domu, dzięki której zmniej-szy się praca kotła grzewczego oraz… koszty ogrzewania,

– używając ciepłej wody pamiętaj, że jej podgrzanie także wiąże się z pracą kotła grzewczego,

– jeśli Twoja gmina prowadzi selektywną zbiórkę odpadów zielonych – przekazuj je zamiast spalać w ogrodzie.

jeśli jesteście zorganizowaną grupą (na przykład klasą szkolną, grupą świetlicową, drużyną harcerską) wykonajcie następujące działania lub wybierzcie, te które najbardziej wam odpowiadają. Możecie także zaproponować swój wła-sny scenariusz.

aMbasador dnia czystego Powietrza

Poszukajcie Ambasadora Dnia Czystego Powietrza wśród mieszkańców Waszej społeczności lokalnej. Ambasadorem Dnia Czystego Powietrza może zostać m.in. znany artysta, ce-niony lekarz; dziennikarz; wójt, burmistrz, prezydent miasta. Ambasadorem musi być osoba, która jest powszechnie znana (nie tylko wśród dzieci) i zechce przyłączyć się do Waszych działań: – napisze o nich na swoim blogu / facebooku,– przekaże Wam swoje zdjęcie i wypowiedź, które możecie

wykorzystać w swoich materiałach informacyjnych o Dniu Czystego Powietrza,

– weźmie udział w akcji publicznej, którą zorganizujecie (happening, przemarsz).

Materiały wizualne

Przygotujcie własnoręcznie wykonane plakaty (można prze-prowadzić konkurs na najciekawszą pracę), które rozwiesicie w szkole oraz w pobliżu szkoły i miejscach publicznych, ta-kich jak:– urząd gminy, – biblioteka,– przychodnia zdrowia– tablica informacyjna przy kościele / domu kultury / przy-

stanku.

goczałkowice, szkoła Podstawowa Przeprowadziliśmy akcję plakatową. W czterech miejscach naszej miejscowości zawiesiliśmy plakaty ostrzegające przed skutkami spalania śmieci w domach.

Kiełpin, Szkoła Podstawowa

Pier

wsz

y pl

akat

z 2

005

r.

3

zabrze, zespół szkół specjalnych nr 40Malowaliśmy i przyklejaliśmy plakaty o tematyce ekologicznej na dostępnych miejscach.

Szkoła Podstawowa w Tucznie

„List do rodziców” dotyczący problemu spalania śmieci. Odbył się happening, akcja rozdawania ulotek i rozwieszania plakatów w lokalnym środowisku.

zawiercie, szkoła Podstawowa Informacje o przeprowadzonej akcji z okazji Dnia Czystego Powietrza zostaną zamieszczone na łamach gazetki szkolnej „TRELE MORELE” oraz na stronie internetowej szkoły.

rudziniec, gimnazjum Aż 300 ulotek rozdaliśmy uczniom i pracownikom naszej szkoły. Prosiliśmy, by trafiły one również do rodzin naszych kolegów i koleżanek. Po lekcjach wyszliśmy w teren i rozdawaliśmy ulotki mieszkańcom Rudzińca. Sporo osób wyraziło zainteresowanie naszą akcją, a panie w sklepie zgodziły się, żebyśmy zostawili trochę naszych materiałów na ladzie.

Poznań. Szkoła Podstawowa nr 45

Katowice. Przedszkole nr 99

Materiały inForMacyjne

Rozpowszechnianie wiadomości o Dniu Czystego Powietrza na:– stronie internetowej szkoły oraz na facebooku,– krótką wiadomość o tym co to jest Dzień Czystego Powie-

trza i dlaczego szkoła organizuje działania z nim związane można wysłać do lokalnych redakcji prasowych, radiowych i telewizyjnych oraz mediów samorządowych,

– o tym, że szkoła zajmuje się taką tematyką warto poinfor-mować rodziców na najbliższych wywiadówkach.

gogołowa, zespół szkół Informacje o kampanii zostały zamieszczone na stronie internetowej naszej szkoły, a sprawo zdanie z akcji wraz ze zdjęciami przekazano do gazety lokalnej „Wieści gminne”.

budziwój, szkoła Podstawowa Plakaty wyeksponowano na wszystkich kondygnacjach budynku szkolnego. W ten sposób trafiono do całej społeczności szkolnej, a także do bezpośrednich adresatów – rodziców przy okazji wywiadówki.

Poznań. szkoła Podstawowa nr 45Pod hasłem „To nie krasnoludki palą śmieci” uczniowie wykonali plakaty przeciwko paleniu śmieci w piecach domowych. Pisali

Ełk. Miejskie Przedszkole Słoneczna Ósemka

chmielnik, gimnazjum Uczniowie napisali listy do rodziców, a jeden spośród nich został odczytany na wywiadówce. List – w formie apelu ucz niów przekazaliśmy do redakcji lo kalnej gazety „Wieści Gminne”, z prośbą o jego zamieszczenie w najbliż szym numerze.

Przemyśl, gimnazjum nr 2Ponad 250 ulotek z informacjami o sposobach gospodarowania odpadami rozdali uczniowie mieszkańcom Przemyśla. Dzielili się z mieszkańcami miasta swoją wiedzą dotyczącą szkodliwości palenia śmieci w domowych paleniskach. Kolorowe balony i bańki mydlane to kolejne atrybuty naszych gimnazjalistów mające stanowić przeciwieństwo dla zanieczyszczonego dymem powietrza.

4

Bystra. Przedszkole Samorządowe Tarnobrzeg. Szkoła Podstawowa nr 7

lekcje

Zajęcia na temat ochrony czystego powietrza można przeprowadzić według scenariuszy, które znajdują się na str. 27–37. Można także zachęcić do przeprowadzenia lekcji związanych z tematem nauczycieli innych przedmiotów.

Mrągowo, zespół szkół specjalnych Na lekcjach języka polskiego uczniowie pisali Listy do rodziców dotyczące problemu spalania śmieci. Na zajęciach kółka komputerowego uczyli się segregacji odpadów z wykorzystaniem gry Segregowa nie na ekranie. Na zajęciach kształcenia zintegrowanego rysowali przedmioty, których nie wolno spalać w domowych piecach. Na lekcji biologii uczniowie wykonali kącik segregacji odpadów.

goście

Do szkoły warto zaprosić ekspertów, którzy ciekawie opowia-dają o różnych dziedzinach związanych z jakością powietrza. Może to być lekarz, mistrz kominiarski, specjalista ochrony środowiska z urzędu gminu, pobliskiej uczelni lub Wojewódz-kiego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

zgierz, Miejskie Przedszkole nr 13 Kominiarz oraz strażacy w ramach akcji przedstawili dzieciom negatywne skutki palenia odpadów w piecach domowych. Przekazali wiedzę z zakresu ochrony środowiska zwracając szczególną uwagę na czyste powietrze. Rozdali również ulotki informacyjne dla rodziców, aby wiadomości ekologiczne dotarły do domów przedszkolaków.

