รายละเอยดของรายวชา (มคอ.๓)รายวชา ๐๐๐ ๑๕๒ ธรรมะภาคปฏบต ๒

ชอสถาบนอดมศกษา มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วทยาเขต/คณะ/ภาควชา คณะพทธศาสตร คณะครศาสตร คณะ มนษยศาสตร คณะสงคมศาสตร

หมวดท ๑ ขอมลโดยทวไป

๑. รหสและชอรายวชา ๐๐๐ ๑๕๒ ธรรมะภาคปฏบต ๒ (Buddhist Meditation II)๒. จำานวนหนวยกต

๒ หนวยกต (๑-๒-๔)๓. หลกสตรและประเภทของรายวชา

พทธศาสตรบณฑต วชาแกนพระพทธศาสนา

๔. อาจารยผรบผดชอบรายวชาและอาจารยผสอนอาจารยประจำาวชา

๕. ภาคการศกษา / ชนปทเรยนภาคการศกษาท ๒ / ชนปท ๑

๖. รายวชาทตองเรยนมากอน (Pre-requisite) (ถาม)ธรรมะภาคปฏบต ๑ (รหส ๐๐๐ ๑๕๒)

๗. รายวชาทตองเรยนพรอมกน (Co-requisites) (ถาม)ไมม

๘. สถานทเรยน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

๙. วนทจดทำาหรอปรบปรงรายละเอยดของรายวชาครงลาสดวนท ๒ ตลาคม ๒๕๕๓

1

หมวดท ๒ จดมงหมายและวตถประสงค๑. จดมงหมายของรายวชา เพอใหนสตรและเขาใจวธการปฏบตวปสสนากรรมฐาน กายานปสสนาสตปฏฐานในมหาสตปฏฐานสตร และอานาปานสตสตร และรหลกธรรมทเกยวของ ไดแก สกขา ๓ วชชา ๓ และสามญญลกษณะ ๓ วธการปฏบตวปสสนากรรมฐานทงแบบสมถยานกะ และวปสสนายานกะ หลกธรรมทควรร ไดแก สกขา ๓ วชชา ๓ และสามญญลกษณะ ๓ ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

วตถประสงค ก. วตถประสงคการเรยนร

๑. เพอใหมความรความเขาใจในการปฏบตกรรมฐานตามแนวจตตานปสสนาสตปฏฐาน ในมหาสตปฏฐานสตร

๒. เพอใหมความรความเขาใจในการปฏบตกรรมฐานตามแนวอานาปนสต๓. เพอใหมความรความเขาใจในการปฏบตแบบสมถยานกะ และวปสสนายานกะกรรมฐาน๔. เพอใหมความรความเขาใจในหลกธรรมทเกยวของกบการปฏบตวปสสนากรรมฐาน๕. เพอใหสามารถปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวมหาสตปฏฐานสตร

ข. วตถประสงคเชงคณธรรม๑. มสภาพจตใจทเขมแขงขน สามารถควบคมตนเองไดในทกสถานการณ๒. มสภาพจตทเบกบาน แจมใส ๓. รจกบรหารจดการกบตวเองไดอยางเหมาะสมกบเหตการณ รจกคด รจก

ควบคมตวเอง ๔. กาวทนกระแสความเปลยนแปลงของโลก

2

๒. วตถประสงคในการการพฒนา/ปรบปรงรายวชา ๑. กำาลงดำาเนนการทำาสอการเรยนการสอนโดย e-learning ๒. ปรบปรงเนอหาการเรยนการสอนใหเปนไปตามหลกฐานเชงประจกษ

หมวดท ๓ ลกษณะและการดำาเนนการ

๑. คำาอธบายรายวชา ศกษาหลกการและวธการปฏบตกายานปสสนาสตปฏฐานในมหาสตปฏฐานสตร และอานาปานสตสตร วธการปฏบตวปสสนากรรมฐานทงแบบสมถยานกะ และวปสสนายานกะ หลกธรรมทควรร ไดแก สกขา ๓ วชชา ๓ และสามญญลกษณะ ๓ ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๒. จำานวนชวโมงทใชตอภาคการศกษา

