เรื่องเล่าจาก Pcu ขนาย

สรุ�ปผลการุดำาเนิ นิงานิควบค�มว�ณโรุค พื้��นิที่��สาธารุณส�ข ตำาบลบ านิเกาะ ป"งบปรุะมาณ 2552

( ตำ�ลาคม 2551 - ก�นิยายนิ 2552 )

ความเป็�นมา 1

การดำ�าเน นงานค�นหาผู้��ป็�วยว�ณโรคในกลุ่��มเสี่��ยงพื้ !นที่��สี่าธารณสี่�ขตำ�าบลุ่บ�านเกาะ ป็) 2552 2

การดำ�าเน นงานข*!นที่ะเบ�ยนผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม�3

การดำ�าเน นงานตำ ดำตำามก�าก�บการก นยาผู้��ป็�วยว�ณโรค4 - นว�ตำกรรมการตำ ดำตำามก�าก�บการก นยาของผู้��ป็�วย

ว�ณโรค 4

การดำ�าเน นงานค�ดำกรองกลุ่��มที่��สี่�มผู้�สี่ก�บผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำ8

ผู้ลุ่การร�กษาเม �อสี่ !นสี่�ดำการร�กษาของผู้��ป็�วยว�ณโรคที่��ข*!นที่ะเบ�ยน9

ผู้ลุ่การร�กษาเม �อสี่ !นสี่�ดำการร�กษาของผู้��ป็�วยว�ณโรคที่��ข*!นที่ะเบ�ยน 9

ความเป$นิมา

ว�ณโรคน�บไดำ�ว�าเป็�นโรคตำ ดำตำ�อที่��ถื อว�าเป็�นป็/ญหาที่��สี่�าค�ญดำ�านสี่าธารณสี่�ขที่��วโลุ่ก จากรายงานองค2การอนาม�ยโลุ่ก ( WHO ) ป็) 2547 พื้บว�า 1 ใน 3 ของป็ระชากรที่��วโลุ่กตำ ดำเช !อว�ณโรค แลุ่ะร�อยลุ่ะ 5- 10 ของผู้��ตำ ดำเช !อว�ณโรคดำ�งกลุ่�าวจะกลุ่ายเป็�นผู้��ป็�วยว�ณโรคในเวลุ่าตำ�อมา ในแตำ�ลุ่ะป็)จะม�ผู้��ป็�วยใหม� ป็)ลุ่ะ 8.8 ลุ่�านคน อย��ในระยะการแพื้ร�เช !อ 3.9 ลุ่�านคน ม�ผู้��เสี่�ยช�ว ตำจากว�ณโรคป็)ลุ่ะ 2 ลุ่�านคน ซึ่*�งรวมผู้��ป็�วยว�ณโรคตำ ดำเช !อ HIV ดำ�วย จากรายงานสี่ถืานการณ2การแพื้ร�ระบาดำของว�ณโรคในป็ระเที่ศไที่ย ป็) 2533 พื้บอ�ตำราป็�วยเสี่มหะพื้บเช !อ 33.4 ตำ�อแสี่นป็ระชากร เพื้ �มข*!นเป็�น 63.0 ตำ�อแสี่นป็ระชากร ในป็) 2549 ซึ่*�งเป็�นแหลุ่�งกระจายเช !อโรค

1

สารุบ�ญ

ที่��สี่�าค�ญ ผู้นวกก�บการแพื้ร�ระบาดำของโรคเอดำสี่2ย �งที่�าให�สี่ถืานการณ2ของว�ณโรคที่ว�ความร�นแรงย �งข*! น องค2การอนาม�ยโลุ่ก ( WHO ) ไดำ�จ�ดำป็ระเที่ศไที่ยอย��อ�นดำ�บที่�� 17 ของป็ระเที่ศที่��ม�อ�ตำราความช�กของว�ณโรคสี่�งสี่�ดำจากจ�า นวน 22 ป็ระเที่ศ ( Estimated TB Burden,2005 : WHO

report 2007 ) ป็ระเที่ศไที่ยไดำ�เร �มใช�กลุ่ว ธ�ตำามองค2การอนาม�ยโลุ่กที่��ไดำ�แนะน�าย�ที่ธศาสี่ตำร2ใหม�ให�ก�บป็ระเที่ศตำ�างๆใช�แผู้นงานควบค�มว�ณโรค ดำ�วยระบบยาระยะสี่�!น ภายใตำ�การสี่�งเกตำโดำยตำรง ( Directly Observed

Treatment – Short course : DOTS ) มาตำ�!งแตำ�ป็ลุ่ายป็) พื้.ศ.2539

โดำยสี่�าน�กว�ณโรค กรมควบค�มโรค กระที่รวงสี่าธารณสี่�ข ดำ�าเน นกลุ่ย�ที่ธ2ที่�!ง ระดำ�บเขตำ จ�งหว�ดำ อ�าเภอ ตำ�าบลุ่ ในป็) พื้.ศ.2542 ซึ่*�งที่�าให�อ�ตำราความสี่�าเร9จของการดำ�าเน นงานดำ�ข*!น แตำ�ก9ย�งไม�ผู้�านตำ�วช�!ว�ดำระดำ�บสี่ากลุ่ พื้บว�าอ�ตำราผู้ลุ่สี่�าเร9จของการร�กษา ( Success rate ) น�อยกว�าร�อยลุ่ะ 85 แลุ่ะอ�ตำราการขาดำยามากกว�าร�อยลุ่ะ 5 อ�กที่�!งอ�ตำราการโอนออกโดำยไม�ที่ราบผู้ลุ่การร�กษาสี่�ง ( Transfer out ) อาจสี่�งผู้ลุ่ที่�าให�อ�ตำราการดำ !อยาของเช !อว�ณโรคสี่�งตำามไป็ดำ�วย สี่�งผู้ลุ่กระที่บตำ�อแผู้นงานความค�มว�ณโรคแห�งชาตำ ( National

