01 kütahya ic - İktisadi Araştırmalar Vakfı · zi. Tekirdağ’da alışveriş merkezi dahi yok. Ama inşallah ticaret ve sanayi odası buna bir adım attı, biz onun yanındayız

41

42

43

44

45

Patent de lider ülke Çin:

Çin, dünyanın bir yıl içinde en fazla pratik yenilik patenti, en-düstriyel tasarım patenti ve ticari marka için başvuru alan ül-kesidir.1 milyon patent başvurusuna ulaşmak, Çin’in 15 yılını almışolsa da, bir sonra ki 1 milyon için yalnızca dört yıl yeterli ol-du. bu yılın 31 Ocak’ı itibariyle üç patent için, 1.27 milyon ci-varında onay belgesi verildi.

Patent Zenginleri 2000 yılında verilen patent adetleri

Ülke KamuJapon 123,978U.S.A. 83,090South Korea 34,052Taiwan 20,094Germany 18,328 Russia 16,340France 11,290England 4,491Italy 3,983China 3,742

Resource: The Economist, World in Figures 2004 Edition

46

47

48

Prof. Dr. Enver DURANRektör

Trakya Üniversitesi, TÜRKİ[email protected]

0090 284 223 40 04

Türk Patent Enstitüsü’ne 2006 yılında yerli başvuru sayısı500 iken, yabancı başvuru sayısı 2000’i bulmuştur. Ülkemiz-deki bilim kuruluşlarının ve firmaların araştırma ve geliştirme-nin önemini her geçen gün daha fazla idrak ettiğini görüyoruzancak bu durumun henüz ülkemizdeki patent başvurularınatam olarak yansımış olduğunu söyleyemeyiz.

49

50

TEKİRDAĞ BELEDİYE BAŞKANI AHMET AYGÜN

Sayın Valim, Sayın millet vekillerimiz, değerli katılımcılar, Tekirdağ’daböyle bir organizasyonu gerçekleştirdiği için ve başlattığı için Sayın Valimi-ze teşekkür ediyoruz. Yine Ticaret Odasına, Sayın Başkanına, Yönetimineve İktisadi Araştırmalar Vakfı’na teşekkür ediyoruz. Ümit ederim ki, burada-ki konuşulanlar, yapılacak tebliğler kayıt altına alınarak Tekirdağ’ın ekono-mik gelişmesi için bir katkı sağlar.

Tabi ekonomik kıt kaynaklarla sonsuz taleplerin, ihtiyaçların giderilmesi,kıt kaynakları önemli olan kaynakların daha fazla artırılması, bunun içingayret ve çaba gösterilmesi Tekirdağ’da ekonomik gelişmeyi sağlamak içinyerel yönetici olarak bizlere tabi bir çok görevler düşüyor. Vatandaşlarımıza,iş adamlarımıza, yatırımcımıza görev düşüyor. Kimse durup dururken şeh-rinizi kalkındıralım, ekonomik olarak geliştirelim demez. İlk başta tabi Tica-ret ve Sanayi odasına büyük görev düşüyor, lokomotif görevi olmak zorun-da. Sivil toplum örgütlerine, siyasi partilere, milletvekillerine, belediye baş-kanlarına büyük görevler düşüyor. Tabi belediye başkanı olarak ve belediyeyönetimi olarakta biz bunun bilinci içerisindeyiz. Tekirdağ’da ekonominin,merkez için konuşuyorum ben, gelişmesi için tabi düşününki yolları olmayanbir şehir, gidişi gelişi tek gidiş geliş. Burada ekonomi gelişmez, enerjisi ol-mayan bir şehirde de ekonomi gelişmez, sanayi gelişmez. Çok şükür doğal-gazın şehre gelmesi, ümit ediyoruz ki tapularını dağıttığımız dumansız sa-nayi bölgesinde artık ekonomiyi geliştirecek, sanayiyi geliştirecek. Biz göre-ve geldiğimiz zaman, böyle ciddi bir talep vardı iş adamlarımızdan, şükürgeçtiğimiz ay 2400 dönüm bir araziyi tapuları dağıtıldı. Ve enerjide hemenyanından geçiyor.

Tabi Tekirdağ’da en büyük problemlerden bir tanesi beklide su ihtiyacıvar. Ekonomik gelişme için, sanayi gelişimi için su konusunda biraz sıkıntı-mız var. Bunun üzerinde çalışmak zorundayız. Yine çevre yolunun hemendumansız sanayinin yanından geçmesi ekonomiyi de geliştirecek inşallah.Önümüzdeki yıl, 2007 yılı içersinde tamamlanmasıyla ki bunun devamında

51

da organize sanayi yönetim kurulu başkanı görevini yürütüyoruz. Tekir-dağ’da birkaç yerde organize sanayi bölgesi için araştırma yapıldı, amadoğrusu net bir yer tespiti yapılamadı. Ve hala bu sıkıntımız devam ediyorama organize sanayi bölgesinin bulunması ve devamına kadar, dumansızsanayi bölgesinin hayata geçmesi için artık hiçbir şey eksik değil, yolu,enerjisi ve tapuları hazır. Bundan sonra yatırımcımızın artık harekete geç-mesi gerekiyor.

Tabi Tekirdağ’da özellikle merkezde sayın vakıf başkanının ifade ettiğigibi, yerel sermayenin artık olaya müdahale etmesi lazım. Yerel sermayeeğer hareketlenmezse, dışarıdan sermaye gelir, dışardan sermaye geldiğizamanda bazen bazı insanların sıkıntılı söylemleriyle belki de yabancı ser-mayeyi yavaş yavaş kaçırıyoruz. Herhangi şehrin gelişmesine yerel serma-ye ile dışarıdaki sermayenin bir araya gelerek, şehri geliştirmesinde katkıvermesinde fayda var diye düşünüyoruz. Tabi demiryolunun, limanların ha-reketlenmesi yine şehrimizi inşallah daha fazla geliştirecek. Üniversiteninkurulmuş olması şehrimizi daha da geliştirecek.

Ben daha önceki bir konuşmamda, 13 Kasım Tekirdağ’ın kurtuluşundaüniversiteden çok şey bekliyoruz demiştim. Gerçekten çok şey bekliyoruz.Ama az önce hocam bir cümle söyledi, ben yanlış mı anladım. Tabi Çorlu’dafakültemiz var, fakat Çorlu’da ikinci, üçüncü fakülte kurmanın Tekirdağ’daözellikle oradaki öğrencilere sıkıntı vereceğini düşünüyoruz. Çünkü Çor-lu’nun zaten yeterince sanayi, yoğunluk var. Ev bulma, yurt bulma, kredibunlara ulaşımı sıkıntı verecek. Eğer Tekirdağ değilse, başka il ve ilçede ku-rulacaksa bize göre şehri dengelemek lazım, Şarköy, Malkara, Hayraboluüçgeninde işte askeri birliklerin oraya konuşlanması, üniversitelerin oralaragitmesi diğer taraftan ekonominin canlanamadığı alanlarda ekonomiyi yön-lendirmenin, canlandırmanın faydalı olacağını düşünüyorum ben. Yoksa ta-bi ki Çorlu’da olsun, o da bizim ilçemiz. Çerkezköy’de olsun ama yaşananyerlerde iç göçü, bakın Malkara ve Hayrabolu’dan biz Tekirdağ olarak göçalıyoruz, Çerkezköy göç alıyor. Bizim amacımız, şehrin tamamını ve ilçeler-le beraber eğer geliştirmekse, bana göre biraz daha farklı boyutlardan ba-karak, çünkü Çorlu’da bugün ev kirası belki 500, 700 ytl’ye ev bulamaya-caksınız. Belki 1000 ytl kiralar, belki ev bulamayacaksınız. Öğrencilerin ra-hat ve huzur içerisinde çalışma ortamı belki olur olmaz ama eğer merkezdetabi ki merkezin daha fazla canlandırılması uygun ama hocam, eğer ilçeler-de olacaksa bana göre daha bunu değerlendirmek gerekir diye düşünüyo-rum. Haddime mi onu da bilmiyorum ama söyleme ihtiyacı hissettim.

Tekirdağ’da Marmara Adası’nın Tekirdağ’a bağlanma ihtiyacı var. Böylebir talep var, bunun için biz bir çok çalışma yaptık. İnşallah millet vekilleri-mizde şu anda komisyonda. Eğer Marmara Adası’nın saraylar beldesi ve di-ğer yerin Tekirdağ’a bağlanması mümkün kılınırsa, hem Tekirdağ’ın ekono-

52

mik canlanmasına katkı vereceğine inanıyoruz, hem de o ada halkının da-ha rahat bir şekilde hayatını sürdüreceğini düşünüyoruz. Çünkü onların Ba-lıkesir’e gitmesi çok zor ama Tekirdağ’a gelmesi yarım saat, kırk beş daki-ka. Dolayısıyla, biz şu anda yine limandan, deniz boyundan adaya seferle-rin yapılması konusunda çalışıyoruz.

Diğer birçok konuda, altyapı konusunda, ekonominin gelişmesi konu-sunda belediye başkanı ve belediye yönetimi olarak her şeyi yapmaya ha-zırız. Ticaret ve Sanayi Odasının başlattığı bir çalışma var, alışveriş merke-zi. Tekirdağ’da alışveriş merkezi dahi yok. Ama inşallah ticaret ve sanayiodası buna bir adım attı, biz onun yanındayız. Yine iş adamlarımız alışverişmerkezi yapmaya çalışıyor, onlarında yanındayız. Üretimin, istihdamın artı-rılabilmesi amacıyla, Tekirdağ belediyesi olarak her türlü çalışmayı yapma-ya hazırız, destek vermeye hazırız. Tabi benden sonra sayın vekillerimiz ko-nuşmacılarımızı dinlemek üzere çok fazla konuşmadan ben kısa kesiyo-rum. Bu toplantının hayırlı olmasını diliyoruz ve hepinize saygılar sunuyo-rum.

______________________________

53

54

TEKİRDAĞ MİLLETVEKİLİ ENİS TÜTÜNCÜ

Teşekkür ederim. Sayın Valimiz, değerli Millet Vekillerimiz, ve bu aradaeski İstanbul milletvekili sayın Maruflu, değerli Belediye Başkanımız, siviltoplum kuruluşlarının seçkin temsilcileri, değerli Rektörümüz, bu toplantınıdüzenlenmesinde destek veren Ticaret ve Sanayi Odasının saygıdeğerBaşkanı ve İktisadi Araştırmalar Vakfı’nın seçkin temsilcileri, değerli Tekir-dağlılar, değerli basın, böylesine anlamlı ve güzel bir günde sizlerle bir ara-da olmanın onur ve mutluğunu yaşıyorum.

Tabi vakit çok sıkıştı ben irticalen bir konuşma yerine, notlarıma bakarakvakitten tasarruf amacıyla konuşmamı sürdürmeye çalışacağım. Tekir-dağ’ımız, gelişmişlik açısından 81 il içinde 7. sırada görülüyor. Buna göreTekirdağ’ımız ileri derecede gelişmiş bir il konumunda. Ve verimlilik açısın-dan da Türkiye’de birinci sırada. Bu sıralamada 58 adet gösterge kullanıl-mış. Bunları incelediğimizde, örneğin fert başına milli gelir açısından Tekir-dağ 15. sırada görünüyor. Fert başına banka şubesi sırasında 20. sıradagörünüyor. Fert başına kamu yatırım miktarı açısından Tekirdağ ilimiz 81 iliçinde 38. sırada görünüyor. Bebek ölüm oranları açısından ki, toplumsalgelişmenin en önemli göstergelerinden biri olan bebek ölüm oranları açısın-dan 55. sırada gözüküyor. Ve diğer bir toplumsal gösterge, on bin kişiye dü-şen hastane yatağı sayısı açısından 49. sırada gözüküyor.

Şimdi değerli Tekirdağlılar demek ki, Tekirdağ bazı açılardan az öncesöylemiş olduğum göstergeler açısından, kalkınmışlık derecesiyle pek uy-gun olmayan ve bu nedenle ileri kalkınmışlık sıralamasının sorgulanmasınıgerektiren bir konumda bulunuyor. Bu tespitin altını çiziyorum. Bunun baş-lıca nedenleri arasında ilin yüksek oranda göç alması ki, yıllık ortalama nü-fus artışı açısından Türkiye’de 8. sırada. Yüksek oranda göç alması, bunakarşılık kamu yatırımlarından çok az pay alması. Kamu yatırımlarındanözellikle kamu sabit sermaye yatırımlarından çok az pay alması ve ildeki sa-nayi tesislerinde yaratılan katma değerin yüksek olmaması gibi etmenler önplana çıkıyor. Bu tablodan hareket edersek kanımızca, Tekirdağ’ın ekono-

55

mik gelişme açısından sanayileşme ihtiyacı hala devam ediyor. Ama bununsağlıklı, çevreye zarar vermeyen, dengeli ve katma değeri şuandaki sana-yilerden daha yüksek endüstrilerde olması gerekiyor. Bu nedenle önümüz-deki yıllarda Tekirdağ’daki sanayin hangi sektörlerde ve hangi ilçelerde ge-liştirilmesinin gerektiği tespiti önem kazanıyor.

İlimizde sektörel açıdan tekstil, deri, hazır giyim ve konfeksiyon sanayi-lerinde bir yoğunluk oluşmuştur. Bu yapıdan anlaşılacağı gibi, katma değe-ri yüksek olan ara ve yatırım malları sanayileri Tekirdağ’da yeterince kuru-labilmiş değildir. İkinci sırada elektrikli ev aletleri yer alıyor. Mevcut işletme-ler daha çok görüldüğü gibi, tüketim malları sanayilerinde yani dayanıklı vedayanıksız tüketim malları sanayilerinde, bu sanayilerin istihdam kapasite-si yüksektir ama yaratılan katma değer düşüktür. Bu nedenle çalışanlara ve-rilen ücretlerde düşük kalmaktadır. Tekirdağ’daki sanayi genelde Çerkezköyve Çorlu’da yoğunlaşmıştır. Ancak Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesiyle,Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesinde yaratılan kümelenmelerin dışındakisanayi yapılanmaları kontrolsüz ve rast gele olmuştur ne yazık ki. Bu çer-çevede son on yıl içinde, Muratlı çevresinde de ciddi bir sanayi yoğunlaş-ması yaşanmıştır.

Son yıllarda ise Çerkezköy Çorlu karayolu bağlantısında özellikle Kızıl-pınar, Veliköy çevrelerinde yine kontrolsüz ve çarpık bir sanayileşme atılımıgözleniyor. Oysa ilimizin iki ilçesi Hayrabolu ve Malkara organize sanayibölgeleri boş halde yatırımcı bekliyor. Bilindiği gibi Hayrabolu organize sa-nayi bölgesi 2005’te tamamlanmıştır. 100 adet sanayi parseline sahiptir an-cak, 19 parsel tahsisi yapılabilmiştir şuana kadar. Şuanda da sadece üç ta-nesinde inşaat var ve tabi ki herhangi bir fabrika bacası tütüyor değil. Mal-kara organize sanayi bölgesine gelince, ufak tefek eksiklikler dışında bura-sı da bitirilmiş durumdadır, burada da 100 adet sanayi parseli vardır. Altısıancak tahsis işlemi sürecindedir, sadece bir tesis inşaat halindedir. YaniMalkara organize sanayi bölgesinde de herhangi bir fabrika bacası tütme-mektedir.

Değerli Tekirdağlılar, değerli katılımcılar, bunlara şunun için değiniyo-rum, Malkara ve Hayrabolu ilçelerimiz Şarköy ile birlikte Tekirdağ’ımızın nis-peten yoksul kalmış ilçeleridir. Bu ilçeler dışarıya sürekli olarak göç vermek-tedirler. Ayrıca bunlar, Tekirdağ merkez ilçe ile sınırdaş olan, yani birbirininiçinde yaşayan ilçelerdir. Bu nedenle, Malkara ve Hayrabolu organize sana-yi bölgelerinin şuanda atıl olan kapasitesinin, biran önce kullanılması gerek-mektedir. Böylece hem söz konusu üç ilçe yani Hayrabolu, Malkara ve Şar-köy ilçeleri ve bunların yanında tabii Tekirdağ merkez ilçe köylerindeki işsiz-lik ve yoksulluk sorunu belli bir sürede olsa iyileştirilmiş olacaktır.

Bunun için ne gerekiyor, kanımızca birinci olarak, Hayrabolu ve Malkara

56

organize sanayi bölgeleri en kısa sürede doğalgaz yani ucuz enerji bağlan-tısına kavuşturulmalıdır. İkinci olarak, Türkiye ölçeğinde biz Tekirdağlılarıaşıyor, hükümet politikasıdır bu. ikinci olarak Türkiye ölçeğinde il ve yörebazında uygulanan teşvik politikası mutlaka değiştirilmelidir. Eski bir planla-macı olarak konuşuyorum. Burada yeni kuşak bir planlamacı, biraz sonrahanımefendi konuşacak. Zaten paneli yönetecek olan değerli Maruflu’dabenim Devlet Planlama Teşkilatı’ndan oda arkadaşlarımdan biridir. Öyle sa-nıyorum onlarda bu konuya ışık tutacaklardır. Türkiye artık bu bilinçsiz teş-vik politikasından vazgeçmelidir. Her şeyi teşvik edersiniz, hiçbir şeyi teşviketmezsiniz. Türkiye geleceğin endüstrisinde, geleceğin dünyasında, gele-ceğin sanayilerinde iddialı olmak durumundadır. Bu nedenle, Devlet Planla-ma Teşkilatı’nın yıllar öncesi dile getirmiş olduğu ilçe bazında teşvik siste-mine ve sektörel seçicikle mutlaka ve mutlaka dönmelidir. İşte yeni teşvikpolitikası, atıl haldeki organize sanayi bölgeleri dikkate alınarak, ilçe bazınadönüştürülmelidir. Dünya kadar Malkara ve Hayrabolu gibi organize sanayibölgesi var Türkiye’de boş. Yazık günah değimli, trilyonlarca lira, yatırımbunlara bu fakir fukara milletin paralarından, tasarruflarından kesilerek ya-tırım yapıldı. Atıl halde tutuyorsunuz. İlçe bazında teşvik yeni bir anlayışlaTürkiye’nin gündemine sokulması gerekiyor.

İlin tarım açısından durumuna gelince, Tekirdağ bir yandan tarımda hay-vancılık lehine bir yapısal değişikliğin gerçekleştirilmesi açısından, diğeryandan bitkisel üretimde verimlilik ve kalitenin artırılması açısından Türki-ye’de bir model, bir pilot il olarak seçilmelidir ve bu perspektifte desteklen-melidir. Çünkü Türkiye’de ileri teknikle en modern hayvancılık ilimiz sınırla-rı içinde yapılıyor. Türkiye eğer Avrupa Birliğine girecekse, bu tarım üretimkompozisyonuyla Avrupa birliğinde yer tutması mümkün değildir. Çünkü Av-rupa Birliğinde tarım üretiminin içinde hayvancılığın payı % 70-75’tir. Bizdetam tersi, hakim üretim biçimi bitkisel üretimden geliyor. % 70-75 bizde bit-kisel üretim Avrupa Birliğinde tamamen farklı bir üretim yapısı. Türkiye’ninbiran önce bu üretim yapısını yani bitkisel üretim ağırlıklı tarımsal üretim ya-pısını hayvansal üretim ağırlığa dönüştürmesi lazım. İşte Tekirdağ’ımız bukonuda son derece önemli stratejik pilot illerden biridir. Çünkü burada en ile-ri teknikle Avrupa ölçeğinde hayvancılık yapılmaktadır. Ziraat fakültemizinde katkısıyla burada bitkisel üretimde de gerçekten tohumculuk başta ol-mak üzere Tekirdağ’ımızın bir pilot il olarak eğer desteklenirse, bir yıldız gi-bi parlayabileceğini bu açılardan söyleyebiliriz.

Ayrıca ilimiz kaliteli şaraplık üzüm üretimi açısından dünyada ender bu-lunan bir iklime ve toprağa sahiptir. Bu nedenle Tekirdağ merkez ilçe, Şar-köy, Mürefte, Hoşköy taraflarında bağcılık yeni bir anlayışla desteklenmelive verimsiz üzüm bağları kaliteli şarap üretecek üzüm bağlarına dönüştürül-melidir ve bu atılım turizm ile birlikte bu dik şarapçılıkla birlikte, öyle sanıyo-

57

rum Tekirdağ’ı turizm açısından da belli bir aşamaya getirecektir.Son olarak Tekirdağ merkez ilçeye değinmek istiyorum. Kanımızca mer-

kez ilçeyi sanayileşmenin biraz uzağında tutmalıyız. Kanımızca demeyeyimde, kanımca diyeyim. Bir siyasi parti görüşü olarak değil de kişisel olarak,Enis tütüncü olarak. Diyorum ki, merkez ilçeyi sanayileşmenin biraz uzağın-da tutalım. Merkez ilçemizi karayolu, demiryolu, denizyolu limanlarıyla bir-likte havayolu ve boru hatlarının bütünleştiği güçlü bir ulaştırma sektörü ile,toptan ve perakende ticaret sektörü temelinde düşünmeliyiz merkez ilçemi-zi. Ve bu temele oturtulmuş bir üniversite, kültür ve turizm kenti konumundagörmeliyiz ve böyle bir vizyonda geliştirmeliyiz. Burada öyle sanıyorum su-nulacak tebliğler, Tekirdağ’ın ekonomik gelişmesiyle ilgili hem geleceğe dö-nük vizyonu ortaya koyacaktır ve Tekirdağ’ın ileriki dönemlerde, gelecek yıl-larda hem bölgesinde Trakya’da, hem de Türkiye çapında çok daha denge-li, çok daha sağlıklı bir ekonomik ve toplumsal yapıya kavuşturulması içinöyle sanıyorum ki çok önemli ipuçlarını buradan alacağız ve bize bu çalış-mayı toplantıyı düzenleyen emeği geçen bütün herkese tekrar teşekkürleri-mi sunuyorum. Hepinizi en iyi dileklerimle sevgiyle saygıyla selamlıyorum.Başarılar diliyorum.

______________________________

58

TEKİRDAĞ MİLLETVEKİLİ MEHMET NURİ SAYGUN

Sayın Valim, sevgili Milletvekili arkadaşlarım, Belediye Başkanım, BaroBaşkanım, Ticaret ve Sanayi Odasının sevgili Başkanı ve yönetim kuruluüyeleri, değerli bürokratlarımız. Bugün böylesine bir seminere katkı sunmakamacıyla ilimize gelen değerli akademisyenler ve İktisadi Araştırmalar Vak-fı’nın değerli yöneticileri ve en önemlisi ilimizin ekonomik gelişiminde acabaneleri yapmalıyız, neleri üretmeliyiz diye düşünerek, burada hazır bulunansaygıdeğer Tekirdağlı hemşerilerim, değerli bayanlar ve baylar ve basınımı-zın değerli temsilcileri, hepinizi saygılarımla, sevgilerimle selamlıyorumefendim.

Değerli arkadaşlarım, Tekirdağ ilinin ekonomik gelişimiyle ilgili düzenlen-miş bu seminerde sizlerle birlikte olmaktan fazlasıyla mutluluk duyuyorum.Memnuniyetimi dile getirmek için bir kez daha bu düzenlemeyi yapan dost-larımıza teşekkür ediyorum. Ancak başlangıçta işin kötü tarafından baka-rak, daha sonra iyiye gitmenin sağlıklı bir sonuç vereceği düşüncesiyle dekonuşmama başlarken, ilimizin sosyoekonomik gelişmişlik sıralamasındaher ne kadar yedinci sırada yer aldığını iddia ediyor ve söylüyorsak ta neyazık ki gelişim, yörelere dağılım açısından hiçte sağlıklı değildir. Ayrıcaekonomik gelişim adına yapılan sektörel tercihler, uzun vadeli katkısal an-lamda ve uzun vadeli bir ekonomik gelişimi taşıma adına doğru tercihler ol-mamıştır. 1980’li yıllarla birlikte ilimizde sanayileşmeye yönelik çalışmalarbaşlatılmıştır. Özellikle Çerkezköy ve çorlu ilçelerinde organize sanayi böl-geleri oluşturulmuştur. Böylece sanayiyle birlikte ekonomik gelişme ve istih-dam yaratılır hale gelmiştir. Ancak biraz geriye dönmekte yarar var. İlimizingeçmişte önemli bir tarım kenti olduğu, tarım bölgesi olduğu hepimizce ma-lum. Gelişimi tetikleyen ve yöre halkının yaşamını sağlayan temel yapı ta-mamen tarım üzerine kuruludur. Gelişen teknolojik yapılanmayla birlikte, ta-rımsal verimlilik ve üretim artırılmıştır. Ve bu artan verimlilik ve üretim za-man içinde tarımsal ürünlerin sanayide kullanılması suretiyle yöremizde, ili-mizde ilk sanayileşme hareketleri başlamıştır.

59

Tekirdağ’ın il düzeyinde ilk sanayileşme hareketi değerli dostlarım, şarapfabrikalarıyla başlamıştır. Bağcılık sektörünün gelişmesiyle ilk ekonomik ya-pılanmadaki sanayi tesisleri, şarap fabrikaları olmuştur. Bilahare gene ta-rımsal ürünlere dayalı olarak un ve yağ fabrikaları yerlerini almışlar ve böy-lece tarımsal üretim sanayi dalında kullanılmak suretiyle yöremizde sanayi-leşmenin ilk adımları atılmıştır. Az evvel söylediğim gibi de daha sonra 80’liyıllarda bu yapılanma geliştirilmiş ve özellikle Çerkezköy ve çorlu bölgesin-de ciddi bir sanayileşme hamlesi söz konusu olmuştur. Ancak dikkate değerbir husus, bu sanayileşme hamlesinin ne yazık ki kontrolsüz, denetimsiz vegerekli incelemeler yapılmadan yola çıkmış olması, ilimiz için bugün çokfazla üzüntü veren, sıkıntı yaratan bir tablonun doğmasına neden olmuştur.Özellikle Çerkezköy organize sanayi bölgesinin dışındaki tüm sanayi yapı-lanmasının E-5 karayolu üzerine veyahut birinci, ikinci, üçüncü derecedekitarımsal topraklar üzerine rasgele yerleştirilmiş olması, temel ekonomik ya-pılanmamız olan tarımı ciddi bir şekilde tahrip etmiş ve bu tahribi bugündehala sürdürmeye devam etmektedir.

Yörede sanayileşme bu şekilde sürdürülürken hep şu düşünüldü; bir,ekonomik gelişim, iki, istihdam yaratacak bir sektör. Değerli arkadaşlarımtabi ki ekonomik gelişim önemli. Tabi ki ilimizin ekonomik anlamda gelişmesağlaması önemli, istihdamın yaratılması ve işsizlik tablosunun en azındanTürkiye’nin çok daha önünde, çok daha artı bir pozisyona getirilmesi deönemli. Yalnız bunu yaparken bir şeyi gözden kaçırmamak gerekir. Bir ke-re, birinci sınıf tarım alanları sanayileşmeye açıldı, bu ciddi bir zarar yarat-tı. Tarım ve sanayinin iç içe olması tarım sektörünün zarar görür hale gel-mesine neden oldu. Bu ikinci eksimiz oldu. Yörede mevcut akarsular ciddibiçimde tahrip edildi ve edilmeye devam ediyor. Trakya’nın yer altı sularıyanlış ve ekonomik olmayan kullanım sonucu, tükenmeye yüz tuttu. Böylegiderse ve gereken tedbirler alınmazsa ne olacak, önce tarım tükenecek,sonra sanayi özellikle kullanılacak ucuz ve verimli su bulamadığından yöre-yi terk edecek ve en sonunda istihdam konusunda bugün duyulmayan en-dişeler o gün tokat gibi yüzümüze çarpacak. İşte İktisadi Araştırmalar Vak-fı’nın değerli yöneticilerinin bu seminerler sonucu illerin ekonomik sektörler-deki potansiyellerini belirlerken ve yapılması gerekenleri araştırırlarken,özellikle ilimiz adına söylüyorum, bugün çevre kirliliği açısından inanılmazboyutlarda tahrip olan bir ilin tablosunu sizlere sergilemek istiyorum.

Bu tablo mutlak ekonomik gelişmeyle özdeş olmalı, bu tablo mutlakaekonomiyle de birlikte değerlendirilmeli. Biz ekonomik gelişmede sanayileş-meye tepkili değiliz. Ancak kuralı dahilinde ve çevreci bir anlayışla sanayi-leşmeyi onaylamalıyız. Bu nedenle öncelikle sanayi bölgeleri toprağın ta-rımsal yapısı ve çevre faktörleri dikkate alınarak yeniden düzenlenmelidir.Trakya’nın yer altı ve yerüstü kaynakları hem verimli kullanılmalı hem de kir-

60

letilmemelidir. Özelikle sanayi sektöründe Trakya’nın yerüstü sularının,akarsularının kontrol altına alınması suretiyle sanayi sektöründe yerüstü su-larının kullanılmasının dünyanın gelişmiş ülkelerinin tümündeki örneklerdeolduğu gibi en doğru karar olacağına inanıyorum. Çünkü yer altı suları doğ-rudan içme suyu olma niteliğine haiz sular olduğundan, yer altı sularının sa-nayi sektöründe kullanılmasının, özelikle verimsizce ve hovardaca kullanıl-masının doğru olduğunu iddia etmek mümkün değil.

