ΑΡΡΑΒΩΝΑΣ

Ο αρραβϊνασ γινόταν τα παλαιότερα χρόνια ςτουσ Προμάχουσ και ςτθ Σωςάνδρα με

προξενιό, που ζκαναν οι ςυγγενείσ του γαμπροφ και τθσ νφφθσ. Ενδιαφζρον παρουςιάηει το

γεγονόσ ότι ςυχνά θ υποψιφια νφφθ δεν γνϊριηε το γαμπρό. Άλλοτε θ νφφθ δεν ικελε το

γαμπρό, αλλά υπάκουγε ςτθ κζλθςθ των γονιϊν τθσ. Οι προξενιτρεσ με τουσ γονείσ του

γαμπροφ, με το γαμπρό και τον κουμπάρο πιγαιναν ςτο ςπίτι τθσ υποψιφιασ νφφθσ και

ρφκμιηαν τισ διαδικαςίεσ του αρραβϊνα.

Προμαχιώτιςςεσ προξενιτρεσ Οι αδερφζσ Σαςιώλα καλεςμζνεσ ςε αρραβώνα

ςτα τζλθ τθσ δεκαετίασ του '50

Μεγάλθ ςθμαςία δίνονταν ςτθν ανταλλαγι των δϊρων μεταξφ νφφθσ και γαμπροφ, που

γινόταν τθν θμζρα των αρραβϊνων. Υπιρχε ςυνικεια να πθγαίνουν οι μελλόνυμφοι μαηί

με τουσ ςυγγενείσ τουσ ςτθν Αριδαία, για να αγοράςουν δϊρα. Ο γαμπρόσ αγόραηε ςτθ

νφφθ ζνα φόρεμα, ποδιά, κεφαλομάντθλο μεταξωτό, παποφτςια κακϊσ και χρυςά ι

χάλκινα κοςμιματα, ενϊ θ νφφθ αγόραηε ςτο γαμπρό κοςτοφμι, πουκάμιςο, πουλόβερ

κακϊσ κι ζνα ηευγάρι παποφτςια.

Τθν θμζρα των αρραβϊνων, θμζρα Κυριακι, ο γαμπρόσ με τουσ ςυγγενείσ του πιγαινε ςτο

ςπίτι τθσ νφφθσ, θ οποία τουσ ζκανε το τραπζηι για να ηθτιςουν το χζρι τθσ. Οι ςυγγενείσ

του γαμπροφ ζβαηαν ψωμί μζςα ςε ζνα ταψί και κρατοφςαν ζνα μπουκάλι κραςί. Σκζπαηαν

με μια κεντθτι πετςζτα το ταψί, ενϊ πάνω τοποκετοφςαν τα ροφχα που προορίηονταν για

τθ νφφθ. Το ταψί το ζπαιρνε μια κοπζλα από το ςόι του γαμπροφ και ο γαμπρόσ ζβαηε τα

δϊρα τθσ νφφθσ ςε ζνα ςκοινί και όποιοσ ικελε πιγαινε να τα δει.

Η Αλεξάνδρα Σαςιώλα, αρραβωνιαςμζνθ, ποηάρει ςε αναμνθςτικι φωτογραφία

Οι ςυγγενείσ του γαμπροφ με τθ ςυνοδεία οργάνων κατευκφνονταν ςτο ςπίτι τθσ νφφθσ.

Εκείνθ τουσ καλωςόριηε και τουσ φιλοφςε το χζρι, κακϊσ ζμπαιναν ςτο ςπίτι τουσ ςαν

ζνδειξθ ςεμνότθτασ. Κακζνασ τθσ ζδινε και κάποιο χρθματικό ποςό . Ζπειτα οι ςυγγενείσ

του γαμπροφ τθσ πρόςφεραν τα ροφχα που υπιρχαν ςτο ταψί και ζπειτα το ςόι τθσ νφφθσ

με τθ ςειρά του τοποκετοφςε ςτο ταψί τα ροφχα που προοριηόταν για το γαμπρό και του τα

πρόςφερε.

Αρραβωνιαςμζνο ηευγάρι από τουσ Προμάχουσ αφιερώνει τθ φωτογραφία ςε ςυγγενείσ

Ζπειτα ο κουμπάροσ άλλαηε τισ βζρεσ και ςτθ ςυνζχεια ορίηονταν θ θμερομθνία του γάμου.

