®Ò xuÊt t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c dÞch vô khuyÕn n

Hîp t¸c kü thuËt ViÖt Nam - §øc

Dù ¸n Ph¸t TriÓn L©m NghiÖp X· Héi S«ng §µ

Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t TriÓn N«ng Th«n (MARD) - GTZ - GFA

®Ò xuÊt t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶

cña çc dÞch vô khuyÕn n«ng, viÖt nam

b¸o ço t vÊn sè 7

Thùc hiÖn bëi

Karl Kaiser

Hµ Néi 2/1997

môc lôc

1 Giíi thiÖu

1.1 Th«ng tin c¬ b¶n vÒ Dù ¸n

1.2 KÕt cÊu b¸o ço

2 C¬ cÊu tæ chøc cña hÖ thèng khuyÕn n«ng l©m t¹i ViÖt nam

2.1 Giíi thiÖu c¬ cÊu tæ chøc nhµ níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam

2.2 Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2.2.1 C¬ cÊu tæ chøc cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2.2.2 KhuyÕn n«ng trong Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2.3 Çc tæ chøc ®èi t¸c cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ trong Bé NN&PTNT

2.4 Çc tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn vµ t nh©n ñng hé khuyÕn n«ng t¹i ViÖt Nam

2.4.1 VACVINA

2.4.2 Çc tæ chøc ñng hé khuyÕn n«ng kh¸c

Page 1 of 57

2.5 C¬ cÊu tæ chøc cña Bé NN&PTNT ë cÊp tØnh vµ huyÖn t¹i S¬n La vµ Lai Ch©u

2.5.1 Së n«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n

2.5.1.1 Çc chøc n¨ng vµ nhiÖm vô chÝnh

2.5.1.2 Thµnh lËp tæ chøc cña Së NN&PTNT t¹i hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u

2.5.2 Tæ chøc Bé NN&PTNT ë cÊp huyÖn

2.5.3 Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng hîp t¸c gi÷a çc tæ chøc kh¸c nhau cña Bé NN&PTNT t¹i cÊp huyÖn

2.6 KhuyÕn n«ng l©m ë cÊp tØnh vµ huyÖn

2.6.1 Trung t©m khuyÕn n«ng l©m

2.6.1.1 Çc nhiÖm vô chung

2.6.1.2 Çn bé khuyÕn n«ng l©m tØnh S¬n La

2.6.1.3 Çn bé khuyÕn n«ng tØnh Lai Ch©u

2.6.1.4 X©y dùng ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ë cÊp tØnh

2.6.2 KhuyÕn n«ng l©m ë cÊp huyÖn

2.6.2.1 Çc tr¸ch nhiÖm chung

2.6.2.2 Tr¹m khuyÕn n«ng l©m ë huyÖn Yªn Ch©u

2.6.2.3 KhuyÕn n«ng khuyÕn l©m ë huyÖn Tña Chïa

2.7 Tæ chøc kiÓm l©m ë cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn

2.7.1 Chi côc kiÓm l©m

2.7.2 H¹t kiÓm l©m

2.7.2.1 Nh÷ng tr¸ch nhiÖm chung

2.7.2.2 Ph©n bæ çn bé hiÖn t¹i cña H¹t kiÓm l©m Yªn Ch©u vµ Tña Chïa

2.8 Hîp t¸c gi÷a Tr¹m khuyÕn n«ng l©m, H¹t kiÓm l©m vµ Dù ¸n S«ng §µ

3 T×nh h×nh khuyÕn n«ng trong Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

3.1 Lý do bæ sung yÕu tè n«ng nghiÖp

3.2 Tæ chøc Dù ¸n vµ c¬ cÊu khuyÕn n«ng

3.2.1 C¬ cÊu khuyÕn n«ng t¹i v¨n phßng Dù ¸n

3.2.2 C¬ cÊu Tæ chøc khuyÕn n«ng ë cÊp huyÖn

3.2.2.1 Çc cÊp çn bé

3.2.2.2 Kinh nghiÖm vµ thêi gian çn bé ®Þa ph¬ng dµnh cho çc ho¹t ®éng hç trî cña Dù ¸n

3.2.2.3 Lo¹i çn bé thùc ®Þa

3.2.2.4 Çn bé phô tr¸ch theo ®Þa bµn

3.2.2.5 §¸nh gi¸ çc çn bé biÖt ph¸i

3.3 C¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn t¹i díi cÊp huyÖn

3.3.1 Ban qu¶n lý th«n/b¶n

3.3.2 Ban n«ng l©m x·

3.3.2.1 Nh÷ng qui ®Þnh chung

3.3.2.2

Page 2 of 57

NhËn xÐt ®èi víi nh÷ng qui ®Þnh chung

3.3.3 Nh©n viªn thó y b¶n

3.4 §iÒu phèi vµ qu¶n lý khuyÕn n«ng.

3.4.1 §iÒu phèi khuyÕn n«ng

3.4.1.1 KhuyÕn n«ng vµ ®iÒu phèi trong Dù ¸n

3.4.1.2 KhuyÕn n«ng vµ ®iÒu phèi Dù ¸n víi bªn ngoµi

3.4.2 Qu¶n lý khuyÕn n«ng

3.4.2.1 Ph©n c«ng nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cho çn bé thùc ®Þa

3.4.2.2 KÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng th¸ng

3.4.2.3 LÞch ®i thùc ®Þa, ho¹t ®éng theo dâi vµ gi¸m s¸t

3.4.2.4 B¸o ço

3.5 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc çn bé vÒ khuyÕn n«ng

3.5.1 KhuyÕn n«ng ®îc hiÓu vµ thùc hiÖn bëi çc çn bé

3.5.2 Tr×nh ®é häc vÊn vµ nh÷ng ®µo t¹o trong ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

3.5.3 V¨n phßng vµ çc ph¬ng tiÖn ®i l¹i, phô cÊp ngo¹i nghiÖp

3.6 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng chÝnh

3.6.1 Çc ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng

3.6.1.1 §iÒu tra PRA

3.6.1.2 KÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n

3.6.1.3 KÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng n¨m

3.6.1.4 LËp kÕ ho¹ch Dù ¸n

3.6.1.5 Qui ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt giao rõng

3.6.2 Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o

3.6.2.1 §µo t¹o çn bé n¨m 1996

3.6.2.2 Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o n«ng d©n n¨m 1996

3.6.3 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa n¨m 1996

3.6.3.1 Çc thö nghiÖm n«ng l©m kÕt hîp vµ tr×nh diÔn c©y l¬ng thùc

3.6.3.1.1 Çc thö nghiÖm ®êng b¨ng c©y xanh n«ng l©m kÕt hîp

3.6.3.1.2 Thö nghiÖm / Tr×nh diÔn c©y l¬ng thùc

3.6.3.2 Ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶

3.6.3.3 L©m sinh

3.6.3.4 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng quan träng kh¸c

3.6.3.4.1 Ph¸t triÓn nu«i ong

3.6.3.4.2 ChÌ

4 Nh÷ng ®Ò xuÊt chÝnh nh»m t¨ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

4.1 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c khuyÕn n«ng

Page 3 of 57

4.1.1 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý h¬n n÷a tíi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp

4.1.2 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tËp trung vµ t¨ng cêng ch¬ng tr×nh n«ng nghiÖp cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

4.1.3 T¨ng hiÖu qu¶ çc nguån lùc khuyÕn n«ng hiÖn hµnh vµ nhu cÇu thiÕt lËp çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn

4.2 Çc ®Ò xuÊt chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn hµnh

4.2.1 Kh¸i qu¸t chung

4.2.1.1 X¸c ®Þnh l¹i tiÕn tr×nh khuyÕn n«ng

4.2.1.2 §iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu khuyÕn n«ng cho phï hîp víi çc chøc n¨ng

4.2.1.3 ThiÕt lËp mèi quan hÖ mËt thiÕt h¬n víi çc tæ chøc vµ çc Dù ¸n kh¸c

4.2.2 N©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng

4.2.1.1 Tæ chøc Dù ¸n

4.2.2.1.1 KÞch b¶n 1

4.2.2.1.2 KÞch b¶n 2

4.2.2.2 Qu¶n lý khuyÕn n«ng

4.2.2.2.1 M« t¶ c«ng viÖc

4.2.2.2.2 LËp kÕ ho¹ch n¨m vµ ph©n chia çc giai ®o¹n cho ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng

4.2.2.2.3 KÕ ho¹ch ho¹t ®éng th¸ng vµ lÞch th¨m thùc ®Þa hµng tuÇn

4.2.2.2.4 B¸o ço vµ lu gi÷

4.2.2.2.5 Theo dâi vµ gi¸m s¸t

4.2.2.2.6 §iÒu phèi khuyÕn n«ng

4.2.2.2.7 Çc ph¬ng tiÖn khuyÕn n«ng vµ hËu cÇn.

4.2.3 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa

4.2.3.1 §iÒu tra PRA vµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n

4.2.3.2 Çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn kü thuËt vµ phèi hîp víi çc tæ chøc phï hîp

4.2.3.3 Çc kü thuËt tiÒm n¨ng vµ çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp

4.3 Vai trß quan träng cña tÝn dông trong ph¸t triÓn çc kü thuËt cã ®Çu t bªn ngoµi cao

4.4 §Ò xuÊt çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

4.5 §Ò xuÊt çc ph¬ng ¸n thµnh lËp hÖ thèng khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn

4.5.1 Giai ®o¹n 1: Kh«ng cã cam kÕt vÒ tµi chÝnh cña tØnh vµ huyÖn

4.5.1.1 T×nh h×nh cuèi giai ®o¹n 1

4.5.1.2 Ph©n bæ çn bé khuyÕn n«ng Nhµ níc

4.5.1.3 Çc thñ tôc ®Ò xuÊt

4.5.1.4 Çc nhãm së thÝch

4.5.1.5 Ban ph¸t triÓn th«n b¶n

4.5.1.6 KhuyÕn n«ng viªn th«n b¶n

Page 4 of 57

1. Giíi thiÖu

1.1 Th«ng tin c¬ b¶n vÒ Dù ¸n

Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi (PTLNXH) S«ng §µ b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµo n¨m 1993. C¬ së cña Dù ¸n lµ tho¶ thuËn Dù ¸n song ph¬ng gi÷a Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam vµ Céng hoµ Liªn Bang §øc vÒ viÖc thµnh lËp mét Dù

4.5.1.7 Çc ®iÒu kho¶n kh¸c

4.5.2 Giai ®o¹n 2: Cã ng©n s¸ch cña huyÖn/tØnh ®Ó x©y dùng vµ tr¶ l¬ng cho çn bé khuyÕn n«ng cÊp x·



4.5.2.3 LÞch tr×nh th¨m thùc ®Þa

4.5.2.4 Theo dâi vµ gi¸m s¸t

4.5.2.5 LËp kÕ ho¹ch, thêi gian vµ çc thñ tôc ®Ò xuÊt

4.5.3 Giai ®o¹n 3: Cã ng©n s¸ch cña tØnh /huyÖn vµ çc çn bé khuyÕn n«ng ®ãng t¹i côm x·


4.5.3.2 Ph©n bæ çc çn bé khuyÕn n«ng

4.5.3.3 C¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp x· vµ b¶n

4.5.3.4 LËp kÕ ho¹ch, thêi gian biÓu vµ çc thñ tôc ®Ò xuÊt

4.6 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o çn bé vµ n«ng d©n

4.6.1 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho çn bé

4.6.1.1 Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o thêng xuyªn cho çn bé

4.6.1.1.1 §Ò xuÊt çc chñ ®Ò vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

4.6.1.1.2 §Ò xuÊt çc chñ ®Ò kh¸c cho çc kho¸ ®µo t¹o thêng xuyªn cho çn bé thùc ®Þa

4.6.1.1.3 Çc chñ ®Ò cho ®µo t¹o §PVT§ trong qu¶n lý khuyÕn n«ng

4.6.1.1.4 §Ò xuÊt çn bé nguån, lÞch tr×nh, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm cho çc kho¸ ®µo t¹o çn bé thêng xuyªn

4.6.1.1.5 §µo t¹o t¹i chç

4.6.2 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho n«ng d©n

4.6.2.1 Çc néi dung ®µo t¹o cho khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n

4.6.2.2 §Ò xuÊt néi dung huÊn luyÖn cho n«ng d©n vµ thµnh viªn NST

4.6.2.3 Çc ph¬ng ph¸p ®µo t¹o chñ yÕu ®Ò xuÊt cho n«ng d©n

4.6.2.4 ViÔn c¶nh n¨m 2005

4.6.3 Ph¬ng tiÖn ®µo t¹o

Phô lôc 1:

Ph¸t triÓn lµ g×? - Qua s«ng

Con ®êng ph¸t triÓn

Page 5 of 57

¸n l©m nghiÖp x· héi chung t¹i vïng ®Çu nguån S«ng §µ. Çc c¬ quan thùc thi lµ Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n (NN&PTNT) thay mÆt ChÝnh phñ níc CHXHCN ViÖt nam, vµ c«ng ty Çc Dù ¸n N«ng nghiÖp §øc (GFA), thay mÆt C¬ quan Hîp t¸c kü thuËt §øc (GTZ) vµ ChÝnh phñ Céng hoµ Liªn bang §øc.

Khu vùc Dù ¸n lµ vïng ®Çu nguån S«ng §µ, mét trong nh÷ng ®Çu nguån quan träng nhÊt cña ViÖt nam, ®Æc biÖt ®èi víi s¶n xuÊt ®iÖn. Do tÝnh phøc t¹p vµ m«i trêng khã kh¨n cña ®Çu nguån còng nh thiÕu sè liÖu c¬ b¶n, çc bªn Dù ¸n nhÊt trÝ mét giai ®o¹n ®Çu 2 n¨m - theo thuËt ng÷ x©y dùng kÕ ho¹ch cña §øc lµ "Giai ®o¹n §Þnh híng Më". Giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt b¾t ®Çu tõ th¸ng 4 n¨m 1995, sÏ kÐo dµi tíi th¸ng 12 n¨m 1998. Giai ®o¹n thùc thi thø hai dù ®Þnh kÐo dµi 4 n¨m. Dù ¸n dù ®Þnh kÕt thóc sau mét giai ®o¹n 2 n¨m tæng kÕt n÷a. Nh vËy tæng thêi gian thùc thi cña Dù ¸n lµ 10 n¨m.

Vµo th¸ng 6 n¨m 1994 vµ ®Çu n¨m 1995, çc bªn Dù ¸n phÝa ViÖt nam vµ §øc ®· cïng tæ chøc çc héi th¶o x©y dùng kÕ ho¹ch ph©n tÝch çc vÊn ®Ò Dù ¸n gÆp ph¶i vµ x©y dùng biÓu ®å lËp kÕ ho¹ch cho giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt cña Dù ¸n. VÊn ®Ò cèt lâi Dù ¸n cÇn gi¶i quyÕt trong giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt lµ çc ph¬ng ph¸p sö dông ®Êt hiÖn t¹i trong ®Çu nguån S«ng §µ kh«ng bÒn v÷ng. Çc ®¹i biÓu tham gia héi th¶o ®· x¸c ®Þnh môc tiªu, kÕt qu¶/thµnh qu¶, çc ho¹t ®éng chÝnh vµ çc chØ sè dïng ®Ó ®¸nh gi¸ çc kÕt qu¶ còng nh nh÷ng gi¶ thuyÕt chÝnh.

Trong biÓu ®å lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n, môc tiªu bao trïm cña Dù ¸n lµ:

� Khu vùc Dù ¸n S«ng §µ hoµ nhËp vµo dßng ch¶y kinh tÕ vµ ph¸t triÓn toµn quèc.

Môc tiªu Dù ¸n cho toµn bé giai ®o¹n thùc thi lµ

� §iÒu kiÖn sèng cña ngêi ®©n ®Þa ph¬ng vïng Dù ¸n S«ng §µ ®îc n©ng cao th«ng qua ¸p dông çc ph¬ng thøc sö dông ®Êt bÒn v÷ng c¶ vÒ sinh th¸i vµ kinh tÕ.

Môc ®Ých Dù ¸n trong giai ®o¹n thùc thi ®Çu tiªn lµ

� Ph¸t triÓn vµ thùc thi mét ph¬ng ph¸p qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn bÒn v÷ng bëi çc céng ®ång ®Þa ph¬ng.

§Ó ®¹t môc ®Ých cña m×nh, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ sÏ giíi thiÖu:

� çc ph¬ng thøc n«ng l©m kÕt hîp phï hîp h¬n, vµ � çc ph¬ng ¸n qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng hiÖu qu¶ h¬n cho çc vïng

� ®Æc trng bëi çc hÖ thèng canh t¸c hé gia ®×nh nhá, � n¬i ngêi d©n chÞu ¸p lùc lín ®èi víi ®Êt trång trät vµ rõng, vµ � cã ngêi Th¸i vµ ngêi Hmong lµ nhãm ngêi d©n téc chÝnh

1.2 KÕt cÊu b¸o ço

PhÇn Hai sÏ m« t¶ tãm t¾t c¬ cÊu ChÝnh phñ cña ViÖt nam vµ c¬ cÊu tæ chøc khuyÕn n«ng l©m trong trong Bé NN&PTN t¹i cÊp Trung ¬ng, TØnh vµ HuyÖn.

PhÇn Ba sÏ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng khuyÕn n«ng trong Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ. PhÇn Bèn ®a ra nh÷ng lý do cÇn t¨ng cêng yÕu tè n«ng nghiÖp nãi chung vµ vµ ®Æc biÖt, ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt t¨ng cêng n¨ng lùc hiÖu qu¶ çc tæ chøc khuyÕn n«ng hiÖn hµnh. PhÇn Bèn cßn gi¶i thÝch nhu cÇu vµ çc môc tiªu cña viÖc thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, ®Ò xuÊt 3 giai ®o¹n thµnh lËp nh÷ng c¬ cÊu nµy. §o¹n cuèi cña PhÇn Bèn ®a ra ch¬ng tr×nh ®µo t¹o t¬ng lai cho çn bé vµ n«ng d©n.

2 C¬ cÊu tæ chøc cña hÖ thèng khuyÕn n«ng l©m t¹i ViÖt nam

Page 6 of 57

2.1 Giíi thiÖu c¬ cÊu tæ chøc nhµ níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam

Theo HiÕn ph¸p n¨m 1992 cña níc CHXHCN ViÖt nam, ®iÒu hµnh c¬ cÊu chÝnh trÞ ë cÊp trung ¬ng bao gåm Chñ tÞch níc, Phã chñ tÞch níc, Quèc héi vµ ChÝnh phñ ®øng ®Çu lµ Thñ tíng chÝnh phñ. V¨n phßng bao gåm mét Thñ t-

íng, ba Phã thñ tíng vµ 25 bé trëng trong ®ã 18 Bé trëng ngµnh chñ ®¹o vµ 7 L·nh ®¹o çc c¬ quan ngang Bé2 .

Trong khi Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n lµ c¬ quan thuéc chÝnh phñ trùc tiÕp liªn quan tíi Dù ¸n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t cã chøc n¨ng chØ ®¹o chung vµ ®iÒu phèi, cã ®¹i diÖn tham gia Ban ®iÒu hµnh trung ¬ng cña Dù ¸n PTLN XH S«ng §µ. Çc vÊn ®Ò tµi chÝnh cho thùc thi Dù ¸n ®îc th«ng qua Bé Tµi ChÝnh.

T¹i ViÖt nam, c¬ cÊu hµnh chÝnh phi tËp trung tõ cÊp tØnh tíi cÊp huyÖn. T¹i cÊp tØnh, Héi ®ång nh©n d©n lµ c¬ quan bÇu cö cña ChÝnh phñ cïng víi Uû ban nh©n d©n lµ c¬ quan thùc thi còng nh ®¹i diÖn cña ChÝnh phñ Trung ¬ng. VÒ hµnh chÝnh mäi Së Vô chÝnh phñ ®Òu thuéc UBND tØnh, c¬ quan chØ ®¹o vµ gi¸m s¸t mäi ho¹t ®éng. Çc Së Vô kh¸c

nhau chÞu tr¸ch nhiÖm tríc UBND tØnh3. C¬ cÊu t¬ng tù ¸p dông t¹i cÊp huyÖn vµ cÊp x·4. ¶nh hëng chÝnh trÞ nµy cña

UBND tíi çc tæ chøc ChÝnh phñ ®îc xem nh hÖ thèng bËc thang tõ trªn xuèng5 .

2.2. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2.2.1 C¬ cÊu tæ chøc cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

S¸t nhËp tõ Bé N«ng nghiÖp vµ C«ng nghiÖp Thùc phÈm, Bé L©m nghiÖp, vµ Bé Thuû lîi, Bé NN&PTNT ®îc chÝnh thøc thµnh lËp qua NghÞ ®Þnh 73 CP ra ngµy 1/11/1995. Bé NN&PTNT ®øng ®Çu lµ Bé trëng, ®îc trî gióp bëi V¨n phßng Bé vµ

Thanh tra Bé còng nh 7 Thø trëng vµ Th ký6 .

Theo §iÒu 1 NghÞ ®Þnh 73 CP ra ngµy 1/11/1995, Bé NN&PTNT lµ mét c¬ quan cña ChÝnh phñ ViÖt nam víi chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc ®èi víi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, tµi nguyªn níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Bé cã 16 nhiÖm vô chÝnh ghi trong §iÒu 2 cña NghÞ ®Þnh sè 73-CP. Çc nhiÖm vô chÝnh bao gåm tr×nh ChÝnh phñ çc dù th¶o vµ çc v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c liªn quan tíi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, tµi nguyªn níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, kiÕn nghÞ ChÝnh phñ çc chiÕn lîc, kÕ ho¹ch tæng thÓ, çc kÕ ho¹ch dµi vµ trung h¹n, vµ khi ®îc ChÝnh phñ phª duyÖt, kiÕn nghÞ lu«n viÖc thùc thi canh t¸c vµ chÕ biÕn çc n«ng l©m s¶n, viÖc qu¶n lý, b¶o vÖ, ph¸t triÓn vµ khai th¸c rõng, qu¶n lý tµi nguyªn níc, qu¶n lý nhµ níc ®èi víi çc dÞch vô chuyªn m«n. Trong kho¶n 4, nhiÖm vô cña khuyÕn n«ng lµ "tæ chøc vµ chØ ®¹o viÖc khuyÕn khÝch n«ng l©m nghiÖp".

Qu¶n lý nhµ níc cña Bé NN&PTNT ®èi víi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, tµi nguyªn níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®îc ph©n chia

ra lµm çc Vô chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc nãi chung vµ çc Côc chuyªn ngµnh7 .

Çc Vô qu¶n lý nhµ níc lµ çc tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ x©y dùng chÝnh s¸ch, theo dâi viÖc thùc thi chÝnh s¸ch vµ tvÊn cho çc cÊp chÝnh quyÒn liªn quan vÒ ¶nh hëng chÝnh s¸ch.

Çc Côc chuyªn ngµnh bao gåm tÊt c¶ çc Côc thuéc Bé NN&PTNT chÞu tr¸ch nhiÖm thùc thi çc chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng. Mäi ho¹t ®éng cña çc tæ chøc qu¶n lý nhµ níc vÒ mÆt chuyªn ngµnh do ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp.

Bé NN&PTNT cã 7 vô chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc nãi chung vµ 9 côc chuyªn ngµnh8 .

7 vô chøc n¨ng bao gåm Vô kÕ ho¹ch vµ qui ho¹ch, ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, khoa häc c«ng nghÖ vµ chÊt lîng s¶n phÈm, chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, hîp t¸c quèc tÕ, tµi chÝnh vµ tµi vô, tæ chøc çn bé.

9 Côc qu¶n lý chuyªn ngµnh bao gåm Côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp, kiÓm l©m, b¶o vÖ thùc vËt, thó y, khuyÕn n«ng l©m, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ nghÒ nghiÖp n«ng th«n, qu¶n lý níc vµ c«ng tr×nh thuû lîi, phßng chèng lôt b·o vµ qu¶n lý ®ª ®iÒu, ®Þnh canh ®Þnh c vµ vïng kinh tÕ míi.

Ngoµi çc tæ chøc qu¶n lý nhµ níc nãi chung vµ çc tæ chøc qu¶n lý nhµ níc vÒ chuyªn ngµnh cßn cã çc doanh nghiÖp "th-¬ng m¹i". Nh÷ng doanh nghiÖp nµy kh«ng nhËn ng©n s¸ch nhµ níc cÊp mµ tù lo liÖu. Chóng ho¹t ®éng t¬ng tù nh çc

Page 7 of 57

doanh nghiÖp t nh©n mÆc dï ®îc xem nh cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o çc c¬ chÕ gi¸m s¸t tµi chÝnh nhµ níc. Thêng nh÷ng doanh nghiÖp nµy cung cÊp çc dÞch vô quan träng nh bao cÊp çc ®Çu t ban ®Çu (h¹t gièng, ph©n bãn)...

2.2.2 KhuyÕn n«ng trong Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

NghÞ §Þnh 13 - CP ra ®êi th¸ng 3/ 1993 qui ®Þnh viÖc thµnh lËp khuyÕn n«ng ë çc cÊp trung ¬ng, tØnh, huyÖn. Trong Bé NN&PTNT, nhiÖm vô khuyÕn n«ng l©m thuéc vÒ Côc khuyÕn n«ng khuyÕn l©m. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô chung cña m×nh, CKNL ®îc tæ chøc thµnh çc phßng sau:

� KÕ ho¹ch vµ hîp t¸c quèc tÕ � Hµnh chÝnh vµ tµi vô � Ch¨n nu«i ®¹i gia sóc � Ch¨n nu«i gia sóc nhá (lîn, dª, gµ, vÞt, ong) � C©y c«ng nghiÖp (chÌ,cµ phª, c©y ¨n qu¶) � C©y l¬ng thùc ( lóa, ng«, s¾n, ®ç) � §µo t¹o vµ th«ng tin � KhuyÕn l©m

2.3 Çc tæ chøc ®èi t¸c cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ trong Bé NN&PTNT

Tõ khi b¾t ®Çu giai ®o¹n thùc thi ®Çu tiªn vµo th¸ng 4 /1995, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ ®îc ®Æt díi Côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp, «ng Côc trëng ®îc cö lµm Gi¸m ®èc Dù ¸n. T¹i cÊp huyÖn, çc ho¹t ®éng n«ng l©m nghiÖp cña Dù ¸n ®îc thùc hiÖn th«ng qua çc ®¬n vÞ ngµnh däc cña Côc KNKL vµ Côc KL. T¹i cÊp HuyÖn, çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng l©m cña Côc PTLN ®îc thùc hiÖn th«ng qua tr¹m khuyÕn n«ng l©m (TKNL).

2.4 Çc tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn vµ t nh©n ñng hé khuyÕn n«ng t¹i ViÖt Nam

T¹i ViÖt nam, çc tæ chøc quÇn chóng ®îc xem nh çc ®¬n vÞ khuyÕn n«ng tù nguyÖn hiÖn ®ang thùc hiÖn çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cïng víi çc tæ chøc khuyÕn n«ng cña ChÝnh phñ. Nh÷ng tæ chøc quÇn chóng nµy cã quan hÖ mËt thiÕt víi §¶ng, Nhµ níc vµ ChÝnh phñ. Nh÷ng tæ chøc quan träng nhÊt trong sè ®ã lµ VACVINA, Héi Phô n÷, Héi N«ng d©n, §oµn Thanh niªn. C¬ cÊu tæ chøc cña çc tæ chøc nµy cã ch©n rÕt tõ Trung ¬ng tíi cÊp x·.

2.4.1 VACVINA

VACVINA ®îc thµnh lËp vµo n¨m 1986 nh mét tæ chøc quÇn chóng tù nguyÖn cña Héi lµm Vên ViÖt nam9. Tíi ®Çu n¨m 1997, VACVINA cã ®¹i diÖn ë hÇu hÕt çc tØnh trªn ®Êt níc. VAC lµ viÕt t¾t cña 3 ch÷ çi ®Çu cña: Vên, Ao, Chuång. VAC dùa trªn truyÒn thèng l©u ®êi cña ngêi ViÖt Nam kÕt hîp nu«i trång thuû s¶n vµ ch¨n nu«i, trång trät nh mét kh¸i niÖm canh t¸c bÒn v÷ng.

VACVINA tÝch cùc phæ biÕn kü thuËt b»ng çch lùa chän nh÷ng ngêi d©n vµ hé gia ®×nh chñ chèt, giíi thiÖu çc héi viªn ®µo t¹o kü thuËt VAC th«ng qua héi th¶o vµ tr×nh diÔn thùc ®Þa. Nh÷ng ngêi thµnh c«ng cã tr¸ch nhiÖm phæ biÕn cho nh÷ng ngêi bªn c¹nh. Sau khi nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp tõ bá tù cung tù cÊp cho hé gia ®×nh vµ khu vùc, nh÷ng ®Ò xuÊt chuÈn cña VAC còng thay ®æi theo híng çc kh¸i niÖm ¸p dông trang tr¹i cô thÓ theo khu vùc.

Tõ n¨m 1988, cïng víi sù trî gióp cña UNICEF, VACVINA ®· thùc hiÖn Dù ¸n an toµn l¬ng thùc t¹i 270 x· vµ 91 huyÖn víi môc tiªu t¨ng cung cÊp l¬ng thùc vµ an toµn l¬ng thùc cho nh÷ng ngêi hëng lîi.

NÕu Dù ¸n S«ng §µ quyÕt ®Þnh thóc ®Èy ph¸t triÓn rau xanh nh mét ho¹t ®éng khuyÕn n«ng chÝnh, viÖc hîp t¸c chÆt chÏ víi çc tæ chøc VACVINA ®Þa ph¬ng rÊt cã Ých vµ nªn lµm.

2.4.2 Çc tæ chøc ñng hé khuyÕn n«ng kh¸c

Page 8 of 57

Ngoµi çc tæ chøc quÇn chóng trªn cßn cã çc tæ chøc ph¸t triÓn ®a vµ song ph¬ng vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ hiÖn ®ang gióp ®ì çc tæ chøc khuyÕn n«ng cña chÝnh phñ hoÆc vÒ kü thuËt hoÆc/vµ vÒ tµi chÝnh. Çc tæ chøc quèc tÕ kh¸c cña liªn hiÖp quèc gåm FAO, WFP vµ Céng ®ång Ch©u ¢u, çc tæ chøc song ph¬ng lín nh SIDA, JICA, GTZ, FINNIDA ñng hé çc ch¬ng tr×nh liªn quan tíi n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Çc Tæ chøc Phi ChÝnh phñ ñng hé çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã CIDCE, ActionAid, CARE, OXFAM, Quaker Australia vµ SCF.

2.5 C¬ cÊu tæ chøc cña Bé NN&PTNT ë cÊp tØnh vµ huyÖn t¹i S¬n La vµ Lai Ch©u

2.5.1 Së n«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n

2.5.1.1 Çc chøc n¨ng vµ nhiÖm vô chÝnh

C¬ quan cao nhÊt cña Bé NN&PTNT ë cÊp tØnh lµ Së NN&PTNT. Theo Th«ng t liªn bé 07 LB/TT do Ban tæ chøc çn bé ChÝnh phñ ra ngµy 24/4/1996 theo tinh thÇn QuyÕt ®Þnh sè 852/TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ ra ngµy 28/12/1995 vµ NghÞ §Þnh 73-CP cña ChÝnh phñ ra ngµy 1/1/1995, Së NN&PTNT lµ mét c¬ quan chuyªn m«n cña UBND tØnh. Dùa trªn çc th«ng t vµ quyÕt ®Þnh trªn, th¸ng 6 n¨m 1996, Së NN&PTNT ®îc thµnh lËp t¹i hai tØnh S¬n la vµ Lai Ch©u.

Chøc n¨ng chung cña Së NN&PTNT lµ gióp UBND tØnh thùc hiÖn çc chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc ®èi víi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, qu¶n lý níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cña tØnh. §ång thêi, Së NN&PTNT còng chÞu sù chØ ®¹o cña Bé trëng Bé NN&PTNT vÒ çc vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan tíi n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, qu¶n lý níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.

Trong çc ®iÒu kiÖn cña tØnh, Së NN&PTNT ph¶i ¸p dông çc luËt, nghÞ ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh liªn quan tíi n«ng nghiÖp cña ChÝnh phñ th«ng qua th¶o vµ tr×nh UBND tØnh çc dù th¶o nghÞ ®Þnh vµ quyÕt ®Þnh liªn quan tíi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tØnh. Së NN&PTNT còng ph¶i thÝch nghi çc chiÕn lîc vµ çc kÕ ho¹ch trung dµi h¹n cña Trung ¬ng vµ tr×nh chóng lªn UBND tØnh xem xÐt. Sau khi ®îc UBND tØnh duyÖt, Së NN&PTNT cã tr¸ch nhiÖm híng dÉn vµ theo dâi viÖc thùc thi çc chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch ®ã bëi çc tæ chøc thuéc Së. Mäi tæ chøc thuéc së b¸o ço hµng th¸ng lªn Së.

2.5.1.2 Thµnh lËp tæ chøc cña Së NN&PTNT t¹i hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u

Do çc ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ qu¸ tr×nh cñng cè tæ chøc cña Bé NN&PTNT t¹i ®Þa ph¬ng, c¬ cÊu tæ chøc cña çc c¬ quan chøc n¨ng vµ çc c¬ quan chuyªn ngµnh ë 2 tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u cã kh¸c nhau. Gi¸m ®èc Së NN&PTNT cã nhiÖm vô tr×nh Chñ tÞch UBND tØnh dù th¶o kÕ ho¹ch cô thÓ ho¸ sè phßng ban vµ sè çn bé. Gi¸m ®èc cã thÓ ®Ò xuÊt kÕt hîp mét sè phßng ban, tuy nhiªn kh«ng qu¸ 11phßng.

Th¸ng 12/1996, çc chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc chung cña Së 2 tØnh ®îc chia ra çc phßng ban sau:

TØnh S¬n La TØnh Lai Ch©u

1 KÕ ho¹ch vµ ®Çu t 1 Tæ chøc vµ çn bé

2 Ng©n s¸ch vµ tµi vô 2 Hµnh chÝnh

3 Nh©n sù 3 KÕ ho¹ch vµ ®Çu t

4 Hµnh chÝnh 4 Tµi vô vµ tµi chÝnh

5 Thanh tra 5 N«ng nghiÖp

6 ChÝnh s¸ch NN&PTNT 6 L©m nghiÖp

7 S¶n xuÊt c©y trång 7 Tµi nguyªn níc

8 Ch¨n nu«i vµ thó y 8 ChÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n

9 Ph¸t triÓn l©m nghiÖp 9 Thanh tra

10 Qu¶n lý níc vµ tíi tiªu 10 V¨n phßng uû ban phßng chèng b·o lôt

Page 9 of 57

T¹i tØnh S¬n la, çc chøc n¨ng vµ thµnh lËp tæ chøc cña Së NN&PTNT ®ang ®îc xem xÐt vµ hy väng sÏ ®îc UBND TØnh duyÖt vµo ®Çu n¨m 1997. NÕu ®îc duyÖt, Phßng sè 7 vµ 8 cã thÓ sÏ ®îc kÕt hîp vµ mang tªn Phßng kü thuËt n«ng nghiÖp vµ cã thÓ sÏ thµnh lËp thªm mét Phßng thuû s¶n n÷a. Phßng 9 còng cã thÓ ®æi tªn lµ Chi côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp. Còng xem xÐt kÕt hîp Phßng 1 vµ 2.

T¹i 2 tØnh, qu¶n lý nhµ níc theo chuyªn ngµnh trùc tiÕp thuéc Së NN&PTNT bao gåm çc ®¬n vÞ tæ chøc sau víi con dÊu vµ tµi kho¶n riªng:

Ph©n bæ çn bé: Së NN&PTNT tØnh S¬n La cã 45 çn bé, Lai Ch©u cã 91 çn bé. Ngoµi ra, mäi n«ng, l©m trêng, vµ Ban qu¶n lý çc Dù ¸n n«ng l©m thuû ë 2 tØnh ®Òu thuéc Së NN&PTNT. Tæng sè çn bé c«ng nh©n viªn cÊp tØnh thuéc çc tæ chøc n«ng nghiÖp bao gåm c¶ sè çn bé hiÖn ®ang lµm viÖc t¹i çc huyÖn ë tØnh S¬n La kho¶ng 3000 ngêi vµ tØnh Lai Ch©u lµ 2500 ngêi.

2.5.2 Tæ chøc Bé NN&PTNT ë cÊp huyÖn

Phßng NN&PTNT ë hai huyÖn Yªn Ch©u vµ Tu¶ Chïa ®îc chÝnh thøc thµnh lËp vµo th¸ng 6 n¨m 1996, trùc thuéc UBND huyÖn.

NhiÖm vô cña phßng NN&PTNT lµ tham mu cho UBND huyÖn çc vÊn ®Ò vÒ n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, tµi nguyªn níc vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. Theo c¬ cÊu tæ chøc cña Bé NN&PTNT, mäi c¬ cÊu trùc thuéc Bé ë cÊp huyÖn ®Òu do Phßng NN&PTNT ®iÒu phèi vµ theo dâi. Tuy nhiªn søc m¹nh thùc sù còng nh tÇm quan träng cña Phßng ®îc quyÕt ®Þnh vµ phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ ý chÝ UBND huyÖn dµnh cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi chung vµ vai trß cña Phßng NN&PTNT nãi riªng.

Theo Gi¸m ®èc së NN&PTNT S¬n la, Phßng NN&PTNT cÇn cã 5-8 ngêi ®Ó g¸nh v¸c çc nhiÖm vô chÝnh. Phßng

11 ChÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n

TØnh S¬n La TØnh Lai Ch©u

1 Chi côc b¶o vÖ thùc vËt 1 Chi côc b¶o vÖ thùc vËt

2 Chi côc thó y 2 Chi côc thó y

3 Chi côc §C§C vµ kinh tÕ míi 3 Chi côc qu¶n lý çc Dù ¸n níc

- Trung t©m khuyÕn n«ng l©m

- Trung t©m níc sinh ho¹t vµ b¶o vÖ m«i trêng n«ng th«n

4 Chi côc qu¶n lý çc Dù ¸n níc vµ thuû lîi 4 §oµn ®iÒu tra, thiÕt kÕ vµ qui ho¹ch

5 Trung t©m khuyÕn n«ng l©m 5 Ban qu¶n lý çc Dù ¸n ®Çu nguån

6 §oµn ®iÒu tra l©m nghiÖp 6 Ban qu¶n lý çc Dù ¸n ®Æc biÖt

7 Trung t©m níc sinh ho¹t vµ m«i trêng n«ng th«n

7 Trêng trung häc n«ng l©m nghiÖp lai ch©u

8 Trêng trung häc n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp mai s¬n

9 Çc n«ng l©m trêng quèc doanh

10 Çc qu¶n lý çc dù ¸n thuû lîi (1 ban cho çc Dù ¸n quèc gia, 1 ban cho çc Dù ¸n cña tØnh)

11 Ban qu¶n lý çc dù ¸n l©m nghiÖp (1 ban cho ch¬ng tr×nh 327)

Page 10 of 57

NN&PTNT huyÖn Yªn Ch©u hiÖn cã 4 çn bé biªn chÕ vµ 3 vÞ trÝ cßn trèng. Tr¸ch nhiÖm gi÷a 7 çn bé ®îc ph©n chia nhsau:

Phßng NN&PTNT huyÖn Tña Chïa gåm çc ®¬n vÞ sau vµ cã 17 çn bé (trong ngoÆc ®¬n), trong ®ã 7 ngêi phô tr¸ch phÇn qu¶n lý hµnh chÝnh, 10 ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm cho 4 ®¬n vÞ kü thuËt:

T¹i 2 huyÖn, çc ®¬n vÞ sau tríc ®©y thuéc phßng NN&PTNT

� Tr¹m khuyÕn n«ng l©m � Tr¹m thó y � Tr¹m b¶o vÖ thùc vËt � Tr¹m gièng � Tr¹m vËt t

T¹i huyÖn Tña Chïa, çc Tr¹m b¸o ço trong vßng 10 ngµy cho Trëng Phßng NN&PTNT vµ tr×nh çc kÕ ho¹ch n¨m vµ çc kÕ ho¹ch kh¸c. Trëng Phßng NN&PTNT sÏ cho ý kiÕn vµ tr×nh çc kÕ ho¹ch còng nh b¸o ço cho UBND huyÖn, UBND huyÖn sÏ xem xÐt sau ®ã tr×nh lªn UBND tØnh. Dùa trªn çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chung cña tØnh vµ ng©n s¸ch cÊp, UBND tØnh sÏ quyÕt ®Þnh duyÖt vµ cÊp ng©n s¸ch cho thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch ®ã.

Do Phßng NN&PTNT Yªn Ch©u thiÕu çn bé, phÇn lín çc Tr¹m ®Òu b¸o trùc tiÕp lªn çc tæ chøc cña m×nh vµ Së NN&PTNT t¹i S¬n La.

2.5.3. Sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng hîp t¸c gi÷a çc tæ chøc kh¸c nhau cña Bé NN&PTNT t¹i cÊp huyÖn

Theo c¬ cÊu tæ chøc hiÖn hµnh, ngoµi UBND huyÖn cßn Ýt nhÊt 5 tæ chøc kh¸c thuéc Bé NN&PTNT chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ phÇn kü thuËt cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng, ®ã lµ Tr¹m khuyÕn n«ng l©m, Tr¹m b¶o vÖ thùc vËt, Tr¹m thó y, Tr¹m gièng vµ H¹t kiÓm l©m. MÆc dï nhiÖm vô tr¹m khuyÕn n«ng l©m lµ phèi kÕt hîp çc ho¹t ®éng vµ ch¬ng tr×nh cña çc tæ chøc nµy nhng trªn thùc tÕ nã cha cã ¶nh hëng vµ søc m¹nh thùc sù. Do Phßng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n cßn yÕu, viÖc phèi kÕt hîp gi÷a çc ®¬n vÞ cïng liªn quan tíi çc ho¹t ®éng cßn yÕu dÉn tíi chång chÐo vµ nãi chung kh«ng hiÖu qu¶ ë cÊp huyÖn.

Theo th«ng tin tõ Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ, Dù ¸n cã quan hÖ víi 15 tæ chøc trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thùc thi çc ho¹t

1 Trëng phßng NN&PTNT NN&PTNT

2 Phã phßng Thuû lîi

3 Phô tr¸ch khèi HTX Phong trµo HTX

4 Çn bé l©m nghiÖp Ph¸t triÓn l©m nghiÖp

5 Trång trät Trèng

6 S¶n xuÊt ch¨n nu«i Trèng

7 Thuû s¶n Trèng

1 Gi¸m ®èc (1)

2 Hµnh chÝnh + gióp viÖc (5+1)

3 Thuû lîi (7)

4 L©m nghiÖp (1)

5 Trång trät (1)

6 Qu¶n lý HTX (1)

Page 11 of 57

®éng. Cã mét tæ chøc thùc sù hiÖu qu¶ vµ ¶nh hëng ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i cÊp huyÖn cã thÓ cho phÐp dù ¸n ®Èy nhanh qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch vµ thùc thi çc ho¹t ®éng còng nh ch¬ng tr×nh cña huyÖn.

