02 Euskal Herria Erromanikoa

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13

EUSKAL HERRIA - 02 - ERROMANIKOA 1

EUSKAL HERRIA - 02 - ERROMANIKOA

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


ERDI AROA: Iruieko Erresuma (IX. mendea) Nafarroako Erresuma. (IX-XVI mendeak) Erregeak, noblezia, eliza. Gizartea, sakabanatua. Nekazaritza eta abelzaintza. ARTE ERROMANIKOA: Elizak bultzatua, bateragarri gisa. Homogeneoa eta didaktikoa. Clunyko fraide benediktarrek sortua, Parisen inguruan. XII. mendean Zistertar ordenak hartzen du errleboa. Santiagoko bidearen bitartez zabaldua Europan zehar, tartean Iberiar Penintsulan. ARKITEKTURA: Eraikin txikiak, Nafarroako eta Arabako adibide gutxi batzuk izan ezik. Normalean, sakabanatuak. Habearte bakarrekoak eta absidea horren luzapen gisa. Nafarroan bakarrik hiru habeartekoak: Leire, Aralar, Iruea (Zaharra - 1390. uretean erorita) Elementuak: Hormei atxikitako zutabeak, kapitel apainduak, arku erdizirkularrak eta kainoi

gangak, arku fajoiez hornituak. Ateladak: Elizaren hegoalde-mendebaldean. Ez mainelik, esta tinpanorik. Erlaitz txikiak. Tipologia landuena: erlijiosoa. Lurraldez, eragin handiena Nafarroan, Araban eta Ipar Euskal Herrian. Gipuzkoan eta Bizkaian indar gutxiago.

ERDI AROA ARKITEKTURA

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


BILAKAERA Euskal Herrian nahikoa berandu zabaltzen da. 1. FASEA XI. mendearen lehenengo hiru laurdenak. Eraikin sinple eta soilak. Oso adibide gutxi. 2. FASEA XI. mendearen amaieratik XII. mendearen bigarren erdira bitartean. Lan nagusiak eraikitzen hasten dira. Iruieko katedrala (Zaharra) adibidez. 3. FASEA XII. mendearen erdialdetik XIII. mendearen hasierara bitartean. XII. mendearen amaieran Zistertar ordenaren nagusitasuna. Tarteko estiloa. Gehien bat, Frantziako arkitekturaren eragina. Baita Aragoi eta Gaztelako

Erreinuetako eraikinena.


UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


ARKITEKTURA ERLIJIOSOA Adibide gutxi. Gehien bat eraldatuak, eraikin zaharren arrastoak geratzen dira.

NAFARROA IRUIEKO KATEDRALA (ZAHARRA) XXII. Mendearen hasieran eraikia: hiru habearte,

gurutzadura eta hiru abside. 1390an behera etorri zen. LEIRE SALBATORE ELIZA ARALAR SAN MIGEL Nafarroako ereduaren araberakoak: hiru abside. Burualdeen arrastoak bakarrik geratzen dira. ZANGOZA SANTA MARIA LA REAL Hiru absideak eta atelada konserbatzen dira LIZARRA - SAN PEDRO DE LA RUA Hainbat elementu: klaustroko bi hegal bereziki. LIZARRA - SAN MIGEL Burualdea erromanikoa; gainerako guztia, zistertarra.

Leire Salbatore eliza


Kripta

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13



NAFARROA MURUZABAL EUNATEKO SANTA MARIA ELIZA XII. mendearen bigarren zatian Oinplano oktogonala. Arkuteri oktogonala eliza inguratzen. TORRES DEL RIO HILOBI SANTUAREN ELIZA Oinplano oktogonala. Kalifa gangak.

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


ARKITEKTURA

Estibalitz Andre Mari Hegoaldeko ataria

ERDI AROA

ARABA TREBIO SAN BIZENTEJO Habearte bakarra; abside erdizirkularra. Ezaugarri berekoak: Gaubeako Santa Maria Tuestakoa Gazeoko Santa Maria Toursekoa Bernedoko San Joan Markizkoa Karkamuko San Joan Toberako Santa Maria Alaizko Jasokundea ESTIBALITZ ANDRE MARI Gurutze latindarreko oinplanoa eta habearte bakarra. Hiru abside erdizirkular. Kanoi ganga zorrotza habeartearen estalki. Diagonalean gurutzatutako arku ganga gurutzaduran. ARMENTIA SAN PRUDENTZIO Gurutze latindarreko oinplanoa eta habearte bakarra. Abside erdizirkular bakarra. Kanoi ganga zorrotza habeartearen estalki. Zinborrioa gurutzaduraren gainean.

Armentia San Prudentzio

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


ARKITEKTURA

Santa Grazi

ERDI AROA

IPAR EUSKAL HERRIA Gune garrantzitsua, bereziki barnealdea: Nafarroa Beherea eta Zuberoa. ZUBEROA SANTA GRAZI - ELIZA XI. mendean eraikia. Frantses erromanikoaren ezaugarriak: adibidez, teilatuaren malda handia. ATHARRATZE - HAUX MAULE-LEXTARRE - SAINT BLASISE NAFARROA BEHEREA ARANBELTZ - SAN NIKOLAS DONAZAHARRE - HAPHANT LAPURDI Lehuntzeko herrian arrasto gutxi batzuk besterik ez .