บรรยาย สอนเสรม การฝกปฏบต/งานภาคสนาม/

การฝกงาน

การศกษาดวยตนเอง

บรรยาย ๓๐ ชวโมงตอภาคการศกษา

สอนเสรมตามความตองการของนสตเฉพาะราย

มการฝกปฏบตงานภาคสนาม

การศกษาดวยตนเอง ๖ ชวโมงตอสปดาห

3

๓. จำานวนชวโมงตอสปดาหทอาจารยใหคำาปรกษาและแนะนำาทางวชาการแกนกศกษาเปนรายบคคล

- อาจารยประจำารายวชา ประกาศเวลาใหคำาปรกษาผานเวปไซดคณะพทธศาสตร - อาจารยจดเวลาใหคำาปรกษาเปนรายบคคล หรอ รายกลมตามความตองการ ๑ ชวโมงตอสปดาห (เฉพา

รายทตองการ)

หมวดท ๔ การพฒนาการเรยนรของนกศกษา

๑. คณธรรม จรยธรรม

๑.๑ คณธรรม จรยธรรมทตองพฒนาพฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรมเพอใหสามารถดำาเนนชวตรวมกบผ

อนในสงคมอยางปกตสข และเปนประโยชนตอสวนรวม โดยผเรยนตองพยายามสอดแทรกเรองทเกยวกบคณธรรมจรยธรรม เพอใหนสตสามารถพฒนาคณธรรม จรยธรรมไปพรอมกบการศกษาวชาธรรมะภาคปฏบต โดยมคณธรรมจรยธรรมตามคณสมบตหลกสตร ดงน

(๑) ตระหนกในคณคาของคณธรรม จรยธรรม เสยสละ และซอสตยสจรต (๒) มภาวะความเปนผนำาและผตาม สามารถทำางานเปนทมและสามารถแกไข

ขอขดแยงและลำาดบ ความสำาคญของปญหา(๓) เคารพสทธและรบฟงความคดเหนของผอน รวมทงเคารพในคณคาและ

ศกดศรของความเปนมนษย(๔) เคารพกฎระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ขององคกรและสงคม

๑.๒ วธการสอน -บรรยาย ประเดนธรรมะทเกยวของในการศกษา วชาธรรมะภาคปฏบต

พรอมการฝกปฏบต ศกษาวธการเดนจงกรม การนงสมาธ -กำาหนดใหนสตศกษา คนควา ทำารายงาน

๑.๓ วธการประเมนผล

4

-พฤตกรรมการเขาเรยน และสงงานทไดรบมอบหมายตามขอบเขตทให และตรงเวลา

-มการอางองเอกสารทไดนำามาทำารายงาน อยางถกตองและเหมาะสม-ประเมนผลการนำาเสนอรายงานทมอบหมาย-ประเมนผลการสอบ และการฝกปฏบตกรรมฐาน

๒ . ความร

๒.๑ ความรทตองไดรบ มความรและเขาใจเกยวกบการปฏบตกรรมฐาน (สมถกรรมฐาน ,วปสสนา

กรรมฐาน เปนตน) สามารถนำามาประยกตใชกบชวตประจำาวนได ๒.๒ วธการสอน

บรรยาย อภปราย การฝกปฏบต การนำาเสนอรายงาน การวเคราะหกรณศกษา และมอบหมายใหคนควาหาบทความ ขอมลทเกยวของ โดยนำามาสรปและนำาเสนอ การศกษาโดยใชปญหา และโครงงาน Problem base learning and Student Center เนนผเรยนเปนศนยกลาง

๒.๓ วธการประเมนผล- ทดสอบยอย สอบกลางภาค สอบปลายภาค ดวยขอสอบทเนนการวดหลก

การและทฤษฎ- นำาเสนอสรปการอานจากการคนควาขอมลทเกยวของ- วเคราะหกรณศกษา

๓ ทกษะทางปญญา

๓.๑ ทกษะทางปญญาทตองพฒนาพฒนาความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณการคดอยางเปนระบบ

มการวเคราะหเพอการปองกนและแกไขปญหาอยางสรางสรรค๓.๒ วธการสอน- มอบหมายใหนสตคนควาขอมลแลวสำาเสนอผลการศกษา- อภปรายกลม- วเคราะหกรณศกษา

