พรก เปนพชในตระกล Solanaceae มชอทางวทยาศาสตรวา Capsicum frutescens L. ชอภาษาองกฤษวา Chilli peppers, chili, chile หรอ chilli มาจากคำาภาษาสเปน วา chile โดยสวนมากแลว ชอเหลานมกหมายถง พรกทมขนาดเลก สวนพรกขนาดใหญทมรสออนกวาจะเรยกวา Bell Pepper ในสหรฐอเมรกา Pepper ในประเทศองกฤษและไอรแลนด, capsicum ในประเทศอนเดยกบออสเตรเลย และ Paprika ในประเทศทวปยโรปหลายประเทศ พรกชนดตางๆ มตนกำาเนดมาจากทวปอเมรกา ซงในปจจบนนไดมปลกกนในหลายประเทศทวโลก เพราะพรกเปนเครองเทศทสำาคญชอหนง และยงมคณสมบตเปนยาสมนไพรดวยเชนกน

พรกตาง ๆ

1.พรกขหน

2.พรกชฟา

3.พรกหวาน

4.พรกไทย

5.พรกกระเหรยง

พรกขหน

ชอวทยาศาสตร Capsicum frutescens Linn.

ชอสามญ Chilli Padi, Bird's Eye Chilli, Bird Chilli, Thai pepperวงศ Solanaceaeชออนๆ พรกขหน - พรกนก พรกแต พรกแด (เหนอ) พรกขนก ดปลขนก (ใต) ดปล (ปตตาน) ปะแกว (นครราชสมา) หมกเพด พรกแกว (อสาน) พรกชฟา - พรกเดอยไก (เหนอ) พรกมน (กรงเทพ) พรกยกษ - พรกหวาน พรกฝรง

ลกษณะทวไป :

ตน : เปนพรรณไมพมขนาดเลก ลำาตนมความสงประมาณ 45-75 ซม.

ใบ : เปนใบเดยว ออกตรงกนขามกน ลกษณะใบจะกลมร ตรงปลายจะแหลม

ดอก : จะออกตรงงามใบเปนกลมประมาณ 1-3 ดอก เปนสขาว มกลบดอกประมาณ 5 กลบ สวนเกสรตวผจะมอย 5 อน จะขนสลบกบกลบดอก เกสรตวเมยม 1 อนและมรงไขประมาณ 2-3

หอง

ผล : ผลสกจะเปนสแดง หรอแดงปนนำาตาล ลกษณะผลมผวลนเปนมน ภายในผลนนจะกลวง

และมแกนกลาง รอบ ๆแกนจะมเมลดเปนสเหลองเกาะอยมากมาย และเมลดจะมรสเผดเดะ

เอด

พรกขหน

สรรพคณสรรพคณ :

ใชปรงรสอาหาร ชวยเจรญอาหาร และรกษาอาการอาเจยน รกษาโรคหด กลาก รกษาโรค

บด โดยการใชพรกสด 1 เมด หรอมากกวานนใชกน และอาการปวดบวมเนองจากความเยน

จด โดยใชผงพรกแหงทำาเปนขผง หรอสารละลายแอลกอฮอลใชทา

อน ๆ พรรณไมนเปนพรรณไมสวนครวทขาดกนไมได เปนพรรณไมทขนงาย แตบำารงรกษายาก เพราะใบออนของพรกอรอยทำาให

แมลงตาง ๆ ชอบกน ผลแรกผลใชผสมกบผกแกงเลยงชวยชรส สวนผลกลางแกใชใสแกง

ควสม จะไดอาหารทมรสเปรยวออน ๆ เพราะมวตามซ และไสพรกจะมสารแคบไซซน ทใหความ

เผดและมกลนฉนเผดรอนเปนเครองปรงอาหารชวยชรส ใสนำาพรก ยำา ทำาเปนนำาปลา

ดองและยงเปนยาชวยกระตนทำาใหเจรญอาหาร บำารงธาต หรอใชภายนอกเปนยาทาถนวดลด

อาการไขขออกเสบ

พรกชฟาชอวทยาศาสตร Capsicum annuum Linn.Var acuminatum Fingerh.

