cng tài Nghiên cu khoa hc1. Lý do chn tài Qun lý óng vai trò quan trng trong mi ch xã hi và mi lnh vc ngành ngh, qun lý bao trùm lên toàn b hot ng ca xã hi.Qun lý mt cách khoa hc s em li nhng li ích vô cùng to ln. Qun lý có nguyên tc và phng pháp chung nht song i sâu vào tng ngành ngh, tng lnh vc chúng có nhng c thù riêng. Chính vì vy, mi ngành ngh, mi lnh vc u phi nghiên cu tìm ra cách thc, phng pháp qun lý khoa hc nht i vi ngành ngh, lnh vc ca mình. Có nhiu yu t nh hng n hiu qu ca hot ng th vin, tuy vy hot ng qun lý là yu t quan trng nht, bi mt mô hình c cu t chc phù hp và phng pháp, c ch qun lý khoa hc s em li nhng li ích vô cùng to ln: tit kim chi phí và thi gian, tit kim sc lao ng, gim thiu nhng h hao vt cht, tng nng sut lao ng và to c hiu qu cao nht trong công vic. Trong nhng thp niên gn ây din mo ca th vin ã thay i rõ rt, bên cnh loi hình th vin truyn thng ã xut hin nhiu loi hình th vin khác nhau. Vic ng dng các thành tu ca công ngh thông tin và các công ngh mi ã làm thay i cn bn nhiu qui trình nghip v, qui trình x lý công vic trong hot ng th vin theo hng t ng hóa. S thay i này mang n nhiu li ích cho ngi dùng tin và các th vin. Tuy nhiên, ây cng là nguyên nhân làm bc l nhiu bt cp trong công tác qun lý th vin bi phn ln các mô hình qun lý th vin ang áp dng hin nay ch phù hp vi mô hình th vin truyn thng. iu này ã làm hng rt ln n hiu qu hot ng ca các th vin ti Vit Nam hin nay. Trc thc t ó, vic nghiên cu c s lý lun, thc tin hot ng qun lý trong các th vin hin i và xut các gii pháp nhm nâng cao hiu qu hot ng này ti Vit Nam là mt vic làm cp thit mang tính chin lc nhm nâng cao hiu qu hot ng th vin góp phn vào công cuc nâng cao trình dân trí, phát trin kinh t xã hi, vn hóa và khoa hc công ngh phc v s nghip công nghip hóa, hin i hóa t nc. 2. Tng quan tình hình nghiên cu Liên quan n tài này trong và ngoài nc ã có các tác gi nghiên cu, các công trình c tng quan theo tng phng din sau: - Nghiên cu v nh hng ca công ngh hin i i vi th vin: Các tác gi tiêu biu gm: Robert D. Stueart [84]; Chandrakanta Swain [64, tr.3]; Niharika Udani [81]; Thoudam Suleta Devi [87]; F.W. Lancaster [77]; Krishan Kumar [75, tr.71]; Subal Chandra Biswas [86]; Các nhà th vin hc phng tây [27, tr.708]; oàn Phan Tân [37]. - Nghiên cu v khái nim th vin hin i: Có nhiu nhà khoa hc tiêu biu nh: Barker [16]; Derek George Law [68]; Arms W.Y [63]; Witten và Bainbridge [88]; Ching - Chih Chen (i hc Simmon Boston - Hoa K), 2 [16]; Charles A. Cutter [70]; D. Jotwani [78]; Helene Blowers và Nancy Davenport [71]; Francis Miksa [70]; Nguyn Duy Hoan [23], Nguyn Minh Hip; Hoàng Lê Minh [80]. - Nghiên cu v khái nim t chc và qun lý: có Chester I. Barnard [65]; Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich [18]; Nguyn Hu Tri [52]; Phan Vn Tú, [56, tr.106]; F.W.Taylor [12], H.Fayol; Max Weber [12]; Luther Gulick và Lyndanll Urwick [10]… - Nghiên cu v qun lý th vin nói chung: Stueart, Robert D.; Moran, Barbara B. [84], Kurma P.S.G. [76]; Nguyn Tin Hin [19], Nguyn Th Lan Thanh ” [19, 40]; Bùi Loan Thùy, ào Hoàng Thúy (1998) [50]. - Nghiên cu v qun lý th vin hin i: có nhóm các nhà khoa hc th vin Hng Kông - Trung Quc [83]; Samuel Olu Adeyoyin [85]; F.W Lancaster [77]; Stueart, Robert D. và Moran, Barbara