2.6 KhuyÕn n«ng l©m ë cÊp tØnh vµ huyÖn

2.6.1 Trung t©m khuyÕn n«ng l©m

2.6.1.1 Çc nhiÖm vô chung

Tæ chøc cña CKNL ë cÊp tØnh lµ Trung t©m khuyÕn n«ng l©m. TtKNL tØnh Lai ch©u ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh ra ngµy 9 th¸ng 8 n¨m 1996 trong khi quyÕt ®Þnh cña tØnh S¬n la ra th¸ng 6 n¨m 1996. TØnh S¬n La, quyÕt ®Þnh liªn quan tíi thµnh lËp TtKNL vµ çc TKNL hiÖn ®ang ®îc xem xÐt vµ hy väng quÝ I n¨m 1997 sÏ ®îc UBND tØnh th«ng qua.

TtKNL lµ tæ chøc chuyªn ngµnh vµ ®éc lËp cã con dÊu, tµi kho¶n riªng trùc thuéc CKNL ë cÊp trung ¬ng vµ liªn quan çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë cÊp tØnh víi Së NN&PTNT.

NhiÖm vô chÝnh cña TtKNL bao gåm thùc thi çc ch¬ng tr×nh vµ Dù ¸n khuyÕn n«ng trong tØnh, ®Æc biÖt trong viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, çc kü thuËt tiªn tiÕn díi h×nh thøc ®Ò xuÊt çc kü thuËt cho n«ng d©n; ®µo t¹o khuyÕn n«ng viªn vµ n«ng d©n kiÕn thøc kü thuËt, kü n¨ng vµ qu¶n lý kinh tÕ; hîp t¸c víi çc tæ chøc kh¸c thuéc Së NN&PTNT ë cÊp huþÖn nh Tr¹m thó y, Tr¹m b¶o vÖ thùc vËt, vµ Phßng NN&PTNT còng nh çc tæ chøc trong níc nh Héi N«ng d©n, VACVINA, §oµn Thanh niªn vµ Héi Phô n÷ vµ ngoµi níc; ®¸nh gi¸ çc ch¬ng tr×nh, Dù ¸n khuyÕn n«ng trong tØnh TtKNL cßn tham mu cho çc çc tæ chøc n«ng nghiÖp kh¸c vµ UBND tØnh vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc thi çc ch¬ng tr×nh vµ Dù ¸n khuyÕn n«ng trong tØnh. VÒ viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch, TtKNL ®a ra çc dù th¶o ng©n s¸ch vµ kÕ ho¹ch vÒ qu¶n lý nh©n sù, thµnh lËp m¹ng líi khuyÕn n«ng tõ tØnh xuèng huyÖn, côm x· vµ b¶n, thiÕt kÕ çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ çc ho¹t ®éng chuyªn m«n, sau ®ã tr×nh cho UBND tØnh phª duyÖt.

2.6.1.2 Çn bé khuyÕn n«ng l©m tØnh S¬n La

Trung t©m khuyÕn n«ng l©m tØnh S¬n la cã 14 çn bé vµ çc phßng sau:

Trong c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn, kh«ng cã ®¹i diÖn çn bé phô tr¸ch riªng phÇn thuû lîi

Tæng sè çn bé TtKNL S¬n La lµ 131 ngêi, 14 ngêi lµm viÖc t¹i Trung t©m, 117 ngêi lµm viÖc t¹i 10 huyÖn cã çc Tr¹m KNL ®· ®îc thµnh lËp, tõ 10-15 ngêi mçi Tr¹m.

2.6.1.3 Çn bé khuyÕn n«ng tØnh Lai Ch©u

Vµo th¸ng 12 n¨m 1996, TtKNL tØnh Lai Ch©u cã nh÷ng Phßng sau víi 17 çn bé:

1 Gi¸m ®èc

2 Çc phã gi¸m ®èc

3 Çc çn bé phßng hµnh chÝnh, (1 qu¶n trÞ chung, 1 ng©n s¸ch vµ 1 kÕ to¸n)

1 Çn bé khuyÕn l©m

1 Çn bé trång trät (c©y c«ng nghiÖp nh chÌ, cµ phª vµ c©y l¬ng thùc nh lóa ng« s¾n ®Ëu)

1 Çn bé c©y ¨n qu¶

1 Çn bé ch¨n nu«i(c¶ gia sóc lín nh tr©u bß vµ gia sóc nhá nh lîn, dª, gµ, vÞt, ong)

1 Çn bé thuû s¶n

3 Çn bé th«ng tin ®¹i chóng vµ ®µo t¹o

Page 12 of 57

Vµo cuèi n¨m 1996 míi cã 2 TKNL ®îc thµnh lËp t¹i huyÖn Tña Chïa vµ huyÖn Phong thæ. Mçi Tr¹m cã 5 ngêi.

2.6.1.4 X©y dùng ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ë cÊp tØnh

KÕ ho¹ch khuyÕn n«ng cña mét tØnh dùa trªn kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 5 n¨m. KÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 5 n¨m cÇn dùa trªn ph©n tÝch nhu cÇu khuyÕn n«ng còng nh kh¶ n¨ng cña çc çn bé khuyÕn n«ng cña tØnh. Dù th¶o kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng cÇn ph¶i cô thÓ ho¸ vµ c©n ®èi çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, ®a ra çc ®Ò xuÊt thµnh lËp m¹ng líi khuyÕn n«ng ë cÊp tØnh, huyÖn x· vµ b¶n, bao gåm c¶ kÕ ho¹ch tµi chÝnh cho çn bé vµ çc ho¹t ®éng. TtKNL tØnh cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng vµ tr×nh UBND tØnh kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 5 n¨m. Mét khi ®· duyÖt, UBNDN tØnh cã thÓ dÔ dµng ph©n bæ ng©n s¸ch hµng n¨m vµ cÊp vèn ®óng thêi h¹n.

Cho tíi nay, çc TtKNL c¶ hai tØnh S¬n La vµ Lai ch©u ®Òu cha x©y dùng vµ tr×nh kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 5 n¨m. TÝnh c¶ n¨m 1996, çc kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng hµng n¨m cha cô thÓ ho¸ nh÷ng yªu cÇu l©u dµi vÒ viÖc thµnh lËp m¹ng líi khuyÕn n«ng tõ tØnh xuèng b¶n. HÖ qu¶ lµ viÖc duyÖt ng©n s¸ch cÇn thêi gian vµ cho tíi nay cha cã kho¶n nµo cho çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn.

Cã 27 ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng quèc gia. Çc tØnh tuú theo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã thÓ x©y dùng vµ thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh cña m×nh, tuy nhiªn nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy cÇn theo çc môc tiªu vÒ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n do CKNL ®a ra. T¹i hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u, phÇn lín çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng ®Òu do Nhµ níc tµi trî.

Sau ®©y lµ tr×nh tù x©y dùng vµ quyÕt ®Þnh thùc hiÖn çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trong n¨m tíi ë cÊp tØnh.

CKNL göi cho TtKNL danh s¸ch çc ch¬ng tr×nh sÏ ®îc Bé NN&PTNT cÊp vèn. UBND tØnh th«ng b¸o TtKNL çc ch-¬ng tr×nh cña tØnh ®Ó lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt. Sau ®ã Gi¸m ®èc TtKNL vµ çc céng sù cña m×nh nghiªn cøu çc ch¬ng tr×nh ®Ò xuÊt, sau ®ã dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi cô thÓ cña tØnh, Gi¸m ®èc x©y dùng vµ tr×nh ®Ò xuÊt ch¬ng tr×nh cho Côc xem xÐt vµ duyÖt, ®ång thêi th«ng b¸o cho UBND tØnh biÕt vµ xem xÐt. CKNL duyÖt (kh«ng ph¶i lµ UBND tØnh duyÖt). NÕu duyÖt, CKNL sÏ göi çc ch¬ng tr×nh l¹i cho tØnh vµ UBND tØnh cã kÕ ho¹ch ph©n bæ cÊp ng©n s¸ch.

Kh«ng cã kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 5 n¨m, tr×nh tù nµy sÏ ph¶i lÆp l¹i hµng n¨m.

Trong sè 27 ch¬ng tr×nh quèc gia, hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u khuyÕn khÝch nh÷ng ch¬ng tr×nh sau:

1 Gi¸m ®èc

4 Çn bé hµnh chÝnh víi 1 çn bé hµnh chÝnh chung, 1 phô tr¸ch nh©n sù vµ 2 phô tr¸ch ng©n s¸ch vµ tµi vô

3 Çn bé khuyÕn l©m (c¶ 3 ngêi míi tuyÓn tõ th¸ng 9 n¨m 1996, 2 ®¹i häc, 1 trung cÊp)

4 Çn bé trång trät (2 ®¹i häc, 2 trung cÊp), phô tr¸ch c¶ c©y c«ng nghiÖp nh chÌ, cµphª vµ c©y l¬ng thùc nh lóa ng« s¾n ®Ëu

5 Çn bé ch¨n nu«i (2 ®¹i häc, 3 trung cÊp), phô tr¸ch c¶ gia sóc lín nh trau bß vµ gia sóc nhá nh lîn, dª, gµ, vÞt, ong

1 Çn bé thuû s¶n (®¹i häc)

S¬n La 13 ch¬ng tr×nh n«ng nghiÖp: lóa ruéng, ng«, ®Ëu t¬ng, mÝa, d©u t»m, cµ phª, c©y ¨n qu¶, bß vµng (Ên ®é Zebu), bß s÷a, lîn lai, gµ (lÊy thÞt vµ lÊy trøng), dª (B¸ch Th¶o), b¶o vÖ thùc ®éng vËt; ®µo t¹o, tr×nh diÔn vµ t¨ng cêng n¨ng lùc.

6 ch¬ng tr×nh l©m nghiÖp: n«ng l©m kÕt hîp, canh t¸c ®Êt tho¸i ho¸ vµ ®Êt träc, çc kü thuËt ®èi víi rõng tù nhiªn vµ rõng trång, lùa chän çc loµi c©y rõng b¶n ®Þa vµ ®Æc dông,phßng chèng löa rõng vµ s©u bä, n©ng cao vµ chÕ biÕn çc l©m s¶n nhá, ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ khuyÕn l©m.

Lai Ch©u 11 ch¬ng tr×nh n«ng nghiÖp: lóa ruéng, ng«, ®Ëu t¬ng, cµ phª, c©y ¨n qu¶, bß vµng (Ên ®é Zebu), bß s÷a, lîn lai, gµ (lÊy thÞt vµ lÊy trøng), dª (B¸ch Th¶o), b¶o vÖ thùc ®éng vËt; ®µo t¹o,

Page 13 of 57

2.6.2 KhuyÕn n«ng l©m ë cÊp huyÖn

2.6.2.1 Çc tr¸ch nhiÖm chung

TKNL lµ c¬ quan chuyªn ngµnh thuéc TtKNL thùc hiÖn çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ë cÊp huyÖn. TKNL lµ mét tæ chøc ®éc lËp víi con dÊu vµ tµi kho¶n riªng ë kho b¹c nhµ níc. TKNL ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh, v¨n phßng ®Æt t¹i trung t©m huyÖn.

NhiÖm vô chÝnh cña TKNL lµ chuyÓn giao çc kü thuËt míi th«ng qua çc ch¬ng tr×nh vµ Dù ¸n khuyÕn n«ng vÒ n«ng l©m vµ thuû s¶n, thiÕt lËp çc tr×nh diÔn thùc ®Þa vÒ çc kü thuËt c©y trång vµ vËt nu«i cã triÓn väng n¨ng xuÊt vµ lîi nhuËn kinh tÕ cao; ®µo t¹o n«ng d©n th©m canh c©y trång vµ vËt nu«i, tæ chøc tham quan ®µo t¹o vµ th«ng tin cho n«ng d©n vÒ kinh tÕ vµ gi¸ c¶ thÞ trêng; tæ chøc, thµnh lËp vµ híng dÉn mét m¹ng líi khuyÕn n«ng bao gåm çc c©u l¹c bé khuyÕn n«ng vµ çc nhãm së thÝch ë cÊp x· vµ cÊp b¶n; gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc nhãm tù nguyÖn; cïng víi Phßng NN&PTNT, qu¶n lý chÊt luîng çc loµi c©y trång vËt nu«i, ®a ra çc ®Ò xuÊt vµ tæ chøc çc kho¸ huÊn luyÖn cho n«ng d©n, ®¸nh gi¸ çc ch¬ng tr×nh vµ çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nh»m tÝch luü kinh nghiÖm vµ rót ra çc bµi häc vÒ ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt khuyÕn n«ng, b¸o ço cho TtKNL; gióp ®ì UBND huyÖn vÒ mäi vÊn ®Ò liªn quan tíi n«ng nghiÖp vµ x©y dùng çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. TKNL ®îc TtKN chØ ®¹o trùc tiÕp vÒ tÊt c¶ çc ho¹t ®éng chuyªn m«n, ng©n s¸ch vµ qu¶n lý nh©n sù. VÒ çc ho¹t ®éng liªn quan tíi khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m vµ khuyÕn ng, TKNL chÞu sù chØ ®¹o cña UBND huyÖn. §Ó thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch n¨m vÒ l¬ng thùc vµ c©y trång, TKNL cÇn kÕt hîp víi Tr¹m BVTV, Tr¹m thó y vµ Tr¹m gièng.

2.6.2.2 Tr¹m khuyÕn n«ng l©m ë huyÖn Yªn Ch©u

Çc TKNL ®îc thµnh lËp t¹i 10 huyÖn tØnh S¬n La víi 117 çn bé.

TKNL Yªn Ch©u ®îc thµnh lËp vµo th¸ng 10 n¨m 1994 vµ hiÖn cã 9 thµnh viªn:

Ngoµi ra cßn cã çc çn bé cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ lµm viÖc cïng TKNL Yªn Ch©u:

tr×nh diÔn vµ t¨ng cêng n¨ng lùc

6 ch¬ng tr×nh l©m nghiÖp: n«ng l©m kÕt hîp, canh t¸c ®Êt tho¸i ho¸ vµ ®Êt träc, çc kü thuËt ®èi víi rõng tù nhiªn vµ rõng trång, lùa chän çc loµi c©y rõng b¶n ®Þa vµ ®Æc dông, phßng chèng löa rõng vµ s©u bä, n©ng cao vµ chÕ biÕn çc l©m s¶n nhá, ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ khuyÕn l©m

1 Tr¹m trëng

3 Kü thuËt viªn ch¨n nu«i

2 Kü thuËt viªn lóa níc

1 Kü thuËt viªn thuû s¶n

1 Kü thuËt viªn thuû lîi

1 Çn bé tµi vô

1 §iÒu phèi viªn thùc ®Þa, tõ §oµn ®iÒu tra s¬n La («ng C¬)

1 Phô tr¸ch khuyÕn n«ng vµ kÕ to¸n cho Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ, tõ TtKNL S¬n La (bµ Thoong)

1 Çn bé giao ®Êt giao rõng, tõ qu¶n lý rõng ®Çu nguån S¬n La («ng Trêng)

2 Çn bé kiÓm l©m huyÖn Yªn Ch©u («ng Ban, Ch©u)

Page 14 of 57

NÕu cÇn thªm çn bé, vÝ dô nh trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, TKNL còng nh çc tæ chøc kh¸c nh phßng kÕ ho¹ch ®Çu t cña UBND huyÖn sÏ cung cÊp thªm çn bé theo yªu cÇu cho Dù ¸n.

2.6.2.3 KhuyÕn n«ng khuyÕn l©m ë huyÖn Tña Chïa

Vµo th¸ng 12 n¨m 1994, tr¹m KhuyÕn n«ng Tña chïa ®îc thµnh lËp thuéc phßng N«ng nghiÖp. Theo mét quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh Lai Ch©u, th¸ng 11 n¨m 1996, TKNL Tña Chïa chÝnh thøc ®îc thµnh lËp. NhiÖm vô ph©n c«ng gi÷a 6 çn bé cña Tr¹m nh sau:

Ngoµi ra cßn cã çc çn bé cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ lµm viÖc t¹i Tña Chïa:

Míi chØ cã 2 trong sè 8 huyÖn cña tØnh Lai Ch©u lµ Tña Chïa vµ Phong Thæ ®· thµnh lËp TKNL. Mçi Tr¹m cã 1 Trëng Tr¹m vµ 5 çn bé.

Theo th«ng tin tõ «ng gi¸m ®èc TtKNL, tíi th¸ng 12 n¨m 1996 tØnh sÏ më thªm 2 TKNL n÷a ë huyÖn TuÇn Gi¸o vµ §iÖn Biªn vµ trong n¨m 1997 TtKNL dù ®Þnh sÏ thµnh lËp thªm TKNL thø 5 ë huyÖn Mêng Lay. Do d©n c tha thít, hÎo l¸nh vµ khã tiÕp cËn, çc huyÖn §iÖn Biªn §«ng, S×n Hå vµ Mêng TÌ kh«ng cã kÕ ho¹ch thµnh lËp TKNL.

Tíi th¸ng 12 n¨m 1996, 2 TKNL cÊp huyÖn cña tØnh Lai Ch©u vÉn trùc thuéc Phßng NN&PTNT. Theo quyÕt ®Þnh cña UBND tØnh Lai Ch©u, th¸ng giªng n¨m 1997 c¶ hai Tr¹m nãi trªn sÏ trùc thuéc TtKNL Lai Ch©u.

2.7 Tæ chøc kiÓm l©m ë cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn

2.7.1 Chi côc kiÓm l©m

T¹i cÊp tØnh ®¹i diÖn cña Côc PTLN lµ Chi côc kiÓm l©m vµ t¹i cÊp huyÖn lµ H¹t kiÓm l©m. ë c¶ 2 tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u, CKKL vµ HKL ®Òu trùc thuéc UBND tØnh vµ huyÖn.

KiÓm l©m thay mÆt nhµ níc thùc hiÖn luËt b¶o vÖ vµ qu¶n lý rõng. Tr¸ch nhiÖm chÝnh cña c¬ quan kiÓm l©m lµ gióp UBND tØnh b¶o vÖ vµ qu¶n lý tÊt c¶ çc lo¹i rõng (rõng ®Çu nguån, rõng phßng hé vµ rõng s¶n xuÊt) vµ ®Êt rõng trong l©m phËn cña tØnh. Çc tæ chøc KL còng chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi viÖc ngêi d©n ®Þa ph¬ng canh t¸c n¬ng rÉy hµng n¨m trªn ®Êt rõng. CCKL vµ HKL ph¶i thùc hiÖn vµ tu©n thñ mäi luËt hiÖn hµnh liªn quan tíi b¶o vÖ qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng, t¸i sinh rõng vµ trång rõng trªn ®Êt trèng. Nh vËy çc tæ chøc kiÓm l©m chñ yÕu lµ nh÷ng tæ chøc thi hµnh luËt. Çc tæ chøc

2 Çn bé TKNL Yªn Ch©u («ng Phui, «ng C¬ng, võa míi ®îc cö lµm héi trëng Héi N«ng D©n, sÏ ®îc thay bëi «ng Hïng)

1 Tr¹m trëng

2 Kü thuËt l©m nghiÖp

1 Kü thuËt ch¨n nu«i

1 Kü thuËt trång trät

1 Çn bé tµi vô/chÝnh

1 §iÒu phèi viªn thùc ®Þa, tõ ViÖn §iÒu tra Qui ho¹ch Rõng Hµ Néi («ng Ph¹m Quèc TuÊn)

1 Phã §iÒu phèi viªn, chuyªn gia l©m nghiÖp tõ H¹t kiÓm l©m («ng Xu©n)

3 Kü thuËt n«ng nghiÖp, 2 ngêi tõ khuyÕn n«ng (Kh¸nh-ch¨n nu«i, Hång-l©m sinh) vµ 1 ngêi tõ TtKNL Lai Ch©u («ng NguyÔn V¨n TuÊn)

3 1 kü s l©m nghiÖp (tõ chi côc kiÓm l©m) vµ 2 kü s (Vinh, Long tõ h¹t kiÓm l©m)

Page 15 of 57

kiÓm l©m ph¶i theo dâi, híng dÉn vµ phÇn nµo thùc thi mäi Dù ¸n liªn quan tíi l©m nghiÖp trong ®Þa bµn tØnh. Ngoµi ra Chi côc kiÓm l©m cßn ph¶i giao quyÒn sö dông rõng s¶n xuÊt vµ ®Êt trèng ®åi träc cho céng ®ång, nhãm sö dông vµ hé gia ®×nh ç nh©n. Çc tæ chøc KL ph¶i céng t¸c víi mäi tæ chøc kh¸c mét khi UBND tØnh quyÕt ®Þnh.

Çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch liªn quan tíi x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc thi çc ch¬ng tr×nh t¸i t¹o rõng do UBND tØnh quyÕt ®Þnh. Chi côc kiÓm so¸t çc vÊn ®Ò kü thuËt cña çc h¹t ë huyÖn th«ng qua çc chØ thÞ kü thuËt liªn quan tíi b¶o vÖ vµ qu¶n lý rõng. Chi côc cßn kiÓm so¸t c¶ ng©n s¸ch cña çc H¹t.

Çc ch¬ng tr×nh trång rõng lín lµ 327, 747 vµ ®Þnh canh ®Þnh c. Do thiÕu vèn, çn bé vµ nh÷ng ®iÓm yÕu trong qu¶n lý, UBND tØnh quyÕt ®Þnh chØ thùc hiÖn nh÷ng ch¬ng tr×nh ®ã trong mét sè huyÖn lùa chän. Nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy ®îc thùc hiÖn th«ng qua Ban qu¶n lý bao gåm thµnh viªn ë çc ®¬n vÞ kh¸c nh Së NN&PTNT.

Do quyÕt ®Þnh cña tõng tØnh, t¹i S¬n La, CCKL chÞu tr¸ch nhiÖm thùc thi ch¬ng tr×nh 327 trong khi ë Lai Ch©u Së NN&PTNT l¹i chÞu tr¸ch nhiÖm thùc thi ch¬ng tr×nh nµy ë cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn.

TØnh S¬n la, CCKL cã 227 çn bé trong ®ã cã 85 ngêi lµm viÖc t¹i v¨n phßng cña Chi côc t¹i S¬n La. 142 ngêi n»m ë cÊp huyÖn vµ x·. Mäi çn bé ®Òu nhËn l¬ng vµ chØ ®¹o kü thuËt tõ Chi côc. Çc chÝnh s¸ch còng nh çc lÜnh vùc ho¹t ®éng do UBND tØnh quyÕt ®Þnh.

TØnh lai Ch©u, CCKL cã 200 çn bé, trong ®ã 30 ngêi lµm viÖc t¹i v¨n phßng Chi côc t¹i tØnh vµ 170 ngêi lµm viÖc ë 11H¹t t¹i cÊp huyÖn vµ x·.

TØnh S¬n La kho¶ng 50 x· kh«ng cã çn bé thùc ®Þa. T¹i nh÷ng x· nµy, b¶o vÖ rõng thuéc tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp cña UBND huyÖn.

2.7.2. H¹t kiÓm l©m

2.7.2.1 Nh÷ng tr¸ch nhiÖm chung

Tæ chøc BVR ë cÊp huyÖn lµ HKL. Tr¸ch nhiÖm cña HKL lµ gióp UBND huyÖn thùc hiÖn çc luËt, qui t¾c vµ qui ®Þnh liªn quan tíi b¶o vÖ, qu¶n lý rõng vµ ®Êt rõng trong ®Þa bµn huyÖn.

Çc nhiÖm vô cô thÓ bao gåm b¶o vÖ vµ qu¶n lý rõng, giao ®Êt rõng cho céng ®ång, nhãm hé vµ hé, s¶n xuÊt c©y con, trång rõng vµ t¸i sinh rõng trong çc ch¬ng tr×nh phñ xanh nh 327, 747 vµ §C§C.

Theo QuyÕt ®Þnh 345/Q§-KL cña CCKL Lai Ch©u ra ngµy 14/10/1996, çc çn bé lµm b¶o vÖ qu¶n lý rõng ë cÊp x· cã nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ sau:

1. Céng t¸c víi çc Ban kh¸c cña x· díi sù chØ ®¹o cña §¶ng bé vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng nh»m hoµn thµnh nhiÖm vô.

2. §éng viªn vµ gi¸o dôc ngêi d©n vÒ luËt b¶o vÖ qu¶n lý rõng nh»m qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng. 3. NhËn biÕt çc tµi nguyªn rõng trong x· phô tr¸ch çc lo¹i thó hoang vµ c©y trång nh»m qu¶n lý 3 lo¹i rõng: rõng

®Çu nguån, rõng phßng hé vµ rõng s¶n xuÊt), còng nh n¬ng rÉy ngêi d©n canh t¸c hµng n¨m. 4. Tæ chøc vµ híng dÉn côm x· phßng chèng löa rõng vµ b¶o vÖ rõng còng nh phßng chèng s©u bÖnh, x©y dùng çc

qui t¾c vµ qui ®Þnh b¶o vÖ qu¶n lý rõng cho tõng b¶n. 5. X©y dùng cho mçi b¶n çc qui ®Þnh cho n«ng d©n, hîp t¸c x· vµ çc tæ chøc x· héi ®èi víi ®Êt rõng ®· ®îc giao.

2.7.2.2 Ph©n bæ çn bé hiÖn t¹i cña H¹t kiÓm l©m Yªn Ch©u vµ Tña Chïa

HKL Yªn Ch©u cã 23 çn bé trong ®ã 14 ngêi lµm viÖc ë 13 x· trong huyÖn vµ 9 ngêi (bao gåm 2 ngêi phôc vô) lµm viÖc ë v¨n phßng H¹t t¹i trung t©m huyÖn. 3 Çn bé ®îc cö sang lµm viÖc 100% thêi gian víi Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ, chñ yÕu vÒ QHSD§ vµ G§GR.

Tña Chïa: HKL Tña Chïa cã 17 çn bé trong ®ã 12 ngêi lµm viÖc ë cÊp x·, 4 ngêi lµm ë v¨n phßng h¹t ë trung t©m huyÖn, 2 ngêi ®îc lµm 100 % thêi gian víi Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

Page 16 of 57

QuyÕt ®Þnh cña Chi côc trëng CCKL tØnh lai Ch©u ra ngµy 7/10/1996, çn bé thùc ®Þa HKL Tña Chïa hiÖn n»m ë çc x· sÏ ®îc bæ nhiÖm l¹i lµm phô tr¸ch côm x·. VÝ dô çn bé phô tr¸ch Mêng B¸ng, XÝnh Ph×nh vµ Tña Chïa cã thÓ sÏ ë Tña Chïa. Mçi côm x· sÏ thµnh lËp mét Nhãm BVR. Mçi nhãm gåm 1 nhãm trëng vµ 2-4 çn bé (nh©n viªn BVR). Sè lîng thµnh viªn cña nhãm BVR tuú thuéc ®Þa thÕ, diÖn tÝch rõng vµ kho¶ng çch. Chi côc cö mçi nhãm trëng chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn mäi nhiÖm vô cña mçi Nhãm BVR.

2.8 Hîp t¸c gi÷a Tr¹m khuyÕn n«ng l©m, H¹t kiÓm l©m vµ Dù ¸n S«ng §µ

Tõ khi b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa, Dù ¸n S«ng §µ vµ çc tæ chøc ®èi t¸c lµ TKNL vµ HKL ®· cã tiÕn bé ®¸ng kÓ trong hîp t¸c vµ hiÓu biÕt lÉn nhau. §Æc biÖt ®¸ng khÝch lÖ lµ viÖc biÖt ph¸i çc çn bé sang lµm viÖc víi Dù ¸n, vµ mong muèn tiÕp tôc hîp t¸c cña TKNL vµ HKL víi Dù ¸n. Çc ho¹t ®éng hîp t¸c rÊt tèt kh¸c lµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, kÕ ho¹ch lµm viÖc, thùc thi çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng lùa chän. VÝ dô t¹i çc x· ho¹t ®éng, Dù ¸n chÞu 60 % vµ TKNL chÞu 40% chi phÝ cho çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. Hîp t¸c gi÷a UBND huyÖn vµ Dù ¸n còng rÊt tèt. Do khi b¾t ®Çu giai ®o¹n thùc thi çc c¬ quan ®èi t¸c Dù ¸n t¹i Yªn Ch©u tæ chøc tèt h¬n Tña Chïa nªn cho tíi nay Dù ¸n ph©n bæ nhiÒu çn bé vµ nguån lùc h¬n vµ hîp t¸c víi Yªn Ch©u còng ®i tríc so víi Tña Chïa.

Cho tíi nay viÖc hîp t¸c tèt gi÷a Dù ¸n vµ çc tæ chøc ®èi t¸c míi dõng ë cÊp huyÖn. Çc tiÕp xóc víi l·nh ®¹o cÊp tØnh Ýt thêng xuyªn vµ t¨ng cêng h¬n. V× vËy ®«i khi TTKNL vµ UBND huyÖn vÉn ®Ò nghÞ TKNL thùc hiÖn nh÷ng ch¬ng tr×nh kh«ng chuÈn bÞ tríc ®îc coi nh tõ bªn ngoµi, kh«ng bao gåm trong ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch n¨m vµ thêng kh«ng xÐt tíi nh÷ng vÊn ®Ò thùc sù cña ngêi d©n. ViÖc çc çn bé ph¶i chuyÓn lµm nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng b¸o tríc cña çc c«ng viÖc bæ sung ®· lµm gi¸n ®o¹n çc c«ng viÖc ®· lËp kÕ ho¹ch.

§Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng t×nh tr¹ng t¬ng tù, çc §iÒu phèi viªn thùc ®Þa vµ çc Tr¹m trëng TKNL cÇn cã tiÕp xóc c«ng t¸c thêng xuyªn víi TTKNL vµ Së NN&PTNT. Trong nh÷ng cuéc tiÕp xóc ®ã, Dù ¸n vµ TKNL nªn cËp nhËt çc th«ng tin vÒ tiÕn ®é thùc thi çc ho¹t ®éng cña ch¬ng tr×nh hµnh ®éng n¨m. Nh÷ng cuéc häp thêng xuyªn nh vËy nªn ®îc sö dông gióp çc tæ chøc ®èi t¸c lùa chän vµ lËp kÕ ho¹ch cho çc ho¹t ®éng vµ ch¬ng tr×nh t¬ng lai. C¶ Dù ¸n vµ TKNL nªn tæ chøc çc tiÕp xóc b»ng tham gia çc cuéc häp thêng xuyªn cña TTKNL vµ Së NN&PTNT hoÆc mêi ®¹i diÖn cña çc c¬ quan nµy tham gia çc cuéc häp lËp kÕ ho¹ch hay ®iÒu phèi cña Dù ¸n ë cÊp huyÖn.

Theo th«ng tin thu ®îc tõ çc çn bé Dù ¸n, viÖc tham gia cña TKNL trong çc chuyÕn th¨m thùc ®Þa thêng xuyªn, theo dâi çc ho¹t ®éng thùc ®Þa vµ ®i th¨m quan kh«ng ®îc thêng xuyªn l¾m. §Ó l·nh ®¹o cña TKNL tham gia tÝch cùc h¬n vµo çc ho¹t ®éng thùc ®Þa vµ gi¸m s¸t, trong t¬ng lai Dù ¸n nªn hîp t¸c h¬n n÷a víi çc çn bé cña TTKNL vµ TKNL b»ng çch gi¶i thÝch vµ nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña çc ho¹t ®éng nµy ®èi víi thµnh c«ng cña çc ch¬ng tr×nh kh¸c nhau. Ngoµi ra, viÖc theo dâi vµ gi¸m s¸t cÇn ®îc ®Æc biÖt quan t©m nh mét c«ng t¸c riªng trong çc ch¬ng tr×nh t¬ng lai.

3. T×nh h×nh khuyÕn n«ng trong Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

3.1 Lý do bæ sung yÕu tè n«ng nghiÖp

Tíi cuèi giai ®o¹n ®Þnh híng, qu¶n lý Dù ¸n nhËn ra r»ng vÒ l©u dµi chØ khi gi¶m10 ®îc ¸p lùc ®èi víi rõng míi cã thÓ b¶o vÖ ®îc rõng vµ ®¹t ®îc çc môc tiªu, môc ®Ých cña Dù ¸n. ¸p lùc nµy chñ yÕu do t¨ng d©n sè vµ gi¶m ®é ph× cña ®Êt trªn vïng cao. HÖ qu¶ lµ ph¶i x¸c ®Þnh vµ chuyÓn giao çc can thiÖp phï hîp nh»m t¨ng ®é ph× cña ®Êt vµ cho phÐp canh t¸c l©u dµi trªn vïng cao.

Vµo n¨m 1995 Dù ¸n ®· ®¸nh gi¸ çc kh¶ n¨ng gióp ®ì çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i çc huyÖn Yªn Ch©u vµ Tña

Chïa11 . Tõ ®¸nh gi¸ nµy, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ quyÕt ®Þnh bæ sung yÕu tè n«ng nghiÖp vµo çc ho¹t ®éng QHSD§ vµ G§GR, vµ gióp ®ì chÝnh phñ trong çc nç lùc t¨ng s¶n lîng n«ng nghiÖp. Vµo gi÷a vµ cuèi n¨m 1995, Dù ¸n b¾t ®Çu gióp ®ì çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña hai TKNL Yªn Ch©u vµ Tña Chïa.

Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña Dù ¸n nh»m tríc hÕt t¨ng s¶n lîng, n¨ng xuÊt vµ thêi h¹n canh t¸c c©y trång trªn ®Êt n-¬ng còng nh t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho hé n«ng d©n. Theo "dù th¶o KÕ ho¹ch n¨m 1997, "çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ cÇn tËp trung vµo çc ch¬ng tr×nh vïng cao nh»m cã ®îc s¶n l-

Page 17 of 57

îng n«ng nghiÖp cao h¬n, ®a d¹ng h¬n vµ bÒn v÷ng h¬n th«ng qua çc « thö nghiÖm vµ tr×nh diÔn. NhiÖm vô cô thÓ cña Dù ¸n S«ng §µ lµ thóc ®Èy mét qu¸ tr×nh häc hái bëi vµ cho çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n nh»m ph¸t triÓn çc kü thuËt bÒn v÷ng. Çc çch kh¸c ®Ó ®¹t ®îc ®iÒu nµy lµ tæ chøc tham quan häc téc, n«ng d©n th¨m nhau, giíi thiÖu nh÷ng çi míi tõ bªn ngoµi. RÊt cÇn theo dâi vµ ®¸nh gi¸ thêng xuyªn.

§èi víi Dù ¸n, viÖc gióp ®ì çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cho çc tæ chøc nhµ níc ®· trë thµnh mét ph¬ng tiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu vµ môc ®Ých Dù ¸n ë møc ®é cao h¬n.

3.2 Tæ chøc Dù ¸n vµ c¬ cÊu khuyÕn n«ng

3.2.1 C¬ cÊu khuyÕn n«ng t¹i v¨n phßng Dù ¸n

Theo c¬ cÊu tæ chøc hiÖn hµnh, khuyÕn n«ng l©m vµ ®µo t¹o cña Dù ¸n ®îc ®¹i diÖn bëi nhãm chuyªn gia gåm 7 thµnh viªn sau (xem biÓu 3.1):

«ng D¬ng Thµnh MËu, chuyªn gia L©m nghiÖp Dµi h¹n «ng Ph¹m V¨n ViÖt, chuyªn gia l©m nghiÖp «ng Ph¹m Quèc TuÊn, chuyªn gia l©m nghiÖp «ng Ph¹m Quang Hoµ, çn bé ®µo t¹o «ng Paul Van Der Poel, chuyªn gia l©m nghiÖp x· héi «ng NguyÔn H÷u Thä, chuyªn gia n«ng nghiÖp dµi h¹n vµ Bµ NguyÔn ThÞ H»ng, chuyªn gia giíi

Mäi thµnh viªn nhãm chuyªn gia nµy ®Òu lµm viÖc ë Hµ Néi. Tr¸ch nhiÖm chÝnh cña nhãm chuyªn gia lµ gióp qu¶n lý Dù ¸n vµ çc çn bé thùc ®Þa n»m ë cÊp huyÖn çc vÊn ®Ò kü thuËt. Çc chuyªn gia thêng xuyªn tíi çc huyÖn vµ dµnh mét nöa thêi gian cña hä ®i th¨m thùc ®Þa.

Theo s¬ ®å tæ chøc hiÖn nay, nhãm chuyªn gia ®îc ®Æt ngang hµng víi nhãm qu¶n lý Dù ¸n. trong s¬ ®å, ®êng nèi tíi nhãm qu¶n lý Dù ¸n chØ ra r»ng trong viÖc liªn hÖ víi huyÖn, çc chuyªn gia ph¶i th«ng qua qu¶n lý Dù ¸n gåm gi¸m ®èc Dù ¸n, §iÒu phèi viªn Dù ¸n vµ cè vÊn trëng Dù ¸n. Trªn thùc tÕ, nhãm chuyªn gia lËp kÕ ho¹ch vµ tiÕn hµnh çc c«ng viÖc thùc ®Þa hoµn toµn ®éc lËp ®èi víi qu¶n lý Dù ¸n (biÓu 3.1). Vai trß cña nhãm chuyªn gia vµ çch hä ra quyÕt ®Þnh ®èi víi çc viÖc thùc ®Þa cÇn ®îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trong s¬ ®å tæ chøc Dù ¸n.

3.2.2 C¬ cÊu Tæ chøc khuyÕn n«ng ë cÊp huyÖn

Vµo n¨m 1994-1995 Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa cña m×nh t¹i hai huyÖn ®· lùa chän trong Giai §o¹n §Þnh Híng 2 n¨m. Toµn bé 16 çn bé Dù ¸n hiÖn ®ang lµm viÖc ë cÊp huyÖn ®Òu thuéc c¬ cÊu khuyÕn n«ng l©m cña Dù ¸n. Tæng sè çn bé thùc ®Þa ë huyÖn Yªn Ch©u tØnh S¬n La lµ 7 ngêi vµ huyÖn Tña Chïa lµ 9 ngêi. Mçi nhãm Dù ¸n ë huyÖn do mét §iÒu phèi viªn thùc ®Þa ®øng ®Çu. Çc nhãm çn bé Dù ¸n ë huyÖn bao gåm c¶ çc çn bé biÖt ph¸i tõ çc tæ chøc KhuyÕn n«ng vµ KiÓm L©m cña tØnh vµ huyÖn (xem môc 2.4.2.2 vµ môc 2.4.2.3

3.2.2.1 Çc cÊp çn bé

T¹i huyÖn Yªn Ch©u, §iÒu phèi viªn vµ 2 çn bé thùc ®Þa ®Òu ®îc biÖt ph¸i tõ tØnh,§iÒu phèi viªn tõ §oµn ®iÒu tra tØnh, mét çn bé tõ CCKL vµ mét çn bé kh¸c tõ TtKNL S¬n La. Ngoµi ra cßn 5 çn bé huyÖn ®îc biÖt ph¸i sang lµm viÖc cïng Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ: 3 ngêi tõ HKL vµ 2 ngêi tõ TKNL Yªn Ch©u.

T¹i huyÖn Tña chïa §iÒu phèi viªn thùc ®Þa ®îc biÖt ph¸i tõ ViÖn §TQH Rõng Hµ Néi vµ 4 çn bé kh¸c ®îc biÖt ph¸i tõ trªn tØnh trong ®ã 2 ngêi tõ Chi Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp thuéc së NN&PTNT, 1 ngêi tõ Chi Côc KiÓm L©m vµ 1 ngêi kh¸c tõ TtKNL Lai Ch©u. Ngoµi ra 4 çn bé huyÖn biÖt ph¸i lµm viÖc cïng Dù ¸n: 2 ngêi tõ HKL vµ 2 ngêi tõ TKNL Tña Chïa.

3.2.2.2 Kinh nghiÖm vµ thêi gian çn bé ®Þa ph¬ng dµnh cho çc ho¹t ®éng hç trî cña Dù ¸n

Page 18 of 57

NhiÒu çn bé ®· lµm viÖc kh¸ l©u trong ®Þa bµn hiÖn ®ang ®îc ph©n c«ng vµ ®· thu lîm ®îc nhiÒu kiÕn thøc vÒ ngêi d©n, truyÒn thèng vµ thãi quen canh t¸c cña hä, còng nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ m«i trêng tù nhiªn. Trung b×nh çc çn bé Dù ¸n ®· lµm viÖc hä ®ang lµm chõng 10 n¨m. Çc çn bé Ýt khi bÞ thuyªn chuyÓn.

Trõ mét çn bé biÖt ph¸i tõ TtKNL S¬n La, 5 çn bé thùc ®Þa kh¸c ë Yªn Ch©u chØ lµm 50% thêi gian víi Dù ¸n, 50 % cßn l¹i hä ph¶i lµm çc viÖc HKL hoÆc TKNL giao cho. T¹i Tña Chïa, trõ hai çn bé, cßn l¹i ®Òu lµm 100% thêi gian víi Dù ¸n.

3.2.2.3 Lo¹i çn bé thùc ®Þa

TÊt c¶ çc çn bé cña TKNL vµ c¶ nh÷ng ngêi biÖt ph¸i sang lµm viÖc cïng Dù ¸n ®Òu ®îc coi lµ çn bé chuyªn ngµnh, cã thÓ vÒ khuyÕn n«ng, ®iÒu tra rõng hoÆc b¶o vÖ rõng. Víi n¨ng lùc nh çc çn bé chuyªn m«n, mçi ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm cho çc ch¬ng tr×nh riªng trong c¶ huyÖn. Trong trêng hîp çn bé lµm viÖc víi Dù ¸n, anh ta cã thÓ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm cho mét x· Dù ¸n. Tuy nhiªn khi cã nhu cÇu, tr¹m tráng TKNL vµ §iÒu phèi viªn thùc ®Þa ®Òu cã thÓ ®Ò nghÞ çc chuyªn gia gióp ®ì nhau trong viÖc thùc hiÖn mét ch¬ng tr×nh cô thÓ. ViÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm riªng theo çc ch¬ng tr×nh dÉn tíi viÖc mÊt qu¸ nhiÒu thêi gian ®i l¹i vµ cã xu híng lµm phøc t¹p ho¸ viÖc ®iÒu phèi c«ng t¸c khuyÕn n«ng. §Ó vît qua nh÷ng khã kh¨n nµy, vµo n¨m 1995 ®· cã ®Ò xuÊt ph©n c«ng çn bé phô tr¸ch theo khu vùc. Cho tíi nay ®Ò xuÊt nµy vÉn cha ®îc thùc hiÖn.

3.2.2.4 Çn bé phô tr¸ch theo ®Þa bµn

Trong sè 13 x· vµ 132 b¶n cña huyÖn Yªn Ch©u, TKNL thùc hiÖn 1-2 b¶n trong 7 x· trong khi n¨m 1996 Dù ¸n gióp ®ì çc ho¹t ®éng thùc ®Þa trªn10 b¶n trong 1 x· (ChiÒng §«ng). Çn bé HKL n»m ë mäi x· trong huyÖn.

T¹i huyÖn Tña Chïa, TKNL ho¹t ®éng t¹i 5 trong sè 12 x· trong khi çn bé HKL n»m ë 10 x·. M·i tíi cuèi n¨m 1996, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ míi gióp ®ì TKNL thùc hiÖn çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng t¹i çc b¶n vµ QHSD§, G§GR t¹i 12 b¶n trong 1 x· (XÝnh Ph×nh).

