Upload
robert-amsterdam
View
220
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
ตลาการรฐประหาร ,
เวอรช นใหม :
มลเหตในการถอดถอนตล
าการศาลรฐธรรมนญแหง
ประเทศไทย
โดย สำนกงานกฎหมายอมสเตอรด
มแอนดพารทเนอรส (AMSTERDAM & PARTNERS LLP)
วนท 5 มถนายน พ.ศ. 2555
1.บทนำ
วนท 1 มถนายน พ.ศ.2555 ศาลรฐธรรมนญแหงประเทศไทยตดสนใจกระทำเรอ
งผดปกตวสยโดยการละเมดกฎหมายและกระทำการ
เกนขอบเขตอำนาจศาลรฐธรรมนญดวยการออกคำ
สงหามไมใหรฐสภาพจารณากระบวนการทเกยวของ
กบการแกไขรฐธรรมนญป 2551 ทงหมด จนกวาศาลจะพจารณาคำรองทเกยวกบการแกไขร
ฐธรรมนญเสรจสน คำสงดงกลาวมขนในวนเดยวกบทผชมนมเพยงไมก
รอยรายจากกลมเคลอนไหวทเรยกตนเองวา กลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย (พธม.)รวมกบกลมพรรคฝายคานอยางพรรคประชา
ธปตยปดถนนเสนทางเขารฐสภาเพอขดขวางไมใหส
ส.เขาประชมถกเถยงเรอง “พรบ.ปรองดอง” ซงเปนประเดนทไดรบการพดถงอยางกวางขวาง การประชมสองครงกอนหนานของสส.ถกรบกวนโดย
คำขของพนธมตรวาจะบกเขายดรฐสภา และพฤตกรรมเดอดพลานขาดความยบยงชงใจของ
สส.พรรคประชาธปตย โดยบางรายถงขนทำรายรางกายประธานสภาและส
ส.รายอน อกครงทพนธมตร พรรคประชาธปตยและศาลรฐธรรมนญทำงานเปนท
มเดยวกนเพอทำลายความชอบธรรมของกระบวนก
ารประชาธปไตย กดขวางไมใหตวแทนของประชาชนชาวไทยทำหนาท
ภายใตรฐธรรมนญ และปทางเพอถอดถอนรฐบาลทมาจากการเลอกตง
และชอบดวยกฎหมายตามรฐธรรมนญไมวาจะโดยก
ารใชกำลงทหาร (เหมอนในป 2549) หรอโดยการแทรกแซงของตลาการ (เหมอนในป 2551)
รฐบาลชดปจจบนนำโดยนายกรฐมนตรยงลกษณ ชนวตรเขามาบรหารงานเมอปทแลวหลงจากพรรคเ
พอไทยไดรบชยชนะอยางทวมทนจากการเลอกตงแ
บบแบงเขตในการเลอกตงทวไปเมอวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 พรรคเพอไทยคอพรรคการเมองทสบทอดมาจากพร
รคไทยรกไทย (ทรท.) และพรรคพลงประชาชน (พปช.)
ซงเปนพรรคการเมองทไดรบชยชนะอยางทวมทนใน
การเลอกตงสส.ป 2544, 2548, 2549 และ 2551 และในภายหลงไดถกศาลสงยบ พรรคเพอไทยกไดตงรฐบาลผสมรวมกบพรรคอนแ
ละมทนงในสภามากกวา 300ทนงจาก 500ทนง แมวาจะมทนงสวนใหญในสภาอยางเดดขาดกตาม
นบตงแตการเรมตนการรณรงคหาเสยงเลอกตงในป 2553 มการคาดเดาวาหากพรรคเพอไทยชนะการเลอกตง พรรคเพอไทยกมชะตากรรมของพรรคเพอไทยอาจเ
ปนเหมอนพรรคไทยรกไทยและพรรคพลงประชาชน และตามคาดหมาย ความพยายามทจะเปลยนผลการเลอกตงโดยตลาก
ารเรมขนกอนผลการนบคะแนนเลอกตง โดยพรรคประชาธปตยยนคำรองหลายคำรองรองข
อใหศาลเรมตนการไตสวนคำรองทจะนำไปสการยบ
พรรคเพอไทย ตอนแรก ความพยายามนดเหมอนจะไดรบการตอบรบเพยงน
อยนด พรรคประชาธปตยเปนผไดรบผลประโยชนหลกจากร
ะบบตลาการการเมอง และการใชตลาการเปนเครองมอทางการเมองซงเก
ดขนนบตงแตกองทพทำรฐประหารในวนท 19
กนยายน พ.ศ.2549 แมไมเคยชนะการเลอกตงมาเปนเวลา 20ป พรรคประชาธปตยสามารถจดตงรฐบาลในป 2551 โดยการตดสนอยางลำเอยงของตลาการหลายครง
และศาลมกจะตดสนเมอกลมพนธมตรออกมาสราง
ความหายนะบนทองถนน อยางไรกตามหลงการเลอกตงป 2554 ศาลดเหมอนลงเลทจะแทรกแซง บางทอาจเปนเพราะศาลยอมรบประชามตทพรรคเพ
อไทยไดรบอยางทวมทนจากการเลอกตง ในขณะเดยวกนผสนบสนนรฐบาลเขาใจวาการทศาล
ไมเขาไปยงกบผลการเลอกตงเปนสญญาณสงบศกช
วคราว เพราะคำรองเหลานสามารถทำใหพรรคเพอไทยถก
ยบไดหากมการดำเนนการไปจนถงกระบวนการสดท
าย เมอมองถงความเสยงของการทำรฐประหารโดยกอ
งทพและประวตการพายแพการเลอกตงของพรรคป
ระชาธปตย ตวเลอกทดทสดของกลมบคคลทตองการถอดถอนร
ฐบาลทมาจากการเลอกตงของประชาชนในป 2553 คอศาลรฐธรรมนญนนเอง
หนงในคำรองทยนโดยพรรคประชาธปตยหลงจากก
ารเลอกตงป 2554 คอคำรองทพยายามถอดถอนนายจตพร พรหมพนธออกจากการเปนสส. โดยนายจตพรเปนสส.ทมาจากเลอกตงในระบบบญช
รายชอของพรรคเพอไทย นายจตพรซงเปนนกเคลอนไหวทางการเมองและดำ
รงตำแหนงสส.มายาวนานถกกลาวหาวาไมมคณสม
บตในการเปนสส.เนองจากไมไปลงคะแนนเสยงเลอกตงในการเลอกตงทวไปป 2554 ในวนเลอกตงนายจตพรถกคมขงอยทเรอนจำพเศษ
กรงเทพมหานครดวยขอหากอการรายและซองโจร ขอกลาวหาดงกลาวเกดจากบทบาทแกนนำการชมน
ม “เสอแดง” ในเดอนมนาคม-‐พฤษภาคม ป 2553 กอนหนานเขาไดรบอนญาตใหประกนตว แตเนองจากการเปนสถานะการเปนสส.ของเขาสนสดลงเพราะรฐบาลทแลวประกาศเลอกตงใหมและยบ
สภาจงมผลทำใหเกดการเพกถอนการประกนตวของ
นายจตพร การคมขงนายจตพรเกดขนจากการยนคำรองของผ
บญชาการทหารบก โดยกลาวหาวานายจตพรปลกระดมและละเมดกฎห
มายหมนพระบรมเดชานภาพจากคำปราศรยเมอวน
ท 10 เมษายน พ.ศ.2554 ซงเปนวนครบรอบการสลายการชมนมของทหารซงเ
ปนผลใหคนเสอแดง 20 รายเสยชวตในปกอนหนานน ขอกลาวหาทนาสงสยเหลานถกเพกถอนในภายหลง แมวานายจตพรจะรองขออนญาตประกนตวหลายค
รงแตศาลอาญาปฏเสธทจะปลอยตวนายจตพรชวค
ราวเพอไปลงคะแนนเสยงเลอกตงในการเลอกตงทว
ไปในวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ.2554
ในขนแรก การลงสมครเลอกตงสส.ของจตพรไดรบการรบรอง
จากคณะกรรมการการเลอกตง (กกต.) อยางไรกตามหลงจากนนไมกเดอน มผแนะนำใหศาลรฐธรรมนญถอดถอนสทธของนาย
จตพร และหลงจากนนศาลไดอนมตตามคำแนะนำของกกต
. ใหถอดถอนนายจตพรออกจากการเปนสส. โดยมคะแนนเสยง 7:1 ในวนท 18 พฤษภาคม พ.ศ.2555 คำตดสนตงอยบนหลกการทางเทคนคของกฎหมาย
และเพกเฉยตอความขดแยงอยางชดเจนระหวางกฎ
หมายทศาลปรบใช พรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมอง และบทบญญตจำนวนหนงของรฐธรรมนญป 2550 โดยยอคอ รฐธรรมนญกำหนดวาผทถกพพากษาวากระทำผดท
างอาญาเทานนทขาดคณสมบตการเปนสส. ไมรวมถงจำเลยอยในระหวางรอการพพากษาคด อยางไรกตามศาลเหนวาการคมขงจตพรในวนเลอก
ตงเปนเหตใหการเปนสส.ของจตพรสนสดลง พรรคประชาธปตยซงเปนพรรคฝายคานประกาศแผ
นการอยางสนวาจะมการรองขอใหยบพรรคเพอไทย
ตามมาตรา 237 ในรฐธรรมนญ โดยอางวานายจตพรไมควรไดรบเลอกใหเปนผลงส
มครสส.บญชรายชอในการเลอกตงป 2554
ประเดนทนำไปสการยบพรรคเพอไทยในกรณของน
ายจตพรยงคงตองใชเวลาเปนเดอนกอนทจะมการน
ำคดขนสศาลรฐธรรมนญและอาจเปนเพราะวาศาล
รฐธรรมนญเผชญกบความจำเปนทตองขดขวางการ
พจารณากฎหมายสำคญทพรรคเพอไทยสนบสนนโ
ดยการประกาศคำสงหามมใหรฐสภาพจารณาเรอง
การแกไขรฐธรรมนญอยางตอเนองแมวาจะตองใชอ
ำนาจหนาทเกดกวาทศาลรฐธรรมนญจะกระทำไดก
ตาม ศาลรฐธรรมนญอางวาภายใตมาตรา 68 ของรฐธรรมนญ ศาลสามารถพจารณาไดวาการเสนอการแกไ
ขรฐธรรมนญเสนอโดยพรรคเพอไทยและพรรครวม
รฐบาลมเจตนาทจะ “ลมลางการปกครองตามระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข” หรอไ
ม การตดสนดงกลาวจะใหอำนาจศาลรฐธรรมนญย
บพรรครฐบาลเพอไทยและถอดถอนสทธทางการเม
องของคณะกรรมการบรหารพรรค เหมอนกบทศาลทำกบพรรคไทยรกไทยในป 2550 และพรรคพลงประ
ชาชน 2551
การกระทำนมแรงจงใจทางการเมองโดยอนมานได
อยางงายดวยมงลเหตทวาคำชแจงของศาลนนออน
มากและศาลมเจตจำนงทจะเหยยบยำรฐธรรมนญเ
พอจะขดขวางกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ การพจารณาแกไขรฐธรรมนญของสภาเนนยำไปทม
าตรา 291 ของรฐธรรมนญซงรฐผสมพยายามแกไขเพอใหมกา
รเปดทางใหมการเลอกตงสภาแกไขเพมเตมรางรฐธ
รรมนญ ขอกลาวหาวา“ลมลางการปกครองตามระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข” ซงสรางขนมาโดยพรรคประชาธปตยและพวกพองในวฒสภาต
งอยบนขอสนนษฐานทวาการแกไขม “วาระซอนเรน” และทแยกวานนคอ ดวยความรบเรงทจะสงระงบกระบวนการและทำการ
สอบสวนสงทเรยกวา“วาระซอนเรน” ศาลรฐธรรมนญลมเหลวทจะปฏบตตามรฐธรรมนญ ศาลไมมอำนาจแทรกแซงกระบวนการแกไขรฐธรรม
นญ และการทำเชนนเปนการละเมดหลกการแบงแยกอำ
นาจ และทมากกวานนคอ การแทรกแซงของศาลอยางทไมเคยมมากอนเปนกา
รเพกเฉยตอองคประกอบตามรฐธรรมนญ โดยในมาตรา 68 ระบวาคำรองดงกลาวตองไดรบการพจารณาจากอ
ยการสงสดกอน ซงอยการสงสดจะเปนผรองขอใหศาลออกคำสงระง
บการกระทำเชนวากอน
หากพจารณาความถทศาลรฐธรรมนญทำลายลทธ
ของประชาชนไทยในการเลอกรฐบาลของตนเอง และคำตดสนอนฉาวโฉของศาลในสองครงทผานมา รายงานฉบบนอธบายมลเหตในการถอดถอนตลากา
รผานทางการใชอำนาจของวฒสมาชกภายใตรฐธร
รมนญ นอกจากมความจำเปนเรงดวนในการปองกนไมใหเ
กด “ตลาการรฐประหาร” อกครงหนงแลว การฟนฟหลกนตธรรมไมสามารถเกดขนไดหากศาล
สงสดของประเทศประกอบไปดวยตลาการทพยายา
มเสแสรงวามความเปนอสระและเปนกลาง และเมนเฉยตอรฐธรรมนญทพวกเขาสาบานวาจะเค
ารพอยางโจงแจง
2.