Tuberculosis Program : NTP ) จ�งหว�ดำนครราชสี่�มาย�งพื้บป็/ญหาการตำ ดำตำามผู้��ป็�วยขาดำยา ซึ่*�งสี่�งผู้ลุ่ที่�าให�ไม�เก ดำผู้ลุ่สี่�าเร9จของการร�กษาว�ณโรคในผู้��ป็�วยหลุ่ายราย ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ จ�าเป็�นตำ�องม�การจ�ดำที่�าแผู้นการดำ�าเน นงานควบค�มว�ณโรคให�สี่อดำคลุ่�องก�บแผู้นย�ที่ธศาสี่ตำร2ระดำ�บ กระที่รวง กรม กอง จ�งหว�ดำ แลุ่ะเป็�นไป็ในที่ ศที่างเดำ�ยวก�น เก ดำป็ระสี่ ที่ธ ภาพื้ สี่อดำคลุ่�องก�บสี่ถืานการณ2ป็/จจ�บ�นมากที่��สี่�ดำ โดำยการดำ�าเน นงานควบค�มว�ณโรคของตำ�าบลุ่บ�านเกาะในคร�!งน�!ไดำ�ร�บการสี่น�บสี่น�นงบป็ระมาณจากกองที่�นหลุ่�กป็ระก�นสี่�ขภาพื้ระดำ�บที่�องถื �น ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ

ตำารุางที่�� 1 แสี่ดำงจ�านวนป็ระชากรในพื้ !นที่��สี่าธารณสี่�ข ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ อ�า เภอเม อง จ�งหว�ดำนครราชสี่�มา จ�า แนกตำามกลุ่�� มอาย� แลุ่ะ เพื้ศ ป็)งบป็ระมาณ 2552

2

กล�&มอาย� เพื้ศชาย ( คนิ )

เพื้ศหญ ง ( คนิ )

รุวมที่��งหมดำ ( คนิ )

ตำ�ากว&า 1 ป" 53 49 102

1 – 4 ป" 297 285 582

5 – 9 ป" 368 339 707

10 – 14 ป" 483 447 930

15 – 19 ป" 374 419 793

20 – 24 ป" 355 447 802

25 – 29 ป" 396 418 815

30 – 34 ป" 417 452 869

35 – 39 ป" 360 397 757

40 – 44 ป" 372 407 779

45 – 49 ป" 340 414 754

50 – 54 ป" 277 371 648

55 – 59 ป" 249 292 541

60 – 64 ป" 184 201 385

65 – 69 ป" 113 138 251

70 – 74 ป" 106 121 227

75 – 79 ป" 73 82 155

80 – 84 ป" 33 40 73

85 ป" ข+�นิไป 25 31 56

รุวม 4,875 5,350 10,225

ที่��มา : งานระบบข�อม�ลุ่หน�วยบร การ ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย

การุดำาเนิ นิงานิค นิหาผ- ป.วยว�ณโรุคในิกล�&มเส��ยงโดำยพื้ จารณาดำ�า เน นการในกลุ่��มเสี่��ยง ซึ่*�งถื อเป็�น Passive cases

Finding : Hospital bases เช�น (ผู้��สี่�มผู้�สี่ร�วมบ�าน , 3% ของผู้��ร �บบร การผู้��ป็�วยนอกของโรงพื้ยาบาลุ่แลุ่ะสี่ถืาน�อนาม�ย, ผู้��ตำ ดำเช !อ เอ9ช ไอ ว�แลุ่ะผู้��ป็�วยเอดำสี่2 ผู้��ตำ�องข�ง ผู้��สี่�งอาย� ผู้��ป็�วยเบาหวาน คนที่��ถื�กระบ�ในช�มชนว�าม�อาการสี่งสี่�ยแลุ่ะสี่�งตำ�อโดำย Mr.TB หม��บ�าน

ตำารุางที่�� 2 แสี่ดำงผู้ลุ่งานตำรวจเสี่มหะกลุ่��มเสี่��ยงโดำยใช�แบบค�ดำกรอง รายเดำ อน ป็)งบป็ระมาณ 2552

กล�&มเส��ยง ตำ พื้ ธค ม ก ม� เม พื้ ม ก ส กย รุวม3

ค.51

ย.51

.51

ค.52

พื้.52

ค.52

ย.52

ค.52

ย.52

ค.52

ค.52

.52

( รุาย )

1. ผู้��ม�อาการสี่งสี่�ยในช�มชน อาย� 15 – 59 ป็)

2 5 3 2 4 5 4 2 1 1 2 2 33

2. ผู้��สี่�มผู้�สี่ร�วมบ�าน 4 1 3 2 3 2 3 3 1 1 3 1 27

3. ผู้��ตำ ดำเช !อ/ผู้��ป็�วย HIV

1 5 1 2 2 1 2 4 0 1 1 0 20

4. ผู้��สี่�งอาย� 1 6 3 1 1 2 2 2 1 2 3 1 25

5. ผู้��ป็�วยเบาหวาน 2 3 3 1 1 2 1 1 1 1 2 1 19

6. ผู้��ป็�วยหอบห ดำเร !อร�ง

0 1 1 2 2 0 1 1 0 2 1 0 11

7. ช�มชนแออ�ดำ/ที่��เข�าถื*งยาก

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8. แรงงานตำ�างดำ�าว 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