3.2.2.5 §¸nh gi¸ çc çn bé biÖt ph¸i

V× lµ mét Dù ¸n l©m nghÞªp, phÇn lín çc çn bé thùc ®Þa ë 2 huyÖn ®Òu lµ çn bé l©m nghiÖp. TÝnh c¶ §iÒu phèi viªn thùc ®Þa, Yªn Ch©u cã 4 vµ Tña Chïa cã 6 çn bé l©m nghiÖp trong khi c¶ hai huyÖn míi cã 3 çn bé n«ng nghiÖp ®îc ph©n c«ng lµm viÖc cho Dù ¸n. T¹i Yªn Ch©u, chØ 1 trong sè 3 çn bé khuyÕn n«ng lµm viÖc 100% thêi gian cho Dù ¸n trong khi 2 ngêi cßn l¹i chØ lµm 50% thêi gian, 50% cßn l¹i hä lµm viÖc cho TKNL. Trong çc ®ît nhiÒu viÖc nh lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, çc çn bé bæ sung tõ huyÖn vµ v¨n phßng Dù ¸n gióp ®ì çc nhãm ë huyÖn. Tuy nhiªn nÕu so s¸nh víi dù th¶o kÕ ho¹ch n¨m 1997, sè çn bé vµ thêi gian hä dµnh cho khuyÕn n«ng vÉn cha ®ñ.

3.3 C¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn t¹i díi cÊp huyÖn

Cho tíi nay c¶ hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u ®Òu cha cã c¬ cÊu khuyÕn n«ng chÝnh thøc thµnh lËp ë cÊp x· vµ b¶n. NhvËy çc çn bé thùc ®Þa ph¶i liªn hÖ trùc tiÕp víi çc çn bé vµ n«ng d©n ë çc x· vµ b¶n trong hai huyÖn Dù ¸n. §Ó kh¾c phôc viÖc thiÕu cÇu nèi gi÷a huyÖn, x· vµ b¶n, vµo çc n¨m 1995-1996 Dù ¸n ®· khëi xíng hai viÖc lín, ®ã lµ thµnh lËp Ban qu¶n lý th«n b¶n ë cÊp b¶n vµ Ban n«ng l©m x· ë cÊp x·.

3.3.1 Ban qu¶n lý th«n/b¶n

Sau ®ît ®iÒu tra ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia cña ngêi d©n lÇn ®Çu tiªn vµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n vµo th¸ng 10 n¨m 1994, Dù ¸n ®· khëi xíng çc Ban qu¶n lý th«n b¶n (ngêi d©n coi nh çc ban qu¶n lý Dù ¸n) ë 2 b¶n Yªn Ch©u vµ 2 b¶n Tña Chïa. Vµo n¨m 1995 ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra PRAvµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n ë 3 b¶n Yªn ch©u vµ 1 b¶n Tña Chïa. n¨m 1996, 8 b¶n Yªn Ch©u vµ 9 b¶n Tña Chïa. HiÖn t¹i c¶ 25 b¶n ®· ®iÒu tra PRA ®Òu cã mét BQL th«n b¶n.

Thêng çc BQL th«n b¶n cã 9 ngêi: 1 Trëng ban, 1 Phã ban, Trëng c«ng an x·, 1 ®¹i diÖn cho çc tæ chøc x· héi lín nh Héi Phô n÷ vµ Héi N«ng d©n, vµ 3 thµnh viªn kh«ng thuéc bÊt kú tæ chøc chÝnh thøc nµo. Môc ®Ých vµ tr¸ch nhiÖm chÝnh cña BQL th«n b¶n lµ kÕt hîp víi n«ng d©n vµ çn bé Dù ¸n ë cÊp th«n b¶n. Tuy nhiªn phÇn lín çc thµnh viªn kh«ng biÕt

Page 19 of 57

çc qui t¾c, qui ®Þnh, ®Þnh kú häp... Cho tíi nay, ph¶n håi tõ 7 b¶n çc nhµ t vÊn tíi th¨m, çc BQL th«n b¶n chñ yÕu chØ ho¹t ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch hµng n¨m còng nh x©y dùng vµ thùc hiÖn çc qui ®Þnh BVR ®Þa ph¬ng. Th¸ng giªng n¨m 1997, 5 b¶n x· XÝnh Ph×nh vµ 5 b¶n x· ChiÒng §«ng ®· x©y dùng çc qui ®Þnh BVR th«n b¶n.

Çc thµnh viªn cña Ban qu¶n lý th«n b¶n béc lé víi çc chuyªn gia hä muèn tham gia h¬n n÷a vµo çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. Trªn thùc tÕ çc thµnh viªn BQL th«n b¶n vµ n«ng d©n ®Òu hy väng Dù ¸n gióp ®ì tÝch cùc h¬n n÷a viÖc ph¸t triÓn s¶n lîng n«ng nghiÖp t¹i th«n b¶n cña hä.

3.3.2 Ban n«ng l©m x·

Tõ th¸ng 6 n¨m 1996, x· XÝnh Ph×nh huyÖn Tña Chïa ®· cã mét Ban n«ng l©m x· víi qui chÕ riªng gäi lµ çc qui ®Þnh chung. T¹i huyÖn Yªn Ch©u còng ®ang th¶o luËn vµ chuÈn bÞ thµnh lËp mét BNL ë x· ChiÒng §«ng.

3.3.2.1 Nh÷ng qui ®Þnh chung

Nh÷ng qui ®Þnh chung bao gåm 4 chøc n¨ng chÝnh, 4 nhiÖm vô, nh÷ng qui ®Þnh chung víi 7 ®iÒu vµ 5 ®Ò xuÊt.

Theo nh÷ng qui ®Þnh chung, BNL x· bao gåm 3 ngêi lµm v¨n phßng nh Chñ tÞch x· lµm Trëng ban, çn bé ®Þa chÝnh x· lµm Phã ban, çn bé kiÓm l©m lµm Th ký víi çc thµnh viªn lµ X· ®éi trëng vµ çc Trëng b¶n. Sè Trëng b¶n vÉn cha x¸c ®Þnh.

Chøc n¨ng: Çc chøc n¨ng chÝnh cña Ban N«ng L©m lµ:

� gi¶i thÝch, ®éng viªn, phæ biÕn chÝnh s¸ch vµ môc ®Ých cña çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng l©m cho nh©n d©n trong x·

� híng dÉn n«ng d©n tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña Dù ¸n, tiÕp thu çc kü thuËt chuyÓn giao vÒ kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, rõng, c©y ¨n qu¶, sö dông ®Êt bÒn v÷ng vÒ sinh th¸i vµ kinh tÕ;

� híng dÉn n«ng d©n khai th¸c hîp lý cñi vµ gç lµm nhµ � gióp ®ì n«ng d©n gi¶i quyÕt hîp lý hîp t×nh çc trêng hîp vi ph¹m vµ theo nh÷ng nhiÖm vô sau.

Nh vËy, chøc n¨ng cña BNL x· lµ gióp ®ì Dù ¸n ë cÊp x· trong hai lÜnh vùc can thiÖp chÝnh: n«ng, l©m nghiÖp.

NhiÖm vô: 6 nhiÖm vô ®Çu lµ "thùc hiÖn qu¶n lý ®Êt vµ tµi nguyªn rõng trong toµn x·. Çc nhiÖm vô 2 ®Õn 5 ®Ò cËp tíi viÖc vi ph¹m çc qui ®Þnh BVRvµ çch xö lý chóng, nhiÖm vô 6 ®Ò cËp tíi viÖc b¸o ço ë cÊp th«n b¶n vµ cÊp x·.

Nh÷ng qui ®Þnh chung: Nh÷ng qui ®Þnh chung bao gåm 7 ®iÒu. Çc ®iÒu 1-4 ®Ò cËp tíi viÖc ch¨n th¶ bõa b·i, chÆt trém gç cñi tõ rõng trång, rõng tù nhiªn vµ rõng phôc håi, ph¸ rõng t¸i sinh hoÆc/vµ rõng tù nhiªn ®Ó lµm n¬ng rÉy vµ ®èt rõng phßng hé vµ rõng trång. Dùa vµo tÝnh nghiªm träng cña vi ph¹m, çc møc ph¹t kho¶ng 50.000 ® ®èi víi ch¨n th¶ bõa b·i vµ 200.000 ® ®èi víi chÆt ph¸ 1000 m2 rõng t¸i sinh hoÆc/vµ rõng tù nhiªn. Ph¸ trªn1 ha rõng, ngêi vi ph¹m sÏ bÞ ®a ra toµ. §iÒu 5 qui ®Þnh thëng 50% tiÒn ph¹t cho ngêi ph¸t hiÖn vi ph¹m, 50% cßn l¹i dïng cho " qòi chung ®Ó cho héi häp, thanh to¸n cho ngêi gi¶i quyÕt vµ båi thêng rñi ro". Cßn cã nh÷ng qui ®Þnh ®èi víi çc tang vËt thu ®îc vµ viÖc xö lý chóng sao cho tr¸nh viÖc çc thµnh viªn BNL cã thÓ biÓn thñ hay tham «. §iÒu 6 qui ®Þnh BNL ph¶i xin ý kiÕn HKL ®Ó gi¶i quyÕt çc vô liªn quan tíi rõng vµ cho phÐp ngêi d©n ®Þa ph¬ng lÊy gç lµm nhµ vµ cho nhu cÇu hµng ngµy cña hä. §iÒu 7 qui ®Þnh viÖc qu¶n lý çc c«ng tr×nh thuû lîi bëi 1 nhãm ngêi ®îc cö (kh«ng râ ai cö) chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ qu¶n lý, b¶o tr× vµ b¶o vÖ çc c«ng tr×nh thñy lîi. Çc hé dïng níc sinh ho¹t vµ níc tíi ph¶i tr¶ c«ng cho nhãm ngêi b¶o vÖ nµy. Mçi b¶n sÏ cã qui ®Þnh riªng vÒ sè tiÒn ph¶i nép.

§Ò xuÊt: Çc qui ®Þnh chung cña BNL x· X×nh Ph×nh cã 5 ®Ò xuÊt liªn quan tíi çc vÊn ®Ò lín nh:

� cho phÐp mçi b¶n ¸p dông çc qui ®Þnh chung theo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña m×nh � ®Ò nghÞ Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ vµ UBND huyÖn lµm râ ranh tranh chÊp ranh giíi gi÷a çc b¶n trong x· XÝnh

Ph×nh vµ çc b¶n trong x· víi çc b¶n l©n cËn thuéc x· kh¸c � ®Ò nghÞ giao ®Êt rõng, ®Êt rõng phôc håi, rõng t¸i sinh cho nhãm hé qu¶n lý � ®Ò nghÞ Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ vµ UBND huyÖn söa nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi vµ hÖ thèng níc sinh ho¹t cÇn

thiÕt � ®¸p øng yªu cÇu cñi, gç, ®Êt ch¨n th¶ trong t¬ng lai, ®Ò nghÞ gióp ®ì n«ng d©n trång c©y rõng trªn ®Êt n«ng

Page 20 of 57

nghiÖp trèng vµ qui ho¹ch cho khu ch¨n th¶ vµ khu rõng.

3.3.2.2 NhËn xÐt ®èi víi nh÷ng qui ®Þnh chung

Nh÷ng qui ®Þnh chung ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cña BNL trong c¶ thùc thi ph¸p luËt vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp t¹i x· XÝnh Ph×nh. Kinh nghiÖm tõ çc níc kh¸c chØ ra r»ng thËt khã mét tæ chøc cã thÓ võa lµm ph¸t triÓn n«ng nghiÖp võa thùc thi luËt t¹i ®Þa ph¬ng. Cã nguy cã nh÷ng qui ®Þnh nµy v« hiÖu ho¸ c¶ Ban n«ng l©m v× d©n b¶n hoÆc çn bé cã thÓ tè gi¸c ai ®ã víi hy väng ®îc hëng 50% sè tiÒn ph¹t. VÉn cßn ph¶i xem liÖu BNL sÏ ®¹t c¶ hai nhiÖm vô ë nh÷ng møc ®é nµo.

3.3.3 Nh©n viªn thó y b¶n

Trùc thuéc tr¹m thó y Tña Chïa, 59 Nh©n viªn thó y b¶n ®· lµm viÖc 4 n¨m ë 11 x·. Cã 12 ngêi lµm viÖc ë x· XÝnh Ph×nh, 14 ngêi ë x· Mêng B¸ng vµ 8 ngêi ë x· Trung Thu. Trong 2 ®ît më chiÕn dÞch tiªm v½c xin kÐo dµi 5 th¸ng/1 n¨m,çc nh©n viªn thó y b¶n ®îc hëng l¬ng c¬ b¶n lµ 40,000 ®ång. TiÒn nµy tõ ng©n s¸ch tØnh vµ ®îc TKNL qu¶n lý. Cßn nÕu çc nh©n viªn thó y b¶n lµm viÖc ngoµi thêi gian tiªm v¾c xin hä sÏ ®îc thëng tiÒn theo sè ®¹Þ gia sóc hä ch÷a. Sè thëng nµy kho¶ng 12.000 ®ång cho tiªm 20 ®Çu ®¹i gia sóc (tr©u, bß vµ lîn). Cßn nÕu tiªm gµ th× chñ hé ph¶i tù tr¶ tiÒn.

T¹i huyÖn Yªn Ch©u phÇn lín çc b¶n ®Òu cã Nh©n viªn Thó y. Tuy nhiªn hä kh«ng ®îc tr¶ l¬ng thêng xuyªn bÊt kú th¸ng nµo trong n¨m. Thay vµo ®ã, hä ®îc cÊp thuèc ®Ó tiªm cho gia xóc. N«ng d©n ph¶i tr¶ 3000 ®ång mçi lÇn nhËn thuèc. Trong sè 3000 ® nµy, Nh©n viªn thó y ®îc hëng 500 ®ång vµ anh ta ph¶i tr¶ l¹i cho tr¹m thó y 2500 ®ång.

3.4 §iÒu phèi vµ qu¶n lý khuyÕn n«ng

3.4.1 §iÒu phèi khuyÕn n«ng

Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®îc ®iÒu phèi gi÷a Dù ¸n víi cÊp huyÖn vµ v¨n phßng Dù ¸n, cÊp tØnh vµ v¨n phßng Dù ¸n, cÊp trung ¬ng vµ v¨n phßng Dù ¸n.

3.4.1.1 KhuyÕn n«ng vµ ®iÒu phèi trong Dù ¸n

CÊp huyÖn: T¹i cÊp huyÖn, §PVT§ chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi Dù ¸n. Ho¹t ®éng quan träng lµ çc cuéc häp çn bé hµng tuÇn vµ häp lËp kÕ ho¹ch hµng th¸ng. Trong cuéc häp çn bé hµng tuÇn thêng tæ chøc vµo thø s¸u vµ cã çc çn bé n«ng l©m nghiÖp Dù ¸n tham gia, mçi ngêi sÏ tù b¸o ço c«ng viÖc cña m×nh hoÆc/vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi khuyÕn n«ng. Dùa trªn ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng hµng n¨m vµ hµng th¸ng, ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cho tuÇn tíi ®îc th¶o luËn vµ x©y dùng.

ë huyÖn, häp ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng th¸ng vµ x©y dùng kÕ ho¹ch ®îc tiÕn hµnh vµo ngµy 25 hµng th¸ng. Tuy nhiªn ngµy häp nµy cã thÓ tiÕn hoÆc lïi tuú theo ngµy ®ã lµ thø mÊy vµ§iÒu phèi viªn cã mÆt ë hiÖn trêng hay kh«ng. Çc cuéc häp ®iÒu phèi hµng th¸ng huyÖn thêng ®îc tæ chøc tríc çc cuéc häp ®iÒu phèi hµng th¸ng tæ chøc t¹i Hµ Néi. Dùa theo t×nh h×nh, cuéc häp ®iÒu phèi hµng th¸ng còng cã thÓ tæ chøc sau khi häp çn bé hµng th¸ng ë Hµ Néi.

Cuéc häp ®iÒu phèi hµng th¸ng ë huyÖn cã ®Çy ®ñ çc çn bé Dù ¸n tham gia. Ngoµi ra nÕu cã nhu cÇu, §iÒu phèi viªn thùc ®Þa cã thÓ mêi thªm Tr¹m trëng TKNL, Trëng phßng NN&PTNT, H¹t trëng kiÓm l©m vµ Phã chñ tÞch huyÖn tham gia. Chñ ®Ò chÝnh cña çc cuéc häp nh vËy lµ b¸o ço ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng vµ x©y dùng kÕ ho¹ch cho çc ho¹t ®éng th¸ng sau vµ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi çn bé.

ë trung ¬ng, çc cuéc häp çn bé hµng th¸ng còng ®îc tæ chøc vµo ngµy 25 hµng th¸ng t¹i Hµ néi. Nh÷ng cuéc häp nµy bao gåm mäi thµnh viªn lµm viÖc cho Dù ¸n t¹i Hµ Néi, bao gåm c¶ çn bé gióp viÖc vµ 2§iÒu phèi viªn hai huyÖn. Chñ ®Ò häp chÝnh lµ ®¸nh gi¸ çc thµnh qu¶ vµ çc vÊn ®Ò xuÊt hiÖn trong giai ®o¹n ®¸nh gi¸. C¶ çc §PV thùc ®Þa vµ çc tæ chuyªn gia ®Òu cã c¬ héi tãm t¾t víi qu¶n lý Dù ¸n vÒ tiÕn ®é vµ çc vÊn ®Ò thùc ®Þa, th¶o luËn vµ nhÊt trÝ çc ph¬ng thøc ®¹t çc kÕt qu¶ nh ghi trong BiÓu lËp kÕ ho¹ch dù ¸n.

Page 21 of 57

3.4.1.2 KhuyÕn n«ng vµ ®iÒu phèi Dù ¸n víi bªn ngoµi

T¹i cÊp Trung ¬ng vµ cÊp tØnh, Dù ¸n häp mét n¨m 2 lÇn çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng víi çc l·nh ®¹o tõ trung ¬ng xuèng tØnh huyÖn th«ng qua B§HT¦ hoÆc B§H tØnh, ®Þa ph¬ng cña hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u.

CÊp T¦: T¹i cÊp T¦ Dù ¸n ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng vµ ch¬ng tr×nh cña m×nh th«ng qua çc cuéc häp B§HT¦ thêng ®-îc tæ chøc vµo th¸ng 1vµ th¸ng 6 hµng n¨m t¹i Hµ néi. Çc thµnh viªn cña Ban ®iÒu hµnh gåm mét ®¹i diÖn tõ Bé NN&PTNT (thø trëng phô tr¸ch phÇn s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ rõng), Bé KH§T, Gi¸m ®èc Dù ¸n, Cè vÊn trëng Dù ¸n, §iÒu phèi viªn Dù ¸n, çc Phã chñ tÞch UBND hai tØnh S¬n La vµ Lai Ch©u, vµ Gi¸m ®èc hoÆc Phã gi¸m ®èc Së NN&PTNT vµ TtKNL hai tØnh.

Tham gia çc cuéc häp cßn cã ®¹i diÖn khuyÕn n«ng gåm çc thµnh viªn nhãm chuyªn gia vµ hai §iÒu phèi viªn thùc ®Þa. Sau khi tr×nh bµy vµ th¶o luËn vÒ tiÕn ®é còng nh çc vÊn ®Ò næi lªn trong qu¸ tr×nh thùc thi Dù ¸n nãi chung vµ çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa trong thêi kú ®¸nh gi¸, ban ®iÒu hµnh sÏ xem xÐt vµ nhÊt trÝ kÕ ho¹ch cho 6 th¸ng tiÕp theo. Çc thµnh viªn B§HT¦ còng giíi thiÖu, th¶o luËn vµ ®Ò xuÊt çc chÝnh s¸ch quan träng liªn quan tíi híng ®i tiÕp theo cña Dù ¸n.

Ngoµi çc cuéc häp B§H nöa n¨m mét lÇn, cø hai tuÇn gi¸m ®èc Dù ¸n,§iÒu phèi viªn Dù ¸n vµ Cè vÊn trëng Dù ¸n häp mét lµn t¹i Hµ Néi bµn vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh liªn quan tíi viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch còng nh çc gi¶i ph¸p/®Ò xuÊt chÝnh ®· ®Ò ra trong çc cuéc häp B§HT¦.

CÊp tØnh: Sau cuéc häp B§HT¦, çc BQL çc tØnh häp 2-4 tuÇn mét lÇn. Çc thµnh viªn cña BQL tØnh gåm çc Phã chñ tÞch tØnh vµ huyÖn, Gi¸m ®èc hoÆc Phã gi¸m ®èc së NN&PTNT, Gi¸m ®èc hoÆc Phã gi¸m ®èc CCKL, Gi¸m ®èc hoÆc Phã gi¸m ®èc TtKNL, Phã gi¸m ®èc Së ®Þa chÝnh vµ Tráng phßng NN&PTNT vµ çc Tr¹m trëng TKNL çc huyÖn. Trong çc BQL tØnh, Dù ¸n cã ®¹i diÖn lµ §iÒu phèi viªn thùc ®Þa hoÆc Cè vÊn trëng hoÆc Gi¸m ®èc Dù ¸n. Tr¸ch nhiÖm cña BQL tØnh lµ ®¸nh gi¸ tiÕn ®é Dù ¸n ë cÊp huyÖn, ®Æc biÖt liªn quan tíi thùc thi çc ho¹t ®éng thùc ®Þa, vËn hµnh thùc thi çc ®Ò xuÊt do ban ®iÒu hµnh cÊp tØnh ®a ra vµ ®iÒu phèi çc ®ãng gãp tõ phÝa Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ vµ çc ®¬n vÞ thùc thi Dù ¸n chÝnh nh HKL, PNN&PTNT, TKNL vµ UBND huyÖn.

3.4.2 Qu¶n lý khuyÕn n«ng

Qu¶n lý khuyÕn n«ng bao gåm qu¶n lý thêi gian vµ nh©n lùc còng nh c¬ së vËt chÊt nh»m ®¹t ®îc çc môc tiªu dµi h¹n vµ môc tiªu tríc m¾t còng nh çc kÕt qu¶. ë cÊp v¨n phßng Dù ¸n, qu¶n lý khuyÕn n«ng ®îc ph©n chia gi÷a qu¶n lý Dù ¸n vµ nhãm chuyªn gia, viÖc ph©n chia tr¸ch nhiÖm cha ®îc râ rµng l¾m. T¹i cÊp huyÖn, §iÒu phèi viªn thùc ®Þa chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý khuyÕn n«ng. HiÖu qu¶ cña qu¶n lý Dù ¸n nãi chung ¶nh hëng lín tíi hiÖu qu¶ cña qu¶n lý khuyÕn n«ng t¹i cÊp huyÖn

3.4.2.1 Ph©n c«ng nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cho çn bé thùc ®Þa

§Ó cã thÓ thùc hiÖn hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®a d¹ng, cÇn x¸c ®Þnh ph©n c«ng cô thÓ nhiÖm vô, tr¸ch nhiÖm cho çc çn bé thùc ®Þa cña nhãm chuyªn gia t¹i huyÖn. NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm x¸c ®Þnh sÏ t¹o c¬ së cho viÖc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ çn bé. C¬ së chÝnh thøc ®Ó ph©n c«ng nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm lµ b¶n m« t¶ c«ng viÖc. B¶n m« t¶ c«ng viÖc ®îc coi nh c¬ së vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc cho qu¶n lý hiÖu qu¶ çn bé vµ Dù ¸n.

Trong n¨m 1996 Dù ¸n ®· b¾t ®Çu ph¸c th¶o vµ hiÖn ®ang trong giai ®o¹n hoµn thµnh b¶n m« t¶ c«ng viÖc cho çc vÞ trÝ cña çn bé Dù ¸n. B¶n m« t¶ c«ng viÖc dù ®Þnh sÏ ®îc hoµn thµnh vµo nöa ®Çu n¨m 1997.

Do b¶n m« t¶ c«ng viÖc cha hoµn thµnh, cha ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm thùc thi tõng viÖc cô thÓ cho çc çn bé, nhÊt lµ liªn quan tíi khu vùc phô tr¸ch. Trong kÕ ho¹ch hµng th¸ng cña huyÖn viÖc thùc hiÖn mét nhiÖm vô cña Dù ¸n lµ tr¸ch nhiÖm chung cña mäi çn bé khuyÕn n«ng l©m. RÊt khã, thËm chÝ kh«ng thÓ ®¸nh gi¸ thµnh qu¶ hoÆc khen thëng çn bé khi kh«ng cã b¶n m« t¶ c«ng viÖc. ViÖc cha hoµn thµnh b¶n m« t¶ c«ng viÖc cßn h¹n chÕ qu¶n lý dù ¸n x©y dùng mét h×nh thøc thø bËc bÇu ra mét ngêi phô tr¸ch nhãm n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp. Theo th«ng tin tõ phÝa çc çn bé thùc ®Þa mµ nhãm t vÊn nhËn ®îc, ®©y lµ mong muèn râ rµng cña mäi çn bé.

3.4.2.2 KÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng th¸ng

Page 22 of 57

Trong çc cuéc häp ®iÒu phèi ë huyÖn, dùa trªn kÕ ho¹ch n¨m, §iÒu phèi viªn thùc ®Þa vµ çc çn bé cïng x©y dùng nªn mét ch¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cho th¸ng. KÕ ho¹ch ho¹t ®éng th¸ng giªng n¨m 1997 cña çc çn bé Dù ¸n huyÖn Tña Chïa cho ch¬ng tr×nh ng« xu©n TSB2 cã thÓ lÊy lµm mét vÝ dô cho kÕ ho¹ch hiÖn ®îc thùc thi. Cho n«ng nghiÖp, cã danh s¸ch çc ho¹t ®éng, ®Þa ®iÓm, thêi gian vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm. (xem b¶ng 3.1)

B¶ng 3.1: Thêi gian biÓu çc ho¹t ®éng n«ng nghiÖp th¸ng giªng 1997, huyÖn Tña Chïa.

§Ó gióp ®ì viÖc thùc thi, çc chuyªn gia cho r»ng h×nh thøc kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng th¸ng hiÖn nay rÊt khã thùc hiÖn v× çc th«ng sè qu¸ chung chung. Çc chuyªn gia ®Ò xuÊt cÇn ph¶i cô thÓ ho¸ h¬n n÷a çc ho¹t ®éng, ®Þa ®iÓm, thêi gian. H¬n n÷a, trong cét "tr¸ch nhiÖm" nªn ®Ó mét ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm mÆc dï cã thÓ nhiÒu ngêi cïng tham gia.

3.4.2.3 LÞch ®i thùc ®Þa, ho¹t ®éng theo dâi vµ gi¸m s¸t

Do cha ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm theo khu vùc nªn çc kÕ ho¹ch thùc hiÖn th¸ng vÉn rÊt chung chung, çc çn bé kh«ng thÓ x©y dùng çc ho¹t ®éng vµ lÞch tr×nh th¨m b¶n cho riªng m×nh. HÖ qu¶ lµ nh d©n nãi çc çn bé thùc ®Þa th¨m d©n kh«ng thêng xuyªn vµ rÊt h·n h÷u. Do t¹i cÊp b¶n khã cã thÓ thµnh lËp ®îc çc nhãm n«ng d©n, çc çn bé vÉn tiÕp tôc chØ th¨m çc çn bé b¶n vµ bá qua çc n«ng d©n trung b×nh vµ nghÌo.

Mét hÖ qu¶ n÷a cña viÖc kh«ng cã lÞch tr×nh th¨m b¶n chi tiÕt cho çc çn bé lµ mÊt thêi gian vµ nhiÖt t×nh cña ngêi d©n.

Kh«ng cã lÞch tr×nh th¨m b¶n cho tõng ç nh©n vµ ph©n c«ng râ rµng tr¸ch nhiÖm, kh«ng thÓ thùc hiÖn çc tiÕn ®é ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng mét çch hÖ thèng vµ theo dâi çn bé thùc ®Þa.

Cïng víi viÖc hoµn thµnh b¶n m« t¶ c«ng viÖc, çc §iÒu phèi viªn thùc ®Þa cÇn ®îc ®µo t¹o vµ gióp ®ì trong viÖc thùc hiÖn çc ho¹t ®éng tiÕp theo vµ nhiÖm vô theo dâi.

3.4.2.4 B¸o ço

§iÒu phèi viªn thùc ®Þa ph¶i viÕt b¸o hµng th¸ng vµ tr×nh cho v¨n phßng Dù ¸n t¹i Hµ Néi. Çc çn bé thùc ®Þa ph¶i ®ãng gãp cho b¸o ço theo yªu cÇu cña §PV. Thêng b¸o ço gåm 3 phÇn: T×nh h×nh chung, çc ho¹t ®éng cô thÓ ®· tiÕn hµnh vµ dù kiÕn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cho th¸ng tíi. Cho tíi nay çc b¸o ço ®· kh¸ chi tiÕt, nhng cha theo mÉu ®a ra cho çc kÕt qu¶ vµ ho¹t ®éng trong biÓu ®å lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n.

3.5 §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ n¨ng lùc çn bé vÒ khuyÕn n«ng

3.5.1 KhuyÕn n«ng ®îc hiÓu vµ thùc hiÖn bëi çc çn bé

NghÞ ®Þnh 13 CP ra th¸ng 3 n¨m 1993 cã thÓ ®îc coi lµ khëi ®Çu cña khuyÕn n«ng ViÖt Nam. Tríc ®©y çn bé cña Bé N«ng nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vµ ®îc ®µo t¹o ®Ó thùc thi çc ch¬ng tr×nh çc chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh cña Nhµ níc ë cÊp tØnh, huyÖn vµ x·. Trung b×nh çn bé thùc ®Þa cña Dù ¸n ®· lµm viÖc cho nhµ níc h¬n 10 n¨m. Ngoµi mét vµi

Ho¹t ®éngNgêi chÞu tr¸ch nhiÖm

1. §µo t¹o kü thuËt TSB2 XP, MB 01-04 th¸ng giªng Thä , TuÊn, Kh¸nh, Xu©n

2. ChuÈn bÞ gièng vµ ph©n cho trång ng«

vèn: 50%phßng NN&PTNT

50%: Dù ¸n

04-15 th¸ng giªng Thä , TuÊn, Kh¸nh, Xu©n

3. Giíi thiÖu trång ng« thùc ®Þa

XP, MB 15-31 th¸ng giªng Thä TuÊn, mäi çn bé khuyÕn n«ng.

Page 23 of 57

kho¸ ng¾n h¹n, cha çn bé nµo ®îc ®µo t¹o s©u vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng vµ cã kinh nghiÖm trong çc c«ng viÖc thùc ®Þa. V× thÕ thËt lµ dÔ hiÓu khi phÇn lín çc çn bé khuyÕn n«ng cho r»ng khuyÕn n«ng lµ th«ng tin mét chiÒu b¾t ®Çu víi viÖc h×nh thµnh chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh tõ Trung ¬ng xuèng cÊp tØnh, cÊp huyÖn t¹i ®ã khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm chuyÓn giao vµ thùc thi xuèng cÊp x·, b¶n. Çc çn bé thùc ®Þa nãi chung kh«ng nhËn thøc ®îc r»ng ®Ó ph¸t triÓn ®îc ë n«ng th«n, khuyÕn n«ng cÇn trë thµnh t¸c nh©n khuyÕn khÝch mét qu¸ tr×nh trong ®ã n«ng d©n ®îc t¹o ®iÒu kiÖn tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh lµm quen vµ ¸p dông çc kü thuËt trong ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng cña hä.

3.5.2 Tr×nh ®é häc vÊn vµ nh÷ng ®µo t¹o trong ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

VÒ tr×nh ®é häc vÊn cña çc çc bé thùc ®Þa, 2 trong sè 6 ngêi hiÖn ®ang lµm viÖc trong khuyÕn n«ng cã tr×nh ®é ®¹i häc, nh÷ng ngêi cßn l¹i cã tr×nh ®é trung cÊp. Trong sè çn bé l©m nghiÖp cã 7/10 ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao h¬n so víi sè çn bé n«ng nghiÖp.

Tõ khi thµnh lËp TKNL ë Yªn ch©u vµ Tña Chïa, çc çn bé khuyÕn n«ng cha ®îc ®µo t¹o ®Çy ®ñ vÒ çc thñ tôc khuyÕn n«ng nh lµm thÕ nµo ®Ó lµm viÖc víi n«ng d©n víi t çch lµ çn bé khuyÕn n«ng, lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc çc cuéc häp víi d©n. Cho tíi nay çc cuéc tiÕp xóc khuyÕn n«ng míi chØ dõng ë çc çn bé x· vµ b¶n vµ sau ®ã hä tù phæ biÕn cho d©n. Çc cuéc tiÕp xóc khuyÕn n«ng thêng kh«ng thêng xuyªn vµ kh«ng b¸o tríc kÞp thêi cho n«ng d©n vÒ môc ®Ých vµ thêi gian häp. Çc çn bé thùc ®Þa cã xu híng gÆp nhãm çc çn bé b¶n h¬n lµ tõng ç nh©n. Nh÷ng thiÕu sãt nµy do nhiÒu çn bé kh«ng nãi ®îc tiÕng Hmong hoÆc tiÕng Th¸i.

Tõ khi b¾t ®Çu thùc thi vµo n¨m 1994, chØ 2-3 çn bé biÖt ph¸i lµm viÖc cho Dù ¸n ®îc chuyÓn sang çc vÞ trÝ kh¸c vµ rêi Dù ¸n. §iÒu nµy ph¶n ¸nh tÝnh hÊp dÉn vµ quan hÖ c«ng viÖc tèt trong Dù ¸n.

Qu¶n lý khuyÕn n«ng ë cÊp huyÖn cßn yÕu vµ cÇn ®îc t¨ng cêng, ®Æc biÖt ®èi víi çc ho¹t ®éng trªn thùc ®Þa vµ gi¸m s¸t çn bé. Th«ng qua çc ®µo t¹o bæ sung, tÝnh hiÖu qu¶ cña qu¶n lý khuyÕn n«ng vµ ho¹t ®éng cña çc çn bé thùc ®Þa cã thÓ t¨ng lªn ®¸ng kÓ.

3.5.3 V¨n phßng vµ çc ph¬ng tiÖn ®i l¹i, phô cÊp ngo¹i nghiÖp

Trang thiÕt bÞ v¨n phßng: Tõ khi b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa vµo n¨m 1994, chÊt lîng khu nhµ còng nh sè phßng lµm viÖc c¶ hai huyÖn ®· t¨ng ®¸ng kÓ. Qu¶n lý Dù ¸n dù ®Þnh t¨ng thªm hai phßng lµm viÖc vµ mét phßng häp lín ë Tña Chïa. V¨n phßng Yªn Ch©u ®· cã mét m¸y vi tÝnh vµ khi nµo Tña Chïa cã líi ®iÖn quèc gia còng sÏ ®îc trang bÞ mét m¸y vi tÝnh. (hy väng cuèi n¨m 1997 ®Çu n¨m 1998). Dù ¸n cung cÊp ®Çy ®ñ v¨n phßng phÈm vµ çc thiÕt bÞ nhá kh¸c cho v¨n phßng hai huyÖn vµ çc çn bé

§i l¹i: Trong sè 16 çn bé thùc ®Þa cã 6 ngêi cã xe m¸y. 2 çn bé n÷ cha cã xe m¸y. Çc çn bé ®îc thanh to¸n tiÒn x¨ng theo sè km ®· sö dông xe. Do ®Þa h×nh dèc h¬n, 100 km ë Tña Chïa ®îc thanh to¸n 5 L x¨ng trong khi ë Yªn Ch©u chØ 4 L.

Víi 1 xe pick - up cÊp cho Yªn Ch©u, mçi§iÒu phèi viªn thùc ®Þa cã 1 xe pick-up cña Dù ¸n t¹i khu vùc phô tr¸ch.

Phô cÊp ngo¹i nghiÖp: Khi b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa cña Dù ¸n, phô cÊp ngo¹i nghiÖp kh«ng ®ñ ®· h¹n chÕ çc çn bé biÖt ph¸i trong viÖc thùc thi hiÖu qu¶ ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. §Ó kh¾c phôc khã kh¨n nµy, b¾t ®Çu tõ th¸ng 4 n¨m 1995, Dù ¸n tr¶ mçi çn bé phô cÊp 40.000 ® cho kho¶ng 2/3 sè ngµy ngo¹i nghiÖp mçi th¸ng. ViÖc nµy dÉn tíi çc çn bé bá bª çc viÖc v¨n phßng cÇn thiÕt. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy ®ång thêi cho phï hîp víi thanh to¸n cña nhµ níc lµ 20,000 ®/ngµy, Dù ¸n ®· gi¶m phô cÊp ngo¹i nghiÖp tõ 40.000 ®/ngµy xuèng cßn 30.000 ® /ngµy vµ mçi ngµy lµm v¨n phßng sÏ ®îc 10.000®.

3.6 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng chÝnh

3.6.1 Çc ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch khuyÕn n«ng

Theo ph¬ng ph¸p cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ, c«ng viÖc thùc ®Þa b¾t ®Çu víi ®iÒu tra PRA trong çc th«n b¶n lùa chän. Ph¬ng ph¸p nµy phÇn lín dùa trªn kinh nghiÖm cña Ch¬ng tr×nh Hîp t¸c L©m nghiÖp ViÖt nam - Thuþ §iÓn thu lîm ®îc

Page 24 of 57

trong nh÷ng n¨m 90 ë 5 tØnh T©y B¾c ViÖt Nam vµ cïng kú ph¸t triÓn hÖ thèng khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn ë tØnh B¾c Th¸i.

3.6.1.1 §iÒu tra PRA

Trong çc n¨m 1994-1995, Dù ¸n b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa th«ng qua tiÕn hµnh çc ®iÒu tra ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã sù tham gia cña ngêi d©n ë 2 b¶n x· ChiÒng §«ng huyÖn Yªn Ch©u vµ 2 b¶n x· XÝnh Ph×nh huyÖn Tña Chïa. Trong n¨m 1995, 3 b¶n ChiÒng §«ng vµ 1 b¶n XÝnh ph×nh ®· ®îc ®iÒu tra. N¨m 1996 ®· lµm thªm 8 b¶n n÷a cña x· ChiÒng ®«ng vµ 9 b¶n x· XÝnh Ph×nh, vËy tæng sè b¶n ®· lµm PRA lµ 25.

Vµo th¸ng 9 n¨m 1997 ®· lËp kÕ ho¹ch cho 15 ®iÒu tra PRA n÷a, tøc lµ trong 9 b¶n cã thÓ ë x· ChiÒng Khoi, ChiÒng Sµng

hoÆc ChiÒng H¹c huyÖn Yªn Ch©u vµ 6 b¶n x· Mêng B¸ng hoÆc/vµ Trung Thu huyÖn Tña Chïa19 .

Çc ph¬ng tiÖn chñ yÕu sö dông trong çc ®ît ®iÒu tra lµ lÞch sö th«n b¶n, b¶n ®å b¶n, s¬ ®å mÆt c¾t, lÞch mïa vô, çc

kiÓu trång trät vµ sö dông ®Êt chÝnh, ph©n lo¹i kinh tÕ hé vµ pháng vÊn çc hé lùa chän20 .

3.6.1.2 KÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n

Dùa trªn çc kÕt qu¶ PRA, çc çn bé Dù ¸n cïng çc çn bé huyÖn vµ d©n b¶n ®· x©y dùng nªn çc KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn Th«n b¶n. Vµo th¸ng 9 n¨m 1996 ®· lËp kÕ ho¹ch ë 25 b¶n x· ChiÒng §«ng vµ XÝnh Ph×nh. Nh÷ng b¶n kÕ ho¹ch nµy thÓ hiÖn çc chØ sè s¶n xuÊt cho tõng b¶n nh ha, kg, tÊn, sè lîng, s¶n lîng n«ng nghiÖp, s¶n lîng l¬ng thùc lóa níc vµ lóa n¬ng, c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶, ch¨n nu«i, l©m nghiÖp vµ thñ c«ng. Trong çc kÕ ho¹ch th«n b¶n x· ChiÒng §«ng cã çc c«ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh ®êng x¸, thuû lîi, níc ¨n, y tÕ, gi¸o dôc/®µo t¹o.

Tuy nhiªn, nªn nhí r»ng çc kÕ ho¹ch th«n b¶n ban ®Çu chØ t¹o ra c¬ së cho x©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng n¨m cña Dù ¸n còng nh cho kÕ ho¹ch ng©n s¸ch cña l·nh ®¹o huyÖn. Nh vËy, nh÷ng con sè trong çc b¶n kÕ ho¹ch cã thÓ dÔ dµng ®îc thay ®æi nÕu kh«ng phï hîp víi sè vèn vµ çc nguån lùc cho phÐp.

Dùa trªn çc chuyÕn viÕng th¨m b¶n vµ pháng vÊn còng nh nãi chuyÖn víi d©n b¶n, chuyªn gia nhËn thÊy r»ng çc nhãm lËp kÕ ho¹ch cña Dù ¸n kh«ng ph¶i lóc nµo còng thµnh c«ng trong viÖc gi¶i thÝch víi ngêi d©n r»ng nh÷ng kÕ ho¹ch lËp ra ë ®©y chØ lµ nh÷ng kÕ ho¹ch ban ®Çu vµ cã thÓ ®îc söa ®æi nÕu kh«ng ®ñ ng©n s¸ch vµ nguån lùc. Sau khi lËp kÕ ho¹ch dÜ nhiªn ngêi d©n chê ®îi çc ho¹t ®éng tiÕp theo ngay nhng thËt lµ khã mét khi kÕ ho¹ch cha hoµn thµnh vµ cha ®îc duyÖt.

ThËt khã cã thÓ so s¸nh ®îc çc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña x· ChiÒng §«ng vµ x· XÝnh Ph×nh do mÉu kÕ ho¹ch kh¸c nhau vµ sö dông çc ®¬n vÞ kh¸c nhau. VÝ dô cïng nãi vÒ canh t¸c ®Êt dèc ë XÝnh ph×nh cho vµo môc N«ng nghiÖp trong khi ë ChiÒng §«ng l¹i cho vµo môc L©m nghiÖp. VÒ ®¬n vÞ, s¶n lîng n«ng nghiÖp ë XÝnh Ph×nh ®o b»ng kg h¹t gièng hoÆc sè c©y sÏ trång trong khi ë ChiÒng §«ng l¹i tÝnh sè tÊn lóa thu ho¹ch vµ diÖn tÝch canh t¸c. CÇn ph¶i cã mÉu chuÈn cho lËp kÕ ho¹ch vµ ®Ò xuÊt sÏ dïng tríc khi lËp kÕ ho¹ch th¸ng 9-10 n¨m 1997.

3.6.1.3 KÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng n¨m

BiÓu ®å lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n ®a ra khung cho x©y dùng kÕ ho¹ch n¨m cho c¶ Dù ¸n vµ ë cÊp huyÖn. Ngoµi ra, kÕt qu¶ cña çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn th«n b¶n ®îc xem xÐt vµ thÓ hiÖn réng r·i trong çc kÕ ho¹ch hµnh ®éng n¨m ë cÊp huyÖn vµ cÊp Dù ¸n. KÕ ho¹ch ho¹t ®éng n¨m cña çc tæ chøc ®èi t¸c Dù ¸n nh HKL, TKNL, UBND huyÖn ®îc xem xÐt trong qu¸ tr×nh x©y dùng kÕ ho¹ch ho¹t ®éng n¨m.

X©y dùng KHN lµ mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i víi nhiÒu chu kú vµ cã sù tham gia cña d©n b¶n, çn bé huyÖn, çn bé Dù ¸n. VÝ dô, ®Ó ph¸c th¶o ra 25 KHPTB ngay tõ th¸ng 9 n¨m 1996 Dù ¸n ®· b¾t ®Çu x©y dùng KHN. Vµo th¸ng 11 n¨m 1996, ®· x©y dùng ®îc ph¸c th¶o ®Çu tiªn cho çc KHN cho 2 huyÖn vµ KHN cho Dù ¸n. HiÖn t¹i qu¸ tr×nh nµy ®· kÕt

thóc ë hai huyÖn vµ KHN cña Dù ¸n sÏ hoµn thµnh vµo gi÷a th¸ng hai22 . B¶ng 3.2 lµ ®Ò xuÊt gÇn ®©y nhÊt do Tr¹m tr-ëng TKNL Yªn Ch©u chuÈn bÞ víi çc ho¹t ®éng chÝnh sÏ ®îc Dù ¸n vµ TKNL cïng thùc hiÖn.