รฐประหารโดยกองทพร ฐและตลาการรฐ
ประหาร
มการทำลายเสรภาพของประชาชนไทยในการเลอก
รฐบาลทพวกเขาปรารถนา และเสรภาพการเขารวมกบพรรคการเมองโดยชอบ
ดวยกฎหมายนบตงแตการทำรฐประหารโดยกองทพ
ในวนท 19 กนยายน พ.ศ.2549 แมการถอดถอนนายกรฐมนตรทกษณ ชนวตรซงเปนนายกรฐมนตรทมาจากการเลอกตงท
งสองครงชใหเหนถงการเรมตนของความพยายามท
จะฟนฟอำนาจครอบงำของ “กลอมอำมาตย” ไทย ประกอบดวยกลมทนเกา กลมนายพลทหารและขาราชการระดบสง การยบพรรคการเมองสพรรคตามคำสงศาลในป 2550 และป 2551 มความสำคญตอความพยายามทตามมาอยางเปนล
ำดบในการตดแขงตดขาองคกรทเกยวกบการเลอก
ตงทเปนภยตออำนาจของกลมอำมาตย และการทศาลยอมรบใชกลมบคคล เปนผลใหการตดสนยบพรรคกลายมาเปนเครองมอ
อนทรงพลงในการถอดถอนรฐบาลทมาจากการเลอ
กตง ขมขวญพรรคการเมองขนาดเลกใหไปสนบสนนฝาย
ทกลมอำมาตยตองการ และเปลยนแปลงสวนผสมของสภาผแทนราษฎรโดย
ไมตองพงพารฐประหารโดยกองทพ
ในชวงทมการทำรฐประหารโดยกองทพในวนท 19 กนยายน พ.ศ.2549 กฎหมายยบพรรคการเมองซงบญญตไวในพรบ.ประกอบรฐธรรมนญป 2540 วาดวยพรรคการเมองป 2541 โดยมาตรา 66 ของพรบ.ประกอบรฐธรรมนญบญญตวาอำนาจของ
ศาลรฐธรรมนญในการสงยบพรรคการเมองนนจะต
องมการกระทำทจะลมลาง “ระบอบการปกครองประชาธปไตยทมพระมหากษตร
ยทรงเปนประมข” การกระเพอใหไดมาซงอำนาจโดยวถการทไมเปนปร
ะชาธปไตย การกระทำอนเปนภยตอความมงคงของรฐ หรอการกระทำอนละเมดตอขอกฎหมายอน อาทเชนการรบเงนจากตางประเทศซงสอดคลองกบ
ประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตย
หนงในภารกจแรกของกลมนายพลหลงจากการยดอ
ำนาจในป 2549 คอการฉกรฐธรรมนญป 2540และแทนทดวยรฐธรรมนญฉบบชวคราวไมกวน
หลงจากนน นอกจากน รฐบาลทหารไดประกาศใหพรบ.วาดวยพรรคการเม
องป 2541 ยงคงมผลบงคบใช การแกไขพรบ.วาดวยพรรคการเมองป 2541 ทสำคญเกดขนหลงจากการทำรฐประหาร 10วน ในคำประกาศท 27 ของคณะปฏรปการปกครองวา:
ในกรณทศาลรฐธรรมนญหรอองคกรอนททา
หนาทศาลรฐธรรมนญมคาสงใหยบพรรคกา
รเมองใดเพราะเหตกระทาการตองหามตาม
พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวย
พรรค การเมอง พ.ศ.2551 ใหเพกถอนสทธเลอกตงของกรรมการบรหาร
พรรคการเมองนนมกำหนดหาปนบตงแตวนทม
คำสงใหยบพรรคการเมอง
คำสงไมเพยงใหอำนาจรฐบาลทหารยบพรรคเพอไท
ย ซงเปนพรรคของนายกรฐมนตรทกษณทถกขบไลออ
กจากรฐบาล แตยงกำจดแกนนำพรรคใหออกไปจากพนททางการ
เมองอยางมประสทธภาพกอนการปลอยใหประเทศ
กลบไปปกครองโดยพลเรอนอยางเปนทางการอกคร
ง กอนการทำรฐประหาร พรรคไทยรกไทยม 375 ทนงจาก 500 ทนงในสภาผแทนราษฎร ซงเปนผลมาจากชยชนะจากการเลอกตงแบบแบงเข
ตในป 2548 การกอกวนพรรคและการยดทรพยไมเพยงพอทจะก
นไมใหพรรคกลบเขามามอำนาจทางการเมอง ดงนนจงมการกำจดกลมนกการเมองทมความสามา
รถมากทสดของพรรค กลมนายพลไดยบศาลรฐธรรมนญและตงคนจำนวน
หนงขนเปนคณะตลาการรฐธรรมนญมอำนาจตามร
ฐธรรมนญฉบบชวคราวตามอำนาจพเศษของศาลเก
า เพอรบรองวากฎหมายใหมซงออกโดยกลมนายพลจ
ะถกนำไปปรบและบงคบใชใหตรงกบเจตนารมณของ
รฐบาลทหาร
วนท 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2550 ภายใตการปกครองของทหาร คณะตลาการรฐธรรมนญไดสงยบพรรคไทยรกไทย กลาวหาวาพรรคละเมดพรบ.วาดวยพรรคการเมอง
ป 2541 เนองจากสมรรวมคดใหไดมาซงอำนาจโดยปราศจา
กวถทางตามระบอบประชาธปไตยและมพฤตกรรม “ฝาฝนกฎหมาย”
ขอหาททำใหพรรคเพอไทยถกยบเกดจากการกระทำ
ของสมาชกพรรคในระหวางการเลอกตงป 2549 (ถกประกาศใหเปนโมฆะหลงจากนน)ซงเปนการเลอกตงทถกบอยคอตโดยพรรคฝายคาน และเพอพยายามสรางความนาเชอถอหลงจากนน พวกเขาไดกลาวหาพรรคไทยรกไทยวาจางพรรคกา
รเมองขนาดเลกสองพรรคใหลงแขงขนเลอกตงรวม
ถงสมรรวมคดกบสมาชกกกต.ฉอฉลแกไขขอมลในทะเบยนการเลอกตงเพอทำใหพรรคการเมองหนงในน
นไดรบอนญาตใหลงแขงขนเลอกตง สมาชกกรรมการบรหารพรรคไทยรกไทยสองรายถ
กหลาวหาวามสวนรวมในการกระทำความผดดงกล
าวคอพลเอกธรรมรกษ อศรางกร ณ อยธยา และนายพงษศกด รกตพงศไพศาล แตศาลใหเหตผลวา เนองจากตำแหนงภายในพรรคของบคคลทงสอง พรรคเพอไทยทงพรรคจะตองรบผดชอบจากการกร
ะทำดงกลาวดวย
ในการสงใหยบพรรคไทยรกไทย คณะตลาการรฐธรรมนญยงไดสงใหหามไมใหคณะก
รรมาการพรรคทง 111 รายใชสทธเลอกตงหรอลงสมครรบเลอกตงเปนเวล
า 5ป มการโตแยงวา คณะตลาการรฐธรรมนญตดสนโดยใชคำประกาศฉ
บบท 27 ของคณะปฏรปการปกครองซงบงคบใชโดยคณะรฐป
ระหาร แมวาขอกลาวหาจะเกดขนกอนหนาการบงคบใชกฎ
หมายน 6 เดอนกตาม และเนองจากผลการปรบใชกฎหมายยอนหลงของร
บบาลทหาร สมาชกของพรรคไทยรกไทย 111 รายถกลดรอนสทธทางการเมองเพราะการกระทำอ
นมชอบทสมาชกพรรคสองรายถกกลาวหาโดยทคณ
ะตลาการรฐธรรมนญไมพยายามตรวจสอบวาสมาช
กคณะกรรมการบรหารพรรคอก 109รายเกยวของหรอมสวนรเหนการกระทำทผดกฎหมายนนเปนการสวนตวหรอไม แกนนำพรรคไทยรกไทยสวนใหญไมไดรบอนญาตใ
หพดแกตางใหกบตนเองในศาล
การเลอกตงในวนท 23 ธนวาคม พ.ศ. 2550 เปนวนทประเทศไทยกลบเขาสการปกครองของพลเ
รอนอยางเปนทางการอกครง ในตอนน กลมนายพลไดกระทำการหลายอยางเพอขดขวางไ
มใหกลมทสนบสนนอดตนายกรฐมตรทกษณ ชนวตรกลบเขามามอำนาจ นอกจากการยบพรรคไทยรกไทยและเขยนรฐธรรมน
ญประเทศใหมแลว รฐบาลทหารใชทรพยากรประเทศจำนวนมากเพอทำ
ใหพรรคพลงประชาชน (พปช.) ซงตงขนโดยอดตสมาชกพรรคไทยรกไทยในเดอนส
งหาคม ป 2550 พายแพ เพราะไมนานหลงจากการกอตงพรรคพปช. รฐบาลทหารออกคำสงหามไมใหพรรคทำกจกรรม ซงทำใหพรรคยนคำรองเกยวกบการกระทำของรฐบ
าลทหารตอกกต. อยางไรกตามกกต.ไมรบคำรองโดยใหเหตผลวาคณะความมงคงแหงชาตไดอนมตการยกเวนความรบผ
ดของตนเองไวในรฐธรรมนญฉบบใหมทบงคบใชแท
นทรฐธรรมนญป 2540
ในขณะทการรณรงคกดกนไมใหพรรคพลงประชาชน
ไดรบเสยงสวนมากในสภาผแทนราษฎรของทหารจะ
ประสมความสำเรจ แตทหารลมเหลวทจะกดกนไมใหพรรคไดรบชยชนะ
จากการเลอกตง ( ไดทนง 233 จาก 480 ทนง โดยพรรคประชาธปตยไดทนงเปนอนดบสอง 165 ทนง) และจากผลการเลอกตงดงกลาว และแมวากกต.จะตดสทธผลงสมครของพรรคทถกก
ลาวหาวากระทำผดกฎหมายเลอกตง พรรคพลงประชาชนสามารถจดตงรฐบาลผสมภายใ
ตการนำของนายสมคร สนทรเวช รฐบาลไดรบแรงสนบสนนจากพรรคการเมองขนาดเ
ลกหลายพรรคในสภาผแทนราษฎร
ในการเตรยมความพรอมรบมอหากพรรคประชาธป
ตยอาจแพการเลอกตงในป 2550 แมวาจะไดรบการชวยเหลอจากทหารและหนวยงาน
ราชการสวนใหญในประเทศ กตาม รฐบาลทหารทำการรบรองวารฐธรรมนญฉบบใหมไ
มเพยงแตตองสอดคลองกบบทบญญตเรองการยบ
พรรคการเมองทบงคบใชหลงจากการทำรฐประหาร
เทานน แตยงใหอำนาจในการตดสนคดแกอำนาจทตอตาน
ประชาธปไตยอยางศาลรฐธรรมนญดวย
ในขณะทมการคงอำนาจศาลรฐธรรมนญในการลดร
อนสทธทางการเมองของคณะกรรมการบรหารพรร
คไมวาบคคลเหลานนจะมสวนรเหนหรอเกยวของกบ
การกระทำผดหรอไมกตามหลงจากการยบพรรค รฐธรรมนญป 2550 ไดขยายอำนาจศาลสองประการดวยกน ประการแรก มาตรา 237 ขยายคำนยามของการกระทำทอาจเปนมลเหตใหเก
ดการยบพรรควาใหรวมถงการละเมดกฎหมายเลอก
ตงดวย ประการทสอง มาตรา 237 ระบวาไมมความจำเปนทตองแสดงใหเหนวาพรรคม
สวนรบผดชอบตอการกระทำสวนบคคลหรอไม ศาลรฐธรรมนญภายใตคำแนะนำของกกต.สามารถ