9. ผู้��ตำ�องข�งในเร อนจ�า

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

10. ผู้��ร�บบร การ(ผู้��ป็�วยนอก)

6 10

7 8 2 2 2 5 4 6 6 8 66

รุวม 16

31

21

18

15

14

15

18

8 14

18

13

201

ตำารุางที่�� 3 แสี่ดำงผู้ลุ่การข*!นที่ะเบ�ยนผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม� จากการค�นหาผู้��ป็�วยรายใหม�ในกลุ่��มเสี่��ยงของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ ป็)งบป็ระมาณ 2552

กล�&มเส��ยง เป0าหมา

ย

ใช แบบค�ดำ

กรุอง

ส&งตำรุวจเสมหะ

เสมหะพื้บเช��อ

อ�ตำรุาเสมหะพื้บเช��อ

ข+�นิที่ะเบ�ยนิผ- ป.วยเสมหะบวก

ข+�นิที่ะเบ�ยนิผ- ป.วยเสมหะ

ลบ

สถานิที่��

รุ�กษา

1. ผู้��ม�อาการสี่งสี่�ยในช�มชน อาย� 15 – 59 ป็)

71 71 33 1 3.03 1 1 ศสี่ช.ขนาย ที่�!ง 2

ราย2. ผู้��สี่�มผู้�สี่ร�วมบ�าน 56 56 27 0 0 0 0 -

3. ผู้��ตำ ดำเช !อ/ผู้��ป็�วย HIV

26 26 20 0 0 0 0 -

4

4. ผู้��สี่�งอาย� 50 50 25 0 0 0 0 -

5. ผู้��ป็�วยเบาหวาน 30 30 19 1 5.26 1 0 ศสี่ช.ขนาย

6. ผู้��ป็�วยหอบห ดำเร !อร�ง

13 13 11 0 0 0 0 -

7. ช�มชนแออ�ดำ/ที่��เข�าถื*งยาก

0 0 0 0 0 0 0 -

8. แรงงานตำ�างดำ�าว 5 5 0 0 0 0 0 -

9. ผู้��ตำ�องข�งในเร อนจ�า

0 0 0 0 0 0 0 -

10. ผู้��ร�บบร การ(ผู้��ป็�วยนอก)

225 225 66 0 0 0 0 -

รุวม 476

476 201 2 1.00 2 1 ศสี่ช.ขนาย

ที่��มา : งานควบค�มว�ณโรค ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย

การุดำาเนิ นิงานิข+�นิที่ะเบ�ยนิผ- ป.วยว�ณโรุครุายใหม&ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ดำ�าเน นการข*!นที่ะเบ�ยนผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม�

โดำยผู้ลุ่จากการค�ดำกรองในกลุ่��มเสี่��ยงตำามกลุ่��มเป็:าหมายป็ระชากรอาย� 15 ป็)ข*!นไป็ แลุ่ะไดำ�ร�บการร�กษาที่�� ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะในป็)งบป็ระมาณ 2552

ตำารุางที่�� 4 แสี่ดำงข�อม�ลุ่สี่�าค�ญของผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม� ที่��ไดำ�ร�บการข*!นที่ะเบ�ยนของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ ป็)งบป็ระมาณ 2552

ผ- ป.วยว�ณโรุครุายใหม&ที่��ข+�นิที่ะเบ�ยนิ

ที่��อย-& ปรุะเภที่ผ- ป.วย

ผลการุตำรุวจเสมหะ

ผลตำรุว

จHIV

ผลตำรุวจภาพื้รุ�งส�

ที่รุวงอก

อาการุ การุรุ�กษา(ส-ตำรุยา )

1 2 3

นาย บ�ญเลุ่ ศ จอมเกาะอาย� 43 ป็)

57 หม�� 2ตำ.บ�านเกาะ

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะบวก

2+

2+

2+

Neg

Cavity ไอ เสี่มหะเหน�ยวข�น หอบเหน �อย เป็�นมา 2 เดำ อน

CAT 1

5

นาย สี่�วรรณ แฝงดำ�านกลุ่าง อาย� 57 ป็)


ว�ณโรคป็อดำเ สี่ ม ห ะบวก

3+

3+

3+

Neg

Cavity ไอ เสี่มหะป็นเลุ่ อดำเหน �อย อ�อนเพื้ลุ่�ยเป็�นมา 1

เดำ อน

CAT 1

นาย พื้งษ2ศ�กดำ < มโนธรรมอาย� 33 ป็)


ว�ณโรคป็อดำเ สี่ ม ห ะลุ่บ

Neg

Neg

Neg

Neg

Cavity ไอ เจ9บหน�าอก ไข�อ�อนเพื้ลุ่�ย น�!าหน�กลุ่ดำเป็�นมา 1 เดำ อน

CAT 3


การุดำาเนิ นิงานิตำ ดำตำามกาก�บการุก นิยาผ- ป.วยว�ณโรุคศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ไดำ�ดำ�าเน นการตำ ดำตำามการก�าก�บการก นยาของ