Οι ςυγγενείσ τθσ νφφθσ προςζφεραν ςτο γαμπρό το ςυμβολικό φανελάκι ι ζνα ηευγάρι

κάλτςεσ και ςτο ςακάκι καρφίτςωναν ζνα λουλοφδι κι ζνα φλουρί χρυςό ενϊ ςτο τςεμπζρι

τθσ νφφθσ κάρφωναν και ζνα χρυςό φλουρί, ςυνικωσ πεντόλιρο. Υπιρχε επίςθσ ςυνικεια

να προςφζρει ο γαμπρόσ ςτθ νφφθ λίρεσ -ςυνικωσ τρεισ ι πζντε- ανάλογα με τισ

οικονομικζσ του δυνατότθτεσ, κακϊσ κι ζνα χρθματικό ποςό για τθν αγορά των υφαντϊν με

τα οποία το ηευγάρι κα ζςτρωνε το καινοφριο τουσ ςπιτικό, ζπειτα ζτρωγαν, ζπιναν και

χόρευαν όλοι οι παρευριςκόμενοι.

Ο αρραβωνιαςτικόσ χάριςε ςτθν αρραβωνιαςτικιά του "ςειρά¨ με τρεισ λίρεσ

Ο αρραβϊνασ των νζων είχε μεγάλθ διάρκεια, δφο και τρία χρόνια, για να μεγαλϊςει ο

γαμπρόσ, διάςτθμα κατά το οποίο δεν επιτρεπόταν να διανυκτερεφςει ο ζνασ ςτο ςπίτι του

άλλου, ενϊ ςτισ μεγάλεσ γιορτζσ ο γαμπρόσ επιςκεπτόταν τθ νφφθ ςτο ςπίτι τθσ και τθσ

πρόςφερε δϊρα.

ΓΑΜΟΣ

Οι διαδικαςίεσ οι ςχετικζσ με το γάμο αποτελοφςαν- ςε μια εποχι που οι άνκρωποι

ηοφςαν ςε πιο κλειςτζσ κοινωνίεσ- το επίκεντρο τθσ ηωισ των κατοίκων του χωριοφ για

πολλζσ μζρεσ. Τα ςχετικά ζκιμα, λοιπόν, ξεκινοφςαν λίγεσ μζρεσ πριν από τθν θμζρα του

γάμου και ςυνεχίηονταν και τισ επόμενεσ θμζρεσ. Η τιρθςι τουσ από το γαμπρό και τθ

νφφθ και από τουσ ςυγγενείσ και φίλουσ τουσ κεωροφνταν αποφαςιςτικισ ςθμαςίασ για

τθν επιτυχία του γάμου του ηευγαριοφ. Λαμβάνοντασ υπόψθ ότι θ διαςκζδαςθ των

ανκρϊπων τα παλαιότερα χρόνια περιορίηονταν ςτα γλζντια -κυρίωσ του γάμου- και ςτα

πανθγφρια, ςυνειδθτοποιοφμε τθν αξία των εκίμων αυτϊν .

Νιόπαντρο ηευγάρι ςτθ ωςάνδρα

Για να τονίςουμε λοιπόν τθ ςπουδαιότθτα ενόσ γάμου τα παλαιότερα χρόνια, πρζπει να

αναφζρουμε ότι -ιδθ από τθν τελευταία Τετάρτθ πριν το γάμο- δφο αγόρια από το ςόι του

γαμπροφ καλοφςαν προφορικά τουσ ςυγγενείσ του το βράδυ. Αυτά ζδιναν ςε κάκε

οικογζνεια ζνα ςπιτικό κουλοφρι, που ζφτιαχναν οι νοικοκυρζσ ειδικά γι αυτιν τθν

περίπτωςθ. Δφο αγόρια από το ςόι τθσ νφφθσ καλοφςαν, εξάλλου, τουσ δικοφσ τθσ

ςυγγενείσ. Ακόμθ και ςιμερα ςυχνά γίνεται το κάλεςμα των ςυγγενϊν και προφορικά τθν

