1

เอกสารคาสอน

วชา ศ. 362 เศรษฐกจประเทศในเอเชย

หนงสอ “เศรษฐกจจนและเศรษฐกจเพอนบานอาเซยน”

บทท 2 เศรษฐกจจน

โดย

รองศาสตราจารย ดร.อกษรศร พานชสาสน

จดพมพโดย

คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตลาคม 2557

  2

บทท 2 เศรษฐกจจน 

ประเทศสาธารณรฐประชาชนจน (People’s Republic of China : PRC) หรอประเทศจน ไดกาว

ขนมาเปนประเทศทโดดเดนในการพฒนาเศรษฐกจอยางรวดเรวจนมการกลาวถงวาเปน “โมเดลจน”

ในขณะน เศรษฐกจจนไดกลายเปนตวจกรสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจโลก ทงดานการผลต

การบรโภค การลงทน และการคาระหวางประเทศ เศรษฐกจจนสามารถเตบโตและขยายตวจนมขนาด

เศรษฐกจ GDP เปนอนดบ 2 ของโลกไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลา 30 กวาป นบจากปทเรมปฏรป

เศรษฐกจและเปดตดตอกบเศรษฐกจโลกในป 1979 ตลอดจนบทบาทตางๆ ทโดดเดนของจนในเศรษฐกจ

โลกและเศรษฐกจในภมภาคเอเชย

I พฒนาการระบบเศรษฐกจของจน

ในอดต ประเทศจนภายใตการนาของเหมาเจอตงเคยใชระบบเศรษฐกจแบบวางแผนจากสวนกลาง

(Centrally Planned Economy) และมการควบคมจากรฐอยางเขมงวด แตปรากฏวา ระบบดงกลาวไดสราง

ปญหาและมจดออนของระบบวางแผนจากสวนกลางหลายดาน โดยเฉพาะปญหาของรฐวสาหกจ เชน

-รฐวสาหกจในระบบวางแผนฯ จะถกกาหนดใหตงราคาขายแบบคงทตายตว ใบบางกรณทราคาตา

เกนไปกจะทาใหเกดอปสงคมากเกนและเกดปญหาขาดแคลนสนคา อกทงผผลตของรฐจะขาดแรงจงใจใน

การปนสวนสนคาใหกบผบรโภคทจะจายใหในราคาทสงกวา

-ตลาดทดาเนนไปโดยวสาหกจทไมใชของรฐตองดาเนนไปบนกฎเกณฑและขอบงคบทเขมงวด

ภาคการผลตถกควบคม และการคาตางประเทศกถกควบคมโดยสวนกลาง การแบงปนและจดสรร

ทรพยากรเปนไปอยางไรระบบ และรฐวสาหกจไมตองเผชญกบแรงกดดนดานการแขงขนอยางแทจรง

เพราะไดรบการโอบอมจากภาครฐ ทาใหไมเกดการแขงขนทงในตลาดภายในประเทศและตางประเทศ จน

ทาใหขาดแรงจงใจทจะตนตวและมงพฒนาภาคการผลตของรฐวสาหกจเหลานน

-ในระบบวางแผนจากสวนกลางฯ รฐวสาหกจไมสามารถกาหนดอตราคาจางแรงงานของตนได

อตราคาจางแรงงานกยงคงอยภายใตการควบคมของรฐ อตราคาจางแรงงานจะเพมขนไดตอเมอผลกาไรของ

วสาหกจเกนระดบทกาหนดไวเทานน

  3

-ในบางกรณ การเพมคาจางแรงงานทาใหเกดการขาดแคลนสนคาอยางรนแรง ทาใหตองมการ

นาเขาสนคาบางประเภท และสรางภาระหนตางประเทศ ตลอดจนความเสยงในการเกดภาวะเงนเฟอตามมา

เปนตน

ดงนน ตอมา ผนาจนนกปฏรป คอ เตงเสยวผงไดประกาศใหมการปฏรปเศรษฐกจโดยใชกลไก

ตลาดมาตงแตป 1979 ในลกษณะการทดลองนาระบบเศรษฐกจตลาดมาใชในบางพนทของประเทศ

(ตวอยางเชน การจดทาเขตเศรษฐกจพเศษ Special Economic Zone ในมณฑลชายฝงทะเลบางแหง) กอนท

จะขยายผลและนาระบบเศรษฐกจตลาดไปใชในภมภาคอนของประเทศ

รปแบบการพฒนาเศรษฐกจของจนจงเปนการปฏรปแบบคอยเปนคอยไป (gradualism) ดวยการ

ทยอยเปดกวางและปฏรปเศรษฐกจในดานตางๆ โดยแนวทางของจนเอง จนทาใหเสนทางพฒนาเศรษฐกจ

ของจนมลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณของจนเอง และมระบบเศรษฐกจทมชอเรยกอยางเปนทางการวา

"Socialist Market Economy with Chinese Characteristics" หรอ “เศรษฐกจกลไกตลาดแบบจน”

การปฏรปและปรบโครงสรางเศรษฐกจจนตงแตป 1979 -2013 สามารถแบงพฒนาการออกเปน

ชวงเวลาตางๆ ดงทสรปในตาราง

ตารางท 2-1 เสนทางการปฏรปและปรบโครงสรางเศรษฐกจจน

ป วน/เดอน สถานการณ

1978

ธนวาคม - มตทประชมคณะกรรมการกลางพรรคคอมมวนสตจน(Communist Party of

China : CPC) ประกาศการปฏรปเศรษฐกจและเปดประเทศของจน จงนบเปนจด

เปลยนสาคญของระบบเศรษฐกจจน

1980

กนยายน -ทประชมคณะกรรมาธการประจาสภาผแทนประชาชนแหงชาต (National

People’s Congress :NPC) มมตใหทดลองนาระบบเศรษฐกจตลาดมาใช โดยการ

จดตง “เขตเศรษฐกจพเศษ "(Special Economic Zones : SEZs) ขน 4 แหง คอ

เสนเจน จไห ซานโถว (ซวเถา)และเซยเหมน

  4

ป วน/เดอน สถานการณ

1984

มนาคม - รฐบาลจนทยอยขยายผลการทดลองนาระบบตลาดไปใชในสวนอนๆ ของ

ประเทศ เชน การประกาศเปดพนทตามแนวชายฝงดานตะวนออก 14 เมองเพอรบ

การคาการลงทนจากตางชาต

1988

เมษายน - จนประกาศใหมณฑลไหหลา เปนเขตเศรษฐกจพเศษ (SEZ) แหงท 5 ซง

ครอบคลมทงเกาะและจดเปนเขต SEZ ทมขนาดใหญทสดของจน

1990 พฤศจกายน - จดตงตลาดหลกทรพยแหงแรกของจนขนทมหานครเซยงไฮ

1991

มถนายน - ประกาศพฒนาพนทเขตผตง (Pu Dong) ในมหานครเซยงไฮ โดยเรยกวา New

Area ในลกษณะเดยวกบ SEZs ทเคยใชใน 5 แหงแรกของจน

1992 มกราคม - เตงเสยวผง เดนทางเยอนภาคใตของจน โดยเฉพาะการดงานในเมองเสนเจน

เพอยนยนการปฏรปและเปดประเทศของจน

(หลงจากเกดเหตการณเทยนอนเหมน กระทบความมนใจของตางชาต) สงผลให

สามารถสรางความมนใจและนกลงทนตางชาตเรมกลบเขามาลงทนในจนอกครง

1993 เรมใชคาวาระบบ "Socialist Market Economy with Chinese Characteristics"

หรอ “เศรษฐกจกลไกตลาดแบบจน”

1994 -การปฏรปดานการเงนครงสาคญ ดวยการประกาศยกเลกหนวยเงนตราจนทเคยม

2 หนวยเงน ใหมเพยงหนวยเงนตราแบบเดยว คอ เงนหยวน (Renminbi : RMB)

และประกาศใชระบบอตราแลกเปลยนแบบคงท (Fixed Exchange Rate System)

โดยผกคาเงนไวกบเงนดอลลารสหรฐแบบคงทในระดบ 8.62 หยวนเทากบ 1

ดอลลารสหรฐ สงผลใหในป 1994 คาเงนของจนไดออนคาลงอยางมาก (เงน

หยวนลดคา)

  5

ป วน/เดอน สถานการณ

1994 มกราคม -การปฏรประบบภาษ โดยนาระบบการบรหารจดการการคลง “แบบแยกคานวณ

ภาษ” มาใช ทาใหรฐบาลทองถนของจนในระดบตางๆ สามารถมอานาจในการ

บรหารจดการการคลงในพนทของตน และเปนการกระจายอานาจใหรฐบาล

ทองถน (DECENTRALIZATION) และแบงแยกรายไดทางการคลงของสวนกลาง

และสวนทองถน

1997 มนาคม - จนประกาศให ฉงชง เปนมหานครแหงท 4 ตอจากมหานครปกกง เซยงไฮ และ

เทยนจน และเปนจดเรมตนของการมงพฒนาจนตะวนตก (GO-WEST POLICY)

1997 กรกฎาคม -ฮองกงกลบคนสจน ภายใตนโยบาย “หนงประเทศ สองระบบ” ในสถานะ “เขต

บรหารพเศษ” (Special Administrative Region : SAR) ของจน

1999 ธนวาคม - การรบมอบมาเกาจากโปรตเกสกลบคนสจน ภายใตนโยบาย “หนงประเทศ สอง

ระบบ” เชนเดยวกบฮองกงโดยตงเปน “เขตบรหารพเศษ” (Special

Administrative Region : SAR) อยางนอย 50 ปเชนกน

2001 ธนวาคม - จนเขาเปนสมาชกขององคการการคาโลก (World Trade Organization) หลงจาก

ทตองใชความพยายามนานถง 15 ป

2004

มนาคม -ทประชม NPC มมตใหบรรจแนวคด “สามตวแทน” เขาไปในรฐธรรมนญป

1982 โดยปรบแก และเพมเตมขอความใหความคมครองทรพยสนเอกชน

( private property) เปนครงแรก

2004 กรกฎาคม -การประกาศใช”กฎหมายการคาระหวางประเทศฉบบ ป 2004” ซงปรบปรงแกไข

จากกฎหมายการคาระหวางประเทศฉบบเดมป 1994 เพอใหทนสมยและ

สอดคลองกบพนธกรณของจนในฐานะสมาชก WTO เชน การเพมเตมเนอหาวา

ดวย “การปกปองสทธทรพยสนทางปญญาทเกยวของกบการคาระหวางประเทศ”

ตามหลกการของ WTO เปนตน

  6

ป วน/เดอน สถานการณ

2005

กรกฎาคม -ประกาศเปลยนมาใชระบบอตราแลกเปลยนแบบลอยตวแบบมการจดการ

(Managed Floating Exchange Rate) โดยใชตะกราอางองหลายสกล และใหมการ

แกวงของคาเงนไดไมเกนรอยละ 0.33 ตอวน โดยเปลยนจากระบบอตรา

แลกเปลยนแบบคงท ทใชมาตงแตป 1994

ทงน จนยงคงเปนสมาชก IMF ตามมาตรา 8 (ยงมไดเขามาตรา 14 ของ IMF1)

จงยงคงสามารถใชมาตรการควบคมการเคลอนยายบญชทน (Capital Account

Control)

