Ευρώ & ΠτώχευσηΜνημόνιο & Εσωτερική Υποτίμηση

το Παρελθόν το Παρόν και το Μέλλον μίας Πορείας προς την Καταστροφή

Πηγές: Απόρρητα Έγγραφα – Διεθνείς Μελέτες & Εκθέσεις του ΔΝΤΈρευνα, Συγγραφή: Πάνος Παναγιώτου

Περιεχόμενα Εισαγωγή

1) 1989: Η μυστική συμφωνία για την ένταξη της Ελλάδας και των 'φτωχών' χωρών στο ευρώ – Τί δείχνουν απόρρητα έγγραφα από 5 χώρες

2) 1989 -2001: Η αλλαγή οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας μετά τη μυστική συμφωνία – Συνέπειες από την πολιτική σταδιακής εγκατάλειψης της δραχμής χωρίς σωστή προετοιμασία – Στροφή στην ανάπτυξη μέσω δανεισμού, πίστωσης και εσωτερικής κατανάλωσης – Κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας - Η αναγκαστική υποτίμηση της δραχμής κατά 14% το 1998 – Τί δείχνουν εκθέσεις του ΔΝΤ της εποχής

3) 2003: Η ενημέρωση της κυβέρνησης Σημίτη ότι η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας βουλιάζει στο ευρώ- Σύσταση από το ΔΝΤ για λήψη μέτρων – Η Ελλάδα γίνεται ακριβότερη από ποτέ - Η έκθεση του ΔΝΤ τον Ιούνιο του 2003

4) 2004: Η κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας μετά τις βουλευτικές εκλογές και τους Ολυμπιακοί Αγώνες – Πίεση Γερμανίας στην κυβέρνηση Καραμανλή για επείγουσα προσφυγή στο ΔΝΤ με στόχο την εσωτερική υποτίμηση

5) 2005-2008: Η εκτίναξη της τιμής του ευρώ, η απογείωση των διεθνών τιμών τροφίμων και εμπορευμάτων και η αποτυχία λήψης μέτρων από την κυβέρνηση Καραμανλή βουλιάζουν την ελληνική ανταγωνιστικότητα σε ιστορικά χαμηλά – Η Ελλάδα χρειάζεται υποτίμηση μαμούθ – Τί δείχνουν εκθέσεις του ΔΝΤ

6) 2008-2009: Η Γερμανία επιβάλλει τη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών από τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών – Ο κίνδυνος πτώχευσης των 'φτωχών' χωρών γεννιέται – Με πηγές εμπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα

7) Δ' τρίμηνο 2009: Το ξέσπασμα της 'ελληνικής κρίσης' – Η κυβέρνηση Παπανδρέου ξεκινά την αντίστροφη μέτρηση για την πτώχευση της Ελλάδας – 'Η Ελλάδα πιο απομονωμένη από οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ στην ιστορία της Ένωσης' σύμφωνα με εμπιστευτικό έγγραφο

8) Δεκέμβριος 2009: Η κυβέρνηση ήξερε για την πτώχευση της Ελλάδας και την ανάγκη προσφυγής σε ΕΕ ή ΔΝΤ. Η 'ομολογία' Παπακωνσταντίνου σε εμπιστευτικό έγγραφο που δημοσιεύεται πρώτη φορά

9) 2010: Το Μνημόνιο πρόγραμμα ελεγχόμενης χρεοκοπίας – Πώς σήμαινε εξ αρχής απογείωση του χρέους, ύφεση ρεκόρ και εκτίναξη της ανεργίας - Η οικονομική θεωρία πίσω από την εσωτερική υποτίμηση

10) 2011-2012: Η 'ομολογία' του ΔΝΤ για την εσωτερική υποτίμηση και τις συνέπειες της – Τί δείχνει έκθεση για τις προηγούμενες περιπτώσεις εσωτερικής υποτίμησης

11) 2013: Σοκ: Η Ελλάδα έχει πετύχει μόνο το μισό της εσωτερικής υποτίμησης που έχει στόχο το Μνημόνιο – Ακολουθεί άλλο τόσο – Τί δείχνουν δύο ανεξάρτητες εκθέσεις για το τί έρχεται στην Ελλάδα – Η επιβεβαίωση από τις τελευταίες εκθέσεις του ΔΝΤ

12) Γιατί η πολιτική του Μνημονίου είναι καταστροφική – Γιατί η λογική της εξαντλητικής μείωσης μισθών δεν αποδίδει και είναι παρωχημένη – G20 και νομισματικοί πόλεμοι – Η επανάσταση της βιομηχανίας των ρομπότ νικά σε κόστος τους 'μισθούς Κίνας'

Επίλογος – Συμπεράσματα

Εισαγωγή

Κάποια γεγονότα στην ιστορία ενός κράτους σηματοδοτούν το τέλος μίας εποχής και την αρχή μίας νέας. Όμως, όσο πιο μικρά και πιο αδύναμα τα κράτη, τόσο πιθανότερο είναι οι αποφάσεις για τα σημαντικότερα ζητήματα που τα αφορούν να επηρεαστούν ή και να ληφθούν από άλλα, μεγαλύτερα και ισχυρότερα.

Μία τέτοια, ιστορικής σημασίας απόφαση, ήταν και αυτή για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση που σε αντίθεση με την κοινή πεποίθηση δεν προέκυψε ανεπηρέαστα αλλά ελήφθη κάτω από την ευρωπαϊκή πίεση μέσα στα πλαίσια της υλοποίησης μίας μυστικής συμφωνίας μεταξύ Βρετανίας, Γερμανίας και Γαλλίας στα τέλη της δεκαετίας '80.

Η μελέτη αποχαρακτηρισμένων απόρρητων εγγράφων της εποχής από τα παραπάνω κράτη και επιπλέον από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, αποκαλύπτει ότι στο σχεδιασμό της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης τα ιδιοτελή συμφέροντα των ισχυρότερων κρατών επισκίασαν εξ αρχής αυτά των υπόλοιπων και ότι η δημιουργία του ενιαίου νομίσματος εξελίχτηκε σε μία πράξη συνδιαλλαγής η οποία ελάχιστα έλαβε υπόψη της την πραγματική οικονομική κατάσταση και τις ρεαλιστικές προοπτικές ανάπτυξης και προόδου των ευρωπαϊκών κρατών εντός μίας νομισματικής ένωσης.

