1. Ünite KİMYA BİLİMİ - cosku.comcosku.com/images/pdf_link/CSK_9_Sinif_KOK_Kimya.pdf · 1. Ünite KİMYA BİLİMİ 6 Kolay Öİrenme Kilavuzu Simyacılar yaptıkları deneme

İçindekiler

1. Bölüm : Kimya Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2. Bölüm : Kimya Ne İşe Yarar? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

3. Bölüm : Kimyanın Sembolik Dili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

4. Bölüm : Güvenliğimiz ve Kimya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

1. Ünite KİMYA BİLİMİ

1. Bölüm : Atom Kavramının Gelişimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

2. Bölüm : Bohr Atom Modeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

3. Bölüm : Periyodik Sistem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

2. Ünite ATOM ve PERİYODİK SİSTEM

1. Bölüm : Kimyasal Türler ve Etkileşimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77

2. Bölüm : Güçlü Etkileşimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

3. Bölüm : Zayıf Etkileşimler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

4. Bölüm : Fiziksel ve Kimyasal Değişimlerde Bağlar & Tepkime Denklemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

3. Ünite KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER

1. Bölüm : Maddenin Fiziksel Hâlleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109

2. Bölüm : Gazlar ve Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

3. Bölüm : Sıvılar ve Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

4. Bölüm : Katılar ve Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142

4. Ünite MADDENİN HÂLLERİ

Serb

est n

ot al

anı

KİMYA BİLİMİ1. Bölüm : Kimya Nedir?

1. Ünite

9. Sınıf Kimya 5Kolay Öğrenme Kılavuzu

Kimya Nedir?

Kimya biliminin günümüzde ulaştığı nokta aslında yaklaşık olarak 3 bin yıllık bir bilgi birikimi-

nin sonucudur. İnsanlar eski dönemlerde deneme – yanılma yolu ile buldukları birçok maddeyi,

değişik amaçlar için kullanmışlardır. Diğer bütün bilim dalları gibi kimya bilimi de insanoğlunun

basit buluşları sonucunda gelişerek günümüzdeki konumuna ulaşmıştır.

Günümüzdeki modern biliminin temelleri atılmadan binlerce yıl önceden, başlayıp, 17. yüzyıla kadar

etkileri devam eden, maddeleri birbirine karıştırıp, değiştirmeye çalışan adı verilen insanların yap-

tıkları çalışmalara verilen genel ada denir.

Simyadan Kimyaya

Simya ile ilgili;

1. Bir bilim dalı kabul edilmemektedir.

2.

3.

4.

5.

Simyacılar;

1.

2.

gibi konularla ilgili çalışmalar yapmışlardır.


6 Kolay Öğrenme Kılavuzu

Simyacılar yaptıkları deneme - yanılma çalışmaları ile günümüz kimya biliminin gelişmesine büyük katkı-

larda bulunmuşlardır. Bunlar,

1. Birçok yeni keşfetmişlerdir.

2. Günümüzde laboratuvarlarda kullanılan bir çok tasarımını ve üretimini yapmışlar-

dır.

3. Bir çoğu günümüzde deneysel ve bilimsel çalışmalarda hâlen kullanılan bir çok farklı

ilk kez simyacılar kullanmıştır.

Önemli simyacılar,

: Mısırda yaşamış ve 28 ciltlik simya ansiklopedisi yazmıştır.

: İdrarından altın elde etmeye çalışırken parlak “Fosfor” elementini elde etmiştir.

: Alman simyacı yanma olayını yanlış bir şekilde filojiston kuramıyla açıklamaya çalış-

mıştır.

Cabir Bin Hayyan :

: Türk İslam alimi. Cabir bin Hayyan’ın açtığı yoldan çalışmalar yapmıştır.

: Türk İslam alimi. Bilimsel çalışmanın yolunu açmıştır.