Cã çc KHN 95, 96, 97 b»ng tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh, tuy nhiªn cha theo mét mÉu chung. Çc thµnh qu¶ n¨m 1995 vµ 1996 kh«ng ®îc ghi l¹i theo mÉu lËp kÕ ho¹ch ban ®Çu nªn khã so s¸nh. Çc kÕt qu¶ chÝnh cho n¨m 1996 ®îc ghi trong môc 3.6.2 vµ 3.6.3

Page 25 of 57

B¶ng 3.2 KÕ ho¹ch khuyÕn n«ng 1997 ®Ò xuÊt bëi TKNL Yªn Ch©u

Ngµy nhËn: 3/02/1997 Dù ®Þnh tr¶ 1 ngêi d©n b¶n lµm çn bé khuyÕn n«ng trong 9 th¸ng 50.000 ®ång/th¸ng.

3.6.1.4 LËp kÕ ho¹ch Dù ¸n

Khung chÝnh cho mäi ho¹t ®éng Dù ¸n ®îc tr×nh bµy trong biÓu lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n. BiÓu lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n cho giai ®o¹n thùc thi ®Çu 1995-1998 ®îc x©y dùng t¹i héi th¶o lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n n¨m 1994 t¹i Hµ Néi. Vµo th¸ng 6 n¨m

1995, BiÓu lËp kÕ ho¹ch Dù ¸n ®· ®îc cËp nhËt23 . Sau khi chÝnh thøc ®¸nh gi¸ Dù ¸n, héi th¶o lËp kÕ ho¹ch dù ®Þnh tiÕn hµnh vµo nöa sau n¨m 1997.

3.6.1.5 Qui ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt giao rõng

Dùa theo chÝnh s¸ch chung cña ChÝnh Phñ lµ giao quyÒn sö dông phÇn lín çc lo¹i ®Êt cho çc hé ç thÓ, h¬n n÷a lµ mét Dù ¸n l©m nghiÖp, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ ®· lùa chän ph¸t triÓn vµ thö nghiÖm thùc ®Þa mét ph¬ng ph¸p QHSD§ vµ G§GR phï hîp nh lµ ho¹t ®éng chÝnh hµng ®Çu cña m×nh. Ho¹t ®éng nµy ®· ®îc çc çn bé tiÕn hµnh víi sù trî gióp cña Côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp vµ KiÓm l©m çc cÊp. Vµo gi÷a n¨m 1996, ®· c¬ b¶n hoµn thµnh viÖc ph¸t triÓn çc ph¬ng ph¸p QHSD§ vµ G§GR.

Trong héi th¶o tæ chøc th¸ng 10 n¨m 1996 t¹i S¬n la, Dù ¸n ®· tr×nh bµy ph¬ng ph¸p QHSD§ vµ G§GR cho çc çn bé tØnh vµ huyÖn. KÕt qu¶ chÝnh cña héi th¶o lµ çc ®¹i biÓu ®· chÊp nhËn ph¬ng ph¸p vµ ®Ò xuÊt më réng ¸p dông ra çc huyÖn, tØnh kh¸c. HiÖn t¹i çc huyÖn kh¸c cña hai tØnh S¬n la vµ Lai Ch©u vµ çc tØnh kh¸c còng rÊt quan t©m ¸p dông çc ph¬ng ph¸p do Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn cña hä.

Vµo cuèi n¨m 1996, çc çn bé do Dù ¸n hç trî ®· qui ho¹ch vµ giao kho¶ng 12.000 ha ®Êt rõng cho hé gia ®×nh ë x· ChiÒng §«ng vµ XÝnh Ph×nh.

Cho tíi nay, QHSDD vµ G§GR chiÕm 75% çn bé thùc ®Þa vµ thêi gian vµ sÏ tiÕp tôc chiÕm phÇn lín nç lùc ®µo t¹o vµ çc nguån kh¸c cña Dù ¸n.

Theo dù th¶o kÕ ho¹ch, n¨m 1997 sÏ hoµn thµnh G§GR t¹i 25 b¶n, sÏ më réng QHSDD vµ G§GR ra 7,500 ha trong 15 b¶n míi. Trong sè 15 b¶n nµy, 9 b¶n cã thÓ sÏ ®îc lùa chän tõ x· ChiÒng Khoi, ChiÒng Sµng hoÆc ChiÒng h¹c t¹i huyÖnYªn Ch©u vµ 6 b¶n n÷a ë x· Mêng B¸ng hoÆc Trung Thu huyÖn Tña Chïa.

3.6.2 Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o

Ho¹t ®éng Sè lîng Thêi gian Ng©n s¸ch NhËn xÐt

1. §µo t¹o khuyÕn n«ng 15 ngêi Th¸ng 2 Tæng

2. §µo t¹o thó y 15 ngêi Th¸ng 4 ng©n s¸ch

3. Tham quan (tÊt c¶ çn bé TKNL) 12 ngêi Th¸ng 6 cho çc ho¹t ®éng

B¾c ViÖt nam

4. Tham quan (tÊt c¶ çn bé KNL) 12 ngêi Th¸ng 11 1-5 lµ Nam ViÖt nam

5. M« h×nh lóa (20 hé) 1 ha Th¸ng 6 62 tr 500 m2/hh

6. §Ëu xanh (20 hé) 1 ha Th¸ng 2-5 0.8 tr ChiÒng P»n

7. §êng b¨ng c©y xanh (ng« /lóa n¬ng) 20 ha/ 50 hé Th¸ng 1 - 10 17 tr

8. Ng« trång sau lóa (120 hé) 4 ha Th¸ng 1-5 7 tr 3 b¶n

9. Phßng chèng s©u bÖnh lóa 30 hé Th¸ng1- 6 7 tr

10. Hç trî v¨n phßng/§i l¹i Dù ¸n

Page 26 of 57

Do khuyÕn n«ng lµ mét ho¹t ®éng t¬ng ®èi míi kh«ng nh÷ng ®èi víi Dù ¸n mµ cßn ®«Ý víi c¶ ®Êt níc, h¬n n÷a çc çn bé biÖt ph¸i thiÕu kinh nghiÖm lµm viÖc víi n«ng d©n còng nh kiÕn thøc kü thuËt, qu¶n lý Dù ¸n ®· b¾t ®Çu b»ng viÖc ®µo t¹o çc çn bé thùc ®Þa.

Trong n¨m thùc thi ®Çu tiªn phÇn lín çc kho¸ ®µo t¹o më ra cho çc çn bé thùc ®Þa ®Òu liªn quan tíi QHSDD, G§GR vµ lµm b¶n ®å. Ngoµi ra mét sè çn bé tõ tØnh ®· tham gia kho¸ häc tiÕng Anh 6 th¸ng tríc khi biÖt ph¸i sang lµm viÖc cïng Dù ¸n.

Mét ®¸nh gi¸ nhu cÇu ®µo t¹o tiÕn hµnh n¨m 1995 víi 12 çn bé thùc ®Þa ®a ra danh s¸ch çc nhu cÇu ®µo t¹o sau24 :

1. Ph¸t triÓn l©m nghiÖp x· héi 2. Ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng l©m 3. LËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, thùc thi, theo dâi vµ ®¸nh gi¸ 4. TiÕng Anh 5. Th¨m quan trong vµ ngoµi níc 6. Çc vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan tíi ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp 7. §µo t¹o tiÕng H'mong vµ tiÕng Th¸i 8. M¸y vi tÝnh 9. QHSDD vµ G§GR

3.6.2.1 §µo t¹o çn bé n¨m 1996

N¨m 1996, Dù ¸n ®· thùc hiÖn mét ch¬ng tr×nh ®µo t¹o gåm çc kho¸ cho çn bé vµ n«ng d©n25 .

Cã 21 ho¹t ®éng ®µo t¹o cho çn bé gåm çc chñ ®Ò nh PRA, khuyÕn n«ng l©m, tiÕng Anh c¬ b¶n, kü n¨ng giíi thiÖu vµ b¸o ço, giíi, m¸y vi tÝnh. RÊt Ýt çc kho¸ ®µo t¹o liªn quan tíi khuyÕn n«ng l©m: chØ cã 3 kho¸ vÒ PRA vµ khuyÕn n«ng l©m cho çc çn bé Yªn Ch©u, Tña Chïa vµ S¬n la víi thêi gian tõ 5-8 ngµy vµ sè lîng ngêi tham gia 3 kho¸ trªn lµ 17, 14 vµ 20. Cã çc kho¸ ®µo t¹o vÒ LËp kÕ ho¹ch th«n b¶n vµ theo dâi ®¸nh gi¸ ®îc tæ chøc cho 25 çn bé thùc ®Þa nhng kh«ng ghi râ thêi gian. VÒ kü thuËt s¶n xuÊt cã 1 kho¸ 1 ngµy vÒ kü thuËt canh t¸c ®Êt dèc cho 12 häc viªn t¹i Yªn Ch©u vµ 1 kho¸ ®µo t¹o cho ®µo t¹o vÒ ong cho 3 çn bé tæ chøc t¹i Hµ Néi.

Çc néi dung ®µo t¹o chÝnh cho çn bé l©m nghiÖp gåm 2 kho¸ vÒ vên ¬m vµ 2 kho¸ vÒ QHSDD vµ G§GR. Çc kho¸ qu¶n lý vên ¬m ®îc tæ chøc t¹i Yªn Ch©u (8 ngµy víi 15 ngêi tham gia) vµ Tña Chïa (5 ngµy- víi 20 ngêi tham gia) gåm çc chñ vên ¬m, çn bé khuyÕn l©m vµ çn bé tõ çc tæ chøc quÇn chóng.

Çc çn bé khuyÕn n«ng cã hai chuyÕn ®i th¨m quan. 3 çn bé Tña Chïa tham v¨n phßng Yªn Ch©u 1 ngµy vµ 20 çn bé khuyÕn n«ng S¬n La ®i th¨m Thanh Ho¸ 4 ngµy.

VÒ qu¶n lý Dù ¸n vµ çc vÊn ®Ò liªn quan ®· cã nh÷ng kho¸ sau: 29/1-7/2- 1996 cã 1 kho¸ qu¶n lý Dù ¸n cho 4 çn bé Tña Chïa vµ Yªn Ch©u, vµo th¸ng 9 n¨m 1996 cã 1 kho¸ vÒ kü n¨ng tr×nh bµy vµ b¸o ço cho mét çn bé Hµ néi (kh«ng ghi thêi h¹n)

Theo b¸o ço vÒ çc ho¹t ®éng ®µo t¹o n¨m 1996, kh«ng cã çc kho¸ vÒ çc vÊn ®Ò c¬ b¶n nh tho¸i ho¸ ®Êt vµ qu¶n lý ®Çu nguån, lµm thÕ nµo ®Ó lËp kÕ ho¹ch, theo dâi vµ ®¸nh gi¸ çc tr×nh diÔn thùc ®Þa, tæ chøc vµ qu¶n lý çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng.

Trong qu¸ tr×nh th¨m vµ lµm viÖc trªn thùc ®Þa, çc çn bé mong muèn ®îc ®µo t¹o thªm vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, x©y dùng kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, l©m nghiÖp x· héi, tiÕng Anh vµ tiÕng ®Þa ph¬ng. PhÇn lín çc çn bé muèn häc t¨ng cêng kü n¨ng vÒ çc lÜnh vùc chuyªn m«n nh QHSD§ & G§GR, b¶o vÖ rõng, trång c©y b¶n ®Þa vµ kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc.

3.6.2.2 Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o n«ng d©n n¨m 1996

Theo b¸o ço ®µo t¹o n¨m 1996, çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cho n«ng d©n hai huyÖn Tña Chïa vµ Yªn Ch©u ®îc thÓ hiÖn trong b¶ng 3.3 vµ b¶ng 3.4.

Page 27 of 57

B¶ng 3.3: Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng n¨m 1996, huyÖn Tña Chïa

Trong çc b¸o ço tæng kÕt kh¸c vÒ çc ho¹t ®éng n¨m 1996, çc kho¸ ®µo t¹o còng ®îc tæ chøc:

1 kho¸ ®µo t¹o khuyÕn n«ng cho 15 çn bé, 1 kho¸ ®µo t¹o nu«i ong cho 26 n«ng d©n, 1 kho¸ ghÐp c©y ¨n qu¶ cã 3 çn bé, 3 kho¸ vÒ b¨ng c©y xanh cã 45 ngêi tham gia, 8 líp kü thuËt trång ng« cã 236 ngêi tham gia, 1 kho¸ vÒ lóa níc CR 203 víi 30 ngêi tham gia, 1 kho¸ s¶n xuÊt chÌ cho 13 ngêi vµ 1 kho¸ giao ®Êt giao rõng cho 35 ngêi tham gia.

B¶ng 3.4: Ho¹t §éng khuyÕn n«ng 1996, huyÖn Yªn Ch©u

Dùa trªn çc sè liÖu trong B¸o ço §µo t¹o n¨m 1996 vµ b¸o ço tæng kÕt çc ho¹t ®éng n«ng l©m nghiÖp t¹i Tña Chïa, tæng sè çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, héi th¶o, kho¸ ®µo t¹o vµ th¨m quan tæ chøc cho vµ bëi çn bé thùc ®Þa vµ n«ng d©n cßn rÊt thÊp. T¹i yªn Ch©u, vµo çc th¸ng 6,7, 8 lµ khi n«ng d©n ph¶i canh t¸c nhiÒu mïa vô nhÊt th× l¹i kh«ng thÊy cã ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nµo.

Stt Ho¹t ®éng Sè ngêi tham gia

1.1 Tham quan b¨ng c©y xanh Mai S¬n 45

1.2 Tham Mêng B¸ng 15

1.3 Th¨m Méc Ch©u 16

1.4 Th¨m Méc Ch©u 12

1.5 Phô n÷ th¨m Méc Ch©u 5

2 Thùc hµnh trång ng« TSB2 30

3 Kho¸ xo¸ mï 32

Tæng 155

Stt Ho¹t ®éng Ngµy Tõ-tíi (1996) Sè n«ng d©n

nam n÷ tæng

1.1 B¨ng c©y xanh 1 11/2 16 4 20

1.2 B¨ng c©y xanh 3x1 4-10/4 28 7 35

1.3 §¸nh gi¸ BCX 2x1 17-18/10 21 4 25

2.1 Lóa lai 1 15/10 14 6 20

2.2 Trång trät chung 2x3 24/10-2/11 32 18 50

3.1 Qu¶n lý vên ¬m 3 2-4/4 11 4 15

3.2 Trång c©y l©m nghiÖp 1 19/5 14 4 18

3.3 C©y ¨n qu¶ 3 x 2 18-19/3 41 9 50

4.1 Bß gièng 5 5-9/2 6 0 6

4.2 Nu«i gµ 1 31/5 2 14 15

4.3 Nu«i ç 2 16-17/9 20 0 20

4.4 Nu«i ong 1 25/1 13 7 20

Tæng 218 76 294

Page 28 of 57

3.6.3 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa n¨m 1996

Tõ n¨m 1995, çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa chÝnh cña Dù ¸n lµ nh»m ph¸t triÓn çc kü thuËt cho phÐp sö dông bÒn v÷ng ®Êt n¬ng cho s¶n xuÊt c©y trång l¬ng thùc. Çc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn ®îc lùa chän qua çc kh¶ n¨ng c¶i t¹o, phôc håi ®é ph× vµ n¨ng suÊt cña ®Êt canh t¸c. Tõ khi b¾t ®Çu çc ho¹t ®éng thùc ®Þa, ®· ph¸t triÓn kü thuËt quan träng lµ thiÕt lËp çc ®êng b¨ng c©y xanh kÕt hîp víi c©y l¬ng thùc. Dù ¸n cßn theo ®uæi çc ho¹t ®éng thùc ®Þa lín kh¸c lµ t¹o dùng çc m« h×nh trång c©y ¨n qu¶, trång vµ t¸i sinh rõng. §èi víi çc kü thuËt ®· ®îc ph¸t triÓn, çc sè liÖu vµ ph©n tÝch kinh tÕ cßn rÊt h¹n chÕ.

3.6.3.1 Çc thö nghiÖm n«ng l©m kÕt hîp vµ tr×nh diÔn c©y l¬ng thùc

Vµo n¨m 1996, ®· tiÕn hµnh çc thö nghiÖm trång xen ®êng b¨ng c©y xanh, thö nghiÖm lóa níc, thö nghiÖm ng«, ®Ëu t-

¬ng. Çc kÕt qu¶ tãm t¾t tõ hai huyÖn Yªn Ch©u vµ Tña Chïa ®îc b¸o ço trong b¶ng 3.526 .

3.6.3.1.1 Çc thö nghiÖm ®êng b¨ng c©y xanh n«ng l©m kÕt hîp

Dùa trªn kinh nghiÖm vµ ho¹t ®éng cña Action Aid ViÖt Nam t¹i huyÖn bªn c¹nh Mai S¬n, tØnh S¬n la, Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ ®· lùa chän ®êng b¨ng c©y xanh nh mét kü thuËt triÓn väng nhÊt cho vÊn ®Ò tho¸i ho¸ ®Êt vµ gi¶m ®é s¶n lîng canh t¸c n¬ng rÉy. Tuy nhiªn, do cha x¸c ®Þnh ®îc nh÷ng sè liÖu ®¸ng tin cËy vÒ nh÷ng ¶nh hëng lín cña b¨ng c©y xanh t¹i ViÖt nam vµ khu vùc Dù ¸n nh t¨ng s¶n lîng c©y trång vµ gi¶m xãi mßn ®Êt, Dù ¸n cha ph¸t triÓn ch¬ng tr×nh më réng trªn n¬ng cña d©n nh Action Aid. Thay vµo ®ã, vµo n¨m 1995 Dù ¸n ®· thËn träng b¾t ®Çu 8 « thö nghiÖm b¨ng c©y xanh ë 2 b¶n x· ChiÒng §«ng huyÖn Yªn Ch©u. Còng vµo n¨m 1995 ®· tiÕn hµnh 3 « thö nghiÖm sö dông ®Ëu triÒu ë x· XÝnh Ph×nh. N¨m 1996 ®· lËp 10 « thö nghiÖm t¬ng tù ë Yªn Ch©u vµ 10 « t¹i Tña Chïa. Çc « ®Òu sÏ ®îc theo dâi trong vßng 4-5 n¨m.

B¶ng 3.5: KÕt qu¶ çc ho¹t ®éng thö nghiÖm n«ng nghiÖp vµ tr×nh diÔn thùc ®Þa

* ®¬n vÞ tÝnh: ha

Çc thö nghiÖm ®êng b¨ng nh»m27:

� x¸c ®Þnh çc yÕu tè h¹n chÕ s¶n lîng ng« nh»m t×m kiÕm çc gi¶i ph¸p phï hîp � sö dông çc biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ ®èi víi ®Êt vµ t¨ng s¶n lîng c©y trång vµ thêi h¹n canh t¸c cña ®Êt, vµ � ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ çc sè liÖu thu thËp hµng n¨m quan çc thö nghiÖm ®Ó khuyÕn ço ngêi d©n lùa chän çc ph-

¬ng ¸n phï hîp nhÊt.

Víi nh÷ng sè liÖu thu thËp ®îc Dù ¸n sÏ ®Þnh lîng ho¸ çc ¶nh hëng cña nh÷ng yÕu tè sau ®èi víi s¶n lîng çc lo¹i c©y l-¬ng thùc trång xen: ¶nh hëng cña ®êng b¨ng, ¶nh hëng cña gièng, ¶nh hëng cña ®é dèc vµ vÞ trÝ dèc, ¶nh hëng cña ph©n bãn, ¶nh hëng cña trång xen ng« vµ s¾n.

Çc « thö nghiÖm ®îc chän trªn ®Êt dèc tíi rÊt dèc 25-40 ®é hoÆc 47-82% t¹i ch©n, gi÷a vµ ®Ønh ®åi. DiÖn tÝch mçi « chõng 1.000 - 2.300 m2. ChÊt ®Êt kh¸c nhau theo ®é dèc, nhng kh«ng ®îc ghi chÐp thêng xuyªn. Kh«ng lÊy mÉu ®Êt ph©n tÝch. Cha cã kÕ ho¹ch lÊy çc sè liÖu ®Ó ®o ¶nh hëng cña çc ®êng b¨ng vÒ møc ®é xãi mßn ®Êt. LÞch sö canh t¸c cña çc « trong nh÷ng n¨m tríc ®· ®îc ghi l¹i.

Ho¹t ®éng Yªn Ch©u Tña Chïa

KÕ ho¹ch Thùc hiÖn KÕ ho¹ch Thùc hiÖn

BCX kÕt hîp c©y n«ng nghiÖp 4.8 3.2 7.5 7.5

Thö nghiÖm lóa níc 0.5 0.5 0.5 0.5

Thö nghiÖm ng« 3.0 3.0 0 10

Thö nghiÖm ®Ëu t¬ng 0.5 0.5

Page 29 of 57

Loµi chÝnh sö dông cho ®êng b¨ng lµ cèt khÝ. §©y lµ mét loµi c©y bôi rÔ cäc ®îc cè ®Þnh ®¹m, sau 3-5 n¨m th× chÕt. L¸ vµ h¹t cña cèt khÝ cã chøa Rotenon ®éc vµ do vËy ngêi vµ gia sóc ®Òu kh«ng ¨n ®îc. §Ó lµm gi¶m nhîc ®iÓm nµy, Dù ¸n ®· kÕt hîp cèt khÝ víi ®Ëu thiÒu vµ keo dËu. Çc ®êng b¨ng gåm 1-2 hµng cèt khÝ, mét hµng ®Ëu thiÒu ë trªn vµ mét hµng keo dËu ë díi. T¹i nh÷ng khu vùc ch¨n th¶ nhiÒu gia sóc kh«ng trång ®Ëu thiÒu, chØ cã 2-3 hµng cèt khÝ.

Trong çc « thö nghiÖm, ®êng b¨ng ®îc trång xen víi ng«. Çc gièng ng« gåm lai 8, TSB2 vµ mét sè gièng cò ®· dïng mÊy n¨m tríc nh Bioseed vµ çc gièng ®Þa ph¬ng cha x¸c ®Þnh. BÊt kÓ gièng g×, ng« ®îc trång mçi hµng çch nhau 50 cm vµ gèc çch gèc 40 cm. Vµo n¨m 1995, 3 « ng« ®îc trång xen víi s¾n víi kho¶ng çch gi÷a çc hµng vµ çc gèc lµ 80x80 cm. T¹i 5 « kh¸c ng« ®îc trång xen víi ®Ëu nho nhe (Vigna umbellata) thu ho¹ch sau 7-8 th¸ng. Vµo n¨m 1996, Dù ¸n ®· thµnh lËp çc ®êng b¨ng cèt khÝ xen víi chÌ.

Mét nöa sè « thö nghiÖm lµm n¨m 1996 ®· bãn ph©n cho c©y l¬ng thùc trång xen (100 kg l©n/ha).

Mçi « lÊy 3 « nhá diÖn tÝch chõng 16 m2/« bao gåm c¶ diÖn tÝch BCX.

KiÓm tra 6 yÕu tè vµ nh÷ng ph¬ng ¸n kh¸c nhau cha ghi l¹i gi÷a çc çc «.

Dùa trªn çc th«ng tin vµ tµi liÖu ®· cã vÒ ch¬ng tr×nh thö nghiÖm BCX, cã qu¸ Ýt sè lÇn lÆp ®Ó cã thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn cã träng lîng. H¬n n÷a do nh÷ng kÕt qu¶ qu¸ kh¸c nhau, kh«ng thÓ ®a ra nh÷ng ®Ò xuÊt nh nªu trong phÇn môc tiªu thö nghiÖm.

Theo çc nhµ t vÊn, viÖc ghi chÐp çc th«ng tin vµo çc mÉu b¸o ço kh«ng ph¶i lµ nhiÖm vô cña çn bé khuyÕn n«ng, h¬n n÷a nhãm khuyÕn n«ng hiÖn t¹i thiÕu çc kinh nhiÖm cÇn thiÕt vÒ thiÕt kÕ, thùc thi, theo dâi vµ ph©n tÝch çc ch-¬ng tr×nh thö nghiÖm. NÕu tiÕp tôc ch¬ng tr×nh thö nghiÖm, ®Ò nghÞ Dù ¸n nªn céng t¸c chÆt chÏ víi mét tæ chøc cã kh¶ n¨ng. Qu¶n lý Dù ¸n nªn quyÕt ®Þnh tiÕp tôc çc thö nghiÖm, cÇn gi¶m sè nh÷ng yÕu tè kiÓm tra, cÇn ph¶i thay ®æi vµ tiªu chuÈn ho¸ viÖc thiÕt kÕ, thùc thi, ghi chÐp vµ ph©n tÝch sè liÖu. Ngoµi ra, çc chuyªn gia ®Ò nghÞ nªn x¸c ®Þnh lý do v× sao n«ng d©n kh«ng ¸p dông çc ph¬ng thøc canh t¸c bÒn v÷ng h¬n vÒ mÆt sinh th¸i th«ng qua tiÕn hµnh t¹i hai vïng dù ¸n mét §iÒu tra vÒ KiÕn thøc, Quan ®iÓm vµ Thùc hµnh vÒ çc ho¹t ®éng canh t¸c vïng cao.

3.6.3.1.2 Thö nghiÖm / Tr×nh diÔn c©y l¬ng thùc

§Ó t¨ng cêng n¨ng lùc, th¸ng 6 n¨m 1996 Dù ¸n ®· tuyÓn mét kü s kinh tÕ n«ng nghiÖp tõ trêng §¹i häc N«ng nghiÖp B¾c Th¸i lµm chuyªn gia n«ng nghiÖp dµi h¹n, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ n«ng nghiÖp trong çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cña Dù ¸n.

Ngoµi ch¬ng tr×nh BCX, trong n¨m 1996 Dù ¸n cßn gióp ®ì mét ch¬ng tr×nh thö nghiÖm/tr×nh diÔn cho lóa níc, ng« vµ ®Ëu t¬ng. §Æc biÖt, Dù ¸n ®· tr×nh diÔn çc ph¬ng ph¸p th©m canh míi vµ çc gièng cã kh¶ n¨ng cho n¨ng xuÊt cao nhTSB2, LSV 8, LSV 10, lóa CR 203 vµ S¸n u 63 (lóa lai Trung quèc). T¹i Tña Chïa, ng« vµ ®Ëu t¬ng ®îc trång nh mét vô

phô vµo mïa xu©n. Mäi tr×nh diÔn ë Yªn Ch©u ®îc thùc hiÖn vµo mïa chÝnh n¨m 199629 .

§Ó thiÕt lËp çc tr×nh diÔn thùc ®Þa, çc çn bé khuyÕn n«ng cña Dù ¸n chän ®ñ sè hé n«ng d©n muèn Dù ¸n gióp ®ì vµ thö çc gièng, kü thuËt míi trªn n¬ng cña hä. Trong ho¹t ®éng nµy S¬n La vµ Lai Ch©u ®· hç trî 50% gièng. Dù ¸n sÏ cho hä vay 50% cho çc chi phÝ nh h¹t gièng, ph©n bãn. Trong trêng hîp thiªn tai hoÆc s¶n lîng thÊp, Dù ¸n sÏ ®¶m b¶o mét n¨ng suÊt tèi thiÓu vµ båi thêng cho çc hé n«ng d©n tham gia.

Tõ kÕt qu¶ nh÷ng tr×nh diÔn trªn, n¨m 1997 nhiÒu n«ng d©n muèn trång çc gièng ng« vµ lóa míi trªn diÖn tÝch lín h¬n. §Æc biÖt ë XÝnh Ph×nh rÊt nhiÒu ngêi muèn trång ng« trªn ch©n ruéng mét vô v× tr×nh diÔn n¨m 1996 ®· rÊt thµnh c«ng, h¬n n÷a còng trong n¨m ®ã n«ng d©n cßn ®îc ®i th¨m quan ®ång b»ng.

3.6.3.2 Ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶

Môc tiªu ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ cña Dù ¸n lµ t¨ng kiÕn thøc vµ kü n¨ng cho n«ng d©n vÒ trång, qu¶n lý, thu ho¹ch, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n hoa qu¶, Ýt tËp trung vµo s¶n xuÊt nhiÒu c©y con hoÆc çc vên qu¶ lín. Nh»m ®¹t môc tiªu nµy, n¨m 1995 Dù ¸n ®· hîp ®ång víi ViÖn nghiªn cøu rau qu¶ trung ¬ng Hµ Néi.

Hîp t¸c víi VRQT¦, n¨m 1996 Dù ¸n ®· thµnh lËp mét vên ¬m c©y ¨n qu¶ t¹i huyÖn Yªn Ch©u nh»m s¶n xuÊt c©y con

Page 30 of 57

çc gièng phï hîp ®iÒu kiÖn ®Þa ph¬ng víi n¨ng xuÊt cao, chÊt lîng tèt vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ ®èi víi khu vùc, ®ång thêi t¹o çc gèc tèt cho ghÐp c©y.

Çc gièng c©y chÝnh lµ nh·n vµ m¬. C©y con ®· ®îc s¶n xuÊt n¨m 1996 cho trång n¨m 1997 ( xem b¶ng 3.6). N¨m 1996 ®· tiÕn hµnh ghÐp quýt vµ t¸o.

§¸ng tiÕc lµ VRQT¦ ®· kh«ng thùc hiÖn hÕt cam kÕt hîp ®ång, trong kho¶ng thêi gian tõ th¸ng 6 tíi th¸ng 8, giai ®o¹n quan träng nhÊt cho c©y ¨n qu¶ ph¸t triÓn, chØ cã Ýt sè vËt t ghÐp ®îc cung cÊp, vµ kh«ng çn bé nµo cña VRQT¦ lªn th¨m khu vùc Dù ¸n vµ vên ¬m. KÕt qu¶ lµ viÖc ghÐp c©y ®· kh«ng hoµn thµnh theo nh kÕ ho¹ch. §Ó tiÕp tôc ch¬ng tr×nh c©y ¨n qu¶, th¸ng 10 n¨m 1996 Dù ¸n ®· hîp ®ång víi Trung t©m nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ Phó Hé.

B¶ng 3.6: KÕt qu¶ çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ (c©y con)

3.6.3.3 L©m sinh

§Ó kh¾c phôc viÖc thiÕu kiÕn thøc vÒ c©y b¶n ®Þa, Dù ¸n gióp ®ì Trung t©mnNghiªn cøu l©m nghiÖp Phï Ninh thµnh lËp vµ theo dâi mét sè « nghiªn cøu trªn nh÷ng vïng ®¹i diÖn cña Yªn Ch©u vµ Tña Chïa. MÆc dï çc « thö nghiÖm ®· ®îc lËp rÊt thµnh c«ng trong n¨m 1995 vµ 1996 nhng cßn qu¸ sím ®Ó nãi vÒ kÕt qu¶. (xem b¶ng 3.7).

Cã çc ch¬ng tr×nh quèc gia quan träng ph¸t triÓn l©m sinh nh ch¬ng tr×nh 327, 747, §C§C. Cho tíi nay c¶ ngêi d©n vµ çc tæ chøc Nhµ níc ®Òu hiÓu biÕt rÊt Ýt vÒ l©m sinh, nhÊt lµ çc loµi ®Þa ph¬ng, kü thuËt s¶n xuÊt vµ trång c©y con. Tuy nhiªn, víi sù gióp ®ì cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng vµ bµ con n«ng d©n, tæng sè 13 loµi b¶n ®Þa vµ hai loµi nhËp néi ®· ®îc x¸c ®Þnh vµ tõng phÇn thiÕt lËp trªn çc « thö nghiÖm nghiªn cøu.

N¨m 1996 lµ n¨m thø hai Dù ¸n hîp t¸c chÆt chÏ víi ch¬ng tr×nh 327 t¹i hai huyÖn. Dù ¸n ®· gióp ®ì thµnh lËp 6 vên ¬m


KH TH KH TH

S¶n xuÊt c©y con

M¬ Méc ch©u 3.000 3.000

Gèc bëi ®Ó ghÐp cam vµ quýt 2.800 2.500

Nh·n Hng Yªn 2.500 3.000

Gèc bëi ®Þa ph¬ng 2.500 2.500

GhÐp

Xoµi 2.000 1.500

Quýt 2.400 1.000

Trång çc loµi c©y ¨n qu¶ lùa chän míi ë VRQT¦

M¬ Méc Ch©u 2.320 1.300

Xoµi 191

Nh·n 1.000

Thµnh lËp vên qu¶ hé 8 hé 4 hé

Page 31 of 57

t¹i ChiÒng §«ng cung cÊp cho ch¬ng tr×nh 327 50.952 c©y con trong ®ã 47.672 c©y tÕch. Cho tíi nay, viÖc hîp t¸c víi ch-¬ng tr×nh 32 t¹i huyÖn Tña Chïa kh«ng mÊy thµnh c«ng mét phÇn do thay ®æi ®¬n vÞ thùc thi ch¬ng tr×nh tõ HKL Tña Chïa sang BQL ®Çu nguån trùc thuéc së/phßng NN&PTNT.

Vµo n¨m 1997 Dù ¸n dù ®Þnh më réng diÖn tÝch thö nghiÖm t¸i sinh tù nhiªn b»ng çch lËp thªm mét sè « n÷a. SÏ thö nghiÖm thªm loµi luång.

B¶ng 3.7: Çc thö nghiÖm l©m sinh do Phï Ninh thµnh lËp ®îc Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ gióp ®ì.

3.6.3.4 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng quan träng kh¸c.

3.6.3.4.1 Ph¸t triÓn nu«i ong

N¨m 1996 Dù ¸n tiÕp tôc hîp t¸c víi C«ng ty nghiªn cøu ph¸t triÓn ong ®Ó ph¸t triÓn nu«i ong t¹i hai huyÖn. Do tû lÖ biÕt ch÷ ë Yªn Ch©u cao h¬n, träng t©m çc ho¹t ®éng nu«i ong còng kh¸c nhau gi÷a hai huyÖn. T¹i Yªn Ch©u, çc nç lùc tËp trung híng dÉn çc ph¬ng ph¸p tæ chøc vµ kü thuËt vÒ ong nh thµnh lËp çc c©u l¹c bé ong, cung cÊp thªm çc tæ vµ t¸ch ®µn cho çc thµnh viªn CLB, thu ho¹ch vµ quay mËt. (xem b¶ng 3.8)

Theo yªu cÇu cña çc héi viªn héi nu«i ong, th¸ng 4 n¨m 1996 díi sù gi¸m s¸t cña C«ng ty nghiªn cøu ph¸t triÓn ong, Dù ¸n ®· cho 10 thµnh viªn cña CLB ong vay mçi ngêi 300.000 ® (3 triÖu ® c¶ CLB). Thêi h¹n vay lµ 1 n¨m víi l·i xuÊt 1.5% /th¸ng. MÆc dï çc thµnh viªn CLB ®· sö dông vèn vay ®Ó mua çc trang bÞ nu«i ong nhng do thiÕu hoa vµ kh«ng cã thøc ¨n thay thÕ nªn ong bÞ bèc bay. Do vËy, kÕt qu¶ cña viÖc nµy còng kh«ng thuyÕt phôc l¾m.

B¶ng 3.8: Mét sè kÕt qu¶ ban ®Çu vÒ nu«i ong.


KH TH KH TH

Çc « thö nghiÖm t¸i sinh tù nhiªn

Ch¨m sãc 2.0 2.0 5.0 5.0

Trång tù nhiªn 0.3 0.3 0.3 0.3

Thö nghiÖm trång hçn giao loµi 7 « 7 « 8 8

ThuÇn loµi 0.8 1.2

Hçn giao 2.0 0

N¨m 1996 chuÈn bÞ c©y con cho n¨m 1997

Ho¹t §éng Yªn Ch©u Tña Chïa

KH TH KH TH

Sè lîng thïng vµ ®µn ong Dù ¸n cung cÊp 44 44 3 3

Sè hé vay tiÒn (300.000 ®) 10 10

Sè ®µn t¸ch ®îc 12 146*

Page 32 of 57

* 144 ®µn ong ë Tña Chïa lµ ong ®Þa ph¬ng cña çc hé n«ng d©n, cßn kü thuËt qu¶n lý gièng ong tiÕn bé do C«ng ty Ph¸t triÓn Ong /Dù ¸n híng dÉn. Sè mËt quay ®· t¨ng 0.5-1 chai mét ®µn; vÉn thÊp h¬n so víi møc tiÒm n¨ng 4-5 chai/®µn.

T¹i Tña chïa, do tr×nh ®é d©n trÝ kÐm h¬n, tríc hÕt gióp ®ì n«ng d©n n©ng cao kü thuËt nu«i ong truyÒn thèng sö dông thanh cÇu, huíng dÉn n«ng d©n t¸ch ®µn vµ çc biÖn ph¸p quay mËt c¶i tiÕn.

3.6.3.4.2 ChÌ

Víi sù gióp ®ì cña Dù ¸n, vµo th¸ng 10 n¨m 1995 cã 4 hé t¹i hai b¶n Tña Chïa ®· trång 2000 m2 chÌ. Trong n¨m 1996, ho¹t ®éng nµy ®· ®îc më réng, cã hai nhãm 4 hé trång 1.5 ha chÌ t¹i hai b¶n x· XÝnh Ph×nh.

4. Nh÷ng ®Ò xuÊt chÝnh nh»m t¨ng hiÖu qu¶ c«ng t¸c khuyÕn n«ng trong Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

Dùa trªn nh÷ng tr×nh bµy trong môc 3, phÇn ®Çu cña môc 4 ®a ra lý gi¶i v× sao ®Ó ®¹t môc ®Ých vµ môc tiªu Dù ¸n cÇn ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c khuyÕn n«ng. PhÇn hai ®a ra vµ th¶o luËn çc ®Ò xuÊt nh»m t¨ng hiÖu qu¶ çc çn bé khuyÕn n«ng vµ çc nguån hiÖn hµnh. PhÇn ba ®a ra vµ ph©n tÝch çc ph¬ng ¸n thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn. PhÇn cuèi cña môc 4 bao gåm çc ®Ò xuÊt lµm thÕ nµo tËp trung vµ n©ng cao çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho çn bé vµ n«ng d©n. PhÇn cuèi nµy còng ®a ra çc ®Ò xuÊt cho çc ph¬ng tiÖn ®µo t¹o vµ khuyÕn n«ng.

4.1 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c khuyÕn n«ng

4.1.1 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i chó ý h¬n n÷a tíi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp

V× tríc hÕt lµ mét Dù ¸n l©m nghiÖp, ngay tõ khi b¾t ®Çu thùc thi Dù ¸n ®· tËp trung phÇn lín nguån lùc vµo qui ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp vµ giao ®Êt giao rõng còng nh b¶o vÖ rõng ë cÊp b¶n vµ x·. Cho ®Õn nay, çc nguån lùc dµnh cho çc can thiÖp n«ng nghiÖp cña Dù ¸n cßn h¹n chÕ. Träng t©m çc ho¹t ®éng n«ng nghiÖp nh»m "x¸c ®Þnh vµ ph¸t triÓn çc hÖ thèng sö dông ®Êt bÒn v÷ng th«ng qua nghiªn cøu øng dông trong çc lÜnh vùc n«ng l©m kÕt hîp, n«ng nghiÖp vïng

cao, ph¸t triÓn vên nhµ vµ l©m nghiÖp (qu¶n lý rõng trång vµ rõng tù nhiªn)30

Qua trß chuyÖn víi n«ng d©n, ®Æc biÖt nh÷ng hé gia ®×nh nghÌo thêng chÞu 1 ®Õn 5 th¸ng thiÕu l¬ng thùc, vÊn ®Ò u tiªn

sè 1 cña hä lµ an toµn l¬ng thùc vµ lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng s¶n lîng l¬ng thùc 31 . N«ng d©n ®Æc biÖt mong muèn ®îc Dù ¸n gióp ®ì nhiÒu h¬n trong çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ng¾n ngµy cho thu ho¹ch nhanh. So víi mèi quan t©m ®ñ l¬ng thùc ¨n, rõng vµ b¶o vÖ rõng ®îc xÕp h¹ng ë vÞ trÝ quan träng thø ba hoÆc thÊp h¬n. Tuy nhiªn, viÖc xÕp rõng vµ b¶o vÖ rõng ë vÞ trÝ thÊp h¬n kh«ng cã nghÜa lµ ngêi n«ng d©n kh«ng hiÓu hoÆc nhËn thøc r»ng b¶o vÖ rõng hÕt søc quan träng cho sö dông bÒn v÷ng ®Êt rõng vµ ®Êt n«ng nghiÖp.

Çc cuéc th¶o luËn víi chuyªn gia, çn bé Dù ¸n, çc quan chøc chÝnh phñ vµ çc ç nh©n cho thÊy hä phÇn lín nhËn thøc râ viÖc b¶o ®¶m l¬ng thùc vµ s¶n xuÊt l¬ng thùc cÊp b¸ch ®èi víi ngêi n«ng d©n cã liªn quan ®Õn b¶o vÖ rõng. Víi t×nh h×nh nµy, Dù ¸n sÏ cã nhiÒu kh¶ n¨ng ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu, môc ®Ých ®Æt ra nÕu Dù ¸n lµm theo çch nghÜ cña ngêi n«ng d©n vµ ¸p dông chiÕn lîc gi¸n tiÕp tËp trung hai phÝa víi quan ®iÓm l©u dµi h¬n. Theo çch tiÕp cËn gi¸n tiÕp cã thÓ hiÓu a) b¾t ®Çu can thiÖp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt tríc hÕt nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch nhÊt cña ngêi n«ng d©n, nh c¶i thiÖn viÖc tù cung tù cÊp, b) tËp trung çc nguån lùc Dù ¸n vµo ph¸t triÓn çc h×nh thøc s¶n xuÊt l¬ng thùc bÒn v÷ng vµ c) sö dông nh÷ng thµnh qu¶ bíc ®Çu nh nh÷ng ®iÓm m¹nh tËp hîp ®Ó thu hót sù ñng hé cña n«ng d©n trong ph¸t triÓn vµ

b¶o vÖ rõng32 . Cã thÓ ph¸t triÓn chiÕn lîc hai mòi b»ng çch can thiÖp tÝch cùc trong lÜnh vùc qui ho¹ch sö dông ®Êt giao ®Êt giao rõng vµ çc can thiÖp n«ng nghiÖp.

Tíi th¸ng 10 n¨m 1996 ®· ph¸t triÓn thµnh c«ng ph¬ng ph¸p qui ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt giao rõng. Sau thµnh qu¶ nµy, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu vµ môc ®Ých cña Dù ¸n ë møc cao h¬n, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh l¹i träng t©m chiÕn lîc Dù ¸n theo nh÷ng u tiªn cña n«ng d©n theo híng khuyÕn n«ng vµ çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn.