5

- การสะทอนแนวคดจากการประพฤต๓.๓ วธการประเมนผล

- สอบกลางภาคและปลายภาค โดยเนนขอสอบทมการวเคราะหสถานการณ หรอวเคราะหแนวคดหลกธรรมทเกยวกบสนตภาพ

- การนำาเสนอการวเคราะหกรณศกษา๔. ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ

๔.๑ ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบทตองพฒนา - พฒนาทกษะในการสรางสมพนธภาพระหวางผเรยนดวยกน- พฒนาความเปนผนำาและผตามในการทำางานเปนทม- พฒนาการเรยนรดวยตนเอง และมความรบผดชอบในงานทมอบหมายให

ครบถวนตามกำาหนดเวลา๔.๒ วธการสอน- จดกจกรรมกลมในการวเคราะหกรณศกษา- มอบหมายงานรายกลม และรายบคคล - การนำาเสนอรายงาน

๔.๓ วธการประเมนผล- ประเมนตนเอง และเพอน ดวยแบบฟอรมทกำาหนด- รายงานทนำาเสนอ / พฤตกรรมการทำางานเปนทม- รายงานการศกษาดวยตนเอง (รายงานสรปรวมยอดความร)

6

๕. ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ

๕.๑ ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศทตองพฒนา - พฒนาทกษะในการสอสารทงการพด การฟง การเขยน โดยการทำา

รายงาน และนำาเสนอในชนเรยน- พฒนาทกษะในการวเคราะหขอมลจากกรณศกษา- พฒนาทกษะในการสบคน ขอมลทางอนเทอรเนต เพอทำารายงาน- ทกษะการใชเทคโนโลยสารสนเทศในการสอสาร เชน การสงงานทาง

อเมล - ทกษะในการนำาเสนอรายงานโดยใชรปแบบ เครองมอ และเทคโนโลยท

เหมาะสม๕.๒ วธการสอน - อภปราย

- มอบหมายงานใหศกษาคนควาดวยตนเอง จาก website สอการสอน e-learning และทำารายงาน โดยเนนการนำามาจากแหลงอางอง ทมาของขอมลทนาเชอถอ

- นำาเสนอโดยใชรปแบบและเทคโนโลยทเหมาะสม๕.๓ วธการประเมนผล

- การจดทำารายงาน และนำาเสนอดวยสอเทคโนโลย- การมสวนรวมในการอภปรายและวธการอภปราย- รายงาน

หมวดท ๕ แผนการสอนและการประเมนผล1.แผนการสอน

7

สปดาหท หวขอ/รายละเอยด

จำานวน

ชวโมง

กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

๑ บทท ๑ มหาสตป ฏฐานสตร กายานปสสนาสตปฏฐาน -อานาปานสตสตร

๓ บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม

๒ บทท ๑ มหาสตป ฏฐานสตร (ตอ)-ว ธ ก า ร ป ฏ บ ต ว ป ส ส น ากรรมฐาน

- แบบสมถยานกะ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม

๓ บทท ๑ มหาสตป ฏฐานสตร (ตอ)-ว ธ ก า ร ป ฏ บ ต ว ป ส ส น ากรรมฐาน

- แบบวปสสนายานกะ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๔ บทท ๑ มหาสตป ฏฐานสตร (ตอ)-ว ธ ก า ร ป ฏ บ ต ว ป ส ส น ากรรมฐาน

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนา

8

สปดาหท หวขอ/รายละเอยด

จำานวน

ชวโมง

กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

- แบบวปสสนายานกะ กรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๕ บทท ๒ สกขา ๓ ๑ อธสลสกขา

๓ บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๖ บทท ๒ สกขา ๓ ๒ อธจตตสกขา

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

9

สปดาหท หวขอ/รายละเอยด

จำานวน

ชวโมง

กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

๗ บทท ๒ สกขา ๓ ๓ อธปญญาสกขา

๘ สอบกลางภาค ๓๙ บทท ๓ วชชา ๓

๑ ป พเพน วาสาน สต ญาณ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๐ บทท ๓ วชชา ๓ ๒ จตปปาตญาณ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๑ บทท ๓ วชชา ๓ ๓ อาสวกขยญาณ