Çözü

mSimyacılar ile ilgili,

I. Birçok kimyasal madde keşfetmişlerdir.

II. Sistematik bilgi birikimi oluşturmuşlardır.

III. Ölümsüzlük iksirini bulmuşlardır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

Örn

ek ..

1

Günümüz kimya biliminin gelişmesinde,

I. Fırınlar, imbikler ve potalar gibi deney malzemeleri-nin tasarımını ve üretimi

II. Kavurma, çözme, süzme, ısıtma, damıtma, kristal-lendirme, özütleme gibi yöntemlerin keşfi

III. Kıbrıs taşı, kükürt, kireç, sülfürik asit, altın gibi kim-yasalların keşfi

hangileri simyacıların katkılarındandır?



Öde

v ..

1

Çözü

m

Serb

est n

ot al

anı

1. Ünite1. Bölüm : Kimya Nedir?


Kimyanın gelişimi, insanoğlunun ve için sürekli

bir arayış içinde olmasından kaynaklanmıştır.

Kimyanın gelişim sürecindeki önemli gelişmeler,

1. keşfedilerek günlük hayattta kullanmaya başlamasıyla çok daha farklı keşiflerin yolunun açılması

2. ’un bütün maddelerin aynı tür atomlardan oluştuğu fikrini ortaya atması

3. İlk madde sınıflandırması olan kavramının ortaya atılması ve Aristo tarafından geliştirilmesi

4. İslam dünyasından gibi bir çok alimin yaptığı deneylerle katkıları

5. Hollandalı un deneylerinde teraziyi kullanarak kimyasal çalışmalara nicel özellik kazandırması

6. 17. yüzyılda yaşayan İngiliz ’un elementi maddenin parçalanamayan en küçük yapı ta-

şı olarak tanımlaması

7. Fransız kimyacı ’in büyük hassasiyetlerle yaptığı deneyler sonucunda temel

elementlerin birleşerek maddeleri oluşturduğunu savunması

8. İlk atom modeli olan atom modelinin açıklanması

9. gelişmesi de kimya biliminin gelişmesinde büyük rol oynamış ve 19. yüzyıldan sonra kimya

çok büyük bir hızla gelişmiştir.

10. Curie ve Becquerel tarafından keşfi ile birlikte atomik düzeyde yapılan çalışmalarla

kimyadaki gelişim hızı çok üst düzeylere çıkmıştır.

Kimyanın Gelişimi

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

� �

�

��

� �



bilimsel yöntem ola-

rak tanımlanır.

Bilimsel yöntem basamakları,

1. Problem tespiti : Bilimsel çalışmada ilk aşama problemin tespitidir. Merak edilen ya da elde edilmek is-

tenen bir sonuç ile ilgili problemler tespit edilerek bu durumla ilgili yapılacak gözlemlere hazırlanılır.

2. : Ulaşılması beklenen sonuç için öncelikle ler yapılmalıdır. , en küçük ayrıntılara

dikkat etmeyi gerektirir.

3. : Yapılan gözlemler sonucunda problemle ilgili doğru olduğu düşünülen bir kurulur. Ku-

rulan tutarlılık önemlidir.

4. : Kurulan hipotez uygun ile desteklenmeli ve elde edilen sonuçlara göre hi-

potezin doğruluğu kanıtlanmaya çalışılmalıdır.

5. : Deneylerle doğrulanmış hipotezden elde edilen bilgi bir olarak bilim dünyasına su-

nulur.

6. : Bilimde haberleşme gelişmenin temel şartıdır. Sonuçlar en anlaşılır biçimde or-

taya konduktan sonra bilim dünyasına sunulur.

Bilimsel Çalışma Yöntemi

Günümüz kimya biliminin geldiği noktada,

I. Radyoaktifliğin keşfi

II. Kavurma, çözme, süzme, ısıtma, damıtma, kristal-lendirme, özütleme gibi yöntemlerin simyacılar ta-rafından keşfi

III. İbni Sina’nın kendi dışındaki otoritelerin görüşme-lerini kendi araştırma ve mantık süzgecinden geçir-meden kabul etmemesi

hangilerinin katkıları vardır?