1) 1989: Η μυστική συμφωνία Βρετανίας – Γερμανίας – Γαλλίας για την ένταξη των 'φτωχών χωρών' στο υπό δημιουργία ευρώ – Πώς έγινε η ένταξη της Ελλάδας

Καταλύτης των εξελίξεων στάθηκε το αίτημα της Δυτικής Γερμανίας για επανένωση της με την Ανατολική κάτι που για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες και ιδιαίτερα τη Βρετανίδα πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ και το Γάλλο πρόεδρο Μιτεράν ανέγειρε το ‘Γερμανικό Ερώτημα’ που μετουσιώνονταν στο φόβο της δημιουργίας μίας Μεγάλης Γερμανίας στην καρδιά της Ευρώπης, η οποία θα είχε εθνικοσοσιαλιστική ταυτότητα που σε συνδυασμό με το μέγεθος, την εμπορική, οικονομική και νομισματική της δύναμη θα της επέτρεπε να μετατραπεί σε ευρωπαϊκή υπερδύναμη.

Η Thatcher πίστευε ότι η Γερμανία βάδιζε προσεκτικά στο δρόμο ενός σχεδίου που θα τη βοηθούσε μέσα σε δύο δεκαετίες να γίνει μία διεθνής νομισματική υπερδύναμη και τότε να προσπαθήσει να επιβάλλει το δικό της οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο σε ολόκληρη την Ευρώπη, με απώτερο στόχο την πολιτική ενοποίηση της κάτω από την ηγεμονία της. “Στόχος της Γερμανίας είναι ένα “διαρκώς υποτιμημένο μάρκο, που θα επιτευχθεί μέσω της σύνδεσης της σε ένα ενιαίο νόμισμα και θα της επιτρέπει να ξεφορτώνει προϊόντα σε όλους μας”, αναφέρει η Thatcher σε απόρρητα έγγραφα.

Ωστόσο, μετά την εξαγορά, έναντι αρκετών δεκάδων δισεκατομμυρίων μάρκων, της συγκατάθεσης Γκορμπατσόφ για την επανένωση της Γερμανίας και την απόφαση της Ουάσιγκτον να την επιτρέψει προβάλλοντας την ως νίκη της δημοκρατίας και του καπιταλισμού έναντι του καταρρέοντος κομμουνισμού, ο Μιτεράν αντιλήφθηκε πως αυτή ήταν θέμα χρόνου.

Σε έναν αποκαλυπτικό διάλογο του με τη Θάτσερ, ο Μιτεράν εξέθεσε τον τρόπο με τον οποίο πίστευε ότι θα έπρεπε Βρετανία και Γαλλία να κινηθούν: ‘Εφόσον κανένας από τους δύο (Βρετανία – Γαλλία) δεν πρόκειται να ξεκινήσει πόλεμο εναντίον της Γερμανίας’ η λύση στον περιορισμό της δύναμης της θα μπορούσε να δοθεί μέσα από την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση και συγκεκριμένα μέσα από ένα κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. “Αυτή είναι μία πιθανή λύση στο Γερμανικό Ερώτημα”,

Για να προλάβει τις εξελίξεις ο Μιτεράν πρότεινε στο Γερμανό Καγκελάριο μία μυστική συμφωνία: η Γαλλία θα στήριζε την προοπτική της επανένωσης και σε αντάλλαγμα η Γερμανία θα προχωρούσε στην εγκατάλειψη του μάρκου και στην υιοθέτηση ενός κοινού ευρωπαϊκού

νομίσματος με τη δέσμευση για τη δημιουργία μίας Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. “Η μόνη ελπίδα της Γερμανίας για επανένωση είναι να δεσμευτεί σε μία ισχυρή Ένωση” είπε ο Μιτεράν στον Κολ, απειλώντας ότι θα ασκούσε βέτο σε μία απόφαση επανένωσης.

Μετά την αλλαγή στάσης και απ’ τη Γαλλία, η Θάτσερ θεώρησε πως εφόσον δε μπορούσε να αποτρέψει το αναπόφευκτο, μία πιθανή λύση στο πρόβλημα θα ήταν η ‘διαπλάτυνση’ της Ευρώπης, με την είσοδο όσο το δυνατόν περισσότερων κρατών για να γίνει ‘κάτι πολύ πιο χαλαρό’ ώστε η υπεροχή της Γερμανίας να εξισορροπηθεί.

Αυτός ήταν ο λόγος που άλλαξε την πολιτική της ως προς την ένταξη πολλών χωρών στην ΕΕ και άνοιξε το θέμα της εισόδου κρατών όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ισπανία (οι 4 φτωχές χώρες, όπως αναφέρονται σε διάφορες εκθέσεις της εποχής) αλλά και κρατών του πρώην ανατολικού μπλοκ, βλέποντας στο μέλλον ακόμη μεγαλύτερη ‘διαπλάτυνση’, με χώρες αντίβαρα στην Γερμανία.

Ο Μιτεράν υποχώρησε τόσο ώστε να δεχτεί μία ταυτόγχρονη εμβάθυνση και διαπλάτυνση της ΕΕ και άσκησε πιέσεις στη Γερμανία ώστε να αποδεχτεί όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη στο ευρώ. Το μήνυμα αυτό της προοπτικής ένταξης τους στο ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα κοινοποιήθηκε για πρώτη φορά στις ‘φτωχές χώρες’ το 1989, την ώρα που γινόταν οι μυστικές διαπραγματεύσεις της Γαλλίας με τη Γερμανία και τη Βρετανία.

2) 1989 -2001: Η αλλαγή οικονομικής πολιτικής της Ελλάδας μετά τη μυστική συμφωνία – Συνέπειες από την πολιτική σταδιακής εγκατάλειψης της δραχμής χωρίς σωστή προετοιμασία – Στροφή στην ανάπτυξη μέσω δανεισμού, πίστωσης και εσωτερικής κατανάλωσης – Κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας - Η αναγκαστική υποτίμηση της δραχμής κατά 14% το 1998 – Τί δείχνουν εκθέσεις του ΔΝΤ της εποχής

Ο Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας έστειλε το 1989 στην Ελλάδα το Υπόμνημα Ballandour θέτοντας το αίτημα της πλήρους νομισματικής Ένωσης και η Ελλάδα με επιστολή του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας Π. Ρουμελιώτη, απάντησε θετικά. Το αποτέλεσμα ήταν η άμεση υιοθέτηση από την Τράπεζα της Ελλάδος της πολιτικής της 'σκληρής δραχμής', το 1989, με στόχο τη δημοσιονομική εξυγίανση και τη σύνδεση της δραχμής στο ECU έτσι ώστε η υποτίμηση της δραχμής έναντι του ECU να είναι μικρότερη από το διαφορικό πληθωρισμό (δηλαδή τη ταχύτητα που αυξάνονται οι τιμές στην Ελλάδα σε σχέση με τις χώρες στον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλάγματος και μετά το 1999 σε σχέση με τις χώρες στο ευρώ).