ผู้��ป็�วยว�ณโรคที่��ไดำ�ร�บการข*!นที่ะเบ�ยนผู้��ป็�วยว�ณโรคซึ่*�งเป็�นผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม�ที่�!งหมดำ โดำยที่�มงานสี่�ขภาพื้ ซึ่*�งป็ระกอบไป็ดำ�วย

- แพื้ที่ย2ป็ระจ�าศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย- พื้ยาบาลุ่บาลุ่ว ชาช�พื้- น�กว ชาการสี่าธารณสี่�ข ( TB Manager, Mr.TB )

- อาสี่าสี่ม�ครสี่าธารณสี่�ขป็ระจ�าหม��บ�าน ( อสี่ม. )

- ผู้��น�าช�มชน/องค2กรป็กครองสี่�วนที่�องถื �น- คณะกรรมการควบค�มว�ณโรคระดำ�บหม��บ�าน ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ไดำ�สี่ร�างนว�ตำกรรมในการตำ ดำตำามการก�าก�บการ

ก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค ที่��ม�ช �อว�า ป็ฏิ ที่ นยาค��กาย ใสี่�ใจสี่�ขภาพื้ ควบค��ก�บ “ ”

การบร หารยาแบบม�พื้��เลุ่�!ยง เร�ยกว�า DOTS ( Directly Observed

Treatment, Short-Course ) หร อ การร�กษาว�ณโรคดำ�วยระบบยาระยะสี่�!นภายใตำ�การสี่�งเกตำโดำยตำรง ซึ่*�งถื อว�าเป็�นว ธ�ที่��ม�ป็ระสี่ ที่ธ ภาพื้มากที่��สี่�ดำในการควบค�มการระบาดำของว�ณโรคในป็/จจ�บ�น

ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ไดำ�ร�บงบป็ระมาณการสี่น�บสี่น�นการดำ�าเน นงานควบค�มว�ณโรค ป็)งบป็ระมาณ 2552 จากกองหลุ่�กป็ระก�นสี่�ขภาพื้ระดำ�บที่�องถื �น ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ เป็�นจ�านวนที่�!งสี่ !น 24,000 บาที่นิว�ตำกรุรุมการุตำ ดำตำามกาก�บการุก นิยาของผ- ป.วยว�ณโรุค

6

ปฏิ ที่ นิยาค-&กาย ใส&ใจส�ขภาพื้หล�กการุและเหตำ�

ป็/ญหาการแพื้ร�กระจ�ายเช !อว�ณโรคในช�มชนแลุ่ะความลุ่�มเหลุ่วในการร�กษาผู้��ป็�วยว�ณโรคในพื้ !นที่��ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ ในอดำ�ตำที่��ผู้�านมา การแก�ไขป็/ญหาว�ณโรคให�ไดำ�ผู้ลุ่ ค อ การตำ�ดำวงจรการแพื้ร�กระจายที่��แหลุ่�งแพื้ร�เช !อโดำยตำรง แหลุ่�งแพื้ร�เช !อที่��สี่�าค�ญก9ค อ ตำ�วผู้��ป็�วยว�ณโรค ( ระยะแพื้ร�เช !อ ) ที่��ย�งร�กษาไม�หาย หร อ ขาดำการร�กษา การม�พื้��เลุ่�!ยงคอยดำ�แลุ่ให�ผู้��ป็�วยไดำ�ร�บยาครบถื�วนที่�กม !อ เพื้ �อให�แน�ใจว�าหายจากว�ณโรคน�บว�าเป็�นสี่ �งสี่�าค�ญ ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย จ*งไดำ�จ�ดำที่�าป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยาเพื้ �อใช�ป็ระกอบการดำ�แลุ่ให�ผู้��ป็�วยว�ณโรคก นยาตำ�อหน�าจนครบก�าหนดำการร�กษา เพื้ราะป็/ญหาการก นยาไม�ครบ โดำยสี่�วนใหญ�เก ดำจาก

- การลุ่ มก นยา จ�าไม�ไดำ�ว�าก นยาหร อย�ง- ผู้ลุ่ข�างเค�ยงของยา ที่�าให�ไม�อยากก นยาตำ�อ- การออกไป็ที่�าธ�ระนอกบ�าน- ที่�อแที่� ขาดำก�าลุ่�งใจการใช�ป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยาควบค��ก�บการม�พื้�!เลุ่�!ยง จะที่�าให�เก ดำความ

สี่ะดำวกในการก นยาแลุ่ะการตำ ดำตำาม ป็:องก�น การลุ่ มก นยา เพื้ราะม�ว�นที่��ระบ�ช�ดำเจน เข�าใจง�าย สี่ามารถืตำรวจสี่อบไดำ�ว�ตำถ�ปรุะสงค7

1. เพื้ �อเตำ อนการก นยา2. เพื้ �อตำรวจสี่อบการก�าก�บการก นยา ตำามตำารางว�นที่��3. เพื้ �อความสี่ะดำวก ครบถื�วน สี่ามารถืตำรวจสี่อบไดำ�ที่�นที่�

ข��นิเตำรุ�ยมการุ- ป็ระช�มที่�มงาน เพื้ �อค�นหาสี่าเหตำ�การขาดำยา การลุ่ มก นยา ว�าเก ดำ

จากสี่าเหตำ�ใดำ- ก�าหนดำร�ป็แบบ หาแนวที่างแก�ไข- จ�ดำเตำร�ยมว�สี่ดำ� อ�ป็กรณ2 ( แฟ้:ม , ตำารางป็ฏิ ที่ น ,จ�ดำที่�า Pre-pack