2005 ธนวาคม -การยกเลกการเกบภาษเกษตรฯ โดยมตทประชมคณะกรรมการประจาสภา NPC

ครงท 19 สมยท 10 ไดผาน “ขอตกลงเ กยวกบการยกเลกรฐบญญตภาษ

เกษตรกรรมของสาธารณรฐประชาชนจน” ซงเปนการยกเลกการเกบ “ภาษเกษตร

ฯ” ทใชมาเปนเวลา 50 ป ตงแตมการสถาปนาประเทศจนในป 1949

2007

พฤษภาคม -ประกาศขยายชวงของการเคลอนไหวคาเงนเปนรอยละ 0.5 ตอวน เพอเพมความ

ยดหยนใหกบคาเงนหยวนมากขน และลดแรงกดดนจากตางประเทศทเรยกรอง

ใหเงนหยวนแขงคาขน

2007 มนาคม -ทประชม NPC ลงมตผาน “กฎหมายวาดวยทรพยสนของสาธารณรฐประชาชน

จน” (Property Law of the People's Republic of China) โดยใหมผลตงแตวนท 1

ตลาคม 2007

2008 กลางป -จนประกาศตรงคาเงนหยวนกบเงนดอลลารสหรฐ ท 6.28 หยวน ตอ 1 ดอลลาร

สหรฐ เนองจากวกฤตเศรษฐกจการเงนโลก

2008 ธนวาคม

- เพอผลกดนใหเงนหยวนเขามามบทบาทในดานการเงนโลก และเพอการทา

RMB Trade Settlement รฐบาลจนทยอยลงนามในสญญา Swap เงนกบธนาคาร

                                                            1 จนยงไมไดเขาเปนสมาชกในมาตรา 14 ของ IMF จงไมจาเปนตองปฏบตตามเงอนไขมาตรา 14 ของ IMF กลาวคอ การเปดตลาดทนเสร และการลดการควบคมการเคลอนยายของเงนทน การปลอยใหมการนาเงนเขา-ออกไดอยางเสร และการเปดเผยขอมลทางการเงนอยางโปรงใส และธนาคารพาณชยไมวาจะเปนรฐวสาหกจ หรอของเอกชน ตองอยในกฎเกณฑของธนาคารเพอการชาระเงนระหวางประเทศ (BIS)

  7

ป วน/เดอน สถานการณ

กลางของเขตเศรษฐกจ/ประเทศตางๆ

2010 มถนายน -ธนาคารกลางของจนกลบมาประกาศเปดใหเงนหยวน “มความยดหยน”ไดเมอ

เทยบกบเงนดอลลารสหรฐอกครง

2011 ธนาคารกลางจนไดทยอยจดทาขอตกลงสองฝาย Swap Currency Agreement กบ

เขตเศรษฐกจและประเทศตางๆ กวา 20 ประเทศ วงเงนรวมกวา 2,016.2 พนลาน

หยวน (ในกลมอาเซยนม 4 ประเทศ คอ สงคโปร มาเลเซย อนโดนเซย และไทย)

2012 จนผลกดนการจดตงศนยกลางเงนหยวนในภมภาคตางๆ และผลกดนใหสาขา

ธนาคารพาณชยของจนทอยในตางประเทศ เชน ฮองกง ไตหวน สงคโปร ทา

หนาท RMB Clearing Operation เพอสงเสรมการคาและการลงทนดวยเงนหยวน

รวมทงการจดตง RMB Clearing Bank ในประเทศตางๆ ทวโลก

2013 กนยายน รฐบาลจนไดอนมตจดตงการเปดเขตการคาเสรนารองแหงแรกของจนท "เซยง

ไฮ" ไดแก “เขตการคาเสรเซยงไฮ” (Shanghai Free Trade Zone : SFTZ) โดย

เนนการเปนพนทเฉพาะในการ“ทดลอง”เปดเสรดานเงนทน และทดลองการ

บรหารเปดกวางและเปดเสรใน 4 ดานหลก คอ การลงทน การคา การเงน และ

ระบบกฎหมายการบรหารงานของภาครฐ

ทมา : ปรบปรงและรวบรวมโดย อกษรศร พานชสาสน , 2556

การปฏรปเศรษฐกจของจนในภาคเกษตร : ระบบการรบผดชอบสญญาการผลตครวเรอน

ตงแตป 1979 รฐบาลจนเรมตระหนกวา "การปลดปลอยพลงการผลต" เปนสงสาคญระหวางการ

เปลยนผานระบบเศรษฐกจวางแผนจากสวนกลางไปสระบบเศรษฐกจการตลาด และไดเกดระบบการ

รบผดชอบสญญาการผลตครวเรอน ( Household Contract Responsibility System) โดยไมไดเปนความรเรม

หรอสงการโดยรฐ หากแตมจดเรมตนมาจากหมบานเลกๆ ในมณฑลอนฮย

ความคดรเรมในระบบรากหญาของระบบนเกดขนในชวงตนป 1978 โดยมชาวนา 18 คนทอาศยอย

ในหมบานเสยวกง มณฑลอนฮย (จากเดมตองพงพาการชวยเหลอจากรฐ จนขนชอวาเปนหมบานขอทาน)

  8

ชาวนาในกลมนไดแอบลงนามใน “ขอตกลงลบ” ระหวางกนเพอแบงทดนคอมมน เพอแยกยอยลงเปนแปลง

เลกๆ สาหรบแตละครอบครว และประกาศเจตนารมณรวมกนวา จะขอแบงผนทดนทานาไปยงทกครวเรอน

และรบประกนวา หากแตละครวเรอนไดผลผลตกจะนามาสงใหสวนกลางของหมบานตามภาระหนาทเดม

ตลอดทงป และจะไมขอความชวยเหลอจากรฐอก แตหากมผลผลตสวนเกนจากนน แตละครวเรอนก

สามารถเกบไวเอง ทงน หากขอตกลงลบนทาไมสาเรจ จะขอตดคกหรอถกตดหวกยอม

ทายทสด ชาวนาในหมบานเสยวกงกประสบผลสาเรจ มผลผลตมากเกนกวาทจะตองสงมอบให

สวนกลางตามเงอนไข สงผลตอเนองในเชงสญลกษณ และดวยความสาเรจทเกดขน ชาวนาเสยวกงจง

ไดรบการสนบสนนจากภาครฐในเวลาตอมา

ทสาคญ กรณประสบการณแบงปนการผลตของชาวนาเสยวกงไดถกหยบยกนามาใชเปน “ตวแบบ”

ในการพฒนาปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ภายใต “ระบบความรบผดชอบของครวเรอน” โดยครอบครว

เกษตรกรจนแตละครอบครวจะไดรบจดสรรทดนเปนของตนเพอทาการผลต ตอมา หมบานเสยวกงไดรบ

การยกยองวาเปนจดเรมตนของการปฏรปภาคเกษตรของจนนนเอง

จะเหนไดวา ในการปฏรปภาคเกษตรของจนในยคของเตงเสยวผง รฐบาลจนไดลดหนวยการผลตลง

เปน “ครวเรอน” โดยใชระบบ “สญญารบผดชอบครวเรอน” โดยเฉพาะหลงจากทเกดวกฤตการเกษตร

ในชวงป 1959-1961 รฐบาลจงไดตดสนใจเลกเนนในการผลตบนทดนแปลงใหญเพอหวงใหเกดการ

ประหยดตอขนาด แตกลบผดพลาด และยกเลกการใชระบบคอมมน แตหนมามงเนนการพฒนาเทคโนโลย

ทางการเกษตร เชน การคดคนพนธขาวใหมซงชวยใหมผลผลตเพมสงขน นอกจากนน ในทศวรรษ 70

รฐบาลยงออกนโยบายสนบสนนใหเกษตรกรหนมาใชเครองมอทางการเกษตรใหมากขน

ดงนน การปฏรปภาคเกษตรโดยหนมาใช “ระบบการรบผดชอบสญญาการผลตครวเรอน” ไดรบ

ผลลพธทดเกนคาด สถตตงแตป 1978 – 1984 ทมการขยายระบบดงกลาว พบวา อตราการเตบโตของ

ผลผลตทางการเกษตรไดเพมขนกวาสองเทาจากรอยละ2.9 เปนรอยละ 7.7

การปฏรปเศรษฐกจของจนในภาคการผลตทไมใชเกษตร : วสาหกจรวมหมในทองถน

สาหรบการปฏรปในภาคการผลตนอกภาคเกษตรทสาคญของจน คอ การเกดขนของ“วสาหกจรวม

หมในทองถน” (Township and Villages Enterprises: TVEs ) ซงมรฐบาลทองถนจนเปนเจาของและม

อานาจในการบรหารจดการกจการ จนสามารถ สรางรายไดจากกจการ TVEs ในพนทของตนเอง รวมทง

  9

สามารถเกบรายไดเขากองคลงของรฐบาลทองถนนนได นอกจากน TVEs ยงมการจายคาตอบแทนให

แรงงานในอตราตลาด เพอสรางแรงจงใจและกระตนใหมความขยนทางานเพอผลตอบแทนทางเศรษฐกจท

มากขน จงแตกตางไปจากระบบวางแผนจากสวนกลางทเปนอยเดม

รปแบบความเปนเจาของ (Ownership) ในกจการ TVEs ของจนจงมลกษณะเฉพาะ เนองจาก มใช

รฐวสาหกจของรฐบาลกลาง และกไมใชธรกจเอกชน หากแตเปน “ธรกจของชมชน”โดยมรฐบาลทองถน

และชมชนในชนบทเปนเจาของ

ขอไดเปรยบสาคญของ TVEs ไดแก การเปนธรกจทอดหนนโดยรฐบาลทองถน เชน กจการ TVEs

เหลาน ไมตองจายสทธในการใชทดน เนองจากเปนกจการของรฐบาลทองถนเอง2

นอกจากน ผลจากการแขงขนระหวาง TVEs ในแตละทองถน/มณฑล ไดนาไปสการพฒนาและ

ปรบปรงประสทธภาพการผลต และมการขยายตวของ TVEs ในเมอง/มณฑลตางๆ ทาใหการพฒนา

อตสาหกรรมการผลตของจน โดยเฉพาะการผลตสนคาทใชแรงงานเขมขนของกจการ TVEs เหลาน สวน

หนงเตบโตได เนองจากไดรบการชวยเหลอจากรฐบาลทองถนซงเปนเจาของ TVEs เหลานนจนสามารถ

เกดการประหยดตอขนาด (Economies of Scales) และขยายการผลตจนสามารถสงออกไปตลาด

ตางประเทศ

จดเดนของการจดองคกรธรกจแบบ TVEs ในจน คอการชวยสรางแรงจงใจและชวยปรบปรง

ประสทธภาพในการผลต ของ TVEs ในชวงแรกของการเปลยนผานนากลไกตลาดมาใช ซงภายใตบรบทใน

ขณะนน ประเทศจนยงไมมระบบองกฎหมาย (Rules of the Game) ทสมบรณแบบ และเปนชวงทจนยงคง

ขาดความชดเจนในระบบกรรมสทธ (Well-defined Property Rights)

นอกจากน การถอหนโดยรฐบาลทองถนในวสาหกจ TVEs ชวยสรางรายรบใหกบรฐบาลเหลานน

โดยไมตองพงพารฐบาลกลางมากนก จงเปนการกระจายอานาจจากสวนกลางในดานการบรหารจดการท

เรยกวา Decentralization                                                             2 ดวยระบบการปกครองประเทศแบบคอมมวนสตของจน ในหลกการแลว ทดนในประเทศจนจะเปนของประชาชนทกคน

โดยมรฐบาลเปนผดแลให ดงนน เอกชนหรอปจเจกบคคลในจนจะไมสามารถมกรรมสทธครอบครองทดนสวนบคคล แต

สามารถจะขอสทธในการใชทดน โดยการจาย “คาเชาสทธในการใชทดน” ใหแกรฐบาลจน ซงจะมระยะเวลาการทาสญญา

ประมาณ 15-50 ป ขนอยกบวตถประสงคในการใชทดนนนๆ

  10

โดยสรป ผลการปฏรปและเปดกวางทางเศรษฐกจ ทาใหมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนอง

สาหรบอตราการเตบโตทางเศรษฐกจจนในชวง 10 ปลาสด มดงน

ตารางท 2-2 อตราการเตบโตทางเศรษฐกจของจน ระหวางป 2003 – 2013

ชวงเวลา อตรา (รอยละ)

