JORGE LUIS BORGES

OCTAVIO PAZ

ZAKARIYA AMATAYA

ALYOSHA WIENGPONG

POETRY

ซะการยยา อมตยา

อโลชา เวยงพงศ

Octavio Paz

Jorge Luis Borges

CONTENTS

แจงใหทราบ

ประโยคในหนงสอฯ

ดวยดวงตาทปดอย

ถนน

กวศาสตร

ARTICLE

ฉนเปนสตว ฉนจงมอย:

ค�าตาม ‘สตวเถอนตว

สดทาย’

STORY

Maurice Blanchot

L’instant de ma mort

2

4

9

10

15

712

vol. 01 2013

WHAT ARE POETS FOR?

MAURICE BLANCHOT

L’instant de ma mort

1001 Nights Editionshttp://www.1001nightseditions.wordpress.com

email: 1001nightseditions@gmail.com

designed by ideogram

creative

vol. 01 2013

2

แจงใหทราบ

1

ถงผอาน

บทกวทคณก�าลงอาน

ความหมายมเพยงครงเดยว

สวนอกครงอยในหวคณแลว

ผเขยน

2

ถงผเขยน

บทกวทฉนอานจบไปแลวนน

ไมมความหมายอะไรเลยกบฉน

ทอยในหวของฉนยงไปกนใหญ

ผอาน

3

ถงผเขยนและผอาน

มนเปนความผดของฉนใชไหม

คนหนงเขยนอะไรไมคอยรเรอง

สวนอกคนอานอะไรไมคอยเขาใจ

บทกว

4

ถงบทกว

แกจะถอดทรนงตนไปถงไหนกน

เหนฝนจบอยในหลบซอกรานหนงสอ

ถงอานไมรเรองกชวยสะบดใหแกหายใจคลองขน

ผอาน

5

ถงผอาน

ฉนขอสารภาพดวยทกประการทงมวล

บทกวไมมความผด ผอานบรสทธผดผอง

ความจรงฉนไมควรคดและเขยนอะไรออกมา

ผเขยน

ซะการยยา อมตยา เตบโตทหมบานเลกๆ รมตนเขาบโด สนใจ

ศกษางานเขยนของกวตางประเทศ ไมมหญงสาวในบทกว เปน

หนงสอรวมบทกว รอยแกวเลมแรก ทไดรบรางวลซไรตใน

ป พ.ศ. 2553 ในป 2554 เขาไดรบคดเลอกใหเขา รวมโครงการ

Artist in Residence ของมลนธ Doris Duke Foundation

For Islamic Art ทจดรวมกบมหาวทยาลย Hawaii เพอไป

พ�านก และเขยนบทกวยงรฐฮาวาย ประเทศสหรฐ

ZAKARIYA AMATAYA

vol. 01 2013

4

“กวนนแทจรงเปนมนษยผกลวงเปลา”

พบกบบทสนทนา Ion ของ Plato

ครงแรกไดเรวๆ น

Plato

Ion

ALYOSHA WIENGPONG

‘ประโยคในหนงสอตรงรดรางฉน...’

ประโยคในหนงสอตรงรดรางฉนมนสรางชวตขนเองและลดเลอยไดดงงทงคราบแหงกรงและพงหญาแหลกราบผวหนงมนปลาบดวยอกขระและกระดกสนหลงงอนแงนแหงไวยากรณมนไลฉกผคนบนทางเทา เขมอบยวดยานทพลกพลานทวทองถนนค�าหนง, มนเรงเลนสายฝนแลวกลายเปนนกสขาวบนขนจากทองฟาในแองขง

ดกเคลอนสดวงตา ฉนเขยนโคมไฟดวยปรารถนาบนดาลใหเปนราตร

vol. 01 2013

5

เพยงนาทในหลบพกพรมอนฟฟองของฟกนอนแหงมดมนอนธกาลปยขนสขาวรวงโปรยชางหนาวเหนบทงเรยวปก จงอยปากและกรงเลบฉนคด, คอนกทบนผาเผยตวนนหรอ?เหลาหนอนอวบเหลองทตกรวงตามกชวนสะอดสะเอยนฉนแสยะยม, คอยกดปลายเทาบดขยนนกระไรพระจนทรแขวนดวงฉบวมเหมอนผลไมเนา