ยา )- ป็ระช�มช�!แจ�ง เจ�าหน�าที่��ที่�กระดำ�บ พื้��เลุ่�!ยง ผู้��ป็�วย อธ บายการใช�

ป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยา

7

รุะยะเวลาดำาเนิ นิการุ1 ตำ�ลุ่าคม 2552 ถื*ง 30 ก�นยายน 2552

ข��นิดำาเนิ นิการุ- จ�ดำเตำร�ยมป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยาสี่�าหร�บผู้��ป็�วยในแตำ�ลุ่ะราย พื้ร�อม

ป็ฏิ ที่ นก�าก�บการตำ ดำตำามสี่�าหร�บเจ�าหน�าที่��

- จ�ดำที่�า Pre-pack ยา สี่�าหร�บผู้��ป็�วย ตำามตำารางป็ฏิ ที่ น- จ�ดำการสี่�งตำ�อเวรระหว�าง Mister TB ก�บเจ�าหน�าที่��เวรในแตำ�ลุ่ะว�น

ที่�กว�นพื้ร�อม แฟ้:มป็ระว�ตำ การร�กษาของผู้��ป็�วยว�ณโรค

- ลุ่งที่ะเบ�ยนในตำารางป็ฏิ ที่ นที่�กคร�!งเม �อผู้��ป็�วยก นยาตำ�อหน�าเร�ยบร�อยแลุ่�ว

รุ-ปภาพื้ที่�� 1 แสี่ดำงข�อม�ลุ่สี่�าค�ญของแฟ้:มช�ดำป็ฏิ ที่ นก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค

-รุ-ปภาพื้ที่�� 2 แสี่ดำงร�ป็แบบป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย

ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ อ�าเภอเม อง จ�งหว�ดำนครราชสี่�มา

8


รุ-ปภาพื้ที่�� 3 แสี่ดำงร�ป็แบบป็ฏิ ที่ นตำ ดำตำามก�าก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค สี่�าหร�บเจ�าหน�าที่��สี่าธารณสี่�ข ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ อ�าเภอเม อง จ�งหว�ดำนครราชสี่�มา


รุ-ปภาพื้ที่�� 4 แสี่ดำงช�ดำป็ฏิ ที่ นก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค ( ป็ฏิ ที่ น

ยาค��กาย ใสี่�ใจสี่�ขภาพื้ )

ตำารุางที่�� 5 แสี่ดำงผู้ลุ่การดำ�า เน นงานก�าก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย

ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ อ�าเภอเม อง จ�งหว�ดำนครราชสี่�มา

9

ผ- ป.วยว�ณโรุค

ที่��ข+�นิที่ะเบ�ยนิ

ว นิ จฉั�ยโรุค

การุรุ�กษา( ส-ตำรุ

ยา)

รุะยะเข มข นิ 2 ส�ปดำาห7

แรุก( Initail phase )

รุะยะเข มข นิส�ปดำาห7ที่��3-8( Initail phase )

รุะยะตำ&อเนิ��องเดำ�อนิที่��3-6

( Continuation phase )

ว�นิ/

เดำ�อนิ/ป"

นาย บ�ญเลุ่ ศ

จอมเกาะอาย� 43

ป็)


29 ม.ค. 2552

CAT 1 29 ม .ค .52 –

12 ก.พื้.52

ผู้�� ป็� ว ย ม า ร� บป็ระที่านยาที่��PCU

ที่� ก ว� น ตำ� อ ห น� า จนที่.เวร ในช�วงเ ว ลุ่ า 17.00 –

19.00 น.

13 ก .พื้ .52 –

29 ม�.ค.52

ผู้��ป็�วยร�บป็ระที่านยาที่��บ�านโดำยพื้�!เลุ่�!ยงก�าก�บการก นยา แลุ่ะ จนที่.ตำ ดำตำามเย��ยมสี่�ป็ดำาห2ลุ่ะ 1

คร�!ง

30 ม� .ค .52 –

27 ก.ค.52

ผู้��ป็�วยร�บป็ระที่านยาที่��บ�านโดำยพื้�!เลุ่�!ยงก�าก�บการก นยา แลุ่ะ จนที่.ตำ ดำตำามเย��ยมเดำ อนลุ่ะ 1

คร�!งนาย สี่�วรรณ แฝงดำ�านกลุ่าง อาย� 57

ป็)


5 ก.พื้.2552

CAT 1 5 ก .พื้ .52 –

19 ก.พื้.52

ผู้�� ป็� ว ย ม า ร� บป็ระที่านยาที่��PCU

ที่� ก ว� น ตำ� อ ห น� า จนที่. เวร ในช�วงเ ว ลุ่ า 17.00 –

19.00 น.