Çarpık bir sanayileşmemiz var. Bunun yerine organize sanayileşme uy-gulanmalı ve bu özendirmelidir. Eğer böylesine bir uygulama yapılabilirse, ozaman arıtma tesislerinin bu organize yapı içinde değerlendirilebilmesimümkün olacaktır. Birebir sanayi üretim merkezlerinin, birebir atıklarını arı-tacak bir tesis yapmaktansa, böyle bir organizasyon içinde bir bütün olarakarıtma tesisi yapmak, hem sanayi işleticileri için daha ekonomik olacaktır,hem çevreciler tarafından denetimi gözetimi mümkün hale gelecektir. Veböylece çevre kirliliğinin de önüne geçilecektir.

Bu arada sanayi atıklarının kullanımına imkan veren yeni düzenlemeleryapılmalı, yeni tesisler buna göre açılmalıdır. Bir örnek isterseniz, özellikleÇorlu organize deri sanayinde çok ciddi bir atık sorunu var. Ve muhtelif der-gilerden aldığım bilgiler doğrultusunda, bu atıklar ne yazık ki insan sağlığı-nı tehdit edecek boyutta ve insanların yaşam alanlarına götürülüp boşaltıl-maktadır. Eğer bir tutkal fabrikası kurularak, bu tutkal fabrikasının deri atık-larını hammadde olarak kullanılması temin edilebilirse, bu halde deri atıkla-rının çevreye verecekleri zararın önemli bir bölümünün önüne geçmiş olu-ruz.

Efendim, söylemlerim hep sanayiye karşıymış gibi bir iddia taşır görünü-yor. Ama ben sanayileşmenin ekonomik gelişme için önemli bir şart olduğu-nu kabul ediyorum. Ancak sanayileşmenin az evvel de söylediğim gibi çev-re dengelerini bozmadan yürütülmesi gerektiğine inanıyorum. Ama ilimizdeekonomik gelişmeyi, sadece sanayileşmeye indekslersek bu doğru olmaz.Kısaca özetlemek gerekirse tarım sektörü ekonomik gelişmenin lokomotifiolarak sürdürülmelidir. Bunu içinse tarımda verimliliği artırmalıyız. Bu konu-da özellikle sulu tarıma yönelmemiz şarttır. Çevreci bir anlayışla da baktığı-mızda da, gene tarımla ilgili bazı sıkıntılar yaşıyoruz. Özellikle ilaçlama ko-nusunda yeterince ciddi araştırma yapılmadığı için, tarımsal alandaki ilaçla-malar sonrasında bu ilaçlardan kaynaklanan zehirli atıklar bir şekilde topra-ğımıza ve yer altı kaynaklarımıza sızmak suretiyle bize gene zehir olarakdönüşmektedir. Bu nedenle tarımsal çalışmalarda da bu yönde gerekli ince-lemelerin yapılması gerekmektedir. Bu konuda yetkili merciler ilaçlama vegübreleme konularında hassas davranmalı, sağlıklı bir değerlendirme yapıl-malı ve yörede toprağa en az zarar verebilecek olanlar tercih edilmelidir.

61

Efendim ilimizde mevcut tarım ürünleriyle sanayi ürünleri dikkate alındı-ğında, ekonomik gelişmede mutlaka ticaret sektörünün de varolduğunu ka-bul etmek zorundayız, ticareti yok sayamayız. Gerek bu ürünlerin ticari pi-yasaya arzı ve de, gerekse mevcut demiryolu ve limanlarımızdan yararlan-mak suretiyle, dışa pazarlanmasından ticari alanda yararlanmalıyız. Böylebir sektörün benimsenmesi halinde özellikle çok yakın komşumuz olan İs-tanbul’dan da ticaret sektöründe önemli firmaların Tekirdağ’a kayması veekonomik anlamda ilimize katkı vermesi kaçınılmaz olacaktır. Bu amaçlason zamanlarda sık sık bahsedilen ve milletvekili olduğumda benimde ısrar-la iddia ettiğim hususlardan biri olan Muratlı-Tekirdağ demiryolu doğru se-çim olmuştur. Bu yol 2007 bilemediniz 2008 yılında tamamlanacak ve Tekir-dağ’ın ekonomik göstergesinde ticari hayatında daha sağlıklı gelişmesineimkan sağlayacaktır.

Efendim bir diğer sektörde, turizm sektörü. Bu konuda gerekli altyapı ça-lışmalarının geliştirilmesi halinde turizm gelecekte ekonomimize önemli birkatkı sunacaktır. Ancak turizme sadece mevsimlik bir yaz turizmi olarak al-gılarsak, yazı çokta uzun olmayan ilimizde bu yeterli bir ekonomik katkı ha-line dönüşemez. Biz turizmimizi kültürel, bilimsel ve tarihi bir turizm yapılan-masıyla birlikte ele almak istiyoruz. Bunun içinde son sektör olarak ifadeedebileceğim bilim ve kültür şehri olmak ve bilim ve kültürden ekonomik ola-rak yararlanmanın gerektiğine inanıyorum. Namık Kemal Üniversitesi kurul-duğuna göre, üniversite’nin getireceği sinerjiyle birlikte ilimiz bir bilim ve kül-tür merkezi haline dönüştürülebilir. Konferansların, uluslar arası seminerle-rin yapıldığı bir il haline dönüştürülebilir. Bu imkanları yakalayabilirsek, buyolla da ilimizde ekonomik katkı sağlamak mümkün olur.

Sonuçta ilimizde tarım sektörü ekonomik gelişme için mutlaka korunma-lı ve verimliliği artırılmalı. Sanayileşme özenli ve sağlıklı bir düzenlemeyleekonomik gelişim için zorunlu olduğu kabul edilerek sürdürülmeli. İlimiz birticaret merkezi haline getirilerek, ekonomik gelişime katkı verilmeli. Turizmsektörü farklı yapılarla iç ve dış turizme açılmalı. İlimizin bilim ve kültür mer-kezi haline dönüştürülmesi de ekonomimize katkı sunacaktır.

Sonuçta Tekirdağ’ımızın ekonomik gelişimi tek bir sektöre bağlanamaz.Tüm bu sektörlerin birlikte geliştirilebileceği bir ortam planlanmalıdır. Amane olursa olsun çevre faktörü göz ardı edilmemeli ve öncelikle ekonomik ge-lişimin devamlılığının ön koşulunun yaşamı özendirici bir çevre ile mümkünolacağı bilinmelidir. Çölleşen bir Tekirdağ ilinde, ekonomik gelişimden sözetmenin imkansız olacağını lütfen unutmayalım.

Değerli dinleyicilerimiz, değerli konuklar, sizlere olabildiğince Tekirdağ’ınekonomik gelişimine bakış açımı ve hangi sektörlerde ekonomik gelişimekatkı sunabileceğimi ifade etmeye çalıştım. Sanırım bu seminerin gelişimi

62

içinde çok daha gelişmiş, çok daha sağlıklı, çok daha yerine oturtulmuş bil-gi ve birikimlerle daha iyi bir perspektif çizme şansımız olacak. Bu çizilecekolan perspektifte bizler Tekirdağ’da yaşayanlar olarak, ilimizi çok daha iyi birpozisyona getirmek için üzerimize düşeni yapacağımıza inanıyorum. Özel-likle bugün buraya katılma nezaketi gösteren Tekirdağlı hemşerilerimin be-nimle aynı duyguları paylaştıklarını düşünüyorum. Bu vesile ile bir kez da-ha hepinize saygılarımı, sevgilerimi sunuyorum efendim.

______________________________

63

64

TEKİRDAĞ MİLLETVEKİLİ AHMET KAMBUR

Sayın Valim, sayın Milletvekili arkadaşlarım, değerli Belediye Başkanım,Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı, yönetim kurulu üyeleri, sayın Rektörüm,değerli sivil toplum kuruluşları başkan ve yöneticileri, değerli katılımcılar, sa-yın basın hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Ben Türkiye Büyük Millet Meclisinde tarım komisyonunda görev yapıyo-rum. Tarım komisyonu üyesiyim, onun için Tekirdağ’ın ekonomisindeki bugelişime tarımla başlamak istiyorum. Tabi tarım Tekirdağ ekonomisi içingerçekten çok önemli sektörlerden birisi. Burada ekonominin gelişmesindedevletin rolünden bahsedersek, devlet altyapıyı hazırlamalı, özel sektörezemin hazırlayıp, özel sektörün bu sahada gelişmesini sağlamalıdır. Aslı-na baktığımızda, daha birinci İzmir iktisat kongresinde Mustafa kemal Ata-türk’ün toplamış olduğu İzmir iktisat kongresinde bile ekonomide devletinrolü ile özel sektörün rolü orada bile çizilmiştir. Tabi o dönemlerde özel sek-törün elinde fabrika yapacak, sanayiye yatıracak para bulunmadığı için,daha doğrusu sermaye olmadığı için özel sektör ilk günlerde bu işe atıla-mamış. Ve ilerleyen yıllarda da hem savaşlar, hem de 1929 buhranın ge-tirmiş olduğu sıkıntılarla devlet bu görevi üstlenmiş. Giderek bu görev, tabizaman içersinde, devlet bu alışkanlıklarından da vazgeçmemiş, devleti yö-netenlere, siyasilere birazda bu herhalde iyi gelmiş ki, bundan bir türlü vaz-geçememişler. Son yıllarda da 80’den sonra baktığımızda, bütçenin gayrisafi milli hasıla içersindeki payı 2002’lere geldiğimizde gerçekten çok yük-sek bir yerlere ulaşmış, % 43.5 gibi bir rakam olmuş. Ve 2002’den sonrabiz bunu biraz değiştirmeye çalıştık.şu anda 31.2’lerde. Tabi giderek bu pa-yın gerçekten, yani bütçenin gayri safi milli hasıla içersindeki payı azala-caktır.

Tarıma gelince, tarım gerçekten dünyada desteklendiği gibi, ülkemizdede desteklenen sektörlerden birisi. Devlet tarıma bu desteği verdiği süreceTürkiye’de tarımın ayakta kalması veyahut ta ilerlemesi söz konusu. Tabi,yani zaman zaman tarım bitti tükendi diye söyleyenler var ama rakamlara

65

baktığımızda, hiç öyle değil aslında. Bakın, yıllar itibariyle baktığımızda2002 yılından bu yana hangi ürünü alırsak alalım, ürünlerde rekolte olarakbir artışın söz konusu olduğunu gözlemlememiz mümkün. Tekirdağ’da ta-rım, kuru tarım olarak kendini göstermekte. En fazla ekilen ürünler buğdayve ayçiçeği. Tabi bunun yanında bağcılık, yavaş yavaş son yıllarda meyve-cilikte başlamaya başladı. Meyvecilik sektörü de yavaş yavaş gelişmeyebaşladı. Bu tabi sevindirici bir hadise, yani tarımın çeşitlenmesi gerçektenönemli bir olay.

Tarımda verilen desteklere baktığımızda, gerçekten tarıma, veyahut taşöyle diyeyim, bütçeden almış olduğu paya baktığımızda, 2002 yılında ta-rım bütçeden 1.69 civarında pay alırken, 2006 yılına geldiğimizde tarımınbütçeden almış olduğu pay 2.54. 2007 hedefi ise, 2.6. tabi bu çok iyimi de-ğil, ama Türkiye gerçeklerini de göz önünde tutmamız gerekiyor diye düşü-nüyorum. Tabi Tekirdağ olarak baktığımızda da, gerçekten son yıllarda tarı-ma verilen destek sayesinde hem buğday üretiminde dekar olarak baktığı-mızda, dekar başına almış olduğumuz verimde de gözle görülür bir artışkaydedebiliyoruz. 2002 yılında 160 kg olan ayçiçeği ortalaması, 2005 yılın-da 258 kg.a kadar ulaşmıştır. Tabi bunda şüphesiz tabiat şartlarının da et-kisi var. Bunu söylemekte de yarar var ama yapılan desteklerinde buradaönemli olduğunu söylemekte yarar vardır diye düşünüyorum.

Tabi tarımda biz şunu yapmalıyız, en önemli etkenlerden birisi de sulutarıma Tekirdağ’ı açmamız lazım. Şuanda topraklarımızın tahmin ediyorum% 8.5’uğu falan sulanabiliyor. Yani % 90’ın üzerinde kuru tarım söz konusu.Eğer biz tarımda sulamayı gerçekleştirebilirsek, şu anda almış olduğumuzay çiçekteki verimin en az iki katını alma şansına sahip oluruz. Bunu yap-makta yarar var diye düşünüyorum. Tabi tarımda ilaçlamanın, gübrelemeninbunların hepsinin muhakkak, tohumun çok büyük etkileri var ama Trakyaçiftçisi, Tekirdağ çiftçisi tohum olarak gerçekten ayçiçeğini ele aldığımızda% 100 ibrit tohum kullanan çiftçi. Yani modernleşmeye çabuk ayak uyduranbir çiftçimiz var, bu yönden hiçbir sıkıntımız yok bizim.

Tabi Trakya’da tarımın yanında hayvancılıkta önemli. Hayvancılıkta daTekirdağ Türkiye’de gerçekten iyi bir yerde. Tabi hayvancılığa verilen des-tekleri de hiç küçümsememek lazım, burada gerçekten ciddi manada des-tekler var. Ama biz bunu, bakın altyapısı hazırlandı, yasal altyapısı hazırlan-dı, organize hayvancılık bölgelerinin kurulması çok önemli. Şuandaki hay-vancılığımız maalesef aile işletmeciliğine dayanan bir hayvancılık hakim Te-kirdağ’ımızda. Buda tabi hem hijyen yönünden, hem de verimlilik yönündenistediğimiz manada, istediğimiz şekilde gelişemiyor. Bazı tarımsal kalkınmakooperatiflerimiz son günlerde bazı projeler yapmak suretiyle kendi arala-rında bütünleşme, bir birleşme sağlamaya başladılar. Buda sevindirici birhadise, toplu bakıma doğru geçiş. Tabi bunu Tarım Bakanlığı’da bu konuda-

66

ki projeleri gerçekten ciddi manada destekliyor. İşte bu desteklerle beraberbiz hayvancılıkta toplu bakıma geçebilirsek, modern hayvancılığa geçebilir-sek, hem verimi artıracağız, hem de tabi maliyetlerde toplu olduğu için dü-şecek. Yüz kişinin, diyelim ki üçyüz baş hayvana yüz kişi bakıyorsa bugün,üçyüzlük bir yerde bakılırsa beş kişiyle bu işi halletme imkanına kavuşmuşolacağız. Ayrıca tabi hijyende söz konusu olacak. Bugün Avrupa ülkelerin-den hiç birisine süt ve süt ürünleri satamıyoruz., ihraç edemiyoruz. Neden,hijyen değil de ondan. O yönden çok büyük sıkıntımız var. Bunu giderme-nin başlıca sebeplerinden bir tanesi bu, toplu hayvancılığa geçmek hele he-le organize hayvancılık bölgelerini gerçekleştirebilirsek bu gerçekten Tekir-dağ’da hayvancılığın şahlanışı olur diye düşünüyorum.

Tabi tarımda verimliliği artıracak unsurlardan bir tanesi de tarım toprak-larının birleştirilmesi, toplulaştırma hadisesi. Buda çok önemli bir hadise.Yani tarım toprakları miras yoluyla olsun, bugüne kadar çok parçalanmış,çok dağılmış. Son çıkarmış olduğumuz arazi kullanma, arazi koruma ve top-rak kullanma kanununa eklemiş olduğumuz maddeyle, bundan sonra tarımtoprakları yirmi dekarın altında bölünemeyecek. Bu tabi iyi bir hadise amayeterlimi ? değil, daha fazla büyük parçalar olması lazım. İşte toplulaştırma-da da şuanda toplulaştırma ihtiyari Türkiye’de yani biz bunu biraz zorunluhale getirebilirsek, toplulaştırmayı da gerçekleştirebilirsek, hem verimdenkazanacağımız gibi, masrafında düşeceği dikkate alındığında tarıma büyükbir iyilik yapmış oluruz diye düşünüyorum. Tabi bir ilin ekonomisini iyileştir-mekteki etkenlerden biriside ulaşım. Eğer ulaşım yoksa o ilde, siz ne kadarçaba sarf ederseniz edin, ne kadar uğraşırsanız uğraşın o ilin ekonomisinigeliştirme şansını elde edemezsiniz. Bakın bundan belli bir süre önceydi,Tekirdağ’da Araba vapuru seferleri başlamıştı. Yani Tekirdağ ekonomisineiyi veya kötü belli bir katkı sağlıyordu. Ama yol olmadığı için kısa bir zamansonra vazgeçtiler. İşte biz bunu gördük, gerçekten bu dönemde Tekirdağulaşımda büyük bir hamle yaptı. İşte Kınalı’dan İpsala’ya kadar Tekirdağ’ıkarıştıran ve tabi bununla beraber çevre yolu çok önemli bir hadise. Çevreyolunun ihalesi yapıldı. Buda Tekirdağ ekonomisine gerçekten katkı sağla-yacak projelerden birisi. Henüz ………… alıcısı belli olmadı ama inşallahmart ayının başlarında falan açıklanmış olur. Yani bu sene çevre yolu da Te-kirdağ’da başlamış olacak ve kısa dönemde de bitirilecek. Bu Tekirdağ eko-nomisine katkı sağlayacak diye düşünüyorum.

Demiryolunun tabi şüphesiz önemi çok büyük ve 80’li yıllardan beri buTekirdağ’da söylenen bir hadiseydi, bu dönemde gerçekleşti, ihalesi yapıl-dı, 122 trilyonluk bir proje, 78 trilyona alıcısını buldu ve yakın zamanda dabaşlayacak. Tabi demiryolunun limana gelmesi, Trakya’yı sadece Tekirdağ’ıdeğil Trakya’yı Anadolu’ya bağlayacak olan bir hadise. Tabi burada işte Te-kirdağ’da, Çerkezköy’de, Çorlu’da üretilen sanayi malları veyahut ta tarım-

67

da üretilen diğer ürünlerimiz bu yolla Anadolu’ya çok daha rahat geçmeşansını elde edecekler ve Anadolu’dan gelen o mallarda Tekirdağ üzerin-den gerek Trakya’ya ve gerek Avrupa ülkelerine bu şekilde geçiş sağlamışolacak ve buda Tekirdağ ekonomisi için gerçekten sevindirici olaylardan birtanesi diye düşünüyorum.

Tabi Tekirdağ, biliyorsunuz bir tarafımız olduğu gibi deniz. Ama bugünekadar biz denizden hiç yararlanamamışız, denizi hiç kullanamamışız, gerekbağlantı yollarının olmaması, demiryolunun olmaması ve buradaki işletme-ciliğinde çok iyi olmaması nedeniyle deniz yolunu kullanamamışız. Bu de-miryolunun gelmesiyle denizyolu da belli bir mesafe almış olacak. Denizdende Tekirdağ ekonomisi pay almaya başlayacak diye düşünüyorum. Tabi yatlimanının bitirilmesi, inşallah bunun üzerine üst yapı binaları da yap işletdevret modeliyle yakında ihale edilecek, onlarda tamamlandıktan sonra Te-kirdağ ekonomisi bu yönde de belli mesafe almış olacaktır.

Birde tabi en önemlisi Barbaros’a özel sektörün yapmak istediği bir limanvar. Bu liman gerçekten çok önemli bir liman. Neden derseniz Türkiye’debelki de konteynır limanı olarak en büyük liman olacak. Yani uzak doğu ti-caretinin başlamasıyla, dünya ticaretinde çok büyük gemiler kullanılmayabaşlandı. Onbin konteynır taşıyan gemilerle şuanda ticaret yapılmaya baş-landı. Çin’den, Hindistan’dan az önce zaten sayın Rektörümüzde belirtti, oülkelerdeki sanayi ve ticaret çok gelişti. İşte oralardan dünyaya onbin kon-teynır taşıyan gemilerle ticaret yapılıyor. Türkiye’de de şuanda maalesef on-bin konteynır taşıyan geminin yanaşacağı liman yok. En fazla ambarlıya6.750 konteynır taşıyan gemiler yanaşabiliyor. İşte bu liman bittiğinde, inşal-lah artık bütün ön çalışmaları bitti, bir tek anıtlar kurulundan kararın çıkma-sı kaldı zannediyorum. O da çıktıktan sonra ruhsatını alacak ve biran öncebu liman başlamış olacak. Bu liman gerçekten Tekirdağ ekonomisine çokbüyük şeyler katacak diye düşünüyorum. Tabi bunların bu dönemde olmasıgerçekten sevindirici hadiseler. Bu limanla beraber tabi Tekirdağ’ın ekono-misine etki edecek faktörlerden veya da sektörlerden bir tanesi de gerçek-ten üniversitenin açılması. Bütün konuşmacılar gerçi ondan bahsettiler, üni-versitede bu il için önemli bir yatırım diye düşünüyorum. Tabi hem ilmi açı-dan hem de ticaret açıdan düşünüldüğünde Tekirdağ’la çok şeyler katacak.Tabi üniversite dediğimizde arge çalışmaları gerçekten çok önemli. Bu dö-nemde arge çalışmalarına sayın rektörümüzde bahsettiler, gerçekten büyükönem verildi. Belki de bire on gibi arge çalışmalarına bütçeden ayrılan payartırıldı. Ama yeterli değil, onu da söylemekte fayda var, daha da fazla ol-ması lazım. Ama tabi, bu ayrılan paylardan da, Avrupa birliğine gönderdiği-miz paylardan da yine Rektörümüzün söylediği gibi istediğimiz manada ya-rarlanamıyoruz. Yani proje üretemiyoruz, bu projeleri önce üretip oradan opaylardan da katkı almamız çok önemli bir hadise. Hele hele Tekirdağ ola-

68

rak bunu başarabilirsek, bu Tekirdağ ekonomisine gerçekten ciddi manadakatkılar sağlayacak diye düşünüyorum.

Tabi denizde faydalanacağımız bir diğer olayda, Tekirdağ sınırları içer-sinde bizim hiç tersanemiz yok. Bir tersane Tekirdağ’a kazandırılabilirmiyizşuanda çalışmalarını da yapıyoruz. İnşallah bunu da Tekirdağ’a kazandıra-bilirsek, tersane deyip geçmemek lazım, şuanda tersaneler 2009 yılına ka-dar sipariş kabul etmiyor. Çok önemli bir sektör yani dünyada açlığı olan birsektör. Eğer öyle bir yatırımı da Tekirdağ’a biz kazandırabilirsek Tekirdağekonomisine büyük katkılar sağlayacaktır şüphesiz.

Tabi doğalgazın gelmesi, işte dumansız sanayinin Tekirdağ’da olması,Tekirdağ’a açılması veyuhatta dumansız sanayinin işlemlerinin bitmesi Te-kirdağ açısından iyi. Sayın vekilimizin belirttiği gibi, bende Tekirdağ’da sa-nayinin, ağır sanayinin veyahut organize sanayi bölgesinin olmasının Tekir-dağ merkez olarak çok fazla önemsemiyorum, onu söylemekte fayda var.Çünkü Tekirdağ’da yeteri kadar organize sanayi bölgesi de var. Bugün Çer-kezköy’ün belli bir kısmı boş. Hayrabolu boş, Malkara olduğu gibi boş. Tabibirde belediyelerin sanayiye açmış olduğu maalesef bölgeler var, onlardabir hayli boşluk var. Tabi oralarda biraz daha ucuz sanayi istediği gibi hare-ket edebildiği için birazda o bölgelere kaçıyor. Onun için Tekirdağ’da bir or-ganize sanayi bölgesi kurulması ne kadar faydalıdır, tartışılmalıdır diye dü-şünüyorum ben. Ama dumansız sanayi, evet dumansız sanayinin olmasın-da Tekirdağ açısından gerçekten büyük yararlar var. Bunlar zaten daha faz-la emeğe dayalı, istihdama dayalı olan sektörlerdir. Bu dumansız sanayibölgesi de 2400 dekar dedi galiba başkan, gerçekten büyük bir alan. Böylebir alana eğer beş on tane emek yoğun tesis yerleşirse, Tekirdağ’daki istih-damı karşılamış olur. O yönden de hem Tekirdağ ekonomisine katkı sağlar,hem de istihdamdaki bu açlığı gidermiş olur diye düşünüyorum.

Tabi başkanımızın çok önemli bir isteği var. Tekirdağ ekonomisine katkısağlayacağına inandığı Marmara adasının Tekirdağ’a bağlanması hadisesi.Tabi burada da topu bize attı, iş siyasilere düşüyor dedi, milletvekillerine dü-şüyor dedi, doğru. Ama değerli arkadaşlar, ben size bir şey sormak istiyo-rum, şimdi bizim ilimizden birisi bir ilçe istese, tabi biz milletvekilleri olarakbuna biraz sıcak baksak , acaba sizin bakışınız nasıl olur. Bunu bu şekildede değerlendirmekte fayda var. Tabi biz ilkönce Balıkesir millet vekillerinebu olayı götürdük, onlar ilkönce olumlu karşıladılar, komisyona kadar geldi.Tabi komisyonda görüşülmeye başladığında her şey biranda değişti. Bölge-lerine gittiklerinde büyük bir dirençle karşılaştılar, büyük bir eleştiriyle karşı-laştılar. Ve tabi komisyonda karşı çıktılar. Bu iş Başbakana kadar da gitti,Başbakan da iki bölgenin millet vekilleri anlaşsın, ondan sonra bunu getirindedi. Şuanda iş o aşamada duruyor, bunu da belirtmekte yarar var diyorum.

69

Bu seminerin, bu toplantının düzenlenmesinde emeği geçen başta sayınValimize, İktisadi Araştırmalar Vakfı’na, Ticaret ve Sanayi Odamıza velhasılemeği geçen herkese teşekkür ediyorum. İnşallah bu toplantı Tekirdağ eko-nomisine çok önemli katkıda bulunur diye düşünüyor, hepinize saygılar su-nuyorum.

______________________________

70

TEKİRDAĞ VALİSİ AYDIN NEZİH DOĞAN

Saygıdeğer Millet vekillerimiz, değerli Belediye Başkanımız, Rektörü-müz, Sanayi ve Ticaret Odası sayın Başkanı ve yönetim kurulu üyeleri, İk-tisadi Araştırmalar Vakfı’nın çok değerli temsilcileri, kıymetli mesa-i arkadaşlarım, saygıdeğer hanımefendiler, beyefendiler, değerli basın men-supları. Efendim bugün 24 Ocak, böyle bir seminerin verilmesi için tercihedilen günün 24 Ocak olmasında özel bir önem var tabi. Türkiye’de iktisadihayatın gidişini değiştiren çok önemli kararlardan bir tanesi, 24 Ocak 1980yılında alınmıştı. Ona niyabetten bizde hem Selçuk beyde, hem de İktisadiAraştırmalar Vakfı sayın başkanıyla birlikte bu tarihte anlaştık. Özel bir me-saj vermeye gayret ettik. Sanıyorum salondaki yapıya baktığımızda da bumesaj muhataplarına ulaşmış durumda. Madem işe 24 Ocakla girdik, tarihiperspektif dedik, o zaman oradan, kaldığımız yerden devam edelim.

Tekirdağ’ın tarıma dayalı ekonomisinin sanayiye doğru kayışındaki enönemli amillerden bir tanesi, bu 24 ocak kararları. Bu kararlardan sonra sa-nayi önemli bir ivme kazanıyor. Tabi bir hususunda altını çizmek ve bir ka-dirşinaslıkta yapmamız gerekiyor sanıyorum. Çünkü o günkü kararlar, 24ocak kararlarının alınmasına ilişkin bakanlar kurulu kararının altında bir Te-kirdağlı sayın bakanında imzası var. Zamanın ticaret bakanı Sayın Halil Ba-şol, ona da teşekkür ediyoruz, kendisi rahatsızdı bilhassa katılmak istediama katılamadılar. Bu kararlardan sonra Tekirdağ’ın ekonomisi ciddi anlam-da yörünge değiştirdi. Çünkü bu kararlar serbest piyasa ekonomisini öneri-yordu. Normal şartlar altında bir yerde, iktisadi hayatın sanayiye doğru kay-ması için temel üç şart var. Bunun gerçekleşmesi lazım. Bunlardan bir tane-si beşeri ve diğer doğal kaynakların sahipliği. İkincisi pazarlara yakınlık.Üçüncüsü de ulaşım imkanlarının alternatiflerin çokluğu. Baktığımızda Te-kirdağ bu açıdan oldukça şanslı bir il. Çünkü Türkiye’nin en önemli pazarıİstanbul ve İstanbul’a en yakın illerden bir tanesi Tekirdağ. Nitekim sanayi-nin Tekirdağ ve Kocaeli’nde gelişmesi de bir şans değil, bu gerçeğin açık biritirafı. Öbür taraftan ulaşım kanallarına yakınlık ve alternatiflerin bolluğu açı-

71

sından, Tekirdağ başlangıçta aslında bir takım sıkıntılar yaşasa da, son dö-nemlerde alınan kararlarla bu konuda da oldukça elverişli bir yere taşındı.Doğal kaynaklar ve beşeri kaynak açısından meseleye baktığımızda, doğalkaynaklar için konuşmacılar ifade ettiler, yer altı su rezervi, doğalgaza eri-şim imkanı, enerjiye erişim imkanı, kömür kaynakları yine sanayici için ol-dukça elverişli bir ortam hazırlıyor. Fakat iş beşeri kaynaklara gelince, diğersaydığımız bütün unsurlara oranla daha fazla dikkatli konuşmamız lazım.Çünkü esas itibariyle sanayi açısından, kalifiye eleman bakımından bir sı-kıntımız yok denilebilir. Çünkü bizim lise tedrisatı açısından bakıldığında %51 oranında teknik liselere ağırlık vermişiz. Diğer liselerden farklı bir alanageçmişiz. Bu önemli bir gelişme ama işin beyaz yakalı işçiler açısından ba-kıldığında, çokta şanslı olmadığımızı açıkça itiraf etmek lazım. Tekirdağ’ınekonomik büyüklüğüyle orantılı olmayacak bir biçimde bu konuları ihataedebilecek, yeterli teknik kadroya sahip olmadığımızı söylememiz lazım. Buanlamda açığı giderecek olan Namık Kemal Üniversitesidir ki, bu karardaönümüzdeki yıllarda Tekirdağ’ın ekonomik gelişmesini önemli ölçüde etkile-yecek ciddi bir karar olmuştur.