ยบพรรคการเมองไดหากม “หลกฐานทนาเชอถอ” วา “แกนนำหรอสมาชกคณะกรรมการบรหารพรรคการ
เมองทรวมกนกระทำการดงกลาว หรอรเรองการกระทำการทถกกลาวหาแตลมเหลวท
จะยบยงหรอแกไขเพอเปนประโยชนตอการรบรองก
ารเลอกตงทซอสตยและยตธรรม”
ความพยายามทจะเปลยนแปลงผลการเลอกตงป 2550 เปนผลมาจากบทบญญตทมขอบเขตอนกวางขวางอ
ยางทไมเคยมมากอนซงมผลบงคบใชเมอพรรคพลง
ประชาชนเขามาเปนรฐบาล หลายวนหลงจากการเลอกตง มการเปดเผยรายงานวากกต.เปดการสอบสวนคด 83 คดของผลงสมครรบเลอกตงภายใตพรรคพลงประช
าชนทไดรบชยชนะ และพรรคประชาธปตยยนคำรองขอใหยบพรรคพลง
ประชาชนเพราะเปนพรรคหนเชดของพรรคไทยรกไท
ยทเพงถกยบไป ในขณะเดยวกนรองหวหนาพรรคนายยงยทธ ตยะไพรชถกกลาวหาวาพยายามใหสนบนเจาหนาท
ทองถนในการทำแคมเปญเลอกตงสนบสนนนองสาว
ของเขาในเขตพนททางภาคเหนอของไทย และดวยตำแหนงของนายยงยทธในพรรค
จงชดเจนวาคดของเขาจะเปนมลเหตในพรรคพลงป
ระชาชนถกยบในภายหลง หลงจากใหการสนบสนนรฐบาลใหม พรรคชาตไทยและพรรคมชฌมาธปไตยถกสอบสวน
ในกระบวนการอนคลายคลงกนทอาจนำไปสการยบ
พรรคการเมอง โดยกกต.ประกาศใหชยชนะการเลอกตงของสมาชกกรรมการพรรคของแตละพรรคเปนโมฆะ (นายมณเฑยร สงฆประชาและนาย สนทร วลาวลยตามลำดบ)
ในวนท 9 กนยายน พ.ศ.2551 เพอเปนการสอดรบขอกลาวหาทหยบยกขนโดยนกก
ารเมองพรรคฝายคานและกกต. ศาลรฐธรรมนญซงแตงตงโดยสมาชกวฒสภาในเด
อนพฤษภาคมป 2551 (ซงตลาการเหลานนยงดำรงตำแหนงในปจจบน) ไดพพากษาตดสนคดแรก โดยศาลบงคบใหนายกรฐมนตรสมคร สนทรเวชลาออกจากตำแหนง เพราะการนายสมครดำเนนรายการสอนทำอาหารท
างทวละเมดหลกการทวาผทไดรบเลอกตงจะตองไมไ
ดรบเงนคาจางจากทอน นายสมครโตแยงวาเขาไมไดเปนลกจางของสถานโท
รทศน
และแมรายการจะเผยแพรในระหวางทเขาดำรงตำแ
หนง แตเขาไดอดรายการนนกอนทจะดำรงตำแนงนายกร
ฐมนตร ขอโตแยงเหลานไมสามารถโนมนาวศาลรฐธรรมน
ญได ศาลลงมตใหถอดถอนเขาออกจากตำแหนงอยางเป
นเอกฉนท และในวนท 18 กนยายน พ.ศ. 2551 นายสมชาย วงศสวสดขนดำรงตำแหนงนายกรฐมนตรแทน
กระบวนการทางกฎหมายเพอตอตานพรรคการเมอ
งรวมรฐบาลทงสามพรรคดำเนนไปอยางเขมขนในป 2551 ในทสด กกต.ไดสงคำรองไปใหศาลรฐธรรมนญแนะนำใหยบ
พรรคดงกลาว ตามคาดหมาย ในวนท 2 ธนวาคม พ.ศ.2551 ในขณะทการยดสนามบนกรงเทพฯของกลมพนธมต
รกำลงดำเนนไปเปนเวลาสองอาทตย ศาลรฐธรรมนญมคำลงยบพรรคการเมองทงสามพ
รรค และแมวาความผดทถกกลาวหานกระทำโดยบคคลเ
พยงสามราย แตศาลไดตดสทธทางการเมองของคณะกรรมการบ
รหารพรรคทง 104 ราย โดย 41
รายดำรงตำแหนงเปนสส.
การยบพรรคพลงประชาชน พรรคชาตไทยและพรรคมชฌมาธปไตยอาจเพยงพ
อทจะทำใหนายสมชายลาออกหรอลมรฐบาล แตจำนวนสส.ทถกตดสทธทางการเมองไมเพยงพอ
ทจะทำใหพรรคประชาธปตยมทนงสวนใหญในสภา รฐบาลของนายอภสทธไมไดเพยงตงขนหลงจากกา
รลอบบอยางหนกโดยทหารและองคมนตรซงโนมนา
วใหกลมขนาดใหญในพรรคพปช. ทเพงถกยบไป (ตงพรรคใหมชอพรรคภมใจไทย) พรรคขนาดเลกอยางพรรคเพอแผนดน และสส.ทเหลอหลงจากการยบพรรคชาตไทยเปลยน
ขวเทานน เมอพจารณาถงชะตากรรมของพรคการเมองทเคย
ทาทายกลมอำมาตยกอนหนานน จงไมแปลกใจวาเหตใดคำมนสญญาทจะยกเวนควา
มรบผดจงเปนสงลอใจททำใหกลมนกการเมองจำนว
นหนงยอมเปลยนขว
เนองจากบทบญญตวาดวยเรองการยบพรรคการเม
องในประเทศไทยเปนตวแทนของการจำกดเสรภาพ
ทางประชาธปไตยขนพนฐานซงไมอาจยอมรบได การบงคบใชอยางเลอกปฏบตไดเปลยนระบบกฎหม
ายทออกแบบมาเพอตอตานการโกงกนและการฉอฉ
ลทางการเลอกตงใหกลายเปนเครองมอของตลากา
รใชแทรกแซงการเมองใชเพอเปลยนแปลงสวนผสม
ของรฐสภา เปลยนผลการเลอกตง และกำจดคแขงของกลมอำมาตยออกไปจากการแข
งขน
การตดสนยบพรรคการเมองถกปรบใชอยางลำเอยง
และเลอกขางอยางตอเนอง ในขณะทมการตดสนยบพรรคไทยรกไทยในเดอนพฤ
ษภาคมป 2550 คณะตลาการรฐธรรมนญไดรบคดทยนโดยอยการส
งสดเรยกรองใหตดสนยบพรรคประชาธปตยโดยขอ
กลาวหาเกดจากกจกรรมของพรรคระหวางการหาเ
สยงเลอกตงในระยะสนในป 2549 ในคำรองมคำแนะนำใหยบพรรคประชาธปตย อยการสงสดกลาวหาแกนนำระดบสงของพรรคนาย
สาทตย วงศหนองเตย และเลขาธการพรรคนายสเทพ เทอกสบรรณวามสวนเกยวของในการใหสนบนสมา
ชกพรรคขนาดเลกเพอลงทะเบยนลงแขงขนเลอกตง หลงจากนนใหแถลงขาวกลาวหาอยางเปนเทจวาพร
รคไทยรกไทยจางใหพวกเขาทำเชนนน แมคณะตลาการรฐธรรมนญจะรบคดดงกลาว แตคณะตลาการรฐธรรมนญลางขอกลาวหาพยายา
มฉอฉลของสมาชกระดบสงของพรรคประชาธปตย ทำใหพรรคไมตองถกยบ
คณะตลาการรฐธรรมนญตดสนวาพรรคประชาธปต
ยไมตองรบผดชอบ เพราะไมมหลกฐานชวาการกระทำของแกนนำพรรค
เขารวมหรอมสวนรเหนการกระทำซงมชอบดวยกฎห
มายนน ผลคอไมมคณะกรรมการบรหารพรรคคนไหนทถกล
งโทษตามกฎหมาย
นบตงแตคำพพากษา พรรคประชาธปตยรอดพนจากการถกยบพรรคหลา
ยครง ไมกอาทตยกอนนายอภสทธ เวชชาชวะจะขนดำรงตำแหนงนายกรฐมนตร กกต.ไดตดสนคดซอเสยงทเกยวของกบผลงสมครรบเลอกตงจากพรรคประชาธปตย รวมถงสส.จากพรรคอกสามราย ทนาสนใจคอ สมาชกพรรคเพยงคนเดยวทกกต.เพกถอนขอกลาว
หาคอนายวฑรย นามบตร ซงเปนหนงในผถกลาวหาเพยงคนเดยวทเปนสมาชก
กรรมมาการบรหารพรรค
อยางไรกตามตวอยางการเลอกปฏบตทเปนคณตอ
พรรคประชาธปตยทเกดขนเมอไมนานมานคอในเด
อนเมษายน ป 2553 ระหวางทการชมนมเสอแดงกำลงเพมจำนวนขนเรอ
ยๆในกรงเทพมหานคร กกต.ไดหยบยกประเดนทพรรคประชาธปตยถกกลาว
หาสองคด หนงในนนคอกรณทพรรคเกยวของกบการรบเงนบร
จาคจนวน 258 ลานบาท และอกคดเนนไปทการนำเงนกองทนจำนวน 29 ลานบาทไปใชในทางทผด หลงจากใชเวลา 6 เดอนทำการสอบสวนพยาน ตรวจสอบหลกฐานและฟงขอโตแยงของทงสองฝาย ศาลตดสนวาศาลไมสามารถรบพจารณาคดนไดมา
โดยตลอด เนองจากระยะเวลาทกกต.สงเรองมายงนนศาลนนไดเลยกำหนดไปแลว วดโอหลายคลปทโพสตลงในยทปในกลางเดอนตลา
คม ป 2553 กอนการตดสนของศาล ปรากฎใหเหนวาพรรคประชาธปตยพยายามลอบบต
ลาการศาลรฐธรรมนญเพอใหตดสนเปนคณตอพรร
คประชาธปตย ในวดโอเหลานตลาการไดพดคยอยางชดเจนถงเรอ
งความเปนไปไดทจะลางความผดใหกบพรรคประชา
ธปตย และยงพดคยถงความเปนไปทกลมคนเสอแดงอาจจ
ะอางวาศาลใช “สองมาตราฐาน” ในการตดสนยกโทษใหพรรคประชาธปตย ตลากการยงไดอธบายถงวธการขโมยขอสอบไปให
ญาตมตรและพวกพองตนเองดวย ในขณะทมการดำเนนคดอาญากบผบนทกวดโอ
แตตลาการศาลรฐธรรมนญไดถกลงโทษทางกฎหม
ายหรอทางวนยตอการกระทำของพวกเขาแตอยางใ
ด
พรรคการเมองขนาดเลกทถกโนมนาวใหเปลยนขวส
นบสนนนายอภสทธ เวชชาชวะในชวงปลายป 2551 ตางไดรบการคมครองในกรณการยบพรรคเฉกเชนเ
ดยวกบพรรคประชาธปตย อยางนอยทสด มสองพรรคการเมองทไดรบประโยชนจากการยกเว
นความผดทนทหลงจากนน ในเดอนพฤษภาคม ป 2552 กกต.ไดปฏเสธทจะยนคำรองยบพรรคภมใจไทย หลงจากนายบญจง วงศไตรรตน (สมาชกรฐบาลของนายอภสทธ เวชชาชวะ) ถกจบไดวาแจกจายเงนของรฐ ผาหมและนามบตรใหแกชาวบานในเขตพนทเลอกต
งของเขา สองเดอนหลงจากนน กกต.กไมยนคำรองขอยบพรรคพรรคเพอดน แมวาหนงในสมาชกกรรมการบรหารพรรคจะถกตด
สทธทางการเมองและถกถอดถอนจากการเปนสส.เพราะซอเสยงหลายครงในการเลอกตงป 2550 กกต.ตดสนวาพรรคไมตองรบผดตอการกระทำนน แมวานายนพดล พลซอจะไดรบการแตงตงใหเปนคณะกรรมการบรห