ίδια μζρα. Στθ ωςάνδρα ςυναντιςαμε το ζκιμο διαφοροποιθμζνο ςχετικά με τθν θμζρα

τθσ πρόςκλθςθσ. Ο γαμπρόσ -όπωσ μασ είπαν κάποιοι- καλοφςε τουσ ςυγγενείσ του τθ

Δευτζρα. Δεν επιτρεπόταν ο γαμπρόσ να δει τθ νφφθ μζχρι τθν Κυριακι, γιατί κεωροφνταν

γρουςουηιά. Σε περίπτωςθ όμωσ που ο γαμπρόσ τθν ζβλεπε, το ςόι τθσ νφφθσ του ζριχνε

αλεφρι ι τον μαφριηε, ςυνικωσ με κάρβουνο. Το κάλεςμα των ςυγγενϊν τθσ νφφθσ γινόταν

και ςτθ Σωςάνδρα τθν Τετάρτθ.

Ενδιαφζρον παρουςιάηει το ζκιμο που αναφζρουν κάτοικοι τθσ Σωςάνδρασ, ςφμφωνα με

το οποίο γινόταν το κάλεςμα των χωριανϊν με ζνα δεματάκι με τρία γαρίφαλα

μαγειρικισ. Το ζνα γαρίφαλο ςυμβόλιηε το γαμπρό, το άλλο τθ νφφθ και το τρίτο τον

κουμπάρο. Στθ ςυνζχεια ο πατζρασ ι θ μθτζρα του γαμπροφ καλοφςε με ζνα ςπιτικό

κουλοφρι και με κραςί τον κουμπάρο, που ςυνικωσ ιταν ο νονόσ του γαμπροφ. Ζπειτα,

καλοφςε με ςπιτικό κουλοφρι τθ νφφθ και τθσ χάριηε κάποιο ςυμβολικό δϊρο. Με ςπιτικό

κουλοφρι άλλωςτε καλοφςε τθν Πζμπτθ τον παπά του χωριοφ ο πατζρασ ι θ μθτζρα του

γαμπροφ.

Η γιαγιά Χρυςι, με τισ εγγονζσ τθσ Ελζνθ και Μαρία, προςκεκλθμζνεσ ςε γάμο ςτουσ Προμάχουσ

Τθν Πζμπτθ, επίςθσ, οι δφο οικογζνειεσ φρόντιηαν να ψωνίςουν όλα όςα χρειάηονταν για το

τριιμερο γλζντι. Το απόγευμα τθσ Πζμπτθσ και ςτθ ωςάνδρα και ςτουσ Προμάχουσ

πιγαινε κάκε ςυγγενισ τθσ νφφθσ ςτο ςπίτι τθσ με ζνα ταψί ςιτάρι, καλαμπόκι ι κρικάρι.

Ζπειτα πιγαιναν ςε κάποιο δωμάτιο και ζριχνε ο κακζνασ τα περιεχόμενο του ταψιοφ ςε

κάποιο κιλίμι και οι ςυγγενείσ χόρευαν γφρω από το ςωρό που ςχθματίηονταν. Στο κιλίμι

ζριχναν καραμζλεσ, τισ οποίεσ άρπαηαν χαροφμενα τα παιδιά. Κάτι ανάλογο γινόταν και

ςτο ςπίτι του γαμπροφ. Στθ ςυνζχεια οι φίλοι του γαμπροφ ζβαηαν ςε τςουβάλια τα

προϊόντα που είχαν ςυγκεντρωκεί και τα φόρτωναν ςε γαϊδοφρια. Ζπαιρναν μαηί τουσ

φαγθτό -ςυνικωσ φαςολάδα- και πιγαιναν ςτο μφλο για να αλζςουν το ςιτάρι ι το

καλαμπόκι και γλεντοφςαν.