Türkiye tarihine bakıldığında, iktisadi hayatın şekillenmesinde devletinaldığı kararlar çok önemli tesirler ifa etmiştir. Hem bir takım teşvik kararlarıama onunla birlikte temel altyapı hizmetlerinde gelinen nokta, yani kamu ya-tırımları da bir bölgenin ekonomik gelişmesinin en önemli aracı haline dö-nüşmüştür. Bu dünyada yine böyledir. Aslında devlet daima temel altyapıhizmetlerinden sorumlu olmuştur ama kimi zaman bunun bazı dünya ülke-lerinde devlet dışı organizasyonların yaptığına rastlanmaktadır. Ama Türki-ye örneğinde bu temel altyapı hizmetlerinden birinci derece sorumlu olandevlettir. Şöyle bir bakıldığında, son yıllarda Tekirdağ adına alınan kararlarişte bu duble yollar, demiryolu, limanlar Tekirdağ’a bugün baktığımız fotoğ-rafın çok ötesinde farklı bir açılım imkanı getirmiştir. Tekirdağ artık bir dün-ya kentidir, bu iddialı bir laf olarak algılanmasın lütfen, gerçeğin tescilidir. Ar-tık herhangi bir iktisadi karar alacak, bir batılı işadamı yada Uzakdoğulu işadamı alternatif yolları gözetirken, Tekirdağ’ı ajandasının bir yerine yazmakzorundadır. Bunu mutlaka iyi anlamamız lazım. Özellikle de önümüzde za-manın daraldığını ifade edersem, daha doğru bir yaklaşım içersine gireriz.Çünkü ajandaya Tekirdağ isminin kaydedilmesinin sebebi, limana uzanandemiryoludur. Limana uzanan demiryolundan sonra Tekirdağ önemli ölçüdekapasitesi değişecektir. Farklı bir kapasite kazanmış olacaktır. Şimdi o za-man önümüzde 1 ocak 2008 diyelim, böyle bir hayali bir tarih koyalım, de-miryolunun faaliyete geçeceği tarih olarak. Önümüzde 360 gün kalmış diye-lim veya 355 gün kalmış diyelim. Yani kum saati bir şekilde hızla çalışıyor.Yerli sermaye açısından yapılabilecek, atılabilecek adımlar açısından za-man süratle tükeniyor. Felsefecilerin dediği gibi zaman kılıç gibi, siz onukesmezseniz o sizi kesiyor. Dolayısıyla eğer 2008’in ortalarına doğru ben

72

yatırım yaparım, hele bir etrafı görelim gibi bir yaklaşım varsa ki, tarım top-lumundan sanayi toplumuna geçişte bunlara çok sık rastlanır. Bu yatırım im-kanları kuşun avuçtan uçması gibi uçar gider. Bu bakımdan Sanayi ve Tica-ret odamızın Tekirdağ civarında yapmayı düşündüğü ticaret merkeziniönemli bir girişim olarak, ilk adım olarak değerlendiriyorum ve kendilerineteşekkür ediyorum.

Tekirdağ 2008 yılından itibaren, müthiş bir performans yakalayacaktır.Tekirdağ çok olağanüstü bir şans yakalamıştır. Bu şansı değerlendirmekiçinde neyin yakalandığını anlamamıza ihtiyaç vardı. Bu seminer bu açıdanson derece önemli bir ihtiyacı dolduracaktır. Tabi benim burada eleştirmemgereken bir nokta daha var, kendimize doğru eleştirmem gereken bir noktatabiatıyla. Şimdi biraz evvel sayın vakıf başkanının konuşmalarını arkada-şımız bize okudular. Orada altı çizilen bir husus vardı, Türkiye’de muhtelifşehirlerde, illerde bu tip ekonomik potansiyeli analiz eden seminerler tertipedilmiş, İstanbul’un hemen yanı başında bir saatlik mesafede Türkiye’ninyedinci büyük ekonomisinin olduğu ilde, ne İktisadi Araştırmalar Vakfı’naTekirdağ ile ilgili bir sorun gelmiş, nede Tekirdağ böyle bir araştırma ihtiya-cı duymuş. Bu aslında korkunç bir şey, yani gerçekten bu işin 2007’ye kal-ması Türkiye açısından bir talihsizlik. Bu talihsizliği vilayet olarak ben kabulediyorum. Ama sanıyorum İktisadi Araştırmalar Vakfı’da yaptığı hatanın far-kındadır. Öyle düşünüyorum, çünkü bu Türkiye ekonomisi açısından sonderece önemli bir çalışmadır benim kanaatim. Bu çalışmada emeği geçenherkese teşekkür ediyorum, sponsorluğunu üstlenen sanayi ve ticaret oda-sı başkanına ve yönetim kurulu üyelerine teşekkür ediyorum. Hepinizi say-gıyla selamlıyorum.

______________________________

73

74

ÇALIfiMA OTURUMLARI

Başkan : Selçuk MARUFLUİ.A.V. Y.K. Üyesi - E. Parlamenter

Tebliğci : Prof. Dr. İsmail Hakkı İNANNamık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi

1.Tebliğ : Tekirdağ Ekonomisinin Gelişmesinde Tarım ve Hayvancılık Sektörünün Yeri ve Önemi

Tebliğci : Prof. Dr. Ahmet İNCEKARAİstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi

2.Tebliğ : Tekirdağ Ekonomisinin Gelişmesinde Sanayi Sektörünün Yeri ve Önemi

Tebliğci : Yrd. Doç. Dr. Ali GÜRELNamık Kemal Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Öğretim Üyesi

3.Tebliğ : Tekirdağ Ekonomisinin Gelişmesinde Ticaret ve Ulaştırma Sektörlerinin Yeri ve Önemi

Tebliğci : İbrahim UZUNİngilizce Dil Eğitim UzmanıOkutman - Danışman

4.Tebliğ : Tekirdağ İlinin Turizm Potansiyeli

75

76

BAŞKAN: SELÇUK MARUFLU

Ben İktisadi Araştırmalar Vakfı’nın yönetim kurulu üyesiyim. Bu çalışmaoturumunda beraber olacağız. Şimdi bu çalışma oturumunda görev alanProf. Dr. İsmail Hakkı İnan, Sayın Prof. Dr. Ahmet İncekara, Sayın Doç. Dr.Ali Gürel’i ve sayın İbrahim Uzun’u buraya davet ediyorum. Peki efendimben izninizle, sayın Valimi, Milletvekillerimizi, Belediye Başkanımızı, sayınRektörümü ve tüm katılımcıları toplantının başında selamlıyorum.

Burada çok ilginç konuşmalar oldu. Bunlardan bazı dersler çıkarmakmümkün. Bakın ben İstanbul’da yaşıyorum. İstanbul’un bittiğini söyleyebili-rim size, her bakımdan İstanbul artık yaşanmaz bir şehir olmuştur. Ben bu-raya bu sabah yola çıktım, İstanbul’dan gişelere gelmem iki saat sürdü. Bu-raya bir saat onbeş dakikada geldim. İstanbul’un öbür tarafında Kocaeli, İz-mit var, o da sanayileşmiş bir şehir, o da maalesef problemlerle karşı karşı-ya. Ama bu tarafta Trakya’nın incisi olan Tekirdağ’ı görüyoruz. Ben kendimiTekirdağlı addediyorum. Çünkü ben yaz aylarını Yeniçiftlik’teki evimde geçi-ririm. Ve buraya sık sık geliyorum. Tekirdağ’la birkaç tanede kesişme nok-tamız oldu. Bundan yıllarca önce ben devlet planlama teşkilatında görev ya-parken, burada bir birleşmiş milletler projesi uyguladık. Şarapçılık eğitimmerkezini kurduk. Bilmiyorum hala hayatta mıdır ama, Tekirdağlılar onu ta-nır Salih bey isminde bir müdürümüz vardı. Salih beyle birlikte Tekirdağ veTrakya bölgesindeki şarapçılık endüstrisinin gelişmesi için birleşmiş millet-ler uzmanlarıyla birlikte burada bayağı faaliyet gösterdik. Yat otel diye birotel açılmıştı yeni, gene var zannediyorum ama o zaman yeni açılmıştı.Orada yatar kalkardık ve bu şekilde Tekirdağ’a karşı özel bir sempatimizvardı. Ben Tekirdağ’ın değerli arkadaşım Enis Tütüncü ve diğer milletvekili-mizin söylediği gibi, bir turizm bilim kenti olmasını, ağır sanayiden uzak dur-masını, hatta son konuşan milletvekili arkadaşımız bir tersane meselesinidile getirdi. Ben İstanbulluyum, Pendik’te Pavli diye bir ada vardı. Biz çocuk-luk yıllarımızda orada denize girerdik. Şimdi oraya Pendik tersanesi geldi veİstanbul’un Pendik ve Tuzla bölümü elden çıktı. Yani tersane büyük çevre-ye hasar veren bir şeydir. Bırakın biraz daha uzaklara gitsin, İzmit’e gitsin,İzmit’te olabilir ama Tekirdağ’ı çevre bakımından üstlerde tutmamız lazım.

77

Şimdi değerli katılımcılar, ben çalışma oturumuna geçiyorum, çok güzelkonuşmalar olduğu için açılış bölümünde biraz zamanda kısaldı. Ama çokistifadeyle dinledik. Hemen şunu da söyleyeyim, buraya katılan millet vekil-lerimizin bende onların eski bir arkadaşı olmam hasebiyle büyük görevlerivar. Buraya milletvekillerinin gelmesi, Tekirdağ’ın sosyoekonomik kültürelçevresel sorunlarını Ankara’ya taşıyarak çözüm yolları bulmak için milletve-killerine ihtiyacımız var. Sadece burada yapılan konuşmalar değil, ama so-runları Ankara’ya götürüp hükümet. Sayın valimiz tabi büyük bir gayret için-de, ama onunda eninde sonunda gideceği yer Ankara yatırımcı bakanlıklarve Türkiye Büyük millet Meclisidir. Kendisine yardımcı olmamız lazım. Sa-yın Valimizin belirttiği gibi, bu seminer hep benim aklımda vardı. Ve yıllar ön-ce Tekirdağ Valisi mülkiyeden arkadaşım Şenol Engin’e bunu teklif ettim.Fakat o sırada bir değişiklik oldu, kendisi gitti ve biz bunu yapamadık. Amakasım ayında değerli valimizi ziyarete geldiğimde, hemen bu işe çok sıcakyaklaştı. Ve 24 Ocak’a kendisi tensip etti. 24 Ocak Türkiye için çok önemlibir dönüm noktasıdır. Sayın hocam, sayın Maruflu bunu 24 Ocak’ta yapalımdedi ve bu şekilde kendi tensip ettikleri tarihte bunu gerçekleştiriyoruz. Obakımdan da çok memnunum.

Şimdi efendim, Tekirdağ ekonomisi ile ilgili olarak birinci konuşmacı prof.Dr. İsmail Hakkı İnan, Namık kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi ÖğretimÜyesidir. Ben kendisinden zaman biraz kısaldığı için konuşmasını yirmi da-kika içinde, yirmi dakikayı aşmamak üzere tamamlamasın rica edeceğim.Ve sözü Prof. İnan’a bırakacağım. Buyurun efendim.

78

TEKİRDAĞ EKONOMİSİNİN GELİŞMESİNDETARIM SEKTÖRÜNÜN

YERİ VE ÖNEMİ

Prof. Dr. İ. Hakkı İNANNamık Kemal Üniversitesi

Ziraat FakültesiTarım Ekonomisi Bölümü

79

80

1. GirişTekirdağ ilinde tarım; toplum beslenmesine katkı, gıda sanayine ham-

madde temini, imalat sanayinden gübre, ilaç, makine vb girdileri talep etme,istihdam sağlama, ihracat ve milli gelire katkılar açısından il ekonomisindeönemli rol oynar. Tekirdağ ilinin İstanbul'a yakınlığı, liman kenti olması, İs-tanbul'u Yunanistan'a bağlayan yol güzergâhında olması, sanayi, tarım vediğer sektörlerin gelişmesini sağlamaktadır. İlde sanayi ve tarım sektörleri-nin ağırlıkları fazladır.

Türkiye nüfusu 2000 yılında 67845216 kişi olup, bu nüfusun %2'si Trak-ya bölgesinde yaşamaktadır. 2000 yılı nüfus sayımı sonuçlarına göre1357616 kişi olan Trakya nüfusunun %29.65'i Tekirdağ ilinde yaşamaktadır.Tekirdağ ilinin nüfusu 623591 kişi olup, il nüfusunun %63.42'si şehir ve ka-sabalarda yaşarken %36.59'u köylerde yaşamaktadır. 1950 yılından sonraildeki şehir nüfusu oransal olarak artarken, köy nüfusu azalmıştır. 1975 yı-lında ilde kilometre kareye düşen nüfus 51 kişi iken 2000 yılında 100 kişiyeyükselmiştir. Aynı dönemde ilde mutlak nüfus artışı iki kata yakın olmuştur.2010 yılında ilin toplam nüfusunun 700 bini aşacağı tahmin edilmektedir.1980'den sonra Edirne ve Kırklareli illeri sürekli göç verirken Tekirdağ ili göçalmaktadır. 1990 yılında Edirne ve Kırklareli illerinde her 1000 kişiden 21'ibir başka ile göç ederken, Tekirdağ'da her 1000 kişiden yaklaşık 47'si diğerillerden gelerek buraya yerleşmiştir(Tekirdağ Master Planı 2003 s.59).Tekir-dağ ilinde merkez ilçe dışında 8 ilçe ve bunlara bağlı toplam 33 belediye ile258 köy mevcuttur.

Tekirdağ ilinde tarım arazisinin yarısından fazlasının sulamaya elverişliolduğu belirlenmiştir. Ancak mevcut su potansiyeli sulanabilecek arazi mik-tarını kısıtlamaktadır. Tarım İl Müdürlüğü istatistiklerine göre 2005 yılı itiba-riyle toplam sulanan alan 22669 hektardır. Bu alanın % 29'unu (6644 ha) KöyHizmetleri İl Müdürlüğü, % 19'unu (4310 ha) Devlet Su İşleri ve % 52'sini de(11715 ha) halk sulamasına ait araziler oluşturmaktadır. Devlet Su İşleri ta-rafından yapılan yatırımların toplam sulama kapasitesi 10201 hektar olması-na karşılık bunun ancak % 42.25'lik (4310 ha) kısmı değerlendirilmektedir.

İl alan olarak Türkiye'nin %0.8'ini kapsamasına karşılık, 2005 yılı verileri-ne göre Türkiye toplam buğday üretiminin %4.78'i (1026904 ton), ayçiçeğiüretiminin %37.26'sı (363362 ton) Tekirdağ ilinde gerçekleştirilmektedir. İlde-ki tarımsal arazi miktarının Türkiye'nin toplam arazi miktarı içindeki payı %1.47'dir. İlin toplam arazisinin % 63.41'i işlenen tarım arazisidir. Türkiye'deki

81

iller arasında işlenen tarım arazisi açısından bu en yüksek orandır. İşlenentarım arazisinin % 60.21'i tahıllara, %37.36'sı ayçiçeği başta olmak üzereyağlı tohumlara ve %1.95'i yem bitkilerine ayrılmıştır. Baklagiller, endüstri bit-kileri ve yumrulu bitkilerin üretim alanı % 0.48 gibi oldukça küçük bir orandır.

2. Tekirdağ İlinde Tarım2.1.Türkiye'de ve Tekirdağ'da İşletme Büyüklük Grupları ve AraziDağılımıÇizelge 1'de görüldüğü gibi, Tekirdağ ilinde tarım işletmelerinin %75.33'ü

ve bu işletmelere ait arazilerin %60.36'sı 20-200 dekar grubunda bulunmak-tadır. Öte yandan, 20 dekarın altında tarım arazisine sahip işletmelerin ora-nı Tekirdağ ilinde %11.95 iken bunların sahip oldukları toplam arazinin ora-nı sadece %1.32'dir. Bu durum, Tekirdağ ilinde tarım arazisinin işletme bü-yüklük gruplarına dağılımının dengesiz olduğunu göstermektedir.

Çizelge 1: Tekirdağ İlinde Tarımsal Arazilerin İşletme BüyüklükGruplarına Göre Oransal Dağılımı (%)

İşletme İşletme Arazi İşletme AraziBüyüklük Sayısı Miktarı Sayısı MiktarıGrupları (dekar) (%) (%)

Arazisiz 51 - 0.18 -5 dekarın altında 248 956 0.88 0.035-9 845 5 787 3.01 0.2010-19 2 264 31 761 8.06 1.0920-49 5 815 199 858 20.71 6.8250-99 8 445 607 282 30.08 20.73100-199 6 889 961 313 24.54 32.81200-499 3 189 874 102 11.36 29.84500-999 270 178 521 0.96 6.091000-2499 60 65 289 0.21 2.232500-4999 1 4 726 0.01 0.165000-+ - - - -Toplam 28 077 2 929 595 100.00 100.00

Kaynak: DİE, 2001 Genel Tarım Sayımı Sonuçları.

Çizelge 2: Türkiye ve Tekirdağ İlinde Arazilerin Kullanım BiçimineG

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tekirdağ Tarım İl Md., Tekirdağ Tarım Mas-ter Planı, Nisan 2003, s.68.

Çizelge 6: 2005 Yılında Satışı Yapılan Buğday ve Arpa Tohumlukları

Buğday Dağıtılan Arpa DağıtılanÇeşitleri Miktar (kg) Oran (%) Çeşitleri Miktar (kg)

Flamura-85 1.210.000 54.3 Sladoran 24.000Pehlivan 752.000 33.7Golia 159.000 7.1Katea-1 59.000 2.7Diğer çeşitler 49.900 2.2Toplam 2.229.900 100.00 Toplam 24.000

Kaynak: Tarım ve Köyişleri Bakanlığı 2005 Yılı Tarım Raporu, Nisan 2006, s.21.

Çizelge 7: Tekirdağ İlinde Tarımsal İlaç Kullanımı (kg/litre)

Pestisit Çeşitleri Tekirdağİnsektisitler 17 705Fungusitler 57 032Fumigantlar 830Herbisitler 119 841Rodentisitler 2 009Akarisitler -Yağlar 57Toplam 197 474

Kaynak: Tekirdağ TKB Tarım İl Müdürlükleri Kayıtları, 2005.

Çizelge 13: Tekirdağ İli Su Ürünleri Genel Bilgileri

İlin Kıyı Şeridi 150 Km.Balıkçı Gemi Sayısı 231Balıkçılıkla Geçinen Aile Sayısı 988Balıkçılıkla Geçinen Fert Sayısı 2950Yürürlükteki Gemi Ruhsatı Sayısı 236Yürürlükteki Gerçek Kişi Ruhsatı Sayısı 1684


Çizelge 9: Tekirdağ İli Tarım Makineleri Varlığı

Tarım Makine ve Aletleri 2005Traktör 20 452Biçerdöver 1 053Süt Sağım makinesi 9 748Selektör 178Mibzer (her türlü ) 26 187Pulluk(her türlü) 29 905Kimyevi Gübre Dağıtıcısı 14 048Pülverizatör 17 992Ot Silaj makinesi 21Mısır Silaj makinesi 138Yem Hazırlama makinesi 685Balya makinesi 843

Kaynak: TKB Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü 2005 Yılı Tarım Raporu, Nisan 2006, s.26.

Çizelge 10: Tekirdağ İlinde Üretici Örgütleri ve Ortak Sayıları (2005)

Üretici Örgütü Kooperatif OrtakSayısı Sayısı

Tarım Kredi Kooperatifleri 43 23 523Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri 8 20 819T. Kalkınma Kooperatifleri 87 7 116Pancar Kooperatifleri 4 19 602Sulama Kooperatifleri 26 2 321Su Ürünleri Kooperatifleri 7 330Holstein Damızlık Süt Sığırı Yetiştirici Birliği 1 1 475Tekirdağ İli Tarımsal Amaçlı Kooperatifleri Üst Birliği 1 -Arıcılar Birliği 1 369Tekirdağ Merkez İlçe Tahıl Ürün.Tar.Üreticileri Birliği 1 503Tekirdağ Merkez Süt Üreticileri Birliği 1 148Hayrabolu Süt Üreticileri Birliği 1 145Malkara Süt Üreticileri Birliği 1 565TOPLAM 182 76 916


Çizelge 14: Tekirdağ'da Deniz Ürünleri Satış Miktarı ve Gayri SafiÜretim Değerleri (YTL)

Deniz Balıkları Satılan Miktar (Kg) Satış Değeri ( YTL)Bakalorya 27 800 151 200Çinekop 41 250 299 000Çipura 16 190 178 555Diplisi 4 145 53 850Hamsi 104 000 316 000İskorpit 410 410İsparoz 1 000 1 000

İstavrit (Kraça) 56 000 121 900İstavrit (Karagöz) 46 000 131 900

İzmarit 5 100 5 100Kalkan 1 320 23 100Kefal 20 150 69 800

Kolyoz 32 000 100 000Levrek 14 180 181 520Lüfer 34 010 409 409

Mırmır 4 000 24 000Palamut 40 000 12 082Sardalya 25 500 87 500

Sarpa - -Tekir 10 060 103 027Tirsi 30 000 30 000

Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800

Karides 205 300 2 271 280Zargana 3 780 1 887Kırlangıç 3 910 89 559Minekop 3 600 25 800Barbunya 6 000 15 900

Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


Çizelge 12: İl Genelinde Hayvancılığı Destekleme UygulamalarınaEsas Toplam Hak Ediş Tutarları

Destekleme Uygulaması Hakediş OranTutarı (YTL) (%)

Yem Bitkileri Üretiminin Geliştirilmesi 3 466 231 29.521Suni Tohumlama Desteklemeleri 1 105 020 9.411Gebe Düve Desteklemeleri 68 000 0.579Süt Desteklemeleri 6 322 502 53.846Buzağı Desteklemesi 672 680 5.729Aşılama Desteklemeleri 7 024 0.060Hastalıktan Ari İşletmeler Desteği 72 710 0.619Kulak Küpesi Desteği 252 0.002Ana Arı Destekleme Primi 15 765 0.134Süzme Bal Desteklemesi 11 560 0.098Toplam 11 741 744 100.000

Çizelge 11: Tekirdağ İli Hayvancılığının 2004-2005 Yıllarındaki Gelişimi

Değişim Parametre Birim 2004 2005 Oranı

(%)Hayvansal Üretim DeğerininTarımsal Gayri Safi Üretim Değerindeki Payı % 26.89 27.82 0.93Büyükbaş Hayvan Sayı 115 756 127 834 10.43Kültür Irkı Sayı 76 403 69 510 -9.02Kültür Irkı Melezi Sayı 38 242 57 330 49.91Yerli Sayı 682 738 8.21Manda Sayı 429 256 -40.33Suni Tohumlama (Büyükbaş) Sayı 35 339 52 220 47.77Küçükbaş Hayvan Sayı 148 512 161 467 8.72Koyun Sayı 105 473 117 215 11.13Merinos Sayı 9 905 9 612 -2.96Yerli Sayı 95 573 107 603 12.59Kıl Keçisi Sayı 43 034 44 252 2.83Süt Üretimi Büyükbaş ve Küçükbaş ton 324 398 354 373 9.24Kırmızı Et Üretimi Büyükbaş ve Küçükbaş Ton 8 398 8 391 -0.08Domuz Sayı 561 - --Broiler (Etlik Piliç) Sayı 132 000 104 500 -20.83Yumurtacı Tavuk Sayı 191 200 349 518 82.80Yumurta Üretimi (bin adet) Sayı 42 603 84 529 98.41Hindi Sayı 9 640 24 397 153.08Ördek Sayı 12 360 29 219 136.40Kaz Sayı 9 130 8 245 -9.69Bal Üretimi ton 456 626 37.28Balmumu Üretimi ton 38 49 28.95Eski Usul Kovan Sayı 7 255 7 707 6.23Yeni Usul Kovan Sayı 26 826 37 282 38.98Arıcılık Yapan Köy Sayı 243 251 3.29


Çizelge 3: Tekirdağ İlinde İşlenen Arazinin Kullanım Şekli

Kullanılış Şekli Alan (ha) Oranı (%)Tarla Arazisi 376 784 95.60Bağ Arazisi 6 723 1.70Sebze Arazisi 8 730 2.21Zeytinlik Arazi 1 507 0.38Meyve Arazisi 563 0.14Toplam 394 307 100.00

Kaynak: TKB Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü 2005 Yılı Tarım Raporu, s.4.

Çizelge 4: Ülke Genelinde ve Tekirdağ İlinde Kayıtlı Arazi Varlığı

Ülke genelinde kayıtlı toplam çiftçi sayısı 2 669 904Ülke genelinde kayıtlı Toplam arazi (da) 165 048 106Tekirdağ İlinde kayıtlı çiftçi sayısı 32 504Tekirdağ İl tarım arazi varlığı (da) 3 952 140Tekirdağ 2004 yılında kaydedilen arazi miktarı (da) 3 060 443Tekirdağ 2005 yılında kaydedilen arazi miktarı (da) 3 121 882Tekirdağ 2005 yılında kaydedilen alanın il tarım arazisine oranı % 78.99

Çizelge 6: Tekirdağ İlinde Yetiştirilen Başlıca Tarımsal ÜrünlerinEkim Alanı, Üretim ve Verimleri (2005)

Ürün TekirdağBuğday alanı (ha) 197 509Üretim (ton) 1 026 904Verim (kg/da) 520Ayçiçeği alanı (ha) 140 473Üretim (ton) 363 362Verim (kg/da) 258Sofralık Bağ alanı (ha) 713Üretim (ton) 4 956Verim (kg/da) 695Şaraplık Bağ alanı (ha) 5 938Üretim (ton) 71 562Verim (kg/da) 1 205Şeker Pancarı alanı (ha) 656Üretim (ton) 42 010Verim (kg/da) 6 403Arpa alanı (ha) 23 500Üretim (ton) 105 120Verim (kg/da) 447

Çizelge 5: Tekirdağ İlinde Yoğun Olarak Yetiştirilen Tarımsal Ürün-lerin Yıllara Göre Üretim Miktarları

Yıllar Buğday Ayçiçeği Üzüm Şeker Pancarı

1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010

Kaynak: web: tuik.gov.tr. 22.01.2007 ve TKB Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü 2005Yılı Tarım Raporu, Nisan 2006'den derlenmiştir.

Kaynak: TKB Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü 2005 Yılı Tarım Raporu, Nisan 2006,s.11-17'den derlenmiştir.

82

Tekirdağ ilinde 2005 yılında ve Türkiye'de 2003 yılında arazinin kullanımdurumunu gösteren Çizelge 2 incelendiğinde, kültüre elverişli tarım alanla-rının (tarla, bağ-bahçe vb) Tekirdağ'da % 63.41, Türkiye genelinde ise %34.4 oranında olduğu görülür. Tekirdağ ili oran olarak en yüksek tarım ala-nına sahiptir. Tarım alanı açısından Tekirdağ ili Türkiye ortalamasındanoransal olarak yaklaşık %30 oranında daha fazla araziye sahip olmasınakarşılık, çayır-mera ve orman alanlarının Tekirdağ ili arazisindeki oranları-nın Türkiye genelindeki oranların altında olduğu görülür.

Tekirdağ ilinde işlenen tarımsal arazi varlığının kullanım biçimine göredağılımı Çizelge 3'de verilmiştir. Toplam işlenen arazinin %95.6'sını tarla, %2.21'ini sebze arazisi oluştururken %2.21'ini bağ arazisi oluşturmaktadır.

1000-2499 60 65 289 0.21 2.232500-4999 1 4 726 0.01 0.165000-+ - - - -Toplam 28 077 2 929 595 100.00 100.00


Çizelge 2: Türkiye ve Tekirdağ İlinde Arazilerin Kullanım BiçimineGöre Dağılımı (2005)

Arazi Tekirdağ Oran (%) Türkiye Oran (%)Türü (hektar) (hektar)

Tarım Alanı 394 307 63.41 26 968 000 63.41Çayır-Mera 31 630 5.09 20 500 000 5.09Orman Alanı 104 762 16.85 20 703 000 16.85Tarım Dışı 91 089 14.65 10 184 700 14.65TOPLAM 621 788 100.00 78 355 700 100.00


Ç

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



200-499 3 189 874 102 11.36 29.84500-999 270 178 521 0.96 6.091000-2499 60 65 289 0.21 2.232500-4999 1 4 726 0.01 0.165000-+ - - - -Toplam 28 077 2 929 595 100.00 100.00


Çizelge 2: Türkiye ve Tekirdağ İlinde Arazilerin Kullanım BiçimineGöre Dağılımı (2005)

Arazi Tekirdağ Oran (%) Türkiye Oran (%)Türü (hektar) (hektar)

Tarım Alanı 394 307 63.41 26 968 000 63.41Çayır-Mera 31 630 5.09 20 500 000 5.09Orman Alanı 104 762 16.85 20 703 000 16.85Tarım Dışı 91 089 14.65 10 184 700 14.65TOPLAM 621 788 100.00 78 355 700 100.00


Ç

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



83

Tarım arazisi içersinde en büyük paya tarla arazisi sahiptir. Zeytinlik vemeyve arazilerinin toplam arazi içersindeki payları sırasıyla %0.38 ve%0.14'dür.