Zgierz. Miejskie Przedszkole nr 13

HaPPeningi

Zorganizujcie w swojej szkole happening przeciwko spalaniu śmieci. Można go pokazać całej społeczności szkolnej, zapro-sić rodziców i znajomych, władze lokalne, media. Z happe-ningiem można także wyjść poza szkołę i w ten sposób za-interesować tematem mieszkańców dzielnicy czy przechod-niów w centrum miasta.

jelenia góra, szkoła Podstawowa nr 6 Happening rozpoczął się w południe. Wszyscy uczestnicy ubrane mieli maski przeciwpyłowe i przeciw gazowe. Przemaszerowaliśmy głównym placem Cieplic – części miasta Jelenia Góra, która jest uzdrowiskiem. W trakcie marszu przedstawiciele Samorządu Uczniowskiego czytali przez megafon informacje dotyczące szkodliwości spalania śmieci. Pozostali rozdawali przechodniom wykonane wcześniej ulotki. Naszą akcję rejestrowała jeleniogórska TV „DAMI”.

bytom, gimnazjum nr 11Uczniowie zorganizowali happening i rozdawali zaprojektowane i wykonane przez siebie ulotki, uświadamiające mieszkańcom,

Łukta. Zespół SzkolnoPrzedszkolny

że podczas spalania śmieci emitują do atmosfery szkodliwe dla ludzi zanieczysz czenia, toksyny powodujące podrażnienia, a nawet uszkodzenia płuc. Akcja uczniów spotkała się z życzliwym zainteresowaniem mieszkańców dzielnicy. Ponadto informacja została przekazana gazecie lokalnej „Kurier Bytomski” oraz umieszczona na stronie internetowej szkoły.

Łazy. Zespół Szkół nr 1

5

Olsztyn. Przedszkole nr 19

łańcuszek czystego Powietrza

SMS-y i e-maile także mogą posłużyć do propagowania Dnia Czystego Powietrza. Wystarczy napisać: 14 listopada – Dzień Czystego Powietrza. Człowiek wdycha dziennie 16 kg powietrza. To znacznie więcej niż przyjmuje w tym czasie wody i pożywienia. Powietrze jest najważniejsze! Wejdź na www.fundacjaarka.pl. Podaj dalej!

gorzanów, szkoła Podstawowa Włączyliśmy się w Łańcuszek Czystego Powietrza – wszyscy posiadacze telefonów komórkowych wysłali SMSy do znajomych z informacją o kampanii.

częstochowa, szkoła Podstawowa z oddziałami integracyjnymi nr 17Wszyscy posiadający telefony komórkowe wysłali SMSy do znajomych z informacją o obchodach tak ważnego dnia. Podczas kolorowego korowodu składającego się z niewinnych krasnoludków oprócz głośnych okrzyków nawołujących do zaprzestania spalania śmieci, użyliśmy afrykańskich wuwuzeli, aby mieć pewność, że usłyszą nas wszyscy. I chyba tak się stało, gdyż okazało się, że wiadomości o naszej akcji dotarły także do mieszkańców Hiszpanii, Turcji i Bułgarii z którymi to krajami współpracujemy w ramach Programu Comenius.

syMboliczne zdjęcie

Kolejną propozycją jest zrobienie symbolicznego zdjęcia uczniów w maskach przeciwpyłowych. Po dodaniu do nie-go napisu 14 listopada – Dzień Czystego Powietrza i zlin-kowaniu do www.fundacjaarka.pl można wykorzystać go w internecie. Zdjęcie możecie przysłać do ARKI i zmieścić na FB swoim, szkoły lub na stronie internetowej szkoły. Grupa młodych ludzi w maskach przeciwpyłowych na pewno zaintryguje wielu internautów! Dla mieszkańców Pekinu chodzenie po ulicach miasta w podobnych ma-skach staje się codzienną koniecznością. Czy tak będzie wkrótce w Polsce?

Ogrodzieniec. Szkoła Podstawowa nr 1

Końskie. Szkoła Podstawowa nr 2

Rybnik. Przedszkole nr 25

ogrodzieniec. szkoła Podstawowa nr 1Uczniowie zorganizowali marsz z błękitnymi świecami. Ciekawa scenka z życia genialnego uczonego obrazowała, jak może wyglądać nasza przyszłość, jeśli poważnie nie potraktujemy problemów spalania odpadów. Błękitne świece, balony i parasolki zrobiły wrażenie.

krasnobród, zespół szkół PodstawowychPodczas przemarszu zatrzymywaliśmy się w kilku miejscach, gdzie odczytywaliśmy odezwę dotyczącą problemu zanieczyszczania środowiska wypalaniem śmieci. Wcześniej na zajęciach pozalekcyjnych oraz na godzinach wychowawczych i na lekcjach języka polskiego w niektórych klasach przygotowaliśmy ulotki, listy – apele, które podczas happeningu wręczaliśmy krasnobrodzianom.

katowice, Miejskie Przedszkole nr 99Dzieci wykonały prace plastyczne pod hasłem Czyste powietrze – zdrowy człowiek. Wyruszyły na happening uliczkami pobliskiego osiedla zaopatrzone w transparenty i maski przeciwpyłowe. Rozdane zostały również ulotki dla rodziców, informujące i reklamujące nasze działania.

6

Poziom edukacyjny: szkoła podstawowa klasy I–III

temat: Jak dzieci i dorośli mogą chronić powietrze przed zanieczyszczeniami?

czas trwania: 45 minut (1 lekcja)

cel główny lekcji: zapoznanie uczniów z problematyką za-nieczyszczenia powietrza i zachęcenie do podejmowanie działań na rzecz jego ochrony.

cele szczegółowe:

wiadomości umiejętności PostawyUczeń:• wskazuje

źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza,

• wymieniaskutkizanieczyszczenia powietrza, w tym niskiej emisji, dla zdrowia człowieka,

• omawiasposobyzagospodarowania odpadów,

• wyjaśniapojęciezanieczyszczenie powietrza, niska emisja, segregacja odpadów, recykling, kompostowanie.

Uczeń:• sporządza

listę działań indywidualnych w celu ochrony powietrza,

• dostrzegazależność między zanieczyszczeniem powietrza a stanem zdrowia ludzi,

• prawidłowouzupełnia kartę pracy na podstawie informacji z lekcji.

Uczeń:• nabywa

przekonanie o konieczności podejmowania działań indywidualnych sprzyjających ochronie powietrza,

• wykazujeaktywnośćwłączając się w obchody Dnia Czystego Powietrza przygotowując eko-ludzika i podejmując działanie indywidualne sprzyjające ochronie powietrza.