18 ก.พื้.52 – 5

เม.ย.52

ผู้��ป็�วยร�บป็ระที่านยาที่��บ�านโดำยพื้�!เลุ่�!ยงก�าก�บการก นยา แลุ่ะจนที่.ตำ ดำตำามเย��ยมสี่�ป็ดำาห2ลุ่ะ 1

คร�!ง

6 เม.ย.52 – 3

สี่.ค.52


คร�!งนาย

พื้งษ2ศ�กดำ <มโนธรรมอาย� 33

ป็)

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะลุ่บ

23 ก.พื้. 2552

CAT 3 23 ก.พื้.52 – 23 เม.ย.52

ผู้��ป็�วยร�บป็ระที่านยาที่��บ�านโดำยพื้�!เลุ่�!ยงก�า ก�บการก นยา แลุ่ะจนที่.ตำ ดำตำามเย��ยมสี่�ป็ดำาห2ลุ่ะ 1 คร�!ง

24 เม.ย.52 –

21 สี่.ค.52


คร�!ง


แนวที่างการดำ�า เน นการ DOT ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ม�หลุ่�กการพื้ จารณาบ�คคลุ่ที่��จะที่�าหน�าที่��ให� DOT( DOT observer ) ตำามลุ่�าดำ�บความสี่�าค�ญดำ�งน�!

10

- ความน�าเช �อถื อ ( Accountability ) เป็�นความสี่�าค�ญอ�นดำ�บแรก- ความสี่ะดำวกในการเข�าถื*งบร การ ( Accessibility )

- การยอมร�บของผู้��ป็�วย ( Acceptance )

เม �อแพื้ที่ย2ว น จฉั�ยโรคแลุ่ะก�าหนดำระบบยาร�กษาโรคแลุ่�ว ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ไดำ�น�ดำผู้��ป็�วยว�ณโรค

ที่�!ง 3 รายแลุ่ะครอบคร�วมาให�สี่�ขศ*กษา อธ บายถื*งความจ�าเป็�นที่��จะตำ�องร�กษาแบบ DOT ควบค��ก�บการใช�ป็ฏิ ที่ นก�าก�บการก นยาของผู้��ป็�วยว�ณโรค เพื้ �อให�ม�ความเข�าใจในระบบการร�กษา ซึ่*�งจะที่�าให�เก ดำความสี่ะดำวกในการก นยาของผู้��ป็�วย แลุ่ะการก�าก�บการก นยาของพื้�!เลุ่�!ยงที่��ดำ�แลุ่ผู้��ป็�วย รวมที่�!งการตำ ดำตำามการก�าก�บการก นยาของเจ�าหน�าที่��สี่าธารณสี่�ขในแตำ�ลุ่ะราย

การุดำาเนิ นิงานิค�ดำกรุองกล�&มที่��ส�มผ�สก�บผ- ป.วยว�ณโรุคปอดำศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ไดำ�ดำ�าเน นการค�ดำกรองกลุ่��มที่��สี่�มผู้�สี่ก�บผู้��ป็�วย

ว�ณโรคป็อดำที่��ม�เสี่มหะบวก โดำยที่�าการค�ดำกรองกลุ่��มที่��สี่�มผู้�สี่ผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำเสี่มหะบวก แยกเป็�น 2 กลุ่��มดำ�งน�!

1. กลุ่��มอาย� 15 ป็)ข*!นไป็ ที่�กคนในบ�าน โดำยการซึ่�กป็ระว�ตำ อาการเจ9บป็�วย ตำรวจร�างกายที่��วไป็ ตำรวจเสี่มหะ 3 คร�!ง ( Collected

sputum ) แลุ่ะตำรวจภาพื้ร�งสี่�ป็อดำ2. กลุ่��มอาย�ตำ��ากว�า 15 ป็) ที่�กคนในบ�าน โดำยการซึ่�กป็ระว�ตำ อาการ

เจ9บป็�วย ตำรวจร�างกายที่��วไป็ ที่�าการที่ดำสี่อบที่�เบอร2ค�ลุ่ น แลุ่ะตำรวจภาพื้ร�งสี่�ป็อดำ

ตำารุางที่�� 6 แสี่ดำงผู้ลุ่การดำ�าเน นงานค�ดำกรองกลุ่��มผู้��สี่�มผู้�สี่ก�บผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำที่��ม�เสี่มหะบวก

ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำ�าบลุ่บ�านเกาะ อ�าเภอเม อง จ�งหว�ดำนครราชสี่�มา

กล�&มผ- ส�มผ�สผ- ป.วย

ว�ณโรุคเสมหะบวก

จานิวนิ

( คนิ )

ตำรุวจเสมหะ 3

ครุ��งตำรุวจภาพื้รุ�งส�ปอดำ

ที่ดำสอบที่-เบอรุ7ค�ล นิ การุรุ�กษา สถา

นิ

11

ที่��รุ�กษ

า

เสมหะเป$นิลบ

เสมหะเป$นิบวก

ผลปกตำ

ผ ดำปกตำ

ผล <15 มม.

ผล >15 มม.

กลุ่��มอาย� 15 ป็) ข*!นไป็

27 27 0 27

0 - - - -

กลุ่��มอาย�ตำ��ากว�า 15 ป็)