Επίςθσ την Παραςκευι το πρωί -ι και το Σάββατο- οι ςυμπζκεροι ετοίμαηαν τα πρόςφορα,

ενϊ παράλλθλα νζεσ κοπζλεσ κακάριηαν το ςιτάρι, για να ετοιμαςτεί το παραδοςιακό

φαγθτό του γάμου, το πλιγοφρι, με ειδικζσ πζτρεσ, τισ αλευρόπετρεσ. Το πλιγοφρι το

ζβραηαν το πρωί τθσ Κυριακισ και ςερβιρίηονταν ωσ πρωινό ςτουσ καλεςμζνουσ. Το κφριο

φαγθτό των καλεςμζνων ιταν ςυνικωσ το ηυγοφρι. Στθ Σωςάνδρα, ωςτόςο, κάποιοι το

πρόςφεραν ςτο γλζντι το αββατόβραδο. Τθν Παραςκευι ι το Σάββατο οι ςυγγενείσ και οι

φίλοι πιγαιναν τα δϊρα ςτουσ μελλόνυμφουσ. Συχνά τα δϊρα ιταν μπακιρζνια. Μζςα ςτα

δϊρα ζβαηαν ςιτάρι ι ρφηι για το καλό.

Το απόγευμα τθσ Παραςκευισ τα όργανα ςυνόδευαν το γαμπρό και τουσ ςυγγενείσ ςτο

πατρικό τθσ νφφθσ, όπου πιγαιναν για να δϊςει ο γαμπρόσ το νυφικό, ενϊ ιδθ ςτο ςπίτι

τθσ νφφθσ είχαν ςτολίςει το άλογο που κα τθν πιγαινε ςτθ μελλοντικι τουσ κατοικία. Αφοφ

χόρευαν τρεισ χοροφσ, φόρτωναν τα μπαοφλα με τα προικιά ςτα άλογα και λίγο πριν τθν

αναχϊρθςθ ανζβαηαν πάνω ςτο άλογο ζνα αγόρι και του ζβαηαν να κρατά ζνα καπζλο. Το

μικρό αυτό αγόρι ανζβαινε ςτο άλογο για να είναι το πρϊτο παιδί του ηευγαριοφ αγόρι,

όπωσ χαρακτθριςτικά μασ είπε μία γιαγιά από τουσ Προμάχουσ. Ο γαμπρόσ, λοιπόν,

ζπρεπε να βάλει μζςα ςτο καπζλο λεφτά τρεισ φορζσ, για να μπορζςει να πάρει τθν

προίκα. Ζπειτα κατζβαηαν το αγόρι από τα άλογο και θ προίκα μεταφερόταν τελικά ςτο

ςπίτι του γαμπροφ.

Πρόμαχοι: Σο άπλωμα τθσ προίκασ τθσ νφφθσ ςτα ςκοινιά

Σο γλζντι του γάμου άρχιηε με πολφ κζφι το βράδυ του Σαββάτου και ςτο ςπίτι του

γαμπροφ και ςτο ςπίτι τθσ νφφθσ, όπου ζπαιηαν όργανα. Οι φίλοι του γαμπροφ πιγαιναν

ςτο γλζντι τθσ νφφθσ, όπου τουσ κερνοφςαν οι ςυγγενείσ τθσ. Αν εμφανίηονταν ο γαμπρόσ,

οι φίλεσ τθσ νφφθσ μαφριηαν αυτόν και τθν παρζα του. Το μαφριςμα ςυμβόλιηε το τζλοσ

τθσ εργζνικθσ και ανζμελθσ ηωισ του γαμπροφ. Το γλζντι ςταματοφςε μετά τα μεςάνυχτα

και ςυνεχίηονταν το πρωί τθσ Κυριακισ και ςτα δφο ςπίτια, ενϊ οι ςυγγενείσ τθσ νφφθσ

άπλωναν -όπωσ μασ ανάφεραν κάποιεσ γιαγιάδεσ- τα προικιά τθσ ςτα ςκοινιά, για να τα

δοφνε οι προςκεκλθμζνοι. Στθ ςυνζχεια ο πατζρασ του γαμπροφ και οι ςυγγενείσ του με τθ

ςυνοδεία των οργάνων πιγαιναν ςτθ νφφθ το νυφικό. Αυτό είχε τοποκετθκεί ς ζνα ταψί ι

ςε κάποιο δίςκο με ρφηι και κουφζτα. Το ταψί ζβαηε ςτο κεφάλι τθσ μία κοπζλα από το ςόι

του γαμπροφ και κρατϊντασ το, για να μθν πζςει, το κουβαλοφςε μζχρι το ςπίτι τθσ νφφθσ.