ป 2003 10.0

ป 2004 10.1

ป 2005 9.9

ป 2006 10.4

ป 2007 13.0

ป 2008 9.0

ป 2009 8.7

ป 2010 10.4

ป 2011 9.2

ป 2012 7.8

ป 2013 7.7

ทมา : China Statistical Yearbook

  11

เครองชวดเศรษฐกจจน : ดชนเคอเฉยง (Keqiang Index)

ในขณะน แวดวงนกวชาการตางๆ ไดใหความสนใจเครองชวดเศรษฐกจแนวทางใหมทรเรมโดย

นายกรฐมนตรของจน นายหล เคอเฉยง ซงเรมเขามาเปนนายกรฐมนตรของจนในเดอนมนาคม 2013 และ

เปนนายกฐมนตรของจนคนแรกทสาเรจการศกษาทงระดบปรญญาตร โทและเอกทางดานเศรษฐศาสตร

โดยไดรเรมกลาวถงเครองชวดเศรษฐกจแนวทางใหม จนถกเรยกวาเปน “ดชนเคอเฉยง” (Keqiang Index)

นตยสาร The Economist ไดเรมใชคาวา “ดชนเคอเฉยง” มาตงแตป 2010 เพอใชประเมนชวดการ

เตบโตทางเศรษฐกจของจน โดยนายหล เคอเฉยง ไดรเรมพดถงตวชวดเศรษฐกจใหมนเปนครงแรกในป

2007 เมอครงทดารงตาแหนงเปนเลขาธการพรรคคอมมวนสตของมณฑลเหลยวหนง และเครองมอนถก

นามาใชประเมนชวดอตราการเตบโตทางเศรษฐกจของมณฑลเหลยวหนง ภายใตการบรหารของนายหล

เคอเฉยงในสมยนน

เอกสารของวกลกส เปดเผยวา มคนเคยไดยนคากลาวจากปากของนายหล เคอ เฉยงพดกบทต

สหรฐฯ วา “ตวเลข GDP ของเหลยวหนงเชอถอไมได เปนตวเลข man-made ปนขนมา” ตวเขาเองจง

จาเปนตองหนไปใชดชนอนในการประเมนขอมลเศรษฐกจเหลยวหนง โดยดจากตวชวดสาคญ 3 ดาน

รวมกน คอ (1) ปรมาณของสนคาขนสงผานทางรถไฟ (2) การบรโภคกระแสไฟฟา และ (3) ปรมาณ

สนเชอรวมของธนาคาร

โดยเฉพาะตวชวดเกยวกบปรมาณของสนคาขนสงผานทางรถไฟ มความนาสนใจ เนองจากการ

ขนสงทางรถไฟเปนรปแบบการขนสงหลกในแผนดนจนซงมโครงขายเสนทางรถไฟมากกวา 98,000

กโลเมตร มากเปนอนดบ 3 ของโลก ยงกวานน จนมปรมาณขนสงสนคาทางรถไฟมากทสดเปนอนดบท 1

ของโลกดวย

ทผานมา กระทรวงรถไฟเดมของจนเปนผผกขาดในการขนสงสนคาทางรถไฟในจน กอนทจะถก

ปรบยบกระทรวงรถไฟ โดยดงงานบางสวนไปไวทกระทรวงคมนาคมจน และงานสวนใหญไปไวกบ

หนวยงาน China Railway Corporation ซงเพงจะตงขนมาใหมในสมยของรฐบาลนายหลเคอเฉยง

ในภาพรวม “ดชนเคอเฉยง” มจดเดนหลายดาน โดยเฉพาะในแงของความถกตองของขอมล และ

สอดคลองกบสภาพความเปนจรงในจนมากกวาวธการแบบเดม จงสามารถสะทอนภาพการเตบโตทาง

  12

เศรษฐกจของจนไดดกวาวธการดงเดมททางการจนเคยใชมานาน ทสาคญ ตวชวดใหมนจะไมถกบดเบอน

โดยรฐบาลทองถนจน ซงมกจะชอบปนตวเลขทางเศรษฐกจจนสวยงามเกนจรง

นตยสาร The Econonomist เคยลองเกบขอมลตามแนวทาง “ดชนเคอเฉยง” ดวยตวชวด 3 ดาน

ดงกลาว พบวา แมวาดชนใหมนจะสะทอนการมพลวตรของเศรษฐกจจนไดไมแตกตางกบดชนแบบเดม แต

กสามารถชใหเหนภาวะการผนผวนของเศรษฐกจไดชดเจนกวา โดยเฉพาะในชวงปลายป 2008 และตนป

2009 มการหดตวของการปรมาณสนคาทขนสงผานทางรถไฟ และการลดลงของคาใชจายบรโภค

กระแสไฟฟาอยางชดเจน สะทอนวา เศรษฐกจจนถกกระทบอยางรนแรงจากวกฤตเศรษฐกจโลก มากกวาท

เหนจากตวเลขในรายงานของทางการจนทใชการประเมนดวยดชนแบบเดม

นอกจากน ตวเลขในป 2009 ยงสามารถสะทอนใหเหนการฟนตวไดอยางชดเจนกวาดชนของทางการ โดยวดดจากปรมาณสนเชอรวมของธนาคารในจนทเพมขนมากและรวดเรว เปนตน

ในอกแงหนง “ดชนเคอเฉยง” ไดชวยยนยนในสงทมคนสงสยและตงคาถามเกยวกบความนาเชอถอของตวเลขสถตทรายงานโดยทางการจน เพราะอยางนอยผบรหารคมทศทางเศรษฐกจจนเองกยงไมเชอใจในตวเลขทรายงานโดยบรรดาหนวยงานราชการจนทงหลายเชนกน

ภาพท 2-1 ภาพแสดงอตราการเปลยนแปลงของ GDP จน ป 2000 – 2010

ภาพแสดงอตราเปลยนแปลงของ GDP จนในชวงป 2000-2010 โดยเปรยบเทยบระหวางดชนแบบดงเดมของทางการจนและดชนเคอเฉยง

  13

อยางไรกด ไดมการการวเคราะหวพากษวจารณ“ดชนเคอเฉยง” โดยนกวชาการของประเทศตางๆ มากขน รวมทงการชถงจดออนของตวชวดแตละดานของ “ดชนเคอเฉยง”ตวอยางเชน

จดออนของขอมล “คาใชจายการบรโภคกระแสไฟฟา” ทอาจจะไมสะทอนความจรง เนองจากรฐบาลของมณฑลจนหลายแหงมกจะนยมใหเงนอดหนนหรอใหความชวยเหลอกจการภายในมณฑลของตนในชวงขาดแคลนพลงงานหรอเกดวกฤตพลงงาน เพอใหสามารถควบคมการใชพลงงานได แตกลบทาใหไมสามารถเหนภาพการบรโภคกระแสไฟฟาในมณฑลจนไดอยางแทจรง

สวนขอมล“ปรมาณของสนคาทขนสงผานทางรถไฟ” กมจดออนเชนกน มผวจารณวา สนคาทนยมขนสงทางรถไฟในจนเปนเพยงสนคาในภาคการผลตราวรอยละ 40 ของเศรษฐกจจนทงหมด

ในกรณขอมล“ปรมาณสนเชอรวมของธนาคาร” กเชนกน แมจะสามารถสะทอนใหเหนวา บรษทจนหรอโรงงานจนไดใชเงนสนเชอเพอไปลงทนทางธรกจ แตกอาจจะมบางสวนของสนเชอจากภาคธนาคารทถกใชไปในทางทไมเกดประโยชนทางเศรษฐกจไดเชนกน โดยเฉพาะการกเงนไปทาสารพดโครงการอสงหารมทรพยในเมองตางๆ จนเกดอปทานลนเกน และกลายเปนการสรางเมองราง ดวยภาพตวเลขทางเศรษฐกจทสงเกนจรง เปนตน

อยางไรกด แมจะมจดออนอยบาง หากแต“ดชนเคอเฉยง” ยงคงมประโยชนและเปนอกตวชวดทางเศรษฐกจทนาสนใจ โดยเฉพาะการนามาใชเปนอกทางเลอกเพอประเมนการเตบโตของเศรษฐกจจน โดยการนาเครองมอทางเศรษฐกจทหลากหลายมาใชในการวเคราะหตอไป

II กลไกและระบบเศรษฐกจปจจบนของจน

ตารางท 2-3 ดชนเศรษฐกจจน ป 2013

Major Economic Indicators 2013 Jan-Aug 2014

Value Growth (%) Value Growth (%)

Area (sq km, mn) 9.6 9.6

Population (mn) 1,360.7 1,360.7

Gross Domestic Product (RMB bn) 56,884.5 7.71 26,904.44 7.41

Urban per Capita Disposable Income (RMB) 26,955 7.01 14,9594 7.71

Rural per Capita Disposable Income (RMB) 8,896 9.31 5,3964 9.81

FixedAssetsInvestment (RMB bn) 43,652.8 19.6 30,578.6 16.5

Added ValueofIndustrialOutput 9.71 8.51

Consumer Goods Retail Sales (RMB bn) 23,438.0 13.1 16,610.8 12.1

Consumer Price Index 2.6 2.2

  14

Major Economic Indicators 2013 Jan-Aug 2014

Value Growth (%) Value Growth (%)

Exports (US$ bn) 2,210.0 7.9 1,483.4 3.8

Import (US$ bn) 1,950.3 7.3 1,282.9 0.6

Trade Surplus (US$ bn) 259.7 200.5

Utilized Foreign Direct Investment (US$ bn) 117.6 5.3 71.11 -0.4

Foreign Currency Reserves (US$ bn) 3,821.30 15.4 3,990.06 14.1

ทมา: The National Bureau of Statistics, Ministry of Commerce, and General Administration of Customs. Note: 1 Real growth 2 Urban investments in fixed assests 3 All state-owned and other types of enterprises with annual sales over RMB 20 million

4 Jan-Jun 2014 5 Jan-Jul 2014 6 As of Jan 2014

ระบบเศรษฐกจจนมลกษณะเฉพาะทเปนเอกลกษณของจนเอง "Socialist Market Economy with

Chinese Characteristics" หรอ “เศรษฐกจกลไกตลาดแบบจน” มทงความเหมอนและความแตกตางจาก

ระบบเศรษฐกจกลไกตลาดโดยทวไป นกวชาการตางๆ ไดหนมาใหความสาคญในการศกษารปแบบการ

พฒนาเศรษฐกจจนทมลกษณะเฉพาะ จนมคาเรยกวา “โมเดลจน” (China Model) รวมทงมความพยายามท

จะเสนอเปนแนวทางเลอกในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศในลกษณะทแตกตางจากฉนทามตวอชงตน

(Washington Consensus) โดยมการบญญตคาวา ฉนทามตปกกง (Beijing Consensus)3 เพอใชเปนอกแนว

ทางเลอกในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศตางๆ

ประเทศจนมการขบเคลอนเศรษฐกจโดยองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม โดยไดเรมใช

แผนพฒนาฯ ฉบบแรกตงแตป 1953 ซงในยคนน เนนการพฒนาประเทศดวยระบบการวางแผนจาก

สวนกลางตามแบบของอดตสหภาพโซเวยต ทงน เมอเวลาผานไป และสภาพแวดลอมและบรบททาง

เศรษฐกจและสงคมของประเทศเปลยนไป รปแบบและจดเนนของแผนพฒนาฯ ในแตละฉบบก

เปลยนแปลงตามไปดวย สาหรบแผนพฒนาฯ ฉบบลาสด ไดแก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 12 (2011-2015)

                                                            3 โจชว คเปอร ราโม (Joshua Cooper Ramo) เปนผเรมใชคาศพท “ฉนทามตปกกง” ในวงวชาการอยางเปนทางการขนเปนครงแรกป 2004