ผนโตะดงภมประเทศทดประหลาดภเขาเลากาแหงหนงสอปากกาปกตงโอนเอยงดงเสาทไรผนธงจตรสแหงกลองยาเสนอนสาวรยแหงแจกนทสด, ฉนเนรมตราตรมหศจรรย!เปนงานเลยงทแขกรบเชญคอเหลากวและตวละครในวรรณคดแรงโบด, เซลาน, ดอน กโฆเต...ทามแสงดาว, ถอยสนทนาลกซงคมคายและดนตรใดเลาจกไพเราะไปกวาเพลงของแมลงกลางคนทขบกลอมดนแดนแสนสงบนจนตนาการฉนไหลหลง

แลวฉนเขยนถงสนตภาพทหนวกใบตอเสยงดนตรดอกไมถงดวงตาขมงทงของกฎหมายทเกรยวโกรธตอการจองกลบมาของหวขโมยถงมอทหมอบคลานไปบนแปนพมพคอมพวเตอรถงบาดแผลตรงอกดานซายของกวทไหลเยมดวยฟองน�าลายถงเสยงหวเราะอนสากกรานของนกคด เพราะศพทแสงดงกรวดหนในล�าคอถงเลอดบนถนนทถกปดทบดวยขาวบดเบอนในหนาหนงสอพมพ

ถงลมสมองททะยานเลอนไหลไปสบอแหงค�าโกหกของหนชกนกการเมองถงกองซากกระดกเดยวดายกนหบเหวความมนคงจอมปลอมถงหยดน�าตาทถกค�าวเศษณหนหามกระท�าช�าเราถงปราสาทและหอคอยทถกสรางขนดวยค�าคณศพทไรคาถงฝงชนทถกกระทบบแบนเหมอนหลอดยาสฟนดวยวสามานยนามอนมอาจเอยนาม

แตพลนถอยค�าทงหลายกลายเปนฝงลง!เผนโผนจากหนากระดาษกรดรองเสยงแหลมและเขนเขยวเคยวฟนมนฉวยเอาปนทฉนวางลมไวระหวางบรรทดทงถอนกหลาบทฉนปลกระหวางวรรคกดเกอเธทคอ, ขโมยไฟจากโพรมธสแลวกระโจนหนทางหนาตางสดทาย, ฉนไดแตคร�าครวญกบเนรดา-‘ฉนไมร, ฉนไมรวากระสนนนจะพงทะลอกผใดฉนไมรวากหลาบดอกนนจะไปสมอใครฉนไมร, จะเรยกมนคนมาไดอยางไร’(เปลวไฟวาบเลยขอบฟาแดงก�าแลเหนไกล...)(เสยงเปรยงปงดงหางออกไป...)

อโลชา เวยงพงศ เกดและเตบโตทจงหวดนนทบร เขาเรยนสาขา ปรชญา

ทมหาวทยาลยรามค�าแหง กอนยายมา อยมนบรเมอไมกปทผานมา เรม

สนใจวรรณกรรมตงแตป 2542 ชวงเวลาหนงเขา ไปคลกคลกบนกเขยน

และกวร นพแถบหนาราม มบทกวปรากฏตามหนาหนงสอพมพและ

นตยสารตงแตป 2544 กระนนกอยางไมตอเนอง แมจะคร�าเครงกบผลงาน

ของตนอยเสมอ สตวเถอนตวสดทาย เปนงานรวมกวนพนธเลมแรก

ของเขา

vol. 01 2013

6

vol. 01 2013

7

ฉนเปนสตว ฉนจงมอย : ค�าตาม ‘สตวเถอนตวสดทาย’

‘จากการเฝาสงเกตในหลายคราท�าใหขาพเจาตระหนกไดว ามนษยนนประกอบดวย วญญาณ (l’âme) และความเปนสตว (la bête) นเปนสองสงทมความแตกตาง หากมความเชอมโยงถงกน หรออยภายในกนและกน’

หลงจากไดอานงานของอโลชา เวยงพงศ ในหนแรก ขอความจากหนงสอ Voyage autour de ma chambre ของซาวเยร เดอ เมสเตรอ[1]ทยกมาขางตนกพลนผดขนในใจ ดวยวานยยะรวมของกวนพนธโดยสวนใหญของอโลชามกกลาวถง ‘ความเปนสตว’ ในตวคน ‘ความปาเถอน’ ใน ‘วญญาณ’ ท ‘เหตผล’ และความมอารยธรรมกไมอาจท�าให ‘มน’ เชองลงงายๆ ดงสอแสดงจากอปลกษณเปรยบเปรย การพรรณนา การยดโยงกบกลมค�าบงชลกษณาการของความเปนสตว เชน ‘การลดเลอยไดดงง’ (...) ‘ปยขนสขาวรวงโรยชางหนาวเหนบ/ทงเรยวปก จงอยปากและกรงเลบ’ ใน