Çizelge 4'de Doğrudan Gelir Desteği gibi Çiftçi Kayıt Sistemi'ne dayalıolarak ve AB Ortak Tarım Politikasına geçiş süreciyle ilgili olarak yapılan ça-lışmalar sonucu Türkiye'de ve Tekirdağ ilinde kayıt altına alınan çiftçi sayı-sı ve arazi miktarı gösterilmiştir. 2005 yılında ilde kayıtlı arazi varlığı il arazivarlığının yaklaşık % 79'u kadardır.

2.2. Bitkisel ÜretimTekirdağ ilinde üretilen başlıca bitkisel ürünler buğday, ayçiçeği ve

üzümdür. Bu ürünler bölgede bulunan un sanayi, yağ sanayi ve şarap üre-timi konusunda faaliyet gösteren işletmelerin hammadde ihtiyacının karşı-lanması açısından önemlidir. Bunun yanında üretim miktarı daha az olan ar-pa, şeker pancarı, yemlik mısır (silaj ve dane) karpuz, soğan gibi ürünler deyetiştirilmektedir.

Çizelge 5'de görüldüğü gibi, yıllara göre buğday, ayçiçeği ve üzüm üre-timinin gelişimi incelendiğinde, buğday üretiminin 632.820 ton (1996) ile1.026.904 ton (2005) arasında değiştiği görülmektedir. Buğday üretimi 1995ve 2005 yılları arasında bazı yıllar düşüş gösterse de, 2004 ve 2005 yılla-rında 1 milyon tonun üzerine çıkarak önemli artış göstermiştir. Ayçiçeği üre-timinde 1995-2000 döneminde dalgalanma görülmekle birlikte, üretimde2001 yılından sonra sürekli bir artış söz konusudur. Sonuç olarak 2005 yı-lında ayçiçeği üretimi 363.362 tona yükselmiştir.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



84

Tekirdağ ilinin Şarköy, Merkez ve Malkara ilçelerinde yaygın olan bağcı-lık önemli bir üretim faaliyetidir. Türkiye'nin en fazla şaraplık üzüm üretenbölgesi il sınırları içersindedir. Örneğin 2005 yılında üretilen 76.518 ton üzü-mün yaklaşık % 93,52'si (71.562 ton) şaraplık, kalan kısmı ise sofralık ola-rak değerlendirilmiştir. Eski plantasyon bağ alanlarında ağırlıklı olarak görü-len altı adet sofralık (Cardinal, Çavuş, Hamburg misketi, Alfonslavallee, Ha-fızali) yedi adet de şaraplık (Semillon, Cincaut, Papazkarası, Clairette, Ga-may, Adakarası) üzüm çeşidi bulunmaktadır. Yapıncak çeşidi üzüm ise sof-ralık ve şaraplık olarak da kullanılabilmektedir. Ancak son yıllarda iç ve dışpiyasa talepleri dikkate alınarak Caberne, Merlot, Shiraz, Kalecik Karası gi-bi kaliteli şaraplık çeşitlerin üretimine yönelme görülmektedir.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



85

86

Gra

fik1:

Teki

rdağ

İlind

eBu

ğday

,Ayç

içeğ

i,Üz

ümve

Şeke

rPan

carı

Üret

imin

inYı

llara

Gör

eG

eliş

imi

Grafik 1'deki eğrilerden de anlaşılacağı gibi, buğday ve ayçiçeği üreti-minde 1995-2005 döneminde bazı yıllar üretimde düşüşler olmasına rağ-men genelde anlamlı artışlar görülmüştür. Buğday, ayçiçeği, üzüm ve şekerpancarı üretiminde meydana gelen dalgalanmaların başlıca nedenleri; ürünfiyatları, tarım teknolojisi, ekim nöbeti, iklim ve toprak koşullarıdır. Özellikleuygulanan fiyat politikalarının bu ürünlerin üretimine ve dolayısıyla arzınaolan etkileri gecikmeli olsa da oldukça fazladır. Şeker pancarı üretiminin2000 yılından sonra giderek düşmesinin başlıca nedeni, çok uluslu şirketle-rin sahip olduğu fabrikalarda glikoz vb nişasta bazlı şekerlerinin ülkemizdesatılabilmesi için şeker pancarı ve dolayısıyla pancar şekeri üretiminin dev-let tarafından kısıtlanmasıdır.

Tekirdağ ilinde yetiştirilen başlıca tarım ürünlerinin 2005 yılına ait ekiliş,üretim ve verimleri Çizelge 6'da toplu olarak gösterilmiştir. Trakya bölgesin-de yaygın olarak buğday-ayçiçeği üretimi yapıldığından, ekim nöbetine gi-ren bu iki ürünün bölge ekonomisine ve dolayısıyla Tekirdağ ekonomisineyaptığı katma değer oldukça yüksektir. Buğday ve ayçiçeği tarımsal üretici-ler yanında bölgede bulunan un ve yağ işletmelerinin hammadde ihtiyacınınkarşılanmasına da önemli katkılar sağlamaktadır. Üzüm, şeker pancarı vearpanın da ilin ekonomisine ve dolayısıyla tarıma dayalı endüstriye katkısıfazladır.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



87

2.3. Buğday ve Ayçiçeğinin Pazarlanması2.3.1. Buğday ve Diğer Tahılların PazarlanmasıTrakya bölgesinde üretilen toplam buğday miktarı 2005 yılı verilerine gö-

re 2.5 milyon tondur. Bölgede üretilen toplam buğdayın %33'ü Toprak Mah-sulleri Ofisi (TMO) tarafından alındığından piyasalarda fiyat istikrarının sağ-lanması ve tahıllara Pazar bulunması açısından Ofisin varlığı çok önemlidir.Alım yapılmaması halinde piyasada ürün fiyatları arza bağlı olarak şiddetlidalgalanmalar gösterecek, bu durumdan gerek üreticiler ve gerek ekmek vbunlu mamulleri tüketenler zarar göreceklerdir. Özellikle üreticilerin hasattansonra ürünleri depolama olanaklarının sınırlı olması ve ayrıca nakde olanihtiyaçları piyasaya yaz aylarında fazla ürün çıkmasına ve dolayısıyla ser-best piyasa koşullarında tarım ürünleri fiyatlarında büyük düşüşlere nedenolmaktadır. Böyle bir durumda üreticilerin maliyetlerini dahi karşılayamadık-ları yıllar olmaktadır. Tersine, bir önceki yılın düşük fiyatları ya da elverişsiziklim koşulları gibi nedenlerle arzın normalin altına düştüğü bir yılda ürün fi-yatları çok yükselmekte ve bu durumdan o ürünü satın almak zorunda ka-lan tüketiciler zarar görmektedirler. Üstelik arzın düşük olduğu yıllarda ürü-nü üreten çiftçi sayısı da sınırlı olduğundan yüksek fiyatlardan az sayıdaüretici yararlanabilmektedir. Kısaca, gerek üreticiler ve gerek tüketiciler açı-sından tarım kooperatifi vb örgütlerle tarım ürünleri piyasalarını düzenlemekzorunlu olmaktadır.

Tekirdağ ilinde bitkisel ürünler içersinde en önemli yere sahip olan buğ-day destekleme alımı yapılan ilk üründür. TMO tarafından alımı yapılanürünler için hükümetlerce ilan edilen fiyatlar ve ödemenin peşin olup olma-ması gibi durumlar piyasada fiyatların oluşumunu etkilemektedir. Ofisin Pa-zar payı yıldan yıla değişmekle birlikte, bazı yıllar % 60'lara kadar yüksel-mektedir. TMO bir sezonda 30'a yakın noktada alım yaparak, yıllık 450.000

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



88

ton civarındaki depo kapasitesini ekonomik olarak kullanabilmektedir.Buğday ülkemizde ekmek ve diğer unlu mamullerin hammaddesi oldu-

ğundan temel gıda ürünü olup, stratejik ürünlerin başında gelmektedir. Te-kirdağ ili toplam bitkisel üretim değeri içinde 2004 yılı verilerine göre buğda-yın payı % 51'in üzerindedir. İlde üretilen buğdayın % 80-90'ının pazara arzedildiği tahmin edilmektedir.

Buğdayın ekmek haline gelinceye kadar pazarlama kanallarında izlediğiyol Grafik 3'de gösterilmiştir. Üreticinin buğdayı TMO veya yerel toplayıcıyasattığı, un sanayicisinin buğdayı TMO veya yerel toplayıcıdan satın aldığıve un haline getirdikten sonra fırınlara sattığı, fırınlarda üretilen ekmeklerinise bakkal, süpermarket veya bayilere satılarak tüketicilere ulaştığı görül-mektedir. Yerel toplayıcı zahireci tüccar olabildiği gibi yerel toplayıcı buğda-yı zahireciye de satabilmektedir. Bu takdirde pazarlama kanalında çalışanaracı sayısı artmaktadır. Bununla birlikte buğdayı doğrudan üreticilerdensatın alan un sanayicileri de mevcuttur. Pazarlama kanalında çalışan aracısayısı çoğaldıkça, tüketicinin bir ekmek için ödediği bedelden üreticinin eli-ne geçen kısmı azalmaktadır. Pazarlama kanalının uzunluğuna ve bölgeyegöre değişmekle birlikte, ortalama olarak ekmek fiyatının % 40 kadarı buğ-day üreticisinin eline geçmektedir.

Türkiye, buğday üretiminin ortalama %5'inin üretildiği ilde buğday üreti-mi 2004 ve 2005 yıllarında 1 milyon tonu geçmiştir. Üreticinin, sanayicinin,fırıncının ve nihai tüketicinin buğdaydan beklentileri farklıdır. Pazarlamadaetkili olan TMO fiyat belirlerken kullandığı sınıflandırmada kalite özellikleri-ni netleştirip bölgede adaptasyon sıkıntısı olmayan ve verim düzeyi üretici-leri de tatmin eden çeşitleri de dikkate almalıdır.

Ülkemizde tarım ürünlerinin desteklenmesinden devlet bütçesine getirdi-ği yük ve Dünya Ticaret Örgütünün aldığı kararlar nedeniyle giderek vazge-çilmekte ve tarım ürünleri fiyatlarının serbest piyasada oluşmasına çalışıl-maktadır. Bu konuda ticaret borsalarının ileride vadeli işlemlere başlamasıdüşünülmektedir. Çünkü ülke genelindeki 82 borsada 209 ürün işlem gör-mekte olup, bunların üretimlerine oranı ise sadece %20'dir. Ürünlerin %80'iise borsaya hiç intikal etmemektedir.

Hükümetler, buğday ve benzeri tarımsal ürünlerin borsada alınıp satıl-masını cazip kılacak önlemler almaya çalışmaktadırlar. Örneğin, 93/5148sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile borsada işlem gören ürünlerin stopajları%50 oranında azaltılmıştır. Ancak, genelde tescil ofisi gibi çalışan ve ürünalım satım işlemlerinin çoğu zaman yapılmadığı borsalarda vadeli işlemle-rin gerçekleşme olasılığı bugün için çok düşüktür.

89

90

Bütün bu nedenlerle, tarım ürünleri piyasalarını düzenleyen ve tarımürünlerinin pazarlama hizmetlerini yerine getiren üreticilerin sahip olduğu vekontrol ettiği özerk ve bağımsız tarım kooperatiflerine gereksinim olduğuaçıktır. Bu bağlamda Sanayi ve Ticaret Bakanlığına bağlı mevcut tarım sa-tış kooperatifleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı tarım kredi koopera-tiflerinin yönetimlerine hükümetlerin müdahaleleri ortadan kaldırılmalı,özerk ve bağımsız tarımsal kalkınma kooperatiflerinin gelişmesi ve ekono-mik açıdan güçlenmesi için devlet desteği sağlanmalıdır.

2.3.2. Ayçiçeğinin PazarlanmasıAyçiçeği, Türkiye'de yağlı tohumlu bitkiler içersinde bitkisel yağ üretimi-

mizin yarıdan fazlasının elde edildiği en önemli bitkilerdendir. Türkiye'de enfazla Marmara bölgesinde ve özellikle Trakya bölgesinde üretilir. Türkiye ay-çiçeği üretiminin yaklaşık % 60'ı Trakya bölgesinde gerçekleştirilir. Tekirdağilinin ayçiçeği üretimindeki payı yıllara göre değişmekle birlikte % 30 ile %35 arasında değişmektedir. İlde buğdaydan sonra ikinci önemli üründür.

Türkiye ayçiçeği üretimi yıllara göre değişmekle birlikte, genelde 700-800 bin ton civarında gerçekleşmektedir. Ayçiçeği üretimi ülkemizin yıllıkbitkisel yağ ihtiyacını karşılayamadığından yıllara göre değişmekle birlikte,yaklaşık üretim miktarı kadar ayçiçeği tohumu ve ham yağ ithal edilmekte-dir. Türkiye'nin petrolden sonra ödediği en fazla döviz bitkisel yağ ithalatıiçindir.

Yurtiçinde üretimi yapılan ayçiçeğinin önemli bir kısmı, Sanayi ve Tica-ret Bakanlığına bağlı, ancak özerk statüye sahip Trakya Yağlı Tohumlar Ta-rım Satış Kooperatifleri Birliği (Trakyabirlik) tarafından üreticilerden satınalınmaktadır. Trakyabirlik dışında ayçiçeği üreticileri, Trakya bölgesinin birçok il ve ilçesine dağılmış yağ fabrikalarına ve aracılara da ürünlerini sat-maktadırlar. İşletme içi tüketim söz konusu olmadığından ilde üretilen ayçi-çeğinin tamamı pazarlanmaktadır.

Trakyabirlik ayçiçeği tarımı yapılan Marmara ve Ege bölgesinin çeşitli il-lerine dağılmış 48 adet yerel kooperatifi ile yaklaşık 110 bin ortağının üret-tiği ayçiçeğini satın alarak ortaklarını korumakta ve önemli bir görev olan pi-yasanın düzenlenmesi işlevini yerine getirmektedir. Trakya Birliğin varlığı vedüzenli olarak her hasat döneminde taban fiyat açıklayarak alıma girmesiürün piyasasının oluşmasında önemli ve belirleyici rol oynamaktadır.

Trakyabirlik, kooperatifleri aracılığıyla üreticilerden satın aldığı ayçiçeği-ni kendisine ait Tekirdağ-Şerefli ve Bursa-Karacabey'de bulunan yağ fabri-kalarında işleyerek genelde ham yağ olarak sanayiciye, rafine yağ ve mar-garin olarak da ortaklarına, toptancılara ve perakendecilere satmaktadır.

Trakyabirliğin ayçiçeği piyasasında en büyük alıcı olması ve kuruluş

91

amaçları içerisinde yer alan; "üreticilerden ürünleri dengeli bir fiyat po-litikası izleyerek satın alma" politikası gereği, bazı yıllar kendi işleme ka-pasitesinin üzerinde ayçiçeğini üreticilerden satın almak zorunda kalmakta-dır.

Yıldan yıla değişmekle birlikte, Trakyabirliğin her yıl ayçiçeği alımları or-talama 300 bin tonlar civarında seyretmektedir. Trakyabirliğin sahip olduğufabrikaların ayçiçeği işleme kapasitesinin yılda 150-160 bin ton olduğu dü-şünülürse, her yıl önemli bir miktar ayçiçeğinin işlenmek veya satılmak üze-re depolanması gerekmektedir.

Ayçiçeği ülkemizde çok önemli bir yağ bitkisi olmasına rağmen, bu ürü-nün üretimini artırmaya ve bitkisel yağda kendine yeterliliği sağlamaya dö-nük tutarlı ve uzun vadeli tarım politikaları henüz oluşturulamamıştır. Trak-yabirlik ile diğer yağ fabrikalarının kurulu kapasiteleri yüksek ve tüketicilerinayçiçeği yağına olan talepleri fazla olmasına rağmen üretim yetersizdir. Yağaçığı ithalatla karşılanmakta ve her yıl önemli ölçüde döviz, tohum ve yağithalatı için kullanılmaktadır. Yurtdışından yapılan ithalatın maliyeti de hergeçen yıl artmakta ve ülkemizin bitkisel yağ konusundaki dışa bağımlılığı gi-derek artmaktadır. Gerek destekleme politikaları gerekse dünya fiyatları ge-rekçe gösterilerek, ayçiçeği üretimini cazip hale getirecek teşvikler de tarımpolitikası yürütücülerince yerine getirilememektedir. Ayçiçeği üreticilerineyeterli gelir sağlandığı takdirde, üretimi hızlı ve önemli miktarda artırmakmümkündür. Çünkü ayçiçeği daha çok Trakya'da üretilmekte ve burada ay-çiçeğinin "buğday" gibi önemli bir rakibi bulunmaktadır. Bu nedenle, üretici-leri daha fazla ayçiçeği üretmeye özendirici önlemlerin bir an önce alınma-sı gerekmektedir(Gaytancıoğlu, 1999).

Tekirdağ ilinde Trakyabirliğin ayçiçeği alımlarındaki pazar payı 2000 yı-lında % 55 iken 2005 yılında % 46'ya düşmüştür. Trakya Birliğin ayçiçeğialım miktarını ve dolayısıyla pazar payını alım fiyatı ve ödeme şekli belirle-mektedir. Trakya Birlik kendi değerlendirmeleri sonucuna göre fiyat belirle-mekte ve ilân etmekte, bu fiyat üzerinden ortaklarından ürün almaktadır.

Tekirdağ ilinde ayçiçeğinin pazarlama kanalı Grafik 2'de gösterilmiştir.Üretici ayçiçeğini Trakyabirlik, tüccar ya da borsa aracılığıyla pazarlamak-tadır. Trakyabirlik bir kısım ayçiçeğini işleyerek ham yağ, rafine yağ ve mar-garin şeklinde değerlendirmekte ve kalan kısmı ise satmaktadır. Yağ fabri-kalarında işlenen ayçiçeğinden yağ ve küspe elde edilmekte, yağ tüketicile-re ve küspe ise yem fabrikaları ile hayvan yetiştiricilerine satılmaktadır.

Ayçiçeğinin fiyatını belirleyen faktörler; başta buğday olmak üzere rakipürünlerin fiyatları, ayçiçeği maliyeti, en büyük alıcı olan Trakya Birliğin alımfiyatı ile dış piyasa fiyatlarıdır. Hükümetlerin uyguladığı ithalat politikaları daayçiçeği arzını ve dolayısıyla fiyatını etkilemektedir.

92

93

2.4. Tarımsal Girdi Kullanımı2.4.1. Tohum, Fide ve FidanTekirdağ ilinde 2005 yılında buğday üretiminde kullanılan tohumun bü-

yük bir bölümü Tarım Kredi Kooperatifleri ve Ziraat Odaları gibi üretici örgüt-lerince sağlanmıştır. İlde 2005 yılında satışı yapılan buğday ve arpa tohum-luğunun çeşitler üzerinden dağılımı Çizelge 6'da gösterilmiştir.

Kışlık ekilen buğdayda tohumluklar 4-5 yılda bir değiştirilmekte ve çiftçi-lerin bölge koşullarına adapte olabilen yüksek verimli tohumluk çeşitleri ara-yışı devam etmektedir. Saraybosna buğday çeşidi 1996 yılında % 19,3 ora-nında ekilirken günümüzde ekim oranı % 0.1'e düşmüş, öte yandan Flamu-ra-85 çeşidinin ekimi %12,5'den % 54.3'e yükselmiştir. Flamura çeşidininverimi çok yüksek olmasa da (400-500 kg/da) ekmeklik kalitesinin yüksekli-ği, soğuğa, kuraklığa, hastalıklara dayanıklığı ve fiyatının iyi olması nede-niyle 1996 yılından sonra çiftçilerce kullanımı artmıştır. Soğuğa dayanıksızbir çeşit olan Golia ise ekmeklik kalitesinin çok yüksek olması nedeniyle ter-cih edilmektedir. Buğday tohumluğu konusunda en önemli sorun çok sayı-da farklı çeşidin kullanılmasıdır.

Buğday'da her yıl yaklaşık 40000 ton tohumluk kullanılmaktadır. Tohum-luğun en az 5 yılda bir değiştirilmesi gerektiğinden bu miktarın yaklaşık8000 tonu yeni ve genç tohumluk olmak durumundadır. İlde 2005 yılındakamuya ait selektörlerde 3293 ton tohum temizlenmiştir. İhtiyaç duyulan hu-bubat tohumlukların tamamına yakını özel sektör tohumculuk şirketleri (Kar-taş, Güntar, Trakya Tarım, Önder Tohumculuk) ve Tarım Kredi Kooperatifle-ri ile şahıslara ait seyyar selektör ve triyörlerde hazırlanmaktadır.

Türkiye'de ayçiçeği üretiminin yaklaşık 1/3'ünü tek başına üreten Tekir-

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



94

dağ'da 2004 yılında 550 ton ayçiçeği tohumu kullanılmıştır. Ayçiçeği üreti-minde tohum şirketleri tarafından üretilen yüksek verimli ve orobanja daya-nıklı hibrit tohumlar kullanılmaktadır. Ancak orabanj da kendini yenileyerekbir ya da birkaç yılda bir yeni tipler oluşturarak ayçiçeği üretiminde % 20-30oranında zarara yol açmaktadır. Orabanj'la mücadele etmenin diğer bir yo-lu ise bu tür bulaşık tarlalarda 10 yıl ayçiçeği üretilmemesidir. Ayçiçeği yeri-ne kanola ekerek münavebe uygulanması halinde çiftçilerin ekonomik kay-bı önlenebilir.

İlde en çok kullanılan fidan ise (224000 adet) bağ fidanı olup, ildeki Bağ-cılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünce üretilmektedir.

İl genelinde 116 adet ruhsatlı tohum bayisi bulunmakta olup, tohum yetiş-tiriciliği yapan kişi ve kuruluş sayısı 17'dir. Sebze tohumluğu tüketimi yıldayaklaşık 9.500 kg. civarında olup bunun tamamı il dışından getirilmektedir

2.4.2. Tarımsal İlaçBitki hastalık ve zararlıları nedeniyle hasat öncesi ürün kaybının % 30-%

50, hasat sonrası kaybının ise % 5-% 15 arasında olduğunu gösteren araş-tırmalar bulunmaktadır. Bu kadar önemli boyutlara ulaşan bir kaybın önlene-bilmesi için zirai mücadelenin mutlaka yapılması gerekmektedir. Hastalık vezararlılarla savaşta günümüzde uygulanan en yaygın yöntem tarım ilâçları-nın kullanımıdır. Hastalık ve zararlılarla savaşta kullanılan tarım ilaçları; in-sektisitler, fungusitler, akarisitler, herbisitler, rodentisitler, fumigantlar, yazlıkve kışlık yağlar olarak gruplara ayrılır. 2005 yılında ilde kullanılan tarımsalilâç (pestisit) miktarı ilâç gruplarına göre Çizelge 7'de gösterilmiştir.

Çizelge 8: Tekirdağ İlinde Yıllara Göre Gübre Kullanımı (ton)

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



95

Üreticiler özellikle yabancı ot mücadelesinde elle çapalama ve tarım ma-kineleri kullanma yerine herbisit kullanımını daha ucuz ve etkili olduğu içintercih etmektedir. Ayçiçeği tarımında yabancı ot savaşında daha çok triflinterkipli ilaçlar kullanılmaktadır. Benzer şekilde buğdayda yabancı ot kontro-lünde aminli ilaçlar tercih edilmektedir.

Çiftçiler ihtiyaç duydukları tarımsal ilaçları sırasıyla ilaç bayileri, ZiraatOdaları, Tarım Kredi Kooperatifleri ve Trakyabirlik' ten satın almaktadırlar. İl-de 2005 yılı sonu itibariyle 40 adet özel ve 65 adet kamu ilaç bayi-i olmak üzere toplam 105 ilaç bayii faaliyette bulunmaktadır. Ayrıca, toplam66 adet tarımsal savaş aleti satan bayii bulunmaktadır.

2.4.3.Kimyasal GübreGübre, bitkisel üretimde verimi doğrudan etkileyen ve tavsiye edildiği gi-

bi kullanıldığında ürünün kalitesini de yükselten bir üretim girdisidir. Gübrekullanım düzeyi, gübrenin verimde sağlayacağı artış miktarıyla gübre fiyatıve ürün fiyatına doğrudan, iklim ve toprak koşullarına ise dolaylı bağlıdır.

Kimyasal gübre tüketiminde Tekirdağ ili ülkemizin en çok gübre kullananilleri arasında yer almaktadır. Örneğin N/P2O5 oranı Türkiye genelinde 1.95iken bu oran Tekirdağ'da 2.35'tir. Gübre tüketiminin yarısına yakını kompo-ze gübrelerden oluşmaktadır.

Tekirdağ'da gübre pazarlaması yapan 86 adet özel bayi bulunmaktadır.Bunlara ilave olarak Tarım Kredi Kooperatifleri ve Trakya Birlik de ortakları-nın gübre ihtiyacını karşılamaya çalışmaktadırlar. Ortaklarına gübre sağla-yan kooperatiflerin sayısı 52'dir. Tekirdağ'da faaliyet gösteren Tarım KrediKooperatifleri Bölge Birliği ile Trakya Birliğin gübre pazarındaki payı % 53civarındadır. Ayrıca, son yıllarda kullanılmaya başlayan sıvı gübreleri satanbayilerin sayısı da artarak 58'e yükselmiştir.

Çizelge 8'de Tekirdağ ilinde yıllara göre gübre kullanım miktarları veril-miştir. 1997-2000 döneminde gübre tüketimi artmış, 2001 ve 2002 yılların-da ise düşmüştür. 2003 ve 2004 yıllarında artan gübre kulanım düzeyi2005'de tekrar düşerek 1997 yılı düzeyine inmiştir.

En yaygın kullanılan gübre çeşitleri 20-20 (NP), 15-15-15 (NPK), Amon-yum Nitrat ve Üre çeşitleridir. Buğday tarımında taban gübresi olarak 20-20(NP) ve 15-15-15(NPK) kullanılmaktadır. Üst gübresi olarak da Üre veAmonyum Nitrat kullanılmaktadır. Ayçiçeğinde ise aynı taban gübresi kulla-nılmakla birlikte üst gübre uygulaması fazla yaygın değildir. Kimyasal güb-relerin % 60'ı başta buğday olmak üzere tahıllarda kullanılmaktadır.

96

Trakya'da çeltik tarımında taban gübresi olarak 20-20 (NP) ve 15-15-15(NPK), üst gübresi olarak da sülfat içerikli gübreler yanında A.Nitrat ve Ürekullanılmaktadır. Sülfat içerikli gübreler en fazla Tekirdağ ilinde ve geneldeçeltik tarımında kullanılmaktadır.

Trakya bölgesinde yapılan buğday ve ayçiçeği tarımında uygulanan aşı-rı gübre kullanımı gelecekte toprak ve çevre kirliliğine neden olabilecektir.Çünkü son yıllarda bazı yörelerde bilinçsizce ve aşırı miktarda gübre kulla-nıldığı görülmektedir. Aşırı gübre kullanımı uzun vadede bazı sorunlara ne-den olabilir. Özellikle azot kullanımı, yer altı sularının kirlenmesine ve nitratbirikimi sebebiyle canlılarda çeşitli sorunların ortaya çıkmasına yol açar.Toprakta aşırı fosfor birikiminin bitki büyümesini engellediği de bilinen birgerçektir (Anonim, 2001). Ayrıca fazla girdi kullanımı birim maliyetlerin yük-selmesine de neden olmaktadır. Bütün bu nedenlerle toprak analizlerininyapılarak toprağın ve bitkinin ihtiyacını karşılayacak düzeyde girdi kullanıl-ması ve aşırı gübre kullanımından kaçınılması gerekmektedir.

2.4.4. Tarımsal MekanizasyonÜlke genelinde olduğu gibi Tekirdağ ilinde de kırsal nüfusun azalması,

sanayileşme sürecinin hızlanması ve işçi ücretlerinin yükselmesi gibi ne-denlerle tarım makineleri kullanımı artmaktadır.

Tarım makineleri tarımsal üretime doğrudan katılmayan, ancak üzerindeüretim yapılan toprakta işleme, gübreleme, ilâçlama, sulama, hasat vb ta-rımsal faaliyetlerin ve insan işgücünün verimini artıran girdilerdendir.

Tarımda mekanizasyon işlemleri genelde traktörle çalıştırılan iş makine-leriyle gerçekleştirildiğinden mekanizasyon düzeyinin belirlenmesinde trak-törün güç ve sayısal yoğunluğunu yansıtan göstergeler kullanılır.

1999 yılı verileri ile yapılan bir çalışmaya göre, Tekirdağ ili toplam tarımalanına düşen traktör gücü Türkiye ortalamasının iki katından fazladır (Te-kirdağ Master Planı 2003 s.72).


YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



97

Traktör başına düşen tarım alanı bakımından ise Türkiye ortalaması 33hektar iken bu değer ilde 20 hektarın biraz altındadır. Ülkede 1000 hektaraortalama 33 traktör düşerken bu değer ilde 51'in biraz üzerinde kalmakta-dır.

İlde tarla ürünleri sebze ve bağcılık yapılan alanlar alınarak (diğer mey-veler çok az olduğu için hesap harici tutulmuştur) yapılan hesaplamalaragöre 2005 yılı verileriyle ilçeler üzerinden dekara traktör varlığı Çizelge 9'daverilmiştir. Tarımsal üretimi, dolaylı olarak etkilemek suretiyle verimi artırantarımsal mekanizasyonun önemi ilimiz çiftçilerince yeterince anlaşılmış bu-lunmaktadır.

Tekirdağ ili genelinde 376784 hektar olan tarla arazisinin tamamı traktör-le işlenmekte olup, sadece çok meyilli araziler, bağ alanları ile meyveliklerve sebze bahçelerinin bir kısmında traktör kullanılmamaktadır.