Metody i techniki wg. klasyfikacji szloska ze zmianami: gra dydaktyczna, pogadanka, ćwiczenie przedmiotowe, mo-delowanie

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa

środki dydaktyczne: gra dydaktyczna-quiz, karta pracy, sza-ry papier przygotowany wg schematu z podziałem na trzy pola (można, nie można, nie wiem), przedmioty/rysunki: bryłka węgla, drewno, kawałek mebla, kora, papier, foliowy woreczek, styropian, gumowa rękawica, siatka lub pojemnik plastikowy po owocach, kubeczek po jogurcie, bateria, szkla-na butelka, owoc; blok rysunkowy, przybory rysowania lub potrzebne do wykonania eko-ludzika

zakres treści:• źródła i skutki zanieczyszczeniapowietrza,• niskaemisja–czylicomożnaspalaćw paleniskachdomowych,• innesposobyzagospodarowaniaodpadów(segregacja,re-

cykling, kompostowanie, składowanie)• skutkizanieczyszczeniapowietrza,w tymniskiejemisji,dla

człowieka • działania indywidualnesprzyjająceochroniepowietrza.

uwagi o realizacji:Lekcja dotycząca zanieczyszczenia i ochrony powietrza w kla-sach I–III rozpoczyna się grą dydaktyczną. Quiz pozwoli na-

uczycielowi na ustalenie wiedzy wyjściowej uczniów z zakresu omawianej problematyki. Umożliwi także uczniom w interesu-jący sposób rozpocząć lekcję i sprawdzić samodzielnie swoją wiedzę. Omówienie źródeł zanieczyszczenia powietrza, skutków i sposobów jego ochrony nauczyciel zrealizuje stosując poga-dankę. W tym czasie uczniowie będą uzupełniali kartę pracy. Została ona przygotowana w taki sposób aby uczniowie tego etapu edukacyjnego mogli ją samodzielnie uzupełnić. W przy-padku uczniów klas I miejsca, w których trzeba udzielić odpo-wiedzi pisemnej można zastąpić rysunkami. W dalszej części lekcji uczniowie w grupach będą wykonywali ćwiczenie prak-tyczne polegające na segregacji odpadów (przedmiotów) na te, które można spalać w paleniskach domowych i te których palić nie wolno. Przy tej okazji omówione zostaną inne sposoby zagospodarowania odpadów (kompostowanie, segregowanie, składowanie, recykling). Faza podsumowująca z elementem za-bawy przy wykonywaniu pracy plastycznej – eko-ludzika będzie jednocześnie początkiem obchodów Dnia Czystego Powietrza. Dopełnić to powinna praca domowa polegająca na podjęciu przez ucznia wraz z domownikami jednego działania sprzyjają-cego ochronie środowiska. W klasach I–III zaproponowano tak-że wykonanie zadania (integrująco-utrwalającego) dla chętnych pozwalającego dziecku na sprawdzenie wiedzy domowników z zakresu zanieczyszczeń powietrza i jego ochrony.

Przebieg lekcjiPrzed rozpoczęciem lekcji nauczyciel informuje uczniów, że lekcja w której biorą udział jest częścią obchodów Dnia Czystego Powietrza organizowanego przez Fundację ekologicz-ną arka. Fundacja ta zajmuje się między innymi zachęcaniem wszystkich ludzi do podejmowania działań zmierzających do ochrony powietrza a zwłaszcza ograniczenia niskiej emisji. W dniu 14 listopada zaprasza wszystkich uczniów do świę-towania Dnia Czystego Powietrza oraz podjęcia konkretnych działań na rzecz ochrony powietrza.

Faza wprowadzającaWprowadzeniem do lekcji będzie rozwiązanie quizu pt. Sprawdź co wiesz o zanieczyszczeniach powietrza i jego ochro-nie mającego na celu ustalenie wiedzy wyjściowej uczniów oraz zachęceniu ich do jej poszerzenia. Każdy z uczniów otrzymuje QUIZ do samodzielnego rozwiązania (Załącznik 1). Następnie wspólnie z nauczycielem uczniowie sprawdzają odpowiedzi i zli-czają punkty, które pokażą im jaki jest poziom ich wiedzy z za-kresu zanieczyszczenia powietrza i jego ochrony (Załącznik 2).

Na zakończenie nauczyciel powinien zaznaczyć, że na lekcji uczniowie dowiedzą się więcej o zanieczyszczeniach powie-trza i o tym jak dzieci i dorośli mogą je chronić.

Faza realizacyjnaNauczyciel przeprowadza z uczniami pogadankę na temat źródeł, rodzajów zanieczyszczeń, skutków dla zdrowia człowieka oraz działań indywidualnych sprzyjających ochronie powietrza, w trakcie której uczniowie będą uzu-pełniali indywidualnie kolejne zadania z karty pracy Załącznik 3. Nauczyciel na bieżąco powinien kontrolować popraw-ność wykonania zadań.

7

zagadnienie niskiej emisji zostanie szczegółowo omówio-ne z wykorzystaniem ćwiczenia pt. Co wolno a czego nie wolno spalać w paleniskach domowych.

Przebieg ćwiczenia:1. Nauczyciel dzieli klasę na 4–5 osobowe grupy.2. Każda grupa otrzymuje szary papier podzielony na trzy

pola (1. można 2. nie można spalać 3. nie wiem). Pola mogą być oznaczone rysunkami np.

Można Nie wiem Nie można

3. Nauczyciel przydziela każdej grupie taki sam zesta przed-miotów lub rysunków przedmiotów (bryłka węgla, drewno, kawałek mebla, kora, papier, foliowy woreczek, styropian, gumowa rękawica, siatka lub pojemnik plastikowy po owocach, kubeczek po jogurcie, bateria, szklana butelka, owoc)

4. Uczniowie porządkują przedmioty według podanego schematu

5. Po wykonaniu zadania nauczyciel sprawdza jego popraw-ność, koryguje ewentualne błędy, udziela wyjaśnień.

Na zakończenie zadaje uczniom pytanie: Jak należy postąpić z przedmiotami, których nie można spalić? Przeprowadza krót-ką pogadankę, w której powinny znaleźć się pojęcia segrega-cja, kompostowanie, recykling, składowanie na wysypisku.

Faza podsumowującaZadaniem poszczególnych grup będzie zbudowanie lub narysowanie eko-ludzika przyjaznego powietrzu z przed-

miotów, które wolno spalać w paleniskach domowych i zor-ganizowanie szkolnej wystawy. W ten sposób uczniowie włą-czą się w obchody Dnia Czystego Powietrza.