  15

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตของจน

สาระสาคญของการพฒนาประเทศของจนตามแนวทางในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ของจน สามารถแบงแผนพฒนาฯ ออกเปน 2 ชวง คอ กอนและหลงมการปฏรปเศรษฐกจและเปดประเทศ

ดงน

ก. แผนพฒนาฯ: ชวงกอนเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจ 1953-1978 ไดแก

(1) แผนพฒนาฯ ฉบบท 1 (1953-1956): เพมอตราเรวใหแกอตสาหกรรม ไลใหทนองกฤษและ

สหรฐอเมรกา

(2) แผนพฒนาฯ ฉบบท 2 (1958-1962): กาวกระโดดใหญ

(3) แผนพฒนาฯ ฉบบท 3 (1966-1970): เตรยมรบมอภยอดอยาก

(4) แผนพฒนาฯ ฉบบท 4 (1971-1975): เสยศนยรนแรง ปรบยทธศาสตร

ข. แผนพฒนาฯ: ชวงหลงเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจ 1978-ปจจบน ไดแก

(5) แผนพฒนาฯ ฉบบท 5 (1976-1980): ปรบเปลยน จดระเบยบใหม ปฏรป ยกระดบ

โดยเฉพาะชวงหลงเปดการประชมคณะกรรมการกลางเตมคณะ ครงท 3 สมยท 11 ของพรรคฯ ใน

เดอนธนวาคม 1978 ซงเปนการประกาศนโยบายปฏรปเศรษฐกจและเปดประเทศจน (กายเกอ ไคฟาง) อยาง

จรงจงนบตงแตนนมา

(6) แผนพฒนาฯ ฉบบท 6 (1981-1985): เดนไปสการเปดประเทศ ปฏรป โดยเพมเนอหาการพฒนา

สงคม และปรบชอแผนพฒนาฯ ของประเทศจน เปน “แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต” จากเดมท

เคยเนนเพยงแผนพฒนาเศรษฐกจเทานน

(7) แผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (1986-1990): ระบบเศรษฐกจใหมในระบบสงคมนยมทมเอกลกษณจน

(8) แผนพฒนาฯ ฉบบท 8 (1991-1995): เปดประเทศ ปฏรปรอบใหม โดยเตง เสยวผงสารวจภาคใต

และประกาศระบบเศรษฐกจจนทเรยกวา "Socialist Market Economy with Chinese Characteristics"

  16

(9) แผนพฒนาฯ ฉบบท 9 (1996-2000): การปรบคมเศรษฐกจมหภาค ระบบเศรษฐกจกลไก

การตลาดทมเอกลกษณของจน

(10) แผนพฒนาฯ ฉบบท 10 (2001-2005): แผนพฒนาแบบออกคาสงถอยฉาก ใชการตลาดจดสรร

ทรพยากร เรมใหความสนใจลดชองวางทางรายได มงเนนพฒนาภาคตะวนตก นโยบาย Xibu Da Kaifa

(11) แผนพฒนาฯ ฉบบท 11 (2006-2010): สรางใหจนเปนสงคมกลมกลนปรองดอง และเนนการ

พฒนาอยางเปนวทยาศาสตร ประกาศแกไขปญหา “สามเกษตร” (San Nong)

(12) แผนพฒนาฯ ฉบบท 12 (2011-2015) : เนนขยายเศรษฐกจภายในประเทศ ลดการพงพาตลาด

ตางประเทศ และเนนการพฒนาทเปนมตรกบสงแวดลอมและพฒนานวตกรรม เทคโนโลยใหม

สาหรบแผนพฒนาฯ ลาสด ฉบบท 12 (2011-2015) ของจน รฐบาลจนไดหนมาเนน “เศรษฐกจ

ภายในประเทศ” ของจนเอง จากเดมทมการพงพาภาคการคาการลงทนกบตางประเทศมานานรวม 30 กวาป

ในดานการคาระหวาง จะหนมามงเนนสงเสรมการสงออกสนคาคณภาพ และการพฒนาตราสนคาของจน

เองเปนสาคญ จะไมใชเปนเพยงการผลตเชงปรมาณหรอใชเพยงแรงงานเขมขนในการผลตเหมอนทผานมา

นอกจากน ยงตองการเนนพฒนาเทคโนโลยและมงเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเฉพาะการประกาศ

สงเสรม 7อตสาหกรรมยทธศาสตรใหมภายใตแผนพฒนาฯ ฉบบน ไดแก

(1) อตสาหกรรมประหยดพลงงาน เปนมตรกบสงแวดลอม (Energy Saving and Environmental

Protection)

(2) อตสาหกรรมสารสนเทศรนใหม (Next Generation Information Technology)

(3) อตสาหกรรมเทคโนโลยชวภาพ (Biotechnology)

(4) อตสาหกรรมการผลตชนสง (High-end Manufacturing) เชน การบน รถไฟความเรวสง

(5) อตสาหกรรมพลงงานใหม (New Energy) เชน นวเคลยร แสงอาทตย พลงลม ชวมวล

(6) อตสาหกรรมวสดใหม (New Materials)

(7) อตสาหกรรมยานยนตพลงงานสะอาด (Clean Energy Vehicles )

  17

นอกจากน ภายใตแผนพฒนาฉบบ 12 น ยงไดเนนพฒนา “ภาคบรการ” ใหมากขน โดยตงเปาทจะ

ใหภาคการคาบรการของจนมมลคามากตดหนงในสามของโลกใหไดภายใน 5 ปจากน รวมทงเปาหมายท

จะสรางมลคาเพมของภาคบรการใหมสดสวนราวรอยละ 47 ของGDPจนภายในป 2015

ตารางท 2-4 เปาหมายตามแผนพฒนาฯ ฉบบ 12 ของจน (2011-2015)

ดชน 2010 2015 เปาหมาย

เปลยนแปลง %

GDP (ลานลานหยวน) 39.8 55.8 7

สดสวนของมลคาเพมภาคบรการตอGDP 43 47 4

อตราความเปนเมอง 47.5 51.5

รายไดของคนในเมอง 19,109 มากกวา

26,810

มากกวา 7

รายไดของคนในเมอง 19,109 มากกวา

26,810

มากกวา 7

รายไดของคนในชนบท 5,919 มากกวา

8,310

มากกวา 7

อตราการวางงานทขนทะเบยนไว 4.1 5

เพมการจางงาน (หมนคน) 4,500

เขาโครงการประกนเบยยงชพแกชรา (รอยลานคน) 2.57 3.57 1

เขาโครงการประกนสขภาพ 3

  18

ดชน 2010 2015 เปาหมาย

เปลยนแปลง %

บานเอออาทร (หมนชด) 3,600

ประชากร ( หมนคน) 134,100 139,000 นอยกวา 0.72

อายคนโดยเฉลย 73.5 74.5 1

วทยาศาสตร การศกษา 2010 2015 เปลยนแปลง

%

อตราสวนสาเรจการศกษาภาคบงคบ 9 ป 89.7 93 3.3

อตราสวนการเขาเรยนในมธยมตอนปลาย 82.5 87 4.5

สดสวนของงบ R&D ตอGDP 1.75 2.2 0.45

สทธบตร / หมนคน 1.7 3.3 1.6

ทรพยากร สงแวดลอม 2010 2015 %

พนทเพาะปลก (รอยลานหม) 18.18 18.18 0

ลดการใชน าตอมลคาเพมของอตสาหกรรมการผลต 30

สดสวนของพลงงานทมใช Fossil ตอการใชพลงงาน 8.3 11.4 3.1

อตราสวนลดของการใชพลงงานตอGDPแตละหนวย 16

การลด CO2 17

สดสวนพนทปา 20.36 21.66 1.3

ทมา : รวบรวมโดย อกษรศร พานชสาสน

  19

ทงน การมงพฒนาสาขาบรการของจน นบเปนประเดนทาทาย เพราะทผานมา แมจนจะมจดแขงใน

ดานการคาสนคา แตสาหรบภาคบรการกลบเปนจดดอยทสาคญของจน ดงนน การมงเปาเพอพฒนาภาค

บรการ จงเปนเรองใหม ตวอยางเชน แผนพฒนาฯ ฉบบ12 ระบวา จนจะเนนการพฒนาเพอการ

สงออก “บรการใหม” (New Services) เชน วฒนธรรม แพทยจนแผนโบราณ ซอฟตแวรและสารสนเทศ โล

จสตกสเพอการพาณชย และการประกนทางการเงน รวมไปถงสาขาบรการดงเดม เชน การทองเทยว การ

ขนสง และบรการแรงงาน เปน

การผลกดนบทบาทเงนหยวน

รฐบาลจนพยายามทจะผลกดนใหมการใชเงนหยวนในการชาระเงนระหวางประเทศมากขน

สาหรบรปแบบในการผลกดน RMB Internationalization เชน การเรงพฒนาตลาดซอขายเงนหยวนใน

ตางประเทศ (offshore) ไดแก ฮองกง สงคโปร และลอนดอน รวมท งการพฒนาตลาดเงนหยวน

ภายในประเทศจน (onshore) ควบคไปดวย เชน การผลกดนใหมหานครเซยงไฮเปนศนยกลางเงนหยวนของ

โลก ศนยกลางการ trade เงนหยวน ออกผลตภณฑเงนหยวนใหมๆ ศนยกลางการกาหนดอตราแลกเปลยน

เงนหยวน และศนยกลางการชาระเงนหยวนของโลก จะเพมธรกรรมการชาระเงนหยวนเพอการคาใหม

สดสวนสงขน พรอมสนบสนนการลงทนดวยเงนสกลหยวนเพมขน เรงอานวยความสะดวกการเคลอนยาย

เงนทน และสงเสรมการปฏรประบบอตราแลกเปลยนมากขน พรอมกบการลงนาม Swap Currency

Agreement กบธนาคารประเทตางๆ ทวโลก โดยในกลมอาเซยนม 4 ประเทศ คอ สงคโปร มาเลเซย

อนโดนเซย และไทย

นอกจากน ไดมการผลกดนใหสาขาธนาคารพาณชยของจนทอยในตางประเทศ เชน ฮองกง ไตหวน

สงคโปร ทาหนาท RMB Clearing Operation เพอสงเสรมการคาและการลงทนดวยเงนหยวน และการจดตง

RMB Clearing Bank ในประเทศตางๆ ทวโลก

ดวยความพยายามดงกลาวของทางการจนทาใหมการหนมาใชเงนหยวนมากขน จากสถตในชวงตน

ป 2012 การใชเงนหยวนมสดสวนเพยงรอยละ 0.3 ของการชาระเงนทวโลก หรออนดบท 20 ของสกลเงนท

ใชชาระกน ตอมา ในป 2013 ไดมการใชเงนหยวนมากขน โดยเพมขนเปนรอยละ 0.8 หรออนดบท 13 ของ

สกลเงนทวโลก ประเทศตางๆ เรมนยมใชเงนหยวนกนมากขน ในเอเชยมการใชเงนหยวนในหลายประเทศ

เชน ฮองกง มาเกา ไตหวน เกาหล ญปน สงคโปร มาเลเซย เปนตน

  20

ตามสถตการชาระเงนผาน The Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication

(SWIFT) รายงานวา ฮองกงมการใชเงนหยวนมากทสด ณ สนเดอนพฤษภาคม 2013 มเงนฝากสกลหยวน

ในฮองกง (สะสม) 698.5 พนลานหยวน และมการชาระเงนหยวน (สะสม) 6,342.6 พนลานหยวน โดยใน

เดอนมถนายน 2013 มสดสวนการชาระเงนหยวนระหวางฮองกงกบจนมากถงรอยละ 80 ของการคาระหวาง

กน

ในขณะท ในยโรปมการใชเงนหยวนมากในเยอรมน (อนดบ 8 ของโลก) เดอนเมษายน -

พฤษภาคม 2013 เยอรมนชาระเงนหยวนเพมขนจากระยะเดยวกนปกอนถงรอยละ 71 การชาระเงนหยวน

ทงหมดระหวางเยอรมนกบจนและฮองกง โดยในเดอนพฤษภาคมคดเปนสดสวนถงรอยละ 8.2 ของการคา

ระหวางกน เพมขนจากเดอนเมษายนทมสดสวนรอยละ 4.8 และเพมขนมากหากเทยบกบเดอนเดยวกนป

กอนทมสดสวนเพยงรอยละ 2.4 ปจจบนจนทาการคากบเยอรมนมากถง 1 ใน 3 ของการคากบประเทศใน

กลมยโร นอกจากนยงมการใชเงนหยวนมากในฝรงเศส อตาล และรสเซย

สาหรบการทาธรกรรมเงนหยวน จากสถตป 2009 จนเรมชาระธรกรรมเปนเงนหยวนกบ

ตางประเทศเพยง 3.6 พนลานหยวน ป 2012 ขยายตวเพมขนจากปกอนถงรอยละ 41.3 เปน 2,940 พนลาน

หยวน และในชวง 5 เดอนแรก ป 2013 ยงขยายตวสงมาก ถงรอยละ 70.8 เปน 1,695.2 พนลานหยวน ณ สน

เดอนพฤษภาคม 2013 จนชาระเงนหยวนเพอการคา บรการ และการลงทนกบประเทศตางๆ (สะสม) แลว

12,297.4 พนลานหยวน นอกจากนเฉพาะการชาระเงนหยวนเพอการคาระหวางจนกบตางประเทศยง

ขยายตวสงมาก โดยในชวงตนป 2012 มสดสวนเพยงรอยละ 7.4 เดอนพฤษภาคม 2013 ขยายตวเปนรอยละ

16.9 ปจจบนผประกอบการในประเทศคคาของจน เรมเปลยนมาชาระเงนสกลหยวนกบผประกอบการจน

เพมขน ทงน จากการรวบรวมขอมลของธนาคารกลางจนพบวา มการเปดใหบรการทาธรกรรมเงนหยวน

แลว 181 ประเทศ/พนท จาก 263 ประเทศ/พนท ทวโลก

III เศรษฐกจระหวางประเทศของจน

จนถงขณะน เศรษฐกจจนไดมขนาดใหญเปนอนดบ 2 ของโลกในแง GDP โดยมการขยายตว

เตบโตทางเศรษฐกจไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลา 30 กวาป นบจากปทเรมปฏรปเศรษฐกจและเปดตดตอ

กบเศรษฐกจโลกในป 1979 จนทาใหประเทศจนกาวขนมาเปนตวจกรสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจโลก

ทงดานการผลต การบรโภค การลงทน และการคาระหวางประเทศ ตลอดจนบทบาทตางๆ ทโดดเดนของ

จนในเศรษฐกจโลกและเศรษฐกจในภมภาคเอเชย ทงหมดนเปนผลจากการเปดประเทศเพอตดตอกบตลาดโลก

  21

มาตงแตป 1979 จากเดมทรฐบาลยคเหมาเจอตงเคยปดประเทศและแยกตว (Isolation) จากการตดตอคาขายกบ

โลกภายนอก เนนนโยบายการคาแบบพาณชยนยม (Merchantism) เปลยนมาเปนการเนนการสงออก (Export-

Oriented) ในยคปฏรปเศรษฐกจนาโดยเตงเสยวผง

หลงจากทจนไดเขารวมเวทการคาพหภาค (Multilateral Trading System : MTS) ภายใตกรอบองคการ

การคาโลก (World Trade Organization :WTO) ในป 2001 บทบาทดานการคาระหวางประเทศของจนกยงโดด

เดนมากขน

เมอวนท 10 พฤศจกายน 2001 ประเทศสมาชกของ WTO ทงหมดไดอนมตขอตกลงเกยวกบ

เงอนไขในการเขารวม WTO ของประเทศจนอยางเปนทางการ ในการประชมระดบรฐมนตรครงท 4 ของ

WTO ทจดขนทเมองโดฮา ประเทศกาตาร และในวนถดมาประเทศจนไดลงนามในขอตกลงดงกลาวพรอม

ใหสตยาบนตอผอานวยการ WTO ทาใหจนเขารวมเปนสมาชกลาดบท 143 ของ WTO เมอวนท 11 ธนวาคม

2001

สาหรบสถานะของจนใน WTO คอ ประเทศกาลงพฒนาทมสถานะ Non-Market Economy Status

ซงรฐบาลจนไดยอมตกลงทจะดาเนนการตามขนตอนตางๆ ในการการเปดตลาดใหกบบรษทตางชาตและ

สนคานาเขา โดยมผลบงคบครอบคลมทกภาคสนคาและบรการดานตางๆ และจนไดตกลงทจะดาเนนการ

เปลยนแปลงทสาคญของโครงสรางระบบกฎหมาย โดยมความมงหมายในการเพมความโปรงใสและการ

คาดการณในการดาเนนธรกจได

จนตองปฏบตตามขอผกพนกวา 20 ขอ ตามขอตกลงพหภาคทมอยของ WTO ซงมเนอหา

ครอบคลมการคาทกดาน ทงในสวนของหลกการสาคญของ WTO ไดแก การประตบตเยยงชาตทไดรบ

ความอนเคราะหยง (Most-Favored Nation Treatment :MFN) การประตบตเยยงคนในชาต (National

Treatment :NT) ความโปรงใส และขอผกพนในเรองอนๆ เชน สนคาเกษตร มาตรการดานสขอนามยและ

สขอนามยพช (SPS) มาตรการดานอปสรรคทางเทคนคตอการคา (TBT) มาตรการการลงทนทเกยวของกบ

การคา (TRIMs) กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา การออกใบอนญาตนาเขา มาตรการตอตานการทมตลาด (AD)

มาตรการตอบโตการอดหนน (Countervailing Duty : CVD) ทรพยสนทางปญญา (IP) และการคาบรการ

(GATS) เปนตน อยางไรกด ในกระบวนการเปดเสรและปฏบตตามขอผกพนของ WTO ไดเปดชองใหรฐบาล

จนไดมระยะเวลาในการปรบตวเชนกน

  22

ทงน หากการเขาเปนสมาชก WTO ของจนไดกอใหเกดผลกระทบตออตสาหกรรมและคนงานของ

ประเทศสมาชกเดมของ WTO เชน การไหลทะลกเขามาของสนคาจากจน หรอการปฏบตทางการคาทไมเปน

ธรรม องคการ WTO ไดมกลไกบางประการทประเทศสมาชกอน นามาใชได เชน บทบญญตเฉพาะของ

มาตรการปกปองการนาเขาสนคา ทอนญาตใหประเทศสมาชกเดมของ WTO สามารถควบคมการนาเขา

สนคาจากจนทเพมขนอยางมากจนสงผลกระทบตอตลาดภายในประเทศ (มผลบงคบเปนเวลา 12 ป นบจาก

วนทจนไดเขาเปนสมาชก WTO) และยงมบทบญญตเฉพาะเกยวกบการนาเขาสนคาสงทอ (มผลบงคบเปนเวลา

7 ป) และรวมถงการยอมอนญาตใหมการออกขอปฏบตพเศษกรณระบบเศรษฐกจทไมใชตลาด (non-market

economy) ในการพจารณากรณพพาทการตอบโตการทมตลาดกบบรษทของจน (มผลเปนเวลา 15 ป) เปนตน

ดวยสถานะทางการคาทเรยกวา “สถานะเศรษฐกจทมใชระบบตลาด” (Non-Market Economy)

ตามมาตรา 15 ของพธสารเพอเขาเปนสมาชกองคการการคาโลก (WTO Protocol on Accession) จนจะตอง

ยอมใหมการประเมนผลการดาเนนการของรฐบาลจนเพอใหสอดคลองกบพนธกรณ WTO เปนประจาทกป

และเปนเวลานาน 8 ป นบตงแตจนเขาเปนสมาชก WTO (ป 200 1) โดยจะมการประเมนผลขนสดทายภายใน

ปท 10 ( ป 2011)

หลงจากทไดเขาเปนสมาชก WTO จนไดเขาไปเรยนรและมสวนรวมกบ WTO มากขน เชน การสง

ตวแทนชาวจนเขาไปดารงตาแหนงสาคญในองคการ WTO ดงน

-ผปฏบตหนาทในองคกรอทธรณ (Appellate Body) คอ นาง Yuejiao Zhang ซงเรมปฏบตหนาท

ตงแตวนท 1 มถนายน 2008 โดยทมวาระดารงตาแหนง 4 ป โดยทนาง Zhang เปนศาสตราจารย ทางดาน

กฎหมายทมหาวทยาลยซานตง และเปนผตดสนในอนญาโตตลาการของคณะกรรมการบงคบใชกฎหมาย

การคาและเศรษฐกจตางประเทศของจนและดารงตาแหนงรองประธานสมาคมกฎหมายการคาระหวาง

ประเทศของจน

-ตาแหนงประธานประธานคณะกรรมการอปสรรคการคา ทางดานเทคนค (Committee on

Technical Barriers to Trade) คอ นาย Xueyan GUO

-ตาแหนงประธานคณะทางาน เกยวกบบรรษทการคา (Working Party on State Trading

Enterprises) คอ นาย Haitao ZHU

  23

-ตาแหนงประธานคณะทางาน เกยวกบการคา หนสนและการเงน (Working Group on Trade, Debt

and Finance) คอ นาย Martin GLASS (จากฮองกง)

บทบาทจนในเวทระหวางประเทศ

ในดานการคาระหวางประเทศ ในขณะน จนเปนประเทศผสงออกอนดบ 1 ของโลก และในป 2012

จนไดแซงหนาสหรฐฯ กลายมาเปนประเทศทมมลคาการคารวมสงทสดในโลก

สาหรบบทบาทจนในดานการคาระหวางประเทศ นอกจากการเปนสมาชกทเรมมบทบาทนาใน

องคการการคาโลกแลว รฐบาลจนไดใหความสนใจและเขามาเกยวของกบกระบวนการเจรจาจดทาความตก

ลงการคาเสร (Free Trade Agreement :FTA) มากขน

ตงแตป 2002 และจนถงปจจบน จนไดลงนามในความตกลงการคาเสรหลายฉบบ ดงน

1- ความตกลง Closer Economic Partnership Agreement (CEPA) กบฮองกง (29 มถนายน 2003)

2-ความตกลง Closer Economic Partnership Agreement (CEPA) กบมาเกา (18 ตลาคม 2003)

3-ความตกลงการคาเสร ASEAN-China FTA : ACFTA กบอาเซยน (29 พฤศจกายน2004)

4- ความตกลงการคาเสร China-Chile FTA กบชล (18 พฤศจกายน2005)

5- ความตกลงการคาเสร China-Pakistan FTA กบปากสถาน (24 พฤศจกายน 2006)

6-ความตกลงการคาเสร China-New Zealand กบนวซแลนด (1 ตลาคม 2008)

7-ความตกลงการคาเสร China-Singapore กบสงคโปร (23 ตลาคม 2008)

8-ความตกลงการคาเสร China-Peru กบเปร (28 เมษายน 2009)

9-ความตกลงการคาเสร China-Costa Rica กบคอสตรารกา (กมภาพนธ 2010)

10-ความตกลงกรอบงานความรวมมอทางเศรษฐกจ China-Taiwan ECFA (Economic Cooperation

Framework Agreement) กบไตหวน (มถนายน 2010)

จะเหนไดวา นอกเหนอจากฮองกงและมาเกา ซงเปนสวนหนงของจนในฐานะเขตบรหารพเศษ

(Special Administrative Region) แลว รฐบาลจนไดเรมกลยทธดานการทาความตกลงการคาเสร FTA โดย