Thu ho¹ch mËt (chai-1kg/chai) 199 262

Page 33 of 57

T¨ng cêng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®îc ñng hé vµ ®iÒu chØnh qua çc kinh nghiÖm tØnh B¾c Th¸i. Sau 15 n¨m tËp trung mäi nç lùc ph¸t triÓn ngµnh l©m nghiÖp, tõ n¨m 1991 B¾c Th¸i lµ tØnh ®Çu tiªn b¾t ®Çu tÝch cùc ®Çu t vµo khuyÕn n«ng. KÕt qu¶ cña ®Çu t nµy lµ tæng s¶n lîng vµ s¶n lîng l¬ng thùc b×nh qu©n quy ®æi ra thãc t¨ng 31% so víi cïng kú 5 n¨m tr-

íc vµ tû lÖ çc hé gia ®×nh nghÌo gi¶m cïng møc 31% (xem b¶ng 4.1)33

B¶ng 4.1: Nh÷ng kÕt qu¶ chÝnh cña viÖc ®Çu t vµo n«ng nghiÖp s¶n xuÊt l¬ng thùc vµ chèng nghÌo ®ãi ë tØnh B¾c Th¸i, n¨m 1991-1996

Çc chØ sè trªn do ¤ng Çi Ngäc H¶i, Gi¸m ®èc TTKNL tØnh B¾c Th¸i cung cÊp trong lóc trß chuyÖn riªng víi çc nhµ tvÊn

4.1.2 Lý gi¶i vµ sù cÇn thiÕt ph¶i tËp trung vµ t¨ng cêng ch¬ng tr×nh n«ng nghiÖp cña Dù ¸n PTLNXH S«ng §µ

Do thiÕu çc kü thuËt ®· ®îc chøng minh, nh÷ng can thiÖp cña Dù ¸n trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp míi chØ h¹n chÕ ë ph¸t triÓn çc ph¬ng ¸n/kü thuËt, ®Æc biÖt cho canh t¸c vïng cao. Sau khi ph¸t triÓn, viÖc phæ biÕn nh÷ng kü thuËt nµy sÏ lµ tr¸ch nhiÖm cña çc dÞch vô khuyÕn n«ng chÝnh phñ. Díi ®©y lµ nh÷ng nhËn xÐt vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn nµy cña Dù ¸n:

� Cã Ýt çc kü thuËt vïng cao cã thÓ ®em phæ biÕn, ph¶i c«ng nhËn r»ng Dù ¸n kh«ng cã kh¶ n¨ng vµ thêi gian ®Ó tiÕn hµnh mét ch¬ng tr×nh nghiªn cøu øng dông. VÝ dô viÖc Dù ¸n tiÕn hµnh thö nghiÖm çc kü thuËt b¨ng c©y xanh trªn 12 «, chÊt lîng cña nh÷ng sè liÖu Dù ¸n ®· thu thËp ®îc kh«ng ®ñ ®a ra çc khuyÕn ço cho viÖc tiÕp tôc phæ biÕn kü thuËt nµy. Ngoµi ra, çc ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña mét sè « thö nghiÖm cña Dù ¸n kh«ng ®¹i diÖn cho phÇn lín ®Êt ®ai cña çc hé n«ng d©n, vµ cã thÓ tíi khi mét kü thuËt ®îc thö nghiÖm ®iÒu kiÖn trung b×nh cña trang tr¹i hé gia ®×nh ®· thay ®æi ë mét møc ®é mµ kü thuËt ®îc chøng minh cã thÓ trë nªn kh«ng phï hîp cho phÇn lín n«ng d©n.

� TÝnh phï hîp cña çc kü thuËt ®Þnh ¸p dông chØ cã thÓ x¸c ®Þnh trong quan hÖ víi nhu cÇu, çc vÊn ®Ò cña hé gia ®×nh vµ nh÷ng khã kh¨n hä gÆp ph¶i. Cßn Ýt kiÕn thøc vÒ nh÷ng yªu cÇu ®èi víi çc kü thuËt cô thÓ vµ tiÒm n¨ng vÒ ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn vµ marketing, kh¶ n¨ng ®¸p øng çc nhu cÇu ®ã cña çc nhãm hé kh¸c nhau.

� Cho tíi nay kiÕn thøc cña Dù ¸n vÒ çc nhãm ®èi tîng cßn h¹n chÕ. VÝ dô cha xÕp h¹ng ®îc çc hé t¹i çc x·, b¶n theo kh¶ n¨ng tiÕp cËn ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn vµ marketing, nh÷ng nhu cÇu cña hä chØ ®îc biÕt ®Õn mét çch chung chung. §iÒu nµy kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn bëi lÏ cha cã mét c¬ cÊu khuyÕn n«ng chÝnh thøc nµo díi cÊp huyÖn.

T×nh h×nh Dù ¸n cã thÓ ®îc m« t¶ bëi nh÷ng nÐt chÝnh sau:

� Tíi th¸ng 10 n¨m 1996 Dù ¸n ®· hoµn thµnh thµnh c«ng çc ph¬ng ph¸p qui ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt giao rõng

� Çn bé vµ n«ng d©n cïng muèn thay ®æi h×nh thøc tæ chøc vµ kü thuËt hiÖn t¹i vµ muèn thö nghiÖm çc ph¬ng ph¸p vµ kü thuËt míi ®Ó t¨ng s¶n lîng vµ n¨ng suÊt çc trang tr¹i vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña çc hé gia ®×nh.

� N«ng d©n còng nhËn ra viÖc g×n gi÷ tµi nguyªn rÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o l©u dµi cuéc sèng gia ®×nh hä vµ céng ®ång. Tuy nhiªn hä quan t©m tríc hÕt tíi çc nhu cÇu cuéc sèng, nh÷ng quan t©m ng¾n h¹n quan träng h¬n nh÷ng quan t©m dµi h¹n.

� Dù ¸n kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc vµ thêi gian cÇn thiÕt tiÕn hµnh çc nghiªn cøu vÒ ph©n tÝch çc nhãm môc tiªu vµ thö nghiÖm thùc ®Þa çc kü thuËt tiÒm n¨ng.

ChÊp nhËn nh÷ng ®iÓm trªn nh c¬ së cho lËp kÕ ho¹ch çc ho¹t ®éng Dù ¸n trong t¬ng lai vµ ®¹t çc môc tiªu môc ®Ých Dù ¸n ë møc ®é cao h¬n, Dù ¸n cÇn träng t©m l¹i çc ho¹t ®éng thùc ®Þa theo híng x¸c ®Þnh vµ ®Ò cËp hiÖu qu¶

KÕt qu¶ thùc hiÖn 1991 1996 Thay ®æi

S¶n lîng l¬ng thùc quy ®æi ra thãc (tÊn)

218.000 285.000 t¨ng 31%

S¶n lîng l¬ng thùc trªn ®Çu ngêi (kg) 210 275 t¨ng 31%

Tû lÖ nh÷ng hé gia ®×nh nghÌo 53 22 gi¶m 31%

Page 34 of 57

h¬n tíi çc nhu cÇu thùc tÕ cña çc hé n«ng d©n. Cã thÓ ®¹t ®îc ®iÒu nµy tèt nhÊt th«ng qua chó träng h¬n vµo khuyÕn n«ng. T¨ng cêng khuyÕn n«ng cÇn bao gåm nhòng yÕu tè sau:

� X©y dùng mèi quan hÖ chÆt chÏ h¬n víi çc nhãm ®èi tîng, thµnh lËp m¹ng líi khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, më réng khuyÕn n«ng nhãm, ®µo t¹o çn bé vµ çc n«ng d©n lùa chän vÒ çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cïng tham gia.

� ñng hé gióp ®ì çc Dù ¸n tho¹t ®Çu kh«ng liªn quan tíi n«ng /l©m nghiÖp nhng lµ trung gian ®Ó cã ®îc mèi quan t©m vµ ñng hé cña céng ®ång. Mèi quan t©m vµ hîp t¸c ban ®Çu cã thÓ vµ nªn liªn hÖ víi nh÷ng cam kÕt l©u dµi g×n gi÷ tµi nguyªn bëi céng ®ång. Nh÷ng Dù ¸n nh vËy cã thÓ gióp mét b¶n söa hÖ thèng thuû lîi, gióp çc líp xo¸ mï, x©y dùng bÓ/giÕng níc...

� TËp trung vµo çc tr×nh diÔn trªn thùc ®Þa ®Ó t¨ng s¶n lîng c©y l¬ng thùc vµ vËt nu«i. � Thay v× tiÕp tôc çc ch¬ng tr×nh thö nghiÖm ë nh hiÖn nay, ®Ò xuÊt Dù ¸n nªn hîp ®ång víi çc viÖn nghiªn cøu

chuyªn nghiÖp nh Trung t©m nghiªn cøu C©y ¨n qu¶ Phó hé hoÆc çc trêng ®¹i häc n«ng nghiÖp Hµ Néi hoÆc B¾c Th¸i trong khi Dù ¸n chØ cÇn hç trî hËu cÇn cho çc viÖn nghiªn cøu ®· ký kÕt hîp ®ång.

� Theo tinh thÇn Dù ¸n, nhu cÇu c¶i tiÕn trong canh t¸c vïng cao lµ lín nhÊt, ®Õn nay hÇu hÕt çc can thiÖp n«ng nghiÖp ®Òu tËp trung vµo ph¸t triÓn vµ kiÓm nghiÖm çc kü thuËt vïng cao. Tuy nhiªn, ngêi d©n trång lóa níc vÉn thu ho¹ch phÇn l¬ng thùc chñ yÕu tõ ruéng lóa, vµ s¶n lîng g¹o t¬ng ®èi t¨ng. S¶n lîng l¬ng thùc t¹i çc vïng thÊp t¨ng sÏ lµm gi¶m nhu cÇu gieo trång l¬ng thùc t¹i çc vïng cao vµ gi¶m bít ®é nghÌo cña ®Êt do viÖc trång trät vïng cao. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i tËp trung h¬n n÷a çc nguån lùc vµo çc b¶n trång lóa níc ®Ó ph¸t triÓn vµ hç trî s¶n xuÊt lóa níc.

4.1.3 T¨ng hiÖu qu¶ çc nguån lùc khuyÕn n«ng hiÖn hµnh vµ nhu cÇu thiÕt lËp çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn

Cã hai ®Ò xuÊt chÝnh sau ®©y ®Ó n©ng cao ¶nh hëng çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cña Dù ¸n. Bíc thø nhÊt, ®Ò nghÞ qu¶n lý b¾t ®Çu giíi thiÖu ngay nh÷ng thay ®æi ®Ò xuÊt nh»m t¨ng hiÖu qu¶ hÖ thèng khuyÕn n«ng hiÖn hµnh (xem môc 4.2 d-íi ®©y). Bíc thø hai, t¨ng cêng h¬n n÷a ¶nh hëng cña m¹ng líi khuyÕn n«ng nhµ níc vµ ®éi ngò çn bé khuyÕn n«ng, cÇn b¾t ®Çu cµng sím cµng tèt viÖc thiÕt lËp dÇn c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp díi huyÖn.

Dùa trªn nh÷ng Ên tîng cã ®îc qua çc chuyÕn ®i thùc ®Þa, çc nhµ t vÊn cho r»ng çc ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i rÊt cã lîi ®Ó tiÕn hµnh nh÷ng thay ®æi ®· ®îc ®Ò nghÞ. C¶ çn bé nhµ níc vµ n«ng d©n ®Òu hiÓu ®îc sù cÇn thiÕt n©ng cao çc dÞch vô khuyÕn n«ng cho ph¸t triÓn n«ng th«n, ®ãng gãp vµo viÖc thay ®æi t×nh h×nh hiÖn nay theo híng tèt h¬n.

Dù ¸n cÇn hiÓu vµ tËn dông ®îc c¬ héi nh m«i trêng thuËn lîi cho çc thay ®æi vµ b¾t ®Çu thiÕt lËp m¹ng líi khuyÕn n«ng cÊp díi huyÖn. MÆc dï vÒ l©u dµi mét m¹ng líi nh vËy chØ cã thÓ ®îc duy tr× víi sù hç trî cña ChÝnh phñ, trong thêi h¹n khu«n khæ cña Dù ¸n vÊn ®Ò thêi gian lµ yÕu tè quna träng, nÕu ChÝnh phñ kh«ng thÓ thiÕt lËp vµ hç trî tµi chÝnh mét m¹ng líi nh vËy cµng nhanh theo yªu cÇu, Dù ¸n buéc ph¶i ®ãng gãp tµi chÝnh t¹m thêi cho mét phÇn çc chi phÝ cÇn thiÕt cho viÖc thiÕt lËp vµ vËn hµnh mét m¹ng líi nh vËy. NÕu Dù ¸n tiÕp tôc chê ®îi ®Õn khi chÝnh phñ chuÈn bÞ xong, ®»ng nµo phÇn lín nguån vèn vµ thêi gian Dù ¸n còng sÏ ph¶i tiªu ®i mµ ¶nh hëng cña Dù ¸n l¹i sÏ rÊt h¹n chÕ.

MÆc dï ph¶i c«ng nhËn r»ng viÖc hç trî tµi chÝnh t¹m thêi cho çc m« h×nh khuyÕn n«ng lµ kh«ng bÒn v÷ng, lý lÏ ë ®©y lµ sù ®Çu t nµy cã thÓ nh»m tËp trung tríc hÕt tíi viÖc b¾t ®Çu mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn sao cho n«ng d©n nhËn thøc ®îc h¬n n÷a tiÒm n¨ng vµ vai trß cña hä trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn h¬n lµ thµnh lËp mét c¬ cÊu tæ chøc khuyÕn n«ng chÝnh thøc bÒn v÷ng. Ngêi ta nghÜ r»ng ngay tõ ®Çu mét c¬ cÊu nh vËy lµ rÊt cÇn thiÕt (b¾t buéc) cã mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tù lùc t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi d©n tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh triÓn khai çc ho¹t ®éng n©ng cao vµ cã thÓ t×m tßi çc gi¶i ph¸p cho nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n cña hä. Nh vËy, viÖc hç trî vµ thiÕt lËp, vËn hµnh mét hÖ thèng khuyÕn n«ng ®îc coi lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn ®Ó ®¹t môc ®Ých, cã nghÜa lµ b¾t ®Çu mét qu¸ tr×nh vµ b¶n th©n nã kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých. §Çu tcña Dù ¸n vµo qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng ch¾c ch¾n sÏ thµnh c«ng nÕu nh qu¸ tr×nh nµy ®îc çc ç nh©n hoÆc çc nhãm cïng së thÝch nhá tiÕp tôc thËm chÝ ngay sau khi ngõng çc can thiÖp Dù ¸n vµ c¬ cÊu khuyÕn n«ng kh«ng cßn tån t¹i. NÕu sau khi Dù ¸n kÕt thóc vÉn tiÕp tôc mét qu¸ tr×nh nh vËy, Dù ¸n thùc sù ®· ®ãng gãp cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña nhãm môc tiªu vµ ®Çu nguån s«ng §µ.

4.2 Çc ®Ò xuÊt chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn hµnh

4.2.1 Kh¸i qu¸t chung

Page 35 of 57

Ph©n tÝch hÖ thèng khuyÕn n«ng hiÖn hµnh cho thÊy nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn söa ®æi cho ®óng nh»m thùc hiÖn më réng çc ho¹t ®éng Dù ¸n lËp theo kÕ ho¹ch ®Õn 40 b¶n vµo n¨m 1998, 105 b¶n vµo n¨m 2001 vµ 205 b¶n khi Dù ¸n kÕt thóc

n¨m 200534 . Nh÷ng thay ®æi ®Ò xuÊt t¬ng ®èi dÔ thùc hiÖn vµ kh«ng ®ßi hái nhiÒu vèn bæ sung.

Cã thÓ t¨ng hiÖu qu¶ cña dÞch vô khuyÕn n«ng hiÖn Dù ¸n ®ang lµm viÖc th«ng qua 3 biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt, x¸c ®Þnh l¹i tiÕn tr×nh khuyÕn n«ng vµ vai trß cña çc çn bé khuyÕn n«ng trong tiÕn tr×nh ®ã; thø hai, ®iÒu chØnh tæ chøc vµ c¬ cÊu khuyÕn n«ng theo chøc n¨ng cña nã; vµ thø ba lµ cñng cè l¹i mèi quan hÖ hîp t¸c ®· cã víi çc tæ chøc nghiªn cøu vµ çc tæ chøc kh¸c.

4.2.1.1 X¸c ®Þnh l¹i tiÕn tr×nh khuyÕn n«ng

Tõ tríc ®Õn nay, khuyÕn n«ng ®îc ChÝnh phñ ®Þnh nghÜa nh lµ qu¸ tr×nh mét chiÒu, trong ®ã çc dÞch vô khuyÕn n«ng cã chøc n¨ng chñ yÕu lµ phæ biÕn c«ng nghÖ vµ tiÕn bé kü thuËt cho n«ng d©n. Kh¸i niÖm khuyÕn n«ng cÇn ®îc ®Þnh nghÜa l¹i lµ mét qu¸ tr×nh th«ng tin hai chiÒu, trong ®ã çc th«ng tin ®îc trao ®æi tõ nghiªn cøu tíi ngêi d©n th«ng qua çc dÞch vô khuyÕn n«ng, vµ tõ n«ng d©n ngîc trë l¹i tíi c«ng t¸c nghiªn cøu. Môc tiªu chñ yÕu cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng lµ b¾t ®Çu vµ duy tr× mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn trong ®ã ngêi n«ng d©n ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc lùa chän kü thuËt vµ ¸p dông chóng vµo ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ®Þa ph¬ng. Trong qu¸ tr×nh nµy, çc çn bé khuyÕn n«ng sÏ lµ ngêi t¹o ®iÒu kiÖn ñng hé, cßn n«ng d©n lµ nh÷ng ngêi cã vai trß trong viÖc n©ng cao s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¶i thiÖn møc sèng cña chÝnh hä. Trong qu¸ tr×nh nµy, cÇn nhÊn m¹nh vµ ®Ò cao h¬n n÷a çc kiÕn thøc vµ tËp qu¸n n«ng nghiÖp cña ®Þa ph-¬ng, coi ®©y lµ ®iÓm xuÊt ph¸t vµ c¬ së ®Ó giíi thiÖu çc kü thuËt míi.

4.2.1.2 §iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu khuyÕn n«ng cho phï hîp víi çc chøc n¨ng

Ngêi ta ®· chøng minh ®îc r»ng, cã thÓ t¨ng cêng mét çch ®¸ng kÓ tÝnh hiÖu qu¶ cña çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn cã mµ kh«ng tèn kÐm thªm chi phÝ, chñ yÕu th«ng qua viÖc sö dông tèt h¬n çc nguån lùc hiÖn cã. §Ó lµm ®îc nh vËy çc nguån lùc hiÖn cã trong khu«n khæ ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, cÇn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò sau:

� tæ chøc l¹i c¬ cÊu cña bé m¸y khuyÕn n«ng vµ Dù ¸n ë c¶ v¨n phßng vµ cÊp huyÖn, ph©n ®Þnh râ thø bËc ë çc cÊp kh¸c nhau;

� ph©n c«ng cô thÓ tr¸ch nhiÖm cho mçi çn bé vµ m« t¶ chÝnh x¸c mçi c«ng viÖc, ¸p dông biÖn ph¸p theo dâi cã hÖ thèng h¬n vµ çch ®¸nh gi¸ kh¸ch quan h¬n c«ng viÖc cña çc nh©n viªn, thëng çn bé theo c«ng viÖc vµ thµnh tùu cña hä;

� quy ®Þnh râ ph¹m vi can thiÖp, vµ giíi thiÖu ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch theo dâi cã hÖ thèng h¬n; � t¨ng sè lîng çn bé khuyÕn n«ng ®îc Dù ¸n gióp ®ì

§Ó thùc hiÖn çc thay ®æi trªn hiÖu qu¶ h¬n, viÖc cÇn thiÕt lµ ph¶i liªn l¹c thêng xuyªn víi çc nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph¬ng nhÊt lµ trong lÜnh vùc lËp kÕ ho¹ch. Trong trêng hîp nµy, nªn chuyÓn çc nguån lùc vµ çc ho¹t ®éng chÝnh cña Dù ¸n tõ Hµ Néi tíi çc tØnh, huyÖn.

4.2.1.3 ThiÕt lËp mèi quan hÖ mËt thiÕt h¬n víi çc tæ chøc vµ çc Dù ¸n kh¸c

CÇn thiÕt lËp nh÷ng mèi quan hÖ mËt thiÕt h¬n vµ hîp t¸c l©u dµi víi çc viÖn nghiªn cøu, çc trêng ®¹i häc vµ çc Dù ¸n vµ tæ chøc kh¸c. Nh÷ng mèi quan hÖ ®ã ®Æc biÖt cÇn thiÕt trong çc lÜnh vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp, viÖc thö nghiÖm çc kü thuËt vµ nghiªn cøu çc hÖ thèng canh t¸c nh»m thu thËp th«ng tin, cã liªn hÖ ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ cña çc doanh nghiÖp n«ng nghiÖp vµ çc kü thuËt kh¸c nhau.

4.2.2 N©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khuyÕn n«ng

4.2.1.1 Tæ chøc Dù ¸n

C¬ cÊu tæ chøc hiÖn t¹i cña Dù ¸n cha35 thÓ hiÖn ®îc çch phèi hîp ho¹t ®éng cña nhãm chuyªn gia trong Dù ¸n. H¬n n÷a, cha thÓ hiÖn ®îc viÖc çc thµnh viªn cña nhãm chuyªn gia liªn hÖ víi nhau nh thÕ nµo, vµ çch nhãm chuyªn gia liªn hÖ víi ban qu¶n lý Dù ¸n vµ çc huyÖn nh thÕ nµo.

Page 36 of 57

Tr¸ch nhiÖm cña qu¶n lý Dù ¸n vµ tæ Dù ¸n lµ th¶o luËn, x¸c ®Þnh vµ nhÊt trÝ vÒ vai trß cña nhãm chuyªn gia trong c¬ cÊu Dù ¸n còng nh mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn víi nhau. Qu¶n lý Dù ¸n còng sÏ ph¶i th¶o luËn vµ nhÊt trÝ víi UBND tØnh vµ huyÖn, TKNL vµ TTKNL hai tØnh nÕu cã bÊt kú thay ®æi nµo trong c¬ cÊu tæ chøc Dù ¸n.

§Ó b¾t ®Çu th¶o luËn nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ cña qu¶n lý Dù ¸n nãi chung, vµ tæ chøc khuyÕn n«ng nãi riªng, ®Ò xuÊt

hai kÞch b¶n36. Trong kÞch b¶n 1, sè thµnh viªn tæ chuyªn gia ®ãng t¹i Hµ néi vµ sÏ tiÕp tôc ho¹t ®éng t¹i Hµ néi. Trong s¬ ®å 2, nhãm chuyªn gia sÏ cã thªm chuyªn gia dµi h¹n vÒ kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ khuyÕn n«ng, mäi thµnh viªn tæ chuyªn gia sÏ chuyÓn lªn lµm viÖc t¹i v¨n phßng khu vùc Dù ¸n; Tr¸ch nhiÖm phèi kÕt hîp víi çc tæ chøc hoÆc Dù ¸n cã liªn quan thuéc vÒ v¨n phßng Hµ néi.

4.2.2.1.1 KÞch b¶n 1

� Qu¶n lý Dù ¸n bao gåm Gi¸m ®èc Dù ¸n, Cè vÊn trëng vµ §iÒu phèi viªn Dù ¸n; (biÓu 4.1). Cè vÊn trëng vµ §iÒu phèi viªn ë vÞ trÝ thÊp h¬n mét cÊp díi gi¸m ®èc Dù ¸n vµ cao h¬n mét cÊp trªn chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n l©m nghiÖp x· héi. Mäi hîp t¸c vµ ®iÒu phèi víi ban ®iÒu hµnh trung ¬ng vµ ban qu¶n lý tØnh ®îc chÝnh thøc th«ng qua v¨n phßng cña gi¸m ®èc Dù ¸n. gi¸m ®èc Dù ¸n vµ §iÒu phèi viªn Dù ¸n cã thÓ trùc tiÕp ®Ò xuÊt víi v¨n phßng khu vùc Dù ¸n vÒ çc vÊn ®Ò nh©n sù trong khi çc vÊn ®Ò kü thuËt ®îc th«ng qua chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n vµ çc chuyªn gia.

� Chuyªn gia Quèc tÕ dµi h¹n (CGQTDH) chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi nhãm chuyªn gia trong níc dµi h¹n trong çc vÊn ®Ò kü thuËt vÒ l©m nghiÖp, QHSDD, n«ng nghiÖp, giíi, vµ ®µo t¹o. CGQTDH cã tr¸ch nhiÖm b¸o ço trùc tiÕp cho qu¶n lý Dù ¸n/Cè vÊn trëng çc vÊn ®Ò kü thuËt. Çc vÊn ®Ò liªn quan tíi çn bé vµ hËu cÇn b¸o ço cho §iÒu phèi viªn Dù ¸n.

� §Ó gióp ®ì viÖc th«ng tin giao tiÕp víi chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n vµ qu¶n lý Dù ¸n, çc chuyªn gia trong níc dµi h¹n nªn bÇu ra mét nhãm trëng. Nhãm trëng nhãm chuyªn gia cã thÓ ®îc giao tr¸ch nhiÖm phèi kÕt hîp çc vÊn ®Ò hËu cÇn víi §iÒu phèi viªn Dù ¸n. Çc vÞ trÝ trong v¨n phßng khu vùc Dù ¸n t¹i S¬n La cha ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. Phô tr¸ch v¨n phßng khu vùc sÏ lµ §iÒu phèi viªn khu vùc. §iÒu phèi viªn khu vùc sÏ ®îc trî gióp bëi çc chuyªn gia n«ng l©m nghiÖp vµ çc nh©n viªn gióp viÖc (l¸i xe, th ký). Tr¸ch nhiÖm chÝnh cña v¨n phßng khu vùc vµ§iÒu phèi viªn khu vùc lµ phèi kÕt hîp víi çc l·nh ®¹o tØnh huyÖn, lËp kÕ ho¹ch vµ gi¸m s¸t thùc ®Þa. §iÒu phèi viªn khu vùc sÏ lµ ®èi t¸c cña chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n. §Ò nghÞ cè vÊn trëng dµnh Ýt nhÊt mét nöa thêi gian cho v¨n phßng khu vùc.

� §èi víi huyÖn, §iÒu phèi viªn thùc ®Þa (§PVT§) chÞu tr¸ch nhiÖm lËp kÕ ho¹ch vµ thùc thi ch¬ng tr×nh. Trong c¬ cÊu Dù ¸n, §PVT§ lµ ngêi theo dâi trùc tiÕp mäi çn bé thùc ®Þa vÒ çc vÊn ®Ò kü thuËt vµ hËu cÇn. Tæ chøc chÝnh céng víi UBND huyÖn vµ UBND tØnh chÞu tr¸ch nhiÖm cho çc vÊn ®Ò nh©n sù liªn quan tíi tõng çn bé.

� T¹i cÊp huyÖn thµnh lËp mét nhãm khuyÕn l©m vµ mét nhãm khuyÕn n«ng, mçi nhãm cã nhãm trëng riªng. Nh÷ng nhãm trëng nµy cã thÓ thay mÆt §iÒu phèi viªn thùc ®Þa mçi khi anh ta v¾ng mÆt.

� Trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm lµ çn bé khuyÕn n«ng l©m, mçi çn bé thùc ®Þa sÏ ®îc ph©n c«ng phô tr¸ch mét sè b¶n nhÊt ®Þnh. Trong nh÷ng b¶n nµy anh ta sÏ gióp ®ì çn bé khuyÕn n«ng b¶n vµ çc nhãm së thÝch trong viÖc lËp

kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn mäi ho¹t ®éng n«ng l©m nghÞªp ®îc Dù ¸n gióp ®ì37. §Ó h¹n chÕ tèi ®a sù bÊt ®ång cã thÓ x¶y ra gi÷a çc c¬ quan qu¶n lý çn bé vµ qu¶n lý Dù ¸n, trong t¬ng lai§iÒu phèi viªn thùc ®Þa cÇn kÞp thêi cïng çc c¬ quan chñ qu¶n cña mçi çn bé khuyÕn n«ng x¸c ®Þnh ra nh÷ng nhiÖm vô bæ sung cã thÓ g©y m©u thuÉn víi çc ho¹t ®éng ®· ®îc lªn kÕ ho¹ch gióp ®ì

§Ó tiÕp tôc t¨ng cêng hiÖu qu¶ Dù ¸n, qu¶n lý Dù ¸n cÇn giíi thiÖu nh÷ng thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc ®Ò xuÊt nh trong s¬ ®å 2 cµng sím cµng tèt.

4.2.2.1.2 KÞch b¶n 2

� Nh»m t¨ng cêng quan hÖ gi÷a qu¶n lý Dù ¸n víi c¬ cÊu chÝnh phñ ë cÊp tØnh vµ huyÖn ®ång thêi t¨ng cêng sù cã mÆt còng nh ¶nh hëng cña Dù ¸n t¹i cÊp c¬ së, ®Ò nghÞ chuyÓn çc ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹ch, thùc thi vµ gi¸m s¸t lªn v¨n phßng khu vùc Dù ¸n t¹i S¬n La. PhÇn lín çc çn bé Dù ¸n hiÖn ë Hµ néi cÇn chuyÓn lªn lµm viÖc t¹i S¬n La (biÓu 4.2). Cha cã qui ®Þnh thêi gian cô thÓ nhng ®Ò nghÞ tiÕn hµnh nh÷ng thay ®æi trªn cµng nhanh cµng tèt.

� T¹i kÞch b¶n 2, qu¶n lý Dù ¸n cÊp Trung ¬ng kh«ng cã g× thay ®æi vÉn gåm Gi¸m ®èc, §iÒu phèi viªn vµ Cè vÊn trëng Dù ¸n. Víi sè v¨n phßng vµ çn bé gióp viÖc gi¶m ®i, §iÒu phèi viªn Dù ¸n sÏ vÉn ë l¹i Hµ néi. §iÒu phèi viªn Dù ¸n chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh ®èi víi viÖc phèi kÕt hîp víi Gi¸m ®èc Dù ¸n, Côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp vµ Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n còng nh çc tæ chøc trong vµ ngoµi níc kh¸c.

� T¹i cÊp khu vùc, qu¶n lý Dù ¸n bao gåm §iÒu phèi viªn khu vùc, cè vÊn trëng, nhãm chuyªn gia vµ hai§iÒu phèi

Page 37 of 57

viªn thùc ®Þa. Cè vÊn trëng sÏ dµnh Ýt nhÊt 50% thêi gian t¹i v¨n phßng khu vùc vµ hai huyÖn Dù ¸n. T¹i cÊp khu vùc, §iÒu phèi viªn khu vùc sÏ lµ ®èi t¸c cña Cè vÊn trëng. Nhãm chuyªn gia bao gåm hai chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n vµ çc chuyªn gia trong níc dµi h¹n sÏ ë vµ lµm viÖc t¹i v¨n phßng khu vùc S¬n La. C¶ chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n vµ chuyªn gia trong níc dµi h¹n ®Òu n»m díi sù qu¶n lý cña cè vÊn trëng vµ §iÒu phèi viªn khu vùc. Nhãm chuyªn gia gióp ®ì vµ tham mu cho çc §iÒu phèi viªn thùc ®Þa vµ çc nhãm t¹i hai huyÖn vÒ çc vÊn ®Ò kü thuËt. Trong biÓu 4.2 ®· ®a ra ®Ò xuÊt viÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm vµ ®êng biÓu diÔn quan hÖ gi÷a çc chuyªn gia quèc tÕ dµi h¹n vµ chuyªn gia trong níc dµi h¹n. Tuy nhiªn, c¬ cÊu tæ chøc thùc sÏ do qu¶n lý Dù ¸n ®a ra trong thêi gian phï hîp. VÒ çc vÊn ®Ò hµnh chÝnh vµ nh©n sù, çc§iÒu phèi viªn thùc ®Þa thuéc díi sù qu¶n lý cña §iÒu phèi viªn khu vùc vµ Cè vÊn trëng. (biÓu 4.2). Çc ho¹t ®éng lËp kÕ ho¹chvµ theo dâi sÏ cïng ®îc thùc hiÖn bëi çc tæ chøc ®èi t¸c ë cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn, cô thÓ lµ Së NN&PTNT, TTKNL, Chi côc kiÓm l©m vµ çc Ban qu¶n lý tØnh.

So víi kÞch b¶n 1, c¬ cÊu tæ chøc díi cÊp §iÒu phèi viªn thùc ®Þa trong kÞch b¶n 2 kh«ng cã g× thay ®æi.

4.2.2.2 Qu¶n lý khuyÕn n«ng

4.2.2.2.1 M« t¶ c«ng viÖc

Çn bé tæng hîp vµ çn bé chuyªn tr¸ch: TÊt c¶ çc çn bé ho¹t ®éng trong lÜnh vùc khuyÕn n«ng hiÖn t¹i ®Òu lµ chuyªn gia phô tr¸ch tõng chuyªn m«n chÞu tr¸ch nhiÖm cho çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cô thÓ trong toµn huyÖn. Ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña hä hÇu hÕt kh«ng ®îc quy ®Þnh râ. §iÒu nµy dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ ®Ó hoµn thµnh ®îc phÇn viÖc khuyÕn n«ng nµy cÇn mét kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng kh¸ cao, bëi v× mçi chuyªn gia ph¶i thùc hiÖn çc chuyÕn thùc tÕ riªng lÎ tíi nh÷ng lµng, b¶n mµ hä phô tr¸ch. Trong khi ®ã cã thÓ gi¶m bít chi phÝ nÕu tÊt c¶ çc c«ng viÖc cã liªn quan ®Õn ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng nµy, ®îc thùc hiÖn ë mét ®Þa bµn nhÊt ®Þnh, ®îc mét çn bé tæng hîp thùc hiÖn. ViÖc ph©n ®Þnh râ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm còng gióp viÖc theo dâi, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña tõng thµnh viªn mét çch hiÖu qu¶ h¬n.

Víi nh÷ng lËp luËn trªn, xin ®Ò cö víi Dù ¸n giíi thiÖu kh¸i niÖm çn bé tæng hîp b»ng çch ph©n c«ng ph¹m vi tr¸ch nhiÖm râ rµng. MÆc dï mçi çn bé khuyÕn n«ng vÉn phô tr¸ch c«ng t¸c chuyªn m«n cña m×nh, anh ta vÉn cã thÓ thùc hiÖn trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh nh÷ng nhiÖm vô thuéc n«ng l©m nghiÖp. ChØ trong çc trêng hîp ®Æc biÖt, ngoµi kh¶ n¨ng chuyªn m«n cña çn bé nµy, th× mét chuyªn gia vÒ vÊn ®Ò nµy sÏ ®îc mêi ®Õn ®Ó cho ý kiÕn vµ hç trî gi¶i quyÕt.

M« t¶ c«ng viÖc: Çc b¶n m« t¶ c«ng viÖc sÏ cã nh÷ng ®iÒu kho¶n chung cho tÊt c¶ çc vÞ trÝ trong mét tæ chøc, chø kh«ng riªng cho mét vÞ trÝ nµo. B¶n m« t¶ c«ng viÖc sÏ quy ®Þnh râ mèi quan hÖ gi÷a çc thµnh viªn víi ngêi sö dông lao ®éng, vµ çc nguyªn t¾c c¬ b¶n cho viÖc lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn, theo dâi, gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. B¶n m« t¶ c«ng viÖc sÏ lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc sö dông lao ®éng, vµ nã sÏ quy ®Þnh râ mèi quan hÖ gi÷a ngêi sö dông lao ®éng (chÝnh phñ/ Dù ¸n) ®èi víi tõng çn bé.

B¶n m« t¶ c«ng viÖc cÇn ®Þnh râ chøc danh, nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm mµ ngêi lao ®éng ®îc yªu cÇu ph¶i thùc hiÖn, ngêi mµ ngêi lao ®éng ph¶i b¸o ço çc vÊn ®Ò kü thuËt vµ nh©n sù. B¶n m« t¶ c«ng viÖc còng cÇn bao gåm çc tiªu chuÈn thùc hiÖn çc nhiÖm vô vµ ®Ò cËp râ çc ®¸nh gi¸ thêng xuyªn ®èi víi viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc. Còng cÇn nªu trong b¶n m« t¶ c«ng viÖc lý do ®Ó th¨ng tiÕn, thuyªn chuyÓn vµ th¶i håi. Khi ®ång ý tuyÓn dông, c¶ hai bªn ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®Òu ph¶i ®Ò ngµy th¸ng vµ ký vµo b¶n m« t¶ c«ng viÖc.

Bëi v× hÇu hÕt çc çn bé thùc tÕ ®Òu lµ ngêi cña UBND huyÖn vµ UBND tØnh nªn tÊt c¶ çc b¶n m« t¶ c«ng viÖc cÇn ®îc th¶o luËn, lµm s¸ng tá vµ x©y dùng trªn cë së bµn b¹c víi çc c¬ quan trªn, víi sù hîp t¸c chÆt chÏ víi çc c¬ quan chuyªn tr¸ch ë tØnh vµ huyÖn. Qu¶n lý Dù ¸n nªn ®µm ph¸n vµ ®îc sù phª duyÖt cña çc c¬ quan chøc n¨ng tØnh vµ huyÖn, nh»m giíi thiÖu çc kh¸i niÖm vÒ ph¹m vi tr¸ch nhiÖm vµ çn bé tæng hîp, vµ çc kh¸i niÖm nµy cÇn ®îc quy ®Þnh râ rµng trong b¶n m« t¶ c«ng viÖc cuèi cïng. Khi cÇn thiÕt, cÇn phèi hîp rµ so¸t vµ cËp nhËt b¶n m« t¶ c«ng viÖc víi çc c¬ quan chñ qu¶n.

Ph©n chia ph¹m vi tr¸ch nhiÖm §iÒu phèi viªn thùc ®Þa: §iÒu phèi viªn thùc ®Þa lµ cÇu nèi gi÷a ban qu¶n lý Dù ¸n, çc c¬ quan chøc n¨ng huyÖn, çc çn bé thùc ®Þa vµ n«ng d©n. NhiÖm vô chung cña çc §PVT§ lµ ho¹ch ®Þnh, ®iÒu phèi vµ gi¸m s¸t çc ch¬ng tr×nh ë huyÖn vµ çc çn bé thùc hiÖn ch¬ng tr×nh. §PVT§ ®ång thêi còng cã nhiÖm vô giao dÞch víi çc tæ chøc nhµ níc cÊp huyÖn (HKL, TKNL, PNN&PTNT) vµ cÊp tØnh (nhÊt lµ TtKNL, Së NN&PTNT, Chi côc kiÓm L©m), vµ víi Ban qu¶n lý Dù ¸n vµ çc nhãm chuyªn gia. §PVT§ còng ph¶i lµm viÖc chñ yÕu ë thùc ®Þa, ®éng viªn, cè vÊn vµ gi¸m s¸t çc çn bé thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, thiÕt lËp vµ duy tr× mèi quan hÖ tèt víi n«ng d©n. Cïng víi çc çn bé

Page 38 of 57

vµ n«ng d©n, §PVT§ lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc ph¸t hiÖn ra çc víng m¾c, th¶o luËn víi çc çn bé vµ n«ng d©n, vµ phèi hîp ®Ó t×m ra çc gi¶i ph¸p t¹i ®Þa ph¬ng. VÒ mÆt hµnh chÝnh, §PVT§ còng lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm ®¸p øng ®óng lóc çc nhu cÇu hËu cÇn ®Ó viÖc thùc hiÖn çc ho¹t ®éng cña Dù ¸n ë cÊp tØnh ®îc su«n sÎ. §Ó gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ hµnh chÝnh vµ gióp cho çc §PVT§ cã thêi gian cho çc c«ng viÖc thùc tÕ, çc §PVT§ cÇn cã th ký vµ nh©n viªn hç trî vÒ hµnh chÝnh.

Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña çc trëng nhãm khuyÕn n«ng: Trëng çc nhãm khuyÕn n«ng l©m cã tr¸ch nhiÖm chuÈn bÞ ch¬ng tr×nh cho çc §PVT§ vµ hç trî §PVT§ trong viÖc thùc hiÖn vµ ®iÒu phèi çc kÕ ho¹ch nµy vµ çc ho¹t ®éng cña nhãm. Bªn c¹nh çc c«ng viÖc qu¶n lý nµy, trëng nhãm, còng nh çc çn bé tæng hîp, ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc thi çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trong ph¹m vi khu vùc tr¸ch nhiÖm ®îc ph©n c«ng.

Quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña çc çn bé khuyÕn n«ng: Çc çn bé khuyÕn n«ng sÏ ®îc ph©n c«ng mét khu vùc chÞu tr¸ch nhiÖm râ rµng. Trong khu vùc nµy, ngêi çn bé khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm cïng víi d©n b¶n chuÈn bÞ çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn b¶n. Dùa trªn çc KHPTB m×nh phô tr¸ch, anh ta sÏ x©y dùng kÕ ho¹ch n¨m riªng cña m×nh. Çn bé khuyÕn n«ng sÏ lËp kÕ ho¹ch, phèi hîp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng th¸ng vµ hµng tuÇn cña m×nh dùa trªn kÕ ho¹ch n¨m vµ çc híng dÉn §PVT§ cung cÊp. CÇn nhÊn m¹nh r»ng trong t¬ng lai, çn bé khuyÕn n«ng sÏ ph¶i hç trî n«ng d©n trong viÖc thiÕt lËp çc nhãm së thÝch, vµ anh ta sÏ ph¶i lµm viÖc tríc hÕt víi çc thµnh viªn cña çc nhãm nµy h¬n lµ víi çc çn bé b¶n vµ x·.

4.2.2.2.2 LËp kÕ ho¹ch n¨m vµ ph©n chia çc giai ®o¹n cho ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng

LËp kÕ ho¹ch hµng n¨m: CÇn tiÕp tôc viÖc lËp kÕ ho¹ch cho huyÖn vµ Dù ¸n b¾t ®Çu tõ cÊp b¶n. Tuy nhiªn, tríc khi b¾t ®Çu lËp kÕ ho¹ch n¨m, çc th«ng sè ®îc sö dông trong kÕ ho¹ch lµm viÖc n¨m cÇn ®îc ®a ra th¶o luËn, nhÊt trÝ vµ ¸p dông ®ång thêi ë tÊt c¶ çc cÊp trong Dù ¸n.

Sau khi ®· ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm theo khu vùc cho tõng çn bé, mçi çn bé khuyÕn n«ng sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm viÖc lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n t¹i khu vùc m×nh phô tr¸ch. ViÖc ®iÒu chØnh vµ c¶i tiÕn lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n trë nªn cÇn thiÕt ngay sau khi çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng ®îc thµnh lËp vµ vËn hµnh tèt h¬n.

ViÖc më réng khuyÕn n«ng theo kÕ ho¹ch tíi 15 b¶n bæ sung trong n¨m 1998 ®ßi hái ph¶i lËp kÕ ho¹ch cÈn thËn vÒ viÖc sö dông çc nguån lùc hiÖn cã, nhÊt lµ çn bé. ChØ cã thÓ më réng ho¹t ®éng trong çc n¨m n÷a nÕu sè çn bé sÏ t¨ng lªn vµ cã mét thêi gian nhÊt ®Þnh trong ®ã n«ng d©n çc nhãm së thÝch cã thÓ ®îc hç trî khuyÕn n«ng. Trong trêng hîp nµy, phô thuéc vµo ®é phøc t¹p cña kü thuËt, ph¹m vi çn bé khuyÕn n«ng phô tr¸ch cho mét nhãm së thÝch nµo ®ã cÇn h¹n chÕ 2-3 n¨m.