Από το 1989 μέχρι το 1994 η δραχμή συνέχιζε να υποτιμάται με μεγάλους ρυθμούς έναντι του ECU (μεταξύ 7,2% και 11,5%) και ο πληθωρισμός μπήκε σε πτωτική τροχιά. Ταυτόχρονα η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική οδήγησε σε μετατροπή του πρωτογενούς ελλείμματος από 6% το 1990 σε πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% το 1994. Όμως με το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 12,7%, το ποσοστό του χρέους προς το ΑΕΠ σε ανοδικούς ρυθμούς, τους ρυθμούς ανάπτυξης αναιμικούς και τις πληθωριστικές τάσεις επίμονες, φαινόταν ακόμη και δια γυμνού οφθαλμού πως η Ελλάδα ήταν παντελώς ανέτοιμη να εγκαταλείψει το εθνικό της νόμισμα και να επιδιώξει την απόλυτη σύνδεση της με ένα ευρωπαϊκό νόμισμα.

Αντίθετα, η εμπειρία της περιόδου 1990 – 1994 είχε αναδείξει τη μέγιστη σημασία της διαχείρισης της νομισματικής της πολιτικής από την ίδια την Ελλάδα καθώς η υποτίμηση της δραχμής είχε αποδειχθεί στο κυριότερο εργαλείο δημοσιονομικής εξυγίανσης και είχε βοηθήσει στον περιορισμό της ανατίμησης της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας μόνο κατά 4,4% παρά την έλλειψη ουσιαστικής ανάπτυξης. (Σημείωση: Οι δείκτες για την πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία (ΠΣΣΙ) μετρούν τη μεταβολή της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας κόστους και τιμών μιας οικονομίας σε βάθος χρόνου και αποτελούν έναν από τους βασικότερους

τρόπους υπολογισμού της ανταγωνιστικότητας ενός κράτους).

Παρά την πολύτιμη εμπειρία των προηγούμενων ετών όμως και εξαιτίας της προσπάθειας της ελληνικής κυβέρνησης και της Τράπεζας της Ελλάδας να υλοποιήσουν το ευρωπαϊκό σχέδιο και να πλησιάσουν πιο κοντά στην οριστική εγκατάλειψη του εθνικού νομίσματος, αποφασίστηκε το 1995 η πιο στενή σύνδεση της δραχμής με το ECU επιτρέποντας την υποτίμηση του μόνο κατά 3% όταν τα προηγούμενα τέσσερα χρόνια η υποτίμηση δεν ήταν ποτέ μικρότερη του 7,2%.

Το αποτέλεσμα ήταν η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας να βουλιάξει και η πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία να ανατιμηθεί έντονα κάνοντας τα ελληνικά προϊόντα πιο ακριβά και τα ξένα φθηνότερα. Οι ρυθμοί αποταμίευσης των Ελλήνων μειώθηκαν, το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών επέστρεψε και η ανάπτυξη της οικονομίας συνδέθηκε περισσότερο με την κατανάλωση και όχι με την παραγωγή.

Η προοπτική ένταξης της Ελλάδας στο υπό δημιουργία ευρώ διευκόλυνε αυτήν την στροφή σε ένα μοντέλο ανάπτυξης βασισμένο στο δανεισμό και την εσωτερική κατανάλωση, καθώς ο πληθωρισμός άρχισε να υποχωρεί, τα επιτόκια δανεισμού να μειώνονται και η πίστωση, κρατική και ιδιωτική, να διευκολύνεται και να γίνεται φθηνότερη, χωρίς ωστόσο να αναπτύσσονται παράλληλα μηχανισμοί που θα επέτρεπαν την ουσιαστική εκμετάλλευση της προς όφελος της πραγματικής οικονομίας.

Η μεγάλη επέκταση της πίστωσης έδωσε ώθηση στη δημιουργία ακραίων αυξητικών τάσεων στη χρηματιστηριακή αγορά και την αγορά οικοδομής προκαλώντας φούσκες οι οποίες λειτουργούσαν ως πολλαπλασιαστές της ρευστότητας τροφοδοτώντας την πλασματική ανάπτυξη και θέτοντας ωρολογιακές βόμβες στην οικονομία και την κοινωνία. Το δημόσιο χρέος παρέμεινε κοντά στα ιστορικά υψηλά του επίπεδα, τα ελλείμματα διατηρήθηκαν και η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας συνέχισε να βουλιάζει επιβεβαιώνοντας ότι εξακολουθούσε να αποτελεί για την Ελλάδα κίνηση πολύ μεγάλου ρίσκου η εγκατάλειψη του εθνικού της νομίσματος και η υιοθέτηση ενός ακριβού και μη ανταγωνιστικού ευρώ.

Αυτό φάνηκε ακόμη πιο καθαρά το 1997 όταν η χρηματοοικονομική κρίση στη ΝΑ Ασία μόλυνε και την Ελλάδα ανατιμώντας την πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία της σε επίπεδα ρεκόρ. Η αναγκαστική υποτίμηση της δραχμής κατά το εντυπωσιακό 14% το Μάρτιο του 1998 απέτρεψε το ξέσπασμα μίας ελληνικής κρίσης στα πρότυπα του 2010 η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει την Ελλάδα σε πτώχευση και αποτέλεσε τη μεγαλύτερη απόδειξη πως η ελληνική οικονομία απείχε ακόμη έτη φωτός από το να είναι έτοιμη να αποχωριστεί το εθνικό της νόμισμα. Παρόλα αυτά, η ευρωπαϊκή συμφωνία του 1989 έπρεπε να τηρηθεί και το 1998, έτος υποτίμησης της δραχμής κατά 14%, η Γερμανία έδωσε τη συγκατάθεση της για την ένταξη της χώρας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό συναλλαγματικών ισοτιμιών κλειδώνοντας την 1η Ιανουαρίου 2001 ως την ημερομηνία που η Ελλάδα θα υιοθετούσε το ευρώ, ένα νόμισμα το οποίο δε θα μπορούσε ποτέ, ασχέτως αν ήταν επείγουσα ακόμη και εθνική ανάγκη, να υποτιμήσει.

Πράγματι, το 2001 η είσοδος στην ΕΕ έγινε γεγονός και γιορτάστηκε πανηγυρικά από την ελληνική κυβέρνηση η οποία είχε χρειαστεί, μεταξύ άλλων, να συμμαχήσει μυστικά ακόμη και με την Goldman Sachs προκειμένου να εξασφαλίσει την πραγμάτωση της.

3) 2003: Η ενημέρωση της κυβέρνησης Σημίτη ότι η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας βουλιάζει στο ευρώ- Σύσταση από το ΔΝΤ για λήψη μέτρων – Η Ελλάδα γίνεται ακριβότερη από ποτέ - Η έκθεση του ΔΝΤ τον Ιούνιο του 2003

Χρειάστηκαν, ωστόσο, μόλις δύο χρόνια για να φανεί ότι το ευρωπαϊκό όνειρο είχε αρχίσει να μετατρέπεται σε εφιάλτη. Το 2003 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σήμανε συναγερμό στην κυβέρνηση Σημίτη, ενημερώνοντας την προφορικώς και γραπτώς ότι η απώλεια ανταγωνιστικότητας που είχε υποστεί η Ελλάδα από την ένταξη της στην ευρωπαϊκή νομισματική ένωση ήταν δραματική και πως προκειμένου η ελληνική οικονομία να αντέξει στο ευρώ απαιτούνταν επειγόντως διαρθρωτικά μέτρα και ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής πειθαρχίας για να επιτευχθεί επείγουσα εσωτερική υποτίμηση.