  24

มงเนนไปทประเทศเพอนบานในเอเชย โดยเฉพาะในกลมอาเซยน ซงผนาจน คอ นายกรฐมนตรจหรงจ ได

เปนผเสนอใหมการจดทาความตกลงการคาเสรระหวางจนกบประเทศในกลมอาเซยน (ASEAN-China

FTA) โดยมเหตผลจงใจทงดานภมศาสตร เศรษฐกจและการเมอง

นอกเหนอจาก FTA ทไดลงนามไปแลว จนยงมความตกลง FTA อกจานวนมากทอยในขนตอน

การเจรจากบประเทศและภมภาคตางๆ กวา 27 ประเทศ

สาหรบความสมพนธทางการคากบไทย หลงจากทไดมการเปดตลาดและเปดการคาเสรระหวาง

ไทย-จน และภายใตความตกลงการคาเสรอาเซยน-จน (ASEAN-China FTA :ACFTA) สงผลใหการลงทน

และการคาระหวางไทย-จน ขยายตวมากขน นบตงแตป 2010 จนไดขยบขนเปนตลาดสงออกอนดบท 1

และตอมา กไดกลายเปนแหลงนาเขาอนดบท 1 ของไทยเชนกน

ทผานมา ดวยความเชอมโยงของหวงโซการผลต การขยายตวของอตสาหกรรมการผลตเพอการ

สงออกของจนไปยงตลาดโลก มผลตอเนองใหมความตองการสนคาขนกลางจากไทยเพอเขาไปรองรบการ

ผลตเพอการสงออกของจน เชน เมดพลาสตก เปนตน

นอกจากน ดวยโครงสรางอตสาหกรรมการผลตของจนทเปลยนไปและเศรษฐกจจนทเรมปรบตวด

ขน ทาใหสนคาสงออกไทยไปจนมการกระจายตวมากขน เชน เคมภณฑ เมดพลาสตก ผลตภณฑยาง รวมถง

สญญาณการขยายความเปนเมอง (urbanization) ตามแนวทางการพฒนาเศรษฐกจของรฐบาลจนชดใหมชวย

ผลกดนความตองการในกลมไมและผลตภณฑเพอการกอสรางและผลตเฟอรนเจอร และเครองใชไฟฟา

เตบโตไปพรอมกน สาหรบสนคาเกษตรทสงออกไปจนทสาคญ เชน ยางพารา ผลตภณฑมนสาปะหลง และ

ผลไมเมองรอน

ในอนาคต การสงออกของไทยไปยงตลาดจนมหลากหลายกลมสนคามากขน ไมเพยงมมลคาเพม

ขนเทานนแตยงมบทบาทตอสดสวนการคาในภาพรวมการสงออกของไทยดวยเชนกน ซงการกระจาย

โครงสรางกลมสนคายงชวยลดการกระจกตวพงพาสนคาบางกลมและเสรมศกยภาพการสงออกสนคาจาก

ไทยไปยงตลาดจนตอไปในระยะยาวได

การออกไปลงทนในตางประเทศของจน (Outward FDI)

ดานการออกไปลงทนในตางประเทศ (Outward FDI) จนไดกาวกระโดดขนมาเปนนกลงทน

ตางชาตตดอนดบตนของโลก จากรายงานกระทรวงพาณชยจน ในป 2012 มมลคาการลงทนในตางประเทศ

  25

ของจนโดย รวมอยราว 87,800 ลานดอลลาร เพมขนรอยละ 17.6 ทาใหจนกลายเปนประเทศผลงทนทใหญ

เปนอนดบ 3 ของโลก (รองจากสหรฐฯ และญปน)

โดยทรฐบาลจนเพงจะปรบทศทางมงออกไปลงทนในตางประเทศในชวงปลายของแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (2006-2010) โดยเฉพาะในป 2000 รฐบาลจนไดม “นโยบายเดน

ออกไป” เพอเนนการออกไปลงทนโดยตรงในตางประเทศของจน (Go Global Strategy) และมมาตรการ

สนบสนนตางๆ ทาใหมการออกไปลงทนโดยตรงในตางประเทศของจนขยายตวอยางรวดเรว

จากรายงานของกระทรวงพาณชยของจนและรายงานของ World Investment Report 2013 ในป

2013 นกลงทนของจนไดออกไปลงทนโดยตรงในตางประเทศทงหมด 5,090 รายใน 156 ประเทศและ

ภมภาคอนๆทวโลก จากรายงานสถตการออกไปลงทนโดยตรงทมไดเกยวของกบทางการเงน (Non –

Financial Direct Investment) เฉพาะในป 2013 มมลคา 907,000 ลานดอลลาร เพมขนรอยละ 16.8 จากป

กอนหนา

ปจจยทจงใจใหมการออกไปลงทนโดยตรงในตางประเทศของจนมหลายดาน ทงปจจยภายในและ

ปจจยภายนอกประเทศ

ภาพท 2-2 มลคาของการออกไปลงทนโดยตรงในตางประเทศของจน ป 2000– 2013

ทมา: UNCTAD ; http://unctad.org/en/pages/DIAE/World%20Investment%20Report/Annex-Tables.aspx

915.86 885.4

2 518.42 854.7

5 498.0

12 261.221 160.0

26 510.0

55 910.056 530.0

68 811.074 654.0

87 804.0

101 000.0

-

20 000.0

40 000.0

60 000.0

80 000.0

100 000.0

120 000.0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Millions of Dollars

YEARS

  26

ประเทศเปาหมายการลงทนของจนสวนใหญอยในทวปเอเชย เปาหมายการลงทนของจนเรยง

ตามลาดบ คอ ฮองกง เกาหลใต มาเลเซย เวยดนาม และลาว เปนตน

IV ปญหาและจดออนการพฒนาเศรษฐกจจน

แมวาแนวทางในการพฒนาเศรษฐกจของจนทผานมาจะประสบความสาเรจในแงของการขยายตว

ทางเศรษฐกจอยางรวดเรวและตอเนอง หากแตยงคงมจดออนของโครงสรางและรปแบบการพฒนา

เศรษฐกจดงกลาว โดยเฉพาะจดออนของรปแบบการพฒนาทมงเนนการขยายตวทางเศรษฐกจ (growth

oriented) เปนสาคญ และมการแทรกแซงโดยภาครฐบาลจนในรปแบบตางๆ เชน การกาหนดอตราดอกเบย

ใหต าเพอกระตนการขยายตวทางเศรษฐกจ รวมทงการแทรกแซงอตราแลกเปลยนเพอสนบสนนการสงออก

เปนตน ดงนน แมเศรษฐกจจนเตบโตอยางกาวกระโดด แตกสรางบางปญหาตามมา ตวอยางเชน

-ปญหาชองวางทางรายไดและความไมเทาเทยมในสงคม

-ปญหาการประเมนมลคาทดนในเมอง และชนบทไมเทาเทยมกน เนองจากโครงสรางทมอยในปจจบน ทาใหราคาทดนเสอมลง และทาใหเกดความไมเทาเทยมกนในการจดสรร

-ปญหารฐวสาหกจ เชน รฐวสาหกจหรอบรษทในเครอของรฐยงคงมบทบาทหรอผกขาดในกจการสาคญของประเทศ เชน รถไฟ นามนและกาซธรรมชาต และไฟฟา

-ปญหาอนๆ เชน การคอรปชน ปญหาสงแวดลอม

ปญหาชองวางทางรายไดระหวางมณฑลจน

จากขอมล IMF ป 2013 เมอเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ ทวโลก รายไดเฉลยตอคนตอปของจนตดอนดบ 83 ของโลก ดงนน แมวาจนจะมขนาดเศรษฐกจ ใหญตดอนดบ 2 ของโลก แตความจรงกคอ ชาวจนสวนใหญยงคงมรายไดเฉลยในระดบตา

  27

ตารางท 2-5 รายไดเฉลยตอหวตอป 5 อนดบแรก และ 5 อนดบรงทายของจน (ป 2013)

อนดบ (จาก 31 มณฑล) มหานคร/มณฑล รายไดเฉลยตอหวตอป

(หยวน)

รายไดเฉลยตอหวตอป

(ดอลลารสหรฐ)

1 เทยนจน 99,607 16,083

2 ปกกง 93,213 15,051

3 เซยงไฮ 90,092 14,547

4 เจยงซ 74,607 12,047

5 เจอเจยง 68,462 11,054

5 อนดบรงทาย มหานคร/มณฑล รายไดเฉลยตอหวตอป

(หยวน)

รายไดเฉลยตอหวตอป

(ดอลลารสหรฐ)

27 กวางส 30,588 4,939

28 ทเบต 26,068 4,209

29 ยนนาน 25,083 4,050

30 กานซ 24,297 3,923

31 กยโจว 22,922 3,701

ทมา : IMF, 2014

  28

นอกจากน จนยงคงประสบกบปญหาชองวางทางรายไดและความเหลอมลาทางสงคม สะทอนจากระดบรายไดเฉลยทแตกตางกนระหวาง “มหานครเทยนจน” ซงอยชายฝงทะเลและมรายไดเฉลยตอหวตอปสงทสดในจนถง 16,083 ดอลลาร ในขณะท มณฑลจนยากจนทสดของจน คอ “กยโจว” ซงอยทางจนตะวนตกตอนในและมรายไดเฉลยตอหวตอปเพยง 3,701 ดอลลาร

ผลกระทบทางลบทเกดจากปญหาความแตกตางและเหลอมลาทางรายไดในจนเรมปรากฏชดเจนขน

เชน การออกมาประทวงแสดงความไมพอใจในรปแบบตางๆ โดยเฉพาะแรงงานจนจากมณฑลตอนในตอง

อพยพโยกยายถนไปทางานกบเจาของโรงงานจนตามมณฑลชายฝง และหลายครงเกดมปญหา

กระทบกระทงกนจนถงขนประทวง จนทางการจนตองสงตารวจตดอาวธออกมาปราบจลาจลยอยๆ เหลานน

นอกจากน ชาวจนทวไปเรมมกระแสความไมพอใจและตองการประทวงเรยกรองความเปนธรรมมากขน

เชน การเรยกรองใหเพมคาจางแรงงานและสวสดการตางๆ

พรรคคอมมวนสตจนและผนาจนเรมมความกงวลและพยายามทจะแกปญหาน โดยมตการประชม

ใหญพรรคคอมมวนสตจนเมอปลายป 2012 มการตงเปาหมายวา ภายในป 2020 จะตองทาใหรายไดเฉลย

ตอหวตอปของคนจนเพมขนจากเดมใหไดหนงเทาตว

สาเหตหนงททาใหมความเหลอมลาทางรายไดระหวางมณฑลชายฝงและมณฑลตอนในของจนเกด

จากผลพวงของการปฏรปเศรษฐกจในระยะแรกทเนนเปดโอกาสทางเศรษฐกจใหแกภมภาคชายฝงกอน

เมอยอนไปดชวงแรกของการเปดประเทศและปฏรปเศรษฐกจจนหลงป 1979 ทเรมนาระบบ

เศรษฐกจตลาด (ทนนยม) มาใชกบบางมณฑลชายฝงกอน โดยหวงจะใหเปน “พนททดลอง”กอนจะขยาย

ผลไปยงภมภาคอนๆ ของประเทศจน อยางไรกด ดวยแนวนโยบายเชนน เออใหมณฑลชายฝงเหลานนไดรบ

โอกาสทางเศรษฐกจมากกวามณฑลตอนใน จงเกดผลกระทบทางลบตามมา (แมจะไมไดตงใจ) จนทาใหม

ปญหาความแตกตางและเหลอมลาทางรายไดระหวางมณฑลชายฝงกบมณฑลตอนในของจนทวความ

รนแรงมากขน

แมวาในระยะตอมา รฐบาลจนไดตระหนกถงปญหานและหนมาเนนพฒนามณฑลตอนในทาง

ตะวนตกมากขนตามนโยบาย Go-West Policy ซงสามารถชวยทาใหชาวจนตะวนตกตอนในมรายไดเพม

มากขน แต เนองจากมณฑลจนชายฝงยงคงเตบโตตอไปอยางตอเนองเชนกน จงทาให “ชองวาง” ทางรายได

ของมณฑลจนตอนในและจนชายฝงยงคงถางกวางมากขน

  29

ปญหาหนสาธารณะของรฐบาลทองถนจน

ดวยระบบบรหารปกครองแบบกระจายอานาจออกจากสวนกลาง (Decentralization) ทาใหรฐบาลทองถนและรฐบาลมณฑลจนคอนขางมอสระในการสรางรายได โดยเฉพาะการแขงขนกนดงดดการลงทนจากตางประเทศ เพอจะไดเกบภาษและคาธรรมเนยมตางๆ มาเปนรายไดเขารฐบาลของตน และมอสระในการใชจายเงนงบประมาณทหามาไดในทองถนตนเองในระดบหนง (แมวาบางสวนจะตองสงไปใหรฐบาลกลาง)