İlde toplam olarak 20.452 adet traktör bulunmakta olup, bunun 640 ade-di (% 3.23) el traktörüdür. El traktörleri dışındaki traktörlerden sadece 185'i(% 0.93) 35 BG'den küçük iken, 3.001 adedi (%15.2) 35-50 BG arası, 9780adedi (% 49.4), 51-70 BG arası ve 6845 adedi (% 34.5) 70 BG'den fazladır.Traktör başına yaklaşık 18,42 hektarlık tarla arazisi düşmektedir. Şarköy il-çesinde bağcılık yaygın olduğu için el traktörleri ile düşük güçlü küçük trak-törlerin kullanımı daha fazladır.

Tekirdağ ilinde tarımda mekanizasyon derecesinin en sağlıklı gösterge-si sayılan traktör varlığı ve bazı alet - makine mevcudu aşağıda Çizelge9'da verilmiştir.


YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



98

Mekanizasyonun önemli ölçülerinden birisi de traktör başına düşen diğeralet-makinelerin sayısıdır. Bu değer il ortalamasında 10.9 olarak hesaplan-mıştır.

2.5. Tarım Kesiminde Üretici ÖrgütlenmesiTekirdağ ilinde, tarım kooperatifleri gerek birim kooperatif sayısı açısın-

dan gerekse ortak sayısı açısından Türkiye'nin diğer illerinin çoğundan da-ha çok gelişmiş durumdadır. Bölgede bulunan Yağlı Tohumlar Tarım SatışKooperatifleri tüm il ve ilçelerde, Tarım Kredi Kooperatifleri tüm il, ilçe hattabazı büyük köylerde mevcuttur. Ayrıca bölgede Köylere Hizmet GötürmeBirlikleri ve Damızlık Yetiştiriciler Birliği gibi üretici örgütleri de bulunmakta-dır.

Çizelge 10'da görüldüğü gibi, Tekirdağ ilinde toplam 182 birim koopera-tif ve üretici birliği ile bunların 76916 üretici ortağı bulunmaktadır. Bazı üre-ticiler birden fazla kooperatif veya üretici örgütüne üyedir. Tarım ve Köyişle-ri Bakanlığı faaliyet alanında çalışan 87 Tarımsal Kalkınma, 26 Sulama ve7 Su Ürünleri olmak üzere Toplam 121 adet kooperatif bulunmakta olup,31.12.2005 günü itibariyle bu kooperatiflerin ortak sayısı 9767 adettir. Diğerüretici örgütleri (yağlı tohumlar tarım satış kooperatifleri ve üst birliği TRAK-YABİTLİK, köylere hizmet birlikleri vb) Sanayi ve Ticaret ile İçişleri Bakanlı-ğına bağlı olarak çalışmaktadırlar.

Ayrıca, Tekirdağ ilinde Yönetim Merkezi Tekirdağ Merkez İlçede bulunanTarım Kredi Kooperatifleri Bölge Birliği ile 72 Tarımsal Kalkınma Kooperati-finin üyesi bulunduğu 1 adet Tarımsal Amaçlı Kooperatifleri Üst Birliği bu-lunmaktadır.

Trakya ve Güney Marmara bölgesindeki il ve ilçe merkezlerinde faaliyet-te bulunan yağlı tohumlar tarım satış kooperatiflerinin üst örgütü olanTRAKYABİRLİK Edirne il merkezinde faaliyetini sürdürmektedir. Tarım Sa-tış Kooperatif Birlikleriyle ilgili 2000 yılında çıkarılan 4572 sayılı bir yasa var-dır. Yasaya göre birliklerin yeniden yapılanması gerekiyor. Bu yasanın geçi-ci madde 1/E/3'de yer alan "Kooperatif ve birliklere devlet ve diğer kamu tü-zel kişilerinden herhangi bir mali destek sağlanamaz" şeklindeki ifade, ta-rımsal kooperatiflere devletin bakış açısını yansıtması açısından ilginçtir.Bu madde nedeniyle birlikler alımların finansmanı için kredi kullanamamak-

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



99

ta, sahip oldukları fabrikalar için dışardan işletme ve yatırım sermayesi te-min edememektedir. Avrupa Birliği üyesi ülkelerde özerk ve bağımsız tarımkooperatiflerine her türlü devlet yardımı yapılırken, ülkemizdeki tarım satışkooperatifleri ve birliklerine yardım yapılmaması yanlıştır. Geçmişte bir dö-nem bir hükümet birliklerin sahip oldukları fabrikaları kooperatiflerin tarım-sal sanayi konusunda faaliyet göstermemeleri gerektiği düşüncesiyle şirket-leştirmek istemişti. Bu da son derece yanlıştır. Çünkü kooperatif demek iş-letme, fabrika, tesis demektir. Sanayi tesisi olmayan bir tarımsal satış ve iş-leme kooperatifi düşünülemez.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



100

Kooperatiflerin ve bunların üst birliklerinin ürün alımları sadece üreticile-rin desteklenmesi değildir. Ürün piyasaları destekleme alımlarıyla düzenlen-diği zaman tarımsal arza bağlı olan tarım ürünleri fiyatlarındaki dalgalanma-lar azalır. Neticede tüketiciler de bundan yararlanırlar. Piyasalara müdaha-le edilmediği zaman ürünün az olduğu yıllarda tüketiciler yüksek fiyat öder-ler. Tersine ürünün bol olduğu yıllarda ise üretici maliyetini dahi karşılaya-maz. Hatta öyle durumlar olur ki, üretici ürünü tarlada bile bırakabilir. Her ikidurumda da hem üreticiler, hem tüketiciler zarar görürler. Ülke ekonomisi deüretimin tüketime göre düzenlenememesinden ötürü zarar görür. Çünküüretimin fazla olduğu bazı yıllar sadece üreticiler zarar etmez, üretim girdi-leri (gübre, tohum, ilaç vb) de aşırı kullanılmış olur. Aşırı girdi kullanmanınçevreye etkilerinin olumsuz olduğu ise açıktır.

Kısaca, tarım kooperatifleri ve üst örgütleri tarım ürünleri fiyatlarının is-tikrarında önemli rol oynarlar. Avrupa Birliği ülkelerindeki üretici örgütleri gi-bi mutlaka desteklenmeleri gerekir.

Tarım kooperatiflerinin sahip olduğu işletmeler ticaret ve gıda sanayi ko-nularında faaliyet gösterirler. Ürünü ortaklarından sadece satın alan ve da-ha sonra satan bir kooperatifin yaptığı iş aracılıktır. Bu şekilde çalışan ko-operatifler ortaklarına pek fazla yarar sağlayamazlar ve uzun süre ayaktakalamazlar. Çünkü finansman olanakları olmayan bu örgütler zamanla tabe-la kooperatiflerine dönüşürler. Son yıllarda özerklik konusunda hayli mesa-fe almış ve son zamanlarda ayçiçeği alımları ve yağ sanayi konusunda ba-şarılı çalışmalar yapmakta olan Trakyabirliğin kooperatifçilik ve işletmecilikkonusundaki faaliyetlerini geliştirerek özellikle yağ piyasasındaki rekabetgücünü artırması gerekmektedir.

Gerekli önlemler alındığı ve kooperatifçilik hareketi desteklendiği takdir-de, kooperatifçiliğin Tekirdağ tarımının gelişmesine büyük katkılar yapacağıaçıktır. Hatta kooperatifçilik, kırsal ve kentsel kesime, tarımın dışında da sa-yısız ve pek çok yararlar sağlayabilir. Yeter ki, kooperatifçilik ilkeleri, değer-leri, metotları ve felsefesi toplum tarafından gereği gibi anlaşılmış olsun.

2.6. Çiftçi Kayıt Sistemi'ne Dayalı Olarak Yapılan Bitkisel DesteklemeÖdemeleri

Ülke genelinde bitkisel üretimde bulunan tüm çiftçileri kapsayan ürün ay-rımı yapılmaksızın tüm kayıtlar ÇKS veritabanında tutulmaktadır. Bu verita-banına dayanarak yapılan desteklemeler şunlardır:

1- ÇKS veritabanına göre yapılan ödemeler:- Doğrudan Gelir Desteği- İlave DGD Ödemeleri (Organik tarım, toprak tahlili)

101

- Sertifikalı Tohumluk ve Fidan Desteği ile Patates Siğili GörülenAlanlarda Alternatif Ürün Desteği

- Mazot ve Gübre Desteklemesi2- ÇKS veritabanına çiftçinin ve ürün bilgisinin kayıtlı olması şartına gö-

re yapılan ödemeler:- Yağlık Ayçiçeği, Soya Fasulyesi, Kanola ve Dane Mısır destekle-

mesi,- Hububat üreticilerine yapılan destekleme,- Hayvancılığın desteklenmesi kapsamındaki yem bitkileri destekle-

meleri.ÇKS veritabanındaki kayıtlar sadece bitkisel üretime ait kayıtlar olup, bu

kayıtlar prim ödemelerine esas teşkil etmektedir. ÇKS veritabanında hay-vancılığa ait doğrudan herhangi bir kayıt bulundurulmamaktadır.

ÇKS veritabanındaki kayıtları kullanılarak destekleme konuları çeşitlen-dirilebilmekte, kontrol mekanizması ve askı ilân süreci uygulanabilmekte veödemelerdeki hata en aza indirilerek çalışmalar yürütülebilmektedir.

2.6. HayvancılıkTekirdağ ili hayvancılık açısından önemli bir potansiyele sahiptir. İlde bu-

lunan büyükbaş hayvanların büyük bir kısmı yüksek süt verimine sahip kül-tür veya melez ırklardan oluşmaktadır. İnek başına süt verimi 4,5 ton/yıliken Türkiye ortalaması 1,5 ton/yıl'dır.

Tekirdağ ili tarımsal gayrisafi üretim değerinin 2005 yılında yaklaşık %28'ini hayvansal üretim değeri oluşturmaktadır (Çizelge 11). Büyük baş hay-van sayısı % 10.43 oranında artmışsa da, hayvansal üretim değerinin tarım-sal gsüd içindeki payı sadece % 0.93 oranında artmıştır.

2005 yılı verilerine göre Tekirdağ ilinde 127834 adet büyükbaş hayvan,161467 adet küçükbaş hayvan ve 349518 yumurta tavuğu ve 104500 etlikpiliç bulunmaktadır (Çizelge 11). Büyükbaş hayvanların % 99,42'si ilde uzunyıllar başarılı bir şekilde uygulanan suni tohumlama sonucu elde edilen kül-tür ve kültür ırkı melezi sığırlardan oluşmaktadır. Kanatlı hayvanların yakla-şık % 67.7'si yumurtacı tavuk, % 20.2'si ise etlik piliçtir. İlde ördek, kaz vehindi üretimi sınırlıdır.

Meraya dayalı küçükbaş hayvancılık uzun yıllar gerilemiş, ancak 2004-2005 döneminde hayvan varlığı % 8.7 oranında artmıştır. İl hayvancılığındabelirleyici olan sığır ve koyun varlığındaki sayısal artış ile birlikte süt üreti-minde de % 9.24 oranında yükselme görülmüş, et üretimi değişmemiştir. Bi-lindiği gibi geçtiğimiz yıl etlik piliç üretimi kuş gribi nedeniyle % 20.83 ora-

102

nında düşmüştür. Öte yandan, yumurta tavuğu sayısındaki büyük artışa pa-ralel olarak yumurta üretimi neredeyse iki katı artmıştır.

Kültür+melez ırkların büyük bir kısmını Holstein tipi ırklar oluşturmakta-dır. Süt verimi yüksek olan ineklerden elde edilen sütler, yine bölgede bulu-nan mandıra ve süt işleme tesislerinde süt ve süt ürünlerine işlenmektedir.Süt sığırcılığı yapan üreticilerin karşılaştıkları en önemli sorunlar, süt fiyat-larının düşük olması ve süt piyasasındaki fiyat istikrarsızlığıdır. Yem ve ve-teriner masraflarının yüksekliği de üreticilerin şikâyet ettikleri konuların ba-şında gelmektedir. Hayvancılığa ağırlık veren işletmelerin çoğu başta silaj-lık mısır olmak üzere yem bitkilerini kendileri üretmektedirler. Arpa ve fiğüretilen diğer yem bitkileridir.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



103

Özellikle buğday ve ayçiçeğinden elde edilen gelirin düşük olması hay-vancılığın önemini daha da artırmıştır. Tekirdağ ilinde yapılan hayvancılıkdaha çok aile işletmeciliği şeklinde olup, bitkisel üretime yardımcı bir teşeb-büstür. Süt üretimi amacı ile kurulan büyük ölçekli hayvancılık işletmeleri iseoldukça sınırlıdır (Azabağaoğlu, 2001). İlde doğal aşım yerini modern sunitohumlamaya bırakmıştır. Bu nedenle işletmelerde beslenen boğa sayısı ol-dukça sınırlıdır.

Küçükbaş hayvanların önemli bir bölümü koyunculuk ile ilgilidir. İlde ya-şayanların kırmızı et tüketim tercihleri genelde büyükbaş hayvan veya kuzuetinden yanadır.

Kanatlılar olarak bölgede tavuk, ördek, hindi ve kaz yetiştiriciliği yaygınolarak yapılmaktadır. Yetiştirilen kanatlılar genelde evde tüketilmektedir. Te-kirdağ ilinin bazı köylerinde ticari anlamda sadece hindi yetiştiriciliği yapıl-maktadır.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığının "Çayır Mera ve Yem Bitkileri ÜretiminiGeliştirme Projesi" 2001-2005 yılları arasında yürütülmüştür. Proje 2005 yı-lında Merkez, Hayrabolu, Malkara, Çorlu ve Muratlı ilçelerinde 9 köyde 750dekar alanda Çayır Mera Islahı, 678 dekarda Yonca, 650 dekarda Fiğ, 845dekarda Macar fiği, 3659 dekarda Silajlık Mısır, 180 dekarda Yem Pancarıve 70 dekar alanda sorgum sudan otu ekilişi olmak üzere toplam 6832 de-karda yürütülmüştür.

2005 yılı içerisinde Tekirdağ'da hayvancılığın geliştirilmesi için özellikleyem bitkileri üretimi, süt teşvik primi, suni tohumlama ve işletmelerin damız-lık gebe düve ihtiyaçları vb konularda yoğun bir çalışma yürütülmüştür. Ya-pılan bu çalışmaların özeti Çizelge 12'de gösterilmiştir.

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



104

Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca süt üretimini ve süt üreticilerin destek-lenmesini teşvik amacıyla üreticilere süt teşvik primi ödenmektedir. Örneğin2005 yılında Süt Teşvik Primi ödemeleri kapsamında üretici makbuzu ve fa-turaların gerekli kontrolleri yapıldıktan sonra onaylanarak primler ödenmek-tedir. Bu primler; Hastalıktan Ari Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği ÜyesiOlan İşletmelere litrede 0,075 YTL, Hastalıktan Ari Kooperatif Üyesi ve Di-ğer İşletmelere litrede 0,06 YTL, Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine Soykütüğü Bazında üye olan işletmelere litrede 0,06 YTL, Tarımsal KalkınmaKooperatifleri Üyesi Olan İşletmelere litrede 0,04 YTL Danışman ÇalıştıranKooperatif Üyesi Olan İşletmelere litrede 0,055 YTL Küçükbaş Hayvan İş-letmeleri ile diğer İşletmelere litrede 0,03 YTL olarak saptanmıştır.

Doğal afet çalışmalarıyla ilgili olarak zarar gören üreticilerin borçları er-telenmekte ve nakit para yardımı yapılmaktadır. Bu konuda İl Hasar TespitKomisyonu toplanarak gerekli kararları almakta, konu ile ilgili tüm bilgi veevrakları; başta Tarım ve Köyişleri Bakanlığı olmak üzere Başbakanlık Afetİşleri Başkanlığına, T.C. Ziraat Bankası Genel Müdürlüğüne, Türkiye TarımKredi Kooperatifleri Merkez Birliğine, Bağ-Kur Genel Müdürlüğüne ve YağlıTohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Genel Müdürlüğüne iletilerek acilen bil-

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



105

gi verilmekte, böylece nakit para yardımı ve borçların ertelenmesi konusun-da talepte bulunulmaktadır.

Ayrıca, zarar gören üreticilerin mağduriyetlerinin giderilmesine katkıdabulunmak amacıyla, zarar gören alanlara ikinci mahsul olarak ekilmek üze-re Mısır Tohumluğu dağıtımı ve talep eden üreticilere indirimli fiyattan serti-fikalı buğday tohumluğu dağıtılmaktadır.

Meydana gelmiş bulunan bu büyük Tabi Afet nedeni ile İlimiz üreticileri-ne Başbakanlık Acil Afet Fonundan nakit yardımı olarak dağıtılmak üzere400000 YTL T.C.Ziraat Bankasına gönderilmiş ve hak sahipleri arasında za-rara orantılı bir şekilde paylaştırılmıştır. Hak edişlerine ait bakiye tutarların-da ödenmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir.

2.7. Su ÜrünleriBalıkçılık, Tekirdağ ili için önemli gelir kaynaklarından birisidir. İlde ge-

nellikle göçmen su ürünleri ile dip su ürünleri avcılığı yapılmaktadır. Kültürbalıkçılığı Marmara denizinin ve şehrin konumundan kaynaklanan neden-lerle yapılamamaktadır.

Tekirdağ balıkçılarının örgütlenmesi zayıf, sahip oldukları modern ve tek-nik donanımlı tekne sayısı azdır. Ayrıca temel girdi olan mazot fiyatının yük-sek oluşu da deniz balıkçılığının en önemli problemleri arasında görülmek-tedir.

Çizelge 13'de Tekirdağ ili su ürünleri konusunda genel bilgileri verilmiş-tir. Tekirdağ'da balıkçı gemi sayısı 231 ve balıkçılıkla geçinen aile sayısı988'dir.

Tekirdağ İli sınırları dahilinde denizlerde ve iç sularda (göletler) su ürün-leri koruma ve kontrol hizmetleriyle ilgili denetimler, 1380 sayılı Su ürünleri

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



106

Kanunu, bu kanunun bazı maddelerini tadil eden 3288 sayılı Kanun ve bun-lara bağlı yönetmelik ile her yıl yeniden hazırlanan sirküler hükümleri çerçe-vesinde sürdürülmektedir.

Marmara denizi, bir iç deniz olması nedeniyle hızla kirlenmektedir. Bunedenle, balık potansiyeli ve balık çeşidi hızla azalmıştır. Öte yandan deniz-deki akıntı nedeniyle burada yakalanan balıklar göçmen balıklardır. Bu du-rum Tekirdağ balıkçılığını mevsimsel özellikli kılmaktadır. Çizelge 14'de Te-kirdağ İlinde satılan deniz balıkları ve gayrisafi üretim değerleri verilmiştir.Görüldüğü gibi, hamsi, istavrit ve karides, kolyoz, çinekop ve lüfer satışı di-ğer balıklara göre daha fazladır.

İlin Marmara Ereğlisi Sultanköy Köy'ü ile Şarköy İlçesi Kızılcaterzi Köy'ühudutları arasında 150 km denize kıyısı bulunmakta olup; çeşitli balık türle-ri avlanmaktadır. Tekirdağ'da 6 adet su ürünleri işleme tesisi mevcut bulun-maktadır. Bölgede yapılan balık avcılığını tehdit eden iki önemli tehlike bu-lunmaktadır. Bunlardan birisi kaçak avcılık ve diğeri ise deniz ve akarsu kir-liliğidir. Özellikle av yasağının olduğu dönemlerde yapılan balık avcılığı iletrolle yapılan kaçak avcılık denizlerden elde edilen balık miktarını azaltarakdenizlerin çölleşmesine neden olmaktadır.

3. Sonuç ve ÖnerilerTekirdağ tarımının sorunlarını Türkiye tarımının sorunlarından soyutla-

mak olası değildir. Bunun için her şeyden önce ülkesel düzeyde tutarlı veuzun vadeli tarım politikaları oluşturmak ve uygulamak gerekir. Bu bağlam-da tarımsal kalkınmayı hızlandırmak, üreticilerin refah ve gelir düzeyleriniartırmak için yapısal ve sosyal tarım politikaları uygulanmalıdır.

Tarımda işsizlik sorununu çözebilmek ve kırsal kesimden kentlere olanplansız göçü önleyebilmek için, işletmelerde işgücü ve üretim plânlamasıyapılmalı, tarımsal faaliyetlerin bütün bir yıla yayılması sağlanmalıdır. Örne-ğin, işletmelerde ürün deseninde farklılaşmaya gidilmesi, ekim nöbeti vehayvancılığın geliştirilmesi, emek yoğun üretime ağırlık verilmesiyle yılınher ayında üreticilere iş olanağı sağlanabilir.

107

YY››llllaarr 11999977 11999988 11999999 22000000 22000011 22000022 22000033 22000044 22000055

Miktar 143 698 154 577 151 903 166 388 142 074 136 945 143 487 153 975146 396

‹ndeks 100.0 107.6 105.7 115.8 98.9 95.3 99.8 107.2 101.9(%)


























Uskumru 10 000 86 000Vatoz 11 800 11 800


Somon 500 4 000TOPLAM 758 005 4 805 579


















1995 781158 295127 34413 716741996 632820 212990 60574 583651997 836109 273759 66199 805761998 792505 243530 78273 866941999 733182 252651 71036 335982000 988955 258750 65389 775072001 831012 236868 74897 706012002 882605 260079 73641 602222003 751480 279310 64120 319112004 1056294 299330 64050 466822005 1026904 363362 76518 42010



108

Tarım sektöründe fiyat istikrarını sağlamada ve yapısal sorunları çözme-de kullanılan politikaların oluşturulması ve uygulanmasında devletin rolüönemli ise de, yeterli değildir. Bu bağlamda üreticilerin tarım kooperatiflerikurarak örgütlenmeleri ve mevcut tarım kooperatiflerinin uluslararası ko-operatifçilik ilkeleri ve Avrupa Birliği normlarına uygun şekilde çalıştırılmasıgerekir. Bunun için kooperatifçilik yasalarında özerkleşme ve demokratik-leşmeyi sağlayacak köklü değişikliklerin yapılması ve hükümetlerin tarımsatış, tarım kredi vb kooperatiflerin yönetimlerine müdahale etmemelerişarttır.

Tekirdağ ili tarımının sorunlarını çözmek ve tarımı geliştirmek için alına-bilecek önlemler aşağıda sıralanmıştır:

Tekirdağ ilinde sanayileşme Edirne ve Kırklareli illerine göre daha hızlı-dır. Özellikle Çorlu ve Çerkesköy'deki organize sanayi bölgeleri dışardangöç almaktadır.

Tekirdağ ili Çorlu, Çerkezköy ve Muratlı ilçelerinde yaşanan yoğun sana-yileşme nedeniyle Çorlu deresi ve Ergene nehrinde yaşanan kirlenme, özel-likle Tekirdağ ilinde yapılan sulu tarımı tehdit etmektedir. Tekirdağ ilinde sa-nayileşmeden kaynaklanan çevre sorunlarının çözülmesi ile birlikte sulu ta-rım alanlarında birim alandan yüksek getiri sağlayan (seracılık, meyvecilik,vb.) alternatif ürünlere yönelmelidir. Özellikle İstanbul gibi bir pazara yakın-lık ilin en önemli avantajlarından birisidir.

İlde sanayileşme konusunda atılacak adımların çevreye zarar vermeye-cek ve endüstriyel amaçlarla su kullanmayacak sektörlerden seçilmesineönem verilmelidir. Bölgenin diğer illerinde yaşanan çevre sorunlarından ge-rekli dersler çıkarılmalı ve ilin kalkınmasının sürdürülebilir biçimde olmasısağlanmalıdır. İnsanların temiz ve sağlıklı bir çevrede yaşamaları, atılacakadımlar için bir başlangıç noktası olmalıdır.

Çevre Bakanlığı tarafından desteklenen ve Trakya Üniversitesi tarafın-dan hazırlanarak sunulan "Ergene Havzası Çevre Düzeni Planı" isimliproje; bölgede sanayileşme nedeniyle yaşanan çevre sorunlarının çözümü-ne katkı sağlamak ve bölgede sürdürülebilir bir kalkınma modeli oluşturmakiçin yaklaşık 30 bilim adamı tarafından hazırlanmıştır. Türkiye'de bu konu-da yapılan önemli çalışmalar arasındadır. Ayrıca Tekirdağ Valiliği de bu ko-nuda çalışmaya destek sağlamıştır. Projenin uygulamaya geçirilmesiyle bir-likte, bölgede yaşanan çevre sorunları önemli ölçüde çözümlenecektir. Bunedenle büyük çaba ve emek harcanarak hazırlanan bu projenin bir an ön-ce uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir.

Tekirdağ ili iklim ve toprak koşulları açısından tarıma son derece elveriş-lidir. Bitkisel ve hayvansal üretimde verimler Türkiye ortalamasının üzerin-

109

dedir. Bölgede önemli bir sorun verimli tarım arazilerinin tarım dışı amaçlakullanılmasıdır. Tekirdağ-İstanbul arasında karayolu boyunca sanayileşmeI. ve II. sınıf tarım topraklarının ve su kaynaklarının azalmasına, neticedeçevre kirliliğine yol açmaktadır. I. ve II. sınıf araziler yerine III. ve IV. sınıfarazilerin tarım dışı amaçla kullanımı teşvik edilmelidir.

Tarım arazileri dağınık, çok parçalı ve erozyona maruzdur. Erozyon yü-zünden Trakya topraklarında organik madde oranı % 1'in altına düşmüştür.Oysa bu oran Avrupa ülkelerinde % 20'ler oranındadır. Mera olması gere-ken meyilli ve hatalı sürülmüş araziler oldukça fazladır. Bu arazilerde binler-ce yılda oluşmuş üst toprak ortadan kalkmış, ana kaya ortaya çıkmıştır.

Küçük tarım işletmelerinde tarımsal mekanizasyon arazilerin küçük veparçalı olması nedeniyle tarım makinelerinin etkin kullanımını engellemek-tedir. Bu işletmeler, ortak makine kullanmak için kooperatifleşmeye gidebi-lirler. Aynı zamanda bu işletmelerde el emeğini daha iyi değerlendiren vegeliri yüksek olan hayvancılık faaliyetleriyle sulama olanaklarının bulundu-ğu işletmelerde meyve ve sebze üretimi teşvik edilmelidir.

Tarım arazilerinin çok parçalı dağınık olması ve miras nedeniyle parça-lanmaların devam etmesi yıllardır ülke tarımının ciddi bir sorunudur. KöyHizmetleri Genel Müdürlüğünün toprak toplulaştırma konusunda sulamaalanlarında yaptığı çalışmalar olumlu olmakla birlikte, Türkiye genelindeson derece yetersizdir. Toprakların parçalanması üretim maliyetlerini artır-makta ve rasyonel tarımsal üretimi ve mekanizasyonu adeta olanaksız ha-le getirmektedir. Dağınık ve parçalı araziler, toplulaştırma ve engebeli ara-zilerin tesviyesiyle işlemeye daha uygun hale getirilmelidir. Üreticilerde top-lulaştırmaya karşı olan psikolojik tepkinin aşılması için çiftçi eğitimi önemlibir araçtır.

Girdi kullanımı ilin bazı yörelerinde yetersiz düzeyde iken, bazı yörele-rinde gübre başta olmak üzere aşırı girdi kullanımı toprak yorgunluğu veürün verimlerinde düşüşe neden olmaktadır. Ayrıca, aşırı girdi kullanımı kıtkaynakların israf edilmesine ve yer altı sularının kirlenmesi gibi üründe ilaçkalıntıları vb çevre sorunlarına yol açmaktadır. Bu konuda Tarım ve Köyiş-leri Bakanlığının yayım elemanlarına çiftçi eğitimi başta olmak üzere önem-li görevler düşmektedir.

Tekirdağ ilinde özellikle tohum ıslahı konusunda başarılı çalışmalar ya-pan bir araştırma enstitüsü bulunmaktadır. Bu araştırma enstitüsünün ıslahettiği buğday ve çeltik tohumlukları (Pehlivan, Osmancık vb.) üreticilercebenimsenmiştir. Yapılacak iş enstitünün ıslah ettiği tohumlukların üretimininartırılması ve dağıtımın organizasyonudur. Trakyabirlik, Köy-Koop, TarımKredi Kooperatifleri Bölge Birliği gibi üreticilerin sahip olduğu kooperatif üstörgütleri tohumluk üretimi ve dağıtımı işinde görev alabilirler.

110

Trakya'da ikinci ürün yaygın değildir. Tahılların erken hasat edildiği vesulanabilen alanlarda fasulye yetiştirilebildiği veya sebze ekimi yapılabildiğitakdirde ikinci ürün yetiştirmek mümkündür. İstanbul gibi büyük bir pazarayakınlık bölge tarımı açısından bir avantajdır.

Bölgede çayır ve meraların yetersizliği nedeniyle entansif ve karma ye-me dayanan hayvancılık faaliyetlerine yönelme olmuştur. Genelde sığırcılıkve daha sonra koyunculuk yapılmaktadır. Türkiye genelinde olduğu gibi,mera ve yem bitkileri üretiminin yetersizliği koyunculuk faaliyetinin de gide-rek azalmasına neden olmaktadır. Yem bitkileri üretimi yetersiz düzeydedir.Yem bitkilerinin üretiminin artması hayvancılığın gelişmesine ve dolayısıylaüreticilerin gelirlerinin artmasına neden olacaktır. Mera Yasasının uygulan-masını engelleyen faktörler de ortadan kaldırılmalı, mevcut meraların bakı-mı yapılarak yem kapasiteleri artırılmalıdır.