Σε έκθεση του τον Ιούνιο του 2003 το ΔΝΤ αποτύπωνε τη ραγδαία ανατίμηση της πραγματικής σταθμισμένης συναλλαγματικής ισοτιμίας (ΠΣΣΙ) της Ελλάδας η οποία είχε απογειωθεί στα επίπεδα ρεκόρ που είχαν καταγραφεί το 1997 και που είχαν οδηγήσει σε υποτίμηση της δραχμής κατά 14%.

Μόλις σε δυόμιση χρόνια από την υιοθέτηση του ευρώ ο δείκτης σχετικού κόστους εξαγωγών της Ελλάδας έναντι των εταίρων της στην ΕΕ είχε εκτοξευθεί κατά 18% με το μερίδιο της χώρας στην αγορά εξαγωγών έναντι των εταίρων της να έχει μειωθεί σε ανάλογο ποσοστό. Θέτοντας το απλά, το ευρώ είχε κάνει την Ελλάδα περισσότερο ακριβή και λιγότερο ανταγωνιστική από ποτέ, συμπληρώνοντας με το χειρότερο τρόπο την αποτυχία των ελληνικών κυβερνήσεων να βάλουν την οικονομία στο σωστό δρόμο, τόσο πριν όσο και μετά την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη. Σε αντίθεση, όμως, με την προ ευρώ περίοδο όταν οι αποκλίσεις στην ανταγωνιστικότητα διορθώνονταν μέσω της υποτίμησης της δραχμής, τώρα πια δεν υπήρχε αυτή η επιλογή. Πράγματι, από το 1980 μέχρι το 2001 η δραχμή είχε υποτιμηθεί έναντι όλων των ανταγωνιστικών της νομισμάτων, με την αξία της να μειώνεται έναντι του γερμανικού μάρκου κατά περίπου έξι φορές και έναντι του αμερικανικού δολαρίου κατά περίπου δέκα φορές, μειώνοντας το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας έναντι της Γερμανίας και των ΗΠΑ.

Αυτό ήταν εξαιρετικά σημαντικό για την οικονομική επιβίωση της Ελλάδας, αφού η Γερμανία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος ανταγωνιστής της στο εμπόριο αγαθών - με ελάχιστη διαφορά από τον πρώτο, την Ιταλία - και καθώς οι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της στην αγορά υπηρεσιών, με τη Γερμανία να κατέχει την τρίτη θέση σε αυτόν τον τομέα.

Χωρίς την επιλογή της υποτίμησης, ωστόσο, το καλοκαίρι του 2003 η Ελλάδα βρέθηκε για πρώτη φορά άοπλη στη μάχη απέναντι σε ένα τεράστιο έλλειμμα ανταγωνιστικότητας του οποίου η θεαματική αυξητική του τάση έμοιαζε ασταμάτητη.

Την κατάσταση επιδείνωνε η ανατίμηση του ίδιου του ευρώ, το οποίο είχε πάρει την ανιούσα εξαιτίας της νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που ενορχήστρωνε μία κρυφή διάσωση της γερμανικής οικονομίας η οποία αντιμετώπιζε ταυτόχρονα τις συνέπειες της εσωτερικής τραπεζικής της κρίσης και της διεθνούς ύφεσης.

Έτσι, στα μέσα του 2003 η κυβέρνηση Σημίτη είχε ένα πολύ δυσάρεστο ραντεβού με την ιστορία, όταν την ώρα που προετοιμαζόταν για τις εκλογές του 2004 και για τους Ολυμπιακούς αγώνες της Αθήνας, πληροφορούνταν από το ΔΝΤ ότι προκειμένου να μην αποτύχει το πείραμα της ένταξης της στην ευρωζώνη η Ελλάδα χρειαζόταν εσωτερική υποτίμηση, τουλάχιστον, κατά 15%, ποσοστό εξαιρετικά μεγάλο και αντίστοιχο, σχεδόν, με αυτό που σημειώθηκε μεταξύ 2010 – 2013 με την εφαρμογή του γνωστού προγράμματος ακραίας λιτότητας της Τρόικας, προκαλώντας ασύλληπτη βλάβη στην οικονομία.

Μπροστά στον κίνδυνο μίας δριμείας ύφεσης αν επιχειρούνταν εσωτερική υποτίμηση αλλά και αδυνατώντας να παραδεχτεί τον εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας εντός ευρωζώνης η κυβέρνηση Σημίτη επέλεξε να υποσχεθεί τη λήψη μέτρων για να ικανοποιήσει το ΔΝΤ και τους εταίρους της στην ΕΕ και αντί να προχωρήσει στην εφαρμογή τους να στραφεί στον κρατικό δανεισμό για να χρηματοδοτήσει τα ελλείμματα και να ενισχύσει την επέκταση της πίστωσης και την εσωτερική κατανάλωση, με την ελπίδα ότι η ανάπτυξη που θα επιτυγχάνονταν θα αποκαθιστούσε, εν μέρει, τη χαμένη ανταγωνιστικότητα.

4) 2004: Η κατάρρευση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας μετά τις βουλευτικές εκλογές και τους Ολυμπιακοί Αγώνες – Πίεση Γερμανίας στην κυβέρνηση Καραμανλή για επείγουσα προσφυγή στο ΔΝΤ με στόχο την εσωτερική υποτίμηση

Κάτω από άλλες συνθήκες αυτή η πολιτική θα έβρισκε σθεναρή αντίσταση από τη Γερμανία και την ΕΚΤ, οι οποίες θα απαιτούσαν και θα επέβαλλαν στην Ελλάδα την εφαρμογή σκληρής λιτότητας με αντάλλαγμα την παραμονή της στην ευρωζώνη. Αυτό λίγο έλειψε να γίνει πράξη το 2004 όταν η Γερμανία ζήτησε από τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση Καραμανλή να προσφύγει στο ΔΝΤ καθώς η διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών και των Ολυμπιακών αγώνων είχαν εκτροχιάσει την οικονομία της χώρας με την ανταγωνιστικότητα της να έχει καταρρεύσει σε επίπεδα ρεκόρ, ενώ μετά την τραγική απόφαση της νέας κυβέρνησης για την πραγματοποίηση δημόσιας απογραφής η αξιοπιστία της Ελλάδας είχε κλονιστεί διεθνώς.