สาหรบแหลงรายไดของรฐบาลมณฑลจน เชน การเรยกเกบเงนคาสทธในการใชทดนในทองถนทรฐบาลนนๆ ดแล โดยเฉพาะเกบจากบรรดาโรงงาน หรอโครงการอสงหารมทรพยตางๆ ทเขาไปลงทนในพนทซงรฐบาลทองถนจนเหลานนดแล จงเปนแหลงรายไดหลกของรฐบาลทองถนจน

นอกจากน รฐบาลทองถนจนหลายแหงยงนยมทจะลงทนพฒนาโครงการกอสรางสนทรพยถาวรตางๆ ดวยตนเอง เชน การกอสรางศนยธรกจ หางสรรพสนคา ตกอาคาร อพารตเมนตใหเชา หลงรายไดอกทางของรฐบาลทองถนจน จงมาจากผลกาไรจากการลงทนโครงการกอสรางสนทรพยถาวรและอสงหารมทรพยตางๆ เหลานน

อยางไรกด รฐบาลทองถนจนหลายแหงไดใชจายงบประมาณออกไปอยางฟ มเฟอยเกนจาเปน เชน การกอสรางอาคารททาการของรฐบาลตนเองอยางยงใหญ และแขงขนกนสรางความเจรญในทางวตถ เชน การกอสรางสะพาน ถนน ตกสงระฟา และสญลกษณประจาเมองตางๆ เพอใชเปนเสมอนสงสะทอนหนาตาและภาพลกษณของมณฑล รวมไปถงการอดฉดโฆษณาและสรางจดขายของเมองหรอมณฑลของตนผานสอโทรทศน เพอโชวศกยภาพของทองถนตน

ยงไปกวานน ในชวงวกฤตการเงนโลกตงแตป 2008 ภายใตมาตรการกระตนเศรษฐกจของรฐบาลกลางในการอดฉดเศรษฐกจจนใหเตบโตและมการสงการใหธนาคารของรฐตางๆ เรงปลอยสนเชอเพอหนนการลงทนจานวนมาก จงเปนเสมอนการเปดชองทางใหรฐบาลทองถนจนไดไปขอกยมและใชเงนไปกบโครงการตางๆ เพอตอบสนองตอนโยบายกระตนเศรษฐกจภายในของจน ในชวงวกฤตดงกลาว ซงมทงโครงการทจาเปนและไมจาเปน จนเกดการใชจายเกนตวและกอหนสะสมมหาศาล

ดงนน ดวยความมอสระในการบรหารจดการเงนรายไดและรายจายของทองถนตน ประกอบกบพฤตกรรมการใชจายเงนทฟ มเฟอยไมจาเปนของรฐบาลทองถนจนหลายแหง ไดทาใหเกดปญหาการกอหนสนของรฐบาลทองถนจนสะสมพอกพนเปนมลคามหาศาล

เมอปลายเดอนมกราคม 2014 มการเปดเผยรายงานการตรวจสอบบญชของรฐบาลระดบทองถน 30 จาก 31 แหงในจน (สาหรบ อกแหงทไมไดเปดเผยรายงานการตรวจสอบบญช คอ ทเบต) พบวา รฐบาลมณฑลเจยงซ มณฑลกวางตง และมณฑลเสฉวนเปน 3 มณฑลทมหนสนสงสด โดยเฉพาะรฐบาลเจยงซครองอนดบ 1 ดวยหนสน 1.5 ลานลานหยวน

  30

หากวดจากสดสวนหนตอ GDP แลว มณฑลทครองอนดบสงสดคอ มณฑลกยโจว มหานครฉงชง และมณฑลยนนาน นอกจากน รฐบาลกรงปกกงครองอนดบ 1 ในดานสดสวนหนสนเมอคดเปนรอยละของรายไดทางการคลงตอป โดยอยทรอยละ 100 สวนอนดบ 2 คอ มหานครฉงชงทระดบรอยละ 93 และอนดบ 3 คอมณฑลกยโจวทระดบรอยละ 92

รายงานการตรวจสอบบญชของรฐบาลทองถน ยงแสดงใหเหนวา หนทองถนพงขนรอยละ 67 ในชวงป 2011-2013 และพบวา มจานวนไมนอยทถกใชไปอยางฉอฉล และไมชอบมาพากล เชน การแอบนาไปลงทนอยางผดกฎหมายในตลาดอสงหารมทรพย ตลาดหน และยงพบความผดปกตในการรบประกนเครดต และการหมนเวยนทผดปกตในบญชของรฐบาลทองถนจน เปนตน

ทสาคญ หนรฐบาลทองถนจน สวนใหญเปนการกยมมาจากธนาคารของรฐในจน และจะถงกาหนดตองชาระคนภายในป 2015 จงเกดการตงคาถามถงความสามารถในการชาระหนของรฐบาลทองถนจน เหลานน โดยเฉพาะโอกาสทรฐบาลทองถนจน หลายแหงจะผดนดชาระหน ไมสามารถจายคนหนตามกาหนดเวลา

นอกจากน ในชวง 1-2 ปทผานมา รฐบาลกลางหนมาเขมงวดกบโครงการอสงหารมทรพยและควบคมการเกดภาวะฟองสบทาใหราคาอสงหารมทรพยลดลง จงสงผลตอเนองใหรฐบาลทองถนจนหลายแหงตองสญเสยรายไดหลกจากการเรยกเกบสทธในการใชทดนเพอระดมเงน เปนตน

ดงนน หากปญหาภาระหนสนของรฐบาลทองถนยงคงยดเยอตอไปและไมสามารถจดการได ในทสด กยอมจะสงผลดานลบตอระบบการธนาคารและการเงนโดยรวมของประเทศจน

ปญหาเศรษฐกจฟองสบภาคอสงหารมทรพย

ทผานมา มสาเหตหนงททาใหมการขยายตวของภาคอสงหารมทรพยจนจนลนเกน คอแหลงเงนทน

ราคาถกสาหรบการลงทนในโครงสรางพนฐานในประเทศ โดยธนาคารของรฐไดใหสนเชอในอตราดอกเบย

ตา ทาใหผประกอบการสามารถเขาถงเงนทนทมตนทนตาสาหรบการลงทนเพอเกงกาไร

ดงนน ดวยวธการดงกลาว แมวาจะทาให GDP ของจนขยายตว แตกเกดเศรษฐกจฟองสบในภาค

อสงหารมทรพย และอปทานสวนเกนของสงกอสราง เชน อาคารหนวยงานรฐทโออาเกนความจาเปน

จานวนโรงงานทไมมกจกรรมการผลต และโรงแรมทวางเปลา

V ทศทางและอนาคตการพฒนาเศรษฐกจจน สาหรบทศทางและอนาคตการพฒนาเศรษฐกจจนจะเปนอยางไรตอไป สามารถพจารณาไดจากผล

การประชมคณะกรรมการพรรคคอมมวนสตจน เมอเดอนพฤศจกายน 2013 โดยประกาศจะมงเนนบทบาทของกลไกตลาด ในการจดสรรทรพยากรภายในประเทศมากยงขน

  31

เมอยอนไปดในชวงแรกของการปฏรปเศรษฐกจจน พบวา กลไกตลาดในระบบเศรษฐกจจนเปนเพยงพนฐาน ( basic role) โดยภาครฐบาลมบทบาทแทรกแซงและกากบควบคมกลไกตลาด ไมวาจะทงทางตรงและทางออม

หากแตในการประชมครงลาสดน ผนาจนตดสนใจทจะปรบเพมบทบาทของกลไกตลาดใหมากขน เพอใหมบทบาทชดเจน ( decisive role) จะหนมามงเนนการใชกลไกตลาด ในการจดสรรทรพยากรมากยงขนไปอก

แกนหลกสาคญ คอ จะเนนการทางานของกลไกตลาด ใชกลไกตลาดในการขบเคลอนเศรษฐกจ

อยางจรงจงมากขน โดยเฉพาะการปฏรปภาคการเงน จะใชกลไกตลาดเปนตวขบเคลอนภาคการเงนอยางม

นยสาคญ การเปดกวางมากยงขนของภาคการเงน

ตวอยางเชน จะเปดกวางจะใหภาคเอกชนจดตงสถาบนการเงนตางๆ ใหมากขน เชน ธนาคาร

พาณชยขนาดเลก ไมไดมเฉพาะธนาคารของรฐหรอเกยวพนกบรฐเปนสวนใหญ รวมทงการจะเปดใหมการ

ออกหน การทา IPO ไดงายขน ตลอดจนการเปดใหมการทา direct financing ระบบการเงนโดยตรงเขามาส

ตลาดเงนตลาดทนโดยตรงของจนไดมากขน

ทศทางการปรบนโยบายเพอเปดเสรมากขนดงกลาวเปนสงจาเปน หากตองการรกษาระดบการ

ขยายตวทางเศรษฐกจของจนตอไป เนองจากในขณะน กลไกภาคการเงนการธนาคารของจน ยงคงถก

ควบคมโดยภาครฐอยมาก ตวอยางเชน กรณการควบคมตลาดหน ในขณะน ประเทศจนยงคงแยกตลาด

หนออกเปน 2 ตลาดยอยในลกษณะทวลกษณะ คอ กระดานเอ และกระดานบ

-กระดานเอ เนนเฉพาะคนจน สวนตางชาตทจะมาลงทนในกระดานเอได จะตองมใบอนญาต

เทานน

-กระดานบ สาหรบตางชาตเขามาลงทนโดยการใชเงนดอลลารฮองกง หรอดอลลารสหรฐ

กรณตลาดซอขายแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ทางการจนกยงคงควบคมคอนขางมาก ในขณะ

น เงนหยวนยงไมสามารถแลกเปลยนเปนเงนตราตางประเทศไดอยางคลองตว สาเหตหนงเปนเพราะรฐบาล

จนยงควบคมบญชทน (capital account) แมวาจนจะไดเปดเสรบญชเดนสะพด current account มาตงแตป

1996

ดงนน จากผลการประชมฯ ครงน ทางการจนจะคอยๆ ผอนคลายการซอขายเงนหยวนใหคลองตว

มากขน เพอใชกลไก market based exchange rate mechanism ในการกาหนดคาเงนหยวน

  32

กรณของการกาหนดอตราดอกเบย ผลการประชมครงน กประกาศทจะเปดใหมการขนลงของอตรา

ดอกเบยใหมากขน ในลกษณะการปลอยลอยตวอตราดอกเบยมากขน ทงเงนฝากและเงนก

นอกจากน ยงมการวางแผนใหเกดการขยายตวของการสรางความเปนเมองใหชนบท (

urbanization) อยางเปนระบบ และปรบยดหยนระบบสามะโนครว (หโขว) และการผอนคลายอนญาตใหค

สมรสทมคนใดคนหนงเปนลกโทนสามารถมลกได 2 คน เปนตน

กรณศกษานโยบาย Urbanization สรางความเปนเมองใหชนบท

การพฒนาเศรษฐกจของจนทาใหมชนชนกลางในเมองมากขน จากเดมในป 1980 มประชากรใน

เขตเมองเพยงรอยละ 20 หากแตในปจจบนป 2013 มประชากรในเขตเมองของจนราว 700 ลานคน (มากกวา