Öde

v ..

2

Çözü

mÇö

zümKimyanın gelişim sürecinde önemli çalışmaları olan

insanlarla, bu süreçte bu insanlara mal edilen kav-ramları eşleştiriniz.

İnsanlar

Aristo, Cabir bin Hayyan, Van Helmont, Dalton, Boy-le, Curie

Kavramlar

terazinin kullanılması, ele-ment kavramı, ilk atom mo-deli, radyoaktiflik, kimya-nın babası, dört element

Örn

ek ..

2

Serb

est n

ot al

anı

1. Ünite1. Bölüm : Kimya Nedir?


Çözü

mSimyacılar ile ilgili,

I. Gözlem yapmışlardır.

II. Teori ortaya koymuşlardır.

III. Bilimsel yöntemlerle çalışmışlardır.

yargılarından hangileri doğrudur?



Örn

ek ..

3

• Madenlerin altına dönüştürülmesi

• Cabir bin Hayyan’ın imbiği damıtmada kullanması

• Lavoisier’in büyük hassasiyetlerle yaptığı deneyler sonucunda temel elementlerin birleşerek maddele-ri oluşturduğunu savunması

• Kimya endüstrisinde deterjan üretimi

• Bütün hastalıkları iyileştirecek ve hayatı sonsuz bi-çimde uzatacak ölümsüzlük iksirinin eldesi

Yukarıdakilerden kaç tanesi bilimsel yöntemler kul-lanılarak gerçekleştirilmiştir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Öde

v ..

3

Çözü

m

2. Bö

lüm

Kimya Ne İşe Yarar?

1. Ünite


Kimya Ne İşe Yarar?

Maddelerin yapıları, özellikleri, geçirdikleri değişimler ve bu değişimler sırasındaki enerji değişim-

lerini inceleyen bilim dalına adı verilir.

Kimyacıların iki temel amacı,

,

Kimya sınırsız denecek sayıda çok bileşiğin incelenmesini kapsar ve bu konudaki bilgi ve etkinlikleri sistem-

li hâle getirmek amacıyla birbiriyle ilgili bileşikleri, sistemleri, yöntemleri ve amaçlarını gruplayan 5 tane

ayrılır.

Kimyanın ana bilim dalları,

1.

2.

3.

4.

5.

Kimyanın Ana Bilim Dalları

Analitik Kimya

Maddelerin içeriğini, yani kimyasal bileşimlerini inceleyen kolu olarak adlandırılır.

Analitik kimyanın iki ana konusu vardır.

1. Bir maddenin hangi bileşenlerden (element veya bileşiklerden) meydana geldi-

ğini bulmaya yarayan analiz türüne denir.

2. Nicel (Kantitatif) Analiz :

Serb

est n

ot al

anı

1. Ünite2. Bölüm : Kimya ne İşe Yarar?


Analitik Kimyanın Kullanıldığı Alanlar,

analitik kimyanın ilke ve tekniklerinden yararlanır.

kimyasal bileşimi önem taşıyan ham maddeler ve elde edilen ürünler başlangıçtan ürün olu-

şumuna kadar bir çok noktada analitik kimyanın yöntemleri ile test edilerek kalite kontrolleri yapılır ve

belgelenir.

Pek çok , , , ve benzerleri satılmadan önce defalarca analitik kimyacılar ta-

rafından geliştirilen prosedürlerle analiz edilir.

, kullandığımız , sertlik ve kirlilik dereceleri ana-

litik kimya teknikleriyle test edilir.

vitamin, mineral, protein, karbonhidrat gibi değerleri analitik kimya metotla-

rıyla bulunur.

Hastalıkların tespiti için yapılan de analitik kimyanın yöntemleri ile yapılır.

Anorganik KimyaTemel bileşeni bileşikleri inceleyen bilim dalı olarak adlandırılır.