บรรยาย อภปราย ศกษา

10

สปดาหท หวขอ/รายละเอยด

จำานวน

ชวโมง

กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๒ บทท ๓ วชชา ๓(ตอ)๓ อาสวกขยญาณ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๓ บทท ๔ สามญญลกษณะ ๓ ๑ อนจจลกษณะ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นง

11

สปดาหท หวขอ/รายละเอยด

จำานวน

ชวโมง

กจกรรมการเรยน การสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

กำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๔ บทท ๔ สามญญลกษณะ ๓ (ตอ)

๒ ทกขลกษณะ

๓ บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๕ บทท ๔ สามญญลกษณะ ๓ (ตอ)

๓ อนตตลกษณะ

บรรยาย อภปราย ศกษา ฝกปฏบตวปสสนากรรมฐานโดยการเดนจงกรม ๒ ระยะ นงกำาหนด ๒ ระยะ สงและสอบอารมณ

๑๖ สอบปลายภาค ๓

๒. แผนการประเมนผลการเรยนร

12

ท ผลการเรยนร วธการประเมน สปดาหท

ประเมน

สดสวนของการประเมน

ผล

๑

๑.๑,๑.๖, ๑.๗, ๒.๑,

๒.๔-๒.๖, ๓.๒

ทดสอบยอยครงท ๑สอบกลางภาคทดสอบยอยครงท ๒สอบปลายภาค

๔๘

๑๒๑๖

๑๐%๒๕ %๑๐%๒๕ %

๒

๑.๑,๑.๖, ๑.๗, ๒.๑,

๒.๔-๒.๖, ๓.๒ ๔.๑-๔.๖,๓-๕.๔

วเคราะหกรณศกษา คนควา การนำาเสนอรายงานการทำางานกลมและผลงานการอานและสรปบทความการสงงานตามทมอบหมาย

ตลอดภาคการศกษา ๒๐ %

๓๑.๑- ๑.๗, ๓.๑

การเขาชนเรยนการมสวนรวม อภปราย เสนอความคดเหนในชนเรยน

ตลอดภาคการศกษา ๑๐%

หมวดท ๖ ทรพยากรประกอบการเรยนการสอน

๑. เอกสารและตำาราหลกการศาสนา, กรม. พระไตรปฎกภาษาไทยฉบบหลวง. เลมท ๑๐, กรงเทพฯ : โรงพมพd รมการศาสนา, ๒๕๒๑. . พระไตรปฎกภาษาไทยฉบบหลวง. เลมท ๑๒, กรงเทพฯ : โรงพมพกรมการศาสนา,

๒๕๒๑. . ประมวลการสอนวชาประวตพทธศานา. กรงเทพฯ : โรง

13

พมพกรมการศาสนา, ๒๕๒๔.ภททนตะ อาสภเถระ, พระ. วปสสนาทปนฎกา. กรงเทพฯ : ไพศาลวทยา,

๒๕๑๘.มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.พระไตรปฎกภาษาบาล ฉบบมหาจฬาเตปฎก,

๒๕๐๐. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๕. . พระไตรปฎก ภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกร

ณราชวทยาลย, กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๙.

. อรรถกถาบาล ฉบบมหาจฬาอฏกถา, กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๒.

ธรรมธรราชมหามน(โชดก ญาณสทธ), พระ. หลกปฏบต สมถะ-วปสสนากรรมฐาน, กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตงกรฟ, ๒๕๓๒.

ธรรมธรราชมหามน(โชดก ญาณสทธ), พระ. อดมวชา. กรงเทพฯ : การพมพพระนคร., ๒๕๓๑.

. วปสสนากรรมฐานภาคสอง. กรงเทพฯ : อมรนทร พรนตงกรฟ, ๒๕๓๒.

ธนต อยโพธ. สตปฏฐานสำาหรบทกคน, กรงเทพฯ : ศวพรการพมพ, ๒๕๑๘.พทธทาสภกข. อานาปานสตภาวนา. กรงเทพฯ : การพมพพระนคร, ๒๕๓๕.ประวตและผลงานพทธทาสภกข, กรงเทพฯ : ธรรมสภา, ๒๕๓๘.ราชวรมน (ประยทธ ปยตโต), พระ. พทธธรรม. กรงเทพฯ : โอ เอส พรนตง

เฮาส , ๒๕๒๕. . พจนานกรมพทธศาสตรฉบบประมวล

ธรรม. กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๒.