B. [84]; Krishan Kumar [75].F.W. Lancaster [77]; Trn Th Minh Nguyt [36]… - Nghiên cu các chc nng ca qun lý th vin hin i: Krishan Kumar[75]; Niharika Udani [81]; Subal Chandra Biswas [86]; Robert D. Stueart và Barbara B. Moran [66]. - Nghiên cu v các ni dung ca qun lý th vin hin i: Krishan Kumar [75]; Niharika Udani [81]; Nguyn Th Ngc Thun [48]; Nguyn Minh Hip [20]; Hà Lê Hùng [26]; Nguyn Huy Chng [8]. - Nghiên cu v mô hình c cu t chc th vin hin i: Krishan Kumar [75]; Robert D. Stueart; Barbara B [84]; Cathy Hartman; Martin Halbert; Susan Paz [79]; Lyndon Pugh [78]; Subal Chandra Biswas [86]… 3. Mc ích, i tng và phm vi nghiên cu + Mc ích nghiên cu: tài nghiên cu c s lý lun và thc tin v hot ng qun lý trong các th vin hin i Vit Nam t ó xut các gii pháp nhm nâng cao hiu qu qun lý trong các th vin hin i Vit Nam. + i tng nghiên cu: Hot ng qun lý trong các th vin hin i. + Phm vi nghiên cu: Nghiên cu ti các th vin hin i Vit Nam, giai on hin nay. 4. Gi thuyt khoa hc Qun lý th vin hin i có nhiu thay i so vi th vin truyn thng. Các th vin Vit Nam hin nay ang có s chuyn dch mnh m sang mô hình th vin hin i tuy nhiên nhng thay i trong qun lý cha theo kp s phát trin này nên hiu qu qun lý cha cao. Nu có mt mô hình c cu t chc phù hp; vn dng tt các chc nng ca qun lý; nâng cao trình nhân lc ng thi tng cng hiu lc qun lý ca nhà nc thì s nâng cao c hiu qu qun lý các th vin hin i ti Vit Nam. 5. Nhim v nghiên cu - H thng hóa và làm phong phú nhng vn lý lun v qun lý th vin hin i. - Làm rõ s bin i ca các th vin Vit Nam t truyn thng sang hin i và nhng yêu cu t ra i vi hot ng qun lý. - Phân tích và ánh giá thc trng hot ng qun lý trong các th vin hin i Vit Nam. - xut gii pháp nâng cao hiu qu qun lý trong các th vin hin i Vit Nam. 6. Phng pháp nghiên cu + Phng pháp lun c s dng trong tài là phng pháp duy vt bin chng và duy vt lch s. + Phng pháp nghiên cu c th c s dng trong tài, bao gm: Phân tích và tng hp; So sánh; Thng kê; Mô hình hóa; iu tra xã hi hc: Bng bng hi và phng vn. tài ã tin hành iu tra bng bng hi 03 i tng: Mu kho sát 1: Cán b lãnh o, qun lý th vin Mu kho sát 2: Cán b th vin Mu kho sát 3: Bn c Sau khi thu thp bng hi và phân tích s b kt qu nghiên cu, mt s vn cn làm rõ c thc hin qua vic phng vn các i tng nh: Cán b lãnh o th vin; Cán b th vin. 7. Ý ngha khoa hc và thc tin + Ý ngha khoa hc:Lun án h thng hóa làm phong phú các vn lý lun, thc tin v qun lý th vin hin i. + Ý ngha thc tin: - Lun án làm sáng t thc trng v qun lý th vin hin i và các gii pháp c th nhm nâng cao hiu qu ca hot ng qun lý trong các th vin vì vy mang mt ý ngha thc tin rt ln c bit là trong bi cnh ca Vit Nam hin nay: Hi nhp quc t, xã hi thông tin và nn kinh t tri thc. - Các kt qu nghiên cu ca lun án s giúp cho các nhà hoch nh chính sách, các cán b lãnh o qun lý trong ngành th vin và trong các th vin, c quan thông tin có c nhng c s và c liu tng bc hoàn thin hot ng qun lý th vin nói chung và th vin hin i nói riêng. - Lun án có th làm tài liu tham kho hu ích cho các cán b qun lý th vin trong c nc, các c s ào to ngành th vin thông tin và các nhà nghiên cu. 8. Cu trúc ca lun án Ngoài phn m u, kt lun, ph lc và tài liu tham kho, lun án gm 4 chng: Chng 1: C s lý lun v qun lý th vin hin i Chng 2: S bin i ca th vin Vit Nam t truyn thng