VÝ dô díi ®©y cã thÓ sÏ minh ho¹ néi dung viÖc ph©n chia çc giai ®o¹n thùc hiÖn ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. Ch¼ng h¹n cã mét nhãm (n«ng d©n) cïng quan t©m tíi viÖc trång lóa lai. Ngay khi b¾t ®Çu thµnh lËp cÇn th«ng b¸o cho nhãm lµ çn bé khuyÕn n«ng cña huyÖn vµ côm x· chØ lµm viÖc víi hä trong thêi gian 1-2 vô. Çc thµnh viªn cña nhãm cÇn hiÓu trong kho¶ng thêi gian hä ph¶i n¾m ®îc kiÕn thøc vÒ kü thuËt trång thµnh c«ng gièng lóa lai. Sau thêi gian ho¹t ®éng tÝch cùc, çc çn bé khuyÕn n«ng sÏ chØ th¨m çc nhãm nµy trong nh÷ng trêng hîp ®Æc biÖt, vÝ dô nh nh÷ng trêng hîp khÈn cÊp (ch¼ng h¹n cã mét lo¹i s©u h¹i míi xuÊt hiÖn)

Râ rµng lµ ®Ó ®¹t ®îc khu vùc ho¹t ®éng dù ®Þnh, c¬ cÊu khuyÕn n«ng hiÖn thêi cÇn cã çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng bæ sung díi cÊp huyÖn vµ çc nhãm n«ng d©n cÊp b¶n.

4.2.2.2.3 KÕ ho¹ch ho¹t ®éng th¸ng vµ lÞch th¨m thùc ®Þa hµng tuÇn

Çc kÕ ho¹ch hµng th¸ng: Dùa trªn kÕ ho¹ch c«ng t¸c hµng n¨m cña huyÖn, çc §PVT§ cïng çc çn bé thùc ®Þa x©y

dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng th¸ng t¹i cÊp huyÖn38 .

§Ó ®a çc kÕ ho¹ch vµo ho¹t ®éng, kÕ ho¹ch hµng ®éng hµng th¸ng ë cÊp huyÖn cÇn bao gåm tÊt c¶ çc ho¹t ®éng chÝnh vµ ph¶i chØ ®Þnh râ vÞ trÝ, ngµy/giê vµ çc çn bé phô tr¸ch cho mçi ho¹t ®éng. Bªn c¹nh ®ã, sè lîng còng cÇn ®îc nªu râ, vÝ dô diÖn tÝch, khèi lîng h¹t gièng hay ph©n bãn, sè c©y gièng, v.v... cÇn thiÕt t¹i mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh, t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh.

Çc ho¹t ®éng cÇn m« t¶ cµng chÝnh x¸c cµng tèt, vµ çc ho¹t ®éng lín cÇn ®îc ph©n chia thµnh çc ho¹t ®éng nhá.

Page 39 of 57

Ch¼ng h¹n, trong b¶ng 3.1., ho¹t ®éng 3, giíi thiÖu ph¬ng ph¸p trång ng« thùc hµnh, cã thÓ cÇn ®îc chi tiÕt ho¸ h¬n n÷a th«ng qua h×nh thøc th«ng b¸o cho çc thµnh viªn tham gia, tæ chøc çc cuéc häp, cung cÊp vËt t, vµ cuèi cïng, tæ chøc çc buæi tr×nh diÔn thùc tÕ vÒ trång ng«. NÕu cÇn thiÕt, ®èi víi mçi ho¹t ®éng nµy, cÇn ®Þnh râ ngµy giê tæ chøc vµ ngêi phô tr¸ch t¹i çc x· kh¸c nhau.

Cho ®Õn khi tr¸ch nhiÖm phô tr¸ch tõng khu vùc ®· ®îc ph©n c«ng cô thÓ cho çc thµnh viªn, kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng th¸ng cÊp huyÖn cÇn ph¶i ®îc quy ®Þnh cô thÓ vÒ thêi gian vµ ®Þa ®iÓm. CÇn quy ®Þnh cô thÓ thêi gian, ®Þa ®iÓm mµ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®îc tiÕn hµnh. Ch¼ng h¹n, viÖc cung cÊp gièng ng« ë Tµ lµ Ço, x· XÝnh Ph×nh sÏ ®îc tæ chøc t¹i s©n/nhµ cña chñ tÞch x·, ngµy 2 th¸ng 1, lóc 8 giê s¸ng. NÕu ë çc b¶n kh¸c cã çc cuéc häp ®Ó cung cÊp gièng ng«, ch¼ng h¹n lµng Ta pao, Mêng B¸ng, v.v..., th× ë mçi ®Þa ®iÓm cã çc sù kiÖn nµy, cÇn ®Þnh râ ngµy, giê tæ chøc.

Khi ph¹m vi tr¸ch nhiÖm ®· ®îc ph©n c«ng cho çc thµnh viªn, kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng th¸ng ë huyÖn sÏ kh«ng ph¶i quy ®Þnh chi tiÕt ngµy, giê, ®Þa ®iÓm, bëi v× mçi çn bé sÏ tù x©y dùng kÕ ho¹ch.

LÞch th¨m thùc ®Þa hµng tuÇn: Dùa trªn kÕ ho¹ch ho¹t ®éng hµng th¸ng t¹i huyÖn, trong t¬ng lai mçi çn bé thùc tÕ sÏ ph¶i lËp kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng tuÇn cña riªng m×nh, nªu râ çc ho¹t ®éng, ®Þa ®iÓm, ngµy, giê. Tríc khi tæ chøc çc cuéc häp ®Ó ®Æt kÕ ho¹ch hµng tuÇn, mçi çn bé thùc tÕ cÇn ph¸c th¶o kÕ ho¹ch ®i thùc tÕ hµng tuÇn cho tuÇn tiÕp theo. Trong cuéc häp lËp kÕ ho¹ch, §PVT§ sÏ phèi hîp çc kÕ ho¹ch ®i thùc tÕ hµng tuÇn cña çc çn bé ®i thùc tÕ. Trong khi th¶o luËn t¹i çc cuéc häp, mçi thµnh viªn thùc ®Þa sÏ ®iÒu chØnh mét sè chi tiÕt trong kÕ ho¹ch ®i thùc tÕ trong tuÇn cña anh ta, nh cuéc häp cã thÓ yªu cÇu, vµ sÏ ®Ó l¹i mét b¶n sao cho §PVT§.

§iÒu quan träng lµ çc çn bé ®i thùc tÕ ph¶i thùc hiÖn ®óng lÞch tr×nh ®· thèng nhÊt trong cuéc häp víi n«ng d©n, ph¶i ®óng giê t¹i ®Þa ®iÓm ®· tho¶ thuËn, vµ ph¶i mang theo çc vËt t cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng cuéc häp. Tríc khi kÕt thóc mét cuéc häp, cÇn ph¶i ®Þnh lu«n ngµy giê, môc ®Ých cho cuéc häp lÇn sau. Tríc khi ra vÒ, çc çn bé khuyÕn n«ng vµ çc n«ng d©n cÇn th¶o luËn vµ thèng nhÊt nh÷ng c«ng viÖc mµ çc çn bé khuyÕn n«ng vµ çc n«ng d©n cÇn ph¶i thùc hiÖn cho ®Õn cuéc häp lÇn sau, vµ/hoÆc nh÷ng thø mµ çc çn bé vµ n«ng d©n (cã thÓ lµ chØ ®Ých danh) cÇn mang tíi trong cuéc häp sau.

Kinh nghiÖm ®· cho thÊy, nÕu kh«ng quy ®Þnh chi tiÕt kÕ ho¹ch hµnh ®éng tuÇn, th¸ng, nhiÒu ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®· kh«ng ®¹t ®îc kÕt qu¶, v× çc çn bé khuyÕn n«ng kh«ng nhí hoÆc çc n«ng d©n ®îc th«ng b¸o qu¸ chËm, thiÕu çc ph¬ng tiÖn cÇn thiÕt, hay cha chuÈn bÞ n¬i tô häp.

4.2.2.2.4 B¸o ço vµ lu gi÷

§Ó cã ®îc mét mÉu b¸o ço chung cho c¶ Dù ¸n, qu¶n lý Dù ¸n cÇn lËp mét mÉu b¸o ço hµng th¸ng chuÈn dùa trªn cë së BiÓu ®å LKH Dù ¸n ¸p dông cho mäi khu vùc Dù ¸n, gièng nhau ë Yªn Ch©u vµ Tña Chïa. MÉu b¸o ço nµy cÇn ph¶i bao gåm çc ho¹t ®éng quan träng vµ çc chØ sè cã liªn quan, theo ®ã, ngêi ta cã thÓ ®o ®îc çc møc ®é thµnh tùu ®¹t ®îc. MÉu b¸o ço nh vËy bao gåm chñ yÕu çc b¶ng biÓu, sè liÖu, vÝ dô sè çc cuéc häp, sè n«ng d©n tham gia vµ çc thµnh tùu cña çc ho¹t ®éng kh¸c nhau. Mét m« h×nh b¸o ço nh vËy kh«ng ®ßi hái nh÷ng b¶n viÕt dµi dßng.

Trong çc cuéc häp bµn vÒ kÕ ho¹ch, §PVT§ cÇn giíi thiÖu vµ th¶o luËn víi çc çn bé thùc ®Þa mÉu b¸o ço cho th¸ng sau. Mçi çn bé thùc ®Þa nªn ghi vµo sæ nhËt ký c«ng t¸c hµng ngµy mÉu b¸o ço nµy. Trong khi ®i thùc ®Þa, çc çn bé ch-¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cÇn lu«n mang theo sæ nhËt ký, vµ ghi chÐp mäi quan s¸t, nh÷ng nhËn xÐt quan träng,... B»ng çch lµm viÖc nµy, viÖc lËp b¸o ço hµng th¸ng sÏ ®¬n gi¶n chØ lµ viÖc chuyÓn toµn bé nhËt ký vµo b¶ng b¸o ço mÉu hµng th¸ng.

§iÒu quan träng lµ mçi çn bé cña ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng sÏ viÕt nh÷ng b¶n b¸o ço hµng th¸ng. Mçi b¶n b¸o ço cÇn ®îc lËp thµnh 2 b¶n, mét b¶n cho §PVT§, mét b¶n lu tr÷ vµo hå s¬ cña mçi ngêi.

§PVT§ cã tr¸ch nhiÖm lu tr÷ çc b¶n b¸o ço hµng th¸ng cña mçi ç nh©n vµ tãm t¾t çc b¶n b¸o ço ®ã trong b¶n b¸o ço hµng th¸ng cÊp huyÖn. Mçi b¶n b¸o ço nµy cÇn ®îc lËp thµnh 3 b¶n, mét b¶n cho hå s¬ huyÖn, mét b¶n cho v¨n phßng Dù ¸n, vµ mét b¶n cho TtKNL.

Sau nµy, v¨n phßng khu vùc ë S¬n la sÏ tæng hîp çc b¶n b¸o ço cña 2 huyÖn vµo b¶n b¸o ço khu vùc th¸ng hay quý.

Mçi çn bé thùc ®Þa cÇn cã cÆp ®ùng tµi liÖu riªng trong ®ã lu çc b¸o ço hµng th¸ng theo trËt tù logic. Trong trêng hîp

Page 40 of 57

chuyÓn giao, çc çn bé chuyÓn ®i cÇn chuyÓn nh÷ng b¸o ço nµy cho nh÷ng ngêi míi vµo ®Ó cung cÊp cho hä nh÷ng th«ng tin cã gi¸ trÞ ®Ó cã thÓ nhanh chãng trë thµnh mét çn bé khuyÕn n«ng hiÖu qu¶.

4.2.2.2.5 Theo dâi vµ gi¸m s¸t

Cho tíi nay viÖc theo dâi qu¸ tr×nh thùc thi çc ho¹t ®éng vµ gi¸m s¸t çc çn bé thùc ®Þa cha ®îc ph¸t triÓn tèt. Môc ®Ých chñ yÕu cña viÖc ®i thùc ®Þa ®Ó theo dâi vµ gi¸m s¸t lµ hç trî çc thµnh viªn trong viÖc thùc hiÖn çc ho¹t ®éng thùc ®Þa vµ c¶i thiÖn çc ho¹t ®éng cña hä. §Æc biÖt trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh çc nhãm së thÝch vµ çc kªnh khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, çc çn bé khuyÕn n«ng thùc ®Þa cÇn theo dâi vµ gi¸m s¸t s¸t sao ®Ó hç trî n«ng d©n, thay v× chØ gióp çc çn bé x· vµ b¶n. Thµnh c«ng cña ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng sÏ phô thuéc phÇn lín vµo kÕt qu¶ cña viÖc ®iÒu chØnh çc mèi quan hÖ khuyÕn n«ng nµy ®¹t ®îc ë møc nµo.

ViÖc theo dâi vµ gi¸m s¸t còng cÇn thiÕt ®Ó ®¸nh gi¸ vµ x¸c minh tiÕn ®é do n«ng d©n vµ çc çn bé b¸o ço.

Cho ®Õn khi x©y dùng ®îc çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng kh¸c nhau, §PVT§ chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ gi¸m s¸t thùc tÕ. Tuy nhiªn qu¶n lý Dù ¸n vµ çc §PVT§ nªn t×m hiÓu çc Tr¹m trëng TKNL vµ Phßng NN&PTNT t¹i hai huyÖn cã thÓ tham gia vµo viÖc theo dâi thùc ®Þa ë møc ®é nµo.

Çc ho¹t ®éng theo dâi gi¸m s¸t cña §PVT§ cÇn dùa trªn kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng tuÇn vµ lÞch th¨m b¶n cña tõng çn bé. Ngoµi ra cßn cã thÓ dùa trªn b¸o ço thùc ®Þa th¸ng tríc vµ th«ng tin ph¶n håi nhËn ®îc qua çc cuéc häp ®¸nh gi¸ hµng tuÇn vµ çc nguån kh¸c.

ViÖc theo dâi gi¸m s¸t mét çch cã hiÖu qu¶ bao gåm çc cuéc häp chuÈn bÞ kü vµ çc chuyÕn th¨m thùc ®Þa b¸o tríc/bÊt ngê. Çc chuyÕn th¨m bÊt ngê lµ h×nh thøc theo dâi vµ gi¸m s¸t nhiÒu th«ng tin vµ hiÖu qu¶ v× kh«ng cã sù chuÈn bÞ tríc vµ ngêi gi¸m s¸t sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn t×nh h×nh thùc tÕ vµ çc vÊn ®Ò cña c¶ n«ng d©n vµ çn bé thùc ®Þa.

4.2.2.2.6 §iÒu phèi khuyÕn n«ng

HÖ thèng ®iÒu phèi trong vµ ngoµi Dù ¸n hiÖn t¹i cÇn tiÕp tôc ®îc t¨ng cêng. NhÊt lµ trong thêi gian ®ang th¶o luËn b¶n m« t¶ c«ng viÖc, cÇn sö dông çc cuéc häp tuÇn, th¸ng ®Ó bµn b¹c vµ gi¶i quyÕt çc viÖc liªn quan. §èi víi giai ®o¹n sau, ®Ò nghÞ tËn dông c¬ héi nh÷ng cuéc häp nh vËy tæng kÕt l¹i çc vÊn ®Ò ®· quen víi çn bé Dù ¸n vµ/hoÆc giíi thiÖu çc vÊn ®Ò míi liªn quan tíi çc vÊn ®Ò kü thuËt cã tÇm quan träng trong thêi gian häp vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi thµnh c«ng cña çc ho¹t ®éng thùc ®Þa.

Cïng víi viÖc më v¨n phßng khu vùc Dù ¸n taÞ S¬n la, viÖc phèi kÕt hîp víi chÝnh quyÒn huyÖn vµ tØnh cÇn ph¶i nhanh chãng thuêng xuyªn vµ ®Òu ®Æn h¬n. §iÒu nµy hÕt søc quan träng cho lËp kÕ ho¹ch çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng vµ çc ho¹t ®éng kh¸c cña Dù ¸n. §Ò nghÞ tiÕp tôc chuyÓn dÇn ®Þa ®iÓm çc cuéc häp ®iÒu phèi tõ Hµ néi lªn S¬n La hoÆc Yªn Ch©u hay Tña Chïa. Mét hÖ thèng b¸o ço ®îc c¶i tiÕn vµ thèng nhÊt sÏ gióp chuÈn bÞ viÖc phèi kÕt hîp bªn ngoµi víi Ban ®iÒu hµnh trung ¬ng vµ Ban qu¶n lý tØnh. (xem môc 4.2.2.2.4)

4.2.2.2.7 Çc ph¬ng tiÖn khuyÕn n«ng vµ hËu cÇn.

Møc ®é Dù ¸n gióp ®ì hËu cÇn hiÖn t¹i lµ rÊt tèt. CÇn ph¶i cung cÊp ph¬ng tiÖn ®i l¹i cho hai çn bé khuyÕn n«ng lµ n÷. Trong t¬ng lai çc vÊn ®Ò vÒ hËu cÇn, cung cÊp thiÕt bÞ thuêng xuyªn vµ kÞp thêi, thanh to¸n phô cÊp sÏ xu«n sÎ t¹o ®iÒu kiÖn cho çc çn bé khuyÕn n«ng thùc hiÖn tèt c«ng viÖc cña m×nh.

Víi v¨n phßng vµ sè çn bé dù ®Þnh më réng t¹i huyÖn Tña Chïa, cïng víi viÖc më v¨n phßng Dù ¸n t¹i S¬n La, mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt sÏ cã mÆt ®Ó t¨ng ¶nh háng cña çc çn bé gióp viÖc vµ çc tæ chøc ë cÊp c¬ së.

4.2.3 Çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng thùc ®Þa

4.2.3.1 §iÒu tra PRA vµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n

§iÒu tra PRA cho tíi nay vÉn ®îc thùc hiÖn nh lµ mét ho¹t ®éng nhanh chãng do h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ hËu cÇn nªn ®«i khi chØ lµ bÒ ngoµi. §Ó n©ng cao chÊt lîng ®iÒu tra PRA, ®Ò nghÞ ®µo t¹o çc çn bé thùc ®Þa tiÕn hµnh ®iÒu tra PRA ngay trong c«ng viÖc b»ng çch thêng xuyªn l¾ng nghe, quan s¸t, ®Æt c©u hái, vµ cïng víi ngêi d©n lµm râ çc vÊn ®Ò hiÖn gÆp

Page 41 of 57

hoÆc çc vÊn ®Ò khuyÕn n«ng ®Æc biÖt quan t©m. §Ò nghÞ mçi çn bé khuyÕn n«ng cÇn ghi chÐp thêng xuyªn çc th«ng tin vµo çc cÆp riªng cho tõng b¶n. Trong trêng hîp thuyªn chuyÓn c«ng t¸c, nh÷ng cÆp tµi liÖu chøa ®ùng çc th«ng tin liªn quan cã thÓ chuyÓn giao cho ngêi kÕ nhiÖm. Nh÷ng th«ng tin trong nh÷ng cÆp nµy cã thÓ t¹o c¬ së cho çc ho¹t ®éng vµ ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng trong t¬ng lai.

4.2.3.2 Çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn kü thuËt vµ phèi hîp víi çc tæ chøc phï hîp

Trong hai n¨m ®Çu cña giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt, Dù ¸n ®· tËp trung çc can thiÖp cña m×nh vµo qui ho¹ch sö dông ®Êt l©m nghiÖp vµ giao ®Êt l©m nghiÖp. MÆc dï ngµnh l©m nghiÖp rÊt cÇn thiÕt ®Ó ®¹t çc môc tiªu vµ môc ®Ých Dù ¸n trong viÖc ph¸t triÓn vµ thùc thi mét ph¬ng ph¸p qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn bÒn v÷ng, rõng chØ lµ mét phÇn cña tµi nguyªn thiªn nhiªn. §Êt ®îc sö dông cho n«ng nghiÖp chiÕm phÇn lín trong sè tµi nguyªn thiªn nhiªn çc céng ®ång ®Þa ph¬ng ®îc giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý trªn c¬ së bÒn v÷ng. Xem xÐt c¶ ®Êt rïng vµ ®Êt n«ng nghiÖp, trong t¬ng lai viÖc g×n gi÷ tµi nguyªn thiªn nhiªn cña Dù ¸n cÇn theo çc nguyªn t¾c qu¶n lý ®Çu nguån nhá vµ mét quan ®iÓm chiÕn lîc l©u dµi. Ngoµi ra cÇn ph¸t triÓn vµ giíi thiÖu çc kü thuËt míi nh»m gi¶m søc Ðp lªn c¶ ®Êt rõng vµ ®Êt n«ng nghiÖp. Ph¸t triÓn çc kü thuËt míi cÇn theo mét ph¬ng ph¸p çc hÖ thèng canh t¸c nh tr×nh bµy trong b¸o ço t vÊn cña «ng tiÕn sü Ludwig.

§Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò tho¸i ho¸ ®Êt vïng cao do canh t¸c kh«ng bÒn v÷ng liªn tôc vµ Ýt ¸p dông çc h×nh thøc sö dông ®Êt bÒn v÷ng h¬n, çc chuyªn gia cho r»ng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh lý do vµ nguyªn nh©n t¹i sao n«ng d©n kh«ng ¸p dông çc ph¬ng thøc çnh t¸c bÒn v÷ng h¬n vÒ mÆt sinh th¸i. Ph¬ng ph¸p çc chuyªn gia ®Ò xuÊt lµ tiÕn hµnh t¹i hai vïng Dù ¸n

mét ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, quan ®iÓm vµ thùc hµnh39 . §iÒu tra nµy cã thÓ tiÕn hµnh bëi trung t©m nghiªn cøu sinh th¸i l©m nghiÖp vµ m«i trêng, trung t©m tõng tham gia tiÕn hµnh nghiªn cøu t¬ng tù th«ng qua ®¸nh gi¸ kiÕn thøc kü thuËt ®Þa ph-¬ng liªn quan tíi n«ng, l©m nghiÖp t¹i S¬n La.

Trong viÖc lùa chän çc kü thuËt cho thö nghiÖm vµ phæ biÕn, qu¶n lý Dù ¸n vµ çc nhµ l·nh ®¹o ViÖt nam cÇn ¸p dông nh÷ng tiªu chuÈn sau:

� Kü thuËt cã gi¶i quyÕt nhu cÇu vµ/hoÆc çc vÊn ®Ò cña n«ng d©n kh«ng? � N«ng d©n lµ nh÷ng ai, bao nhiªu n«ng d©n sÏ hëng lîi tõ Dù ¸n? � Kü thuËt cã phï hîp víi chiÕn lîc ph¸t triÓn çc ph¬ng thøc canh t¸c chung vµ chiÕn lîc Dù ¸n kh«ng? � Kü thuËt ®ãng gãp vµo sö dông bÒn v÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn ë nh÷ng møc ®é nµo? � Nh÷ng yªu cÇu nµo ®ßi hái trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ thùc thi kü thuËt liªn quan tíi nguån tµi chÝnh, nh©n sù,

çn bé vµ lao ®éng ®èi víi Dù ¸n, chÝnh phñ vµ n«ng d©n? LiÖu sè vèn cÇn thiÕt cã nhiÒu h¬n sè vèn Dù ¸n cã? Cã kh¶ n¨ng lÊy ®îc vèn tõ çc nguån kh¸c, vÝ dô nh Dù ¸n ®¶o nî, KFW vµ /hoÆc çc nguån kh¸c?

� Nh÷ng lîi Ých tríc m¾t, trung vµ dµi h¹n ®èi víi ngêi hëng lîi ?

Lùa chän vµ ph¸t triÓn kü thuËt cÇn dùa trªn ph©n tÝch tµi chÝnh chi phÝ - hiÖu qu¶, ph©n tÝch l·i gép vµ dùa vµo ph©n tÝch kinh tÕ kÕt hîp víi çc tiªu chuÈn sinh th¸i cho sö dông bÒn v÷ng ®Êt n«ng nghiªp vµ ®Êt rõng. Tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng trang tr¹i trång trät vµ ch¨n nu«i lín t¹i khu vùc Dù ¸n hiÖn cha cã çc ph©n tÝch hay çc th«ng sè ®Çu vµo-®Çu ra ®¬n gi¶n. §Ó b¾t ®Çu viÖc thiÕt lËp hÖ thèng d÷ liÖu c¬ b¶n nh vËy cÇn hîp ®ång víi mét c¬ quan nghiªn cøu nh trêng §¹i häc n«ng nghiÖp 3 B¾c Th¸i hoÆc/vµ mét chuyªn gia t nh©n cã kinh nghiÖm tiÕn hµnh nghiªn cøu kinh tÕ x· héi ®Ó tæng hîp tõ çc nguån cã s½n çc th«ng tin cÇn thiÕt. Çc sè liÖu cÇn thiÕt cha cã cã thÓ thu thËp th«ng qua pháng vÊn hoÆc /vµ thö nghiÖm nhá vµ quan s¸t trong khu vùc Dù ¸n. Sau khi thu thËp ®îc çc sè liÖu ®Çu tiªn, ®Ò nghÞ nªn cËp nhËt vµ n©ng cÊp d÷ liÖu thêng xuyªn.

VÒ tiÕn hµnh çc nghiªn cøu øng dông trang tr¹i, çc nguån Dù ¸n, nhÊt lµ sè lîng vµ n¨ng lùc çn bé cßn rÊt h¹n chÕ. NhvËy Dù ¸n cÇn thay ®æi ch¬ng tr×nh hiÖn ®ang thö nghiÖm çc kü thuËt vïng cao b»ng çch hîp t¸c chÆt chÏ h¬n víi çc tr-êng n«ng nghiÖp vµ vµ çc viÖn nghiªn cøu kh¸c. VÝ dô trêng §¹i häc n«ng nghiÖp B¾c Th¸i ®· lµm viÖc víi çc nhãm ng-êi d©n téc thiÓu sè t¹i B¾c ViÖt nam vµ vµ ®· tÝch luü ®îc nh÷ng kinh nghiÖm to lín trong lÜnh vùc ph¸t triÓn vµ thö nghiÖm çc kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc. §Æc biÖt Dù ¸n cÇn sö dông çc nghiªn cøu vµ kinh nghiÖm cña trêng §¹i häc B¾c Th¸i vÒ ®êng b¨ng c©y xanh vµ tr«i líp ®Êt mÆt. Trong trêng hîp nµy ®Ò nghÞ Dù ¸n lùa chän hîp t¸c víi trêng §¹i häc n«ng nghiÖp B¾c Th¸i tiÕn hµnh 2-3 biÖn ph¸p canh t¸c trªn dÊt dèc hiÖu qu¶ nhÊt, vµ cïng ph¸t triÓn mét thiÕt kÕ thö nghiÖm t¬ng ®èi dÔ dµng cho thùc thi vµ gi¸m s¸t nhng còng cÇn ph¶i ®a ra nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng tin vµ cã hÖ thèng. Ngoµi ra còng nªn hîp ®ång víi trêng §¹i häc B¾c Th¸i trong viÖc gióp ®ì thùc thi vµ thu thËp còng nh ph©n tÝch çc sè liÖu cña thö nghiÖm.

PhÇn lín çc kü thuËt n«ng nghiÖp do ChÝnh phñ ph¸t triÓn ®Òu ®ßi hái ®Çu t bªn ngoµi cao, vÝ dô çc gièng lóa lai míi

Page 42 of 57

cÇn ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u, çc gièng vËt nu«i míi thøc ¨n c¶i tiÕn vµ dÞch vô thó y tèt. Tuy nhiªn viÖc liÖu nh÷ng kü thuËt ®ßi hái ®Çu t cao cã ®îc ®«ng ®¶o n«ng d©n trong vïng Dù ¸n, nhÊt lµ nh÷ng vïng cha cã ch¬ng tr×nh tÝn dông chÊp nhËn hay kh«ng cßn lµ mét c©u hái. Do vËy, ®Ò nghÞ nªn tËp trung h¬n n÷a vµo viÖc x¸c ®Þnh çc kü thuËt ®ßi hái ®Çu t thÊp mµ phÇn ®«ng çc hé trong khu vùc Dù ¸n cã thÓ chÊp nhËn ®îc. §Ò nghÞ çc tæ chøc hîp ®ång lµm çc nghiªn cøu kinh tÕ x· héi ph¶i tiÕn hµnh mét ph©n tÝch ®¬n gi¶n vÒ tÝnh phï hîp vµ t¬ng tù trong viÖc ¸p dông çc kü thuËt kh¸c nhau bëi çc nhãm hé kh¸c nhau. Mét phÇn quan träng cña nghiªn cøu nµy lµ nhu cÇu ph¶i cã tÝn dông vµ c¬ héi tiÕp cËn tÝn dông cña çc nhãm hé kh¸c nhau.

VÒ c©y ¨n qu¶, ®Ò nghÞ Dù ¸n hîp ®ång nghiªn cøu trùc tiÕp víi Trung t©m nghiªn cøu c©y ¨n qña Phó Hé. Trung t©m nµy còng cÇn hîp ®ång ®µo t¹o çn bé vµ n«ng d©n nh÷ng kü thuËt ®¬n gi¶n nh c¶i t¹o gièng xoµi ®Þa ph¬ng b»ng çch chÆt tha vµ ghÐp ë Yªn Ch©u còng nh trong viÖc nh©n gièng nh·n, v¶i. Sau khi nhãm çn bé Trung t©m c©y ¨n qu¶ Phó hé hoµn thµnh b¸o ço chuyÕn ®i thùc ®Þa th¸ng giªng n¨m 1997 t¹i Yªn Ch©u, cÇn x©y dùng çc néi dung vµ çc kho¸ ®µo t¹o chÝnh x¸c cô thÓ h¬n.

CÇn tiÕp tôc hîp t¸c víi trung t©m nghiªn cøu l©m nghiÖp Phï Ninh, ViÖn nghiªn cøu thuû lîi, Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ong.

Ch¨n nu«i: cho tíi nay Dù ¸n cha tham gia mét ho¹t ®éng ch¨n nu«i nµo. CÇn ®iÒu tra ®ãng gãp tiÒm n¨ng cña ch¨n nu«i ®èi víi t¨ng thu nhËp cho hé gia ®×nh vµ n©ng cao c©n b»ng chÊt dinh dìng cho ®Êt b»ng çch bãn ph©n chuång. §Ò nghÞ Dù ¸n ®¸nh gi¸ çc c¬ héi vµ chi phÝ, lîi Ých cña viÖc bæ sung yÕu tè ch¨n nu«i vµo çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng

cña Dù ¸n40 .

Më réng çc kü thuËt ®êng b¨ng c©y xanh b»ng çch bæ sung cá Vetiver: §Êt n«ng nghiÖp dèc cã ®êng bËc thang cho b¶o vÖ ®Êt chèng xãi mßn tèt nhÊt. Tuy nhiªn do ®Çu t lao ®éng viÖc lµm çc ®êng bËc thang còng lµ mét kü thuËt tèn kÐm nhÊt. §Ó gi¶m chi phÝ cho viÖc t¹o çc ®êng bËc thang, ®Ò nghÞ thö nghiÖm trång cá Vetiver nh mét kü thuËt tiÒm n¨ng ®Ó thiÕt lËp çc bËc thang tù nhiªn. Thö nghiÖm kü thuËt nµy cÇn tiÕn hµnh t¹i çc « gÇn b¶n, vÝ dô nh t¹i çc vên nhµ hoÆc t¹i çc vïng th©m canh. §Ò nghÞ mêi çc nhµ nghiªn cøu cña trêng §¹i häc n«ng nghiÖp B¾c Th¸i tham gia vµo nghiªn cøu nµy.

4.2.3.3 Çc kü thuËt tiÒm n¨ng vµ çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp

§Ó cã çc ¶nh hëng h¬n ®èi víi çc chong tr×nh khuyÕn n«ng cña tØnh, ®Ò nghÞ Dù ¸n nªn më réng quan hÖ vèn ®· tèt víi çc tæ chøc chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng çc ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng tØnh vµ huyÖn nh së NN&PTNT, TTKNL, phßng kÕ ho¹ch vµ ®Çu t cña UBND tØnh vµ huyÖn b»ng çch cã nhiÒu tiÕp xóc h¬n n÷a trong n¨m.

Lùa chän vµ quyÕt ®Þnh çc kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn b»ng khuyÕn n«ng cÇn dùa trªn çc ph¬ng thøc canh t¸c tr×nh bµy trong b¸o ço cña tiÕn sü Ludwig vµ çc tiªu chuÈn ®Ò xuÊt cho nghiªn cøu øng dông trong môc 4.2.3.2. Trong vßng 6 th¸ng tíi vµ trong chuÈn bÞ cho ®¸nh gi¸ Dù ¸n dù ®Þnh tiÕn hµnh vµo th¸ng 8 n¨m 1997, Dù ¸n cÇn lùa chän mét sè kü thuËt chÝnh ®Ó x©y dùng/ph¸t triÓn trong thêi gian cßn l¹i cña giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt vµ giai ®o¹n thùc thi thø hai. Dù ¸n cÇn xem xÐt l¹i çc nhu cÇu cña ngêi d©n vµ çc ý kiÕn ®Ò xuÊt nªu trong ®iÒu tra PRA. NÕu cÇn thiÕt, th«ng tin nµy cÇn ®îc x¸c nhËn vµ kh¼ng ®Þnh l¹i bëi çn bé thùc ®Þa. Çn bé thùc ®Þa cÇn thêng xuyªn hái n«ng d©n vÒ nhu cÇu còng nh ý kiÕn cña hä lµm thÕ nµo cã thÓ c¶i thiÖn t×nh h×nh. Nghiªn cøu thùc ®Þa nµy cÇn ®îc bæ sung bëi çc th«ng tin tõ çc ®¬n vÞ nghiªn cøu vµ çc Dù ¸n vµ tæ chøc kh¸c.

Dùa trªn th¶o luËn víi çc quan chøc chÝnh phñ, çc chuyªn gia, çn bé Dù ¸n vµ n«ng d©n trong chuyÕn ®i c«ng t¸c, trong thêi gian nµy Dù ¸n cÇn tËp trung nç lùc cña m×nh nh»m ph¸t triÓn çc ph¬ng ¸n cã vÎ kh¸ høa hÑn ph¶n ¸nh nhu cÇu cña ngêi d©n nh sau:

N©ng cÊp çc hÖ thèng thuû lîi hiÖn cã: §Æc biÖt ë x· ChiÒng §«ng ngêi d©n hÕt søc quan t©m tíi söa ch÷a çc c«ng tr×nh thuû lîi hiÖn cã. Nh÷ng c«ng tr×nh thuû lîi n©ng cÊp cã thÓ t¨ng lîng níc cung cÊp ngay trong mïa ma cho phÐp trång hai vô trªn h¬n mét nöa diÖn tÝch. Víi nhiÒu níc h¬n cã thÓ giíi thiÖu çc gièng lóa vµ kü thuËt trång trät míi, nhvËy t¨ng s¶n lîng l¬ng thùc tõ lóa níc vµ cã thÓ gi¶m ¸p lùc ®èi víi n¬ng rÉy. §Ó tµi trî cho ho¹t ®éng nµy, Dù ¸n nªn cè g¾ng lÊy ®îc vèn tõ ch¬ng tr×nh ®¶o nî ViÖt §øc. Çc söa ch÷a lín cÇn hîp ®ång víi mét c«ng ty ngoµi.

NÕu Dù ¸n quyÕt ®Þnh gióp ®ì n©ng cÊp çc hÖ thèng thuû lîi hiÖn cã, çc nç lùc chÝnh nªn tËp trung vµo qu¶n lý vµ b¶o dìng çc c«ng tr×nh thuû lîi.

Page 43 of 57

Giíi thiÖu çc gièng lóa níc vµ ng« lai míi: Dù ¸n ®· tiÕn hµnh tr×nh vµ nªn tiÕp tôc tr×nh diÔn çc gièng lóa níc míi.

Ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n: Lµ mét phÇn n©ng cao viÖc sö dông çc ruéng níc hiÖn cã cÇn xem xÐt khuyÕn khÝch çc kü thuËt thuû s¶n khi ®· cã mét nhãm n«ng d©n vµ çc ®iÒu kiÖn thuËn lîi.

KhuyÕn khÝch trång vµ b¸n s¶n phÈm c©y ¨n qu¶: CÇn tiÕp tôc hîp t¸c víi ViÖn nghiªn cøu c©y ¨n qu¶ Phó hé vµ më réng yÕu tè thÞ trêng. Xoµi, nh·n, v¶i lµ nh÷ng c©y ¨n qu¶ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn vµ tiÒm n¨ng thÞ trêng. Cïng víi çc phßng KH§T cña UBND huyÖn vµ tØnh, ViÖn NCCAQ Phó Hé vµ Dù ¸n cÇn b¾t ®Çu ph¸t triÓn mét kÕ ho¹ch tiÕp thÞ cho çc s¶n phÈm c©y ¨n qu¶ chÝnh. Dù ¸n cÇn t×m kiÕm hç trî tµi chÝnh tõ ch¬ng tr×nh tÝn dông c©y ¨n qu¶ hiÖn

®ang ®îc Kfw x©y dùng kÕ ho¹ch41 .

ChÌ: Vµo n¨m 1995 Dù ¸n ®· b¾t ®Çu gióp ®ì trång chÌ t¹i x· XÝnh Ph×nh. ChÌ ph¸t triÓn tèt vµ lµ mét c©y trång tuyÖt vêi vÒ mÆt sinh th¸i v× ®îc trång trªn çc ruéng bËc thang. Ngoµi ra n«ng d©n cã thÓ dÔ dµng chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n chÌ. ChÌ nhÑ do vËy cã thÓ dÔ dµng vËn chuyÓn.

CÇn ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng trång chÌ ®Æc s¶n Shan t¹i çc n¬i cao h¬n (tíi 1500 m). ChÌ Shan cã chÊt lîng rÊt cao, cung thiÕu vµ gi¸ cao.

C©y çnh kiÕn: §©y lµ c©y rÊt tèt vÒ mÆt sinh th¸i vµ kh«ng ®ßi hái nhiÒu c«ng lao ®éng. ChØ sau 3 n¨m trång ®· cã thÓ thu ho¹ch. Çnh kiÕn lµ s¶n phÈm kh«ng dÔ h nªn dÔ b¶o qu¶n vµ khi cã nhu cÇu cã thÓ b¸n víi gi¸ cao t¹o thu nhËp cho ngêi trång. CÇn khuyÕn khÝch trång c©y çnh kiÕn.

Ch¨n nu«i: Dù ¸n nªn ®¸nh gi¸ chi phÝ vµ lîi Ých cña viÖc bæ sung yÕu tè ch¨n nu«i trong çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng; vµ x¸c ®Þnh lÜnh vùc can thiÖp

Nu«i ong: TiÕp tôc lùa chän/®µo t¹o n«ng d©n ®Þa ph¬ng vµ nÕu cÇn thiÕt ®µo t¹o thî méc lµm thïng vµ tæ ong.

4.3 Vai trß quan träng cña tÝn dông trong ph¸t triÓn çc kü thuËt cã ®Çu t bªn ngoµi cao

Dù ¸n ®· b¾t ®Çu ñng hé tr×nh diÔn thùc ®Þa çc gièng ng« vµ lóa lai th«ng qua mua gióp h¹t gièng. Theo nhu cÇu cña n«ng d©n hai kü thuËt ®Òu ®îc chÊp nhËn tèt vµ cã thÓ ®îc nhanh chãng ¸p dông më réng. Kinh nghiÖm çc níc kh¸c chØ ra r»ng viÖc giíi thiÖu çc kü thuËt míi nh gièng cao s¶n ®ßi hái yÕu tè tÝn dông ®Ó cho çc kho¶n vay mïa vô ban ®Çu. Tuy nhiªn Dù ¸n cha ®Ò cËp nghiªm tóc tíi çc vÊn ®Ò tÝn dông.

§Ò nghÞ trong t¬ng lai çc tr×nh diÔn gièng míi cÇn ®îc çc c¬ quan chøc n¨ng cña tØnh quan t©m sao cho l·nh ®¹o tØnh nhËn thøc ®îc nh÷ng trë ng¹i vÒ tÝn dông vµ gióp hä ph¸t triÓn çc nguån tÝn dông cho çc hé gia ®×nh. Çc tæ chøc tÝn dông cã triÓn väng nh héi phô n÷ cÇn ®îc t vÊn vµ tham gia vµo ho¹t ®éng nµy.

4.4 §Ò xuÊt çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

KhuyÕn n«ng nhãm: Qua quan s¸t vµ trao ®æi víi çn bé còng nh n«ng d©n, çc khuyÕn n«ng viªn tiÕp xóc víi TKNL chñ yÕu lµ çc çn bé x· hoÆc b¶n vµ b¶n th©n hä còng cã Ýt tiÕp xóc víi n«ng d©n. §Ò nghÞ trong t¬ng lai çc khuyÕn n«ng viªn gióp nh÷ng n«ng d©n trong b¶n hä phô tr¸ch cã cïng mèi quan t©m thµnh lËp çc nhãm gäi lµ nhãm së thÝch vµ lµm viÖc trùc tiÕp víi çc nhãm nµy hoÆc th«ng qua çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n (xem môc 4.5). CÇn sö dông çc vë kÞch nh mét trong çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ®Ó gi¶i thÝch vµ nhÊn m¹nh nh÷ng chñ ®Ò quan träng.

Tr×nh diÔn thùc ®Þa: VÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, ®Ò nghÞ tiÕp tôc vµ tËp trung vµo çc tr×nh diÔn thùc ®Þa nh lµ ph-¬ng ph¸p chÝnh ph¸t triÓn çc kü thuËt míi. Trong t¬ng lai, tríc khi thµnh lËp tr×nh diÔn, mçi çn bé thùc ®Þa cÇn râ rµng vÒ môc tiªu, thiÕt kÕ, s¬ ®å, sè lîng ®Çu t, x¾p xÕp lao ®éng, çc ®iÓm cÇn lu ý, çc sù kiÖn khuyÕn n«ng vµ çc ngµy thùc ®Þa n«ng d©n tham gia (chi tiÕt giai ®o¹n trång, môc tiªu, thêi gian, sè n«ng d©n mêi, çc thñ tôc trong ngµy lµm viÖc thùc ®Þa) vµ ghi ®¸nh gi¸. §PVT§ cÇn tæng hîp vµ ph©n tÝch çc kÕt qu¶ mäi « tr×nh diÔn, coi nh÷ng kÕt qu¶ ®ã lµ c¬ së

Page 44 of 57

cho lËp kÕ ho¹ch tr×nh diÔn n¨m sau.

Th¨m quan häc tËp: Dù ¸n nªn tiÕp tôc tæ chøc çc chuyÕn tham quan häc tËp cho n«ng d©n vµ çn bé. §Ó cã t¸c dông, çc chuyÕn ®i tham quan cÇn cã môc tiªu râ rµng vµ chuÈn bÞ chu ®¸o. Nªn tham quan 1 - 2 chñ ®Ò mçi ®ît vµ ph¶i lËp kÕ ho¹ch tØ mØ. CÇn ®ñ thêi gian cho n«ng d©n vµ çn bé quan s¸t, th¶o luËn vµ gi¶i ®¸p çc khóc m¾c.

Trong giai ®o¹n sau, khi çc NST ®· ho¹t ®éng vµ mét thêi gian vµ cã ®ñ kinh nghiÖm, Dù ¸n nªn gióp m¹ng líi khuyÕn n«ng giíi thiÖu h×nh thøc khuyÕn n«ng gi÷a n«ng d©n víi n«ng d©n.

Sö dông çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng: Sau khi v¨n phßng khu vùc Dù ¸n ho¹t ®éng t¹i S¬n la, Dù ¸n cÇn sö dông thêng xuyªn vµ cã hÖ thèng çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh truyÒn h×nh truyÒn thanh tØnh, çc tin tøc in Ên.

§Ò nghÞ sö dông hÖ thèng loa truyÒn thanh ë çc x· ®Ó phæ biÕn çc th«ng ®iÖp khuyÕn n«ng vµ çc th«ng tin kh¸c.