ารพรรคเพอแผนดนในเดอนกรกฎาคม ป 2550
แตนายทะเบยนพรรคลมเหลวทจะรบรองการแตงตง
สามวนกอนการเลอกตง ดงนน นกการเมองคนดงกลาวจงมไดดำรงตำแหนงเปนค
ณะกรรมการบรหารพรรคอยางเปนทางการในชวงเ
วลาแหงกระทำความผดในเดอนตลาคม ป 2550
3. คดของนายจตพร พรหมพนธ
นายจตพร พรหมพนธเกดเมอวนท 5 ตลาคม พ.ศ. 2508 ในภาคใตของประเทศไทย จงหวดสราษฎรธาน ในชวงทเปนแกนนำนกศกษาจากมหาวทยาลยรามค
ำแหง เขาไดเขารวมการชมนมเรยกรองประชาธปไตยซงข
บไลพลเอกสจนดา คราประยรออกจากตำแหนงหลงจากสงหารหมประ
ชาชนมอเปลารวมรอยรายในเดอนพฤษภาคม ป 2535 หลงจากเขารวมกบพรรคไทยรกไทยในชวงปลายยค
90 นายจตพรไดรบเลอกตงเปนสส.บญชรายชอพรรคพ
ลงประชาชน และหลงจากการยบพรรคพลงประชาชนในป 2551 เขายงคงดำรงตำแหนงสส.และเขารวมกบพรรคเพอ
ไทยทเพงกอตงใหม จตพรกลายเปนแกนนำคน “เสอแดง” หรอ แนวประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) ซงชมนมทวประเทศเพอตอตานรฐบาลทไมไดมาจา
กการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตยและเรยกรอ
งใหนายอภสทธ เวชชาชวะผขนดำรงตำแหนงนายกรฐมนตรภายหลง
คดยบพรรคหลายคดลาออก
ในฐานะแกนนำนปช. นายจตพรไดจดตงการชมนมในกรงเทพฯเมอเดอนเ
มษายน ป 2552 การสลายการชมนมนองเลอดของทหารบงคบใหนป
ช.ตองประกาศยตการชมนม นายจตพรถกจบกมพรอมกบแกนนำนปช.คนอนทรวมชมนมโดยมชอบดวยกฎหมาย การชมนมถกประกาศวามชอบดวยกฎหมายโดยการ
บงคบใชพรก.ฉกเฉนของรฐบาล หนงปหลงจากนน จตพรไดเปนแกนนำการชมนมอกครงในใจกลางเมอ
งกรงเทพฯระหวางวนท 12 มนาคม พ.ศ.2553 ถงวนท 19 พฤษภาคม พ.ศ.2553 โดยไดปราศรยปลกกระตนใหประชาชนตอตานรฐบา
ลนายอภสทธ เวชชาชวะ หลงจากการสลายการชมนมอยางรนแรงครงแรกใ
นวนท 10 เมษายน พ.ศ.2553 สงผลใหคนเสอแดง 20 ราย นกขาวตางชาต 2ราย และทหาร 5นายเสยชวต จตพรและแกนนำเสอแดงไดยดถอหลกการโดยปฏเ
สธทจะสลายการชมนมทเสนอโดยรฐบาลโดยไมมก
ารรบรองวาเหตการณวนท 10 เมษายนจะไดรบการสอบสวนและมการดำเนนคดอย
างเหมาะสม ในทสดการชมนมกยตลงในวนท 19 พฤษภาคม เหตการณความรนแรงจากการสลายการชมนมเปนเ
วลาหนงอาทตยโดยกองทพไทยสงผลใหมประชาชนเ
สยชวตเพมขนอก 55ราย เมอทหารเคลอนตวเขาใกลใจกลางของการชมนม แกนนำเสอแดงสงยตการชมนมและเขามอบตวกบต
ำรวจ
หลายอาทตยหลงจากการชมนม นายจตพรหรอแกนนำนปช.รายอนถกตงขอหาอยางเปนทางการวาเขารวมการชมนมทมชอบโดยกฎหมา
ยโดยฝาฝนคำประกาศพรก.ฉกเฉนของรฐบาล
หลงจากนน นายจตพรซงเปนหนงในแกนนำซงถกตงขอหากอกา
รราย ซงเกดจากเหตการณวางเพลงในเกอบสสบอาคารใ
นวนท 19 พฤษภาคม พ.ศ.2553 หลงจากแกนนำนปช.ถกควบคมตวโดยตำรวจ ตางจากแกนนำนปช.คนอนทถกคมขงเปนเวลา 9 เดอนกอนไดรบการประกนตว สถานะการเปนสส.ของนายจตพรทำใหเขาไดรบการ
ปลอยตวทนท แมวาจะถกจำกดการเคลอนไหวและกจกรรม นายจตพรยงเปนแกนนำการชมนมอยางสนตเพอเร
ยกรองความยตธรรม ความรบผดและใหปลอยนกโทษทางการเมองรวมรอ
ยรายทยงถกคมขงเพราะฝาฝนพรก.ฉกเฉนและถกกลาวหาวาทำผดอยางอนบอยครง
ในวนท 10 เมษายน พ.ศ. 2553 นายจตพรขนเวทในงานวนครบรอบหนงปการสลาย
การชมนมซงจดขนทอนสาวรยประชาธปไตย ในการปราศรยอยางดเดอดเปนเวลา 45 นาท นายจตพรโจมตรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะและกองทพทใชขออางในการ “ปกปองสถาบน”
ในการกลาวหาคนเสอแดงวากระทำผดทางอาญาแ
ละสงหารผชมนมเมอปทแลว แมวาขอเรยกรองเดยวของคนเสอแดงคอการเรยกร
องใหยบสภากตาม หลงจากนน จตพรไดวจารณศาลรฐธรรมนญทละเวนพรรคประช
าธปตยจากการถกยบพรรค และกลาวถงวดโอทตลาการของศาลบางรายสมรรว
มคดกบสมาชกพรรคประชาธปตยทรวไหลออกมา ไมกวนหลงจากนน ตวแทนจากกองทพไทยในนามของผบญชาการทหา
รบอกพลเอกประยทธ จนโอชาไดแจงความจบนายจตพรกลาวหาวาเขาหม
นพระบรมเดชานภาพจากการปราศรยครงทผานมา แมหลงจากการสอบสวนเปนเวลาหนงปพบวาขอกล
าวหาดงกลาวไมมมลความจรง กรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) ไดรองขอใหศาลอาญาใหยกเลกการประกนตวนายจ
ตพร ศาลรบคำรองในวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ.2554 เพยงสามวนหลงจากทการคมกนความเปนสส.ของนายจตพรสนสดลงเพราะการประกาศยบสภา นายจตพรถกคมขงอยในเรอนจำพเศษกรงเทพมหา
นครจนถงวนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2554
หนงอาทตยหลงจากทการเพกถอนการประกนตว ชอของนายจตพรอยในรายชอของสส.บญชรายชอพ
รรคเพอไทยในการเลอกตงทวไปในวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ.2554 นายจตพรอยในลำดบท 8 ของผลงรบสมครเลอกตงแบบบญชรายชอของพรร
ค กกต.รบรองรายชอดงกลาวหลงจากพจารณาวาผส
มครทกรายมคณสมบตครบถวนตามกฎหมาย กอนการเลอกตง ทนายของนายจตพรไดรองขอใหศาลอนญาตใหนา
ยจตพรประกนตวหรอไดรบการปลอยตวชวคราวเพ
อใหไปใชสทธเลอกตงครงแลวครงเลา แตศาลปฏเสธคำรอง ดงนนนายจตพรจงถกหามมใหใชสทธลงคะแนนเสย
งเลอกตง
ความลมเหลวของนายจตพรในการไปใชสทธเลอกต
งถกหยบยกขนมาเปนประเดนโดยพรรคประชาธปต
ยเรองการขาดคณสมบตของการเปนสส. ในชวงแรก กกต.ประกาศรบรองผลการเลอกตงอนญาตใหจตพ
รสาบานตนเขารบตำแหนงสส.ในวนแรกของทเขาถกปลอยตว อยางไรกตาม ในปลายเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2553 กกต.ลงคะแนนเสยง 4:1 ใหถอดถอนนายจตพรออกจากการเปนสส.โดยรองข
อใหประธานสภาสงเรองไปยงศาลรฐธรรมนญเพอต
ดสนคด ในวนท 18 พฤษภาคม พ.ศ.2555 ศาลตดสนวาการคมขงของจตพรในวนวนเลอกตงท
ำใหไมสามารถไปใชสทธเลอกตงไดเปนเหตใหนายจ
ตพรถกถอดถอนการการเปนสส.ภายใตบทบญญตใ
นรฐธรรมนญป 2550 และพรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยเรองพรรคการ
เมองป 2550
ศาลใหเหตผลประกอบดงน:
-‐นายจตพรถกหามไมใหใชสทธเลอกตงภายใตม
าตรา 100(3) ของรฐธรรมนญป 2550 ซงระบวา “การถกคมขงโดยหมายศาลหรอคำสงทชอบดวยกฎหมายอน” ในวนเลอกตงคอขอหามทนำไปสการถอดถอนส
ทธ
-‐นายจตพรสนสดการเปนสมาชกพรรคเพอไทยใ
นวนเลอกตงทวไปในวนท 3 กรกฎาคม พ.ศ.2554
ภายใตบทบญญตในพรบ.ประกอบรฐธรรมนญว
าดวยเรองพรรคการเมองป 2550 ทระบวา
-‐มาตรา 20(3) ของพรบ.ประกอบรฐธรรมนญระบวาความเปนส
มาชกพรรคการเมองสนสดลงตามขอหามทระบ
ไวในมาตรา 19 ของพรบ.เดยวกน
-‐มาตรา 19 (1) ของพรบ.ประกอบรฐธรรมนญระบวา “บคคลทมคณสมบตเปนสมาชกพรรคการเมอง
” จะตองไม “เปนบคคลตองหาม” ตามมาตรา 8(1) ของพรบ.เดยวกน ซงระบวาคณสมบตของบคคลตองมอยในขณะท
ลงเบยนพรรคการเมอง
-‐ในขณะเดยวกน มาตรา 8(1) ระบวาบคคลตองหามทถกตดสทธจากกรเลอก
ตงภายใตรฐธรรมนญ” ถกหามมใหกอตงพรรคการเมอง
-‐การทศาลอาญาปฏเสธการปลอยตวชวคราวใน
การลงคะแนนเสยงเลอกตง ดงนน จงเปนเหตใหความเปนสมาชกพรรคเพอไทยสน
สดลงโดยอตโนมต แมวาสมาชกจะมไดลาออกอยางเปนทางการก
ตาม
-‐มาตรา 101(3) ของรฐธรรมนญป 2550 ระบวาผลงสมครเลอกตงสส.จะตองเปน “สมาชกพรรคการเมอง” การทศาลรฐธรรมนญตดสนเพกถอนสมาชกภา
พในวนเลอกตงทำใหนายจตพรขาดคณสมบตข
องการเปนผลงสมครรบเลอกตงสส.
-‐มาตรา 106(4) ของรฐธรรมนญป 2550 ระบเหตแหงการถอดถอนสส.ภายใตมาตรา 101 ดงนนนายจตพรจงถกตดสทธจากการเปนสส.