İlde mera besiciliği çok sınırlı ve mevsimliktir. İldeki sığırların % 99,4'ükültür ve kültür melezi ırklardır. Bu değer kültür hayvancılığının Tekirdağ ilin-de Türkiye geneline göre çok daha fazla geliştiğinin göstergesidir. Bununlabirlikte, hayvanlara verilen silaj ve karma yem miktarı yine de yeterli düzey-de değildir. Hayvan barınakları teknik açıdan önerilen özelliklere sahip de-ğildir. Son yıllarda Damızlık Birliklerine üye olan bazı üreticilerce Alman-ya'daki örneklerinden esinlenerek Tekirdağ köylerinde yapılmaya başlananyarı açık modern ahırların yaygınlaştırılması için Tarım İl Müdürlüğü ele-manlarının ve Damızlık Birliklerinin ortak eğitim çalışmaları yapmaları yerin-de olacaktır.

Damızlık hayvan ithali yerine damızlık sığır yetiştiren işletme sayısını ar-tırmak gerekir. Damızlık Birliklerine üye işletmelerin sayısı artırılmalı ve ulu-sal ıslah kütüğü çalışmaları yaygınlaştırılmalıdır. İşletmelere teknik bilgi akı-şını hızlandırmalı ve suni tohumlama faaliyetlerine hız verilmelidir.

Hayvansal ürünlerin üretimi ve pazarlamasında kooperatifler etkin ola-madığından önemli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Mevcut süt sığırcılığı işlet-melerinde ortalama inek sayısı 3-4 olduğundan hayvancılık işletmelerindekapasite kullanımı düşüktür. Verimlilik ve karlılık açısından kültür ırkı sığır-larda sürü büyüklüğü inek sayısı açısından daha yüksek olmalıdır.

Tarımsal ürünlerin pazarlama kanallarının çokluğu ve yüksek maliyetleçalışan çok sayıda aracının bu kanallarda çalışması pazarlama organizas-yonunu olumsuz etkilemekte ve tüketicilerin son ürüne ödedikleri bedelinküçük bir kısmı üreticilerin eline geçmektedir. İşlenmiş dayanıklı sütte Tür-kiye'de bu oran % 25-30 iken Almanya'da % 60-65 civarındadır. Yaş meyveve sebzelerde aracı sayısı ve marjları yüksek olduğundan tüketicinin pera-kendeciye ödediği bedelin çok daha düşük bir kısmı üreticinin eline geç-mektedir. Üreticiye ödenen bedel, bazen ürünün tarladan pazara taşıma

111

masraflarını dahi karşılayamamakta ve tarımsal arzın fazla olduğu yıllardadepolanma imkanı olmayan ve çabuk bozulan ürünler tarlada bırakılmakta-dır. Neticede üreticilerin kaynakları etkin kullanılamamakta, gelirleri düş-mekte ve ürün kayıpları artmaktadır. Üreticilerin tarımsal pazarlamada kar-şılaştıkları ve dile getirdikleri en önemli sorun budur. Bu sorunun çözümüiçin ürün veya ürün grubu bazında tarım kooperatifleri kurarak örgütlenme-leri ve mevcut kooperatiflerin uluslararası kooperatifçilik ilkelerine göre ça-lıştırılmaları gerekir.

Üreticilerin bir başka önemli sorunu finansman sıkıntısıdır. Kooperatif üstörgütlerinin gelişmiş ülkelerde olduğu gibi bir Kooperatifler Bankası kurma-ları halinde, kooperatiflerle ortakların kredi ihtiyacı kolayca karşılanabilir. Bukonuda Ziraat Bankasının Zirai Krediler kısmı Kooperatifler Bankasına dö-nüştürülebilir. Tarım kredi kooperatifleri köylerde mevduat topladığı takdir-de, kırsal kesim için önemli bir finans kaynağı oluşturulabilir. 1969 yılında çı-karılan 1163 sayılı Kooperatifçilik Yasası tarım kredi kooperatiflerinin mev-duat toplamasına engel değildir.

Tarım satış ve tarım kredi kooperatiflerinin yönetim ve işleyişi koopera-tifçilik ilkelerine uygun olmadığından devletin bunların yönetimine müdaha-lesi ortadan kaldırılmalıdır. Özellikle 4572 sayılı yasa ile öngörülen ve Dün-ya Bankası Tarımsal Reform Projesiyle mali açıdan desteklenen birliklerinfabrikalarının anonim şirkete dönüştürülmesi süreci tarım satış kooperatifle-rinin geleceğini tehdit etmektedir. Bu kooperatifler köy kalkınma kooperatif-leri gibi yönetimde özerk ve bağımsız olmalıdır.

KaynaklarGaytancıoğlu, Okan, Ayçiçeğinde Uygulanan Tarım Politikaları ve Depola-

madan Doğan Ürün Kayıplarının Ekonomik Analizi, Trakyabirlik GenelMüdürlüğü Yayınları, Yayın No:1999/1, Tekirdağ.

Tekirdağ TKB İl Müdürlüğü Brifing Raporu, 2002,Tekirdağ.İnan, İ. Hakkı, The Role of Farmers in Agricultural Development, The Agricultu-

ral University of Norway, Individual Study Report, Aas-NLH, Norway, 1983.İnan, İ.Hakkı, Kumkale, İlknur ve Gaytancıoğlu, Okan, Trakya'da Kırsal Kesi-

min Örgütlenmesinde Tarım Kooperatifleri, Üretici Örgütleri ve KöylereHizmet Götürme Birliklerinin Rolü, Türk Kooperatifçilik Kurumu Yayınları,No:91, Ankara, 1999.

İnan, İ. Hakkı, Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği, 5. Baskı, Avcı Ofset, İstanbul,2001.

İnan, İ. Hakkı, Kubaş, A., Hurma, H., Türkiye Tarımında Kimyasal İlaç Kulla-nımıEtkinsizlik, Sorunlar ve Alternatif Düzenlemelerin Etkileri, Tarım veKöyişleri Bakanlığı, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara,2001.

112

Tarım Kredi Kooperatifleri, Tekirdağ Tarım Kredi Kooperatifleri Bölge Müdür-lüğü Kayıtları, 2000.

TKB, Tekirdağ, Tekirdağ ve Kırklareli Tarım İl Müdürlükleri Kayıtları, 2000.TKB Tekirdağ Tarım İl Müdürlüğü Tekirdağ Tarım Master Planı, Nisan 2003.Trakyabirlik, Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Genel Müdürlüğü Ka-

yıtları, 2000.Türkiye Şeker Fabrikaları, Alpullu Şeker Fabrikası Pancar Bölge Şeflikleri

Kayıtları, 1998.

www.die.gov.tr

113

114

TEKİRDAĞ İLİNİN EKONOMİK GELİŞMESİNDESANAYİ SEKTÖRÜNÜN

YERİ VE ÖNEMİ

Prof. Dr. Ahmet İNCEKARAİ.Ü.İktisadi Fak. Öğr. Üyesi

115

GİRİŞ1. SOSYO-EKONOMİK YAPI1.1 Nüfus ve Özellikleri1.2 İşgücü ve İstihdam1.3 Ekonomik Yapı1.4 Kişi Başına Gelirin Gelişimi2. TEKİRDAĞ İLİNİN SANAYİLEŞME POTANSİYELİ2.1 Bitkisel ve Hayvancılık Potansiyeli2.2 Mevcut Sınai Yapı ve Teşvikler2.3 OSB ve KSS’lerin Durumu ve Avrupa Serbest Bölgesi2.4 Kamu Yatırımları2.5 Sermaye Birikimi ve Teşebbüs gücü3. SINAİ GELİŞME AÇISINDAN AVANTAJ VE DEZAVANTALAR4. TEKİRDAĞ'DA UYGUN YATIRIM ALANLARISONUÇ116

GİRİŞTekirdağ ili, Trakya bölgesinde, Marmara Denizi kıyısında, 1 merkez, 8

ilçeden oluşan 6.218 km2 yüzölçümü ile, küçük hacimli illerimizden biri-dir.Zira Türkiye topraklarının yüzde 0.8’ini oluşturmaktadır.Tekirdağ, adınıaldığı dağlardan çok yüzde 75 oranında geniş düzlüklerden meydana gel-mektedir.Marmara Denizinde kıyı uzunluğu 133 km. iken ilin Karadeniz'e de2.5 km'lik bir kıyısı vardır.

Bu konumu ile Tekirdağ limanı, önemli karayolları ve demiryolu ile batıyönünde Avrupa'ya doğu yönünde ise İstanbul megapolüne bağlanmakta-dır. (Tarım ve Köyişleri Bakanlığı: 2004.S.27-30)

Konumu ile büyük bir avantaj sağlarken, aynı zamanda dezavantajlar dagetirmektedir.En önemli dezavantaj, İstanbul megapolünün bir arka bahçe-si olarak sınai ağırlıklı ekonomik faaliyetlerin yükünü yüklemiş olmasıdır.Buyük, kıyılarda ikinci konutlar olarak ortaya çıkmakta, sanayide çevre baskı-sı ve tarım topraklarının gittikçe sınırlanması olarak tezahür etmektedir.

1.SOSYO-EKONOMİK YAPI1.1 Nüfus ve ÖzellikleriTekirdağ ili nüfusu, 2000 yılı verilerine göre 623.5 bin kişidir.1998'de 576

bin kişi olan nüfus, 1990'dan 2000 yılına kadar yıllık ortalama binde 28.5 ar-tarak bu rakama ulaşmıştır.Tekirdağ nüfusu 1985'den itibaren çok hızlı birbiçimde artış göstermiştir.Bu dönem, Türkiye’de göç olgusunun en yoğunyaşandığı yıllardır.Tekirdağ, yurt içi yurt dışından önemli miktarda göç alanillerin başında gelmektedir.

Tekirdağ'da göç alan sektörler, sadece sanayi değil tarım ve hizmetlerkesimleri de göçten nasibini almışlardır.

Tekirdağ’da yaşanan bir başka toplumsal özellik, ilin yaz aylarında nüfu-sunun 2-3’e katlanmasıdır.Mevsimlik göç, genellikle ikinci konutlar biçimin-de ortaya çıkarken, kırsal kesimde yerleşim yerleri gelişmekte, tarımsal top-raklar yerleşim ve sanayi tesisleri baskısına maruz kalmaktadır.

Trakya bölgesinde başlıca karayollarının çevresini siyasi popülizme araçedilerek fiilen sanayi bölgesi ilan edilmesi, Tekirdağ'da çarpık sanayi yerle-

117

şimlerine yol açmıştır.Son yıllarda yatırımlar daha çok Organize Sanayi Böl-gesinde gerçekleşmesine karşılık, üretim amaçlı yapılaşmaların bazı bölge-lerdeki fiili yerleşimleri ise OSB sayılmak durumunda kalınmıştır.Bu yatırım-lar ise, özellikle çorlu ve Çerkezköy ilçeleri ile, karayolları çevresinde yayıl-dığı için, bu bölgeler, doğal olarak göç alan merkezler oldular. Dolayısiyle,Tekirdağ il merkezi ve batı bölümü dışında, önemli bir nüfus ve üretim top-lanması meydana gelmiştir.Bu durum, önemli bir dengesizliği işaret etmek-tedir.

Tekirdağ'da 2000 yılında doğurganlık oranı 1.8 ile Marmara bölgesi veTürkiye genelinin altındadır.

İlde şehirleşme oranı 2000 yılında yüzde 63.4 ile Marmara bölgesinin al-tında, ancak Türkiye ortalamasının da çok yakınındadır.( DPT; 2003)

Tekirdağ ili, eğitimi göstergeleri itibariyle, oldukça gelişmiş iller arasında-dır.Okur-yazarlık oranı yüzde 93 ile bölge ve ülke ortalamasının üstünde ve81 il içinde 3. sıradadır.Benzer şekilde okur-yazar kadın nüfusu da, ili 3. sı-raya taşımıştır.Meslek liseleri okullaşma oranı, yüzde 39.25 ile bölge ve ül-ke genelinin üstünde olup i yine 3. sıradadır.İlköğretimde ve genel liselerdeise okullaşma oranı bölge ortalamalarına yakın, Türkiye ortalamasının üs-tündedir.Üniversite bitirenlerin oranı,2000 yılında, bölge ve Türkiye ortala-masının altında bulunmakta idi.Bugün itibariyle, Tekirdağ Namık Kemal Üni-versitesi kurulmuş, tahminen üniversite bitirenlerin oranı da yükselmiştir.

Tekirdağ, 2000 yılında bebek ölüm oranı binde 32 ile, bölge ortalaması-na eşit, Türkiye ortalamasından daha iyidir (binde 43). Bu oranlarında bu-gün düştüğü tahmin edilmektedir.

1.2. İşgücü ve İstihdam2000 yılı verilerine göre, 623.5 bin kişi Tekirdağ nüfusunun iktisadın faal

olan oranı oldukça düşüktür.Yüzde 48 olan bu oran esasen Türkiye'nin ge-nel nüfusu içinde geçerlidir.Nüfusun faal bölümünü azaltan genellikle nüfu-sun genç olmasıdır.

Tekirdağ ilinin en önemli özelliği ,genç nüfusunun, önemli oranda genişbir meslek lisesi kapasitesine sahip olmasıdır.Ayrıca, Namık Kemal Üniver-sitesinin çeşitli fakülte ve yüksekokulları, genç nüfusa kaliteli bir üniversiteöğrenimi imkanı sunmaktadır.2000 yılında bu tarafa Tekirdağ'da iktisadenfaal nüfus oranının yükseldiği açıktır.

118

EGE

SIR

A(8

1D

E⁄‹fi

KEN

YIL

BiR

iMU

fiAK

BÖLG

ESi

TÜR

KiYE

‹liç

inde

)

DEM

OG

RAF

‹KG

ÖST

ERG

ELER

1To

plam

Nüf

us20

00Ki

fli62

3.59

117

.365

.027

67.8

03.9

2736

2fie

hirle

flme

Ora

n›20

00Yü

zde

63,4

079

,07

64,9

016

3Y›

ll›k

Ort

alam

aN

ufus

Art›fl

H›z

›19

90-2

000

Bind

e28

,52

26,6

918

,28

8

4N

üfus

Yo¤u

nlu¤

u20

00Ki

fli/K

m2

98,7

824

188

19

5D

o¤ur

ganl

›kH

›z›

2000

Çocu

kSa

y›s›

1,83

1,91

2,53

76

6O

rtal

ama

Han

ehal

k›Bü

yükl

ü¤ü

2000

Kifli

3,79

3,85

4,50

71

‹ST‹

HD

AMG

ÖST

ERG

ELER

‹

7Ta

r›m‹fl

kolu

nda

Çal›fl

anla

r›nTo

plam

‹stih

dam

aO

ran›

2000

Yüzd

e38

,77

25,3

348

,38

75

8Sa

nayi

‹flko

lund

aÇa

l›flan

lar›n

Topl

am‹s

tihda

ma

Ora

n›20

00Yü

zde

26,2

225

,67

13,3

53

9Ti

care

t‹flk

olun

daÇa

l›flan

lar›n

Topl

am‹s

tihda

ma

Ora

n›20

00Yü

zde

8,57

14,2

89,

6716

10M

aliK

urum

lar

‹flko

lund

aÇa

l›flan

lar›n

Topl

am‹s

tih.O

ran›

2000

Yüzd

e2,

125,

393,

1116

Tab

lo-1

:T

ekir

da¤

‹liG

elifl

mifl

likP

erfo

rman

s›

So

syo

-Eko

no

mik

Gel

iflm

ifllik

S›r

alam

as›

(200

3)(8

1‹l

için

de)

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

......

.7

11Ü

cret

liÇa

l›flan

lar›n

Topl

am‹s

tihda

ma

Ora

n›20

00Yü

zde

52,7

662

,23

43,5

28

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

119

10M

aliK

urum

lar‹

flkol

unda

Çal›fl

anla

r›nTo

plam

‹stih

.Ora

n›20

00Yü

zde

2,12

5,39

3,11

16

11Ü

cret

liÇa

l›flan

lar›n

Topl

am‹s

tihda

ma

Ora

n›20

00Yü

zde

52,7

662

,23

43,5

28

12Ü

cret

liÇa

l›flan

Kad›

nlar

›nTo

plam

‹stih

dam

aO

ran›

2000

Yüzd

e12

,39

14,6

88,

815

13‹fl

vere

nler

inTo

plam

‹stih

dam

aO

ran›

2000

Yüzd

e2,

094,

292,

6120

E⁄‹T

‹MG

ÖST

ERG

ELER

‹

14O

kurY

azar

Nüf

usO

ran›

2000

Yüzd

e93

,01

92,4

087

,30

3

15O

kurY

azar

Kad›

nN

üfus

unTo

plam

Kad›

nN

üfus

una

Ora

n›20

00Yü

zde

89,3

088

,14

80,6

23

16Ü

nive

rsite

Bitir

enle

rinO

kulB

itire

nler

eO

ran›

2000

Yüzd

e7,

429,

958,

4218

17‹lk

ö¤re

timO

kulla

flma

Ora

n›20

00-2

001

Yüzd

e10

4,72

115,

6598

,01

21

18Li

sele

rOku

llaflm

aO

ran›

2000

-200

1Yü

zde

38,6

241

,05

36,9

229

19M

esle

kLi

sele

riO

kulla

flma

Ora

n›20

00-2

001

Yüzd

e39

,26

29,3

920

,49

3

SA⁄

LIK

GÖ

STER

GEL

ER‹

20Be

bek

Ölü

mO

ran›

2000

Bind

e39

,00

39,3

643

,00

55

21O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Hki

S20

00Ki

i10

1613

29

39 40 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

120

20Be

bek

Ölü

mO

ran›

2000

Bind

e39

,00

39,3

643

,00

55

21O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Hek

imSa

y›s›

2000

Kifli

1016

1329

22O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Difl

Hek

imiS

ay›s

›20

00Ki

fli0

42

68

23O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Ecza

neSa

y›s›

2000

Adet

34

317

24O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Has

tane

Yata

¤›Sa

y›s›

2000

Has

tane

Yata

¤›17

2823

49

SAN

AY‹G

ÖST

ERG

ELER

‹

25O

rgan

ize

Sana

yiBö

lges

iPa

rsel

Say›

s›20

00Pa

rsel

527

3.42

528

.726

9

26Kü

çük

Sana

yiSi

tesi

‹flye

riSa

y›s›

2000

Adet

1.44

412

.708

81.3

0218

27‹m

alat

Sana

yi‹fl

yeri

Say›

s›20

00Ad

et27

95.

608

11.1

187

28‹m

alat

Sana

yiY›

ll›k

Çal›fl

anla

rO

rtal

ama

Say›

s›20

00Ki

fli48

.918

585.

679

1.13

0.48

86

29‹m

alat

Sana

yiiK

urul

uG

üçKa

pasi

teM

ikta

r›20

00Be

ygir

Güc

ü27

8.66

75.

466.

414

13.4

78.0

7811

30Fe

rtBa

fl›na

‹mal

atSa

nayi

Elek

trik

Tüke

timi

2000

Kws

1.83

287

255

06

49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 Kay

na

121

(81

nde)

36 16 8 19 76 71 75 3 16 16..7

31Fe

rtBa

fl›na

‹mal

atSa

nayi

Katm

aD

e¤er

i20

00M

ilyon

TL.

1.60

175

635

02

TAR

IMG

ÖST

ERG

ELER

‹

32K›

rsal

Nüf

usBa

fl›na

Tar›m

salÜ

retim

De¤

eri

2000

Mily

onTL

.1.

472

1.18

71.

124

19

33Ta

r›msa

lÜre

timD

e¤er

inin

Türk

iye

‹çin

deki

Pay›

2000

Yüzd

e1,

2616

,13

100,

0029

‹NfiA

ATG

ÖST

ERG

ELER

‹

34D

aire

Say›

s›20

00Ad

et22

2.64

15.

520.

091

16.2

35.8

3018

35Bo

rulu

SuTe

sisa

t›Bu

luna

nD

aire

Ora

n›20

00Yü

zde

9998

9711

MAL

‹GÖ

STER

GEL

ER

36G

ayri

Safi

Yurt

‹çi

Has

›la‹ç

inde

kiPa

y›20

00Yü

zde

1,07

37,0

410

0,00

23

37Fe

rtBa

fl›na

Gay

riSa

fiYu

rt‹ç

iHas

›la20

00M

ilyon

TL.

2.13

42.

657

1.83

715

38Ba

nka

fiube

Say›

s›20

00Ad

et84

3080

7786

20

39Fe

rtBa

fl›na

Bank

aM

evdu

at›

2000

Mily

onTL

.52

01.

916

939

18

40To

plam

Bank

aM

evdu

at›

‹

122

16 8 5 20 3 3 18 21 29 3 55 29

flBa

nka

Mev

duat

›20

00M

ilyon

TL.

520

1.91

693

918

40To

plam

Bank

aM

evdu

at›

‹çin

deki

Pay›

2000

Yüzd

e0,

5152

,26

100,

0022

40To

plam

Bank

aM

evdu

at›

‹çin

deki

Pay›

2000

Yüzd

e0,

5152

,26

100,

0022

41To

plam

Bank

aKr

edile

ri‹ç

inde

kiPa

y›20

00Yü

zde

0,38

51,2

010

0,00

23

42K›

rsal

Nüf

usBa

fl›na

Tar›m

salK

redi

Mik

tar›

2000

Mily

onTL

.97

102

138

29

43Fe

rtBa

fl›na

S›na

i,Ti

cari

veTu

rizm

Kred

ileri

Mik

tar›

2000

Mily

onTL

.14

885

939

216

44Fe

rtBa

fl›na

Bele

diye

Gid

erle

ri20

00M

ilyon

TL.

6112

182

29

45Fe

rtBa

fl›na

Gen

elBü

tçe

Gel

irler

i20

00M

ilyon

TL.

403

1.14

646

46

46Fe

rtBa

fl›na

Gel

irVe

Kuru

mla

rVer

gisi

Mik

tar›

2000

Mily

onTL

.13

536

616

56

47Fe

rtBa

fl›na

Kam

uY

at›r›

mla

r›M

ikta

r›19

95-2

000

Mily

onTL

.18

427

724

838

48Fe

rtBa

fl›na

Teflv

ikBe

lgel

iYa

t›r›m

Tuta

r›19

95-2

000

Mily

onTL

.23

.539

4.77

22.

668

1

49Fe

rtBa

fl›na

‹hra

catM

ikta

r›19

95-2

000

ABD

Dol

ar›

2.58

85.

342

2.24

98

50Fe

rtBa

fl›na

‹thal

atM

ikta

r›19

95-2

000

ABD

Dol

ar›

12.1

5410

.476

3.96

74

123

55 29 68 17 49 9 18 7 6 11 6

y

49Fe

rtBa

fl›na

‹hra

catM

ikta

r›19

95-2

000

ABD

Dol

ar›

2.58

85.

342

2.24

98

50Fe

rtBa

fl›na

‹thal

atM

ikta

r›19

95-2

000

ABD

Dol

ar›

12.1

5410

.476

3.96

74

ALTY

APIG

ÖST

ERG

ELER

‹

51K›

rsal

Yerle

flmel

erde

Asfa

ltYo

lOra

n›20

00Yü

zde

97,4

674

,82

45,2

32

52Ye

terli

‹çm

eSu

yuG

ötür

ülen

Nüf

usO

ran›

2000

Yüzd

e97

,40

91,3

984

,98

13

53TC

KAs

falt

YolO

ran›

2000

Yüzd

e89

,78

95,9

991

,28

53

D‹⁄

ERG

ÖST

ERG

ELER

54O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Öze

lOto

mob

ilSa

y›s›

2000

Adet

457

876

652

37

55O

nbin

Kifli

yeD

üflen

Mot

orlu

Kara

Tafl›

t›Sa

y›s›

2000

Adet

715

1.23

41.

056

46

56Fe

rtBa

fl›na

Elek

trik

Tüke

timM

ikta

r›20

00M

ws

42

14

57Fe

rtBa

fl›na

Tele

fon

Kont

ürD

e¤er

i20

00Ad

et2.

213

3.04

51.

852

8

58Ye

flilK

artl›

Kifli

Ora

n›20

00Yü

zde

66

1579

Kay

nak

:ww

w.dp

t.gov

.tr

124

Nüfusun tarım işkolunda çalışanların toplam istihdama oranı yüzde39’dur.Tekirdağ ili, bu açıdan gelişmişlik performansı sıralamasında 2003yılında, 81 il içinde 75. sıradadır.Bu oran, bölge ortalaması yüzde 25’den ol-dukça yüksek, Türkiye ortalaması yüzde 48'den ise düşüktür.

Nüfusun sanayi işkolunda çalışanlarının toplam il istihdamına oranı ise,yüzde 26’dır.Bu oran ile bölgesel değer aynıdır.Ülke genelinde ise yüzde 13gibi düşük bir sanayi istihdamı söz konusudur.Bu oran ile Tekirdağ, 81 için-de 3. sıradadır.

Hizmetler işkollarında çalışanların toplam istihdamdaki payı yüzde35'dir.Bu grupta, ticari faaliyetler iş kolunda çalışanların ve mali kurumlar is-tihdamı ile işverenlerin yüzde 2'lik payı bulunmaktadır.

Tekirdağ'da ücretli çalışanların payı oldukça yüksektir: yüzde 53. Buoran Marmara bölgesi oranı olan yüzde 63'den düşük, Türkiye ortalamasıyüzde 44'den büyüktür.

Ücretli çalışan kadınların toplam istihdama oranı da, Tekirdağ'da yüzde12.4'tür.Türkiye ortalaması yüzde 9, Marmara bölgesinde yüzde 15'tir.

Görüldüğü gibi, Tekirdağ ili, hem tarım kesimindeki uygun şartları ile birtarım, hem sanayi ve hizmetler kesimlerindeki gelişmeleri ile bu sektörlerdede insanlar istihdam edilmektedir.Bu durum, üretim ve GSYİH'daki sektörelpaylara bakıldığında, hizmetler, sanayi ve tarım kesimleri olarak sıralan-maktadır.

1.3.Ekonomik YapıEkonomik yapı, sektörleri il geliri içindeki paylarına göre şekillenir.Tekirdağ ili ekonomisinde, 1996 yılı itibariyle sektörel dağılımı ; tarım ke-

simi yüzde 20, Sanayi yüzde 30 hizmetler sektörü ise yüzde 50'dir.( SANA-Yİ VE TİC. BAKANLIĞI. 1999., S.30). Bu oranlar, 1997 yılı itibariyle tarımyüzde 16.6, Sanayi yüzde 30.5, yüzde 53 hizmetler sektörü olarak değiş-miştir ( SAN. VE TİC. BAK: 2001). 2001 yılı verilerine göre ise, tarım yüzde12.5'e gerilerken, sanayi yüzde 43.5 olmuş, hizmetler sektör 44'e düşmüş-tür.( SANAYİ VE TİC. BAK: 2004. S.80)

Tekirdağ ekonomisi içinde, sanayi sektörünün payı, 1996-2001 arasın-daki 5 yıl içinde, yüzde 30’dan yüzde 43.5’a yükselirken, tarımın payı ise,yüzde 20'den yüzde 12.5'e gerilemiştir.Bugün itibariyle sanayi kesiminin pa-yının, daha da yükseldiği tahmin edilmektedir.

Buna göre Tekirdağ ili, bütün olarak bakıldığında bir sanayi kenti duru-muna dönüşmüştür.Nitekim, 2000 yılı performans göstergelerine göre, ildeimalat sanayi işyeri sayısı 279'dur. Bu sayı ile,

125

81 il içinde 7. sıradadır.Fert başına imalat sanayi katma değeri, 1.601milyon TL ile 81 il içinde 2. sıradadır.

Ancak, daha öncede belirtildiği üzere, tarım sektörü üretim değerinin kır-sal nüfus başına 1.472 TL olduğu düşünülürse, tarımsal faaliyetlerde de iyibir duruma sahip olduğu söylenebilir.

Diğer tarafta, sanayi kesimi üretimi değerleri artmıştır.Ancak, bilindiği gi-bi, bu faaliyetler, Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde yoğunlaşma bulunmakta-dır.Dolayısiyle, il merkezi ile Çorlu - Çerkezköy bölümü arasında bir denge-sizlik ortaya çıkmıştır.Avrupa serbest Bölgesi de Çorlu'ya 15 km uzaklıkta-dır.Buna karşılık, il merkezinin batısında yer alan Malkara ve Hayrabolu il-çe OSB’leri henüz kurulum aşamasında bulunmaktadır.1996 yılında, Çorluve Çerkezköy ilçelerinin il gelişi içindeki payları sıra ile yüzde 22 ve25'dir.Dolayısiyle yaklaşık yarı il geliri iki ilçede yaratılmaktadır.

1.4 Kişi Başına gelirin gelişimi

Tekirdağ'da kişi başına gelirin gelişimine bakıldığında, 2001'deki kriz so-nucu düşüşü hariç, sürekli arttığı görülmektedir.2001 yılında Türkiye'de kişibaşına gelir 2101 $’a gerilerken, Tekirdağ'da ise 2498 $ olmuştur.