5) 2005-2008: Η εκτίναξη της τιμής του ευρώ, η απογείωση των διεθνών τιμών τροφίμων και εμπορευμάτων και η αποτυχία λήψης μέτρων από την κυβέρνηση Καραμανλή βουλιάζουν την ελληνική ανταγωνιστικότητα σε ιστορικά χαμηλά – Η Ελλάδα χρειάζεται υποτίμηση μαμούθ – Τί δείχνουν εκθέσεις του ΔΝΤ

Η ανοχή της Γερμανίας απέναντι στην Ελλάδα στηρίχτηκε στα δικά της ένοχα μυστικά καθώς η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης γνώριζε πως δεν ήταν μόνο η ελληνική οικονομία που είχε χάσει σε ανταγωνιστικότητα μετά την είσοδο της στην ευρωζώνη αλλά μία σειρά κρατών, μεταξύ των οποίων η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, το Βέλγιο ακόμη και η Γαλλία και το κυριότερο, πως το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας αυτών των χωρών μετατρεπόταν σε πλεόνασμα ανταγωνιστικότητας της ίδιας.

Έτσι, η Γερμανία επέλεξε να κλείσει τα μάτια στην θεαματική μεγέθυνση των αποκλίσεων εντός της ευρωζώνης ενώ στην προσπάθεια εξυπηρέτησης των δικών της συμφερόντων δε δίστασε να τις υποθάλψει και να τις ενισχύσει, επιτρέποντας, μεταξύ άλλων, την καταστροφική ανατίμηση του ευρώ κατά 65% έναντι των βασικότερων διεθνών νομισμάτων μεταξύ του 2001 και 2008.

Το αποτέλεσμα ήταν δραματικό και πήρε τραγικές διαστάσεις από την πολιτική συνεχούς υποτίμησης του δολαρίου που ακολουθούσαν οι ΗΠΑ για να ενισχύσουν την οικονομία τους, η οποία είχε οδηγήσει σε ιστορικό ρεκόρ τις τιμές τροφίμων και πετρελαίου προκαλώντας τις προϋποθέσεις για την παγκόσμια κρίση. Στο κλείσιμο του 2007, μετά από τέσσερα χρόνια αδυναμίας της κυβέρνησης Καραμανλή να αντιμετωπίσει τα πραγματικά οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας και να την οχυρώσει από τις διεθνείς οικονομικές απειλές, η χώρα βρισκόταν στην τελευταία θέση στον κόσμο μεταξύ των αναπτυγμένων οικονομιών ως προς την ανταγωνιστικότητα, η πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία (ΠΣΣΙ) της είχε σκαρφαλώσει πάνω από το 130 και το μερίδιο της στις εξαγωγές έναντι των εταίρων της στην ΕΕ είχε μειωθεί περισσότερο από 26% σε σχέση με το 2001. Πρακτικά, ήταν σαν η Ελλάδα να είχε ακριβύνει από το 2001 μέχρι το 2008 έναντι της Γερμανίας κατά 46% και έναντι των ΗΠΑ κατά 81%.

6) 2008-2009: Η Γερμανία επιβάλλει τη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών από τους προϋπολογισμούς των κρατών μελών – Ο κίνδυνος πτώχευσης των 'φτωχών' χωρών γεννιέται – Με πηγές εμπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα

Η διεθνής κρίση του χρηματοοικονομικού καπιταλισμού που πήρε τρομακτικές διαστάσεις το 2008, ιδίως μετά την χρεοκοπία της Lehman Brothers,προκάλεσε παγκόσμια έλλειψη ρευστότητας και διεθνή άνοδο του κόστους ιδιωτικού και κρατικού δανεισμού μολύνοντας και την Ελλάδα.

Ήταν τότε που η σημασία του υψηλού ελληνικού χρέους αναβαθμίστηκε καθώς αυξάνονταν παράλληλα τόσο οι ανάγκες του κράτους για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης όσο και το κόστος κρατικού δανεισμού το οποίο είχε διατηρηθεί επί σειρά ετών χαμηλό. Στα τέλη του 2008 η ΕΕ θεωρούσε ήδη υπαρκτό αν και μικρό τον κίνδυνο αδυναμίας εξυπηρέτησης του χρέους της Ελλάδας, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και της Ιρλανδίας.

Η απόφαση της Γερμανίας εκείνη τη χρονική στιγμή για πλήρη διάσωση των ευρωπαϊκών τραπεζών όχι μέσω ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού αλλά από κάθε κράτος χωριστά με χρήματα από τον κρατικό τους προϋπολογισμό, μετέφερε το βάρος ενός δυνητικά τοξικού τραπεζικού χρέους ύψους πολλών τρισεκατομμυρίων ευρώ στα κράτη μέλη της ευρωζώνης και δημιούργησε τις προϋποθέσεις για μία κρίση πτωχεύσεων.

7) Δ' τρίμηνο 2009: Το ξέσπασμα της 'ελληνικής κρίσης' – Η κυβέρνηση Παπανδρέου ξεκινά την αντίστροφη μέτρηση για την πτώχευση της Ελλάδας – 'Η Ελλάδα πιο απομονωμένη από οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ στην ιστορία της Ένωσης' σύμφωνα με εμπιστευτικό έγγραφο

Στην Ελλάδα οι ενέργειες της νεοεκλεγείσας κυβέρνησης Παπανδρέου στο τέλος του 2009 έδωσαν μία άλλη, τιτάνια διάσταση στα οικονομικά προβλήματα της χώρας κάνοντας εν μία νυκτί την πτώχευση της, και την προσφυγή της σε ένα μηχανισμό στήριξης ουσιαστικά, αναπόφευκτες. Κράτη και αγορές έστρεψαν τα μάτια τους από τις ΗΠΑ, την Ιρλανδία και το Ντουμπάι στην Ελλάδα και πιστεύοντας τον Έλληνα πρωθυπουργό και τους αξιωματούχους της ελληνικής κυβέρνησης θεώρησαν το ενδεχόμενο μίας ελληνικής χρεοκοπίας ως δεδομένο.

8) Δεκέμβριος 2009: Η κυβέρνηση περιμένει την πτώχευση της Ελλάδας και την ανάγκη προσφυγής σε ΕΕ ή ΔΝΤ. Η 'ομολογία' Παπακωνσταντίνου σε εμπιστευτικό έγγραφο που δημοσιεύεται πρώτη φορά

Η γνώση και μετάδοση του μηνύματος της πιθανής χρεοκοπίας της Ελλάδας από την κυβέρνηση Παπανδρέου διαφαίνεται και σε σχετική παραδοχή, ήδη από το Δεκέμβριο του 2009, του υπουργού Οικονομικών κ. Παπακωνσταντίνου όπως αποτυπώνεται σε 'ευαίσθητο' έγγραφο της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα που διέρρευσε στα wikileaks και δημοσιεύεται για πρώτη φορά ως πηγή αυτού του άρθρου. Σύμφωνα με το έγγραφο σε εμπιστευτικές συζητήσεις που έλαβαν χώρα στις 18 και 21 Δεκεμβρίου στην Αθήνα μεταξύ του Αμερικανού εκπροσώπου του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης, Μάθιου Ηάαρσαγκερ, και αξιωματούχων της ελληνικής κυβέρνησης και των ελληνικών τραπεζών, ο υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας κ. Γ. Παπακωνσταντίνου είπε ότι “υπάρχει η συνειδητοποίηση πως μία χώρα της Ευρωζώνης μπορεί να πτωχεύσει και ότι η ΕΕ ή το ΔΝΤ θα πρέπει να παράσχουν στήριξη αν προκύψει μία τέτοια κατάσταση”.