ประโยคในหนงสอตรงรดรางฉน หรอ ‘การดนทรนทรายของสตว, ลบไรของชายฝงทวปใหม’ (...) ‘สญชาตญาณโหยกระหายไมสนสด’ ใน การเดนทางในสายควนของโคลมบส หรอ ‘หลอมรวมเปนรางสตวในจนตนาการ’ ใน ในความหลบหนง หรอ ‘วงเขาไปส กรงเลบ (...) แตเขยวคมนนยงใหญกวาความรก’ ใน ขอบเหวแหงปรารถนา และ ‘เมอสายใยเรนลบซงเชอมโยงหวงเวลา/ขามผานววฒนาการนบลานป/พลนขาดสะบนลง’ ใน สตวเถอนตวสดทาย บทกวทเปนชอเลม กยงชดเจนวาความสนใจ ‘ความเปนสตว’ ในตวคนของเขานน เหมอนจะล�าหนาไปไกลกวาวธการใชบคลาธษฐาน (personification) วาดภาพของปรากฏการณ สงไมมชวต พชพรรณ และสรรพสตวทงหลายใหมพฤตกรรมมความรสกนกคดอยางคน [2] (เชนต�านาน นทาน งานศลปะ และบทกวโดยทวไป) ในแงทเขามองเหนมนเปนเรองส�าคญจรงจง

[1] Xavier de Maistre นก

เขยน-นายทหาร ชาวฝรงเศส

จากศตวรรษท 18 นองชาย

ของโฌแซฟ เดอ เมสเตรอ

(Joseph de Maistre) นก

เขยนฝายตอตานการปฏวต

ฝรงเศสคนส�าคญ

[2] บางคนเรยกวธดงกลาว

วา มานษยรปนยม (anthro-

pomophism) หรอบคคลวต

‘ผพงใจกบการอยเพยงล�าพง คงมแตสตวปา หรอพระผเปนเจาเทานน’

ฟรานซส เบคอน

vol. 01 2013

8

ไม มบทกวชนใดใน สตว เถอนตวสดทาย ท โจมตเหยยดหยามประณาม ‘ความเปนสตว’ (นอาจเปนขอแตกตาง ระหวางอโลชากบเดอ เมสเตรอ ตรงทฝายหลงนนเหนวา ‘วญญาณ’ ในตวมนษยมฐานะสงกวา ‘ความเปนสตว’) หรอยงกวานน มบทกวอกหลายชนทแสดงใหเหนวา เขายกยอง ‘ความเปนสตว’ อยางเปดเผย กระทงพดไดวาคงมกวไมมากคนบนโลกนทหาญกลา ‘ปลอยสตว’ ไป ‘กดเกอเธทคอ, ขโมยไฟจากโพรมธส’ หรอ ‘...ค�ารามกองดวยเสยงแหงบรรพบรษ’ แนนอนวา คงมแตผหลงใหลไดปลมกบความเปนสตวเทานนทเรยนร ‘ทจะพนลมหายใจแบบสตวปา’ อยางภาคภมใจ

ขอค�าถามหนงทเกดตดตามมากคอ ท�าไม ‘ความเปนสตว’ ถงส�าคญนกเลา? ท�าไมไมเปน ‘เหตผล’ หรอ ‘แสงสวางทางปญญา’ ทเขาจะสนใจ หรอน�ามาขบขานในบทกวของเขา?

ค�าตอบหนงทพอนกออกหลงจากคดทบทวนอยหลายรอบกคอ ‘ความเปนสตว’ ผกพนกบ ‘ความมเสร’ หรอความเปน ‘อสรชน’ เหมอนทนกคดบางคนเหนวา มนเปนคณสมบตพนผกมากบตวของมนษยแตก�าเนด และมนไดคอยๆ ถกท�าลายลงไปพรอมๆ กบความเปลยนแปลงทเรยกกนวา ‘ววฒนาการสงคม’

นอกจากนน ‘ความเปนสตว’ ยงคงเกยวของกบ ‘ความเปลอยเปลา’ เพราะไมมสตวชนดใดบนโลกทรจกการแตงกาย หรอเอาเขาจรง ‘มนษยคแรก’ ในความเชอแบบ