Εκεί μια φίλθ τθσ νφφθσ ζπαιρνε το νυφικό και το χόρευε τρεισ φορζσ, γιατί πίςτευε πωσ

ζτςι θ χαρά και θ ευτυχία κα χαρακτιριηαν τθ ηωι του ηευγαριοφ. Ζπειτα ζβαηε ςτο ταψί

το γαμπριάτικο κουςτοφμι. Γινόταν, λοιπόν, με μεγάλθ επιςθμότθτα θ ανταλλαγι νυφικοφ

και γαμπριάτικου κουςτουμιοφ. Αφοφ ζβλεπαν τθν προίκα οι ςυγγενείσ του γαμπροφ, οι

ςυγγενείσ τθσ ζβαηαν τθν προίκα μζςα ςτο μπαοφλο.

Εντυπωςιακό ζκιμο, το οποίο ςυναντοφμε ακόμθ και ςιμερα ςε πολλά μζρθ τθσ πατρίδασ

μασ, είναι το ξφριςμα του γαμπροφ. Όταν επζςτρεφαν ςτο ςπίτι του γαμπροφ οι ςυγγενείσ

του -και ενϊ το γλζντι ςυνεχίηονταν- τον ξφριηαν, ενϊ οι φίλοι του κρατοφςαν μία πετςζτα,

για να μθ λερωκεί και πάνω τθσ ζριχναν χριματα για τον κόπο του κουρζα. Στθ ςυνζχεια

οι καλεςμζνοι του γαμπροφ πιγαιναν με τα όργανα να πάρουν τον κουμπάρο και τουσ

παρακοφμπαρουσ. Κρατοφςαν ζνα δίςκο με ςταφίδεσ, ςτραγάλια και οφηο απ’ όπου

ςερβιρίηονταν κακ' οδόν. Όταν ζβγαινε ο κουμπάροσ απ’ το ςπίτι του, ο πατζρασ του

γαμπροφ του ζκανε τρεισ μετάνοιεσ -ςαν ζνδειξθ ευςζβειασ- και του φιλοφςε το χζρι,

ςαν ζνδειξθ εκτίμθςθσ. Ύςτερα χόρευαν χωρίσ τον κουμπάρο αρχικά και ςτθ ςυνζχεια με

τον κουμπάρο, ο οποίος κρατοφςε μία ςθμαία, τθν οποία είχε φτιάξει θ οικογζνειά του.

Πάνω ς’ αυτιν υπιρχαν μιλα ι πορτοκάλια.

Σο ξφριςμα του γαμπροφ Πζτρου Παρτςανάκθ, ςτα τζλθ τθσ δεκαετίασ του '50, ςτθ ωςάνδρα

Ζπειτα επζςτρεφαν ςτο ςπίτι του γαμπροφ, όπου αυτόσ και οι προςκεκλθμζνοι του

ζτρωγαν, ενϊ θ νφφθ με τουσ δικοφσ τθσ καλεςμζνουσ ζτρωγε ςτο δικό τθσ ςπίτι. Το κφριο

γεφμα ιταν ςυνικωσ κρζασ με πατάτεσ, τισ οποίεσ είχαν κακαρίςει οι γυναίκεσ από το

Σάββατο. Κατά τθ διάρκεια του γεφματοσ οι οργανοπαίκτεσ εξακολουκοφςαν να παίηουν.

Οργανοπαίκτεσ από τουσ Προμάχουσ πθγαίνουν με τουσ καλεςμζνουσ του γαμπροφ να πάρουν τον

κουμπάρο και τουσ παρακοφμπαρουσ

Ζπειτα ο γαμπρόσ, αφοφ φοροφςε το κουςτοφμι του, πιγαινε με τουσ δικοφσ του να

πάρει τθ νφφθ. Κακϊσ ζβγαινε απ’ τθν αυλόπορτα ο γαμπρόσ, θ μθτζρα του γαμπροφ του

ζριχνε ρφηι. Κακ' οδόν οι ςυγγενείσ και οι φίλοι του γαμπροφ χόρευαν με τα όργανα και

προχωροφςαν αργά προσ το ςπίτι τθσ νφφθσ. Μόλισ ζφταναν ζξω από τα ςπίτι, οι ςυγγενείσ

τθσ νφφθσ, επειδι προςποιοφνταν ότι είχαν αλλάξει γνϊμθ για το γάμο, ζκλειναν τθν