Yıllar 1996 1997 1998 1999 2001Tarım 20.0 16.6 20.9 16.1 12.5Sanayi 30.0 30.5 28.0 36.8 43.5Hizmetler 50.0 52.9 51.1 47.1 44.1Ticaret 11.6 11.1 10.6 9.7 10.7Ulaştırma 9.3 11.6 11.8 10.2 12.3

TABLO: 2 TEKİRDAĞ İL GSH'SININ SEKTÖREL DAĞILIMI(1996-2001) (%)

Kaynak: SAN. Ve TİC. BAKANLIĞI (2004), S.80, TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKAN-LIĞI (2004), S.8

Yıllar 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001Tekirdağ 3363 3429 3562 3742 3493 3412 2498Türkiye 2727 2828 3021 3176 2847 2941 2101

Tablo: 3 Tekirdağ ve Türkiye'de Kişi Başına Gelir (1995-2001) $

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Sektör Gıda Tekstil Deri Enerji Maden Kağıt Kimya Metal Metal Elektrik Ağaç TopToprak Kağıt Eşya Elektro lam

Ürün.M

TABLO:4. TEKİRDAĞ SANAYİ KURULUŞLARI TABLOSU

K

Yıllar 1996 1997 1998 1999 2001Tarım 20.0 16.6 20.9 16.1 12.5Sanayi 30.0 30.5 28.0 36.8 43.5Hizmetler 50.0 52.9 51.1 47.1 44.1Ticaret 11.6 11.1 10.6 9.7 10.7Ulaştırma 9.3 11.6 11.8 10.2 12.3

TABLO: 2 TEKİRDAĞ İL GSH'SININ SEKTÖREL DAĞILIMI(1996-2001) (%)

Kaynak: SAN. Ve TİC. BAKANLIĞI (2004), S.80, TARIM ve KÖYİŞLERİ BAKAN-LIĞI (2004), S.8

Yıllar 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001Tekirdağ 3363 3429 3562 3742 3493 3412 2498Türkiye 2727 2828 3021 3176 2847 2941 2101

Tablo: 3 Tekirdağ ve Türkiye'de Kişi Başına Gelir (1995-2001) $

Kaynak: www.tuik.gov.tr

Sektör Gıda Tekstil Deri Enerji Maden Kağıt Kimya Metal Metal Elektrik Ağaç TopToprak Kağıt Eşya Elektro lam

Ürün.Merkez 20 17 -- -- 20 -- 4 5 - -- 1 67Ç.köy 11 129 3 -- 2 8 49 -- 33 15 8 258Çorlu 35 297 157 2 12 27 46 -- 75 7 2 660H.bolu 13 3 -- -- 2 -- -- 3 -- -- -- 21Malkara 16 1 -- -- 43 -- 2 -- 5 -- -- 67M.Ereğlisi 3 6 2 -- -- -- 5 1 1 2 -- 20Muratlı 7 14 -- -- 2 2 12 - 4 1 -- 42Saray 6 20 -- -- -- 1 3 -- -- -- -- 30Ş köy 27 -- -- -- -- -- -- -- -- -- -- 27T

TABLO:4. TEKİRDAĞ SANAYİ KURULUŞLARI TABLOSU

K

126

Tekirdağ, esasen İstanbul metropolünün komşusu olarak, son 10 yıl için-de önemli oranda yatırım/üretim faaliyetlerine sahne olmuştur.Özellikle Çor-lu ve Çerkezköy'de sınai yatırım/üretim faaliyetleri önemli artışlar göstermiş-tir.DPT'nin yaptığı illerin Sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırma-sına göre, Tekirdağ, 0.912105 puan ile 8. sırada yer almıştır.7 yıl sonra2003 yılı sıralamasında ise, 1.05893 endeks değeri ile 7. sıraya yükselmiş-tir.Aynı çalışmada iller, kademeli il grupları olarak 5!e ayrılmıştır.Tekirdağ,1996'da 2.derecede gelişmişlik iller grubunda 3. il olarak yer almıştır.2. de-recede gelişmiş iller, içinde ve 2. sıraya yükselmiştir.

Homojen il grupları sıralaması, doktora tezi çalışmalarına da konu ol-muştur.Dr. ALBAYRAK'ın yaptığı çalışmada, 1990-94 döneminde Tekirdağ,1.06997 endeks değeri ile ikinci derecede gelişmiş iller içinde yan almaktave 7. sırada bulunmaktadır.1995-02 döneminde ise, Tekirdağ, 1.07731 en-deks değeri ile 8.sırada kaydedilmektedir. (ALBAYRAK:2005, S.241-245).

DPT'nin aynı ilçeler sıralaması çalışmasında 872 ilçe içinde, Çorlu ilçe-si 15. Çerkezköy 29. Merkez ilçe 44. ve M. Ereğlisi18. sırada konumlanmış-lardır. Buna göre Çorlu 1. derecede, Çerkezköy, Merkez ilçe, M.Ereğlisi Mu-ratlı, Şarköy ve Saray ilçeleri 2.derecede, Malkara ve Hayrabolu, 3. derece-de gelişmiş ilçeler grubunda yer almaktadırlar.(DPT: 2004)

II. TEKİRDAĞ İLİNİN SANAYİLEŞME POTANSİYELİBir ilin sanayileşmesi, istihdamda, ihracatta ve gelirin yaratılmasında sı-

nai faaliyetlerin ağırlık kazanması olarak tanımlanabilir.Beklenen safha ise,bu değişikliklerin yanında, sermaye birikimi ve teknoloji kaynaklarının da oilde gerçekleşmesidir.

Tekirdağ ili ilk aşamayı başarı ile tamamlamış ve sanayileşmiş bir il dü-zeyine varmış görünmektedir.Bu aşamadan sonra, bu kurulu kapasiteninverimliliğini arttıran, sermaye ve teknik alt yapısı daha çok yerli kaynaklaradayanan bir gelişmenin elde edilmesi hedeflenmelidir.

Diğer taraftan, Tekirdağ'ın tüm potansiyelinin il genelinde dengeli bir bi-çimde değerlendirilmesine çalışılmalıdır.Bu çerçevede alt yapı yatırımlarınave işletmelerin teşvikine ilişkin çalışmalara devam edilecektir.

2.1 Bitkisel ve Hayvancılık PotansiyeliTekirdağ ilinin 622.000 ha.lık arazi büyüklüğünün, yaklaşık yüzde 60'ın-

da (393.000 ha) tarımı yapılmaktadır.Arazinin yüzde 35'i (197.000 ha) or-man, yüzde 5 (32.000 ha) kadarı ise çayır-mera arazisidir.Malkara, Merkezilçe, Hayrabolu ve en geniş tarım arazisine sahip içeler olup, onları Çorlu,Saray ve Muratlı ilçeleri izlemektedir.

Tekirdağ ili arazi yapısı, yüzde 75 oranında geniş düzlük ve alçak tepe-

127

lerden meydana gelir.Bunlar plato, yarı ova ve ova karakterindedir.Ergenenehri ve çevre havzalarda geniş sulama yapılamamakta, kuru Tarım usulüile buğday-ayçiçeği üretimi yapılmaktadır.(TARIM VE KÖYİŞLERİBAK:2004.S.29-33)

İlde toprak yapısı, başlıca Marmara ve Ergene havzaları biçiminde 2alanda ele alınmaktadır.Her iki havzada tarımsal faaliyetlere büyük ölçüdeuygundur.

İl topraklarının % 90'ı 1 ila 4.sınıf tarım arazilerinden oluşur.Tarım toprak-larının yüzde 96'sı tarla arazisi, yüzde 2'ye yakını bağ, yüzde 2.4'ü de seb-ze, meyve ve zeytinlik olarak dağılmaktadır.Tarım arazilerinin (393.000 ha)sadece 22.700 ha alanında entansij tarım yapılabilmektedir.(TEKİRDAĞVALİLİĞİ: 2006-a, S.6)

Tekirdağ'da Türkiye genelinde olduğu üzere, tarımsal toprakların parça-landığı işletmelerin küçüldüğü görülmektedir.DİE 2001 genel tarım sayımsonuçlarına göre, Tekirdağ'da tarımsal işletmelerin yüzde 66'sı bitkisel +hayvansal üretimi birlikte yapmaktadır.Sadece bitkisel üretim yapanlar, top-lam işletmelerin yüzde 33.7'sini oluştururken, yüzde 0.2 kadarı ise hayvan-cılık ile uğraşmaktadır.(TARIM VE KÖYİŞLERİ BAK:2004.S.52-55)

50 dekarın altındaki cüce işletmelerin Türkiye genelindeki oranı yüzde64 ve işledikleri toprak oranı yüzde 21 iken bunlar Tekirdağ'da yüzde 33 veyüzde 8'dir.Türkiye'de ortalama işletme büyüklüğü 61 dekar iken, bu durumTekirdağ'da 105 dekardır.Buna göre Tekirdağ tarımında, toprak dağılımı veişletme büyüklükleri, Türkiye genelinden daha iyi durumdadır.

Dünya genelinde Tarımsal toprak genişlemesinin sınırına gelindiği anla-şılmaktadır.Üretimin mutlak ve verim olarak arttırılması, daha çok ve kalite-li girdi kullanımına bağlı duruma gelmektedir.Tekirdağ'da tarımsal girdi kul-lanımında ve kredilerde önemli bir sorun olmadığı görülmektedir.

Tekirdağ'da tarım arazilerinin yüzde 96'sı tarla arazilerinden, bunların dayüzde 90'ında buğday ve ayçiçeği olmak üzere sadece iki ürünün tarımı ya-pılmaktadır.Tekirdağ'da buğday üretimi yıllık ortalama 700 bin ton dolayın-da, verim ise 358 kg/dekar seyredeceği tahmin edilmektedir.Ayçiçeği üreti-mi ise 250 bin ton dolayında verim ise 190 kg/dekar olarak seyredeceği he-saplanmaktadır. Ayçiçeğinde, Tekirdağ, Türkiye üretiminin %30'unu tek ba-şına üretmektedir. Gittikçe yaygınlaşan ve ayçiçeğine rakip olan ürün kolza(kanola) daha çok üretilirken, Türkiye üretiminin yüzde 80'i Tekirdağ'da ya-pılmaktadır. Bağcılık Tekirdağ'da eskiden beri bir tarımsal uğraş alanıdır.Yıllık 65 bin ton üzümün yaklaşık yüzde 90'ı şaraplık olarak değerlendiril-mektedir.

Tekirdağ'da hayvancılık, geleneksel olarak bitkisel üretim ile bir arada

128

yapılmaktadır. Daha önce belirtildiği gibi, toplam tarımsal işletmelerden sa-dece yüzde 0.2'si hayvancılık yapmakta, yüzde 66'sı ise ikisini birlikte yap-maktadır. Tekirdağ'da tarımsal faaliyetler içinde hayvan varlığı durumunabakıldığında, 2004 yılı itibariyle, 116.000 büyükbaş, 148.000 küçükbaş hay-van stoku olduğu görülür.

Hayvancılık faaliyetlerinin il tarımsal hasıla içindeki payı yüzde 27 dola-yındadır. Tekirdağ'da hayvancılık ürünlerinden kırmızı et ve süt üretiminde,dünya ve Türkiye ortalamalarının üstünde verim değerlerine ulaşmaktadır.

2.2. Mevcut Sınai Yapı ve TeşviklerTekirdağ ilinde sınai faaliyetler, doğal kaynakları değerlendiren ve tarıma

dayalı alanlarda kurulmuş, ilin gelişigüzel olarak çeşitli köşelerine dağılmış,genellikle nihai mallar üreten işletmelerden oluşuyordu.

Sanayileşmenin başlangıç yıllarında, işletmelerin daha ziyade içki (şa-rap, rakı), un işleme ve bitkisel yağ ile taşa toprağa dayalı alanlarda kurul-duğu bilinmektedir.

1970'li yıllardan sonra, ilde hayvancılığa, deri işlemeye dönük işletmelerkurulduğu görülmüştür. Çerkezköy ilçesinde 4500 dönümlük arazi üzerinekurulu Organize Sanayi Bölgesi (OSB)'nin temelleri 1973 yılında atılmıştır.

Türkiye'de 1973-77 dönemi, 3. plan dönemdir. Ara mallar sanayilerininkurulup geliştirilmesi, arkasından yatırım malları sanayilerine talep yaratıl-ması hedeflenmiştir. Ancak, siyasi ve sosyal istikrarsızlıklar ile 1974 birincipetrol krizi ve Kıbrıs Savaşı sonucu başlayan ABD ambargosu gibi faktör-ler, Türkiye'de 1979-80 ekonomik bir krizin hazırlayıcısı olmuşlardır.

Tekirdağ'da 1950 yılı itibariyle, 2,1965'de 7, 1980'de ise 53 sanayi tesi-sinin olduğu anlaşılmaktadır. Hızlı bir sanayileşmenin olduğu söylenemez.1980'lere kadar yaratılan sınai kapasiteler, ithal ikameci, içe dönük sanayitesisleridir. (TEKİRDAĞ SAN ve TİC. İL MD.LÜĞÜ: 2006., S.1)

Çerkezköy 1971'de, Bakanlar Kurulu Kararı ile Kalkınmada Öncelikli Yö-reler (KÖY) kapsamına alınmıştır.1977'de ise bu kapsamdan çıkarılmıştır.(www.dpt.gov.tr/bgyu/koy/koy68-99.html). Çerkezköy'de 1973 yılında OSBkurulması kararı, Trakya'da sanayileşme hareketinin başlangıcını oluştur-maktadır. Kurtuluş yılları itibariyle 450 ha'lık bir büyüklükte ve 143 sanayiparselinden oluşan Çerkezköy OSB, zaman içinde yetersiz kalmış, bölgedışında da sanayi tesislerinin kurulması nedeniyle, 800 ha'lık bir alan dahaII. OSB olarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından 2002 yılında Çerkez-köy OSB'ye katılmıştır. Bölge, 1976 yılında faaliyete geçmiş olup, geçen yıl30. yılını doldurmuştur. (ÇOSB: 2006., S.1)

Tekirdağ'ın sanayileşmesi. Türkiye'nin 1980'de sanayileşme stratejisini,

129

ihracata dönük olarak belirlemesi ile yeni bir döneme girmiştir. Bu stratejiçerçevesinde, ihracat faaliyetleri önemli boyutlarda desteklenmeye başlan-mıştır.

Diğer taraftan, İstanbul içinde kalan birçok sanayi işletmesi, kentin yeni-den yapılandırılması çabaları çerçevesinde, dışarı taşınmak durumundakalmıştır. Bu süreçte, İstanbul'dan Trakya tarafına taşınan bir çok sanayi ku-ruluşu, Çorlu ve Çerkezköy ilçelerinde, kendilerine yer bulmuşlardır. Bu sa-nayilerin içinde, başta deri sanayileri gelmektedir. Deri sanayilerinin yerleş-tikleri alanları daha sonra Deri Organize Sanayi Bölgesine dönüştürülmüş-tür. Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi, fiilen sanayi bölgesi kararından çokönce kurulup yerleşmiş, İstanbul'dan göçen sanayicilerdir. Sonradan OSBolan Çorlu DOSB, atık su arıtma tesisini henüz yeni yapmaktadır.

1980 sonrası dönemde Tekirdağ'ın sanayileşmesinde, taşınma olgusuile ihracata dönük sanayilerin büyük destek görmesi, önemli rol oynamıştır.AB pazarına ihracata yönelik sanayilerin kurulması, desteklenmesi, bir OSBbünyesinde çok daha uygun olmaktadır.

Bu süreçte ilde 1980 yılı başında 53 olan sanayi işletmeleri 1994'de284'e, 1995'de 338!e, 1997'de 446'ya ve 10 yıl sonra 2006 Haziran sonun-da 1192 adede ulaşmıştır.

(TEKİRDAĞ SAN. ve TİC. İL MD.LÜĞÜ: 2006. S.1)1988'de yatırımların takip ve kontrolü İl Sanayi ve Ticaret Müdürlükleri-

ne verilmiştir. Bugün Çorlu ve Çerkezköy'de yatırım yapan teşvikli yatırım-ların yüzde 90'ı tekstil, yüzde 5'i makine imalat, yüzde 2 elektronik ve yüz-de 3 gıda sektörlerinde faaliyet göstermektedir.

Tekirdağ genelinde, özellikle Çorlu Çerkezköy OSB'lerinin dışında, çoksayıda işletme kurulduğu görülmektedir. Bu işletmelerin, OSB'lerin içine ta-şınmaya teşvik edilmesi, ikna edilmesi gerekmektedir. Uşak ilinde, Valiliğingayretleri ile, 100'ün üstünde deri-kösele sektörü işletmesi, OSB bünyesinetaşınmıştır.

130

Türk

iye27

2728

2830

2131

7628

4729

4121

01Ka

ynak

:www

.tuik.

gov.t

r

Sekt

örGı

daTe

kstil

Deri

Ener

jiM

aden

Kağı

tKi

mya

Met

alM

etal

Elek

trik

Ağaç

Top

Topr

akKa

ğıt

Eşya

Elek

trola

mÜr

ün.

Mer

kez

2017

----

20--

45

---

167

Ç.kö

y11

129

3--

28

49--

3315

825

8Ço

rlu35

297

157

212

2746

--75

72

660

H.bo

lu13

3--

--2

----

3--

----

21M

alka

ra16

1--

--43

--2

--5

----

67M

.Ere

ğlisi

36

2--

----

51

12

--20

Mur

atlı

714

----

22

12-

41

--42

Sara

y6

20--

----

13

----

----

30Şa

rköy

27--

----

----

----

----

--27

TOPL

AM13

848

716

22

8138

121

911

825

1111

92

TABL

O:4

.TEK

İRDA

ĞSA

NAYİ

KURU

LUŞL

ARIT

ABLO

SU

Kayn

ak:T

ekird

ağSa

nve

Tic.

İlM

d.(2

006)

:BRİ

FİNG

RAPO

RU;

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

H20

01TA

BLO

5:TE

ŞVİK

LER

131

Tekirdağ ilinde, teşvik belgeli yatırımların son altı yıl içinde gelişmesinebakıldığında, 2001 yılında 55 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş,3.960 kişilik istihdam taahhüt edilmiştir. 2002 yılında belgeli yatırım sayısı135'e, istihdam miktarı ise 7.987'ye çıkmıştır. 2003 yılı yeni siyasi istikrardöneminin ilk yılında düzenlenen belge sayısı daha da artmış ve 149'a çık-mış, istihdam öngörüsü ise 9.031 kişi olmuştur. 2004 yılında, belgeli işletmesayısı 117'ye gerilemiş, istihdam taahhüdü de 5.612'ye çıkmasına karşılık,2006 yılı 11 aylık dönemde, sadece 68 belge ile 3.424 kişilik istihdam yara-tılması öngörülmüştür. 2004 yılında çıkarılan 5084 sayılı yasada, Tekirdağdışındaki 49 ilde, önemli teşvik araçları yürürlüğe girmiştir. Tekstil dahil birçok yatırım projesinin, başta Düzce ve Uşak olmak üzere Anadolu'da teş-vikli illere kaymış görünmektedir. Buna karşılık, tarım sektörü destekleri, ih-racat destekleri ve KOBİ'lere ilişkin teşvik araçları sürmektedir. Ancak, yeniteşvik yasası ve değişik 5350 sayılı yatırım ve istihdam teşvikine ilişkin ya-sada yer alan, enerji, arsa, SSK primi gibi destek araçları, birçok işletmeninkuruluş yerini değiştirmiş görünmektedir.

2001-2006 (11 aylık) döneminde, teşvik belgesi almış yatırımların yüzde60'a yakını dokuma ve giyimden oluşmaktadır. Diğer tüketim malları sana-yileri de katıldığında, tüketim malları sanayilerinin oranı yükselmektedir. Budurum katma değerli ürünler üretiminden uzak olduğunu ifade ederken, is-tihdam açısından ise olumlu bir durum olarak değerlendirilebilir.

KOSGEB'ın gerçekleştirdiği çalışmalarda, İstanbul'a yakın illerde, Ko-caeli ilindeki sanayiler ise büyük ağırlıkla ara ve yatırım malları sanayileriağırlıklı, yüksek katma değerli mallardır. (KOSGEB:, S.179). Bu çalışmalar-da 2004 yılı için, TOBB esaslı veritabanına göre, Kocaeli'de 1401 adet iş-letmede, 109.233 kişilik istihdam sağlanmaktadır. Bu işletme miktarı içindemetal eşya-makine sanayii 425 adedi ile 1., kimya-petrol-lastik plastik sek-törleri ise 363 ile 2. sırada bulunmakta ve toplamın yarısından fazlasınıoluşturmaktadır. 2004 yılında Tekirdağ'da ise 808 adet işletmede 71.179adet istihdam sağlanmaktadır. Bunların büyük miktarı tekstil, deri ve gıda-dan oluşan tüketim malları sanayileridir. İşletme sayısının 2005'de 1154'e,istihdamın da 95.391 kişiye yükseldiği anlaşılmaktadır.

Tekirdağ'da sınai yapının gelişmesinde, devlet yardımı uygulamalarının,KOBİ desteklerinin, KOSGEB desteklerinin önemli payları olduğu bir ger-çektir.

Tekirdağ'da 2001'den 2006'ya kadar her yıl, Hazine Müsteşarlığı tarafın-dan düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin içeriği açıklanmıştır. Tablo 7'deyer alan verilere göre,

132

yğ

()

;

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ01

-TAR

IM02

-Hay

vanc

ılık1

1.570

.000

1.570

.000

359

10TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i3

2.907

.726

2.907

.726

-92

327

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

02-D

okum

ave

Giyim

3113

7.752

.914

137.7

52.91

4-

79.61

23.1

93TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT04

-Kağ

ıt3

19.82

2.161

19.82

2.161

-6.8

4820

4TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT05

-Der

ive

Köse

le1

437.4

5243

7.452

-75

50TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT06

-Las

tik-P

lastik

11.9

24.68

41.9

24.68

4-

1.073

15TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT07

-Kim

ya4

19.52

5.075

19.52

5.075

-1.2

9218

6TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT09

-Dem

irÇe

lik1

144.4

7214

4.472

--

-TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT10

-Dem

irDı

şıMe

taller

135

6.226

356.2

26-

428

45TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT12

-Mad

eniE

şya

112

9.291

129.2

91-

53-

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

15-E

lektrik

liMak

inalar

12.5

65.71

62.5

65.71

6-

1.194

-TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT21

-Diğe

rleri

171

0.000

710.0

001.9

8313

TEKİ

RDAĞ

04-E

NERJ

İ01

-Ene

rji2

2.912

.623

2.912

.623

-1.8

4325

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

T-LE

R01

-Ulaş

tırma

417

.614.5

5017

.614.5

50-

9.098

192

Topl

am55

208.3

72.89

020

8.372

.890

-10

4.781

3.960

2001

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

ÖÖ

İİ

Öİ

İİ

2002

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

133

TEKİ

RDAĞ

05Hİ

ZMET

LER

01-U

laştır

ma4

17.61

4.550

17.61

4.550

-9.0

9819

2To

plam

5520

8.372

.890

208.3

72.89

0-

104.7

813.9

60

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ01

-TAR

IM02

-Hay

vanc

ılık1

466.1

3046

6.130

-20

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

01-G

ıdave

İçki

820

.875.5

0520

.875.5

05-

9.902

394

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

02-D

okum

ave

Giyim

8553

3.862

.412

533.8

82.41

2-

277.1

125.4

78

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

03-O

rman

Ürün

leri

232

.312.8

0432

.312.8

04-

12.68

421

0

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

04-K

ağıt

426

.609.3

2126

.609.3

21-

15.06

316

6

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

05-D

eriv

eKö

sele

36.6

72.06

86.6

72.06

8-

1.910

499

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

06-L

astik

-Plas

tik10

105.7

20.86

410

5.720

.864

-57

.870

445

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

07-K

imya

311

.980.0

0011

.980.0

00-

4.307

258

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

10-D

emir

Dışı

Metal

ler2

10.75

0.000

10.75

0.000

-5.1

7537

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

11-Ta

şıtAr

açlar

ı1

745.2

3574

5.235

269

10

2002

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

2002

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

134

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

11-Ta

şıtAr

açlar

ı1

745.2

3574

5.235

269

10

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT12

-Mad

eniE

şya

47.4

28.00

07.4

28.00

0-

2.432

83

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

13-M

esl.B

il.Ölç.

Opt.D

o.1

2.650

.000

2.650

.000

-73

850

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

14-M

akina

İmala

t1

870.0

0087

0.000

-34

38

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

15-E

lektrik

liMak

inalar

126

.997.7

0126

.997.7

01-

14.47

740

TEKİ

RDAĞ

04-E

NERJ

İ01

-Ene

rji2

6.657

.317

6.657

.317

-2.6

895

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R01

-Ulaş

tırma

21.3

20.00

01.3

20.00

0-

482

20

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

T-LE

R02

-Tur

izm2

2.154

.281

2.154

.281

--

110

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

T-LE

R06

-Diğe

rleri

310

.906.0

7810

.906.0

78-

2.735

124

Topl

am13

580

8.977

.716

808.9

97.71

6-

407.8

797.9

87

2002

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

ÖÖ

İİ

Öİ

İİ

2003

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

135

LER

06Di

ğerle

ri3

10.90

6.078

10.90

6.078

2.735

124

Topl

am13

580

8.977

.716

808.9

97.71

6-

407.8

797.9

87

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i7

31.97

9.610

31.97

9.610

-10

.660

226

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

02-D

okum

ave

Giyim

9953

8.544

.967

538.5

44.96

7-

395.0

506.7

22TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT04

-Kağ

ıt1

1.961

.562

1.961

.562

-1.3

8910

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

05-D

eriv

eKö

sele

321

.337.0

0021

.337.0

00-

3.654

306

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

06-L

astik

-Plas

tik3

17.30

7.784

17.30

7.784

-6.5

5616

6TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT07

-Kim

ya6

57.22

5.081

57.22

5.081

-24

.683

185

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

10-D

emir

Dışı

Metal

ler2

46.68

5.770

46.68

5.770

-15

.596

300

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

11-Ta

şıtAr

açlar

ı1

2.775

.000

2.775

.000

-50

010

0TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT12

-Mad

eniE

şya

410

.755.7

2810

.755.7

28-

3.760

129

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

14-M

akina

İmala

t3

12.60

4.293

12.60

4.293

-6.1

9025

4

2003

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

136

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT17

-Çim

ento

36.5

90.07

96.5

90.07

9-

1.971

40TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT21

-Diğe

rleri

38.8

44.04

48.8

44.04

4-

3.831

115

TEKİ

RDAĞ

04-E

NERJ

İ01

-Ene

rji7

40.42

8.359

40.42

8.359

-22

.078

153

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R01

-Ulaş

tırma

210

.010.0

0010

.010.0

00-

545

100

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R02

-Tur

izm1

7.500

.000

7.500

.000

-1.9

0785

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R05

-Sağ

lık2

9.961

.476

9.961

.476

-1.1

8640

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R06

-Diğe

rleri

27.6

06.12

47.6

06.12

4-

626

100

Topl

am14

983

2.116

.877

832.1

16.87

7-

500.1

829.0

31

2003

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

137

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i7

31.97

9.610

31.97

9.610

-10

.660

226

TEKİ

RDAĞ

02-M

ADEN

CİLİK

01-İs

tihra

ç1

2.100

.000

2.100

.000

-1.2

1025

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

01-G

ıdave

İçki

33.3

46.34

63.3

46.34

6-

1.069

95TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT02

-Dok

uma

veGi

yim68

457.4

85.39

645

7.485

.396

-26

3.174

2.868

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

03-O

rman

Ürün

leri

217

.077.1

3617

.077.1

36-

8.453

75TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT05

-Der

ive

Köse

le5

9.501

.201

9.501

.201

-2.5

0786

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

06-L

astik

-Plas

tik3

29.18

9.322

29.18

9.322

-14

.647

61TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT10

-Dem

irDı

şıMe

taller

521

.193.3

5121

.193.3

51-

11.29

415

0TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT11

-Taşıt

Araç

ları

13.7

86.49

63.7

86.49

6-

889

50TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT12

-Mad

eniE

şya

24.0

84.10

44.0

84.10

4-

1.363

9TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT14

-Mak

inaİm

alat

22.4

07.40

42.4

07.40

4-

631

120

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

15-E

lektrik

liMak

inalar

490

.454.0

0090

.454.0

00-

39.15

111

5TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT17

-Çim

ento

212

.466.0

0012

.466.0

00-

4.691

65

2004

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

138

TEKİ

RDAĞ

03İM

ALAT

17Çi

mento

212

.466.0

0012

.466.0

004.6

9165

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT20

-Ser

amik

111

.242.7

5811

.242.7

58-

1.012

101

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

21-D

iğerle

ri2

5.061

.164

5.061

.164

-1.9

0560

TEKİ

RDAĞ

04-E

NERJ

İ01

-Ene

rji4

65.13

3.412

65.13

3.412

-36

.320

27TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

01-U

laştır

ma3

3.625

.990

3.625

.990

-1.3

3614

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R02

-Tur

izm2

1.589

.039

1.589

.039

--

110

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R05

-Sağ

lık2

15.37

3.897

15.37

3.897

-8.2

2912

0TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

06-D

iğerle

ri4

26.55

7.672

26.55

7.672

-5.0

3415

5TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

07-A

ltyap

ı2

10.41

0.000

10.41

0.000

-2.8

3415

1To

plam

118

792.0

84.68

879

2.084

.688

-40

5.749

4.457

2004

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

139

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i7

31.97

9.610

31.97

9.610

-10

.660

226

TEKİ

RDAĞ

01-T

ARIM

02-H

ayva

ncılık

129

.826.3

9629

.826.3

96-

12.52

410

7TE

KİRD

AĞ02

-MAD

ENCİ

LİK01

-İstih

raç

11.4

00.00

01.4

00.00

0-

260

27TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i3

8.725

.115

8.725

.115

-3.9

4711

0TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT02

-Dok

uma

veGi

yim64

363.9

07.59

836

3.907

.598

-21

6.441

3.319

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

03-O

rman

Ürün

leri

210

.510.8

0010

.510.8

00-

4.821

45TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT04

-Kağ

ıt3

332.8

64.00

033

2.864

.000

-15

2.839

395

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

05-D

eriv

eKö

sele

47.5

97.46

17.5

97.46

1-

7.256

50TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT06

-Las

tik-P

lastik

21.1

50.00

01.1

50.00

0-

770

1TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT07

-Kim

ya6

22.86

6.070

22.86

6.070

-3.9

5321

8TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT10

-Dem

irDı

şıMe

taller

620

2.036

.474

202.0

36.47

4-

89.59

742

5TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT11

-Taşıt

Araç

ları

44.4

22.95

24.4

22.95

2-

1.899

147

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

14-M

akina

İmala

t2

6.500

.000

6.500

.000

-4.3

0237

2005

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

140

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT15

-Elek

trikliM

akina

lar1

3.000

.000

3.000

.000

-1.4

3525

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

16-E

lektro

nik1

9.900

.000

9.900

.000

-4.7

0420

0TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT17

-Çim

ento

424

.364.5

6724

.364.5

67-

5.095

130

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

21-D

iğerle

ri3

11.82

6.219

11.82

6.219

-4.4

0237

TEKİ

RDAĞ

04-E

NERJ

İ01

-Ene

rji9

137.7

91.31

713

7.791

.317

-75

.485

94TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

01-U

laştır

ma1

580.0

0058

0.000

--

16TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

05-S

ağlık

325

.170.2

2525

.170.2

25-

9.961

143

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R06

-Diğe

rleri

210

.365.0

0010

.365.0

00-

7.295

54TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

07-A

ltyap

ı6

6.707

.974

6.707

.974

--

32To

plam

128

1.221

.512.1

681.2

21.51

2.168

-60

6.986

5.612

2005

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

141

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ01

-TAR

IM01

-Bitk

iselÜ

retim

112

.400.0

0012

.400.0

00-

4.474

37TE

KİRD

AĞ01

-TAR

IM02

-Hay

vanc

ılık1

3.976

.349

3.976

.349

--

31TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT01

-Gıda

veİçk

i2

9.190

.175

9.190

.175

-1.8

4455

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

02-D

okum

ave

Giyim

3521

9.980

.831

219.9

80.83

1-

115.3

912.2

98TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT03

-Orm

anÜr

ünler

i1

3.808

.100

3.808

.100

-2.1

44-

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

04-K

ağıt

163

.155.0

0063

.155.0

00-

35.44

176

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

05-D

eriv

eKö

sele

179

0.140

790.1

40-

101

30TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT06

-Las

tik-P

lastik

160

0.000

600.0

00-

347

5TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT07

-Kim

ya4

6.988

.571

6.988

.571

-64

080

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

08-C

am2

4.871

.182

4.871

.182

-2.8

7360

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

09-D

emir

Çelik

127

.700.0

0027

.700.0

00-

10.31

722

0

2006

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

142

SEKT

ÖRSE

KTÖR

BELG

ETO

PLAM

SABİ

TİŞ

LETM

EDÖ

VİZ

İSTİ

HSA

YISI

YATI

RIM

YATI

RIM

SERM

A-KU

LLA-

DAM

(Ade

t)(Y

TL.)