โลกตะวนตกกตกอยในสภาพเปลอยเปลามากอนจะน�าใบไมมาปดบงรางกายตนเอง ‘ความเปลอยเปลา’ จงด�ารงสถานะอยตรงขามกบ logos (ทแปลไดทง ‘ความร’ และ ‘ถอยค�า’) ซงถากลาวกนอยางถงทสดแลว สตวอาจไมไดเปลอย เพราะมนไมรวา ‘การ แตงกาย’ คออะไร หรอมนไมม ‘ความเขาใจ’ ในเรองของการเปลอยกายเลย ดวยซ�า แตกปฏเสธไมไดวาการเปลอยของมนษยเหมอนจะเปนอาการโหยหาความเปนสตวแบบหนง เปนอาการแบบกลบไมไดและไปไมถง นบจากมนษยเรมตระหนกรถง การเปลอย มนษยกไมอาจใชชวตอย ในสงคมแบบเปลอยๆ ไดอกตอไป[3]

ทงนไมไดหมายความวาอโลชาเปนพวกชอบเปลอย ตอตานสงคม เปนพวกหนโลก เพราะมบทกวอกหลายชน เชน ปราการสด�า, ศตรไมเคยลนไหล และ เตรยมเขยนบทสารคดการเมอง, ขนพจารณา ทบงบอกวาเขายงใสใจกบการเมอง ความอยตธรรม หรอเปนสวนหนงของโลกและสงคมทเปนไป เพยงแตมใจใหแก ‘ความเปนสตว’ มากอยสกหนอยกเทานน

ผ ได อ านกวนพนธของอโลชายอมประจกษไดถงความอลงการของภาษา ความประณตวจตรของถอยค�าและน�าเสยง เหมอนอยางทซะการยยา อมตยาเคยกลาว หรอเคยเขยนเอาไววา อโลชา เวยงพงศเปนหนงในผเขยนกวนพนธไรฉนทลกษณไดยอดเยยมทสด หากสงทสรางความประทบใจ หรอชนชอบใจใหแกผเขยนบทกลาวตามนกลบเปนบทกวชนเลกๆ ในเลม เชน สรอยคอ,

[3] Jacques Derrida,

‘The Animal That

Therefore I Am (More to

Follow)’, Critical Inquiry,

Vol. 28, No. 2. (Winter,

2002), pp. 369-418.

9

vol. 01 2013

เมลดพนธ หรอ เยนย�าทปางอง ทเปนเหมอนภาพรางของประสบการณ ดวยดวงตาและความตราตรง ซงประทบอยภาษาทเรยบงายแตกลบใหจนตภาพทยากจะลมเลอน จนนาสนใจวาบทกวเหลานจะคลคลาย ตวไปในกาลขางหนาอยางไร เพราะอโลชา ไดสารภาพไววาบทกวเกอบทงหมดใน สตวเถอนตวสดทาย คอบทกวทเขาไมคดจะ เขยนอกตอไป เหมอนหนงวา งานชดนคอ งานเลยงอ�าลา หรอการปลอย ‘สตวเถอน ตวสดทาย’ ไป ไมใชในปาเหมอนอยางนวนยายเ รองดง หากแต เป นในหนากระดาษของหนงสอชอเดยวกนน

OCTAVIO PAZ

ดวยดวงตาทปดอย

ดวยดวงตาทปดอย

เธอสองสวางอยภายใน

เธอคอหนทมดบอด

คนแลวคนเลา ฉนสลกเสลาเธอ

ดวยดวงตาทปดอย

เธอคอหนทเปดเผย

เราไดกลายเปนสงยงใหญ

เพยงรจกกนและกน

ดวยดวงตาทปดอย

With eyes closed

With eyes closed

You light up within

You are blind stone

Night after night I carve you

with eyes closed

You are frank stone

We have become enormous

just knowing each other

with eyes closed

COSMICOMICSITALO CALVINOเตรยมพบกบนวนยายสดหฤหรรษ

Cosmicomics ของ อตาโล คลวโน

ฉบบภาษาไทยครงแรกไดในเรววนน

10

vol. 01 2013

ถนน

นคอถนนสายยาวและเงยบงน

ฉนเดนเขาไปในความมดด�า และฉนสะดด

แลวลมลง

ลกขน และเดนอยางโซซดโซเซ เทาของฉน

กาวไปบนกองหนเงยบเชยบและใบไมแหง

ใครบางคนเบองหลงก�าลงเหยยบย�ากอนหน ใบไม:

หากฉนกาวชา เขากชา

หากฉนวง เขาวง ฉนหนไป: ไมมใคร

ทกสงอยางมดมดและไรซงบานประต

เลยวไปเลยวมาตามตรอกซอกมมเหลาน

ซงน�าไปยงชวนรนดรแหงถนน

ทซงไมมใครรอ ไมมใครตามมา

ทซงฉนไลตามชายคนหนง ผซงหกลม

แลวลกขน และเมอเขาแลเหนฉนจงพดวา:

ไมมใครสกคน

The Street

Here is a long and silent street.