4.5 §Ò xuÊt çc ph¬ng ¸n thµnh lËp hÖ thèng khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn

Theo quan ®iÓm cña çc nhµ t vÊn, ngoµi nh÷ng ®Ò xuÊt c¶i tiÕn tæ chøc, Dù ¸n cÇn t¨ng ¶nh hëng cña m×nh ë cÊp c¬ së b»ng çch gióp ®ì thµnh lËp çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn. Nh÷ng c¬ cÊu nµy lµ cµn thiÕt nh»m huy ®éng ®îc mäi nguån lùc vµ ®· vµ sÏ ph©n bæ cho ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp trong khu vùc Dù ¸n.

Çn bé Dù ¸n vµ çc çn bé chÝnh phñ mäi cÊp hÕt søc nhÊt trÝ quan ®iÓm nµy vµ ®Òu muèn thö nghiÖm nh÷ng gi¶i ph¸p míi. CÇn ph¶i nãi thªm r»ng Së NN&PTNT S¬n La vµ TtKNL Lai Ch©u ®· chuÈn bÞ vµ tr×nh UBND tØnh çc v¨n b¶n ®Ò nghÞ thµnh lËp hÖ thèng khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn. Ngoµi ra hai tØnh ®Òu nhÊt trÝ sÏ dïng hai khu vùc Dù ¸n hiÖn ®ang thùc hiÖn lµ thÝ ®iÓm nh÷ng hÖ thèng nµy. Nh vËy nh÷ng ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i rÊt thuËn lîi cho nh÷ng thay ®æi trong khuyÕn n«ng.

Thµnh lËp mét hÖ thèng nh vËy cÇn chñ yÕu tËp trung b¾t ®Çu vµ duy tr× mét qu¸ tr×nh më réng vµ khai th¸c kiÕn thøc, kü n¨ng, kh¶ n¨ng cña ®Þa ph¬ng vµ bè sung hÖ thèng nµy víi trî gióp bªn ngoµi th«ng qua khuyÕn n«ng. Nh÷ng trî gióp bªn ngoµi nµy cã thÓ bao gåm çc kü n¨ng th«ng tin vµ tæ chøc, çc gièng c©y trång vËt nu«i míi, kü thuËt s¶n xuÊt vµ c¬ së h¹ tÇng. Trong qu¸ tr×nh nµy çn bé khuyÕn n«ng cÇn ®îc ®µo t¹o nh nh÷ng ngêi hç trî.

Trong qu¸ tr×nh thµnh lËp hÖ thèng khuyÕn n«ng díi huyÖn, vai trß cña qu¶n lý Dù ¸n tríc hÕt lµ tham gia vµ gióp ®ì çc çn bé tØnh, huyÖn x©y dùng kÕ ho¹ch vµ th¶o luËn c¬ cÊu t¬ng lai cho cÊp b¶n vµ cÊp x·. §Ó h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng m©u thuÉn gi÷a qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng vµ nh÷ng yªu cÇu cìng chÕ ¸p dông çc qui t¾c qui ®Þnh b¶o vÖ rõng, ®Ò nghÞ t¸ch rêi gi÷a çc tæ chøc khuyÕn n«ng vµ çc ®¬n vÞ thùc thi ph¸p luËt ®Þa ph¬ng.

Trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ dÇn giíi thiÖu çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, ®Ò nghÞ nªn häc tËp kinh nghiÖm çc tØnh B¾c Th¸i vµ Tuyªn Quang, nh÷ng n¬i ®· cã kinh nghiÖm nhiÒu n¨m trong viÖc thµnh lËp vµ lµm viÖc víi çc c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn. Nh÷ng ®Ò xuÊt ë ®©y còng nh viÖc thùc hiÖn nh÷ng c¬ cÊu nµy trong t¬ng lai cÇn phï hîp víi nh÷ng kinh nghiÖm ®ã v× cã thÕ sÏ rÊt cã Ých nÕu ®Ò xuÊt thµnh lËp çc hÖ thèng rÊt kh¸c nhau.

Dù ¸n còng nªn tiÕp xóc víi Côc KNL vµ Së NN&PTNT x©y dùng çc qui ®Þnh míi liªn quan tíi thµnh lËp vµ tµi trî mét c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp x· dù ®Þnh ra vµo cuèi n¨m 1997 hoÆc ®Çu 1998.

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh thµnh lËp hÖ thèng khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, díi ®©y tr×nh bµy çc giai ®o¹n. Nh÷ng giai ®o¹n nµy theo tr×nh tù x©y dùng çc c¬ cÊu ho¹t ®éng ë cÊp x· vµ b¶n. §Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy, ®Ò nghÞ qu¶n lý Dù ¸n xem xÐt nghiªm tóc viÖc tµi trî t¹m thêi cho mét sè trong nh÷ng c¬ cÊu nµy, trong khi trî gióp cña ChÝnh phñ cha cã nh kÕ ho¹ch.

4.5.1 Giai ®o¹n 1: Kh«ng cã cam kÕt vÒ tµi chÝnh cña tØnh vµ huyÖn


Page 45 of 57

T¹i cÊp b¶n, nh÷ng n«ng d©n cã cïng mét mèi quan t©m cïng nhau t¹o thµnh nh÷ng nhãm gäi lµ nhãm së thÝch (NST) vµ bÇu ra mét ban ph¸t triÓn th«n/b¶n (BPTB). Çc çn bé khuyÕn n«ng ®ãng t¹i TKNL ë thÞ trÊn, lµm viÖc trùc tiÕp víi NST vÒ çc vÊn ®Ò kü thuËt, çc vÊn ®Ò vÒ kÕ ho¹ch vµ tæ chøc ban PTB (xem môc 4.3).


TÊt c¶ çc çn bé khuyÕn n«ng nhµ níc ®Òu ®ãng trô së t¹i TKNL. Mçi tr¹m khuyÕn n«ng bao cÇn cã Ýt nhÊt çc çn bé chuyªn m«n vÒ trång trät, vÒ ch¨n nu«i, l©m nghiÖp vµ vÒ ng nghiÖp. §iÒu phèi viªn thùc ®Þa (§PVT§) lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé ch¬ng tr×nh thùc ®Þa.

Nh ®Ò xuÊt ë môc 4.2.1.2.1, mçi çn bé khuyÕn n«ng lµ çc çn bé chuyªn m«n ®îc giao phô tr¸ch mét ®Þa bµn cô thÓ chõng 3-4 b¶n t¹i ®ã anh ta chÞu tr¸ch nhiÖm chung mäi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng do tr¹m khuyÕn n«ng vµ Dù ¸n gióp ®ì. NÕu nhu cÇu n¶y sinh, çn bé thùc ®Þa, víi t çch lµ çn bé chuyªn m«n, cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cña NST kh¸c nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò chuyªn m«n trong kh¶ n¨ng cña m×nh.

§Ò nghÞ mçi nhãm khuyÕn n«ng l©m bÇu ra mét nhãm trëng. NÕu hai nhãm thÊy cã lîi nªn cã mét nhãm trëng phô tr¸ch chung.

Çc thµnh viªn cña tr¹m khuyÕn n«ng sÏ häp mçi tuÇn mét lÇn, vÝ dô vµo ngµy thø s¸u hµng tuÇn, ®Ó b¸o ço, xem xÐt l¹i tÊt c¶ çc sù kiÖn tuÇn qua vµ rót kinh nhiÖm ho¹t ®éng cña m×nh trong tuÇn tíi.

Çc çn bé khuyÕn n«ng ph¶i cã ph¬ng tiÖn ®Ó ®i hiÖn trêng sao cho hä cã thÓ tiÕn hµnh çc c«ng viÖc thùc ®Þa mµ kh«ng gÆp ph¶i mét trë ng¹i ®i l¹i nµo.

4.5.1.3 Çc thñ tôc ®Ò xuÊt

Tríc khi thµnh lËp mét c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, qu¶n lý Dù ¸n cÇn cïng ChÝnh phñ ViÖt nam vµ bªn tµi trî x¸c ®Þnh râ tÇm quan träng cña ph¸t triÓn n«ng nghiÖp nãi chung vµ vai trß cña khuyÕn n«ng nãi riªng trong viÖc ®¹t çc môc tiªu vµ môc ®Ých Dù ¸n.

Ngay c¶ tríc khi cã nhÊt trÝ gi÷a hai chÝnh phñ vÒ vÊn ®Ò nµy, qu¶n lý Dù ¸n cÇn tiÕn hµnh ngay çc ®Ò xuÊt trong môc 4.2 nh»m t¨ng hiÖu qu¶ cña c¶ tæ chøc hiÖn hµnh vµ khuyÕn n«ng viªn.

Trong giai ®o¹n ban ®Çu chõng 6 th¸ng, qu¶n lý Dù ¸n vµ çc çn bé thùc ®Þa cÇn cïng víi çc x· vµ b¶n x¸c ®Þnh ra vai trß chøc n¨ng cña 16 çn bé biªn chÕ cña x· vµ trëng b¶n ®îc ChÝnh phñ tr¶ l¬ng cã thÓ vµ nªn thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng t¬ng lai.

§Ó b¾t ®Çu qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng vµ thu hót n«ng d©n tham gia, ®Ò nghÞ ®µo t¹o çn bé çch ph©n giai ®o¹n vµ cïng d©n b¶n tiÕn hµnh çc vë kÞch "qua s«ng" vµ "Con ®êng ph¸t triÓn" (xem phô lôc 4 vµ 5). Vît s«ng lµ vë kÞch kh«ng lêi chØ ra thÕ nµo lµ ph¸t triÓn. §Ó tiÕn hµnh bµi tËp con ®êng ph¸t triÓn, ngêi d©n sÏ tham gia tÝch cùc vµo x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch çc vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña hä vµ x©y dùng çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®Ó gi¶i quyÕt mét vµi vÊn ®Ò nghiªm träng nhÊt. Con ®êng ph¸t triÓn bao gåm c¶ çc yÕu tè ®iÒu tra PRA vµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n.

TiÕp tôc ®Ò nghÞ qu¶n lý Dù ¸n gióp ®ì d©n b¶n gi¶i quyÕt mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt hä ®· nªu ra. Gi¶i quyÕt (mét trong nh÷ng) vÊn ®Ò quan träng nhÊt cã thÓ lµ mét sù kiÖn sÏ gióp ngêi d©n b¾t ®Çu hµnh ®éng vµ tù tæ chøc thµnh çc nhãm víi môc tiªu râ rµng. Tèt nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò ngêi d©n nªu ra cÇn liªn quan tíi môc tiªu vµ môc ®Ých Dù ¸n vÝ dô nh g×n gi÷ tµi nguyªn vµ /hoÆc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn nÕu ngêi d©n ®a ra nh÷ng vÊn ®Ò hoµn toµn kh¸c, qu¶n lý Dù ¸n còng kh«ng nªn ngÇn ng¹i gióp ®ì hä thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña m×nh. §iÒu nµy cã thÓ ¸p dông nÕu Dù ¸n cã çc ph¬ng tiÖn ñng hé vµ khi çn bé khuyÕn n«ng vµ qu¶n lý Dù ¸n cã ®îc sù ®¶m b¶o tõ phÝa nh÷ng ngêi d©n sau nµy hîp t¸c trong çc vÊn ®Ò liªn quan tíi môc tiªu vµ môc ®Ých Dù ¸n.

Sau khi ngêi d©n x¸c ®Þnh ra çc vÊn ®Ò hä muèn gi¶i quyÕt vµ x©y dùng ý tëng Dù ¸n ban ®Çu, çn bé thùc ®Þa cÇn gióp hä ph¸t triÓn kÕ ho¹ch th«n b¶n. KÕ ho¹ch nµy cÇn cã môc tiªu, kÕt qu¶ vµ danh s¸ch çc ho¹t ®éng sÏ tiÕn hµnh, c¬ së vËt chÊt vµ ®Çu t cÇn thiÕt, thêi gian, çc chØ sè, vµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm. §Ó ®a ra mét kÕ ho¹ch hµnh ®éng nh vËy Dù ¸n nªn thu hót sù tham gia cña l·nh ®¹o huyÖn trong c¶ qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch.

Page 46 of 57

4.5.1.4 Çc nhãm së thÝch

Ngay sau khi n«ng d©n thÓ hiÖn sù quan t©m trong çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, khuyÕn n«ng viªn cÇn ®éng viªn vµ gióp ®ì nh÷ng n«ng d©n cã cïng mèi quan t©m tæ chøc thµnh nh÷ng nhãm gäi lµ nhãm së thÝch. Ngêi ta cã thÓ thµnh lËp nhãm së thÝch dùa trªn chñ ®Ò hay môc tiªu chung vÝ dô nh giíi thiÖu mét gièng lóa míi. Çc nhãm së thÝch kh¸c cã thÓ dùa trªn dßng hä, d©n téc hoÆc ®Þa bµn. VÝ dô çc thµnh viªn cña mét xãm nhá cã thÓ thµnh lËp nhãm së thÝch víi nhiÒu mèi quan t©m. Còng cã thÓ thµnh lËp nhãm së thÝch víi nhiÒu d©n téc, ®Þa bµn vµ mét mèi quan t©m ®Æc biÖt, vÝ dô nh cã mét nhãm së thÝch muèn n©ng cao viÖc nu«i lîn b»ng çch giíi thiÖu gièng lîn míi, çc thµnh viªn cña nhãm nµy cïng mét d©n téc vµ sèng t¹i cïng mét b¶n. H·y ®Ó n«ng d©n tù chän h×nh thøc nhãm së thÝch cña hä. Tuy nhiªn còng cÇn nhí r»ng kh¸i niÖm nhãm së thÝch nµy rÊt linh ho¹t vµ cã thÓ ¸p dông víi nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸c nhau nhÊt lµ dùa trªn nh÷ng yªu cÇu vÒ d©n téc.

Môc ®Ých chÝnh cña viÖc trë thµnh thµnh viªn nhãm së thÝch lµ n©ng cao s¶n lîng vµ thu nhËp tõ n«ng nghiÖp. Trong phÇn lín çc trêng hîp mét nhãm së thÝch thêng cã tõ 5-15 thµnh viªn. NÕu cã nhiÒu n«ng d©n cïng quan t©m tíi mét vÊn ®Ò cã thÓ thµnh lËp 2-3 nhãm së thÝch. B»ng çch lËp thªm çc nhãm së thÝch bæ sung cã thÓ t¹o ra mét h×nh thøc thi ®ua trong qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng, t¨ng cêng çc nhãm së thÝch vµ khuyÕn n«ng nãi chung.

Vai trß chÝnh cña nhãm së thÝch lµ gióp ®ì qu¸ tr×nh t¸c ®éng qua l¹i gi÷a çc thµnh viªn cña nhãm vµ çn bé khuyÕn n«ng vµ thóc ®Èy viÖc phæ biÕn th«ng tin gi÷a nh÷ng ngêi d©n. Tæ chøc çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng chØ víi çc nhãm së thÝch thay v× víi mäi nguêi d©n sÏ t¨ng hiªô qu¶ cña c«ng t¸c v× nh vËy çn bé khuyÕn n«ng lµm viÖc trùc tiÕp chØ víi nh÷ng ngêi quan t©m.

LÞch häp cña nhãm së thÝch do çc thµnh viªn quyÕt ®Þnh vµ cã thÓ dùa theo mïa vô. Mét nhãm së thÝch nghiªm tóc häp thêng xuyªn (nöa th¸ng mét lÇn).

Nhãm së thÝch chØ lµ ph¬ng tiÖn v× vËy cã thÓ gi¶i t¸n khi çc thµnh viªn ®· ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh. Nh vËy cã thÓ thay ®æi thµnh viªn cña nhãm së thÝch hoÆc hä cã thÓ chuyÓn sang mét ý tëng míi, vÝ dô nh sau khi ®· thµnh c«ng víi mét gièng lóa lai hä cã thÓ muèn tham gia ch¨n nu«i ch¼ng h¹n.

Tr¸ch nhiÖm chÝnh cña çn bé khuyÕn n«ng lµ gióp ®ì çc n«ng d©n cïng mèi quan t©m tæ chøc çc nhãm së thÝch vµ th-êng xuyªn t vÊn còng nh gióp ®ì hä ®¹t ®îc çc môc tiªu cña m×nh. Dùa trªn kinh nghiÖm cña B¾c Th¸i vµ Tuyªn Quang, ®Ò nghÞ çc çn bé khuyÕn n«ng cã tr¸ch nhiÖm nªn tham gia Ýt nhÊt hai cuéc häp mét lÇn do çc nhãm së thÝch tæ chøc. ViÖc thêng xuyªn tham gia çc cuéc häp nhãm vµ sè tham gia do çn bé khuyÕn n«ng yªu cÇu phô thuéc vµo chñ ®Ò kü thuËt vµ mïa vô.

4.5.1.5 Ban ph¸t triÓn th«n b¶n

Ngay tõ khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng, çc nhãm së thÝch kh¸c nhau ®· muèn cã mét ban cña th«n b¶n ®øng ra ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng cña çc nhãm vµ ®Þnh híng cho çc qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng vµ ph¸t triÓn. Tríc t×nh h×nh nh vËy, khuyÕn n«ng viªn cÇn gióp çc thµnh viªn nhãm së thÝch bÇu ra mét ban ph¸t triÓn th«n b¶n. Trong mét cuéc häp cã mäi thµnh viªn çc nhãm së thÝch tham gia, mäi ngêi ph¶i ®Ò ra çc øng cö viªn cho ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ bÇu çc thµnh viªn cho ban.

Mét Ban ph¸t triÓn th«n b¶n ®Ò nghÞ nªn cã 3 ngêi. MÆc dï çc thµnh viªn nhãm së thÝch sÏ ®Ò cö vµ bÇu ra çc thµnh viªn cho Ban ph¸t triÓn th«n b¶n nhng sù gióp ®ì cña trëng b¶n lµ hÕt søc quan träng ®èi víi thµnh c«ng cña c¶ qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng. Kinh nghiÖm chØ ra r»ng nªn bÇu trëng b¶n lµm trëng Ban hoÆc thµnh viªn Ban ph¸t triÓn th«n b¶n. Çc thµnh viªn còng cã thÓ bÇu ®éi trëng ®éi s¶n xuÊt hoÆc mét phô n÷ vµo trong Ban. Trong c¶ qu¸ tr×nh thµnh lËp çc nhãm së thÝch vµ bÇu Ban ph¸t triÓn th«n b¶n, vai trß cña khuyÕn n«ng viªn lµ ngêi trî gióp, tøc lµ ñng hé vµ híng dÉn chø kh«ng ph¶i l·nh ®¹o qóa tr×nh.

Mçi thµnh viªn cña Ban ph¸t triÓn th«n b¶n cÇn cã mét cuèn nhËt ký thùc ®Þa tron ®ã anh ta cã thÓ ghi l¹i mäi sù kiÖn quan träng vµ ghi chÐp trong çc chuyÕn th¨m çc nhãm së thÝch. CÇn bÇu ra mét thµnh viªn cña Ban ph¸t triÓn th«n b¶n lµm th ký lu gi÷ mäi b¸o ço vµ quyÕt ®Þnh quan träng cña Ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ Nhãm së thÝch.

NÕu kh«ng x¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt râ çc ho¹t ®éng thùc thi ph¸p luËt vµ khuyÕn n«ng céng ®ång cã thÓ thÊy tríc çc m©u thuÉn tiÒm tµng vÒ lîi Ých gi÷a çc ho¹t ®éng ®ã. §Ó ngêi d©n nhËn thøc ®îc vÒ çc m©u thuÉn nµy gi÷a çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng vµ ho¹t ®éng thùc thi ph¸p luËt vµ ®Ó ®a ra gi¶i ph¸p h¹n chÕ tèi ®a çc m©u thuÉn ®ã, ®Ò nghÞ th¶o luËn

Page 47 of 57

vÊn ®Ò nµy víi çc b¶n ®· cã çc ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ cïng hä ph¸t triÓn ra çc m« h×nh tæ chøc.

4.5.1.6 KhuyÕn n«ng viªn th«n b¶n

Khi bÇu ra ban ph¸t triÓn th«n b¶n cho m×nh, çc nhãm së thÝch còng cã thÓ chän ra çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n. KhuyÕn n«ng viªn th«n b¶n cÇn ®îc t«n träng vµ cã uy tÝn trong céng ®ång vµ cÇn coi viÖc trë thµnh thµnh viªn cña ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n lµ mét vinh dù. KhuyÕn n«ng viªn th«n b¶n cã thÓ lµ thµnh viªn cña ban ph¸t triÓn th«n b¶n hµnh ®éng nh ngêi tiÕp xóc t¹i b¶n cña çn bé khuyÕn n«ng huyÖn vµ phæ biÕn mäi th«ng ®iÖp liªn quan tíi khuyÕn n«ng vµ çc th«ng tin cho çc nhãm së thÝch kh¸c nhau. Cã thÓ h×nh dung çc thµnh viªn cña ban lµm viÖc nh çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n nãi chung trong viÖc gióp ®ì çc c«ng viÖc khuyÕn n«ng do çc çc bé khuyÕn n«ng t¹i TKNL huyÖn tiÕn hµnh. Tuy nhiªn çc thµnh viªn nhãm së thÝch cÇn cã c¬ héi bÇu ra çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n theo nh÷ng tiªu chuÈn riªng cña hä nhÊt lµ khi çc thµnh viªn cña ban ph¸t triÓn th«n b¶n kh«ng cã ®ñ thêi gian cÇn thiÕt.

Cã ®îc sù ñng hé cña çc thµnh viªn Ban ph¸t triÓn th«n b¶n nh nh÷ng khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n rÊt quan träng trong viÖc phæ biÕn t tëng lËp çc nhãm së thÝch cho çc thµnh viªn cha ph¶i lµ thµnh viªn nhãm së thÝch ®Ó gióp ®ì çc ho¹t ®éng ph¸t triÓn trong b¶n còng nh çc vÊn ®Ò lËp kÕ ho¹ch vµ tæ chøc nãi chung cã thÓ ®îc mäi nhãm së thÝch vµ çc thµnh viªn tham gia.

§Ó hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh, çc thµnh viªn cña Ban vµ çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n cÇn ®îc ®µo t¹o vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¬ b¶n, lËp kÕ ho¹ch, gi¸m s¸t vµ çc chñ ®Ò kü thuËt cô thÓ. Çc thµnh viªn cña Ban ph¸t triÓn th«n b¶n cÇn cã c¬ héi th¨m çc khu vùc kh¸c trao ®æi t tëng vµ kinh nghiÖm víi nh÷ng ngêi n«ng d©n thµnh ®¹t. Dù ¸n cÇn s½n sµng cÊp vèn cho nh÷ng ho¹t ®éng ®µo t¹o nh thÕ nµy.

Kh«ng nªn cã mét cam kÕt høa hoÆc cho kh«ng ñng hé tµi chÝnh cho çc nhãm së thÝch. Kinh nghiÖm B¾c Th¸i vµ Tuyªn Quang cho thÊy Dù ¸n cã thÓ xem xÐt mét sè h×nh thøc gióp ®ì trëng ban ph¸t triÓn th«n b¶n nh trî cÊp mçi th¸ng 40.000 ®ång. Tuy nhiªn kh«ng nªn sö dông tiÒn Dù ¸n ®Ó tr¶ cho çc khuyÕn n«ng viªn ®Þa ph¬ng gióp ®ì çc çn bé

khuyÕn n«ng Nhµ níc thùc hiÖn mét ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng cô thÓ lµ lµm ®êng b¨ng c©y xanh42. Tr¶ tiÒn cho çc khuyÕn n«ng viªn lµm çc c«ng viÖc riªng rÏ cã thÓ ®i ngîc l¹i nhu cÇu cÇn cã çc khuyÕn n«ng viªn phô tr¸ch chung vµ sÏ cã t¸c dông tiªu cùc ®èi víi viÖc thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp b¶n, nhÊt lµ liªn quan tíi çc yªu cÇu tµi chÝnh.

Dù ¸n cÇn xem çc kh¶ n¨ng lµm thÕ nµo sö dông tèt h¬n çc c¬ cÊu hiÖn t¹i vµ çc vÞ trÝ khuyÕn n«ng. VÝ dô nh tØnh Tuyªn Quang, UBND tØnh ®· quyÕt ®Þnh mét trong sè 16 biªn chÕ x· ®îc chÝnh phñ tr¶ l¬ng ph¶i lµm viÖc vµ ®îc tr¶ l-¬ng nh nh÷ng khuyÕn n«ng viªn cÊp x·. Dù ¸n còng nªn xem ph¹m vi nªn sö dông 59 nh©n viªn thó y ë Tña Chïa vµ Yªn Ch©u cho çc c«ng viÖc khuyÕn n«ng nãi chung t¹i çc b¶n hä c tró. Trong çc trêng hîp ®Æc biÖt, tuú thuéc vµo thêi gian vµ c«ng søc hä dµnh cho çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng, Dù ¸n cã thÓ xem xÐt cÊp mét sè h×nh thøc ban thëng nµo ®ã cho hai thµnh viªn kh¸c cña ban ph¸t triÓn th«n b¶n. T¬ng tù cã thÓ ¸p dông nÕu trong vô mïa trång trät chÝnh mét khuyÕn n«ng viªn ph¶i xa nhµ cña m×nh vµ lµm çc c«ng viÖc khuyÕn n«ng. Tuy nhiªn mäi h×nh thøc ban thëng nh vËy ph¶i dùa trªn c«ng viÖc vµ çc thµnh qu¶, kh«ng nªn chØ dùa trªn sè lÇn ®i häp vµ kh«ng nªn ®a ra trong 1-2 n¨m ®Çu phôc vô víi t çch lµ nh©n viªn khuyÕn n«ng th«n b¶n.

4.5.1.7 Çc ®iÒu kho¶n kh¸c

T¹i giai ®o¹n nµy, kinh nghiÖm chØ ®ñ ®a ra kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng ë cÊp b¶n. ChØ khi cã sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a ngêi d©n vµ çn bé khuyÕn n«ng nhµ níc, mét c¬ cÊu khuyÕn n«ng ë cÊp b¶n míi cã thÓ ®îc thµnh lËp. §Ó kh¾c ho¹ ®îc ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh, ®Ò nghÞ Dù ¸n nªn thêng xuyªn tæng hîp, tãm t¾t vµ tµi liÖu ho¸ çc kinh nghiÖm ®· cã víi nhãm së thÝch, khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n vµ ban ph¸t triÓn th«n b¶n ®Ó cïng mäi bªn tham gia ®¸nh gi¸ çc thµnh qu¶ ®¹t ®îc vµ çc khã kh¨n ®· gÆp ®ång thêi ®iÒu chØnh kÞp thêi çc ®iÒu kho¶n cÇn thiÕt tiÕp theo.

4.5.2 Giai ®o¹n 2: Cã ng©n s¸ch cña huyÖn/tØnh ®Ó x©y dùng vµ tr¶ l¬ng cho çn bé khuyÕn n«ng cÊp x·


Ngoµi giai ®o¹n 1, ñng hé tµi chÝnh ®îc ®¶m b¶o cho 1-2 khuyÕn n«ng viªn cÊp x· sèng t¹i trô së x·. (xem giai ®o¹n 2 trong biÓu 4.3). Çn bé khuyÕn n«ng nhµ níc vÉn ë trô së TKNL huyÖn. C¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp b¶n vÉn nh ë giai ®o¹n 1 nhng cã nhiÒu nhãm së thÝch ho¹t ®éng h¬n.

Page 48 of 57


Mäi çn bé khuyÕn n«ng Nhµ níc vÉn ®ãng t¹i TKNL huyÖn. Tr¹m khuyÕn n«ng cã thÓ gåm 1-2 nhãm khuyÕn n«ng. Mçi nhãm cã Ýt nhÊt mét çn bé trång trät, mét l©m nghiÖp, mét ch¨n nu«i vµ mét thuû s¶n. Mçi çn bé khuyÕn n«ng ®îc giao mét khu vùc cô thÓ Ýt nhÊt 3-4 b¶n t¹i ®ã anh ta lµm viÖc nh çn bé phô tr¸ch chung mäi ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®îc tr¹m khuyÕn n«ng vµ Dù ¸n gióp ®ì. NÕu cÇn cã thÓ mêi mét çn bé thùc ®Þa lµ mét chuyªn gia theo chuyªn m«n gióp khuyÕn n«ng viªn kh¸c vµ çc n«ng d©n cña mét nhãm së thÝch nµo ®ã trong viÖc ®¸nh gi¸ vµ gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò kü thuËt cô thÓ.

VÒ c¬ cÊu vµ l·nh ®¹o cña tr¹m khuyÕn n«ng lÞch tr×nh häp vµ ph¬ng tiÖn ®i l¹i ®îc ¸p dông nh ®· tr×nh bµy trong môc 4.5.1

T¹i cÊp x·: 1-2 khuyÕn n«ng viªn x· sÏ ®ãng ë mçi x·. Çc khuyÕn n«ng viªn x· sÏ lµm viÖc nh nh÷ng ngêi phô tr¸ch chung. Hä sÏ lµ trung gian kÕt nèi gi÷a çc çn bé khuyÕn n«ng huyÖn vµ khuyÕn n«ng th«n b¶n gåm Ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n.

T¹i cÊp b¶n: Çc nhiÖm vô, chøc n¨ng vµ çch ho¹t ®éng cña ban ph¸t triÓn th«n b¶n, khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n vµ nhãm së thÝch t¬ng tù nh trong giai ®o¹n 1 tr×nh bµy t¹i môc 4.5.1. Tuy nhiªn víi sù gióp ®ì cña 1-2 khuyÕn n«ng viªn x· sÏ cho phÐp thµnh lËp vµ phôc vô nhiÒu nhãm së thÝch h¬n. Sè çc nhãm së thÝch mµ nhãm çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n, khuyÕn n«ng viªn x· vµ çc çn bé khuyÕn n«ng b¶n cã thÓ phôc vô phô thuéc vµo hÖ thèng ®îc tæ chøc tèt nh thÕ nµo, vµ trong t¬ng lai çc nhãm së thÝch cÇn chó ý bao nhiªu, bao l©u. Th«ng tin nµy sÏ dùa vµo kinh nghiÖm thùc tÕ. Khi cha thu thËp ®îc kinh nghiÖm nµy, çc th«ng sè trªn coi nh cha biÕt.

4.5.2.3 LÞch tr×nh th¨m thùc ®Þa

Ngay sau khi çc khuyÕn n«ng viªn x· b¾t ®Çu lµm viÖc, çc çn bé khuyÕn n«ng huyÖn sÏ lµm viÖc th«ng qua hä. C¶ çn bé khuyÕn n«ng huyÖn vµ khuyÕn n«ng viªn x· ®Òu ph¶i phèi hîp lÞch tr×nh th¨m thùc ®Þa cña hä víi ban ph¸t triÓn th«n b¶n vµ khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n. CÇn cã sù xen kÏ hµi hoµ gi÷a çc chuyÕn th¨m riªng vµ chung cña çc khuyÕn n«ng viªn x· vµ çc çn bé khuyÕn n«ng ®èi víi çc nhãm së thÝch vµ Ban ph¸t triÓn th«n b¶n. Tho¹t ®Çu khi khuyÕn n«ng viªn x· b¾t ®Çu lµm viÖc cÇn cã nh÷ng cuéc th¨m chung nhng trong giai ®o¹n sau anh ta cÇn tiÕn hµnh phÇn lín çc chuyÕn th¨m mét m×nh. KhuyÕn n«ng viªn x· vµ çn bé khuyÕn n«ng cã thÓ ph©n chia tr¸ch nhiÖm theo chuyªn m«n vµ /hoÆc theo ®Þa bµn. VÝ dô çn bé khuyÕn n«ng cã thÓ tham gia nhãm së thÝch vÒ c©y trång trong khi khuyÕn n«ng viªn x· cã thÓ lµm viÖc víi nhãm vÒ ch¨n nu«i. hoÆc cã thÓ khuyÕn n«ng viªn x· phô tr¸ch b¶n 1,2 trong khi çn bé khuyÕn n«ng lµm viÖc víi çc nhãm së thÝch trong b¶n 3,4. Cha cã híng vµ c©u tr¶ lêi râ rµng cho giai ®o¹n nµy.

4.5.2.4 Theo dâi vµ gi¸m s¸t

T¹i giai ®o¹n nµy khi giíi thiÖu vµ x©y dùng c¬ cÊu khuyÕn n«ng míi ë cÊp x· vµ b¶n, viÖc theo dâi vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ cña çc çn bé khuyÕn n«ng cã vai trß hÕt søc quan träng. §Ò nghÞ tõ phÝa Dù ¸n§iÒu phèi viªn thùc ®Þa nªn chÞu tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ gi¸m s¸t çn bé. Ngoµi ra qu¶n lý Dù ¸n cÇn thêng xuyªn tham gia c«ng viÖc thùc ®Þa cïng§iÒu phèi viªn thùc ®Þa ®Ó cã ®îc nh÷ng th«ng tin ®Çu tiªn tõ çc çn bé khuyÕn n«ng vµ çc n«ng d©n vÒ tiÕn ®é thùc sù vµ tÝnh phï hîp cña çc ho¹t ®éng kh¸c nhau còng nh çc vÊn ®Ò vµ c¬ héi míi cho c«ng viÖc thùc ®Þa trong t¬ng lai.

§Ó çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cã thÓ thµnh c«ng, mèi quan t©m vµ sù tham gia cña l·nh ®¹o TKNL, së NN&PTNT vµ c¶ UBND huyÖn còng nh çc çn bé tØnh trong viÖc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Çc chuyÕn th¨m thùc ®Þa sÏ cho phÐp nh÷ng ngêi ra quyÕt ®Þnh lµm quen víi t×nh h×nh, tiÕn ®é vµ qu¸ tr×nh trªn thùc ®Þa vµ sÏ t¹o ra nh÷ng trî giøp vµ hiÓu biÕt cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn.

§Ò nghÞ chØ khuyÕn n«ng viªn x· vµ l·nh ®¹o ban ph¸t triÓn th«n b¶n nhËn phô cÊp thêng xuyªn. KhuyÕn n«ng viªn b¶n chØ nhËn trî cÊp nhiÒu nhÊt theo ph¹m vi nh cña çn bé thó y b¶n t¹i Tña Chïa. Thµnh viªn çc nhãm së thÝch ph¶i ®îc nh¾c nhë hay ®Ò nghÞ cung cÊp mét sè ñng hé cã thÓ b»ng tiÒn hoÆc hiÖn vËt cho çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n, nhÊt lµ khi hä tham gia vµo nh÷ng ch¬ng tr×nh mang l¹i lîi Ých kinh tÕ.

Tuú theo thiÖn chÝ vµ kh¶ n¨ng s½n sµng cña ChÝnh phñ trî cÊp hµng th¸ng cho khuyÕn n«ng viªn x· vµ khuyÕn n«ng viªn b¶n, trong giai ®o¹n nµy Dù ¸n nªn thiÖn chÝ vµ s½n sµng t¹m thêi øng tríc cho mét sè kho¶n tiÒn cÇn thiÕt nh»m thóc ®Èy viÖc thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp x· vµ b¶n.

Page 49 of 57

4.5.2.5 LËp kÕ ho¹ch, thêi gian vµ çc thñ tôc ®Ò xuÊt

T¹i ®Çu giai ®o¹n nµy, vµ thiÕu sù tham mu ®Çy ®ñ còng nh thêi gian dµnh cho çc çn bé tØnh vµ huyÖn, çc chuyªn gia tvÊn kh«ng thÓ ®a ra kÕ ho¹ch vµ biÓu thêi gian chi tiÕt h¬n cho viÖc thùc hiÖn çc bíc cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp c¬ cÊu m« t¶ ë trªn. H¬n n÷a, cßn qu¸ sím vµ ngoµi ph¹m vi cña b¸o ço t vÊn nµy ®Ó ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vµ tÝnh to¸n çc khÝa c¹nh thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp x· vµ b¶n sau:

� LÞch tr×nh thêi gian ®Ó giíi thiÖu c¬ cÊu ban ®Çu. � §Þa bµn ho¹t ®éng qua thêi gian � Chi phÝ çc h¹ng môc cÇn cÊp vèn � Chi phÝ cã thÓ xuÊt hiÖn � Vèn yªu cÇu tõ phÝa ChÝnh phñ/Dù ¸n.

T¹i thêi ®iÓm thÝch hîp, qu¶n lý Dù ¸n nªn céng t¸c chÆt chÏ víi çc çn bé tØnh vµ huyÖn tiÕn hµnh hoÆc hîp ®ång víi mét chuyªn gia ®Ó lµm kÕ ho¹ch chi tiÕt cho viÖc thµnh lËp mét c¬ cÊu khuyÕn n«ng chÝnh thøc díi cÊp huyÖn.

4.5.3 Giai ®o¹n 3: Cã ng©n s¸ch cña tØnh /huyÖn vµ çc çn bé khuyÕn n«ng ®ãng t¹i côm x·


Ngoµi giai ®o¹n 2, çn bé khuyÕn n«ng huyÖn ®Òu ®ãng t¹i trung t©m cña mét côm bao gåm tõ 2 ®Õn 4 x·, ®îc gäi lµ côm x· (CX). Tïy thuéc vµo ®Þa lý, sè lîng cña çc x· vµ sè lîng çn bé khuyÕn n«ng mét huyÖn, çc çn bé khuyÕn n«ng cã thÓ ®îc t¸ch thµnh 2 hay nhiÒu nhãm gäi lµ côm khuyÕn n«ng x· (CKNX). T¹i cÊp huyÖn Ban khuyÕn n«ng huyÖn ®îc thµnh lËp. Chøc n¨ng chÝnh cña Ban lµ lËp kÕ ho¹ch vµ theo dâi çc ch¬ng tr×nh vµ ho¹t ®éng khuyÕn n«ng. T¹i cÊp b¶n x·, c¬ cÊu khuyÕn n«ng vÉn ®îc duy tr× nh ë giai ®o¹n 2. (xem giai ®o¹n 2 môc 4.3)

4.5.3.2 Ph©n bæ çc çn bé khuyÕn n«ng

T¹i cÊp huyÖn, chØ cã 3 hay 4 çn bé ngåi l¹i TKNL. Hä lµ Tr¹m trëng TKNL, §PVT§ cña Dù ¸n, mét th ký vµ mét l¸i xe.

Cïng víi TKNL, Ban khuyÕn n«ng huyÖn (BKNH) sÏ ®îc thµnh lËp. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô chñ yÕu cña BKNH lµ x©y dùng çc kÕ ho¹ch lµm viÖc hµng n¨m vµ theo dâi gi¸m s¸t çc çn bé vµ ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng. §Ò nghÞ nªn h¹n chÕ sè lîng cña BKNH ë 5 thµnh viªn, bao gåm l·nh ®¹o hay ®¹i diÖn cña çc tæ chøc sau : Phßng NN&PTNT, TKNL, HKL, UBND huyÖn vµ Dù ¸n. Tuú theo ý kiÕn vµ quyÕt ®Þnh cña UBND huyÖn, çc thµnh viªn kh¸c cã thÓ ®îc bæ xung tõ Tr¹m thó y vµ Tr¹m b¶o vÖ thùc vËt. H¬n n÷a, Trëng Phßng NN&PTNT còng ®îc bÇu lµm Trëng BKN huyÖn.

T¹i giai ®o¹n 3 hÇu hÕt çc çn bé khuyÕn n«ng thùc ®Þa ®Òu trô t¹i b¶n trung t©m nhÊt cña côm 2-4 x· víi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi t¬ng tù. Mçi côm x· cã mét tæ khuyÕn n«ng thêng bao gåm mét çn bé chuyªn m«n vÒ trång trät, mét vÒ ch¨n nu«i, mét vÒ l©m nghiÖp vµ mét vÒ ng nghiÖp. Mét trong çc thµnh viªn cña CKNX sÏ ®îc bÇu hay ®îc uû ban Nh©n d©n huyÖn chØ ®Þnh lµ Trëng côm. Mçi çn bé khuyÕn n«ng nµy ®îc chØ ®Þnh lµ ngêi phô tr¸ch tæng hîp t¹i mét khu vùc nhÊt ®Þnh bao gåm 3 ®Õn 4 b¶n, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÊt c¶ çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng do Dù ¸n hç trî. NÕu cÇn, mçi çn bé thùc ®Þa cã thÓ ®îc yªu cÇu gióp çn bé khuyÕn n«ng vµ n«ng d©n cña mét CX kh¸c nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò chuyªn m«n nhÊt ®Þnh n»m trong kh¶ n¨ng cña anh ta.

§Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò thµnh lËp vµ l·nh ®¹o cña CKNX, kÕ ho¹ch häp hµnh vµ ®i l¹i t¬ng tù nh ®· nªu ra ë phÇn 4.3.1 vµ 4.3.2. Thªm vµo ®ã, nhãm trëng cña mçi côm khuyÕn n«ng ®îc ®Ò xuÊt lµ ph¶i b¸o ço hµng tuÇn víi tr¹m trëng TKNL vµ §PVT§ vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ s¾p sÕp çc ch¬ng tr×nh thùc ®Þa cña tuÇn tiÕp theo.

4.5.3.3 C¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp x· vµ b¶n

So víi giai ®o¹n 2, cã mét chót thay ®æi trong viÖc thiÕt lËp c¬ cÊu tæ chøc. Tuy nhiªn, do çc çn bé khuyÕn n«ng Nhµ n-íc lµm viÖc gÇn víi khu vùc hä chÞu tr¸ch nhiÖm h¬n nªn n¨ng xuÊt vµ hiÖu qu¶ cña çc çn bé lµn viÖc còng nh c«ng t¸c khuyÕn n«ng sÏ cao h¬n giai ®o¹n 2.

4.5.3.4 LËp kÕ ho¹ch, thêi gian biÓu vµ çc thñ tôc ®Ò xuÊt

Page 50 of 57

ChØ cã thÓ thµnh lËp Giai ®o¹n 3 sau khi Giai ®o¹n 2 ®· ®îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. ViÖc lËp kÕ ho¹ch, thêi gian biÓu vµ çc thñ tôc ®Ò xuÊt cho Giai ®o¹n 3 chØ cã thÓ ®a ra khi cã ®Çy ®ñ çc kinh nghiÖm trong Giai ®o¹n 2.

4.6 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o çn bé vµ n«ng d©n

Trªn c¬ së çc néi dung c¬ b¶n cña phÇn 3 vµ çc ®Ò xuÊt trong phÇn 4, ch¬ng tr×nh ®µo t¹o trong t¬ng lai cho çc çn bé vµ n«ng d©n ®îc ph¸c th¶o díi ®©y. Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cuèi cïng sÏ tuú thuéc vµo mét sè quyÕt ®Þnh tríc hÕt qu¶n lý Dù ¸n cÇn ®a ra dùa trªn c¬ së b¸o ço nµy.

Mäi ho¹t ®éng ®éng ®µo t¹o ®Ò xuÊt ®Òu nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho çc çn bé vµ n«ng d©n thùc hiÖn çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ®Ò ra mét çch cã hiÖu qu¶. Nh vËy ch¬ng tr×nh ®µo t¹o kh«ng chØ ®îc thùc hiÖn cho b¶n th©n nã mµ cßn lµ nh÷ng ph¬ng tiÖn quan träng sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån nh©n lùc, tµi chÝnh vµ vËt chÊt cña TKNL vµ Dù ¸n.

Qua quan s¸t vµ trao ®æi víi çn bé Dù ¸n, nhu cÇu ®µo t¹o cÇn thiÕt nhÊt cho çn bé lµ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng vµ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi qu¶n lý khuyÕn n«ng. Çn bé vµ n«ng d©n còng cÇn ®îc ®µo t¹o vÒ çc vÊn ®Ò kü thuËt s¶n xuÊt, kü thuËt hËu thu ho¹ch vµ çc kinh tÕ trang tr¹i vµ kinh tÕ hé gia ®×nh c¬ b¶n.