(YTL

.)YE

SİNI

MI(K

işi)

(YTL

.)(1

000$

)TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT10

-Dem

irDı

şıMe

taller

424

.182.2

9824

.182.2

98-

11.64

965

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

11-Ta

şıtAr

açlar

ı1

1.750

.000

1.750

.000

-66

520

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

12-M

aden

iEşy

a3

73.30

0.000

73.30

0.000

-28

.049

250

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

14-M

akina

İmala

t1

8.891

.620

8.891

.620

-2.6

3825

TEKİ

RDAĞ

03-İM

ALAT

15-E

lektrik

liMak

inalar

11.3

41.11

51.3

41.11

5-

833

10TE

KİRD

AĞ03

-İMAL

AT21

-Diğe

rleri

11.6

86.00

01.6

86.00

0-

602

10TE

KİRD

AĞ04

-ENE

RJİ

01-E

nerji

225

.400.0

0025

.400.0

00-

13.21

45

TEKİ

RDAĞ

05-H

İZME

TLE

R02

-Tur

izm1

14.79

4.266

14.79

4.266

-46

415

0TE

KİRD

AĞ05

-HİZ

MET

LER

07-A

ltyap

ı8

7.265

.001

7.265

.001

--

23To

plam

7251

2.070

.648

512.0

70.64

8-

231.6

863.4

50

2006

-dev

amı-

TABL

O5:

TEŞV

İKLE

R

143

2001'de toplam 55 yatırım teşvik belgesi alınmıştır. Bunun 31 tanesi do-kuma ve giyim sektörüne aittir. Krizin etkisi ile 55'de kalan sayı, 2002'de135'e fırlamıştır. Bu miktarın ise 85'i dokuma-giyim sektörü yatırımlarıdır. 8adet gıda-içki sanayii yatırımı, 10 kadar lastik-plastik ve 3 adet de kimya sa-nayii yatırımı dikkati çekmektedir. 2003'de yatırım teşvik belgesi sayısı149'a çıkmıştır. Bu rakamın 99 adedi dokuma-giyim sektörü yatırımıdır. 7 gı-da ve 6 adet kimya sanayii yatırımı dikkati çekmektedir.

2004'de belge sayısı 117'ye gerilemiştir. Buna karşın 68 adet belge do-kuma-giyime aittir. 2004 yılı, 5084 sayılı teşvik yasasının çıktığı yıldır. An-cak Tekirdağ bu kapsama girmemektedir. 2005'de teşvikli yatırım sayısı 128olmuştur. 6'şar adet kimya ve demirdışı metaller sektörü, 4 adet de çimen-to sektörü yatırımı öne çıkmaktadır. Çimento sanayiinde ortaya çıkan kapa-site yetersizliği ve ihracat yeni yatırımları tetiklemiştir. 2004 ve 2005'deenerji yatırımları da canlanan sektörler arasındadır. 2006'da ise, ilk 11 aylıkverilere göre, sadece 68 adet yatırım teşvik belgesi olmuştur. Bunların yak-laşık yarısı dokuma-giyim sektörü işletmeleridir. Son altı yıl içinde 30 bininüstünde kişiye istihdam sağlanmıştır.

Sabit yatırım sermayesi, 2001'den 2005'e dek oldukça yükselerek2005'de 1.220.583.984 YTL de zirve yapmıştır. Ancak 11 aylık 2006 yılındatoplam sabit yatırım tutarı sadece 501.307.411 YTL olarak gerçekleşmiştir.

Diğer taraftan, 2001-2006 (11 ay) döneminde, 552 işletme teşvik belge-si alarak yatırım yapmıştır. Buna göre, Tekirdağ'daki mevcut 1200 işletme-nin yaklaşık yarısı son altı yılda kurulu kapasiteye ilave edilmiştir.

2.3. OSB ve KSS'lerin Durumu ve Avrupa Serbest BölgesiTekirdağ ilinin İstanbul'a yakın ve otoyollar ve uygun karayolları etrafın-

da, önemli miktarda sınai yatırım gerçekleştirilmiştir. Bir kısım işletmelerin,tarım arazilerini işgal ettiği daha önce de vurgulanmıştır. OSB'ler, bu tür ha-talı arazi kullanım durumlarını önler. Ayrıca, uygun altyapı ve çevre boyutluyapısı ile, sanayiler için elverişli bir zemin hazırlar.

Tekirdağ'da 4 adet OSB resmen kurulmuş, 1 tanesinin de merkez ilçeçevresinde kuruluş çalışmaları yapılmış, önce onay alınmış, sonra iptal edil-miştir. Daha önce de değinilen ilk OSB, Çerkezköy'de kurulmuştur.

• Çerkezköy OSB: 1971'de Çerkezköy Bakanlar Kurulu Kararı ile kalkın-mada öncelikli yöre (KÖY) kapsamına alınır. 1973'de OSB kurulması kara-rı ile 450 ha'lık alanda 143 parselden oluşan yer tespiti yapılır. Daha da son-ra 2002 yılında, 800 ha'lık alanda tevsi projesi ile ilk alana ilave yapılır. Bu-gün ÇOSB, 1241 ha (1. kısım:429 ha, II. Kısım: 812 ha) alanı ile Türkiye'ninen büyük OSB'lerinden biri durumundadır. Liman, havalimanı, demir ve ka-rayolu ulaşımına yakınlık avantajı ile, İstanbul sanayilerinin gelişim yönüne

144

uygun düşmektedir. Çerkezköy OSB'de 1. kısımda 135, 2. kısımda 254 sa-nayi parseli bulunmakta, bu bölümlerde 94+75 olmak üzere 169 sanayi ku-ruluşu faaliyettedir.

Bölgede yer alan işletmelerin 81'i (yüzde 48.5) tekstil, 13'ü (yüzde 7.7)metal-otomotiv yan sanayii, 14'ü (yüzde 8.3) kimya, 10'u (yüzde 5.9) elek-trik-elektronik, 11'i (yüzde 6.5) kauçuk-plastik, 7 adedi (yüzde 4.1) sağlık-ilaç, 8'i (yüzde 4.7) ağaç ve kağıt sanayii, 5 tanesi (yüzde 2.9) gıda, 21'i de(yüzde 11.3) diğer sektörlerde bulunmaktadır. Bölge istihdamı, toplam45.000 kişi dolayındadır. 28 sanayi tesisinin yatırım çalışmaları sürmekte,32 işletme de kapasite arttırma çalışmaları yapmaktadır.

Çerkezköy OSB, Türk sanayiinde önde gelen üretici ve ihracatçı firma-ları barındırmaktadır. Bölge, 1976'da başladığı faaliyetlerinin 30. yılını kut-lamaktadır. (Çerkezköy OSB: 2006, 1-2)

Çorlu Deri OSB, (ÇDOSB), 1996 yılında, 120 ha. Alan üzerinde tesisedilmiştir. Bölge çevresinde deri sanayii işletmelerinin kurulması, 1960 yıl-larında 7 adet sektör sanayiinin kurulması ile başlamıştır. Bölge, daha öncede belirtildiği üzere, İstanbul deri sanayilerinin bölgeye taşınması ile fiilenkurulmuş, 1996'da resmen Deri OSB olmuştur. OSB statüsünün kazanılma-sı ile, hem çeşitli desteklerden yararlanmak mümkün duruma gelmiş, hemde altyapı, enerji, atık su arıtma gibi maliyetlerde iyileşme sağlanmıştır. Böl-ge, uzun yıllar çevre kirliliğine yol açan atık su sorununu, bugünlerde bite-cek olan modern arıtma tesisi ile çözecektir.

ÇDOSB'de bugün 118 adet işletme faaliyettedir. 10.000 dolayında istih-dam vardır. Bölge, Türkiye'deki deri sanayii üretiminin yüzde 37'sini, Türki-ye deri ihracatının da, yüzde 27.3'ünü gerçekleştirmektedir. Doğrudan ihra-cat 350 milyon bavul ticareti ise yaklaşık 750 milyon $ dolayındadır. (ÇorluDeri Organize Sanayi Bölgesi: 2006, S.1-4)

Tekirdağ'da yapımı süren 2 adet OSB vardır. Bunlardan Hayrabolu ilçe-si OSB, 2001 yılında, 100 ha.lık alan üzerinde kurulmuştur. Altyapı işleri bit-miş durumdadır. 1 ha.lık 100 adet parseli vardır. Bunlardan 15 adedinin sa-tış ve tahsisi yapılmıştır. 1 biodizel yakıt işletmesi üretime başlamış, 2 tane-si inşa halinde, 3 adedi de proje aşamasındadır. Malkara ilçesi OSB ise,2002 yılında 100 ha'lık alan üzerine kurulmuştur. Altyapı işleri hemen he-men bitmiş durumdadır.

Malkara ve Hayrabolu OSB'leri, küçük boy OSB'lerdir. Tekirdağ'ın batı-sında, kırsal alan ve hayvancılık ağırlıklı bölümde yerleşiktir. O nedenle, ge-lir artırıcı yatırım faaliyetlerinin teşvikinin sağlanması için, her iki ilçenin deteşvikli yöreler kapsamına alınması sağlanmalıdır. Diğer taraftan, bu bölge-lerde ağır sanayi yerine tarım ve hayvancılığa dayalı, gıda v.b işletmelerinkurulmasına izin verilmelidir.

145

Tekirdağ'da 12 adet Küçük Sanayi Sitesi (KSS) kurulu durumdadır. Bun-lardan 6 adedi çalışmaktadır. Diğer 6 adedinin 1'i merkez ilçede, diğerleriSaray, Şarköy, Çerkezköy, Malkara ve Çorlu ilçelerinde yapım çalışmalarısürmektedir.

Avrupa Serbest Bölgesi (ASB), Çorlu ilçesi Vakıflar Beldesinde, 2 milyonm_ arazi üzerine kuruludur. 1997 yılında, özel sektör tarafından kurulan ilkOSB niteliğindedir. Bölge çerçevesinde 227 adet parsel bulunmaktadır.Bunlardan, 142 adet tesis kurulu durumdadır. Bölgede yaklaşık 3.000 kişiistihdam edilmektedir. (Tekirdağ Tic. ve San İl. Md.: 2006., S. 2-3).

2.4.Kamu YatırımlarıTekirdağ, Trakya Bölgesinde, hızla sanayileşmiş fakat sanayii, Çorlu ve

Çerkezköy'de yoğunlaşmış, dolayısiyle dengesiz bir gelişme göstermiştir.Diğer taraftan, sahil kesiminde, özellikle Silivri-Tekirdağ arasında ikinci ko-nutların yoğunlaştığı sahil bölümünde önemli alt yapı yetersizlikleri ortayaçıktığı görülmektedir. Sanayi sektörünün yoğunlaştığı bölgelerde ise, nispialtyapı yetersizlikleri bulunmaktadır. En önemlisi yolların, limanların, okulla-rın yetersizliğidir. Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi, kamu yatırımlarının Te-kirdağ'da ulaştırma-haberleşme ve eğitim sektörlerinde yoğunlaştığı görül-mektedir.

Tekirdağ'da kamu yatırımlarının 2001'den itibaren gelişimine bakıldığın-da, 2003'de binde 8'e düşen oran, sonraki yıllarda gittikçe artış göstermiş-tir. 2006'da Tekirdağ, toplam kamu yatırımlarının yüzde 0,29'unu almıştır.

Yıllar/Sektörler 2001 2002 2003 2004 2005 2006Tarım 2 - - - - 953Madencilik - - - - 4.836 8.611İmalat 3.000 - - - -Enerji - - - - -Ulaştırma-Haberleşme 3.745 7.387 3.276 9.286 6.162 38.194Turizm 92 1.008 1.471 3.500 1.000 -Konut 4.386 - - - - -Eğitim 4.386 6.693 2.888 2.938 6.033 5.728Sağlık 1.127 743 701 1.500 2.958 602Diğer Kamu Hiz 2.825 3.872 4.896 4.994 13.808 9.000İl T l 15.177 19.703 13.232 22.218 34.797 63.088T

Tablo 6: TEKİRDAĞ'DA KAMU YATIRIMLARININ GELİŞİMİ(2001-2006) (1.000 YTL)

K

SAYISI YATIRIM YATIRIM SERMA- KULLA- DAM(Adet) (YTL.) (YTL.) YESİ NIMI (Kişi)

(TEKİRDAĞ 03-İMALAT 10-Demir Dışı Metaller 4 24.182.298 24.182.298 - 11.649 65TEKİRDAĞ 03-İMALAT 11-Taşıt Araçları 1 1.750.000 1.750.000 - 665 20TEKİRDAĞ 03-İMALAT 12-Madeni Eşya 3 73.300.000 73.300.000 - 28.049 250TEKİRDAĞ 03-İMALAT 14-Makina İmalat 1 8.891.620 8.891.620 - 2.638 25TEKİRDAĞ 03-İMALAT 15-Elektrikli Makinalar 1 1.341.115 1.341.115 - 833 10TEKİRDAĞ 03-İMALAT 21-Diğerleri 1 1.686.000 1.686.000 - 602 10TEKİRDAĞ 04-ENERJİ 01-Enerji 2 25.400.000 25.400.000 - 13.214 5TEKİRDAĞ 05-HİZMET

LER 02-Turizm 1 14.794.266 14.794.266 - 464 150TEKİRDAĞ 05-HİZMET

LER 07-Altyapı 8 7.265.001 7.265.001 - - 23Toplam 72 512.070.648 512.070.648 - 231.686 3.450

146

İlde turizm sektöründe kamusal yatırımlara ihtiyaç duyulduğu anlaşıl-maktadır. Benzer şekilde, tarım sektöründe de, başta sulama olmak üzerekamusal finansmana dayalı yatırımlar planlanabilir. Ancak, önemli yatırımgereği duyulan alan, yeni kurulan Namık Kemal Üniversitesinin hızla geliş-tirilmesine dönük çalışmalar olmalıdır.

Ulaştırma sektöründe liman ve demiryollarının geliştirilmesi, karayolları-nın iyileştirilmesi gereği vardır.

Belki en önemli kamusal hizmet yatırım ihtiyacı, sanayi sektörünün, ar-ge ve yenilikçilik kapasitesinin artırılmasına dönük olarak, sanayide ve onadestek olmak üzere üniversitelerde yapılması gerek bilimsel çalışmalardır.Tekirdağ'da KOSGEB'in yaptığı anket çalışmasına cevap veren 320 işlet-menin yarısı tüketim malı üretmektedir. Yüzde 45 ise sanayi girdisi üretmek-tedir. (KOSGEB: 2005a., S.5). Bu işletmelerin giderek daha bilgi ve yeniliğedayalı üretim yapabilmesi için, araştırma-geliştirme yapan kapasitelercedesteklenmeleri gerekmektedir.

2.5. Sermaye Birikimi ve Teşebbüs GücüTekirdağ'da sermaye birikiminin kaynağı, verimli tarımsal faaliyetlere ve

ticarete dayanır. Bu faaliyetlerden elde edilen birikimler, zamanla tarıma da-yalı sanayi faaliyetlerinde değerlendirilmiştir.

Tekirdağ'da sanayici ve tüccar işadamlarının örgütlendikleri, Tekirdağ,Çorlu, Çerkezköy, Hayrabolu ve Malkara'da Ticaret ve Sanayi Odaları bu-lunmaktadır. Üye sayıları toplam 9.333'tür. Ayrıca, Tekirdağ, Çorlu, Hayra-bolu ve Malkara'da 4 adet Ticaret Borsası vardır. İlde 1 adet Esnaf ve Sa-natkarlar Odası Birliği ile 34 tane Esnaf Odası mevcut olup, 55. 725 üyeyesahiptir. (TEKİRDAĞ SAN. Ve TİC. İL. MD.: 2006., S.3).

Tekirdağ'da yatırım yapmış olan büyük sanayi işletmelerinin büyük ço-ğunluğu, il dışından gelen ve çoğunun sadece üretim ünitelerinin buradayerleştikleri görülmektedir. Bu açıdan Tekirdağ'ın bir sermaye ve teşebbüsgücü sorunu yok gibi görülmektedir.

Avantajlı Kısmen DezavantajlıCoğrafi Potansiyel --İşgücü Sunma Gücü --Üretim Yapısı --Sanayi Tecrübesi --AltyapıTeknik --Sosyal --Sermaye Birikimi --

III. SINAİ GELİŞME AÇISINDAN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLAR

Kaynak: SAN. TİC. BAKANLIĞI (2004): TEKİRDAĞ SANAYİ POTANSİYELİ VEYATIRIM ARAŞTIRMASI. Ankara

Turizm 92 1.008 1.471 3.500 1.000 -Konut 4.386 - - - - -Eğitim 4.386 6.693 2.888 2.938 6.033 5.728Sağlık 1.127 743 701 1.500 2.958 602Diğer Kamu Hiz 2.825 3.872 4.896 4.994 13.808 9.000İl Toplamı 15.177 19.703 13.232 22.218 34.797 63.088Türkiye Top. 8.197.996 15.553.564 16.009.223 16.093.343 19.899.447 21.608.226

Kaynak: www.dpt.gov.tr/kamuyat/ilozet/

147

Tekirdağ'da mevcut şirketlerin 808 adedi anonim, 4050 adedi limitet,3544 adedi ise şahıs şirketi statüsündedir.

Tekirdağ'da yabancı sermayeli şirket sayısı 40'tır. Bunların 31 tanesi üre-tim tesisi Tekirdağ'da, yönetim merkezleri il dışındadır. Toplam sermaye tu-tarları 42.2 milyon ABD $'dır. Yabancı sermayeli şirketlerin 15'i Alman, 9'uHollanda, 7'si Bulgaristan, 9'u diğer ülke kökenlidir. Bunlardan 17'si tekstil-de, 6'sı makine, 5'i otomotivde, 2'si gıdada, 1'i beyaz eşyada, 9'u diğer sek-törlerde faaliyette bulunmaktadır. (TEKİRDAĞ VALİLİĞİ:2006, b., S.4-5)

Tekirdağ'da tasarruf mevduatı ve kredilerin durumuna bakıldığında,1998'den 2005'e kadar, TL mevduatın toplam Türkiye mevduatı içindekipayı yüzde 0.4, yabancı para mevduatı ise yüzde 0.2, dolayında gerçek-leşmiştir. 2003 yılında toplam il mevduatının Türkiye mevduatına oranı 0.5iken, 2004 ve 2005'de 0.6 olmuştur. Tekirdağ'da 2005'De kredilerin yüzde89.6'sı ihtisas dışı kredilerden, yüzde 5'i tarımsal, yüzde 1.8'i ise meslekikredilerden oluşmaktadır. 2004'de bu oranlar, yüzde 87.7, yüzde 5.7 veyüzde 2.4 olmuştur. 2003'de tarım kredileri yüzde 4.3, gayrimenkul yüzde4.2, mesleki krediler ise yüzde 2.6 olurken, ihtisas dışı krediler 84.6 oranın-da gerçekleşmiştir. 2002 yılı verilerine göre ise, tarım yüzde 5,gayrimenkulyüzde 4, denizcilik yüzde 1 olarak dağılmıştır.(www.tbb.org.tr/turkce/bul-ten/yillik/ilkredi/cesitli.) görüldüğü üzere, son yıllarda, tarımın krediler için-deki payında önemli bir değişme olmazken, gayrimenkul giderek azalmış-tır.

Avantajlı Kısmen DezavantajlıCoğrafi Potansiyel --İşgücü Sunma Gücü --Üretim Yapısı --Sanayi Tecrübesi --AltyapıTeknik --Sosyal --Sermaye Birikimi --

III. SINAİ GELİŞME AÇISINDAN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLAR

Kaynak: SAN. TİC. BAKANLIĞI (2004): TEKİRDAĞ SANAYİ POTANSİYELİ VEYATIRIM ARAŞTIRMASI. Ankara

Tarım 2 - - - - 953Madencilik - - - - 4.836 8.611İmalat 3.000 - - - -Enerji - - - - -Ulaştırma-Haberleşme 3.745 7.387 3.276 9.286 6.162 38.194Turizm 92 1.008 1.471 3.500 1.000 -Konut 4.386 - - - - -Eğitim 4.386 6.693 2.888 2.938 6.033 5.728Sağlık 1.127 743 701 1.500 2.958 602Diğer Kamu Hiz 2.825 3.872 4.896 4.994 13.808 9.000İl Toplamı 15.177 19.703 13.232 22.218 34.797 63.088Türkiye Top. 8.197.996 15.553.564 16.009.223 16.093.343 19.899.447 21.608.226

Kaynak: www.dpt.gov.tr/kamuyat/ilozet/

148

Altyapıda, karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu altyapıları açısın-dan önemli iyileşmeler sağlanmıştır. Ancak, yeni bir konteynır limanı proje-si, liman-denizyolu bağlantısının saplanması, süren OSB inşaatlarının biti-rilmesi, yeterlilik açısından önem taşımaktadır. Nitelikli işgücü, hammaddeve teknoloji alanlarında ise yeterlilikler sorgulanmalıdır. Sermaye faktörü isegörecelidir. 2004 yılında çıkan 5084 sayılı yatırımların teşvikine ilişkin yasa-da, Tekirdağ'ın sahip olduğu sosyo-ekonomik kriterlere göre gelişmiş illerarasında bulunduğundan, teşviklerden yararlanamamaktadır. Ancak, KOBİteşvikleri, KOSGEB'in sağladığı destekler ve AR-GE destekleri her yerdesağlanmaktadır. Esasında tarıma sağlanan destekler bile, dolaylı biçimdesınai teşvikler arasında sayılabilir. Ancak, girişimcileri Tekirdağ'da yatırımyapmaya ikna edecek ya da en azından teşvik edecek başka destek araç-ları, 5084 kapsamına giren diğer illerde sağlandığından, 2004'den beri, ya-tırımlarda azalma olduğu görülmektedir denebilir. Tekirdağ, birçok açıdanortaya çıkabilecek eksiklerini, coğrafi konumu ile ortadan kaldırmaktadır.Daha öncede bahsedildiği üzere, yerel sermaye birikimi yetersiz ya da kıs-men yeterli olsa da, bu açığı yine coğrafi yakınlık kapatmaktadır. Altyapı im-kanlarının iyileştirilmesi ve teknik, finansman ve diğer bilgi desteklerini su-nan KOSGEB vb. kurumların işbirliği, yatırım ve sınai gelişme açısından enönemli avantaj olacaktır.

En önemli avantajların başında ise, ilin ekonomik gelişme ve rekabeteyol ve yöntemler araştıran yerel yöneticilerin; Vali, Belediye Başkanı vb. bu-lunması gelmektedir.

IV.TEKİRDAĞ'DA UYGUN YATIRIM ALANLARITekirdağ'da yerli kent dışından veya yurtdışından yabancı işadamlarını

yatırım yapmaya sevk edecek uygun yatırımlarla ilgili alanlar, gelenekselsektörlerde halen vardır.Doğal kaynaklarım işlemeye, tarım ve hayvancılığadayalı sektörlerde, KSS ve OSB'ler

Bazında yatırımlar yapılabilir.Bunların nihai mallar yada yurtdışı pazarla-rı hedef olması mümkündür.Madencilik, Taşa Toprağa dayalı sanayiler, gı-da sanayilerinin çeşitli alt sektörleri; yem sanayileri, bunlara örnek olarakverilebilir.

İkinci grup sanayileri, arsa malları sanayileridir.Bu sanayiler arasında, ni-hai mal üretiminde ya da yatırım malları sanayilerinde talebi olabilecek ima-lat sanayii dallarıdır.Bunların hangi alanlar olduğunun tespitinde, temel gös-tergelerden biri, mevcut işletmelerin ara ve yatırım malları ithalat tablosuolarak işaret edilebilir.Bunları KOSGEB’in yaptığı saha araştırmalarındançıkarmak, saha araştırmalarını bizzat yapıp değerlendirerek mümkün olabi-lir.

149

Bilindiği üzere, Tekirdağ'da Çorlu ve Çerkezköy'de bulunan sanayi kuru-luşlarının büyük çoğunluğu, sadece üretim tesisi olup, yönetim merkezleri ildışındadır.Bu işletmelerin il ekonomisi ve insanına daha çok katkı sağlama-sı için, mevcut sanayilerin ileri ve bağlantılarının güçlendirilmesi gerekmek-tedir.KOSGEB’in yaptığı araştırmada da bu durum açıkça görülmektedir.(KOSGEB: 2006;s.79-83)

SONUÇTekirdağ, Marmara-Trakya bölgesinde, İstanbul metropolünün komşusu

olarak, 1200'ü aşkın tesisi barındıran, kent gelirinin yarıya yakınının sana-yiden elde edildiği bir sanayi kentidir.

Tekirdağ'da sanayileşme çabalarında, daha planlı daha çevre boyutlu,daha yüksek katma değerli, yeni proje bilgileri ve yeni Pazar hedeflerinikapsayan bir yönde ilerleme sağlanabilir.Yeni müteşebbislere proje ve fi-nans alanlarında, ar-ge ve Pazar alanlarında sağlanacak KOSGEB, DPT-Bölgesel Kalkınma Ajansları, TÜBİTAK-TTGV gibi kurumların destek ve hiz-metleri, sanayileşmede gelinen aşamada yeni vizyonlara dayamak teşkiledilecektir.

Diğer taraftan, kent çevresinde imalat sanayileri kurmak yerine; turizm,eğitim, ticari, ulaştırma bankacılık, eğlence ve alışveriş içerikli kültür mer-kezleri, vb. yatırımlar tercih edilmesi daha doğru olacaktır.

Ancak, kurulum işlemleri tamamlanan Malkara ve Hayrabolu OSB'lerindesteklenmesi için, özellikle yerli hammaddeye dayalı yani, doğal kaynak-lar, tarım ve hayvancılığa dayanan sanayilerin geliştirilmesi sağlanmalı, buaçıdan, bu iki ilçenin belki de, desteklenen iller arsına katılmasında yararolabilir.

KAYNAKLAR1) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (2004): Tekirdağ Tarım Mastaş Planı.Tekirdağ2) DPT(2003): Tekirdağ ili gelişmişlik Performansı www.dpt.gov.tr. Ankara3) SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI (1999): KIRKLARELİ SANAYİ POTAN-

SİYELİ VE YATIRIM ALANLARI ARAŞTIRMASI. Ankara4) SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI (2001): EDİRNE SANAYİ POTANSİYE-

Lİ VE YATIRIM ALANLARI ARAŞTIRMASI. Ankara5) SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI (2004): ÇANAKKALE SANAYİ POTAN-

SİYELİ VE YATIRIM ALANLARI ARAŞTIRMASI. Ankara6) DPT (1996,2003): İLLERİN SOSYO-EKONMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMA-

SI ARAŞTIRMASI.Ankara7) Ali Sait ALBAYRAK (2005): TÜRKİYE'DE İLLERİN SOSYO-EKONOMİK

150

Documents

01 kütahya ic - İktisadi Araştırmalar Vakfı · zi. Tekirdağ’da alışveriş merkezi dahi yok. Ama inşallah ticaret ve sanayi odası buna bir adım attı, biz onun yanındayız