αυλόπορτα και εμπόδιηαν τον γαμπρό να τθν ανοίξει. Τρία κορίτςια είχαν μαηί τουσ ζνα

κόκκινο γαρφφαλλο και ζνα άςπρο μαντιλι, το οποία ζβαηαν ςτθν ποδιά τουσ και θ μία

κοπζλα άνοιγε τθν ποδιά, για να πλθρϊςει ο γαμπρόσ. Εκείνοσ ζβαηε ςτθν ποδιά δφο

φορζσ χριματα και μία φορά ςτραγάλια. Όταν τελικά τουσ επιτρεπόταν θ είςοδοσ, δφο

κοπζλεσ πλθςίαηαν το γαμπρό, για να του βάλουν λουλοφδια ςτο πζτο. Τότε θ κοπζλα

καταλάβαινε ότι ζπρεπε να πλθρϊςει και ζριχνε κζρματα ςε μια ποδιά. Αυτό γινόταν τρεισ

φορζσ.

Ο Πζτροσ και θ Χρυςοφλα Ορμάνθ, νιόπαντροι, ςτουσ Προμάχουσ

Στθ ςυνζχεια -όπωσ μασ διλωςαν οι γιαγιάδεσ - ο παπποφσ, που ςτεκόταν κοντά, ζπαιρνε

από ζναν τορβά τα νυφικά παποφτςια τθσ νφφθσ και μαηί με ζνα παιδάκι πιγαιναν να τθσ

τα φορζςουν. Μόλισ όμωσ πιγαινε να τα φορζςει θ νφφθ τα κλωτςοφςε δφο φορζσ και

προςποιοφνταν πωσ δεν τθσ ζκανε το δεξί παποφτςι, ενϊ τθν τρίτθ φορά το φόρεςε και

ζδινε λεφτά ςτο αγόρι.

Μετά φόρτωναν τα μπαοφλα με τθν προίκα τθσ νφφθσ ς’ ζνα άλογο ι κάρο, όπου

ανζβαηαν κι ζνα αγόρι απ’ το ςόι τθσ νφφθσ. Ο γαμπρόσ ζδινε ςτο αγόρι ό,τι είχε

ευχαρίςτθςθ, για να ικανοποιιςει τουσ ςυγγενείσ τθσ νφφθσ οι οποίοι το κατζβαηαν από το

άλογο. Η προίκα ζφτανε τελικά ςτο ςπίτι του γαμπροφ. Στθ ςυνζχεια ζδινε ςε ζνα αγοράκι

ζνα μαντίλι με ξθροφσ καρποφσ και ζβγαινε ςτο μπαλκόνι όπου ζκανε τρεισ μετάνοιεσ

κακϊσ και το ςταυρό τθσ τρεισ φορζσ και ξανά τρεισ μετάνοιεσ. Το ζκιμο αυτό είναι

ενδεικτικό τθσ ευςζβειασ τθσ νφφθσ από τθ μία και τθσ ζνδειξθσ ςεβαςμοφ τθσ προσ τον

πεκερό τθσ από τθν άλλθ.

Πρόμαχοι, τζλθ τθσ δεκαετίασ του '50: Σο άπλωμα τθσ προίκασ τθσ νφφθσ

Από τα πιο χαρακτθριςτικά ζκιμα του γάμου τθσ Σωςάνδρασ αλλά και των Προμάχων είναι

εκείνο, ςφμφωνα με το οποίο κάποιοσ ςυγγενισ ι φίλοσ του γαμπροφ ζφερνε ςτθ νφφθ

ζνα ψωμί ι ζνα τςουρζκι κι αυτι το ακουμποφςε ςτο κεφάλι τθσ, όπου φοροφςε ζνα

άςπρο μαντιλι. Στθ ςυνζχεια ζκοβε με τα χζρια τθσ το ψωμί ι το τςουρζκι ςτα δφο. Αν το

μεγαλφτερο μζροσ του ψωμιοφ που κοβόταν ιταν αυτό που ςυμβόλιηε το πατρικό ςπίτι

τθσ νφφθσ, δθλαδι το αριςτερό κομμάτι, θ τφχθ κα ζμενε ςτο πατρικό ςπίτι, ενϊ αν το

μεγαλφτερο κομμάτι ιταν το δεξί κομμάτι του ψωμιοφ θ τφχθ κα ακολουκοφςε το ηευγάρι

ςτθ νζα του ηωι.