Praca domowa:Spośród podanych działań indywidualnych sprzyjających ochronie powietrza wybierzcie razem z domownikami jed-no i postarajcie się je wspólnie wykonać w ciągu tygodnia. Po tym czasie każdy w klasie opowie co udało mu się zrobić.Dodatkowo dla chętnych: Przeprowadź quiz z lekcji wśród Twoich domowników. Jeśli ich wiedza będzie nie wystarcza-jąca możesz wyjaśnić im parę rzeczy, których nauczyłeś się w szkole.

Źródła:1. Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczowski D., Ochrona

środowiska w życiu codziennym. [w] Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, s. 336–351.

2. Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczowski D., Globalne skutki zanieczyszczenia powietrza. [w] Ochrona środowi-ska przyrodniczego, Wydawnictwo ekonomia i srodowi-ska1997, s. 43–66.

4. Gajuś-Lankamer E., Wójcik A.M., Education for sustainable development. Theory-Practice-Research, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2013, p. 44–71.

3. Karczun Z.M., Indeka L., Ochrona środowiska, Agencja Wy-dawnicza ARIES, Warszawa 1996.

http://fundacjaarka.pl/akcje/listy-dla-ziemihttp://www.akademiaodpadowa.pl/5,a,dla-nauczycieli.htmhttp://misja-emisja.pl/news/misja-niska-emisja/http://www.akademiaodpadowa.pl/42,a,o-p-r.htm

opracowała:dr Anna Maria Wójcik,

dydaktyk biologii i edukacji środowiskowej

Załącznik 1Sprawdź co wiesz o zanieczyszczeniach powietrza i jego ochronie

Uważnie przeczytaj każde zdanie i zaznacz poprawną odpowiedź wstawiając w odpowiednie miejsce znak X

lp. Pytanie Prawda Fałsz liczba punktów

1. Naturalne zanieczyszczenia powietrza powstają np. podczas pożarów lasów i wybuchu wulkanów.

2. Z powodu zanieczyszczenia powietrza można zachorować na alergię.3. Jednym ze sposobów ochrony powietrza jest jazda rowerem zamiast samochodem.

4. Żarówki i baterie należą do odpadów niebezpiecznych.

5. W paleniskach domowych można spalać drewniane meble.

6. W paleniskach domowych można spalać węgiel i korę.

7. Jednym ze sposobów zagospodarowania odpadów jest kompostowanie.razeM

Jeśli uzyskałeś od 0–3 punktów Twoja wiedza wymaga uzupełnienia, na lekcji sporo się możesz nauczyć

Jeśli uzyskałeś od 4–5 punktów Twoja wiedza jest całkiem niezła, masz szansę uzupełnić ją na lekcji

Jeśli uzyskałeś od 6–7 punktów Twoja wiedza jest całkiem dobra po lekcji będzie już bardzo dobra

8

Załącznik 2

Karta odpowiedzi do quizu Sprawdź co wiesz o zanieczyszczeniach powietrza i jego ochronie

numer pytania Poprawna odpowiedź liczba punktów1 Prawda 12 Prawda 13 Prawda 14 Prawda 15 Fałsz 16 Prawda 17 Prawda 1

Jeśli uzyskałeś od 0–3 punktów Twoja wiedza wymaga uzupełnienia, na lekcji sporo się możesz nauczyć

Jeśli uzyskałeś od 4–5 punktów Twoja wiedza jest całkiem niezła, masz szansę uzupełnić ją na lekcji

Jeśli uzyskałeś od 6–7 punktów Twoja wiedza jest całkiem dobra po lekcji będzie już bardzo dobra

Załącznik 3

KARTY PRACY1. Otocz kółkiem zanieczyszczenia powietrza, które wywołuje człowiek. Pozostałe to tak zwane zanieczyszczenia naturalne

2. Wypisz trzy skutki zanieczyszczenia powietrza dla ludzi: …………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………….

3. Które spośród osób są szczególnie zagrożone z powodu zanieczyszczenia powietrza. Zaznacz je otaczając kółkiem.

4. Podaj pięć sposobów w jaki ludzie mogą chronić powietrze …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………….

9

Poziom edukacyjny: szkoła podstawowa klasy IV–VI

temat: Jak chronić powietrze przed zanieczyszczeniami, czyli przychodzi powietrze do lekarza



cele szczegółowe:

wiadomości umiejętności Postawy

Uczeń:• wyjaśniapojęcie

zanieczyszczenie powietrza, niska emisja, segregacja, recykling, składowanie, kompostowanie,

• wskazujeźródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza,

• omawiasposobyzagospodarowania odpadów i sposoby ich zmniejszania,

• wymieniaskutkizanieczyszczenia powietrza, w tym niskiej emisji, dla człowieka i środowiska.

Uczeń:• sporządzalistę działań indywidualnych w celu ochrony powietrza, • dostrzegazależność między zanieczyszczeniem powietrza a stanem zdrowia ludzi,• prawidłowouzupełnia kartę pracy na podstawie informacji zwartych w dramie.

Uczeń:• nabywa

przekonanie o konieczności podejmowania działań indywidualnych sprzyjających ochronie powietrza, w tym działań zmierzających do ograniczenia niskiej emisji,

• wykazujeaktywność włączając się w obchody Dnia Czystego Powietrza poprzez przygotowanie hasła lub krótkiego wierszyka zachęcającego ludzi do ochrony powietrza.

Metody i techniki: drama, ćwiczenie przedmiotowe, praca z tekstem

Formy pracy: zbiorowa, grupowa

środki dydaktyczne: karta pracy ucznia, papier flipchardo-wy, kolorowe pisaki, rekwizyty do dramy

zakres treści:• źródła i skutki zanieczyszczeniapowietrza,• niskaemisja–mechanizmpowstawaniai sposobyjejprze-

ciwdziałania,• sposobyzagospodarowaniaodpadówi sposobyichzmniej-

szania,• skutkizanieczyszczeniapowietrza,w tymniskiejemisji,dla

człowieka i środowiska• znaczeniepodejmowaniadziałańindywidualnychzmierza-

jących do ochrony powietrza.

uwagi o realizacji:W celu zainteresowania uczniów, problematyką zanieczyszczenia powietrza i jego ochroną już na samym początku lekcji zapro-ponowano odegranie dramy będącej metodą opartą o emocje, angażującą zarówno odgrywających role jak też oglądających. Dlatego warto zadbać o to, aby role zostały przydzielone na 2–3 dni przed lekcją a uczniowie posiadali odpowiednie rekwizyty. Pozwoli to na lepsze przygotowanie uczniów i płynne zaprezen-towanie przekazywanych przez nich treści. Informacje przedsta-wione w dramie będą wykorzystywane w części realizacyjnej lekcji. W tej fazie zaplanowano dla uczniów pracę w grupach polegającą na uzupełnieniu karty pracy będącej „kompendium wiedzy na temat zanieczyszczeń powietrza”. Element rywaliza-cji między grupami wystąpi także przy wykonywaniu zadania dotyczącego sposobów ochrony powietrza. Istotne jest, aby po wykonaniu każdego zadania nauczyciel zweryfikował i pomógł uzupełnić brakujące treści. Zaproponowane w fazie podsumo-wującej zadanie polegające na ułożeniu hasła lub krótkiego wiersza zachęcającego do ochrony powietrza sprawi, że lek-cja będzie mocno emocjonująca do samego końca. W przy-padku kształtowania postaw emocje odgrywają znacząca rolę i sprawiają, że tak prowadzone lekcje są długo pamiętane prze uczniów nie tylko ze względu na metody ale także na treści. Lekcja ta powinna zakończyć się oceną aktywności.