28 - - 28

0 26 2 Isoniazid ว�นลุ่ะ 200

มก.เป็�นเวลุ่า 6 เดำ อนที่�!ง 2 ราย

PCUขนาย

จากการค�ดำกรองกลุ่��มผู้��สี่�มผู้�สี่ก�บผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำที่��ม�เสี่มหะบวก ไม�พื้บการตำ ดำเช !อในกลุ่��มอาย� 15 ป็)ข*!นไป็ สี่�วนกลุ่��มอาย�ตำ��ากว�า 15 ป็) พื้บว�าผู้ลุ่ของการที่ดำสี่อบที่�เบอร2ค�ลุ่ นเป็�นบวก 2 ราย เป็�นเดำ9กอาย� 5 ป็) แลุ่ะ 7 ป็)ตำามลุ่�าดำ�บ ซึ่*�งม�ป็ระว�ตำ เป็�นสี่�มผู้�สี่ผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำเสี่มหะบวก แลุ่ะอาศ�ยอย��บ�านเดำ�ยวก�น แตำ�ม�ป็ระว�ตำ การไดำ�ร�บว�คซึ่�นบ�ซึ่�จ� ครบ ผู้ลุ่ตำรวจภาพื้ร�งสี่�ป็อดำไม�พื้บความผู้ ดำป็กตำ ที่��เข�าไดำ�ก�บว�ณโรคป็อดำ ซึ่*�งที่�!ง 2 ราย ไดำ�ร�บยาป็:องก�นว�ณโรคในเดำ9ก ค อ Isoniazid ขนาดำ 200 ม ลุ่ลุ่ กร�ม ว�นลุ่ะ 1 คร�!ง เป็�นเวลุ่า 6 เดำ อน โดำยใช� ช�ดำป็ฏิ ที่ นยาค��กาย ใสี่�ใจสี่�ขภาพื้ ควบค��ก�บการม�พื้��เลุ่�!ยงในการก�าก�บการก นยาป็:องก�นว�ณโรคในเดำ9ก เช�นเดำ�ยวก�บผู้��ป็�วยว�ณโรค

ผลการุรุ�กษาเม��อส �นิส�ดำการุรุ�กษาของผ- ป.วยว�ณโรุคที่��ข+�นิที่ะเบ�ยนิผู้ลุ่การร�กษาเม �อสี่ !นสี่�ดำการร�กษาของผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำ ที่��ข*!นที่ะเบ�ยน

ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ป็)งบป็ระมาณ 2552

ตำารุางที่�� 7 ผู้ลุ่การร�กษาเม �อสี่ !นสี่�ดำการร�กษาของผู้��ป็�วยว�ณโรคป็อดำ ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ป็)งบป็ระมาณ 2552



ว นิ จฉั�ยโรุคว�นิ/


การุรุ�กษา( ส-ตำรุยา )

ผลเสมหะเดำ�อนิที่��

ผลการุตำรุวจภาพื้รุ�งส�ปอดำ

ผลการุรุ�กษาว�ณโรุค

ว�นิส �นิส�ดำการุรุ�กษา0 2 5 6 1 2 3 4 5 6

นาย บ�ญเลุ่ ศ

ว�ณโรคป็อดำ

CAT 1

++

- - - เดำ อนที่�� 0

Cavity

/ /

12

จอมเกาะอาย� 43

ป็)

เสี่มหะบวก29 ม.ค.52

31 ก.ค.52

เดำ อนที่�� 2

Cavity


Non-cavi

นาย สี่�วรรณ แฝงดำ�านกลุ่าง อาย� 57

ป็)

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะบวก 5 ก.พื้.52

CAT 1

+++

- - - เดำ อนที่�� 0

Cavity

/ / 5 สี่.ค.52เดำ อน

ที่�� 2Cavity


Non-cavi

นาย พื้งษ2ศ�กดำ <มโนธรรมอาย� 33

ป็)

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะลุ่บ23 ก.พื้.52

CAT 3

- - * - เดำ อนที่�� 0

Cavity

/ / 21 สี่.ค.52เดำ อน

ที่�� 2Non-cavi


Non-cavi

ที่��มา : งานควบค�มว�ณโรค ศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย: ผู้ลุ่การร�กษา : 1 = ร�กษาหาย 2 = ร�กษาครบ 3 = ร�กษาลุ่�มเหลุ่ว 4 = ตำาย 5 = ขาดำยา 6 =

โอนออก( ไม�ที่ราบผู้ลุ่การร�กษา )

รุ-ปภาพื้ที่�� 5 แสี่ดำงผู้ลุ่ตำรวจภาพื้ร�งสี่�ป็อดำของผู้��ป็�วยว�ณโรค เม �อสี่ !นสี่�ดำการร�กษา ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ป็)งบป็ระมาณ 2552



ว นิ จฉั�ยโรุคว�นิ/


การุรุ�กษา( ส-ตำรุยา

)

ผลการุตำรุวจภาพื้รุ�งส�ปอดำเดำ�อนิที่�� 0 เดำ�อนิที่�� 2 เดำ�อนิที่�� 6

นาย บ�ญเลุ่ ศจอมเกาะ

อาย� 43 ป็)


29 ม.ค.52

CAT 1

นาย สี่�วรรณแฝงดำ�าน

กลุ่างอาย� 57 ป็)

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะบวก5 ก.พื้.52

CAT 1

นาย พื้งษ2ศ�กดำ <

มโนธรรมอาย� 33 ป็)

ว�ณโรคป็อดำเสี่มหะลุ่บ

23 ก.พื้.52

CAT 3

13

การุปรุะเม นิผลการุดำาเนิ นิงานิตำามตำ�วช��ว�ดำของย�ที่ธศาสตำรุ7ดำ านิสาธารุณส�ข

ผู้ลุ่การป็ระเม นการดำ�าเน นงานควบค�มว�ณโรคในพื้ !นที่��สี่าธารณสี่�ขตำ�าบลุ่บ�านเกาะ ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ตำามตำ�วช�!ว�ดำย�ที่ธศาสี่ตำร2ดำ�านสี่าธารณสี่�ข ป็)งบป็ระมาณ 2552