Η μθτζρα τθσ νφφθσ, άλλωςτε, φανερά ςυγκινθμζνθ που κα τθσ ζφευγε θ κόρθ, τθν

ακουμποφςε ςτθν πλάτθ μ’ ζνα πράςινο κλαδάκι και φςτερα το πετοφςε μπροςτά τθσ.

Επίςθσ, τθσ πετοφςε ρφηι από ζνα πιάτο, ενζργεια ανάλογθ μ’ αυτι που είχε κάνει θ μθτζρα

του γαμπροφ. Στθ ςυνζχεια ζςπαηε το πιάτο για το καλό, όπωσ ζλεγε. Χαρακτθριςτικι είναι

θ ςυνικεια και ςτα δφο χωριά να τοποκετοφν ζνα πρόςφορο ςτισ μαςχάλεσ τθσ νφφθσ, το

οποίο ζβγαηαν μετά τθ λιξθ του μυςτθρίου και το ζτρωγε το ανδρόγυνο ςτο ςπίτι του

γαμπροφ.

Τα παλαιότερα χρόνια ο γαμπρόσ και θ νφφθ πιγαιναν μόνοι τουσ ςτθν Εκκλθςία ο κακζνασ

χωριςτά. Μεγάλθ εντφπωςθ προκαλεί το γεγονόσ ότι και οι δφο πιγαιναν ςτθν εκκλθςία με

τθ ςυνοδεία αλόγου, ςαν ζνδειξθ μεγαλοπρζπειασ. Ζξω από τθν Εκκλθςία θ νφφθ ζκανε

πάλι το ςταυρό τθσ τρεισ φορζσ και ζπειτα φιλοφςε ζνα αγόρι από το ςόι του γαμπροφ

και του χάριηε ζνα καλτςάκι που είχε μζςα κουφζτα, καραμζλεσ και ςτραγάλια, γεγονόσ

που ςυμβόλιηε τθν επικυμία διαιϊνιςθσ του ονόματοσ αποκτϊντασ αγόρι. Στον παπά θ

νφφθ χάριηε μία πετςζτα, ςυνικεια που κρατάει μζχρι τισ μζρεσ μασ. Ο ιερζασ οδθγοφςε

το ηευγάρι ςτο μζροσ που κα γινόταν θ ςτζψθ και ζδινε και ςτον κουμπάρο -πριν πιουν

κραςί- να φάνε τρία κομμάτια από μία λειτουργιά. Μετά τθ ςτζψθ ςυγγενείσ και φίλοι

εφχονταν ςτουσ νεόνυμφουσ να ηιςουν ριηωμζνοι.

Ο γαμπρόσ, ζφιπποσ, πθγαίνει ςτθν εκκλθςία

Μπαίνοντασ θ νφφθ ςτο ςπίτι του γαμπροφ ζκανε τρεισ ςτροφζσ, ενϊ οι προςκεκλθμζνοι

φϊναηαν "ξζρει θ νφφθ ν’ αλωνίηει", διλωςθ που ςιμαινε ότι θ νφφθ ιταν προκομμζνθ.

Ζπειτα ανζβαινε ςτθ ςκάλα κι ζκανε το ςταυρό τθσ τρεισ φορζσ, ενϊ από ζνα πιάτο που

τθσ ζφερνε θ πεκερά τθσ ζριχνε ρφηι προσ όλεσ τισ κατευκφνςεισ, για να ριηϊςουν οι

νιόπαντροι. Η πεκερά κερνοφςε τουσ νιόπαντρουσ γλυκό του κουταλιοφ, για να είναι

γλυκιά θ ηωι των νεονφμφων , όπωσ εξιγθςαν κάποιεσ γιαγιάδεσ, ενϊ ζδινε ςτθ νφφθ ζνα

ποτιρι με ηάχαρθ και νερό, για να ςταυρϊςει μ’ αυτό τα δωμάτια του ςπιτιοφ. Το ζκιμο

αυτό απζβλεπε ςτθν ευλογία του Θεοφ, που ζπρεπε να ζχει το νιόπαντρο ηευγάρι κακϊσ

και ςτθν ευτυχία του.