Faza wprowadzającaWprowadzeniem do lekcji będzie odegranie około 10 minu-towej dramy pt. Przychodzi powietrze do lekarza wg. wskazó-wek z załącznika 1. Celem dramy będzie przekazanie w spo-sób emocjonalny informacji na temat rodzajów i źródeł zanieczyszczeń powietrza, wyjaśnienia pojęcia niska emi-sja oraz ustalenie skutków zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia człowieka i środowiska. Nauczyciel prosi uczniów o zapamiętanie jak największej liczby informacji.

Faza realizacyjnaNauczyciel dzieli klasę na 4–5 osobowe grupy i prosi uczniów o uzupełnienie karty pracy na podstawie informacji, z dramy oraz wiedzy z wcześniejszych etapów edukacyjnych Załącznik 2. Po uzupełnieniu kart pracy uczniowie wspólnie z na-uczycielem weryfikują i uzupełniają odpowiedzi Załącznik 3.Następnie uczniowie pracując w tych samych grupach otrzy-mują od nauczyciela kolorowe pisaki i kartki flipchardowe lub szary papier wypisując indywidualne i systemowe spo-

10

soby ochrony powietrza. Po wykonaniu zadania przedsta-wiciele grup odczytują odpowiedzi. Wygrywa grupa, która podała najwięcej właściwych propozycji. Kilka przykładów odpowiedzi:

działania indywidualne działania systemowe

• Jazda rowerem zamiast samochodem

• Korzystanie z komunikacji zbiorowej np. tramwaj, autobus, trolejbus zamiast samochodu

• Właściwa segregacja śmieci• Oszczędzanie energii

w domu: gaszenie światła w pomieszczeniach, gdzie nikt nie przebywa, wyłączanie telewizora jeśli nikt nie ogląda, pozostawianie monitora komputera w stanie wygaszenia…

• Sadzenie drzew• Palenie właściwym opałem

w paleniskach domowych• Konserwacja lub wymiana

pieców na nowe

• Stosowanie nowoczesnych technik utylizacji odpadów

• Zastosowanie sprawnych technologii spalania i oczyszczania powietrza

• Stosowanie alternatywnych źródeł energii np. energia słoneczna, geotermalna

• Właściwa termoizolacja budynków (ocieplanie bloków, domów)

• Montowanie filtrów na kominach elektrowni i fabryk

• Budowanie wysokich i szerokich kominów

Faza podsumowującaZadaniem poszczególnych grup będzie przygotowanie hasła lub krótkiego wierszyka zachęcającego ludzi do ochrony powietrza. Najlepsze prace mogą zostać zamiesz-czone na stronie Internetowej szkoły co pozwoli uczniom na włączenie się w obchody Dnia Czystego Powietrza.

Praca domowa:Wyjaśnij co to są bioindykatory i jakie organizmy są najlep-szymi bioindykatorami zanieczyszczenia powietrza.



2. Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczowski D., Globalne skutki zanieczyszczenia powietrza. [w] Ochrona środowi-ska przyrodniczego, Wydawnictwo ekonomia i srodowi-ska 1997, s. 43–66.



4. Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz.U. 2013, poz.

http://fundacjaarka.pl/akcje/listy-dla-ziemihttp://www.akademiaodpadowa.pl/5,a,dla-nauczycieli.htmhttp://misja-emisja.pl/news/misja-niska-emisja/http://misja-emisja.pl/knowledgebase/niska-emisja-polsce-stan-mozliwosci/http://www.akademiaodpadowa.pl/42,a,o-p-r.htmhttp://www.zarzadca.pl/pytania-i-odpowiedzi/76-techniczne/883-jakie-odpady-mozna-spalac-w-piecach-i-kotlowniach-domowych



Nauczyciel powinien rozdać uczniom role na 2–3 dni przed lekcją. Warto wybrać uczniów chętnych do wykonania za-dania lub posiadających predyspozycje do odegrania roli. Można zaproponować uczniom przygotowanie strojów np. biały fartuch, stetoskop itp. co z pewnością wpłynie na wy-obraźnię i odbiór oglądających. Szczegółowy tekst mogą zaproponować uczniowie zaś nauczyciel powinien jedynie udzielić wskazówek i przekazać treści jakie powinny znaleźć się w wypowiedziach uczniów. W przypadku dzieci młod-szych, tj. uczniów klasy IV szkoły podstawowej nauczyciel sam w oparciu o podane treści może przygotować krótkie teksty dla poszczególnych osób.Role: powietrze, lekarz prowadzący, konsylium lekarskie (kilku lekarzy np. pulmonolog, alergolog, urolog)Powietrze: w swojej wypowiedzi powinno poinformować lekarza:• o tymktogozanieczyszcza (zanieczyszczenia naturalne: hu

ragany, wulkany i zanieczyszczenia wytwarzane przez człowieka spaliny samochodowe, dym z komina, dym z fabryk….)

• czymjestzanieczyszczone(gazy i pyły; dioksyny, tlenki siarki, tlenki azotu, metale ciężkie),

• kto najbardziej je zanieczyszcza/ jest najbardziej uciążli-wy (paleniska domowe, niska emisja, kominy do 30 m, niska

temperatura spalania, spalanie śmieci, zły stan techniczny palenisk)

• jak szkodzi ludziom i jak ludzie się czują (alergie: kichanie. łzawienie, kaszel, wysypka;, zapalenie płuc, częste choroby – obniżenie odporności, choroby nerek, nowotwory, choroby serca, wątroby, choroby układu nerwowego, udar mózgu)

• jak szkodzi środowisku (smog, kwaśne deszcze, skażona wtórnie woda, gleba; korozja, niszczenie pomników, uszkodzenia liści, zmiany klimatu)

Lekarz: powinien zadać pytania:Co Ci dolega? Kto Cię zanieczyszcza? Czym jesteś zanie-czyszczone? Kto jest dla Ciebie najbardziej uciążliwy? Komu szkodzisz jak jesteś zanieczyszczone? Na jakie choroby cho-rują ludzie oddychając zanieczyszczonym powietrzem? Jak wpływasz na środowisko?