Ngoµi ra nhãm chuyªn gia t vÊn muèn nhÊn m¹nh tÇm quan träng vµ nhu cÇu cña viÖc gióp çn bé vµ n«ng d©n nhËn thøc h¬n vÒ nguy c¬ tho¸i ho¸ ®¸t trong vïng Dù ¸n. Nhãm chuyªn gia ®Ò nghÞ tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o çc vÊn ®Ò chung vµ quan träng liªn quan tíi gi÷ ®Êt gi÷ níc cho çn bé vµ n«ng d©n. Do b¶n chÊt Dù ¸n lµ mét Dù ¸n g×n gi÷ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®Ò nghÞ mçi kho¸ ®µo t¹o nªn kÕt hîp çc vÊn ®Ò liªn quan tíi tho¸i ho¸ ®Êt vµ g×n gi÷ tµi nguyªn.

4.6.1 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho çn bé

Trong çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o t¬ng lai cÇn ph©n biÖt çc kho¸ ®µo t¹o thêng xuyªn vµ çc kho¸ ®µo t¹o t¹i chç.

Çc kho¸ ®µo t¹o t¹i chç ®Ò cËp mét hay nhiÒu chñ ®Ò vµ ®îc tæ chøc trong thêi gian 1 hoÆc vµi ngµy tíi vµi tuÇn. §µo t¹o thêng xuyªn do çc ®µo t¹o viªn nguån thêng lµ tõ ngoµi Dù ¸n vµ çc kho¸ thêng tæ chøc t¹i çc trung t©m ®µo t¹o, çc tr-êng ®¹i häc.

§µo t¹o trong giê thêng ®îc tæ chøc trong çc ®ît häp çn bé vµ nªn ®Ò cËp mét chñ ®Ò quan träng cho th¸ng tíi. Nh÷ng chñ ®Ò ®ã thêng lµ çc vÊn ®Ò kü thuËt, tuy nhiªn cã thÓ ®Ò cËp tíi çc chñ ®Ò liªn quan khuyÕn n«ng nh lµm thÕ nµo gióp NST.

4.6.1.1 Ch¬ng tr×nh ®µo t¹o thêng xuyªn cho çn bé

4.6.1.1.1 §Ò xuÊt çc chñ ®Ò vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng

Träng t©m cña çc kho¸ ®µo t¹o thêng xuyªn nªn ®Ò cËp tíi çc chñ ®Ò liªn quan tíi ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng, ®Æc biÖt lµ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ngêi d©n.

§èi víi ph¬ng ph¸p nµy, khuyÕn n«ng lµ th«ng tin hai chiÒu nh»m môc ®Ých biÕn n«ng d©n thµnh ngêi chñ ®éng tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh khuyÕn n«ng tõ lËp kÕ ho¹ch tíi thùc thi vµ ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng vµ ch¬ng tr×nh khuyÕn n«ng.

§Ò xuÊt çc khãa ®µo t¹o khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña ngêi d©n lµ (1) Vît s«ng vµ Ph¸t triÓn lµ g× vµ (2) Con ®êng ph¸t triÓn. C¶ hai kho¸ nµy cã thÓ x©y dùng trªn çc kho¸ çc çn bé ®· tham gia vÒ PRA vµ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, còng nh dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ thu lîm ®îc. Çc kho¸ ®µo t¹o bæ sung sÏ ®Ò cËp tíi çc nguyªn t¾c giao tiÕp vµ ®µo t¹o ngêi lín.

Vît s«ng lµ mét vë kÞch ®¬n gi¶n kh«ng lêi cã 3 diÔn viªn43. Vë kÞch nµy lµ khëi ®Çu cho bµi gi¶ng vµ th¶o luËn vÒ Ph¸t triÓn lµ g×. Thêng thêi gian cho vë kÞch Vît s«ng vµ Ph¸t triÓn lµ g× lµ mét ngµy.

Trong khi ®ãng kÞch gi¶ng bµi vµ th¶o luËn çc çn bé sÏ häc çch ph©n biÖt gi÷a ph¸t triÓn vµ cøu trî, vµ hiÓu râ h¬n thùc sù ph¸t triÓn lµ g× ®èi víi çn bé vµ n«ng d©n. §Æc biÖt çn bé khuyÕn n«ng còng sÏ häc vµ hiÒu h¬n vai trß cña hä trong

Page 51 of 57

qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Thay v× çn bé khuyÕn n«ng lµ ngêi cã tÊt c¶ mäi c©u gi¶i ®¸p cho mäi vÊn ®Ò nh ngêi ta thêng hiÓu khuyÕn n«ng lµ c¬ chÕ chuyÓn giao kü thuËt ®¬n gi¶n, çn bé khuyÕn n«ng cÇn lµ ngêi trî gióp cã kh¶ n¨ng giíi thiÖu mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn b»ng çch gióp ®ì n«ng d©n vµ çc céng ®ång trong viÖc ®éng viªn kh¶ n¨ng vµ çc nguån riªng cña hä còng nh t¹o ®iÒu kiÖn cho hä tù t×m ra gi¶i ph¸p cho chÝnh m×nh.

Con ®êng ph¸t triÓn lµ mét bµi tËp thùc hµnh c¶ céng ®ång tham gia ngay tõ ®Çu44. Mét híng dÉn viªn tõ bªn ngoµi ph¶i giíi thiÖu Con ®êng ph¸t triÓn cho çc çn bé. Trong buæi thùc tËp ®Çu tiªn, ngêi ®µo t¹o viªn nµy sÏ híng dÉn çc çn bé lµm thÕ nµo thùc hiÖn bµi tËp nµy trong b¶n cña hä.

§Ó kÕt thóc bµi tËp thùc hµnh cÇn vµi ngµy, nhiÒu ®ît. Bµi tËp bao gåm 3 phÇn chÝnh, mçi phÇn cã nhiÒu bíc. Trong phÇn thø nhÊt céng ®ång sÏ x¸c ®Þnh vµ xÕp thø tù u tiªn çc vÊn ®Ò chÝnh cña hä. Trong bíc thø hai, hä sÏ ph©n tÝch vÊn ®Ò chÝnh b»ng çch ph©n biÖt râ nguyªn nh©n vµ hËu qu¶ cña vÊn ®Ò chÝnh nµy, vµ sÏ quyÕt ®Þnh hä sÏ gi¶i quyÕt phÇn nµo cña vÊn ®Ò. Trong phÇn 3 hä sÏ th¶o luËn vµ x©y dùng kÕ ho¹ch hµnh ®éng cho vÊn ®Ò lùa chän (mét phÇn).

C¶ vë kÞch Vît s«ng vµ Con ®êng ph¸t triÓn ®Òu ®îc coi lµ nh÷ng ph¬ng ph¸p ®µo t¹o khuyÕn n«ng tuyÖt vêi ®Ó giíi thiÖu quan ®iÓm l©u dµi trong ph¸t triÓn còng nh t¹o sù hiÓu biÕt vµ quan hÖ tèt h¬n víi d©n b¶n. Chóng còng gióp çc çn bé ¸p dông tèt h¬n çc c«ng cô PRA. §Æc biÖt bµi tËp Con ®êng ph¸t triÓn ®a ra mét ®iÓm khëi ®Çu rÊt tèt t¨ng cêng nhËn thøc vÒ nguyªn nh©n vµ hÖ qu¶ cña tho¸i ho¸ ®Êt vµ cho lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n nãi chung.

Ngoµi Vît s«ng vµ Con ®êng ph¸t triÓn, çn bé khuyÕn n«ng cÇn ®îc ®µo t¹o thªm vÒ çc nguyªn t¾c giao tiÕp vµ ®µo t¹o ngêi lín. Tuú thuéc thêi gian vµ sè ngêi, ®µo t¹o vÒ çc nguyªn t¾c giao tiÕp vµ ®µo t¹o ngêi lín cã thÓ kÕt hîp víi vë kÞch Vît s«ng vµ Con ®êng ph¸t triÓn.

§Ò nghÞ tríc mïa ma th¸ng 5-6 nªn b¾t ®Çu ®µo t¹o çn bé vÒ Ph¸t triÓn lµ g× vµ Vît s«ng. §êng tíi tiÕn bé cÇn nhiÒu thêi gian vµ chuÈn bÞ c«ng phu h¬n, do vËy tèt h¬n nªn tæ chøc vµo mïa ma sau, cã thÓ vµo th¸ng 9-10 n¨m 1997. Çc kho¸ ®µo t¹o ban ®Çu vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cã sù tham gia cña d©n cÇn cã çc çn bé Dù ¸n, çn bé tù TKNL, phßng NN&PTNT, HKL hai huyÖn tham gia.

Çc chñ ®Ò kh¸c liªn quan tíi khuyÕn n«ng: Tríc khi qu¶n lý Dù ¸n b¾t ®Çu thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng díi cÊp huyÖn, çc çn bé thùc ®Þa cÇn ®îc ®µo t¹o vÒ çc nguyªn t¾c thµnh lËp nhãm khuyÕn n«ng vµ vÒ çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng. §µo t¹o vÒ thµnh lËp çc nhãm khuyÕn n«ng vµ çc ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng theo nhãm cã çc môc tiªu chÝnh: (1) t¹o ®iÒu kiÖn cho çc çn bé gióp ®ì céng ®ång n«ng d©n trong viÖc tæ chøc hä thµnh çc nhãm vµ (2) d¹y çc çn bé çc h×nh thøc lµm viÖc phï hîp víi çc nhãm. Çc yÕu tè cña kho¸ ®µo t¹o nµy bao gåm çc c«ng cô vµ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng ®¬n gi¶n nh lµm thÕ nµo tiÕp cËn n«ng d©n, tæ chøc vµ lµm viÖc víi çc nhãm së thÝch.

Çc çn bé cÇn ®îc ®µo t¹o vÒ lËp kÕ ho¹ch th«n b¶n, çc vÊn ®Ò qu¶n lý khuyÕn n«ng, ghi chÐp b¸o ço hµng th¸ng, x©y dùng vµ thùc thi çc kÕ ho¹ch hµnh ®éng hµng th¸ng vµ lÞch th¨m b¶n hµng tuÇn.

§Ó t¨ng hiÖu qu¶ çc « tr×nh diÔn thùc ®Þa, mäi çn bé cÇn tham gia kho¸ ®µo t¹o ®Æc biÖt vÒ lËp kÕ ho¹ch, thùc thi vµ ®¸nh gi¸ çc tr×nh diÔn thùc ®Þa vµ çc héi th¶o ®Çu bê.

Çc cuéc héi th¶o chuÈn bÞ vµ ®¸nh gi¸ theo mïa vô: §Ò nghÞ tríc vô chÝnh nªn tæ chøc héi th¶o 3-5 ngµy cïng çc çn bé thùc ®Þa ®¸nh gi¸ çc néi dung kü thuËt cña vô tíi, cïng çc çn bé lµm râ çc khÝa c¹nh tæ chøc cña viÖc thùc thi çc ch¬ng tr×nh kh¸c nhau.

Mäi çn bé cÇn cã c¬ héi tham gia mét chuyÕn th¨m quan häc tËp mét n¨m. Nh÷ng chuyÕn th¨m quan häc tËp nµy cÇn cã môc tiªu ch¬ng tr×nh râ rµng vµ cÇn liªn quan chÆt chÏ víi çc ch¬ng tr×nh vµ ho¹t ®éng do Dù ¸n vµ çc çn bé thµnh viªn thùc hiÖn.

4.6.1.1.2 §Ò xuÊt çc chñ ®Ò kh¸c cho çc kho¸ ®µo t¹o thêng xuyªn cho çn bé thùc ®Þa.

Cho tíi cuèi giai ®o¹n thùc thi thø nhÊt vµ tuú thuéc vµo kiÓu vµ xen kÏ gi÷a çc can thiÖp kü thuËt Dù ¸n dù ®Þnh theo ®uæi trong thêi gian cßn l¹i cña Giai ®o¹n thùc thi thøc nhÊt vµ trong Giai ®o¹n thùc thi thø hai, ®Ò nghÞ cã çc kho¸ ®µo t¹o kü thuËt sau:

� QHSDD vµ G§GR, lµm b¶n ®å

Page 52 of 57

� Kü thuËt gieo ¬m nhÊt lµ ®èi víi çc c©y b¶n ®Þa � Lµm ®Êt vµ trång c©y con, qu¶n lý rõng trång non vµ rõng t¸i sinh � Kü thuËt canh t¸c n«ng nghiÖp vïng cao, bao gåm çc biÖn ph¸p chèng xãi mßn nh BCX, bËc thang � Trång c©y ¨n qu¶, qu¶n lý vên qu¶ (xoµi) cïng Trung t©m c©y ¨n qu¶ Phó Hé � Çc kho¸ vÒ s¶n xuÊt ng«, lóa lai � Phßng chèng s©u bÖnh nhÊt lµ cho lóa � §µo t¹o kü thuËt hËu thu ho¹ch cho çc c©y trång chÝnh � Çc vÊn ®Ò liªn quan ch¨n nu«i vµ thuû s¶n nh ®Ò xuÊt trong b¸o ço t vÊn cña «ng Ludwig � Nu«i ong (qu¶n lý ®µn, quay vµ chÕ biÕn mËt, cho ¨n nh©n t¹o, lµm thanh cÇu vµ tæ cho ong)

§Ó ®¸nh gi¸ tèt h¬n tÝnh phï hîp cña çc ph¬ng ¸n kü thuËt çc çn bé thùc ®Þa cÇn hiÓu biÕt tèt h¬n vÒ kinh tÕ trang tr¹i c¬ b¶n. CÇn cã mét kho¸ ®µo t¹o vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh»m giíi thiÖu cho çc çn bé thùc ®Þa nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ trang tr¹i vµ hé gia ®×nh nh nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ, cho hä lµm quen víi çc th«ng sè ®Çu vµo ®Çu ra cña çc ®¬n vÞ trang tr¹i chÝnh vµ çc th«ng sè ®¬n gi¶n nh chi phÝ, gi¸ c¶, doanh thu vµ l·i xuÊt còng nh çc ph¬ng ph¸p ph©n tÝch chi phÝ-l·i xuÊt cho çc trang tr¹i.

Tuú theo kh¶ n¨ng Dù ¸n cã tõ çc tæ chøc bªn ngoµi, cã thÓ tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o ®Æc biÖt vÒ mét sè chñ ®Ò lùa chän cho çc çn bé lùa chän.

Ngoµi çc chñ ®Ò nªu trªn, mäi çn bé thùc ®Þa cÇn ®îc ®µo t¹o thªm vÒ tiÕng Th¸i, Hmong vµ tiÕng Anh.

Thêi gian vµ nguån cã vÎ nh kh«ng ®ñ cho mäi vÊn ®Ò kü thuËt nªu trªn. Nh vËy qu¶n lý Dù ¸n cÇn xÕp u tiªn cho çc ph-¬ng ¸n ®Ò xuÊt theo çc yªu cÇu cña çc can thiÖp kü thuËt cña Dù ¸n.

4.6.1.1.3 Çc chñ ®Ò cho ®µo t¹o §PVT§ trong qu¶n lý khuyÕn n«ng

§Ò xuÊt çc chñ ®Ò sau cho çc §PVT§ vµ ®Ò cËp chñ yÕu çc vÊn ®Ò liªn quan tíi qu¶n lý khuyÕn n«ng:

� LËp b¶n m« t¶ chi tiÕt c«ng viÖc � §Ò ra tiªu chuÈn vµ ph©n c«ng khu vùc tr¸ch nhiÖm cho tõng ç nh©n, vd: cho çc x· vµ b¶n � LËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t kÕ ho¹ch lµm viÖc hµng n¨m vµ hµng th¸ng � B¸o ço: çc mÉu b¸o ço thiÕt kÕ dùa trªn çc chØ sè x¸c minh träng yÕu cña Ma trËn Dù ¸n (S§MTDA); tãm t¾t

çc b¸o ço, thñ tôc vµ biÖn ph¸p ®Ó c¶i tiÕn çch thøc b¸m s¸t vµ gi¸m s¸t çc ho¹t ®éng thùc ®Þa

§Ò nghÞ xem xÐt çc chñ ®Ò trªn sau cuéc häp ®iÒu phèi hµng th¸ng tæ chøc t¹i Hµ Néi. Qu¶n lý Dù ¸n vµ çc§iÒu phèi viªn thùc ®Þa cÇn cïng nhau x©y dùng çc chñ ®Ò kh¸c nhau. Sau khi cã kho¶ng 6 th¸ng lµm vÒ mÉu b¸o ço vµ m« t¶ c«ng viÖc..qu¶n lý Dù ¸n vµ çc §iÒu phèi viªn thùc ®Þa cÇn ®¸nh gi¸ l¹i vµ nÕu cÇn thiÕt ®iÒu chØnh mÉu ph¸c th¶o.

VÒ viÖc n©ng cao chÊt lîng theo dâi vµ ®¸nh gi¸, ®Ò nghÞ hîp ®ång víi çn bé nguån tõ nh÷ng tØnh kh¸c nh B¾c Th¸i, Tuyªn Quang vµ häc kinh nghiÖm tõ hä.

4.6.1.1.4 §Ò xuÊt çn bé nguån, lÞch tr×nh, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm cho çc kho¸ ®µo t¹o çn bé thêng xuyªn

Çn bé nguån cho giíi thiÖu ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng cïng tham gia cÇn thuª ngoµi ViÖt Nam trong khi phÇn lín çc çc chñ ®Ò kh¸c cã thÓ hîp ®ång ngay t¹i ViÖt Nam, cã thÓ tõ tæ chuyªn gia cña Dù ¸n, çn bé çc viÖn nghiªn cøu vµ /hoÆc çc trêng ®¹i häc hoÆc çc chuyªn gia cña çc Dù ¸n kh¸c.

Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o t¹i chç nªn ®îc tiÕn hµnh vµo nh÷ng dÞp kh«ng bËn rén mïa vô khi kh«ng cã hoÆc Ýt çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng ph¶i lµm. LÞch ®µo t¹o nªn s¾p xÕp sao cho çc chñ ®Ò liªn quan phôc vô ngay cho c«ng viÖc s¾p tíi trªn thùc ®Þa.

PhÇn lín çc chñ ®Ò ®µo t¹o kh«ng nªn kÐo dµi qu¸ mét ngµy. Tuy nhiªn ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ, qu¶n lý Dù ¸n cã thÓ kÕt hîp vµi chñ ®Ò trong mét kho¸ ®µo t¹o kÐo dµi chõng mét tuÇn.

§Ó h¹n chÕ çc vÊn ®Ò hËu cÇn vµ ®i l¹i, ¨n ë, ®Ò nghÞ nªn tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o thêng xuyªn riªng cho çc çn bé hai huyÖn t¹i Yªn Ch©u vµ Tña Chïa.

Page 53 of 57

§Ó t¨ng hiÖu qu¶ cña çc ho¹t ®éng ®µo t¹o, ®Ò nghÞ çc§iÒu phèi viªn thùc ®Þa nªn theo dâi vµ gi¸m s¸t çc chñ ®Ò ®· ®µo t¹o vµ gióp çc çn bé thùc ®Þa ¸p dông nh÷ng g× hä ®· häc ®îc trong çc kho¸ ®µo t¹o.

4.6.1.1.5 §µo t¹o t¹i chç

Çc ho¹t ®éng ®µo t¹o t¹i chç nªn ®îc tiÕn hµnh trong çc cuéc häp lËp kÕ ho¹ch vµ tæng kÕt hµng th¸ng ë tõng huyÖn. Trong mçi cuéc häp nµy, ®Ò nghÞ ®¸nh gi¸ mét chñ ®Ò chÝnh cã vai trß quan träng ®Æc biÖt trong th¸ng tíi cho dï ®ã lµ ph-¬ng ph¸p khuyÕn n«ng hay vÊn ®Ò kü thuËt.

Ngêi thùc hiÖn ®µo t¹o t¹i chç sÏ lµ çc §PVT§, vµ/hoÆc thµnh viªn cña nhãm chuyªn gia. §èi víi nh÷ng chuyªn ®Ò ®Æc biÖt cã thÓ mêi nh÷ng ngêi kh¸c, vd nh çc çn bé tõ Trung t©m Nghiªn cøu L©m nghiÖp Phó Ninh, Trung t©m Nghiªn cøu C©y ¨n qu¶ Phó Hé vv...

4.6.2 §Ò xuÊt ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho n«ng d©n

Tïy thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña ban qu¶n lý Dù ¸n vÒ viÖc thµnh lËp c¬ cÊu khuyÕn n«ng cÊp díi huyÖn mµ ho¹t ®éng ®µo t¹o cho n«ng d©n trong t¬ng lai sÏ ®îc ph©n chia thµnh çc kho¸ cho nh÷ng n«ng d©n tham gia tÝch cùc vµo m¹ng líi khuyÕn n«ng ®ang næi lªn ë cÊp b¶n x· vµ çc kho¸ häc cho nh÷ng n«ng d©n lµ thµnh viªn cña NST.

§Ó ngêi n«ng d©n tham gia mét çch n¨ng ®éng vµ tÝch cùc vµo c«ng t¸c khuyÕn n«ng hay trë thµnh thµnh viªn cña NST hoÆc çn bé phæ cËp th«n b¶n, mµn kÞch Qua S«ng vµ bµi tËp Con ®êng ph¸t triÓn ®îc ®Ò nghÞ ®a ®Õn çc b¶n x· n¬i cã çc ho¹t ®éng khuyÕn n«ng mµ Dù ¸n ®ang hç trî. Tríc khi çn bé thùc ®Þa cã thÓ ¸p dông çc bµi tËp nµy cho hai nhãm n«ng d©n, çc néi dung ®µo t¹o chñ yÕu ®îc ®a ra nh sau:

4.6.2.1 Çc néi dung ®µo t¹o cho khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n

� Çc kü n¨ng vµ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng c¬ b¶n � Çc ph¬ng ph¸p qu¶n lý vµ khuyÕn n«ng theo nhãm � LËp kÕ ho¹ch th«n b¶n vµ triÓn khai thùc hiÖn kÕ ho¹ch b¶n � Thµnh lËp, qu¶n lý vµ ®¸nh gi¸ çc tr×nh diÔn thùc ®Þa � Çc kho¸ häc vÒ çc kü thuËt s¶n xuÊt chuyªn m«n

Do çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n lµm viÖc nh nh÷ng çn bé khuyÕn n«ng ®Þa ph¬ng nªn hä sÏ ®îc huÊn luyÖn nhiÒu h¬n çc thµnh viªn cña NST nãi chung. Nh vËy møc ®é vµ néi dung cña çc kho¸ häc chuyªn m«n cho çc çn bé khuyÕn n«ng th«n b¶n sÏ t¬ng tù nh çc çn bé khuyÕn n«ng. Tuy nhiªn, v× cã mét sè çn bé phæ cËp th«n b¶n mï ch÷ nªn çch huÊn luyÖn ph¶i ®¬n gi¶n vµ chñ yÕu lµ ®a ra çc bµi tËp thùc hµnh.

Çc kho¸ häc cho çn bé phæ cËp th«n b¶n tham gia phô thuéc vµo lo¹i NST mµ hä phô tr¸ch vµ cã thÓ lµ kh¸c nhau qua çc b¶n còng nh çn bé cña th«n b¶n nµy kh¸c víi çn bé cña th«n b¶n kh¸c. Nh vËy lµ ch¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn m«n cho çn bé phæ cËp th«n b¶n chØ cã thÓ quyÕt ®Þnh ®îc sau khi mét sè NST ®· ®îc thµnh lËp vµ ®i vµo ho¹t ®éng.

Thêi gian vµ ®Þa ®iÓm: Çc khãa huÊn luyÖn sÏ ®îc tæ chøc vµo thêi ®iÓm thuËn tiÖn nhÊt khi mïa mµng nhµn rçi, vd nhkho¶ng thêi gian mïa v·n tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 2 vµ sau khi trång çc c©y hoa mµu chÝnh nh lóa, ng«. Mét kho¸ nªn ng¾n vµ chØ kÐo dµi nöa ngµy tíi mét ngµy. §Þa ®iÓm cÇn lùa chän t¹i b¶n trung t©m cho çc thµnh viªn tham gia. LÞch kÕ ho¹ch ®µo t¹o nªn lu«n ®îc s¾p sÕp cïng víi çc khuyÕn n«ng viªn th«n b¶n.

4.6.2.2 §Ò xuÊt néi dung huÊn luyÖn cho n«ng d©n vµ thµnh viªn NST

Ngay sau khi NST ®îc thµnh lËp, ®Ò nghÞ chØ ®µo t¹o cho nh÷ng n«ng d©n lµ thµnh viªn nhãm së thÝch. Yªu cÇu nµy sÏ ®¶m b¶o r»ng chØ nh÷ng n«ng d©n quan t©m míi ®îc ®µo t¹o. Tríc khi NST ®îc thµnh lËp, çc çn bé thùc ®Þa sÏ cã tr¸ch nhiÖm ®a ra mét sè lo¹i h×nh ®µo t¹o chØ ®èi víi nh÷ng n«ng d©n thùc sù quan t©m.

Néi dung ®µo t¹o chñ yÕu cho n¨m 1997 sÏ bao gåm nh÷ng chñ ®Ò sau:

Nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn n«ng l©m nghiÖp:

Page 54 of 57

� X©y dùng vµ ch¨m sãc vên ¬m � ChuÈn bÞ çc khu trång rõng vµ trång c©y � Ch¨m sãc rõng trång vµ rõng t¸i sinh � Trång vµ qu¶n lý b¨ng c©y xanh

C©y l¬ng thùc:

� LËp vµ qu¶n lý çc « tr×nh diÔn trªn thùc ®Þa cho çc gièng lóa lai vµ ng« cao s¶n � Duy tr× vµ qu¶n lý çc c«ng tr×nh thuû lîi.

Ch¨n nu«i:

� Çc kho¸ ®µo t¹o vÒ ®¹i gia sóc vµ tiÓu gia sóc: xem ®Ò xuÊt cña «ng Ludwig tuú theo quyÕt ®Þnh cña qu¶n lý Dù ¸n

� Çc kho¸ ®µo t¹o vÒ nu«i ong (ph©n chia vµ qu¶n lý ®µn, thu ho¹ch vµ chÕ biÕn mËt, nu«i ong nh©n t¹o)

4.6.2.3 Çc ph¬ng ph¸p ®µo t¹o chñ yÕu ®Ò xuÊt cho n«ng d©n

V× tØ lÖ mï ch÷ cao, çc kho¸ luÊn luyÖn cho n«ng d©n sÏ lu«n tËp trung ë çc bµi tËp thùc hµnh, h¹n chÕ tíi møc thÊp nhÊt çc bµi häc lý thuyÕt. NhÊn m¹nh vµ dµnh nhiÒu thêi gian cho çc cuéc th¶o luËn gi÷a n«ng d©n víi nhau trong vµ sau çc kho¸ huÊn luyÖn. Trong çc kho¸ ®µo t¹o cho n«ng d©n nªn sö dông cµng nhiÒu cµng tèt çc tranh ¶nh minh ho¹.

§ãng kÞch lµ ph¬ng ph¸p tuyÖt vêi ®Ó chuyÓn çc th«ng ®iÖp tíi çc nhãm ®èi tîng. §ãng kÞch ®Æc biÖt cã Ých trong viÖc t¹o ra nhËn thøc vÒ çc vÊn ®Ò m«i trêng nh ¶nh hëng cña viÖc ph¸ rõng vµ xãi mßn ®Êt ®èi víi çc céng ®ång ®Þa ph¬ng vµ n«ng d©n. §ãng kÞch cßn hiÖu qu¶ h¬n nÕu b¶n th©n çc diÔn viªn lµ n«ng d©n.

Çc chuyÕn ®i tham quan ®îc tæ chøc vµ chuÈn bÞ tèt còng lµ ph¬ng ph¸p thÝch hîp mµ Dù ¸n nªn tiÕp tôc sö dông. Mçi chuyÕn ®i thùc tÕ lu«n cã mét môc ®Ých dâ rµng, vµ Ýt nhÊt mét vµi ngêi trong sè n«ng d©n trong chuyÕn ®i ®îc thùc hµnh çc ý kiÕn mµ hä ®îc xem. Khi lùa chän thµnh viªn cho chuyÕn ®i tham quan, u tiªn nh÷ng n«ng d©n n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o nhÊt.

4.6.2.4 ViÔn c¶nh n¨m 2005

§Ò nghÞ trong vßng 4 ®Õn 5 n¨m tíi, Dù ¸n nªn ph¸t triÓn mét ch¬ng tr×nh ®µo t¹o cho n«ng d©n nh÷ng ph¬ng thøc canh t¸c bÒn v÷ng vÒ mÆt sinh th¸i. N«ng d©n tham gia vµo ch¬ng tr×nh nµy sÏ tham gia vµ tèt nghiÖp mét sè kho¸ ®µo t¹o nhÊt ®Þnh vµ ¸p dông kü thuËt cao vµo n«ng tr¹i riªng cña m×nh. Mét uû ban hµng n¨m sÏ chän ra çc n«ng tr¹i tèt nhÊt trong huyÖn vµ tØnh. Sau khi ®· phæ biÕn vµ ¸p dôg thµnh c«ng mét hÖ thèng canh t¸c bÒn v÷ng vÒ mÆt sinh th¸i, cÇn ph¸t triÓn hÖ thèng ®ã ra toµn vïng.

ý tëng cña ch¬ng tr×nh nµy, vÒ khÝa c¹nh nµo ®ã t¬ng tù nh çc kh¸i niÖm N«ng d©n lµ chñ ®· ®îc thùc hiÖn ë mét sè n-íc. §Ó ph¸t triÓn ý tëng nµy, çc tæ chøc chÝnh phñ nh CKNL, Së NN&PTNT, TtKNL, Phßng NN&PTNT, TKNL, KL vµ çc tæ chøc t×nh nguyÖn/ phi chÝnh phñ vÝ dô nh VACVINA nªn tÝch cùc tham gia.

4.6.3 Ph¬ng tiÖn ®µo t¹o

N¨m 1996 çn bé ®µo t¹o cña Dù ¸n ®· hoµn thµnh mét híng dÉn ®µo t¹o cho Dù ¸n trong ®ã phÇn lín dùa trªn çc ph¬ng tiÖn ®µo t¹o do FAO ®a ra. Híng dÉn ®µo t¹o nµy bao gåm c¶ çc môc vÒ ph¬ng ph¸p khuyÕn n«ng.

Ngoµi híng dÉn ®µo t¹o riªng cña Dù ¸n hiÖn gÇn ®©y cã rÊt nhiÒu tµi liÖu ®µo t¹o ®îc s¶n xuÊt t¹i ViÖt nam vµ Dù ¸n còng cã. §Æc biÖt, ban gi¸o dôc, th«ng tin vµ ®µo t¹o t¹i Côc khuyÕn n«ng l©m thuéc Bé NN&PTNT gÇn ®©y cho ra mét sè tranh cæ ®éng, tê bím vµ s¸ch vÒ kü thuËt canh t¸c trªn ®Êt dèc, s¶n xuÊt lóa vµ ng«, ch¨n nu«i, nu«i ong v.v...Thªm vµo ®ã, tæ chøc FAO vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ nhiÒu Dù ¸n kh¸c còng cã nhiÒu tµi liÖu bæ xung rÊt bæ Ých cho Dù ¸n. Nh vËy, dêng nh vÊn ®Ò n»m ë chç lµm thÕ nµo chän lùa ®îc ®óng chø kh«ng ph¶i lµ kh«ng t×m ®îc tµi liÖu ®µo t¹o phï hîp.

Page 55 of 57

§Ò nghÞ nÕu n¶y sinh nhu cÇu s¶n xuÊt ph¬ng tiÖn ®µo t¹o míi nh gieo trång çc gièng c©y ®Þa ph¬ng, cÇn s¶n xuÊt çc ph¬ng tiÖn ®µo t¹o míi cïng víi ban gi¸o dôc, th«ng tin vµ ®µo t¹o cho phÇn lín çc vÊn ®Ò n«ng nghiÖp vµ víi Ban KhuyÕn l©m vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi l©m nghiÖp.

Phô lôc 1: Ph¸t triÓn lµ g×? - Qua s«ng

Vë kÞch nµy kh«ng cã lêi

VÏ hai v¹ch kh¸ réng trªn mÆt ®Êt, dïng tro hoÆc níc ®¸nh dÊu lµm bê s«ng. Dïng g¹ch hoÆc ®¸ kª lµm bËc ®i trªn s«ng, dïng l¸ lµm mét hßn ®¶o nhá gi÷a s«ng.

Hai ngêi ®Õn dßng s«ng vµ t×m chç ®Ó qua s«ng, do níc ch¶y xiÕt nªn hä sî kh«ng d¸m qua s«ng. Anh (hay chÞ) dÉn hä ®Õn dßng s«ng vµ chØ cho hä çc bËc ®¸ ®Ó qua s«ng. Anh (chÞ) khuyÕn khÝch hä bíc qua nhng hä sî cho nªn anh (chÞ) ®ång ý câng mét ngêi qua s«ng. Vµo lóc anh (chÞ) ®i ®Õn gi÷a dßng s«ng, ngêi trªn lng trë nªn qu¸ nÆng vµ ngêi thø ba ®i sau th× mÖt qu¸ cho nªn anh (chÞ) ®Æt ngêi thø nhÊt trªn lng xuèng hßn ®¶o nhá.

Ngêi thø ba quay trë l¹i ®Ó ®a ngêi thø hai qua s«ng ngêi nµy còng muèn ngåi trªn lng ngêi thø ba. Nhng ngêi thø ba tõ chèi, thay vµo ®ã anh (chÞ) ta cÇm lÊy tay ngêi thø hai vµ khuyÕn khÝch anh (chÞ) ta tù ®i. §Õn gi÷a s«ng th× ngêi thø hai nµy tù ®i mét m×nh ®îc. C¶ hai cïng qua s«ng. Khi c¶ hai cïng qua s«ng th× hä rÊt hµi lßng víi chÝnh m×nh vµ cïng nhau ®i, hoµn toµn quªn h¼n ngêi ®Çu tiªn ®Ó anh (chÞ) ta ngåi mét m×nh trªn hßn ®¶o. Anh (chÞ) ta cè g¾ng thu hót sù chó ý, nhng hai ngêi kia ®· ë bªn kia bê s«ng nªn hä kh«ng ®Ó ý tiÕng tiÕng kªu cøu.

C©u hái th¶o luËn:

1. B¹n nh×n thÊy g× xÈy ra trong vë kÞch ®ã? 2. Nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo ®îc sö dông ®Ó gióp hai ngêi qua s«ng? 3. Mçi bê s«ng tîng trng cho çi g× ? 4. Nh÷ng ph¬ng ph¸p ®ã cã ý nghÜa g× theo quan ®iÓm ph¸t triÓn? 5. H·y cho hai vÝ dô cho mçi ph¬ng ph¸p theo kinh nghiÖm lµm viÖc cña b¹n? 6. H·y liÖt kª nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña mçi ph¬ng ph¸p. 7. Chóng ta cã thÓ lµm g× ®Ó ph¸t huy ®îc nh÷ng mÆt tÝch cùc hai ph¬ng ph¸p ®ã?

Con ®êng ph¸t triÓn

Môc ®Ých:

§©y lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ nhu cÇu cña céng ®ång vµ ph©n tÝch vÊn ®Ò cã sù tham gia cña ngêi d©n. Ph¬ng ph¸p nµy sö dông nh÷ng nguyªn t¾c häc tËp cña ngêi lín nh»m ®¹t ®îc mét tho¶ thuËn trong céng ®ång vÒ ph¬ng thøc thùc hiÖn.

Ph¬ng ph¸p nµy sö dông sù minh ho¹ b»ng con ®êng gËp ghÒnh nh con ®êng dÉn ®Õn sù tiÕn bé cña céng ®ång. Sù tiÕn bé cña céng ®ång ®îc vÝ nh lµ ®i trªn con ®êng gå ghÒ. Con ®êng nµy rÊt xÊu, cã nhiÒu æ gµ, ®¸ vµ c©y ®æ cã nghÜa lµ chóng ta kh«ng thÓ ®i nhanh trªn con ®êng ®ã. Cïng t¬ng tù nh vËy trong céng ®ång hay lµng b¶n cã rÊt nhiÒu khã kh¨n, mµ nh÷ng khã kh¨n ®ã ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña chÝnh céng ®ång.

Cuéc häp nµy tæ chøc ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÒu mµ chóng ta cïng quan t©m, vµ ®Æc biÖt lµ t×m ra nh÷ng khã kh¨n c¶n trë sù tiÕn bé cña céng ®ång.

Nh÷ng dông cô cÇn thiÕt:

Kh«ng cã g× c¶; tuy nhiªn nh÷ng vËt tîng trng cho tõng vÊn ®Ò (vÝ dô nh: ®¸, l¸, h¹t ng«) sÏ ®îc çc ®¹i biÓu tham gia thu thËp trong qu¸ tr×nh häp. Qu¸ tr×nh nµy còng ph¶i ®îc ghi l¹i trong sæ hoÆc lu tr÷ b»ng tµi liÖu.

Page 56 of 57

Çc bíc tiÕn hµnh:

1. Sau khi chuÈn bÞ ... h·y giíi thiÖu mét çch ng¾n gän môc ®Ých cña cuéc häp: lµ chóng ta muèn th¶o luËn víi hä nh÷ng vÊn ®Ò lµm c¶n trë qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña céng ®ång vµ chóng ta cã thÓ lµm g× ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh ®ã. Trong suèt cuéc th¶o luËn chóng ta cÇn ph¶i lµm râ r»ng nh÷ng ngêi n«ng d©n cã thÓ lµm ®îc nh÷ng g× vµ nh÷ng g× ngêi çn bé phæ cËp cã thÓ lµm ®Ó gãp phÇn c¶i thiÖn t×nh h×nh.

2. Sau ®ã ®Ó tiÕp tôc cuéc häp, chóng ta cã thÓ nãi víi d©n r»ng chóng ta cÇn ph¶i xem xÐt hai c©u hái: 1) Nh÷ng ho¹t ®éng nµo trong lµng\b¶n chóng ta thÝch nhÊt? 2) Nh÷ng ho¹t ®éng nµo/ çi g× lµm chóng ta ph¶i chÞu ®ùng nhÊt trong lµng/b¶n ?. Ph¶i ®¶m b¶o tÊt c¶ çc thµnh viªn cña céng ®ång ®Òu hiÓu c©u hái mét çch râ rµng, kÓ c¶ phô n÷. H·y ®Ó cho çc thµnh viªn trong céng ®ång nh¾c l¹i c©u hái, c¶ nam vµ n÷.

3. Yªu cÇu çc thµnh viªn cña céng ®ång chia ra thµnh çc nhãm nhá mét çch tù nhiªn, (cã thÓ theo tuæi t¸c, nam n÷ ...). Mçi nhãm cã thÓ chän mét ngêi ®øng lªn tr×nh bµy sau khi th¶o luËn nhãm. Mçi mét ho¹t ®éng hä cÇn ph¶i chän mét biÓu tîng (vÝ dô nh: hä bµn ®Õn ba ho¹t ®éng hä cÇn ph¶i chän 3 biÓu tîng) mçi vËt sÏ tîng trng cho mét vÊn ®Ò mµ hä ®ang th¶o luËn. Hä còng nªn cã biÓu tîng cho mçi vÊn ®Ò mµ hä ®ang ph¶i chÞu ®ùng. Trong qu¸ tr×nh th¶o luËn theo nhãm nhá, ngêi trî gióp cã thÓ ®i l¹i xem xÐt ®Ó ®¶m b¶o çc thµnh viªn tham gia hiÓu râ nhiÖm vô cña m×nh vµ çc cuéc th¶o luËn ®îc sèng ®éng. Ngêi trî gióp kh«ng nªn híng dÉn th¶o luËn cña çc nhãm.

4. Sau khi th¶o luËn ®Çy ®ñ, çc nhãm l¹i tËp trung l¹i. Çc nhãm lÇn lît tr×nh bµy. Nªn b¾t ®Çu tõ nhãm kh«ng m¹nh d¹n l¾m (vÝ dô nh nhãm n÷), sau ®ã çc nhãm kh¸c cã thÓ tiÕp tôc, cã thÓ theo thø bËc, nh÷ng nhãm lín tuæi b¸o ço cuèi cïng. §Çu tiªn çc nhãm cã thÓ b¸o ço vÒ nh÷ng ho¹t ®éng mµ hä th¶o luËn, ®a ra biÓu tîng cho tõng ho¹t ®éng (xÕp thµnh mét côm). Tr×nh bµy mét çch ng¾n gän t¹i sao hä l¹i chän ho¹t ®éng hay vÊn ®Ò ®ã ®Ó th¶o luËn.

5. TiÕp theo tr×nh bµy ng¾n gän vÒ sù tiÕn bé cña lµng/ b¶n nh ®i trªn con ®êng gå ghÒ khã ®i. §«i khi chóng ta còng ph¶i dêi bá nh÷ng c¶n trë ®Ó ®i l¹i mét çch dÔ dµng h¬n.Cho nªn cã thÓ cã nh÷ng ho¹t ®éng mµ chóng ta ph¶i chÞu vµ lµm c¶n trë sù tiÕn bé cña céng ®ång. H·y ®Ó çc nhãm tr×nh bµy çc ho¹t ®éng vµ s¾p xÕp çc biÓu tîng thµnh mét ®êng (nh mét ®êng ®i).

6. Mçi ngêi sÏ lÊy ba hßn ®¸ (®¸ nhá, l¸, hoÆc h¹t ng«) ®Ó ®Æt vµo çc biÓu tîng cña çc ho¹t ®éng mµ hä ph¶i chÞu ®ùng vµ hä coi lµ nh÷ng ¶nh hëng nghiªm träng cho toµn thÓ céng ®ång. ChØ ®Ó mét hßn ®¸, hoÆc l¸, hoÆc h¹t ng« cho mét ho¹t ®éng.

7. X¸c ®Þnh ba vÊn ®Ò chÝnh b»ng çch ®Õm çc hßn ®¸ víi sù gióp ®ì cña nh÷ng thµnh viªn cña céng ®ång. 8. Trong ba vÊn ®Ò, mçi vÊn ®Ò u tiªn ph¶n ¸nh:

� HËu qu¶ cña çc vÊn ®Ò ®ã lµ g× ? (hËu qu¶ cña nh÷ng hËu qu¶ ®ã)? � Nguyªn nh©n dÉn ®Õn çc vÊn ®Ò ®ã? (Nguyªn nh©n cña nguyªn nh©n) ?

9. Ph¶n ¸nh nh÷ng ph¬ng ¸n ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ®ã. Nh÷ng ph¬ng ph¸p nµo trø¬c ®©y chóng ta ®· thö, vµ ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ g×? Nh÷ng g× chóng ta thÊy lµ ®· thùc hiÖn ®îc ë n¬i nµo kh¸c (ë vïng kh¸c, céng ®ång kh¸c)? H·y lu ý r»ng nh÷ng kinh nghiÖm cña c«ng t¸c ph¸t triÓn céng ®ång tríc ®©y, vµ nh÷ng ®iÓm quan träng kh¸c.

10. Bíc 8 vµ bíc 9 chØ lµm chung chung chø kh«ng nªn ®i qu¸ chi tiÕt. Thèng nhÊt víi ngêi d©n ngµy häp tiÕp theo ®Ó th¶o luËn nh÷ng vÊn ®Ò nµy mét çch chi tiÕt h¬n, hËu qu¶, nguyªn nh©n vµ çc ph¬ng ¸n ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh.

Page 57 of 57

Documents

®Ò xuÊt t¨ng cêng tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c dÞch vô khuyÕn n