เนองจากศาลรฐธรรมนญสามารถทจะบงคบใชขอเ
ทคนคทางกฎหมายเพอสรางความชอบธรรมใหกบ
การถอดถอนนายจตพรออกจากการเปนสส. ทกยางกาวในกระบวนการสองปทผานมานำไปสผล
ดงกลาว จากการเรมตนจบกมนายจตพรวนท 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2554
ไปจนถงการตดสนของศาลในวนท 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2555 คอการละเมดสทธทางพลเรอนและทางการเมองขอ
งนายจตพรทรบรองไวใน
กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธท
างการเมอง (ไอซซพอาร) กฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ และรฐธรรมนณแหงประเทศไทยเอง
ประการแรก องคระหวางประเทศยงคงตงคำถามกบความเหมาะ
สมของขอหาทางอาญาทนายจตพรเกยวของกบควา
มเกยวของของเขาในการชมนมของคนเสอแดงเมอ
ป 2553 โดยเฉพาะขอหาการเขารวมการชมนมทผดกฎหมา
ยเกดจากการใชพรก.ฉกเฉนทผดกฎหมายของรฐบาลชดทแลว มาตรา 4 ของไอซซพอารไดอนญาตใหมการระงบสทธบางอย
างชวคราว เชนสทธในการชมนม และดวยเหตเพยงแควาสถานการณฉกเฉนนน “เปนภยตอชวตของประชาชน” และ “ในสถานการณทอยในภาวะฉกเฉน” เทานน ในกรณอน ไมสามารถมการบงคบใชพรก.ฉกเฉนเพอ
“ทำลายหลกนตธรรมหรอสถาบนทางประชาธปไตย” ได ตามทองคกร Internationa Commission of Jurists, ฮวแมนไรทวอซซ , Internaional Crisis Group, องคกรนรโทษกรรมและ Asian Legal Resource Center และอกหลายองคกรระบวาการใชพรก.ฉกเฉนพ.ศ. 2548 และการบงคบใชอำนาจฉกเฉนของรฐบาลไมเขาตา
มองคประกอบน
ขอสงสยเรองลกษณะของการเมองในขอหากอการร
ายของจตพรและแกนนำคนเเสอแดงในเดอนสงหาค
ม ป 2553 ถกหยบยกขน แมวาคนเสอแดงถกกลาวหาโดยรฐบาลวาไดกอเหต
ความรนแรงหลายครง แตไมมหลกฐานใดทชวาแกนนำเสอเปนผวางแผนก
ารโจมต หรอรเกยวกบการโจมตนน นอกจากน เจาหนารฐผสงเกตการณไดตงขอสงสยตอสาธารณ
ะวา แมแตการกระทำผดทรายแรงทสดจะสามารถเรยกไ
ดวาเปนการ “กอการราย” หรอไมกยงเปนทสงสย หลงจากการชมนม องคกร Internaional Crisis Group ไดเรยกรองใหรฐบาลเพกถอนขอหากอการรายตอแ
กนนำนปช. เนองจากแกนนำนปช.ไมเคยโจมตประชาชน
และการตตราแกนนำวาเปน “ผกอการราย” นนเปนการใชคำนยามทกวางขวางอยางมากเกนไป และทคลายกนคอนาย Martin Scheinin เจาหนาทพเศษองคกรสหประชาชาตดานสทธมนษย
ชนและตอตานการกอการรายไดแสดงความเหนอย
างจรงวาการกระทำเหลานเขาองคประกอบ “การกอการราย” หรอไมหากพจารณาวาคนเสอแดงไมเคยถกกลาวห
าวา “กอความรนแรงรายแรงตอประชาชนทวไปหรอคนกลมใดกลมหนง” ในความเปนจรงคอ ขอหากอการรายคอการทรฐบาลพยายามสรางควา
มชอบธรรมใหกบการสลายการชมนม ซงใชกฎการใชกำลงแบบพวกเขาในการสงใหกองก
ำลงความมนคงสงหาร “ผกอการราย” โดยเฉพาะ โดยมตองระบวาบคคลทเปน “ผกอการราย” ตองเขาองคประกอบใดบาง
การเพกถอนประกนของนายจตพรเมอวนท 12 พฤษภาคม พ.ศ.2554 เปนการลงโทษของศาลอาญาในชวงเวลาทเหมาะส
มซงสอดคลองกบสถานะการเปนสส.ของเขาทสนสดหลงจากการยบสภา กอนหนานน นายจตพรไดรบอนญาตใหประกนตวเปนเวลาเกอบ
ปและไมเคยถกกลาวหาวาพยายามจะหนออกนอกป
ระเทศ หรอกระทำความผดทคลายคลงกบขอกลาวทนายจ
ตพรถกกลาวหาและกำลงรอขนศาล และทเหมาะเจาะกนกคอ นายจตพรถกจบกมอกครงเพราะผบญชาการกองท
พบกไมพอใจทนายจตพรวจารณการกระทำของกอง
ทพระหวางการสงหารหมผชมนมเสอแดงเมอปกอน
หนานน แมจะมการแจงความตอนายจตพรในนามของพลเอ
กประยทธ จนโอชา ในขอหาหมนพระบรมเดชานภาพเนองจากคำปราศ
รยของเขาในวนท 10 เมษายน พ.ศ.2554 แตในคำปราศรยดงกลาวไมมปรากฎคำวจารณตอ
สถาบนกษตรยหรอคำขมขวาจะกอความรนแรงหรอ
ความวนวาย นายจตพรถกศาลอาญาลงโทษเพราะใชสทธเสรภา
พการแสดงออก ซงเปนไดถกรบรองไวในกฎหมายไทย และโดยความเชอทคลมเคลอวาคำพดของเขานนถอ
เปนการ “ปลกระดมฝงชน”
แมรฐธรรมนญไทยจะระบถงการตดสทธทางการเม
องของผท “ถกคมขงโดยคำสงทางกฎหมาย”
ในวนเลอกตง ไมวาบคคลนนจะถกพพากษาวามความผดหรอไม โดยหามมใหผถกกลาวหาใชสทธเลอกตงคอเรองทแ
ปลกเพราะมหลกสนนษฐานวาบคคลยอมเปนผบรส
ทธจนกวาจะมการพสจนเปนอยางอนบญญตไวในม
าตรา 39 ของรฐธรรมนญไทย แตทวาอยางนอยแมขอโตแยงจะฟงขนแตอาจเปนเร
องทยากในทางปฏบตทจะพาผถกกลาวหาเดนทางอ
อกไปเลอกตงในวนเลอกตงไดอยางปลอดภย ไมตองสงสยเลยวาการเพกถอนสมาชกภาพพรรคก
ารเมองของบคคลทถกกลาวหาโดยยงไมมการพสจ
นวากระทำผดจรงเขาองคประกอบลกษณะของการล
งโทษโดยปราศจากคำพพากษาวากระทำความผด ซงไดถกหามไวอยางชดแจงในมาตรา 39 ของรฐธรรมนญ การละเมดเหลานมความเลวรายมากขนเมอประกอ
บกบขอเทจจรงทวาการลงโทษในลกษณะนเปนการจ
ำกดสทธขนพนฐานในเสรภาพการเขารวมซงรบรอง
ไวในมาตรา 64 ของรฐธรรมนญไทย
นอกจากจะละเมดสทธขนพนฐานในเสรภาพการเขา
รวมของนายจตพรและหลกสนนษฐานวาบคคลยอม
เปนผบรสทธจนกวาจะมการพสจนเปนอยางอนแลว คำตดสนของศาลตงอยบนหลกการตความกฎหมาย
อนทเกยวของอยางลำเอยง ตามททนายของนายจตพรระบ บทบญญตในพรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรค
การเมองซงศาลรฐธรรมนญใชตดสนวาสมาชกภาพ
ของนายจตพรในพรรคเพอไทยสนสดลงโดยอตโนม
ตในวนเลอกตงขดแยงกบบทบญญตในรฐธรรมนญ
ทระบคณสมบตของผลงสมครรบเลอกตง
มาตรา 102(3) ของรฐธรรมนญหามมใหผทถกพพากษาวามความผ
ดทางอาญาเทานนลงสมครรบเลอกตง ไมรวมถงผทถกกลาวหาวากระทำผดทางอาญา คลายกลบมาตรา 102(4) ทระบวาผทถกพพากษาวามความผดทางอาญาเทา
นนทสญเสยสทธในการลงสมครรบเลอกตง ไมรวมถงผทถกกลาวหาวากระทำผดทางอาญา นอกจากน มาตรา 106 ของรฐธรรมนญ ระบวามาตรา 102 หามผทถกพพากษาวามความผดทางอาญาเทานน ไมรวมถงผทถกกลาวหาวากระทำผดทางอาญาจาก
การทำหนาทเปนสส. ดงนนทนายจงโตแยงวาการถอดถอนนายจตพรโดย
ใชเหตผลทางเทคนคโดยอางบทบญญตในพรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมองซงกำหนดเร
องสมาชกภาพพรรคการเมองซงขดกบบทบญญตทเ
กยวของในกฎหมายรฐธรรมนญทไมไดมงหมายใหผ
ทถกกลาวหาวากระทำผดทางอาญาถกเพกถอนสท
ธการลงสมครรบเลอกตงหรอดำรงตำแหนงสส. ทนายของนายจตพรเรยกรองใหศาลแกไขขอขดแย
งดงกลาวดวยการใชกฎหมายทอยเหนอกวา นนคอรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดของประเทศ อยางไรกตาม มเพยงไมกคนทรสกประหลาดใจกบคำตดสนสดทา
ยของศาลรฐธรรมนญทตดสนใหเพกถอนนายจตพร
ออกจากการเปนสส.โดยการใชคำตดสนทวกไปวนมาเรองสมาชกภาพของนายจตแทน แทนทจะใชบทบญญตทเกยวของในรฐธรรมนญ
การพพากษาถอดถอนนายจตพรกอใหเกดบรรทดฐ
านทอนตรายตอประเทศ หากพจารณาคำพพากษาแลว นนหมายถงวานบจากน ผลงสมครทำงานทางการเมอง ไมวาจะเปนตำแหนงสส. นายกรฐมนตรหรอแมแตผลงสมครสส.บญชรายชอ
สามารถถกถอดถอนออกจากตำแหนงไดหากถกคม
ขง “โดยคำสงทางกฎหมาย” ในวนเลอกตง ไมใชแคไมจำเปนตองถกพพากษาเทานน
ผสมครสามารถถกถอดถอนโดยเหตทแมวาผลการ
ถกจบกลมจะไมนำไปสการดำเนนคดอยางเปนทางก
ารกตาม ในประเทศทศาลไมมความเปนกลาง และศาลเปนเครองมอรบใชแรกในการเปลยนผลกา
รเลอกตงของกลมอำมาตยทไมไดมาจากการเลอก
ตง อำนาจอนกวางขวางของระบตลาการกอใหเกดอนต
รายรายแรงตอประชาธปไตย และแนวทางการเลอกตงไทยในอนาคต
นอกจากจตพรจะไมไดรบความเปนธรรม และการทศาลไดรบไฟเขยวใหตดสนเชนนนเพอกนไ
มใหผสมครแขงขนดำรงตำแหนงเพราะถกจบกมในเ
วลาทสะดวกและเหมาะสมเปนคดมความเกยวพนกบ
เสถยรภาพทางการเมองและการปกครองประชาธป
ไตยในประเทศไทย ทนทหลงจากทศาลรฐธรรมนญตดสนถอดถอนนาย
จตพรออกจากการเปนสส. สมาชกพรรคประชาธปตยซงเปนพรรคฝายคานประ
กาศแผนการทจะรองขอใหมการยบพรรคเพอไทยเน
องจากคำตดสนของศาล มการคาดการวาพรรคประชาธปตยจะกลาวหาวาพ
รรคเพอไทยทชนะการเลอกตงแบบแบงเขตในป 2554 ไดรบรองคณสมบตของนายจตพร
“อยางไมเหมาะสม” และการรวมจตพรเขาในบญชรายชอสส.ของพรรคท
ำใหการเลอกตงกระทำ “ในลกษณะทไมสจรตและเปนธรรม” และหากกกต.เหนดวยกบเหตผลดงกลาว กกต.สามารถรองใหศาลรฐธรรมนญยบพรรคเพอไ
ทยตามมาตรา 237 และรฐธรรมนญป 2550 ได
ขอโตแยงดงกลาวไมมมลตามขอกฎหมายดวยเหตผ
ลหลายประการดงน:
ประการแรก นายจตพรไมไดขาดคณสมบตทจะลงสมครรบเลอก
ตงในเวลาทมการยนรายชอของสส.บญชของพรรค ตามมาตรา 102 ของรฐธรรมนญ การใหเหตผลอนคอการสรปวาสมาชกภาพพรรคกา
รเมองของบคคลใดกตามทถกคมขงโดยคำสงศาลถ
กยกเลกโดยอตโนมต แมวาจะสงผลใหบคคลนนไมสามารถไปใชสทธเลอก
ตงไดกตาม อยางไรกตาม พรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยพรรคการเมองระบ
วาการสนสดแหงสมาชกภาพนกการเมองเกดขนไดใ
นกรณเกดขนไดในกรณทบคคลถกลดรอนสทธการล
งคะแนนเสยงเลอกตงหรอใชสทธนนเทานน
ประการทสอง คณสมบตของนายจตพรถกรบรองโดยกกต. ตามมาตรา 43 ของ “พรบ.ประกอบรฐธรรมนญวาดวยเรองสส.และวฒส
มาชก” โดนระบวาจะตองถกตรวสอบคณสมบตของผสมคร
รบเลอกตงแตละคนกอนจะอนมตและประกาศรายช
อของผสมคร นอกจากน มาตรา 25 ของพรบ.เดยวกนไดใหอำนาจกกต.ในการแทรกแซงกอนการเลอกตงในกรณทผลงสมครนนเปนทสงสยว
าอาจสญเสยสทธในการลงสมครรบเลอกตง และสามารถรองขอใหศาลฎกาตดสนเรองดงกลาวไ
ด แมวาจะเปนทรทวไปวานายจตพรถกคมขง แตกกต.ไมเคยรองขอใหศาลฎกาพจารณาเรองดงก
ลาวกอนการเลอกตง และไดรบรองผลการเลอกตงทำใหนายจตพไดสาบา
นตนเพอดำรงตำแหนงสส.