ครงหนงของประชากรจน)

หลงจากทมการปฏรปเศรษฐกจ ความเจรญมงคงทางเศรษฐกจกระจกตวอยในมณฑลชายฝงซงเปน

พนทแรกๆทไดรบอานสงคจากนโยบายปฏรปของรฐบาลจน จนเกดปญหาชองวางทางรายได สงผลให

ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจฯ ฉบบท 9 รฐบาลจนประกาศมงพฒนามณฑลจนตอนในทางตะวนตก หรอ Go

West Policy

อยางไรกด ปจจบนยงมคนจนมากกวา 100 ลานคนเปนชาวชนบททยากจนมรายไดในระดบตามาก

และมชาวชนบทอกกวา 200 ลานคนทมรายไดในระดบตาแคพอยงชพ หากสามารถยกระดบรายไดของ

ชาวชนบทเหลาน กจะสามารถปลดปลอยพลงการบรโภคมากขนและชวยผลกดนใหเศรษฐกจจนเตบโต

ตอไปได

นโยบาย Urbanization หรอการสรางความเปนเมองใหชนบท จงเปนยทธศาสตรสาคญของการ

พฒนาเศรษฐกจ ของรฐบาลนายกรฐมนตร หลเคอเฉยง เพอสรางเมองใหม สรางงาน สรางรายได และ

สรางความกดดนใหแรงงานในชนบทมการพฒนาประสทธภาพในการผลตและเพมรายไดจากภาค

การเกษตร เพอผลระยะยาว คอ การกระจายความเจรญ กระจายรายได สรางความสมดลระหวางการพฒนา

พนทตอนในของประเทศกบพนทชายฝง

นโยบาย Urbanization เพอการสรางเมองยงชวยกระตนเศรษฐกจจน โดยการอดฉดเมดเงนเขาส

ระบบเศรษฐกจ สรางงานในภาคการกอสราง รวมท งพฒนาสาธารณปโภคขนพนฐานตางๆ เพอเปน

รากฐานในการพฒนาเศรษฐกจและการสรางอตสาหกรรมใหมๆ ในประเทศจนตอไป

  33

ในสวนของรฐบาลจนไดประกาศวสยทศนสราง urbanization โดยยดคนเปนศนยกลาง และเตรยม

รบมอกบปญหาทาทาย 3 ขอ ไดแก

ขอ 1 คอ ความทาทายเรองสงแวดลอม และการใชทรพยากรในการกอสรางอยางสนเปลอง

ทผานมา ดวยระบบ decentralization รฐบาลทองถนจนตองแขงขนกนสรางผลงานและมการ

ประเมนผลงานของรฐบาลทองถนจนเหลานนดวยตวเลขการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ดวยสงกอสรางทาง

กายภาพทใหญโต แตละมณฑลแตละเมองจงตางแขงกนทมเทงบประมาณสรางเมอง สรางถนน สราง

สะพาน ฯลฯ อดฉดเมดเงนเขาสระบบเศรษฐกจ เพมปรมาณตวเลข GDP เพออวดผลงาน เพอเอาความด

ความชอบ โดยอาจจะไมสนใจผลกระทบตอสงแวดลอม ละเลยไมสนใจคณภาพโครงการกอสราง รวมทง

กอใหเกดความสนเปลอง เกดปญหาสภาพมลพษทางอากาศตามเมองใหญๆ ของจน ซงสวนหนงมาจากการ

กอสรางทไมไดมาตรฐานและไมมมาตรการทางสงแวดลอมทเขมงวด

ผนาจนและพรรคคอมมวนสตจนในชดนจงตองการลดปญหาน โดยหนมาใหความสาคญของ

ปญหาสภาพมลพษทางอากาศ เปดตวสโลแกนใหม “เนนสรางเศรษฐกจคารบอนตา”

ตวอยางเชน การออกมาตรการรบมอปญหาโลกรอน ดวยการใหรฐบาลตรวจสอบปรมาณคารบอน

และน าเสยของโรงงานในเขตเมองกวา 15,000 แหง ทวประเทศ และใหโรงงานเหลานทารายงานเสนอ

รฐบาลทองถนเปนประจาทกป นอกจากนน ยงเตรยมเพมมาตรวดเรองการรกษาสงแวดลอมมาใชในการ

ประเมนผลงานของผนาทองถน จากทแตเดมวดดวยตวเลข GDP แตเพยงอยางเดยว

ขอ 2 คอ ปญหาขอพพาทเรองทดนระหวางรฐบาลทองถนกบคนในพนท

ทผานมา การเวนคนทดนโดยรฐบาลทองถนเพอนามาสรางเมอง เรมสรางความไมพอใจและ

นาไปสการประทวงในหลายพนทในจนจนปญหาทวความรนแรงขน โดยเฉพาะในยคทขอมลขาวสารสงถง

กนอยางรวดเรวดวยสงคมออนไลน โซเชยลมเดยและสอมวลชน หากไมตอบรบความทาทายดงกลาวอยาง

ทนทวงท ยอมจะสงผลกระทบตอเสถยรภาพของรฐบาลกลางและพรรคคอมมวนสตจน

บางหนวยงานประเมนวา ในรอบ 20 ปของการเรงสรางเมอง รฐบาลทองถนจายคาชดเชยในการ

เวนคนทดนในชนบทตากวามลคาจรงของทดนราว 2 ลานลานหยวน บางแหงประเมนตวเลขดงกลาวสงถง

5 ลานลานหยวน ซงเปนตนทนมหาศาล

  34

ขอ 3 คอ ปญหาสามะโนครว (หโขว)

ทผานมา มการใชระบบสามะโนครว หรอ หโขว ในจน เพอใชในการควบคมดแลจานวนประชากร

และเพอปองกนแรงงานอพยพตางมณฑลจะโยกยายถนมาแยงทรพยากรจากคนในเขตเมองทมโอกาสทาง

เศรษฐกจมากกวา จงไดมการวางมาตรการขอจากดตางๆ นานาสาหรบชาวจนทอพยพโยกยายไปอยตาง

มณฑล เชน เรองสวสดการทอยอาศย การศกษาของบตรธดา และการสาธารณสข

อยางไรกด ดวยการพฒนาทางเศรษฐกจและเพอแสวงหาโอกาสทางเศรษฐกจในการทางาน ทาให

ยงคงมแรงงานจากมณฑลตอนในโยกยายไปทางานในมณฑลชายฝงจานวนมาก รวม 200 ลานคน หากแต

คนเหลานจะไมไดรบสวสดการตางๆ ในเมองทตนโยกยายไปทางาน จนเกดสภาพ “คนสองชนชน” ขน

ภายในเมองชายฝงเหลานน

ในขณะน สภาพในเมองใหญ เชน ปกกง เซยงไฮ ของจนมคนอยอาศยกวา 1 ใน 3 ทไมม “หโขว”

หรอไมมชอในสามะโนครวของเมองนน ทาใหไมสามารถไดรบสวสดการตางๆ ทเทาเทยมกบคนจนอก

กลมทมสามะโนครวของเมองดงกลาว

เพอผอนคลายความรนแรงของปญหาดงกลาว ในขณะน รฐบาลจนไดเรมออกประกาศปฏรป

ระบบ “หโขว” ผอนคลายระบบสามะโนครว โดยเรมจากเมองเลกๆ กอน ดวยการใหสวสดการดาน

การศกษาและทอยอาศยแกแรงงานอพยพในเมองเลกๆ เพอเปนการทดลองทางนโยบาย และรอประเมนผล

กระทบ กอนทจะปรบใชกบเมองขนาดกลางและใหญตอไป

นโยบายผอนคลาย “หโขว” ดงกลาวยงจะชวยสงเสรมใหคนชนบทเลอกอพยพไปยงเมองขนาดเลก

กอน เปนการลดแรงจงใจและลดปรมาณผอพยพไปทางานยงเมองขนาดใหญ เชน ปกกงและเซยงไฮ ซง

ในขณะน มประชากรหนาแนนและทรพยากรไมพอเพยงกบจานวนผอยอาศย

นอกจากน ดวยอตราการสรางเมอง urbanization ในปจจบน คาดวา ภายใน 10 ป หรอภายในป

2025 ประชากรกวารอยละ 70 ของจนจะอาศยอยในเขตเมอง

โดยสรป ทศทางในอนาคต ประเทศจนจาเปนตองปฏรปตวเองเพอรกษาการขยายตวทางเศรษฐกจ

อยางย งยน โดยจะตองเตบโตในระดบเฉลยไมตากวารอยละ 7.2 ตอปตามคาประกาศของนายกรฐมนตร หล

เคอเฉยง เพอจะไดสามารถดดซบแรงงานทเขาสตลาดแรงงานใหม ในแตละป มแรงงานใหมประมาณ 10

ลานคน จงจาเปนตองรกษาระดบการขยายตวของ GDP ในอตราทคอนขางสงตอไป

  35

เอกสารอางองทายบทท 2

ขอมลสออเลกทรอนกส

ภาษาไทย

การพฒนาทางเศรษฐกจของจน. (2014)., จาก

http://www.kasikornbank.com/ChinaTrade/ChinaInformation/ChinaOverview/EconomicSysSutuation/Pag

es/EconomicSysSutuation.aspx

ขอมลพนฐานทางเศรษฐกจจน. (2009)., จาก

http://www.chineselawclinic.moc.go.th/info/info_detail.php?idcont=2&idcontsub=98

ความสมพนธดานเศรษฐกจไทย-จน. (2014)., จาก http://www.thaiembbeij.org/thaiembbeij/th/republic-

of-china/investment/economic-relations.php

ดชนเศรษฐกจมหภาคทสาคญ. (2010)., จาก

http://www.kasikornbank.com/ChinaTrade/ChinaInformation/ChinaOverview/KeyMacroEconomic/Pages/

KeyMacroEconomic.aspx

แผนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12. (2014)., จาก

http://www.chineselawclinic.moc.go.th/info/info_detail.php?idcont=11&idcontsub=604

บาบาทเงนหยวนในเวทโลก. (2009)., จาก

http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/finance/guru/20090607/48955/%E0%B8%9A%E0%B8%9

7%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%

E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0

%B9%83%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%82%E0%B

8%A5%E0%B8%81.html

  36

บทบาทเงนหยวนในเศรษฐกจโลก. (2011)., จาก

http://www.bangkokbiznews.com/home/detail/politics/opinion/bandid/20110725/401515/%E0%B8%9A%

E0%B8%97%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0

%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%99-

%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%90%E

0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%81.html

บทบาทจนทมากขนในเวทโลก. (2012)., จาก http://www.thaibizchina.com/thaibizchina/th/articles/detail.php?IBLOCK_ID=70&SECTION_ID=487&ELEMENT_ID=12018

ยทธศาสตรการพฒนาของจนในทศวรรษตอไป. (2012)., จาก

http://www.cpall.co.th/Blog/Detail/Sompop/%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%

E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%81%E

0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%

B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8

%99%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%

95%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B9%84%E0%B8%9B

ภาษาองกฤษ

China GDP. (2012)., จาก http://www.tradingeconomics.com/china/gdp

General Administration of Customs. (2014)., จาก

http://en.wikipedia.org/wiki/General_Administration_of_Customs

Wikipedia, the free encyclopedia. China's Economy. (2014)., จาก

http://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_China