Konsylium:Każdy specjalista może potwierdzać, że powietrze zanie-czyszczone wywołuje daną chorobę. Na końcu powinno wydać orzeczenie np. Jedyna recepta to zlikwidować lub ograniczyć zanieczyszczenia.

Załącznik 1uwagi do przygotowania dramy pt. Przychodzi powietrze do lekarza

11

TEMAT: …………………………………………………………

Grupa (Imiona i nazwiska uczniów) …………………..………….. ……………..…………………

1. Uzupełnij brakujące informacje na temat podziału i rodzajów zanieczyszczeń powietrzaZanieczyszczenia powietrza możemy podzielić na pyłowe i ………… Są one pochodzenia …………….. i należą do nich np. zanieczyszczenia powodowane przez…………, ………… powietrzne, pyłki kwiatowe, czy pożary lasów. Druga grupę zanieczyszczeń stanowią te wytwarzane przez ………………

2. Wskaż główne źródła zanieczyszczeń powietrza wytwarzanych przez człowieka:a) przemysł np. ………………………b) …………………………………….c) …………………………………….d) rolnictwo np. ……………………...

3. Uzupełnij poniższą tabelę:

Skutki zanieczyszczeń powietrza dlaŚRODOWISKA CZŁOWIEKA

• • • • • •

• • • • • •

4. Podkreśl prawdziwe zdania charakteryzujące niską emisjęa) Niska emisja polega na emitowaniu pyłów i gazów do

atmosfery z palenisk domowychb) Niska emisja dotyczy kominów powyżej 40 metrów.c) Niska emisja wiąże się z niską temperatura spalania.d) Stan techniczny palenisk domowych musi być dobry,

gdyż nie można rozpocząć sezonu grzewczego bez wcześniejszego sprawdzenia pieca.

5. W palenisku domowym można spalać (podkreśl wszystkie właściwe):butelki pet, tektury po meblach, drewno, meble, opakowa-nia plastikowe, styropian, stare opony, wióry, kora drzew, tekturowe pudełka, węgiel

6. Wymień 3 inne sposoby zagospodarowania odpadów niż palenie w paleniskach domowych:a) ………………………………….b) ………………………………….c) ………………………………….

7. Przypomnij sobie zasady segregacji odpadów i do podanych kolorów pojemników dopasuj strzałkami przedmioty które byś do nich wrzucił/ła

BIAŁY bateria do pilotaZIELONY białe szkłoNIEBIESKI przeterminowane lekiŻÓŁTY zapisany zeszytCZERWONY zielona butelka po soku

Załącznik 2KARTA PRACY

Załącznik 3Odpowiedzi do KARTY PRACY

1. Uzupełnij brakujące informacje na temat podziału i rodzajów zanieczyszczeń powietrzaZanieczyszczenia powietrza możemy podzielić na pyłowe i gazowe. Są one pochodzenia naturalnego i należą do nich np. zanieczyszczenia powodowane przez wulkany, trąby powietrzne, pyłki kwiatowe, czy pożary lasów. Druga grupę zanieczyszczeń stanowią te wytwarzane przez człowieka.

2. Wskaż główne źródła zanieczyszczeń powietrza wytwarzanych przez człowieka:e) przemysł np. rafineryjny, chemiczny f ) transport kołowyg) spalanie w paleniskach domowychh) rolnictwo np. nawozy sztuczne

3. Uzupełnij poniższą tabelę:

Skutki zanieczyszczeń powietrza dla

ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA

smog, kwaśne deszcze, skażona wtórnie woda, gleba; korozja, niszczenie pomników, uszkodzenia liści, zmiany klimatu

alergie: kichanie. łzawienie, kaszel, wysypka;, zapalenie płuc, częste choroby – obniżenie odporności, choroby nerek, nowotwory, choroby serca, wątroby, choroby układu nerwowego, udar mózgu

4. Podkreśl prawdziwe zdania charakteryzujące niską emisjęe) Niska emisja polega na emitowaniu pyłów i gazów do

atmosfery z palenisk domowych

f) Niska emisja dotyczy kominów powyżej 40 metrów.g) Niska emisja wiąże się z niską temperatura spalania.h) Stan techniczny palenisk domowych musi być dobry,

gdyż nie można rozpocząć sezonu grzewczego bez wcześniejszego sprawdzenia pieca.

5. W palenisku domowym można spalać (podkreśl wszystkie właściwe): butelki pet, tektury po meblach, drewno, meble, opa-kowania plastikowe, styropian, stare opony, wióry, kora drzew, tekturowe pudełka, węgiel

6. Wymień 3 inne sposoby zagospodarowania odpadów niż palenie w paleniskach domowych:a) składowanie na wysypiskachb) kompostowaniec) recykling

7. Przypomnij sobie zasady segregacji odpadów i do podanych kolorów pojemników dopasuj przedmioty które byś do nich wrzucił/ła

BIAŁY bateria do pilotaZIELONY białe szkłoNIEBIESKI przeterminowane lekiŻÓŁTY zapisany zeszytCZERWONY zielona butelka po soku

12

Poziom edukacyjny: gimnazjum

temat: Zanieczyszczenia powietrza oraz jego ochrona indy-widualna i systemowa



cele szczegółowe:wiadomości umiejętności Postawy

Uczeń:• wskazuje

źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza (naturalne, antropogeniczne, pyłowe, gazowe, substancje szkodliwe),

• wymieniasposobyzagospodarowania odpadów i sposoby ich zmniejszania (segregacja, kompostowanie, składowanie, recykling),

• wymieniaskutkizanieczyszczenia powietrza, w tym niskiej emisji, dla człowieka i środowiska.

Uczeń:• dostrzegazależność między zanieczyszczeniem powietrza a stanem środowiska i zdrowiem człowieka,• szczegółowocharakteryzuje zjawisko niskiej emisji,• doskonaliumiejętność prowadzenia dyskusji różnymi technikami,• prezentujewyniki pracy zespołowej na forum klasy,• sporządzasamodzielnie notatkę wg podanego schematu.

Uczeń:• nabywa

przekonanie o konieczności podejmowania działań indywidualnych i systemowych sprzyjających ochronie powietrza, w tym działań zmierzających do ograniczenia niskiej emisji,

• wykazujeaktywność włączając się w obchody Dnia Czystego Powietrza poprzez przygotowanie informacji o obchodach tegoż święta na szkolną stronę Internetową.