พฤตกรรมของกกต. และบทบญญตของรฐธรรมนญปกปองสทธของบคค
ลทถกคมขงในขณะทรอการขนศาลในการลงสมครร
บเลอกตง (มาตรา 102) และดำรงตำแหนงเปนสส. (มาตรา 106)
ทำลายขอโตแยงทพรรคเพอไทยไดยนบญชรายชอผ
ลงสมครรบเลอกตงสส.ทไมเหมาะสม ทนาเหลอเชอกวานนคอแนวความคดทวาคณสมบต
ของจตพรนนอาจเปนเหตใหการเลอกตงดำเนนไป “ในลกษณะทไมสจรตและไมเปนธรรม” หากนายจตพรถกกดออกจากผลงสมครสส.บญชรา
ยชอพรรคเพอไทยกอนการเลอกตง ไมวาจะดวยการตดสนใจของพรรค หรอความลมเหลวของกกต.ทจะรบรองคณสมบต หรอแทรกแซงโดยรองขอใหศาลฎกาพจารณา ไมมหลกฐานชชดไดเลยวาพรรคเพอไทยจะไดรบคะ
แนนเสยงมากหรอนอยกวาในการเลอกตง
แมการไมเอาจรงเอาจงกบการดำเนนเรองของพรร
คประชาธปตยและความหนกแนนของขอโตแยงตอก
ารยบพรรคอาจทำใหเรารสกสบายใจไดนดหนอย แตหากมองวาศาลรฐธรรมนญทถกใชเปนเครองมอ
ทางการเมองมอำนาจยบพรรคการเมองโดยการบง
คบใชกฎหมายยบพรรคซงเกนกวาบทบญญต คลมเครอ และลำเอยง โดยอางวาหนงในกรรมการบรหารพรรคทำใหการเ
ลอกตงเปนไป “ในลกษณะทไมสจรตและไมเปนธรรม” หากพจารณาวาเหตการณในลกษณะเดยวกนเคยเก
ดขนมากอนมากกวากวาหนงครงในชวงหกปทผานม
า ดงนน แนวความคดทวาศาลอาจแทรกแซงเพอยบพรรคเพ
อไทยอนสงผลใหมการเปลยนแปลงผลการเลอกตงเ
ปนเรองทจรงจง และแสดงใหเหนถงการไมเคารพหลกกฎหมายทเกย
วของกบคด รวมถงการละเมดสทธของประชาชนไทยในการเลอก
ผแทนของพวกเขาดวย
4. ตลาการรฐประหารและผลท ตามมา
พรรคเพอไทยหาเสยงเลอกตงในป 2554 โดยการนำเสนอแนวคดในการปฏรป ทรวมถงการปฏรปรฐธรรมนญ เปนเวลานานทสมาชกของพรรคเพอไทยสนบสนนใ
หนำรฐธรรมนญป 2540 มาใชแทนรฐธรรมนญป 2550 ทเขยนโดยทหาร ธรรมนญป 2540 ซงถกกลมนายพลฉกทงหลงจากการรฐประหารป 2549 เปนรฐธรรมนญทถกยอมรบอยางกวางขวางวาเปน
รฐธรรมนญทมความเปนประชาธปไตยมากทสดจา
กรฐธรรมนญ 18
ฉบบทประเทศไทยเคยมมานบตงแตป 2475 อยางไรกตาม แทนทจะนำรฐธรรมนณฉบบเกากลบมาใชใหม รฐบาลยงลกษณ ชนวตรไดเสนอใหมการรางรฐธรรมนญขนมาใหมโด
ยสภารางรฐธรรมนญซงเคยมการจดตงขนในรอบส
องสามทศวรรษทผานมา โดยสวยผสมของสภารางรฐธรรมนญสวนมากประก
อบดวยบคคลทไดรบเลอกตงจากตงหวดละหนงราย
และตองมการจำกดจำนวนของการแตงตงผเชยวชา
ญใหเหลอเพยงแค 22 รายซงตางจากทเคยมมากอน การรางจะดำเนนการโดยสภารางรฐธรรมนญซงหล
งจากนนจะมการลงประชามต
รฐบาลแกไขมาตรา 291เพอใหมการจดตงสภารางรฐธรรมนญตามทระ
บขางตน แทนการแกไขรฐธรรมนญในสภาเองแมจะมอำนาจ
ตามมาตรา 291 ของรฐธรรมนญฉบบปจจบนกตาม ในเดอนพฤษภาคม ป 2555 รางการแกไขถกนำเสนอ อภปรายและอนมตโดยเสยงสวนใหญในสภาผแทนร
าษฎรและวฒสภา (340-‐101) ในการแปรญตตครงทสองและมกำหนดวาสภาจะแป
รญตตทสามซงเปนญตตสดทายเกยวกบการแกไขร
ฐธรรมนญในวนท 5 มถนายน พ.ศ.2555
ในการลงคะแนนในการแปรญตตครงทสองในเดอน
พฤษภาคม ป 2555 สมาชกพรรคประชาธปตยและวฒสมาชกสรรหาบาง
รายยนคำรองตอศาลรฐธรรมนญกวาวหาวาพรรคเ
พอไทยและพรรครวมรฐบาลอนวาผลกดนรางแกไข
รฐธรรมนญทละเมดมาตรา 68 ของรฐธรรมนญ โดยมาตรา 68 ระบวา:
บคคลจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเ
พอลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนป
ระมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองป
ระเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางท
บญญตไวในรฐธรรมนญน มได
ศาลเผชญกบความทาทายวากระบวนการแกไขมาต
รา 291 ของรฐธรรมนญเขาองคประกอบ “ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข” อยางไร
ผรองแยงวาการแกไขทดไมเปนภยนทำใหพรรคเพอ
ไทยและพวกพองสามารถผลกดนให “วาระซอนเรน” เรองการลมลางการปกครองของรฐบาลปจจบนบรร
ลผล นคอทฤษฎสมรรวมคดเกาทแตงโดยกลมพนธมตร พรรคประชาธปตย และกองทพไทยโดยกลาวหาอดตนายกรฐมนตรทก
ษณ ชนวตรและผสนบสนนมานานวาตองการลมลางสถา
บนกษตรย ขอกลาวหาดงกลาวทไมมล แตเปนเหตผลอางตอสาธารณชนในการทำรฐประห
ารป 2549 และสงหารหมผชมนมเสอแดงป 2553 เมอไมนานมาน กรมสอบสวนคดพเศษ (ดเอสไอ) สรปวาขอกลาวหาสมรรวมคดทโดงดงเรองการลมล
างสถาบนกษตรยซงรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะและกองทพไทยประกาศในป 2553 นนไมมมลความจรง หรออกนยหนงคอเรองการสมรรวมคดแตงขนเพอเ
ปนขออางในการทำลายความชอบธรรมทางกฎหมา
ยของการเคลอนไหวคนเสอแดง
คำรองทยนตอศาลรฐธรรมนญในเดอนพฤษภาคม ป 2555 มาจากขออางทปราศจากมลความจรงน นอกจจากน
ผรองไดระบอยางเจาะจงวาการแกไขมาตรา 291 ของรฐธรรมนญเปดทางใหมการเลอกตงสภารางรฐ
ธรรมนญซงจะเตมไปดวยผสนบสนนรฐบาลปจจบน ผรองยงระบดวยวาสมาชกสภารางรฐธรรมนญทยง
ไมมตวตนหรอถกเลอกขนมานอาจรางบทบญญตใน
รฐธรรมนญใหมเพอพยายาม “ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข” แมวารฐบาลจะประกาศจดยนวาจะไมแกไขบทบญญ
ตทเกยวของกบสถาบนกษตรยกตาม โดยเนอหาสาระคอ มการรองขอใหศาลตรวจสอบสงทอยในใจของสมา
ชกสภาทลงมตใหมการแกไขมาตรา 291 ของรฐธรรมนญ และดำเนนการ “พจารณาคดแหงเจตนา” ซงมแตประเทศทไมไดปกครองดวยประชาธปไตยแล
ะแทบไมใหความเคารพหลกนตธรรมเทานนททำกน จดยนของศาลทำใหเกดความสงสยมากขนเพราะข
อเทจจรงคอรางแกไขมาตรา 291 ทนำเสนอนนเปนเรองทรฐโอนการแกไขรฐธรรมนญ
โดยตรงแกประชาชน ทำใหประชาชนมาโอกาสทไมเคยมมากอนในการกำ
หนดอนาคตทางประชาธปไตยของพวกเขา
การตดสนลาสดของศาลรฐธรรมนญเปนทนาแคลง
ใจยงนก เพราะการสรางความชอบธรรมใหกบบทบาทของปร
ะชาชนในกระบวนการปฏรปรฐธรรมนญโดยกระบวน
การทบญญตในรฐธรรมนญลาสดจะเปนภยตอ“ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข” อยางไร ขอเทจจรงคอ ศาลไมเคยแสดงความกงวลใจเกยวกบการกระทำข
องรฐบาลทหารในการใชกำลงลมลางประชาธปไตย
และรฐธรรมนญทชอบดวยกฎหมายเลย แนนอนวา หนงในคำรองทรองขอใหศาลรฐธรรมนญสงระงบก
ระบวนการแกไขรฐธรรมนญภายใตมาตรา68ไดกลาวอยา’เจาะจงถงความเปนไปไดทสภารางรฐธรรมนญทมาจากการเลอกตงอาจจะมการยกเลกมาตรา 309 ของรฐธรรมนญป 2550 ซงเปนมาตราททหารไดทำทกวถทางในป 2549 และป 2550 เพอประกาศวา “ชอบดวยกฎหมายและรฐธรรมนญ” และนนเปนหนงในอนตรายของกระบวนการแกไขทจ
ะนำไปสการ “ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข”
คำรองทยนตอศาลรฐธรรมนญมเงอนงำเปนพเศษเ
พราะภายใตมาตรา 68 ของรฐธรรมนญ ศาลมอำนาจสงยบพรรคการเมองทพยายามกระทำ
การ “ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข” ดงนน บทบญญตนจะทำใหศาลรฐธรรมนญสามารถยบพร
รคเพอไทยและพวกพองไดอยางรวดเรวและอยางต
รงไปตรงมามากทสด เพราะคดยบพรรคเนองมาจากคดถอดถอนความเป
นสส.ของนายจตพร พรหมพนธยงตองไดรบการพจารณาจากกต.กอนทจะมการยนเรองใหศาลรฐธรรมนญ เมอมโอกาสทจะลตามลมไปกบการกระทำของพรรค
ประชาธปตยและกลมพนธมตรทกอความวนวายทงใ
นและนอกสภา และสงทสำคญกวานนคอการขดขวางการแกไขรฐธ
รรมนญทเขยนโดยทหาร ศาลรฐธรรมนญจงไดกระทำการ “ตลาการรฐประหาร” อยางเรงดวน
และทนาประหลาดใจคอ ศาลรฐธรรมนญไมเพยงแตเหนชอบทจะพจารณาคำ
รองตามคำขอของผรองเทานน
แตยงพจารณาขอสนนษฐานวาดวย “วาระซอนเรน” ของพรรคการเมองทเสนอใหแกไขมาตรา 291 ของรฐธรรมนญ ในการทำเชนนน ศาลเลอกทจะละเมดขอบเขตอำนาจตามรฐธรรมน
ญ มาตรา 291 ของรฐธรรมนญฉบบปจจบนไมใหอำนาจศาลมบทบ
าทใดทเกยวของกบกระบวนการแกไขรฐธรรมนญ อำนาจพเศษนไดมอบใหฝายนตบญญตฝายเดยวเท
านน โดยฝายนตบญญตทำหนาทยนเสนอทนำเสนอโดยฝ
ายบรหารหรอกลมสมาชกรฐสภาตอสภา ไมมบทบญญตใดในรฐธรรมนญใดใหอำนาจศาลสง
ใหสภาระงบการพจารณาแกไขรฐธรรมนญ ดงนน การทศาลรฐธรรมนญออกคำสงหามในวนท 1 มถนายน พ.ศ.2555 ดวยเหตผลทออนมากเปนการละเมดลหลกการแบง
แยกอำนาจ ซงเปนหลกการสำคญของประเทศทปกครองดวยปร
ะชาธปไตยแบบตวแทน
นอกจากน คำสงหามของศาลรฐธรรมนญตามมาตรา 68 ไดละเมดมาตรา 68 ของรฐธรรมนญเอง มาตรา 68 ระบใหบคคลหรอกลมบคลทตองสงสยวามงหมายท
จะ “ลมลางการปกครองระบอบ ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประม
ข” ถกสอบสวนโดยอยการสงสดกอน และเมอสนสดการสอบสวน กเปนหนาทของอยการสงสดทจะตดสนวาจะ “รองขอใหศาลรฐธรรมนญสงใหมการระงบการกระ
ทำนนหรอไม” ดงนนเมอศาลอนมตคำรองขอนน ศาลจงมตวเลอกวาจะสงยบพรรคการเมองทพบวา
มการกระทำดงกลาวนนหรอไม ตวอยางนจะเหนวาศาลไมไดรบคำรองจากอยการส
งสด ศาลรบคำรองเอง สงใหสภาหยดใชอำนาจตามรฐธรรมนญตรงขามก
บตวอกษรและเจตนารมณของรฐธรรมนญและเรยก