ชอสามญ Cayenne pepper, chili spur pepper, long fed pepper, spur pepperวงศ SOLANACEAE

ชออนๆ พรกชฟา พรกเดอยไก พรกบางชาง พรกหนม (ภาคเหนอ) พรกมน (กรงเทพฯ) พรกแลง (เชยงใหม) พรกซอม พรกขหน พรกนก พรกแด (เหนอ) พรกขนก ดปลขนก (ใต) ดปล (ปตตาน) ปะแกว (นครราชสมา) หมกเพด พรกแกว (อสาน)

พรกชฟาเปนพชทกนผล ใชประกอบอารหารไดหลายชนด และนำาไปแปรรปเปนอาหารอนๆไดอก พรกชฟาเปนพชทมอายยน มรสเผด และมทรงพมใหญ เมอเปนผลออนจะมสเขยวแลวจะคอยๆเปลยนเปนสแดงเมอแก พรกชฟามถนกำาเนดในประเทศอเมรกาใต เปนไมลมลก สง 0.5-1.5 เมตร ใบเดยวออกตรงกนขามหรอออกสลบ รปใบหอก กวาง 1-4 เซนตเมตร ยาว 2-8 เซนตเมตร ดอกสขาว ออกเดยวตามซอกใบและปลายกง โคนกลบดอกเชอมกน ปลายแยกเปน 5 แฉก ดอกหอยลง เมอบานเสนผาศนยกลาง 1-1.5 เซนตเมตร เกสรตวผ 5 อน ผลรปทรงกระบอกยาว ปลายเรยวแหลม มกโคงงอ ยาว 6-9 เซนตเมตร ผวเปนมนสเขยว เมอสกเปลยนเปนสเหลองหรอสแดง มเมลดแบนสนวลจำานวนมากลำาตน พรกเปนพชทมการเจรญของกงเปนแบบ Dichotomous คอ กงจะเจรญจากลำาตนเพยง 1 กง แลวแตกเปน 2 กง และเพมเปน 4 เปน 8 ไปเรอยๆ จงมกจะพบวา ตนพรกทสมบรณจะมกงแตกขนมาจากตนทระดบดนหลายกง จนดคลายกบวามหลายตนอยรวมทเดยวกนใบ เปนแบบใบเดยว ใบแบนเรยบ มขนบางเลกนอย ใบมรปรางตงแตรปไขไปจนกระทงเรยวยาวขนาดใบมตางๆกน ใบพรกหวานมขนาดคอนขางใหญ ใบพรกขหนทวไปมขนาดเลก แตในระบบเปนตนกลาและสวนใบลางๆของตนโตเตมวย มขนาดใบคอนขางใหญราก เปนพชทมรากหากนไดลกมาก ตนพรกทโตเตมทรากฝอยจะแผออกไปหากนดานขางในรศมเกนกวา 1 เมตร และหยงลกลงในดนเกนกวา 1.20 เมตร ตรงบรเวณรอบๆ ตนจะพบวามรากฝอยสานกนอยอยางหนาแนนมากดอก โดยปกตมกจะพบวาดอกเกดเดยวทขอตรงมมทเกดใบหรอกง แตกพบวามหลายดอกทเกดขนตรงจดเดยวกน ดอกประกอบดวยกลบรอง ดอกมลกษณะเปนพ 5 พ มกลบดอกซงจะมสขาวอย 5 กลบ (แตอาจจะม 4, 5, 6 หรอ 7 กลบ) บางพนธกลบดอกจะเปนสมวง โดยปกตจะมเกสรตวผอย 5 อน ซงเทาจำานวนกลบดอกนนเอง เกสรนจะแตกออกมาจากตรงโคนของกลบดอก อบเกสรตวผมกมสนำาเงนและจะแยกตวเปนกระเปาะเลกๆ ยาวๆ

ลกษณะของพรกชฟา

พรกหวาน

ชอวทยาศาสตร Capsicum annuum L. var. longumชอสามญ Banana pepperวงศ Solanaceaeชออนๆ พรกยกษ

ลกษณะ : เปนพชขามป แตนยมปลกเปนพชฤดเดยว ในระยะแรกพชจะเจรญเปนลำาตนเดยว เมอตดดอก

ชอแรก ตรงยอด ของลำาตนเดยว จากนนจะแตกกงแขนง ในแนวตงออกเปนสองกง และเมอดอก เจรญทปลายกง ซงกงแขนง จะเจรญเปนสองกง ทำ าใหจำานวนกงเพมขน ตลอดฤดการเจรญ

เตบโต ใบ จะเปนใบเดยว เจรญสลบกน ใบของพรกหวาน จะมขนาดใหญ เมอใบเจรญ 9-11 ใบ ดอกแรก

จะเจรญ ราก

จะเจรญในแนวดงลก 90 -120 เซนตเมตร รากแขนงจะแผกวางออกดานขางประมาณ 90 เซนต เมตร และรากสวนใหญ จะอยอยางหนาแนน ในระดบความลก 50- 60 เซนตเมตร

ดอก จะเปนดอกสมบรณ เปน ดอกเดยว ประกอบดวยกลบดอก 5 กลบ สวนใหญจะมสขาว แตบางพนธ

จะมสมวง เกสรตวผแยกกนมจำ านวน 5 อน อบละอองเกส รจะมสมวง ยอดเกสรตวเมยบางพนธ ผล พรกหวาน Bell types ผลมลกษณะกลมยาว ขนาดใหญ ผลประกอบดวย capsaicin ในปรมาณ