9 -10) 2010: Το Μνημόνιο πρόγραμμα ελεγχόμενης χρεοκοπίας – Πώς σήμαινε εξ αρχής απογείωση του χρέους, ύφεση ρεκόρ και εκτίναξη της ανεργίας - Η οικονομική θεωρία πίσω από την εσωτερική υποτίμηση - 2011-2012: Η 'ομολογία' του ΔΝΤ για την εσωτερική υποτίμηση και τις συνέπειες της – Τί δείχνει έκθεση για τις προηγούμενες περιπτώσεις εσωτερικής υποτίμησης

Έξι μήνες αργότερα η Ελλάδα υπέγραφε το Μνημόνιο Συνεργασίας με το ΔΝΤ το οποίο, μεταξύ άλλων, προέβλεπε τη λήψη μέτρων για μία εσωτερική υποτίμηση την οποία το Ταμείο είχε ήδη τοποθετήσει σε έκθεση του νωρίτερα το ίδιο έτος κοντά στο 34%.

Οι επίσημες προβλέψεις Τρόικας και ελληνικής κυβέρνησης έκαναν λόγο για επιστροφή της Ελλάδας στην ανάπτυξη και στις αγορές στα τέλη του 2012, όταν το ΑΕΠ θα σημείωνε αύξηση κατά 1%, επίπεδο ίσο με αυτό στο οποίο αναμενόταν να βρίσκεται και το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα αυξανόταν στο 6% μέχρι το 2015, συνδράμοντας στη μείωση του δημοσίου χρέους και αποτρέποντας την πτώχευση και την ανάγκη αναδιάρθρωσης.

Η πραγματική πρόβλεψη του ΔΝΤ, ωστόσο, ήταν διαφορετική από αυτήν που δημοσιεύτηκε το 2010 απλά και μόνο για να πειστεί ο ελληνικός λαός να αποδεχτεί το Μνημόνιο και ήταν πολύ πιο κοντά σε αυτήν που δημοσιεύτηκε στην 5η αναθεώρηση του προγράμματος όπου αναφέρονται τα εξής: “Η ανάπτυξη αναμένεται να παραμείνει χαμηλότερα από τα μέσα προ κρίσης επίπεδα για μία παρατεταμένη περίοδο εντός του πλαισίου της εμπειρίας από χώρες που υλοποίησαν εσωτερικές υποτιμήσεις. Στην πραγματικότητα, η απαραίτητη ανακατανομή των πόρων προς τον εμπορεύσιμο τομέα δείχνει ότι η τρέχουσα ύφεση έχει ένα σημαντικό συστατικό μονιμότητας.”

Προκειμένου να κατανοήσουμε τον πραγματικό στόχο του Μνημονίου πρέπει να γίνει κατανοητός ο στόχος της εσωτερικής υποτίμησης. Η οικονομική θεωρία πίσω από την 'εσωτερική υποτίμηση' συνδέεται με μία μεγάλη ύφεση της οικονομίας και αύξηση της ανεργίας που πιέζουν τους μισθούς αρκετά χαμηλά ώστε το κόστος εργασίας να μειωθεί και να γίνει ανταγωνιστικό διεθνώς. Αυτό, σε συνδυασμό με περικοπές στους μισθούς και ιδιαίτερα στον κατώτατο και με την αποδυνάμωση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, θεωρείται ότι θα βάλει, εν τέλει, την οικονομία σε αναπτυξιακή τροχιά μέσω της αύξησης της ζήτησης για τις εξαγωγές της και παρά τη μειωμένη εσωτερική ζήτηση.

Με άλλα λόγια η εσωτερική υποτίμηση προσπαθεί να μειώσει την πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία ενώ αυτό που επιδιώκει, κατά κύριο λόγο, το Μνημόνιο είναι να 'αποκαταστήσει' εντός ευρώ τη βλάβη στην ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας που σε πολύ σημαντικό βαθμό προκλήθηκε εξαιτίας του ευρώ (δεδομένης και της αποδεδειγμένης ανικανότητας των ελληνικών κυβερνήσεων να δημιουργήσουν μία εκσυγχρονισμένη και ανταγωνιστική οικονομία).

Και η αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας μέσω της εσωτερικής υποτίμησης θεωρεί την τεράστια ύφεση και την εκτίναξη της ανεργίας ως προϋποθέσεις επιτυχίας του προγράμματος που εφαρμόζεται, όπως ακριβώς συνέβη στις ελάχιστες άλλες χώρες που υλοποίησαν εσωτερικές υποτιμήσεις και στις οποίες αναφέρεται το ΔΝΤ, δηλαδή τη Λετονία, τη Λιθουανία και την Εσθονία που μεταξύ 2007-2009 είδαν το ΑΕΠ τους να συρρικνώνεται κατά 20%, 15% και 17% αντίστοιχα.

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που ο σημερινός υπουργός Οικονομικών κ. Στουρνάρας προβλέπει την αθροιστική συρρίκνωση του ΑΕΠ της Ελλάδας στο 25% μέχρι το 2014, ούτε θα πρέπει να αποτελέσει έκπληξη αν το ΑΕΠ μειωθεί ακόμη περισσότερο, αφού αυτό θα αποτελεί απλά αναθεωρημένο στόχο του Μνημονίου το οποίο εξ αρχής επιδιώκει την ύφεση ως μέσω επίτευξης της επιθυμητής εσωτερικής υποτίμησης.

Ούτε θα πρέπει να θεωρείται συμπτωματική η απογείωση του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ αλλά παράπλευρη απώλεια την οποία η Τρόικα και η ελληνική κυβέρνηση γνώριζαν και αποδέχτηκαν απ' την πρώτη στιγμή, αφού η εσωτερική υποτίμηση προκαλεί ύφεση και η ύφεση μείωση του ΑΕΠ και εκτίναξη του λόγου χρέους / ΑΕΠ.

Έτσι, στην πραγματικότητα η πτώχευση της Ελλάδας δεν ήταν μία απροσδόκητη συνέπεια του Μνημονίου ή της αποτυχίας υλοποίησης του καθώς το ίδιο το Μνημόνιο αποτελεί από την πρώτη στιγμή το πρόγραμμα ελεγχόμενης χρεοκοπίας της χώρας με μοναδικό στόχο αυτή να κρατηθεί πάση θυσία εντός ευρώ για να μην απειληθούν ευρωπαϊκά και άλλα συμφέροντα.