รองใหคนทถกกลาวหาดวยขอกลาวหาอนรายแรงอ
ยางนาเหลอเชอยนขอแกตางเรองเหตจงใจของพวก
เขากอนทจะมการสอบสวนใดๆ ในการแถลงคำตดสน โฆษกศาลรฐธรรมนญยอมรบวาสภาจะไมถกลงโทษ
หากฝาฝนคำสงศาล เพราะไมมกฎหมายใดทใหอำนาจศาลในการออกคำ
สงหามดงกลาว อยางไรกตาม เขาเตอนวาการเพกเฉยตอคำสงมมชอบดวยกฎหม
ายน “อาจสะทอนใหเหนถงเจตนาทอางในคำรอง”
นกวชาการไทยรวมถงอดตวฒสมาชกและอธการบด
คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรกลาวหลงจากการประกา
ศของศาลรฐธรรมนญวา การตดสนของศาลรฐธรรมนญแสดงใหเหนวาศาลเ
พกเฉยตอรฐธรรมนญเอง และถอเปนการใชอำนาจเกนขอบเขตของรฐธรรมน
ญ ซงเปนภยตอความมประสทธภาพของระบอบประชา
ธปไตยโดยการทำลายหลกการแบงแยกอำนาจและ
อำนาจของรฐบาลทมาจากการเลอกตงโดยประชาช
น ดงนน คำตดสนของศาลรฐธรรมนญแสดงเหนถง “การเจตนาการใชอำนาจซงขดตอบทบญญตในรฐธ
รรมนญหรอกฎหมายอน” โดยมาตรา 270 ประกอบมาตรา 274ของรฐธรรมนญไดบญญตถงเหตแหงการถอดถ
อนสมาชกรฐบาลและตลาการศาลรฐธรรมนญผาน
ทางการลงมตเสยงสวนใหญของวฒสมาชก
5.การถอดถอนตลาการ
ในอารมภบทของ ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ยนยนวา
ถาจะไมบงคบใหคนตองหนเขาหาการลกขนตอ
ตานทรราชและการกดขอนเปนวถทางสดทายจ
งเปนเรองจำเปนทสทธมนษยชนควรไดรบความ
คมครองโดยหลกนตธรรม
วกฤตทางการเมองในประเทศไทยทมมาจนถงปจจบ
นทเรมขนในป 2549 ยำใหเหนถงความสมพนธระหวางการขาดหายไปขอ
งหลกนตธรรมและความไรเสถยรภาพทางการเมอง เหมอนความรนแรงและความวนวายทเนนยำไวในป
ฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนค.ศ.1948 ในอกประการหนง ความเสอมถอยทตองจายโดยการทำลายหลกนตธร
รม การลมลางรฐธรรมนญอยางมชอบดวยกฎหมาย การเปลยนแปลงผลการเลอกตง การใชศาลยตธรรมเออตอผลประโยชนทางการเมอ
ง การไมตองรบผดของเจาหนาทรฐในทางกฎหมาย และการลงโทษบงคบใชกฎหมายซงจำกดการใชสทธ
ของพลเรอนซงไดรบการคมครองทงในกฎหมายภา
ยในและระหวางประเทศเปนตวการหลกททำใหเกดค
วามขดแยงในประเทศไทย การชมนมของคนเสอแดงในป 2552 และป 2553 ไมใดเกดจาก “ความไมเทาเทยมทางสงคม”
เปนเรองแรกตามทรฐบาลทแลวอนมาน แตเกดจากการทพวกเขาตองการเรยกรองความเป
นประชาธปไตย การคมครองการใชสทธ และความเทาเทยมภายใตกฎหมายมากขน อกประการหนง ความขดแยงเกดขนอยางรวเรวเพราะการลมลางรฐ
ธรรมนญป 2540 ซงนำไปสการเสอมถอยของหลกนตธรรมมากขน ซงถกทำลายโดยการบงคบใชกฎหมายฉกเฉนตามอ
ำเภอใจ การปดบงขอมลขาวสารทตอตานแนวความคดของ
กลมอำมาตย และการใชศาลเตยสงหารฝายตรงขาม รวมถงการทรมานและกกขงฝายตรงขามโดยมชอบ
ดวยกฎหมาย
ทกฝายทางการเมองของประเทศไทยมกพดถงความ
สำคญของการเคารพกฎหมาย อยางไรกตาม การใชคำทตางกนสะทอนใหเหนถงแนวความคดพน
ฐานทตางกนออกไปวา “หลกนตธรรม” นนมองคประกอบอะไรบาง ฝายหนงคอแนวความคดหลกนตธรรมในแบบทเปน
ทางการ(หรอ“เบาบาง”) โดยเนนถงการรางและใชกฎหมายโดยไมคำนงถงเน
อหา หรอความชอบธรรมของความสมพนธระหวางผปก
ครองและผใตปกครอง แนวความคดแบบ“เบาบาง”เปดโอกาสใหนกการเมอง กลมนายพล ผพพากษา และเจาหนาททบงคบใชกฎหมายสรางความชอบธร
รมใหกบการกระทำของรฐซงสงผลทำใหเกดการปฏ
เสธและละเมดสทธมนษยชนทสอดคลองกบองคประ
กอบของหลกนตธรรม โดยอางวากฎหมายนนชดเจน มนคง สอดคลองกบขอกฎหมายสำคญทมอยซงบงคบใชโด
ยรฐ สวนอกฝายทมแนวคดหลกนตธรรมในแบบสารบญ
ญต(หรอ “เขมขน”)โดยมความคดวาการใชกฎหมายควรถกจำกดโดยการระบลงไปวาใครสามารถทำอะไรไดบาง
ในนามของกฎหมาย โดยระบถงขอจำกดทตงอยบนแนวความคดทตางก
นออกไปในความสมพนธระหวางผปกครองและผใต
ปกครองวาอะไรคอสงทผใตปกครองควรจะปฏบตต
ามภายใตกฎหมายทเปนลายลกษณอกษร หากผใตปกครองถกบงคบใหทำการหรอถกพจารณ
าคด การกระทำดงกลาวตองสอดคลองกบหลกความยต
ธรรม ความเทาเทยม และการเคารพในสทธมนษยชน
อนาคตของการปรองดองสมานฉนทและความสงบ
สขอนถาวรในประเทศขนอยกบความสามารถทจะถ
อยหางออกจากแนวความคดของหลกนตธรรมทเป
นทางการ (หรอ”เบาบาง”) เปนอยางแรก ซงเปนแนวความคดทกฎหมายถกใชเปนเครองมอใน
การปกปองสถาบนตางๆจากความรบผดทางกฎหม
าย จำกดการพดคยอยางเสรและเปดเผย ทำลายสทธมนษยชน ดำเนนคดกบฝายตรงขาม หรอสกดดนกระบวนการเลอกตง สวนแนวความคดทเปนแบบสารบญญต ( หรอ “เครงครด”) ทกำหนดใหผปกครองเกยวของสมพนธกบผปกครอ
งโดยกฎหมายอยางเครงครดเทานน และผเกยวของรวมถงสถาบนตางๆตองปฏบตตามบ
ทบญญตฌฉพาะในกฎหมายเทานน โดยปราศจากการแทรกแซงจากอำนาจพเศษหรอม
อทมองไมเหนทไมระบไวในกฎหมายดงกลาว สงสำคญคอแนวทางทเปนแบบสารบญญตของหลก
นตธรรมจำเปนตองมระบบกฎหมายทรบรองหลกสท
ธมนษยชนและและรวมถงถงระบอบตลาการทเปนอ
สระอนจะธำรงไวซงกฎหมาย
ตามทระบในรายงานน หนงในความลมเหลวอยางรายแรงทสดของประชาธ
ปไตยในประเทศไทยคอการเลอกปฏบตในกระบวนก
ารยตธรรม การทระบบตลาการถกนำไปใชเปนเครองมอทางกา
รเมองอยางรนแรงสะทอนใหเหนจากคำตดสนสองม
าตราฐานของศาลรฐธรรมนญในคดทสำคญ นอกจากน การใชระบบตลการเปนเครองมอทางการเมองมควา
มเปนอนตรายยงกวานนเมอมการบญญตไวในบางบ
ทของรฐธรรมนญป 2550 ซงจำกดการปกครองตามระบอบประชาธปไตยเปนก
ารถาวรโดยการบญญตใหอำนาจศาลรฐธรรมนญเ
ปลยนแปลงผลการเลอกตงจากการเลอกตงทเปนอ
สระ ในระยะยาว การแกไขสถานการณนจำเปนตองมการปฏรปโครง
สรางโดยมงหมายเพอเปลยนศาลยตธรรมจากเครอ
งมอทางการเมองใหเปนเครองมอแหงความยตธรร
มในแนวทางเพอเพมความเปนธรรมและเปนกลางข
องศาล รบรองวาประชาชนไทยจะมความเทาเทยมภายใตก
ฎหมาย และทเลาความรบผดชอบทางประวตศาสตรของระบ
บตลาการทสรางความชอบธรรมทางกฎหมายใหกา
รทำรฐประหาร ปกปดการทำรายหรอการโกงกน และปกปองการไมตองรบผดของเจาหนาทรฐทละเม
ดสทธมนษยชนขนพนฐาน อยางไรกตาม ในระยะสน การปองกนไมใหประชาธปไตยและหลกนตธรรมเสอ
มถอยไปมากกวานจากผลลพธของการทำ “ตลาการรฐประหาร” จำเปนตองมการถอดถอนตลาการของศาลรฐธรรม
นญไทยโดยสมาชกวฒสภาตามทบญญตในรฐธรรม
นญ
คำลงทไมชอบดวยกฎหมายออกโดยศาลรฐธรรมน
ญในวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2555 เปนการผาฝนกระบวนการทระบไวในรฐธรรมนญแล
ะหลกการแบงแยกอำนาจ ดงนนจงพจารณาไดวา “เปนการใชอำนาจโดยเจตนาขดกบบทบญญตในรฐ
ธรรมนญหรอกฎหมาย” ซงเพยงพอทจะถอดถอนตลาการททำหนาทในศาลท
งคณะไดอยางชอบดวยกฎหมาย อยางไรกตาม สงททำใหการถอดถอนตลาการมความจำเปนคอปร
ะวตอนชดเจนของศาลในการแทรงแซงทางการเมอ
ง การปราศจากความเปนอสระ และการเพกเฉยตอสทธของประชาชนไทย การไมเคารพประชาธปไตย และเจตจำนงทจะละเมดกฎหมายเมอมความจำเปนใ
นการชงโจมต ขดขวางหรอเปลยนแปลงนโยบายทประชาชนใหควา
มเหนชอบจากการเลอกตง
นบตงแตการแตงตงเมอป 2551 ตลาการของศาลรฐธรรมนญเปนเครองมอหลกซงท
ำใหประชาธปไตยถกทำลายและฝายตรงขามกลมอ
ำมาตยถกขมขวญและกำจด รายละเอยดคดทระบขางตนแสดงใหเหนวา ศาลรฐธรรมนญตดสนอยางลำเอยงอยางตอเนอง โดยหาเหตผลทางเทคเพอทำใหอกฝายพนผด และลงโทษอกฝาย นบตงแตถอดถอนนายกรฐมนตรสองคน ยบพรรคในรฐบาลสามพรรค และลดรอนสทธทางการเมองสมาชกกรรมการบรห
ารพรรครวมรอนรายในป 2551 ศาลยงคงลมเหลวทจะปรบใชมาตรฐานเดยวกนนก
บพรรคประชาธปตยและพวกพองอยางตอเนอง ในคลปวดโอปรากฎวาตลาการบางรายรวมมอกบส
มาชกพรรคประชาธปตยใสรายพรรคสมาชกเพอไท
ยและยอมรบวาขโมยขอสอบคดเลอกเขาทำงานในศ
าลในป 2553 ซงแสดงใหเหนวาตลาการเหลานใหความสำคญกบ
กฎหมายและหลกการพนฐานของความเปนกลางนอ
ยมาก การถอดถอนจตพร พรหมพนธออกจากการเปนสส.ซงเปนคำตดสนลงโทษทางกฎหมายอนรายแรง โดยปราศจากความผดทางอาญา การใชกฎหมายพนฐานซงมบทบญญตขดตอกบรฐธ
รรมนญโดยตรงแสดงใหเหนวาศาลไมเพยงแตใหคว
ามเคารพเพยงนอยนดตอสทธสวนบคคลหรอสทธข
องประชาชนชาวไทยในการเลอกตวแทนของพวกเข
า แตยงแสดงใหเหนวาศาลไมใหเคารพตอรฐธรรมน
ญเอง
หลายปแลวทประเทศไทยรอคอยแนวทางในการแก
ปญหาความขดแยงทางการเมองทเปนธรรมและกา
รปฏรปทจะนำพาประเทศไปสการปกครองตาม“ระบอบประชาธปไตยทมกษตรยเปนประมข” อยางแทจรง ซงเกดจากหลกนตธรรม การปองกนการกระทำอนขดตอหลกความยตธรรม
ซงสามารถทำไดโดยการเรมกระบวนการถอดถอนต
ลาการของศาลรฐธรรมนญ และมการสรรหาตลาการใหมในตอนทายของกระบว
นการตามทระบในมาตรา 270-‐274 ของรฐธรรมนญป 2550 เทานน โดยจดทำรายชอตลาการทมประวตผลงานดเยยม
มความเปนอสระและซอสตย นอกจากน สงทสำคญเรองแรกเลยคอการกอบกประชาธปไตย