ทตำามาก บางครงเรยกพรกหวาน (sweet pepper) พรกหวานสเขยว จะมปรมาณความตองการ ของ ตลาดสง แตเมอปลอยใหแกบนตน จะเปลยนเปนสแดง สายพนธทปรบปรงพนธ ขนมาใหม อาจจะ

เปลยนเปนสแดง เหลอง สมหรอมวง การปลกพรกสเหลาน นยมปลกในเรอนโรง เนองจากการอาย การ เกบเกยวนาน กวาพรกสเขยว ในบางครง อาจมสภาพแวดลอมไมเหมาะสม เปนสาเหตใหผลถกทำาลาย

โดยโรค แมลง แสดงอาการตายนง หรอผลแตกไดงาย พรกสเขยวประกอบดวย chlorophyll พรกสแดง/เหลองเกดจากเมดส

พรกไทยดอกพรกไทย มสรรพคณใชแกตาแดงเนองจากความดนโลหตสง

เมลดพรกไทย มสรรพคณใชเปนยาชวยยอยอาหาร ยอยพษตกคางทไมสามารถยอยได ขบเสมหะ บำารงธาต แกทองอด แกปวดทอง ขบเหงอ ขบปสสาวะ แกลมอมพฤกษและระดขาว ในเมลดพรกไทยมสารไปเปอรน และสารฟนอลกส ซงเปนสารตานอนมลอสระ มสรรพคณชวยปองกนมะเรง มฤทธกระตนประสาท และแกโรคลมชกหรอลมบาหมได

ใบพรกไทย มสรรพคณใชแกลมจกเสยด แกปวดมวนทอง

เถาพรกไทย ใชแกเสมหะในทรวงอก และอาการทองรวงขนรนแรง และทองเดนหลายๆ ครง

รากพรกไทย ใชขบลมในลำาไส แกปวดทอง วงเวยน และชวยยอยอาหาร

นำามนในพรกไทยชวยลดนำาหนก และสามารถใชนวดสวนทตองการลดได

พรกกระเหรยงชอพรกกะเหรยงเปนทคนเคยกนดและขนชอในเรองของความเผด ความจรงพรกกะเหรยงเปนพรกขหนพนเมองชนดหนงทปลกกนมากแถบชายแดนไทย-พมา เชน แถบ จ.เพชรบร กาญจบร และตาก ความทเปนพรกพนเมอง จงมความทนทานตอสภาพแวดลอมตางๆ ไดด แตวาขอเสยของพชพนเมองทวไปกคอผลผลตตำา จดเดนของพรกกะเหรยงคอมความเผดมาก เนองจากมปรมาณสารแคปไซซนสง และมความหอมซงเปนลกษณะเดนประจำาพนธ จงเปนทนยมของผบรโภคและโรงงานอตสาหกรรม

ความทพรกกะเหรยงมสารแคปไซซนสง จงเปนทตองการของโรงงานอตสหกรรมมาก โดยเฉพาะอยางยงหากจะตองมการสกดสารดงกลาวออกมาใชประโยชน กจะทำาใหผลผลตของแคปไซซนตอหนวยนำาหนกพรกเพมมากขนตามไปดวย ปจจบนแคปไซซนใชในอตสาหกรรมยา อาหารเสรมและเปนสวนหนงของอาหารทใชเลยงสตวการทจะผลกดนใหมการปลกพรกกะเหรยงเพอใหเพยงพอสำาหรบการใชทงเพอการบรโภคและเพออตสาหกรรม กจำาเปนตองมการปรบปรงพนธใหมผลผลตสงขน โดยยงคงความเดนของพรกกะเหรยงทมอยเดมเอาไวใหได ดงนน สกว.จงไดใหทนวจยกบ ดร.จานลกษณ ขนบด จากสถาบนวจยและฝกอบรมการเกษตรลำาปาง ทอยภาคใตมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ปรบปรงพนธพรกพนเมองดงกลาว

โดยเรมรวบรวมสายพนธพรกพนเมองใน จ.ตาก ตงแตป 2548 จนกระทงไดพรกจำานวน 192 สายพนธ แลวคดพนธตอมาจนกระทงไดพรกพนธดจำานวน 14 สายพนธทมศกยภาพ นนคอมปรมาณผลผลตตอไร และปรมาณแคปไซซนทเพมขน ขณะนพนธทคดมาไดทง 14 สายพนธกลาว เปนทยอมรบของบรษทเอกชนและไดขอรบไปผลตเชงการคาเรยบรอยแลว