Anorganik kimya,

inceler.

Analitik kimyada uygulanan yöntemler ve özelliği

Modern Metotlar Klasik Metotlar

Elektrokimyasalanaliz

Potansiyel, akım, direnç, yük gibi değerlerin ölçümüne dayanan metotları içerir.

Gravimetrikanaliz

Ağırlık ölçümüne dayanan me-totları içerir.

Spektroskopikanaliz

Analizi yapılan maddenin elektromanyetik

radyasyonla etkileşimine daya-nan metotları içerir.

Volümetrikanaliz

Hacim ölçümüne dayanan me-totları içerir.

Kromotografikanaliz

Maddelerin iki ayrı fazla etkile-şimlerinden faydalanarak ayrıl-

maları.

Kimyasal istatistikVerilerin istatistiksel olarak ana-

lizidir.



Organik Kimya

Temel bileşeni karbon olan bileşikleri inceleyen bilim dalı olarak adlandırılır.

ilk kez İsveç’li bilim insanı Torbern Bergman tarafından ifade edilmiştir.

, , , , , vb. maddeleri ve organik

bileşikler oluşturur.

Günümüzde bilinen anorganik bileşik varken, organik bileşiklerin sayısı Her ge-

çen gün de yeni organik bileşikler olmaktadır.

Alman kimyacı ’in 1828’de basit bir laboratuvar yöntemini kullanarak anorganik bir mad-

deden “ ” bir madde olan üreyi elde etmesiyle organik maddeler önem kazanmıştır.

Fizikokimya

Kimyasal olaylar sırasında, sistemlerin özelliklerini, ortam şartlarını, gerçekleşen olayın hızını ve mekaniz-

masını inceleyen ve bu olaylarla ilgili temel yasaları ortaya koyan bilim dalı olarak adlandırılır.

Organik ve anorganik kimyacılar bir ürünün elde edilebilmesi için hangi tür maddelerin tepkimeye girmesi

gerektiğini belirleyebilir. Ancak ,

fizikokimyacıların işidir.

Biyokimya

Bütün canlıların yapısında yer alan kimyasal maddeleri ve canlının yaşamı boyunca sürüp giden kimyasal

süreçleri inceleyen bilim dalı olarak adlandırılır.

Canlılarla doğrudan ilişkili olduğundan,

biyokimyanın ilgi alanındadır.

Her yaşam bilimi ve kimya ile uğraşmakta olan , , , , gibi fakültelerde bi-

yokimya kürsüsü bulunur.

Çözü

m I. Analitik kimya

II. Biyoloji

III. Fizikokimya

Yukarıdakilerden hangileri kimyanın anabilim dal-larındandır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

Örn

ek ..

4

Serb

est n

ot al

anı

1. Ünite2. Bölüm : Kimya ne İşe Yarar?


Kimya biliminde de , , , ve ana bilim

dalları birbirinden bağımsız olamaz. Ana bilim dallarının birbirine bağımlı olması, daha alt bilim dallarının

ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Bu alt bilim dalları,

: Modern sanayide üretilen çimento boya, deterjan, sabun, patlayıcı maddeler ve

gübre gibi maddelerin üretim aşamalarını inceleyen alt bilim dalıdır.

: Kimyasal enerjinin, elektrik enerjisine ya da elektrik enerjisinin kimyasal

enerjiye dönüşümlerini inceleyen alt bilim dalıdır.

: Tarım alanındaki kimyasal olayları inceleyen alt bilim dalıdır.

: Çevreye zararlı kimyasal maddeleri inceleyen ve alınması gereken önlem-

leri belirleyen alt bilim dalıdır.

: Eczacılık alanında kullanılan ilaçların bulunması ve hazırlanması olaylarını

inceleyen alt bilim dalıdır.

: Besin maddelerinin kimyasal yapılarını ve canlılardaki işlevlerini inceleyen

alt bilim dalıdır.