ราชวรมน (ประยทธ ปยตโต), พระ. พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท พมพครงท ๘, กรงเทพฯ : มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๓๒.

เทพเวท (ประยทธ ปยตโต), พระ. ปฏบตธรรมใหถกทาง. กรงเทพฯ : สหธรรมมก , ๒๕๓๒.

14

ศรวสทธกว, พระ. การบรหารจต, กรงเทพฯ : โรงพมพมหามงกฎราชวทยาลย, ๒๕๒๙.

สมภาร สมภาโร, พระ. ธรรมะภาคปฏบต , กรงเทพฯ : สหธรรมก, ๒๕๔๗.

อนทวงสะเถระ, พระ. ปจฉาวสชชนา มหาสตปฏฐานสตร, กรงเทพฯ : บรษท ๒๑ เซนจร จำากด,

๒. เอกสารและขอมลสำาคญ เอกสารประกอบการสอน วชาธรรมะภาคปฏบต ผศ.พระสมภาร สมภาโร(ทวรตน)รวบรวมและเรยบเรยง๓. เอกสารและขอมลแนะนำา

ไมม

หมวดท ๗ การประเมนและปรบปรงการดำาเนนการของรายวชา

๑. กลยทธการประเมนประสทธผลของรายวชาโดยนกศกษาการประเมนประสทธผลในรายวชาน ทจดทำาโดยนกศกษา ไดจดกจกรรมใน

การนำาแนวคดและความเหนจากนกศกษาไดดงน- การสนทนากลมระหวางผสอนและผเรยน- การสงเกตการณจากพฤตกรรมของผเรยน- แบบประเมนผสอน และแบบประเมนรายวชา- ขอเสนอแนะผานเวบบอรด ทอาจารยผสอนไดจดทำาเปนชองทางการ

สอสารกบนกศกษา๒. กลยทธการประเมนการสอน

ในการเกบขอมลเพอประเมนการสอน ไดมกลยทธ ดงน- การสงเกตการณสอนของผรวมทมการสอน- ผลการสอบ- การทวนสอบผลประเมนการเรยนร

๓. การปรบปรงการสอน หลงจากผลการประเมนการสอนในขอ ๒ จงมการปรบปรงการสอน โดย

การจดกจกรรมในการระดมสมอง และหาขอมลเพมเตมในการปรบปรงการสอน ดงน

15

- สมมนาการจดการเรยนการสอน- การวจยในและนอกชนเรยน

๔. การทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธของนกศกษาในรายวชาในระหวางกระบวนการสอนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธในรายหวขอ

ตามทคาดหวงจากการเรยนรในวชา ไดจาก การสอบถามนกศกษา หรอการสมตรวจผลงานของนกศกษา รวมถงพจารณาจากผลการทดสอบยอย และหลงการออกผลการเรยนรายวชา มการทวนสอบผลสมฤทธโดยรวมในวชาไดดงน

- การทวนสอบการใหคะแนนจากการสมตรวจผลงานของนกศกษาโดยอาจารยอน หรอผทรงคณวฒ ทไมใชอาจารยประจำาหลกสตร

- มการตงคณะกรรมการในสาขาวชา ตรวจสอบผลการประเมนการเรยนรของนกศกษา โดยตรวจสอบขอสอบ รายงาน วธการใหคะแนนสอบ และการใหคะแนนพฤตกรรม

๕. การดำาเนนการทบทวนและการวางแผนปรบปรงประสทธผลของรายวชาจากผลการประเมน และทวนสอบผลสมฤทธประสทธผลรายวชา ไดมการ

วางแผนการปรบปรงการสอน และรายละเอยดวชา เพอใหเกดคณภาพมากขน ดงน

- ปรบปรงรายวชาทก ๓ ปหรอตามขอเสนอแนะและผลการทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธตามขอ ๔

- เปลยนหรอสลบอาจารยผสอน เพอใหนกศกษามมมมองในเรองการประยกตความรนกบปญหาทมาจากงานวจยของอาจารยหรอแนวคดใหมๆ

16