11) 2013: Σοκ: Η Ελλάδα έχει πετύχει μόνο το μισό της εσωτερικής υποτίμησης που έχει στόχο το Μνημόνιο – Ακολουθεί άλλο τόσο – Τί δείχνουν δύο ανεξάρτητες εκθέσεις για το τί έρχεται στην Ελλάδα – Η επιβεβαίωση από τις τελευταίες εκθέσεις του ΔΝΤ

Από τα παραπάνω γεννάται το καίριο ερώτημα πόσο ποσοστό εσωτερικής υποτίμησης από αυτό που επιδιώκεται με τα Μνημόνια έχει επιτευχθεί και πόσο απομένει ακόμη να επιβληθεί στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με δύο ανεξάρτητες εκθέσεις, η πρώτη από το ίδρυμα Open Europe στο Λονδίνο και η δεύτερη από το πανεπιστήμιο London School of Economics και το ίδρυμα CERP, η Ελλάδα μέχρι στιγμής έχει πετύχει μόλις το μισό της εσωτερικής υποτίμησης που επιθυμεί η Τρόικα και προβλέπεται στο Μνημόνιο.

Σε συνομιλία που είχα με τον επικεφαλής της έρευνας για την έκθεση του Open Europe, Ραούλ Ρουπάρελ, μου είπε ρητά και κατηγορηματικά ότι η Ελλάδα έχει να υποστεί από δω και πέρα 'άλλο τόσο' εσωτερική υποτίμηση όσο υπέστη μέχρι τα τέλη του 2012.

Πριν σκεφτεί, όμως, κανείς να αμφισβητήσει το πόρισμα των παραπάνω εκθέσεων, θα πρέπει να διαβάσει προσεκτικά τις εκθέσεις του ΔΝΤ του 2011 και του 2012 όπου γίνεται σταθερά αναφορά στην ανάγκη επίτευξης εσωτερικής υποτίμησης καθώς η πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία παρέμενε επίμονα ανατιμημένη στα πρώτα χρόνια της λιτότητας αλλά και τις εκθέσεις του ΔΝΤ που δημοσιεύτηκαν μέχρι στιγμής στο 2013 όπου αναφέρεται ότι η εσωτερική υποτίμηση 'τώρα αυξάνει ταχύτητα' και πως 'ισχυρότερη εσωτερική υποτίμηση βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη'.

12) Γιατί η πολιτική του Μνημονίου είναι καταστροφική – Γιατί η λογική της εξαντλητικής μείωσης μισθών δεν αποδίδει και είναι παρωχημένη – Πώς η πολιτική της Γερμανίας εξυπηρετεί τη διεθνή τραπεζική ελίτ και τους εμπόρους χρέους

Είναι, λοιπόν, δεδομένο ότι για την Τρόικα η εσωτερική υποτίμηση και επομένως η ύφεση και η αύξηση της ανεργίας πρέπει να συνεχιστούν μέχρι η Ελλάδα να θεωρείται ανταγωνιστική έναντι της Γερμανίας μέσα στην ευρωζώνη και κάτι τέτοιο συνεπάγεται περισσότερα μέτρα και μεγαλύτερη οικονομική αποδυνάμωση των Ελλήνων, με άμεσους ή έμμεσους τρόπους.

Έτσι, το γεγονός ότι μετά την πτώχευση του κράτους θα ακολουθήσει η φτώχεια των πολιτών, μπορεί να θεωρείται σίγουρο, τουλάχιστον για μία μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη μερίδα του ελληνικού πληθυσμού.

Το χειρότερο, όλων, όμως είναι πως όσο μεγάλη εσωτερική υποτίμηση και αν γίνει, όσο και αν μειωθούν οι μισθοί και οι συντάξεις και όσο και αν περικοπεί ο κατώτερος μισθός, η Ελλάδα ποτέ δε θα είναι ασφαλής ότι θα γίνει και θα παραμείνει διεθνώς ανταγωνιστική αφού μία αύξηση στην τιμή του ευρώ θα μεταφράζεται αυτόματα σε μείωση της ελληνικής ανταγωνιστικότητας και θα

ακυρώνει τμήμα της εσωτερικής υποτίμησης που θα έχει συντελεστεί.

Για παράδειγμα τους τελευταίους μήνες ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Ιαπωνίας ακολουθεί μία πολιτική υποτίμησης του ιαπωνικού νομίσματος με αποτέλεσμα τα ιαπωνικά προϊόντα να έχουν γίνει φθηνότερα κατά περίπου 21% από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά με την Ιαπωνία να πετυχαίνει σε σε διάστημα λίγων εβδομάδων και χωρίς καθόλου ύφεση και ονομαστική μείωση μισθών. σχεδόν δύο φορές μεγαλύτερη υποτίμηση από αυτήν που πέτυχε η Ελλάδα τα τελευταία τρία χρόνια με την πολιτική λιτότητας.

Οι υποτιμήσεις των εθνικών νομισμάτων που αλλάζουν τις διεθνείς οικονομικές ισορροπίες ήταν το κύριο θέμα της τελευταίας συνάντησης των ηγετών των G20 κρατών. Προκειμένου να ξεπεράσουν τις συνέπειες της διεθνούς κρίσης τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Ιαπωνία, η Κίνα, η Ινδία, η Βρετανία, ο Καναδάς κλπ έχουν υιοθετήσει πληθωριστικές πολιτικές νομισματικής χαλάρωσης και υποτίμησης των νομισμάτων τους.

Αυτό συνεπάγεται πως προκειμένου να διατηρηθούν οι διεθνείς ισορροπίες και να συντηρηθεί ο πληθωρισμός σε χαμηλές τιμές θα πρέπει κάποιος να απορροφήσει τις πληθωριστικές πιέσεις επιτρέποντας στο νόμισμα του να ανατιμηθεί και επιβάλλοντας στην οικονομία του αποπληθωριστική πολιτική λιτότητας. Ειδάλλως οι διεθνείς επενδυτικές τράπεζες δε θα μπορέσουν να διατηρήσουν την αξία των ομολόγων που έχουν πουλήσει στα κράτη καθώς ο διεθνής πληθωρισμός θα αρχίσει να μειώνει την αξία του χρέους και αυτό, όπως είναι προφανές, συμφέρει το δανειολήπτη και όχι το δανειστή.

Το μόνο νόμισμα αρκετά ισχυρό ώστε να μπορεί να παίξει τον ρόλο του διεθνούς σταθεροποιητή νομισματικών και πληθωριστικών ανισορροπιών είναι το ευρώ (δεύτερο αποθεματικό νόμισμα μετά το δολάριο) και με την πολιτική της η Γερμανία κάνει ακριβώς αυτό, εξυπηρετώντας, άθελα της ή μη, τα συμφέροντα όλων των υπολοίπων πλην των Ευρωπαίων.