I walk in blackness and I stumble and fall

and rise, and I walk blind, my feet

trampling the silent stones and the dry leaves.

Someone behind me also tramples, stones,

leaves:

if I slow down, he slows;

if I run, he runs I turn : nobody.

Everything dark and doorless,

only my steps aware of me,

I turning and turning among these corners

which lead forever to the street

where nobody waits for, nobody follows me,

where I pursue a man who stumbles

and rises and says when he sees me : nobody.

ออคตาบโอ ปซ (Octavio Paz) นกเขยนชาว

เมกซโกเจาของรางวลโนเบลสาขาวรรณกรรมป ค.ศ.

1990 ผเขยน El laberinto de la soledad (1950)

หรอ The Labyrinth of Solitude ผโดดเดนเรอง

การแตงบทกวพลกมมมอง สลบผสสะและการรบ

รของผอานไดอยางนาอศจรรย บทกวขางตนทมชอ

วา ถนน (La calle) น�าเสนอสภาวะยอกยอนของ

ปรากฏการณ Doppelgänger ทเชอกนวา เราแตละ

คนจะมเงาตดตามเราไปในทกท และเราจะมองเหน

เงาหรอภาพสะทอนของตวเองกอนทเราจะตาย โดย

ท�าใหเรามองเหนภาพในมมมองของคนและเงาสลบ

สบเปลยนอยางแนบเนยน Octa

vio

Paz ใ

นวยห

นม

vol. 01 2013

12

ผมนกไปคดถงชายหนมคนหนง ผชายท

ยงคงเยาววย—รอดพนจากการตายดวย

ความตาย—และบางทอาจเปนเพราะความผด

พลาดแหงความอยตธรรม

ฝายพนธมตรยดฐานทมนบนผนดน

ฝรงเศสเปนผลส�าเรจ พวกเยอรมนถกพชต

ลงแตยงคงดนรนแสดงความปาเถอนอยาง

เปลองเปลา

ในบานหลงใหญ (ปราสาท มนถกเรยกเชน

นน) ใครบางคนเคาะประตอยางขลาดๆ ผมรวา

ชายหนมไดเดนไปเปดประตรบผมาเยอนทเปน

ไปไดวามารองขอความชวยเหลอ

เวลานเอง เสยงตะเบงขดงขน “ทกคน

ออกมาขางนอก”

นายทหารนาซยศรอยโทพดค�าฝรงเศส

ธรรมดาอยางนาอดส เขาเรยกใหคนทอายมาก

ทสดออกมากอน ตดตามดวยหญงสาวสองคน

“ออกมาขางนอก ออกมาขางนอก” เวลา

นเอง ทเขาตะโกน แตไมวาอยางไร ชายหนม

กไมพยายามจะหลบหน หากเพยงแตคบกาว

ไปอยางเชองชา ในทวงทาเกอบจะคลายกบ

นกบวช นายทหารยศรอยโทเขยาตวเขา เพอ

ใหมองดกลองอปกรณ กระสนปน ซงชดเจน

วามาจากการตอส คราบดนเปนดนจากสงคราม

นายทหารยศรอยโทส�าลกภาษาอนปรา

แปรง แลวน�าเอากลองอปกรณ กระสนปน และ

ระเบดมออนหนงวางลงเบองหนาชายทเยาววย

กวา (ทดแกตวลงเรวเหลอเชอ) กอนจะตะโกน

เสยงดงวา “นคอสงทจะท�าใหแกคดได”

นาซจดก�าลงเปนแถวตอนพรอมยง เปน

ไปตามกฎทวางไว ชายหนมพด “อยางนอยขอ

ใหครอบครวของผมเขาไปขางในกอน” เปนไป

ตามค�าขอ เรมจากปา (อายเกาสบป) แมทอาย

นอยกวาพสาว และพสะใภ เปนกระบวนการ

ทเชองชา เงยบงน ราวกบทกสงอยางไดเสรจ

สนลงไปแลว

ผมร —ผมร ใชไมใชหรอ—วาคนททหาร

เยอรมนไดเลงยงอยนน รอคอยกแคค�าสง

สดทาย ก�าลงแบกรบประสบการณ กอนจะ

รบรไดถงความเบาหววผดธรรมดา คลายจะ

เปนความปต (อยางไรกตาม มนไมใชความ

สข)—ความปลาบปลมในสภาวะสงสด? ผเผชญ

หนากบความตายดวยความตาย?