Metody i techniki wg. klasyfikacji szloska ze zmianami: gra dydaktyczna w skojarzenia, dyskusja techniką rankingu diamentowego, dyskusja techniką grup eksperckich, praca z Internetem, ćwiczenie przedmiotowe

Formy pracy: indywidualna, grupowa, zbiorowa

środki dydaktyczne: instrukcje do rankingu diamentowego, materiały źródłowe do pracy w grupach eksperckich, sche-mat notatki, komputery z dostępem do Internetu

zakres treści:• źródła i skutki zanieczyszczeniapowietrza,• niskaemisja–mechanizmpowstawaniai sposobyjejprze-

ciwdziałania,• sposobyzagospodarowaniaodpadówi sposobyichzmniej-

szania,

• skutkizanieczyszczeniapowietrza,w tymniskiejemisji,dlaczłowieka i środowiska

• znaczenie podejmowania działań indywidualnych i syste-mowych zmierzających do ochrony powietrza.

uwagi o realizacji:W celu zainteresowania uczniów problematyką lekcji już na samym początku zajęć zaplanowano grę w skojarzenia, która pozwoli na ciekawe i angażujące rozpoczęcie oraz na usta-lenie zakresu treści lekcji. Zaproponowano także wspólne sformułowanie tematu lekcji będące dla uczniów sygnałem do współtworzenia zajęć. Ze względu na wiek gimnazjalistów oraz konieczność omówienia szeregu ważnych zagadnień w ciągu 45 minut zaproponowano wykorzystanie wysoce efektywnej metody nauczania-uczenia się jaką jest dyskusja dydaktyczna prowadzona techniką rankingu diamentowe-go i techniką grup eksperckich. Obie techniki umożliwiają uczniom kształtowanie szeregu umiejętności i postaw mię-dzy innymi takich jak: prowadzenie dyskusji wg podanych reguł, umiejętność analizowania lub pozyskiwania informacji, formułowania wniosków, uzasadniania zajmowanego stano-wiska i kulturalnego kontrargumentowania, prezentowania wyników pracy zespołowej na forum klasy a także odpo-wiedzialność za poprawność wykonania przydzielonego za-dania. Podsumowanie lekcji polegające na przygotowaniu przez uczniów informacji, na szkolną stronę internetową, zachęcających do podejmowania działań indywidualnych na rzecz ochrony powietrza i obchodów Dnia Czystego Powietrza pozwoli na przekazanie wiedzy zdobytej na lekcji całej społeczności szkolnej, zwiększając tym samym zakres oddziaływań edukacyjnych.


Faza wprowadzającaW celu odgadnięcia problematyki jaka będzie poruszana na lek-cji nauczyciel przeprowadza krótką grę w skojarzenia. Na tabli-cy wypisuje następujące wyrazy: niska emisja, zanieczyszczenia, smog, dioksyny, kwaśne deszcze, ochrona powietrza i prosi uczniów o podanie do każdego z nich co najmniej trzech skojarzeń. Wy-razy i skojarzenia nakreślą zakres treści. Następnie uczniowie wspólnie z nauczycielem mogą sformułować temat lekcji.

Faza realizacyjnaNauczyciel przeprowadza z uczniami dyskusję na temat źró-deł i pochodzenia zanieczyszczeń za pomocą techniki ran-kingu diamentowego.

13

1. Podane źródła zanieczyszczenia uszeregujcie według sche-matu tzw. rankingu diamentowego porządkując je od naj-mniej do najbardziej zagrażających ludziom i środowisku.

2. Po ułożeniu rankingu przedstawcie go innym grupom podając uzasadnienie sposobu jego ułożenia.

3. W porozumieniu z wszystkimi grupami ustalcie wspólny ranking.

-------------------------------------------------------------transport samochodowy

-------------------------------------------------------------

komunikacja miejska-------------------------------------------------------------

wybuchy wulkanów-------------------------------------------------------------zanieczyszczenia z fabryk i elektrociepłowni

-------------------------------------------------------------zanieczyszczenia z dachów pokrytych azbestem-------------------------------------------------------------

Pożary lasów-------------------------------------------------------------

trąby powietrzn-------------------------------------------------------------

zanieczyszczenia z palenisk domowych-------------------------------------------------------------

Pyłki roślin-------------------------------------------------------------

Załącznik 1Instrukcja do rankingu diamentowego

Przebieg dyskusji:1. Nauczyciel dzieli klasę na 4–5 osobowe grupy2. Rozdaje materiały służące do stworzenia rankingu źródeł

zanieczyszczeń (Załącznik 1)3. Uczniowie wykonują zadanie w grupach około 5 minut.4. Grupy prezentują zadanie uzasadniając sposób ułożenia

rankingu.5. Na zakończenie wspólnie z nauczycielem układają ranking

zaakceptowany przez większość uczniów.

kolejne zagadnienia zostaną omówione z wykorzysta-niem dyskusji techniką grup eksperckich. W tym celu nauczyciel dzieli klasę na 6 grup. Każda grupa dostaje do opracowania jedno zagadnienie. Nauczyciel może przygoto-wać teksty informacyjne przed lekcją lub zorganizować salę z dostępem do Internetu, wówczas uczniowie sami zdobędą dane potrzebne do zaprezentowania swoich zagadnień:Grupa 1 – Rodzaje zanieczyszczeń powietrza (antropogeniczne,

naturalne, pyłowe, gazowe, substancje toksyczne)Grupa 2 – Niska emisja (przyczyny powstawania, źródła, spo-

soby przeciwdziałania, co wolno spalać i czego spalać nie można)

Grupa 3 – Działania indywidualne służące ochronie powietrza Grupa 4 – Działania systemowe służące ochronie powietrza Grupa 5 – Skutki zanieczyszczeń powietrza dla środowiska Grupa 6 – kutki zanieczyszczeń powietrza dla zdrowia człowieka

wariant 1 Każda grupa na podstawie materiałów źródłowych (otrzyma-nych od nauczyciela bądź zdobytych z Internetu) opracowuje swoje zagadnienie w formie plakatu. Po wykonaniu zadania kolejne grupy prezentują swoje plakaty i omawiają opraco-wane zagadnienia na forum klasy.

wariant 21. Uczniowie w grupach odliczają kolejno do sześciu, a na-

stępnie tworzą 6 grup eksperckich, z osób o takim samym numerze, tj. grupa jedynek, dwójek, trojek itd.

2. W grupach eksperckich opracowują przydzielone im przez nauczyciela zagadnienia (mogą zrobić notatki w załączniku 2)

3. Na znak nauczyciela uczniowie powracają do grup pierwot-nych.

4. W grupach pierwotnych uczniowie przedstawiają pozosta-łym osobom to czego nauczyły się jako eksperci.

5. Na zakończenie każdy indywidualnie uzupełnia kartę pracy na podstawie wiedzy zdobytej od ekspertów (Załącznik 2)

Faza podsumowującaUczniowie w grupach przygotowują krótki tekst do za-mieszczenia na szkolnej stronie internetowej zachęcający do obchodów Dnia Czystego Powietrza. Uczniowie mogą zaproponować dowolną formę wykorzystując np. rymowan-kę, hasło, rysunek, grafikę.