sang hin i Chng 3: Thc trng qun lý trong các th vin hin i Vit Nam Chng 4: Gii pháp nâng cao hiu qu qun lý trong các th vin hin i ti Vit Nam 4 Chng 1: C S LÝ LUN V QUN LÝ TH VIN HIN I 1.1. Khái nim th vin hin i và qun lý th vin hin i 1.1.1. Th vin hin i Có nhiu quan im khác nhau v th vin hin i, theo tác gi khái nim th vin hin i cn c hiu linh hot tùy theo tng bi cnh xã hi ng thi. Trong giai on hin nay xác nh th vin hin i cn cn c trên hai phng din cn bn sau: + Th nht : Th vin hin i là th vin có ng dng các thành tu ca khoa hc và công ngh (KH&CN), trong ó ch cht là công ngh thông tin và truyn thông (CNTT&TT) vào các hot ng thu thp, x lý, t chc và phân phi thông tin. + Th hai : Trong xã hi hin i ngày nay, thông tin gi vai trò quan trng nó quyt nh ti s sinh tn và phát trin ca mi quc gia, dân tc. Nhu cu thông tin trong xã hi cao ã làm thay i v th vai trò ca c quan thông tin th vin. Th vin hin i không n thun là ni lu tr, t chc phc v tài liu sách báo mà là ni qun tr thông tin, tin ti là ni qun tr tri thc phc v nhu cu ca xã hi. Th vin hin i có nhng c im sau: + Ngun lc thông tin ca th vin có s thay i, bên cnh các tài liu truyn thng là các tài liu in t. + Cách thc thu thp, x lý, t chc và phân phi thông tin trong th vin có s thay i theo hng chun hóa, t ng hóa, liên kt chia s. + Không gian th vin bao gm không gian vt lý và không gian o. + Dch v th vin mang tính m và có kh nng tng tác gia ngi s dng và th vin cao. Dch v trong th vin hin i không ch tp trung vào cung cp, phân phi tài liu mt chiu mà còn thc hin vic cung cp thông tin áp ng nhu cu ca xã hi hin i. Dch v th vin hng ti s thúc y to ra tri thc và phát trin nhng ý tng mi. + Th vin có kh nng liên kt thành các h thng nhng qui mô khác nhau nhm to ra sc mnh tng th áp ng nhng yêu cu thay i v công ngh cng nh nhu cu ca ngi s dng. + Nhân lc trong th vin hin i là nhng ngi không ch có kh nng thc hin các nhóm công vic liên quan n thu thp, x lý, t chc và phân phi thông tin mà còn có th to lp ra các sn phm và cung cp các dch v thông tin có giá tr gia tng cao áp ng nhu cu ca xã hi. 1.1.2. Qun lý th vin hin i Qun lý th vin hin i v c bn có nhiu im tng ng so vi qun lý th vin nói chung. Qun lý th vin hin i vn là s tác ng ca ch th qun lý lên i tng qun lý thông qua nhng phng thc khác nhau nhm phi hp các ngun lc t mc tiêu ra. Qun lý th vin hin 5 i thc hin các chc nng chính nh: Lp k hoch; T chc; iu khin, phi hp và kim tra. Qun lý th vin hin i bao gm các ni dung chính nh qun lý ngun nhân lc, qun lý ngun lc thông tin, qun lý các hot ng nghip v, qun lý c s vt cht. Tuy nhiên do nhng c im v ngun lc thông tin, cách thc x lý t chc thông tin và dch v thông tin trong th vin hin i ã to nên nhiu s thay i và t ra nhiu vn i vi vic thc hin các ni dung qun lý. có th thc hin tt các ni dung qun lý òi hi ngi qun lý phi có s thay i cng nh áp dng sáng to các chc nng chc nng qun lý. Qun lý th vin hin i chu s tác ng ca các yu t t môi trng bên trong và bên ngoài th vin. 1.2. Chc nng ca qun lý th vin hin i 1.2.1. Lp k hoch Chc nng lp k hoch trong qun lý th vin hin i tp trung vào các ni dung sau: + Vic phân tích và ánh giá môi trng là rt cn thit trong ó cn c bit lu ý nhng thay i nhanh chóng ca môi trng KH&CN. + Cn m bo s a dng và toàn din ca các loi k hoch, bên cnh các k