: Dünya üzerinde doğal olarak gerçekleşen kimyasal olayları inceleyen alt bi-

lim dalıdır.

: Atom altı tanecikler ve atom çekirdeğindeki değişimleri inceleyen alt bilim

dalıdır.

: Kimya biliminin teorik sebep sonuç ilişkilerinin temellerini inceleyen alt bi-

limidir.

: Kimyasal tepkimelerin ısı ile olan ilişkilerini inceleyen alt bilim dalıdır.

: Her türlü iplik ve kumaş üretimi ve bunların boyanmasını inceyen alt bi-

lim dalıdır.

: Hastalıkların tedavisinde kullanılan kimyasal maddeleri inceleyen alt bilim

dalıdır.

: Kauçuk, selüloz ya da nişasta gibi doğal maddelerin; plastiklerde, boyalar-

da, tutkallarda kullanılan yapay maddelerin karmaşık yapılarını ve olu-

şum biçimlerini araştıran alt bilim dalıdır. Günlük hayatta kullandığımız

bir çok madde polimer moleküllerden elde edilmiştir. , , ,

, gibi maddeler polimer maddelerden sadece birkaç tanesidir.

Kimyanın Alt Bilim Dalları



Kimya biliminin ana bilim dalları ve alt bilim dalları ile ilgili bir meslek sahibi olan herkes olarak

adlandırılabilir.

Kimyacı yetiştiren bazı yüksek eğitim programları,

1. : Kimya teknikeri ve kimyager yetiştiren yükseköğretim programıdır.

2. : Kimya biliminin sağladığı bulguların endüstriye uygulanması, kimyasal üretim ya-

pacak tesislerin tasarımı, kimyasal maddelerin işlenmesinden ürünlerin pazar-

lanmasına kadar geçen süreçlerin değerlendirilmesi, denetim ve geliştirme çalış-

malarının yapılması gibi konularda eğitim ve araştırma yapan bölümdür.

3. : Eğitim fakültelerinde ortaöğretim (liseler, meslek liseleri, akşam liseleri vb.) öğ-

retmen ihtiyaçlarını karşılamak üzere, eğitim, öğretim ve araştırma yapar.

4. : Biyokimyagerler, biyokimya analiz bilimlerinde ve laboratuvarlarında sağlıkla il-

gili testleri yapar, yeni test yöntemleri geliştirirler; gıda ve ilaç sektöründe kali-

te kontrol işlerini yaparlar; projelerin yürütülmesinde görev alırlar.

5. : Gıda ham maddelerinin değerlendirilmesi ve gıda kaynaklarının nitelik olarak ko-

runması, artıklarından yeni besinler oluşturulması, hammaddelerinden çok yön-

lü yararlanılması, böylece sağlıklı gıda çeşitlerinin artırılması konusunda araştır-

ma ve eğitim yapar.

Kimya ve Kariyer Bilinci

Çözü

m I. Elektrokimya

II. Çevre kimyası

III. Termokimya

Yukarıdakilerden hangileri kimyanın anabilim dal-larından biri olan fizikokimyanın alt dallarındandır?



Örn

ek ..

5

Nükleer kimya ile ilgili, aşağıdakilerden hangisi doğ-rudur?

A) Sadece kimyacıların çalışma alanına girer.

B) Organik maddelerin isimlendirilmesi ile ilgili çalış-maları içerir

C) Türkiye’de uygulama alanı yoktur.

D) Kimyanın ana bilim dallarındandır.

E) Atom altı taneciklerle ilgili çalışmaları içerir.

Öde

v ..

4

Çözü

m

Documents

1. Ünite KİMYA BİLİMİ - cosku.comcosku.com/images/pdf_link/CSK_9_Sinif_KOK_Kimya.pdf · 1. Ünite KİMYA BİLİMİ 6 Kolay Öİrenme Kilavuzu Simyacılar yaptıkları deneme