ในจดทเขาอย ผมจะไมพยายามวเคราะห

อะไร บางทอาจไมมสงใดเอาชนะเขาได ณ ขณะ

นน การตาย—การเปนอมตะ บางทอาจเปนความ

เคลบเคลม มากไปกวานนคอความรสกเวทนา

ในความทกขทรมานของมนษย เปนความสข

MAURICE BLANCHOT L’instant de ma mort | โมรซ บลองโชต | ชวขณะแหงความตาย

13

vol. 01 2013

จากการมไดเปนอมตะหรอคงอยไปชวกาลนาน

ไมเพยงเทาน เขายงไดพนผกกบความตายผาน

มตรภาพทซอนเรน

ณ ชวขณะนน การกลบสโลกในฉบพลน

เสยงกองดงจากการตอสทปะทขนใกลๆ สหาย

ทถกสงมาจากขนนางทตองการกองก�าลงใหไป

ชวยเหลอใครบางคนทขนนางรจกซงก�าลงตก

อยในอนตราย นายทหารยศรอยโทจงผละออก

ไปเพอประเมนสถานการณ กองทหารเยอรมน

ยงคงยนรอรบค�าสง เตรยมพรอมปฏบตหนาท

ในชวงเวลาชะงกงนนน

จากนนใครบางคนกกาวออกมา และ

พดดวยเสยงอนหนกแนนวา “เราไมใชพวก

เยอรมน เปนรสเซย” กลวดวยเสยงหวเราะ

“กองก�าลงวลาสซอฟ” และสงสญญาณใหเขา

รบหายตวไปเสย

ผมคดวา เขาจากไป ดวยความรสกทยง

คงเบาหวว กระทงเขารตววาก�าลงอยในปาซง

ไกลออกไปทมชอวา “บวส เดอส บรแยรส”[1]