hoch dài hn, trung hn, ngn hn là các loi k hoch hot ng. + Vic xây dng, xác nh mc tiêu chin lc ca th vin là rt cn thit iu này m bo tt c các loi k hoch c xây dng u hng ti thc hin mc tiêu chin lc. + Quá trình lp k hoch cn c thc hin y các bc k tip nhau to thành mt qui trình khoa hc. + Cn m bo tt c các thành viên trong th vin có th tham gia vào vic lp k hoch, iu này mt mt s huy ng c trí tu ca các thành viên trong th vin, mt khác s to ng lc cho ngi lao ng. 1.2.2. T chc Thc hin chc nng t chc trong qun lý th vin hin i cn lu ý nhng ni dung sau: - V c cu t chc: + Cn la chn áp dng mt c cu t chc linh hot, mm do có kh nng thích ng nhanh chóng vi nhng thay i ca môi trng bên trong và bên ngoài th vin. + C cu t chc cn m bo tt c các thành viên trong th vin u có th phát huy c ht kh nng ca mình không ph thuc h ang c biên ch ti phòng ban, b phn nào. + C cu t chc cn to ra s thun li vn thông tin, truyn thông trong th vin c m bo. + C cu t chc cn to ra s phi hp nhiu hn gia các b phn, phòng ban trong th vin. 6 - V sp xp nhân s trong c cu t chc: Vic b trí sp xp nhân s trong c cu t chc cn cn c vào nhiu tiêu chí khác nhau và thc hin theo mt qui trình khoa hc. Bên cnh nhng cn c nh nhu cu công vic, chuyên môn c ào to, cn c bit lu ý n nguyn vng ca cán b th vin. - V s tng tác ca các thành viên c cu t chc: Trong th vin hin i s tng tác gia các thành viên, gia các cp qun lý mang tính a chiu. Dòng thông tin trong th vin tr nên a chiu, nhng nhân viên cp di có th truy cp ti nhng thông tin mà trc ây ch có ngi qun lý nm gi. 1.2.3. iu khin Thc hin chc nng iu khin trong qun lý th vin hin i cn lu ý nhng ni dung sau: + V phng pháp qun lý: Ngi qun lý cn vn dng linh hot các phng pháp qun lý khác nhau nhm to ng lc cho ngi lao ng. Phng pháp qun lý chuyên quyn phi c thay th m bo nhân viên th vin có th cùng tham gia vào hot ng qun lý. + V yêu cu i vi ngi qun lý th vin hin i, bên cnh nhng yêu cu i vi ngi qun lý nói chung cn có nhng phm cht mi nh kh nng d oán và thích ng nhanh vi nhng thay i, kh nng ng dng các công ngh mi, nhng tin b ca KH&CN vào hot ng qun lý. + V vn truyn thông: Ngi qun lý cn khai thác tt các công c truyn thông hin i nhm m bo s thông tin a chiu ca dòng thông tin trong th vin, thay i s tng tác gia ch th qun lý và i tng qun lý. 1.2.4. Kim tra Kim tra là chc nng quan trng ca qun lý, trong qun lý th vin hin i thc hin chc nng này gm nhng ni dung cn bn sau: + Thc hin chc nng kim tra trong qun lý th vin hin i gm ba bc: Xây dng tiêu chun, o lng hiu sut, sa cha sai lch. + có c s o lng ánh giá chính xác các hot ng vic xây dng các tiêu chun ánh giá trong quá trình kim tra là rt cn thit. ây chính là vic c th hóa các mc tiêu hot ng thành các tiêu chí có th o lng c chính xác. + Cn a dng các hình thc kim tra, trc khi thc hin công vic, trong khi thc hin công vic và sau khi thc hin công vic. + Phân tích d liu, thông tin phc v cho quá trình kim tra, o lng ánh giá là rt công vic quan trng. có c các thông tin chính xác ngi qun lý cn s dng nhiu công c khác nhau, trong ó cn chú trng khai thác các d liu do các h thng t ng hóa th vin cung cp. 1.3. Ni dung ca qun lý th vin hin i 1.3.1. Qun lý nhân lc Trong các ni dung ca qun lý th vin nói chung và th vin hin i nói riêng thì qun lý nhân lc là khó khn nht ng thi cng là…