ทมเพยงนอยนดนจากการใชอำนาจของคณะบคคล
ทไมเคยยอมรบสทธของประชาชนไทยในการปกครอ
งประเทศ ในขณะทการเรยกรองใหทหารทำรฐประหารหรอกา
รเรยกรองใหตลาการลมลางรฐบาลทมาจากการเล
อกตงเขมขนมากขน สส.และสมาชกวฒสภาควรใชโอกาสใชอำนาจภายต
ามรฐธรรมนญปกปองประชาธปไตยทกำลงถกโจมต
อางอง “Constitution Court under Fire over Charter Bill Vote,” Bangkok Post, June 3, 2012. http://www.bangkokpost.com/news/local/296309/constitution-court-under-fire-over-charter-bill-vote
Michael J. Montesano, “Thailand’s Ungraceful Losers,” Wall Street Journal, July 13, 2011. http://online.wsj.com/article/SB10001424052702303678704576441323472724988.html
“Charter Court Disqualifies Jatuporn,” Bangkok Post, May 18, 2012. http://www.bangkokpost.com/lite/topstories/294016/charter-court-disqualifies-jatuporn 1 “Democrat Seeks Dissolution of Pheu Thai Party,” Thai-Asean News Network, May 21, 2012.
http://www.tannetwork.tv/tan/ViewData.aspx?DataID=1054916 1 Nattaya Chetchotiros, “Democrats Hope to Discredit Charter Push,” Bangkok Post, May 17, 2012. http://m.bangkokpost.com/opinion/293652
Given the opposition’s boycott, Thai Rak Thai won more than ninety percent of the seats in the 2006 elections. The elections were later declared null and void based on a finding that the positioning of voting booths in polling stations violated the privacy of voters. 1 “Thai Court Orders Dissolution of Ex-Prime Minister’s Party,” New York
Times, May 30, 2007. http://www.nytimes.com/2007/05/30/world/asia/30iht-thai.5.5934187.html 1 Vorajet Pakirat et al., “Decision of the Constitutional Tribunal to Dissolve
Thai Rak Thai — A Legal Analysis,” Faculty of Law, Thammasat University. 1 “Junta ‘Never Harmed PPP’,” Bangkok Post, Dec. 13, 2007.
http://thailandpost.blogspot.com/2007/12/junta-never-harmed-ppp.html
1 “Thaksin Ally Victory ‘Undermined’,” BBC, January 4, 2008.
http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7171454.stm 1 “EC Ruling May Start Meltdown for PPP,” The Nation, January 9, 2008.
http://www.nationmultimedia.com/home/EC-ruling-may-start-meltdown-for-PPP-30061635.html 1 “Is End in Sight for Stricken Chart Thai?,” The Nation, January 12, 2008.
http://www.nationmultimedia.com/home/Is-end-in-sight-for-stricken-Chart-Thai--30062022.html
1 “The Tribunal Clears Democrat and Taikorn from Hiring Small Party and Wrongly Accusing TRT,” The Nation, May 30, 2007. http://www.nationmultimedia.com/home/The-Tribunal-clears-Democrat-and-Taikorn-from-hiri-30035587.html
1 “EC: No Basis to Red-Card Deputy Leader Vithoon,” Bangkok Post, October
29, 2008. http://www.bangkokpost.com/news/local/3553/democrats-safe-from-dissolution 1 “EC Hits Back at Critics of Its Actions,” Bangkok Post, Dec. 2, 2010.
http://m.bangkokpost.com/topstories/209253 1 “Court Scandals in Thailand: Judges in the Dock,” The Economist, November
11, 2010. http://www.economist.com/node/17472738 1 “EC Absolves Boonjong of Power Abuse,” Bangkok Post, May 7, 2009.
http://www.bangkokpost.com/news/local/16252/ec-absolves-boonjong-of-power-abuse 1 “Puea Paendin Saved from Dissolution,” Bangkok Post, July 30, 2009.
http://www.bangkokpost.com/news/local/150636/puea-pandin-saved-from-dissolution 1 See David Streckfuss, “The Strategy of the United Front for Democracy against Dictatorship on ‘Double Standards’: A Grand Gesture to History, Justice, and Accountability,” in Michael J. Montesano, Pavin Chachavalpongpun and Aekapol Chongvilaivan, Bangkok, May 2010: Perspectives on a Divided Thailand. Singapore: ISEAS.
1 The speech can be viewed at: http://www.youtube.com/watch?v=zWDWU2dlhpc 1 “Complaint against Jatuporn, Two Others,” Bangkok Post, April 12, 2011. http://www.bangkokpost.com/news/local/231666/complaint-filed-against-jatuporn-2-others 1 “Lese Majeste Charges against Jatuporn Lifted,” The Nation, May 11, 2012. http://www.nationmultimedia.com/politics/Lese-majeste-charges-against-Jatuporn-lifted-30181708.html
1 See International Commission of Jurists, “Emergency Decree in Bangkok and 18 Thai Provinces Must Be Revoked Immediately,” July 9, 2010. http://www.icj.org/dwn/database/Thailand-EmergencyDecree-9July2010.pdf See also International Commission of Jurists, “ICJ Submission on Thailand, Human Rights Council, 12th Session of the Working Group on the Universal Periodic Review,” March 2011. http://www.icj.org/dwn/database/UPR%20Thailand%202011%20ICJ%20submission.pdf 1 Human Rights Watch, “Letter to Prime Minister Abhisit on Thailand's Emergency Decree Extension,” July 10, 2010. http://www.hrw.org/news/2010/07/11/letter-prime-minister-abhisit-thailands-emergency-decree-extension Human Rights Watch, “Thailand: Repeal Emergency Decree—Authorities Use Draconian Law to Violate Rights and Obstruct Justice,” November 24, 2010. http://www.hrw.org/news/2010/11/24/thailand-repeal-emergency-decree 1 “Thailand Urged to Lift Emergency Rule,” BBC, July 5, 2010. http://www.bbc.co.uk/news/10506794 1 Amnesty International, “Thailand Must Repeal or Reform Emergency Legislation Immediately,” September 30, 2010. http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/thailand-must-repeal-or-reform-emergency-legislation-immediately-2010-09-30 1 Asian Legal Resource Centre, “Thailand: Arbitrary Detention and Harassment under the Emergency Decree,” August 31, 2010. http://www.ahrchk.net/statements/mainfile.php/2010statements/2791/ 1 International Crisis Group, “Bridging Thailand’s Deep Divide,” July 5, 2010, p. 21. http://www.crisisgroup.org/~/media/Files/asia/south-east-asia/thailand/192_Bridging%20Thailands%20Deep%20Divide.pdf 1 Achara Ashayagachat, “Thailand’s Terrorism Law ‘Goes Too Far’,” Bangkok
Post, February 19, 2011. http://www.bangkokpost.com/news/local/222370/thailand-terrorism-law-goes-too-far 1 “Bail Revoked for Two Reds, Jatuporn and Nisit,” The Nation, May 12, 2011. http://www.nationmultimedia.com/2011/05/12/national/Bail-revoked-for-two-reds-Jatuporn-and-Nisit-30155211.html
1 “DSI Poised to Drop Lese Majeste Conspiracy Case,” The Nation, March 31, 2012. http://www.nationmultimedia.com/national/DSI-poised-to-drop-lese-majeste-conspiracy-case-30179098.html 1 Nattaya Chetchotiros, “Democrats Hope to Discredit Charter Push,” Bangkok Post, May 17, 2012. http://m.bangkokpost.com/opinion/293652
1 “Charter Vetting Put on Ice,” Bangkok Post, June 2, 2012.
http://www.bangkokpost.com/news/politics/296184/charter-vetting-put-on-ice
1 “Former Thammasat University Dean Accuses Constitutional Court of Violating the Constitution, Suggests Impeachment,” Prachatai, June 2, 2012. http://prachatai.com/journal/2012/06/40810 1 Human Rights Watch, “Descent into Chaos: Thailand's 2010 Red Shirt Protests and the Government Crackdown," May 2011. http://www.hrw.org/node/98416