ตำารุางที่�� 8 แสี่ดำงผู้ลุ่การดำ�าเน นงานตำามตำ�วช�!ว�ดำของย�ที่ธศาสี่ตำร2ดำ�านสี่าธารณสี่�ข ของศ�นย2สี่�ขภาพื้ช�มชนขนาย ป็)งบป็ระมาณ 2552

ตำ�วช��ว�ดำ เป0าหมาย

ผลงานิ

ผลปรุะเม นิ

1.อ�ตำราความสี่�าเร9จของการร�กษาว�ณโรค ( Success

Rate ) มากกว�า ร�อยลุ่ะ 90

2 2 100

2.อ�ตำราการร�กษาหายขาดำของการร�กษาว�ณโรค (Cure

Rate) มากกว�า ร�อยลุ่ะ 90

2 2 100

3.อ�ตำราการขาดำยาว�ณโรค ( Default Rate) น�อยกว�า ร�อยลุ่ะ 3

2 0 0

4.ความครอบคลุ่�มการค�นหาผู้��ป็�วยใหม� (Passive cases

Finding) ร�อยลุ่ะ 100

79 201 100

5.อ�ตำราการเป็ลุ่��ยนของผู้ลุ่เสี่มหะจากบวกกลุ่�บเป็�นลุ่บในช�วงการร�กษา ระยะเข�มข�น (conversion rate) มากกว�า ร�อยลุ่ะ 90

2 2 100

6.ความครอบคลุ่�มการร�กษาว�ณโรคดำ�วยระบบยาระยะสี่�!น ภายใตำ�การสี่�งเกตำโดำยตำรง

(Directly Observed Treatment Short course: DOTS) มากกว�าร�อยลุ่ะ 95

2 2 100

ข อเสนิอแนิะในิการุป0องก�นิและควบค�มว�ณโรุค

ในการควบค�มว�ณโรคของพื้ !นที่��สี่าธารณสี่�ขตำ�าบลุ่บ�านเกาะ สี่�วนมากพื้ !นที่��ในลุ่ะแวกที่��พื้บผู้��ป็�วยว�ณโรครายใหม�เสี่มหะบวก ม�กพื้บว�าย�งเก ดำป็/ญหาในดำ�านความสี่ะอาดำดำ�านสี่าธารณสี่�ขสี่ �งแวดำลุ่�อมของบ�านเร อนผู้��ป็�วยแลุ่ะบร เวณใกลุ่�เค�ยง ซึ่*�งอาจเก ดำป็/ญหาที่��จะตำามมาก9ค อ เป็�นแหลุ่�งของเช !อว�ณโรค หากไม�ไดำ�ร�บการดำ�แลุ่จาก ป็ระชาชนในลุ่ะแวก รวมไป็ถื*งผู้��น�าช�มชน องค2กร

14

ป็กครองสี่�วนที่�องถื �น ซึ่*�งตำ�องเข�ามาม�บที่บาที่ในการสี่ร�างความสี่ะอาดำ ความป็ลุ่อดำภ�ย ความเป็�นระเบ�ยบ ของลุ่ะแวกที่��พื้บผู้��ป็�วย แลุ่ะขยายไป็ถื*งลุ่ะแวกพื้ !นที่��ข�างเค�ยง เพื้ �อเป็�นการป็:องก�นการสี่ะสี่มของเช !อโรคที่��สี่�าค�ญ โดำยเฉัพื้าะเช !อว�ณโรค อ�นจะสี่�งผู้ลุ่โดำยตำรงให�การดำ�แลุ่ผู้��ป็�วยว�ณโรคเสี่มหะบวกดำ�วยการร�กษาว�ณโรคดำ�วยระบบยาระยะสี่�!น ภายในการสี่�งเกตำโดำยตำรง ( Directly

Observed Treatment – Short Course : DOTS ) เป็�นไป็อย�างม�ป็ระสี่ ที่ธ ภาพื้ ไม�เก ดำการแพื้ร�กระจายเช !อในช�มชน

เอกสารุอ างอ ง

1. กลุ่��มงานระบาดำว ที่ยาโรคตำ ดำเช ! อ กองระบาดำว ที่ยา สี่�าน�กงานป็ลุ่�ดำกระที่รวง กระที่รวงสี่าธารณสี่�ข.

การควบค�มการระบาดำของโรคตำ ดำเช !อป็ระเที่ศไที่ย. ธ�นวาคม 2543 : โรงพื้ มพื้2องค2การร�บสี่�งสี่ นค�าแลุ่ะพื้�สี่ดำ�ภ�ณฑ์2 ( ร.สี่.พื้. )

2. งานควบค�มว�ณโรค กลุ่��มงานควบค�มว�ณโรค สี่�าน�กงานสี่าธารณสี่�ขจ�งหว�ดำนครราชสี่�มา. แผู้นย�ที่ธศาสี่ตำร2 การดำ�า เน นงานควบค�มว�ณโรคจ�งหว�ดำนครราชสี่�มา

ป็)งบป็ระมาณ 2552 – 2554

3. สี่�าน�กว�ณโรค กรมควบค�มโรค กระที่รวงสี่าธารณสี่�ข.แนวที่างมาตำรฐานการดำ�าเน นงานว�ณโรคสี่�าหร�บคลุ่ น กว�ณโรค. ธ�นวาคม 2544 : โรงพื้ มพื้2สี่�าน�กงานพื้ระพื้�ที่ธศาสี่นาแห�งชาตำ

15

Documents

เรื่องเล่าจาก Pcu ขนาย