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


ARKITEKTURA ERDI AROA

BIZKAIA GIPUZKOA Aztarna gutxi konserbatzen dira bietan. BIZKAIA BAKIO - SAN PELAIO SANTUA MUNGIA ZUMETXAGAKO MIGEL SANTUA ARRIGORRIAGA ABRISKETAKO PEDRO SANTUA Eliza sinple , txiki. Habearte bakarrekoak, kanoi gangaz estalkiak. Abside laukia. GALDAKAO ELEXALDEKO ANDRE MARIA Elementu gotikoak erromanikoekin nahastuta. GIPUZKOA Arrasto oso gutxi. BEDARRETA MIGEL SANTUA ARRASATE BEDOAKO EULALIA SANTUA IDIAZABAL MIGEL SANTUA ABALTZISKETA SAN JOAN BATAIATZAILEA ZUMARRAGA ANTIGUA TOLOSA ANDRE MARIA Mungia Zumetxaga

San Migel baseliza

Bakio San Pelayo

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13



ZISTERTAR ARKITEKTURA XII. Mendearen amaieran Frantziatik Europa guztira. Bernardo santuak bultzatutako erreforma. Gotikorako tarteko estiloa, aszetikoagoa, bakunagoa. Eraikuntza teknika berriak: arku zorrotzak, gurutze ganga sinpleak. Konposizio soluzio berriak: gurutze formako oinplanoa, deanbulatorioa eta kapera laukizuzenak burualdean. NAFARROA Indarrik handiena, Santiagoko bideari lotuta. MONASTERIOAK: IRANTZU, FITERO , OLIBA (Ongien kontserbatua) MOJA ZIZTETARREK IREKITAKO FUNDAZIOAK: TULEBRAS, MARCILLA, LIZARRA BARRIA (Hau Araban) Oso arrasto gutxi garai horretakoak. BESTE ERAIKIN MOTAK: TUTERA KATEDRALA GALDAKAO ELEXALDEKO ANDRA MARI Zistertar elementu ugari hauetan

Oliba monasterioa

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13



ARKITEKTURA ZIBILA Erlijiosoarenak baino askoz indar gutxiago. ERREGE-ERREGINEN JAUREGIA LIZARRA Adibide nagusia. Nahikoa eraldatuta. Erromanikoa den bakarra, fatxadaren zati bat: Bi solairu arkupedun eta erlaitza. Honi beste zolairu bat erantsi zioten gero. BESTE AZTARNA BATZUK: HARRESIAK. VIANA, RADA ETA ARTAXAO. ZUBIAK (EBROA ZEHARKATZEKO) IRUIEA, AGOIZ, ESA, ZANGOZA, IROTA, GARES. DORREAK BIASTERI (Nahikoa eraldatuta beranduago)

Lizarra Errege-Erreginen jauregia

Garesko Zubia

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13



HIRIGINTZA Behin-behikeko herriak sortzen dira. Hirintza planik gabekoak. Geografia ezugarrien arabera garatuak. ANTSO VI.A ARABA: BIASTERI (1161) GIPUZKOA: DONOSTIA (1180) Gaztelaren kontra defendatzeko sortuak.

UPV-

EHU

- E

STET

IKA

ETA

KONP

OSIZ

IOA

-

2012

-13


BIBLIOGRAFIA - AGIRRESAROBE, I: Euskal Herriko artea. Lur, Donostia, 1957

- ARTAMENDI, E: La sombra de Roma, EHU/COAVN, Itxaropena, Zarautz, 1996

- Arkitektura neoklasikoa Euskal herrian, Eusko Jaurlaritzako Kultuta eta Turismo Saila, Bilbo, 1990

- BARANDAO LETAMENDIA, K; GONZALEZ DE DURANA, J; JUARISTI, J.: Arte en el Pas Vasco, Ctedra, Madril, 1987

- CASTAER LOPEZ, X 8ed): Arte y arquitectura en el Pas Vasco. Nerea, Donostia, 2003

- El arte en Navarra. 2 liburuki. Diario de Navarra, Iruea, 1994

- Euskal Artea. Erein, Donostia, 1982

- Euskal artearen historia. 14 liburuki. Kriseilu, Donostia, 1992

- FERNANDEZ ALTUNA, J.J.: Euskal Herriko artea. Euskal Herriko Arkitektura. Ibaizabal, Bilbo, 2004

- KORTADI OLANO, E.: Gipuzkoako artea irudietan. Kutxa Fundazioa, Donostia, 2000

- MAS SERRA, E.: 50 aos de arquitectura en Euskadi. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz, 1990

- Monumentos Nacionales de Euskadi. 3 liburuki. Elexpuru, Zamudio, 1985 - Nosotros los vascos: arte. 5 liburuki. Lur, Donostia, 1987-1994 - PLAZAOLA, J; AYERBE, E.: Euskal artearen historia. 4 liburuki, Ostoa, Lasarte-Oria, 2002-2004

Nmero de diapositiva 1Nmero de diapositiva 2Nmero de diapositiva 3Nmero de diapositiva 4Nmero de diapositiva 5Nmero de diapositiva 6Nmero de diapositiva 7Nmero de diapositiva 8Nmero de diapositiva 9Nmero de diapositiva 10Nmero de diapositiva 11Nmero de diapositiva 12

Documents

02 Euskal Herria Erromanikoa