Όμως ακόμη και αν το ευρώ έπαυε με κάποιο μαγικό τρόπο να αποτελεί πρόβλημα και πάλι η εσωτερική υποτίμηση δε θα έλυνε τα προβλήματα της Ελλάδας γιατί στηρίζεται στη λογική της μείωσης της τιμής προϊόντων και υπηρεσιών και όχι στη βελτίωση της ποιότητας τους. Και αυτή η λογική σε λίγα χρόνια θα είναι παρωχημένη εξαιτίας της εκρηκτικής ανάπτυξης της βιομηχανίας των ρομπότ.

Δεν είναι καθόλου συμπτωματικό ότι για πρώτη φορά στο 2012 αμερικανικές εταιρίες που είχαν μεταφερθεί στην Κίνα επέστρεψαν στις ΗΠΑ καθώς ήδη σε κάποιους τομείς της βιομηχανίας και του εμπορίου το μηνιαίο κόστος συντήρησης ενός ρομπότ που αντικαθιστά πλήρως έναν εργάτη είναι μικρότερο από το μέσο μισθό ενός Κινέζου εργάτη. Η βιομηχανία των ρομπότ απειλεί να καταργήσει ακόμη και πανεπιστημιακά επαγγέλματα με τα τελευταία στοιχεία να είναι εντυπωσιακά ως προς την ταχύτητα της εξέλιξης της.

Όσο φθηνή λοιπόν και αν γίνει η εργασία στην Ελλάδα δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει ριζικά και ουσιαστικά η οικονομία της χωρίς προσήλωση στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και προϊόντων.

Επίλογος – Συμπεράσματα

Εν κατακλείδι η πραγματικότητα για το τί συνέβη στο παρελθόν και το τί διαδραματίζεται σήμερα στην Ελλάδα είναι αρκετά διαφορετική από αυτήν που προβάλλεται. Όλοι οι πολιτικοί ηγέτες είχαν πλήρη γνώση των προβλημάτων της χώρας και επέλεξαν να ακολουθήσουν τις πολιτικές που τα ενέτειναν αντί να τα αμβλύνουν προκειμένου να εξυπηρετήσουν, πρωτίστως, τα δικά τους συμφέροντα, επιρρίπτοντας τις ευθύνες στους προηγούμενους και κληροδοτώντας το βάρος στους επόμενους.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως, ασχέτως των κατά περίπτωση προθέσεων, η χώρα καταρρέει βάση σχεδίου και τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται δεν είναι τα δικά της. Σίγουρα, ο ανελέητος βομβαρδισμός της οικονομίας και της κοινωνίας θα εξαλείψει και κάποια από τα χρόνια αποστήματα που τη βασανίζουν. Αλλά στην εποχή των ευφυών όπλων μοιάζει παρανοϊκό, τραγικό και βάρβαρο να υποστηρίζει κανείς ότι πρέπει να ισοπεδώσει μία χώρα με τη ρίψη πυρηνικών βομβών επειδή είναι ανίκανος να πετύχει με άλλον τρόπο τους στόχους του.

Αν η πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία μας έχει διδάξει κάτι αυτό είναι ότι προκειμένου να προχωρήσει το σχέδιο πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης η Γερμανία χρειάζεται τη βοήθεια κρίσεων που θα οδηγήσουν το κόστος δανεισμού στα ύψη ώστε να πιεστούν τα κράτη να αποδεχτούν τους όρους της με αντάλλαγμα τη διάσωση τους και την παραμονή τους στο ευρώ. Και αν ρίξουμε μία ματιά στις σημερινές τιμές των επιτοκίων των κρατικών ομολόγων των χωρών υπό αμφισβήτηση θα διαπιστώσουμε ότι είναι πολύ χαμηλές για να ευνοήσουν την προώθηση των γερμανικών σχεδίων.

Δεν πρέπει, επομένως, να αποκλείσουμε ότι θα χρειαστεί τουλάχιστον άλλο ένα ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης για να προωθηθούν τα γερμανογαλλικά σχέδια και αν αυτό συμβεί δε θα πρέπει να είναι η Ελλάδα αυτή που θα βρεθεί και πάλι στο επίκεντρο της ακριβώς με τη δικαιολογία ότι απέτυχε η εφαρμογή των όρων του Μνημονίου.

Η Ελλάδα, λοιπόν, χρειάζεται το συντομότερο μία νέα συμφωνία, αφενός με τους πολίτες και αφετέρου με τους εταίρους της, Ευρωπαίους ή μη, η οποία θα πρέπει να έχει βραχυπρόθεσμους και ρεαλιστικούς στόχους και ουσιαστική και μακροπρόθεσμη προοπτική. Εναλλακτικές πολιτικές για την έξοδο απ' την κρίση υπάρχουν και σίγουρα δεν βασίζονται σε μία προσπάθεια αέναης εσωτερικής υποτίμησης με την ψευδαίσθηση ότι μέσω του εκμηδενισμού του κόστους εργασίας, προκειμένου να αποκατασταθεί το έλλειμμα στην ανταγωνιστικότητα και μέσω μίας μορφής επαιτείας, προκειμένου να καλυφθούν τα πάσης φύσεως οικονομικά ελλείμματα, θα λυθούν τα προβλήματα της χώρας. Η Ελλάδα αξίζει ένα πολύ καλύτερο σχέδιο απ' αυτό.

Πάνος ΠαναγιώτουΧρηματιστηριακός τεχνικός αναλυτής

Παράρτημα

1) Η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας βουλιάζει από τη σύνδεση της δραχμής στο ECU και από την υιοθέτηση του ευρώ – Η δραματική εικόνα τον Ιούνιο του 2003

2) 2001-2008: Καταστροφική απώλεια ανταγωνιστικότητας από την υιοθέτηση του ευρώ

3) Η Ελλάδα έχει πετύχει το μισό της εσωτερικής υποτίμησης που στοχεύει το Μνημόνιο

4) Η βασική πολιτική των Μνημονίων είναι η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης – η εσωτερική υποτίμηση πραγματοποιείται μέσω της πρόκλησης ύφεσης – η ύφεση απογειώνει το λόγο χρέους / ΑΕΠ και οδηγεί κράτη με ήδη υψηλό λόγο στην πτώχευση – κανένα ατύχημα

5) ΔΝΤ 2013: Ισχυρότερη εσωτερική υποτίμηση είναι τώρα σε εξέλιξη, - Οι μισθοί έχουν αρχίσει να προσαρμόζονται με πολύ γρηγορότερο ρυθμό

6) Δεκέμβριος 2009: Έγγραφο από την πρεσβεία ΗΠΑ στην Αθήνα: Ο Γ. Παπακωνσταντίνου μιλά για συνειδητοποίηση πως μίας χώρα της Ευρωζώνης μπορεί να πτωχεύσει και να χρειαστεί στήριξη από την ΕΕ ή το ΔΝΤ