ทซงหอหมคมกนเขาดวยหมไมทเขารจกเปน

อยางด ฉบพลน ในปารกชฏนน นานเพยงใด

กนนะทเขาไดพบกบสมผสรบรของความจรง

อกครง เปลวไฟผลาญเผาในทกท เปนเปลว

ไฟทลกไหมตดตอกน ไรนาถกเผาท�าลาย และ

ครตอมา เขาจงไดรวาเดกหนมสามคน บตรชาย

ของชาวนา—เปนคนทไมเกยวของอยางแทจรง

กบการสรบ จะผดกเพยงแคความเยาววยของ

พวกเขา—ไดถกสงหารหมดทกคน

แมแตมากยงบวมอด บนถนน ในทอง

ทง บงชวาสงครามยงคงด�าเนนตอไป ในความ

จรงแลว เวลาผานไปนานแคไหนกนนะ? เมอ

ใดกนหนอทนายทหารยศรอยโทกลบมาแลวร

วา ชายหนมผดแลปราสาท[2] หายตวไป แลว

ท�าไมความโกรธ ความบาคลงจงไมท�าใหเขา

เผาท�าลายปราสาท (ทไมนาประทบใจและม

ความสงสงาลงเสย)? เพยงเพราะบนดานหนา

อาคารไดจารกเครองชวยจ�าทไมมวนลบเลอน

เลขป ค.ศ. 1807 รวาเขาทรงภมพอจะรวา

มนเปนปอนเปนทโจษจนของเมองเยนา เมอ

นโปเลยนบนมาสเทาตวเลกควบผานบาน

หนาต างของเฮเกล[3] ผ มองเหนเขาเป น

“จตวญญาณแหงโลก” ดงทเขาไดเขยนไปเลา

ใหเพอนคนหนงฟง เปนเรองโกหกและเปนเรอง

จรง ส�าหรบเฮเกลทไดเขยนไปหาเพอนอกคน

พวกฝรงเศสชงทรพยและปลนสะดมบานของ

เขา หากเฮเกลรจกทจะแยกแยะ สงทประจกษ

เหนและสงทเปนสารตถะ ในป ค.ศ.1944 นาย

ทหารนาซยศรอยโทไดแสดงความเคารพตอ

ปราสาท หรอเพยงเหนวาไรนาในแถบนนไมม

อะไรนาสนใจ อยางไรเสย ทกอยางถกรอคน

เงนบางสวนหายไป ในหองทแยกออกมา “หอง

ประชม” นายทหารยศรอยโทไดพบกระดาษ

และสงทคลายจะเปนตนฉบบ—เปนไปไดวาเปน

แผนการรบทเขาไดทงเอาไว ทกอยางยกเวน

ปราสาทถกเผาท�าลาย ครอบครวแซจเนอรได

รบการละเวนชวต

ไมตองสงสยเลย เมอสงทเกดตดตามมา

หลงจากนนคอการทชายหนมทนทกขทรมาน

จากความอยตธรรม ไมมความยนดปรดาใดๆ

นอกจากความรสกทวาเขายงมชวตรอดตอไป

ไดกเพราะในสายตาของพวกรสเซยนน เขาคอ

พวกชนชนขนนาง

นเปนสงคราม มชวตรอดกส�าหรบคน

จ�านวนหนง แตส�าหรบคนอนๆ มนคอโหดเหยม

[1] Bois de bruyères แปล

ตามตวอกษรวา ‘ปาแหงทง

หญา’

[2] châtelaine แปลได

วา “หญง” ผ ดแลปราสาท

และเมองชาตาเลนทอย ใน

อาณาเขตของ Switzerland

ไมไกลจากกรงเจนวา การ

เลอกแปลวา “ชายหนมผ

ดแลปราสาท” เปนไปเพอให

สอดพองกบ การเรยกบาน

หลงใหญดงกลาววาปราสาท

14

vol. 01 2013

ทารณในการประหตประหาร

อยางไรกตาม กยงคงเหลอ ชวขณะทการ

ยงไมไดมอยอกตอไป นอกจากเปนสงทจะมา

ถง ความรสกถงความเบาหววทผมไมรวาจะ

ถอดความออกมาไดอยางไร เปนอสระจาก

ชวต? การเปดรบสความไมสนสด? ไมเปนทง

ความสขและไรความสข ไมเปนทงความหวาด

กลวทหายไปและบางทอาจเปนกาวทขามพน

ไป ผมร ผมจนตนาการวาความรสกทไมอาจ

วเคราะหไดนไดแปลงเปลยนสงทคงเหลอเพอ

ใหเขาด�ารงอย เหมอนหนงความตายภายนอก

ตวเขาทนบจากนสามารถท�าไดเพยงแคเปน

ปฏปกษตอความตายภายในตวเขา “ผมยงม

ชวตอย ไม คณไดตายไปแลว”

* * *

หลงจากนน เมอไดกลบปารส เขาไดพบ

กบมาลโรซ[4] ผ เลาวา เขาเพงถกจบกมตว

(โดยไมมใครจดจ�าเขาได) และเขาไดหลบหน

ออกมาเปนผลส�าเรจ หากกตองเสยตนฉบบ

ไประหวางการหลบหนนน “มนเปนเพยง

แคการขบคดเกยวกบศลปะ งายจะสรางขน

มาใหม แมจะไมมตนฉบบอยอกแลว” กบ

ปอลลอง[5]เขาไดไตถามถงตนฉบบทเหลออย

อยางเปลองเปลา

อะไรทยงคงส�าคญ ทงหมดทคงเหลอคอ

ความรสกถงความเบาหววทเปนความตายใน

ตวของมนเอง หรอกลาวใหถกตองกวากคอ

ชวขณะแหงความตายของผม ทนบจากนไปได

ถกพกไวชวคราว

โมรซ บลองโชต (Maurice Blanchot) นกเขยน-

นกปรชญาชาวฝรงเศสทผลงานของเขาไมวาจะเปน

นวนยาย ความเรยง และบทวจารณไดใหอทธพล

ทางความคดอยางมากมายตอทงนกวรรณคดศกษา

ปรชญา วชาการดานสงคมศาสตร และรฐศาสตร บล

องโชตจดไดวาเปนหนงในนกเขยนล�าหนาทลกลบ

ทสด ภายหลงจากสงครามโลกครงท 2 สนสดลง

แทบไมมใครเคยเหนบลองโชตอกเลย เขามสวน

รวมกบการเคลอนไหวทางการเมอง การตอสเรยก

รองเพอความเปนธรรมในสงครามแอลจเรย ดวย

การเขยนบทความและจดหมายเปดผนก อกทงยง

เปนทพดคยปรกษาของนกปรชญา-นกเขยนผมชอ

เสยงอยาง Georges Bataille, Jacques Derrida,

Giorgio Agamben และ Antonio Tabucchi

[3] Georg Wilhelm Frie-

drich Hegel (1770 –1831)