Praca domowa:Na podstawie informacji zawartych na stronie ekoportalu Mi-nisterstwa Środowiska http://www.ekoportal.gov.pl/informa-cje_o_srodowisku/informacje_o_stanie_srodowiska_w_pol-sce/JakoscPowietrza.html sprawdź jaki jest stan powietrza w województwie, w którym mieszkasz.





4. Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012, Dz. U. 2013, poz. http://fundacjaarka.pl/akcje/listy-dla-ziemihttp://www.akademiaodpadowa.pl/5,a,dla-nauczycieli.htmhttp://misja-emisja.pl/knowledgebase/niska-emisja-polsce-stan-mozliwosci/http://www.akademiaodpadowa.pl/42,a,o-p-r.htmhttp://www.zarzadca.pl/pytania-i-odpowiedzi/76-techniczne/883-jakie-odpady-mozna-spalac-w-piecach-i-kotlowniach-domowych



14

Na podstawie informacji z lekcji sporządź notatkę zamieszczając w niej następujące informacje:

1. rodzaje substancji szkodliwych zanieczyszczających powietrze

Zanieczyszczenia gazowe i …………………………………Zanieczyszczenia naturalne i ………………………………Szkodliwe związki chemiczne zanieczyszczające powietrze: ………………………………………………………………

2. niska emisjaPrzyczyny niskiej emisji:

1. ……………………… 3. …………………………2. ……………………… 4. …………………………

W paleniskach domowych wolno spalać

W paleniskach domowych nie wolno spalać

Inne sposoby (niż spalanie) zagospodarowania odpadów i ich zmniejszania

3. ………………………… 3. ………………………4. ………………………… 4. ………………………

3. skutki zanieczyszczenia powietrzaDla człowieka Dla środowiska

4. działania służące ochronie powietrzaIndywidualne Systemowe

Załącznik 2NOTATKA Z LEKCJI

TEMAT: …………………………………………………………………………………………………………………………………

Załącznik 2NOTATKA Z LEKCJI – przykład uzupełnienia

TEMAT: …………………………………………………………………………………………………………………………………

Na podstawie informacji z lekcji sporządź notatkę zamieszczając w niej następujące informacje:

1. rodzaje substancji szkodliwych zanieczyszczających powietrze

Zanieczyszczenia gazowe i pyłoweZanieczyszczenia naturalne i antropogeniczneSzkodliwe związki chemiczne zanieczyszczające powietrze: dioksyny, fumarany, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, tlenki siarki, tlenki azotu, metale ciężkie np. kadm, rtęć, ołów

2. niska emisja

Przyczyny niskiej emisji: np. kominy do 30 m, niesprawne piece grzewcze, spalanie niewłaściwych przedmiotów/śmieci, niska temperatura spalania

W paleniskach domowych wolno

spalać

W paleniskach domowych nie wolno spalać

węgiel dobrej jakości, drewno, trociny, kora

butelki PET, foliowe worki, opony, meble, tektura nasączona chemikaliami, resztki pokarmów, szkło, baterie, żarówki, styropian, kubeczki po jogurtach

Inne sposoby (niż spalanie) zagospodarowania odpadów i ich zmniejszania

segregacja, kompostowanie, składowanie, recykling

3. skutki zanieczyszczenia powietrzaDla człowieka Dla środowiska

smog, kwaśne deszcze, skażona wtórnie woda, gleba; korozja, niszczenie pomników, uszkodzenia liści, zmiany klimatu

alergie: kichanie. łzawienie, kaszel, wysypka;, zapalenie płuc, częste choroby – obniżenie odporności, choroby nerek, nowotwory, choroby serca, wątroby, choroby układu nerwowego, udar mózgu

4. działania służące ochronie powietrzaIndywidualne Systemowe

• Jazda rowerem zamiast samochodem

• Korzystanie z komunikacji zbiorowej np. tramwaj, autobus, trolejbus zamiast samochodu

• Właściwa segregacja śmieci• Oszczędzanie energii

w domu: gaszenie światła w pomieszczeniach, gdzie nikt nie przebywa, wyłączanie telewizora jeśli nikt nie ogląda, pozostawianie monitora komputera w stanie wygaszenia…

• Sadzenie drzew• Palenie właściwym opałem

w paleniskach domowych• Konserwacja lub wymiana

pieców na nowe

• Stosowanie nowoczesnych technik utylizacji odpadów

• Zastosowanie sprawnych technologii spalania i oczyszczania powietrza

• Stosowanie alternatywnych źródeł energii np. energia słoneczna, geotermalna

• Właściwa termoizolacja budynków (ocieplanie bloków, domów)

• Montowanie filtrów na kominach elektrowni i fabryk

• Budowanie wysokich i szerokich kominów

15

Łączymy ekologię z działaniami społecznymi. Edukacja ekologiczna jest naszą pasją. Prowadzimy ogólnopolskie, innowacyjne akcje i kampanie. Angażujemy w działania ekologiczne miliony Polaków.

Fundacja ekologiczna arka łączy ekologię z działania-mi społecznymi, bo stan środowiska w znaczący sposób wpływa na zdrowie i człowieka. ARKA prowadzi programy, kampanie i akcje. Angażuje w działania ekologiczne, prozdro-wotne i prospołeczne Polaków w każdym wieku. Zmieniajmy świat najpierw zmieniając siebie!

Polegamy na współpracy z samorządem lokalnym, biz-nesem oraz z nauczycielami i rodzicami. Uczymy poprzez zabawy, gry, instalacje przestrzenne i nowoczesne techno-logie. Fundację Ekologiczną ARKA założył Wojciech Owczarz w 2005 roku. Wierzymy, że edukacja ekologiczna jest dla ludzi w każdym wieku, gdy wzbudza pozytywne emocje i utrwala zachowania sprzyjające zdrowiu, dobrym relacjom międzyludzkim i ochronie przyrody.

Najważniejsze programy ARKI: „Kochasz dzieci, nie pal śmieci”, „Kwiaty zamiast śmieci”, „To nie krasnoludki palą śmieci”, „Arka dla Ziemi”, „Mobilne Centrum Edukacji Ekologicznej”. I kam-panie: „Dzień dobrych uczynków”, „Choinki Nadziei”, „Dzień Czystego Powietrza”, „Listy dla Ziemi”.

Fundacja ekologiczna arkaskr. poczt. 52543-301 Bielsko-Biała 1tel./fax (33) 819 46 53e-mail: [email protected]

Dofinansowanie Partnerzy Patronat medialny

one właśnie teraz potrzebują naszej pomocy. dlatego wejdź na www.kupdeskę.pl i pomóż!

akcja mieści się w ramach założeń programowych kampanii edukacyjnej „bielsko-biała chroni klimat”.

Adresbliskonatury

Documents

11. Dzień Czystego Powietrza