นกปรชญาชาวเยอรมน

หนงในผใหก�าเนดกระแส

‘ปรชญาจตนยมเยอรมน’

[4] André Malraux

นกเขยนชาวฝรงเศสและ

รฐมนตรวาการกระทรวง

วฒนธรรม

‘นกเขยนทเขยนวา “ขาพเจาอยเพยงล�าพง” สามารถพจารณาวาเปน

เรองนาขน มนนาขนกเพราะการตระหนกถงความโดดเดยวมาจาก

การอางผอาน และใชวธนนยบยงการอยเพยงล�าพงของปจเจกลงเสย

ค�าวาโดดเดยวเปนค�าธรรมดาสามญเหมอนกบขนมปง การเออนเอยคอ

การน�าพาทกสงนอกเหนอความหมายของค�านนมาสตวเรา’

"A writer who writes, "I am alone" ... can be considered

rather comical. It is comical for a man to recognize his

solitude by addressing a reader and by using methods

that prevent the individual from being alone. The word

alone is just as general as the word bread. To pronounce

it is to summon to oneself the presence of everything the

word excludes."

MAURICE BLANCHOT

15

vol. 01 2013

ฆอรเฆ ลอส บอรเฆส หรอทนาจะถกตองใกลเคยงกวาคอ ฆอรเค

หลยส บอรเคส (Jorge Luis Borges) ในส�านวนแปลของอาจารย

ภาสร ลอสกล เราคงไมตองแนะน�าตวกนมากส�าหรบนกเขยน

อารเจนไตนทานน เพราะเขาเปนหนงในนกเขยนละตนอเมรกา

ผทรงอทธพลตลอดกาล เมอไดอานกวของบอรเฆสกยงท�าให

ค�าพดของนกเขยนบางทานทวา เขานาจะเปนกวไดเลศล�าอ�าไพ

เสยและเปนอมตะยงกวาเปนนกเขยนเรองสนสนสมองผยนยง”

เปนจรงเสยยงกวาจรง

JORGE LUIS BORGES

กวศาสตร

เพอทจะมองไปยงแมน�าซงก�าเนดเวลาและสายน�า

และการระลกถงเวลานนคอแมน�าสายอน

เพอทจะรวาเราสญเสยเหมอนแมน�าสายนน

และเหลาใบหนาเลอนหายไปดจสายน�า

เพอทจะรถงการตนจากฝนนนมใชการหลบไหล

ขณะทมนคอความฝนอน และความตายนน

ทเนอหนงของเราตระหนกกลวตอความตาย

ซงมาเยอนทกค�าคนและถกเรยกวาการหลบ

เพอทจะเหนในวนหรอในขวบปสญลกษณหนง

แหงวนๆ ของมนษยและชวงปของเขา

ทจะเปลยนรปความโหดเหยมของขวบป

ส ดนตรสกบท เสยงคร�าครวญ และสญลกษณ

สกชนหนง

เพอทจะเหนในการหลบตาย และในตะวนลบ

ความเศราสทอง-อยางในบทกว

ซงยนยงคงกระพนและอนาถ บทกว

คนกลบราวรงอรณและยามอสดง

โมงยามในสนธยาใบหนาหนง

จองมองเรานอกความลกของกระจกเงา

ศลปะควรเปนเหมอนกระจกเงานน

ซงส�าแดงแกเราใบหนาของตวเราเอง

พวกเขากลาววายลสซสนงลงดวยความอศจรรย

ร�าไหน�าตาเนองนองดวยรกขณะทศนาเมองอทาคาของเขา

เขยวและนอบนอม ศลปะคออทาคา

เขยวนรนดร หาใชความหศจรรยไม

เฉกเชนเดยวกนกบแมน�าไรทสนสด

ซงไหลทนและยงคงอยและเปนเหมอนกระจกเงาของผหนง

ซงไมคงทเฮราคลตส ผซงดจเดยว

และผอน เหมอนแมน�าไรทสนสด