τιγμιότυπο από γλζντι γάμου ςτουσ Προμάχουσ

Στθ ςυνζχεια εμφανίηονταν ο πεκερόσ τθσ νφφθσ, ςτον οποίο ζκανε τρεισ μετάνοιεσ θ νφφθ

και του ζδινε μία πετςζτα από τα προικιά τθσ. Ο πεκερόσ κρατοφςε τθν πετςζτα από τθ

μία άκρθ, ενϊ ζδινε ςτθ νφφθ τθν άλλθ άκρθ και ζπειτα εκείνοσ τραβοφςε με τθν

πετςζτα τθ νφφθ προσ ςτο ςπίτι του γαμπροφ. Εκείνθ προςποιοφνταν δφο φορζσ ότι

αρνιόταν και άφθνε τθν πετςζτα, ενϊ τθν τρίτθ φορά ακολουκοφςε τον πεκερό τθσ ςτο

ςπίτι κρατϊντασ τθν. Το ζκιμο ςυμβολίηει ότι, ενϊ ζπρεπε το νιόπαντρο ηευγάρι να

ςυγκατοικιςει με τα πεκερικά του, τυπικά τουλάχιςτον το ςπίτι παραδίνονταν ςτθ νφφθ.

Ο γαμπρόσ ακουμποφςε μ’ ζνα παποφτςι τθ νφφθ απαλά ςτο κεφάλι, ζκιμο που

ςυμβολίηει τθ κζςθ ιςχφοσ που είχε ο άνδρασ ςτθ ελλθνικι οικογζνεια. Ζπειτα χόρευαν οι

νεόνυμφοι τρεισ χοροφσ με τον κουμπάρο, ενϊ το γλζντι ςυνεχίηονταν μζχρι τα

ξθμερϊματα τθσ Δευτζρασ.

Τθ Δευτζρα, όπωσ αναφζρουν κάποιοι κάτοικοι τθσ Σωςάνδρασ, οι καλεςμζνοι οδθγοφςαν

το γαμπρό ςτθ βρφςθ τθσ πλατείασ με ςυνοδεία οργάνων. Εκεί ζπλεναν τον γαμπρό, ενϊ θ

νεόνυμφθ ζπαιρνε νερό από τθ βρφςθ, για να πλυκοφν τα πεκερικά τθσ και ζριχνε με το

πόδι τθσ ζνα νόμιςμα ςτθ γοφρνα. Στθ ςυνζχεια περνοφςαν από το ςπίτια των ςυγγενϊν

και κάκε οικογζνεια χάριηε ςτο γαμπρό μία κότα. Το πρωί τθσ Δευτζρας ςτουσ Προμάχουσ

οι νεόνυμφοι μόνο με τθ ςυνοδεία οργάνων, γφριηαν ςτουσ δρόμουσ και ςτα ςοκάκια του

χωριοφ, μια περιιγθςθ που ςυμβόλιηε το δρόμο τθσ ηωισ, που είχαν να κάνουν από

κοινοφ οι νεόνυμφοι. Το μεςθμζρι το ςόι τθσ νφφθσ πιγαινε φαγθτό ςτο ςπίτι του

γαμπροφ, όπου ζτρωγαν όλοι μαηί. Τότε ζτρωγαν και τισ κότεσ που τουσ είχαν δϊςει. Τθν

ίδια θμζρα οι γονείσ τθσ νφφθσ ζςτελναν ςτο ηευγάρι όςα δϊρα είχαν ςυγκεντρωκεί ςτο

πατρικό τθσ. Τουσ γονείσ τθσ θ νφφθ δεν ζπρεπε νε δει μζχρι τθν Παραςκευι, διλωςαν

κάποιεσ Προμαχιϊτιςςεσ.

Σο εγγόνι με τθ γιαγιά ςτθ βρφςθ του χωριοφ. φμφωνα με το ζκιμο το παιδί προςπακεί να πιάςει τθ

δεκάρα που πετοφςε θ νφφθ.

Το βράδυ τθσ Δευτζρασ το ηευγάρι ζρχονταν ςε ερωτικι επαφι. Περιφανθ θ πεκερά

ζφτιαχνε χαλβά και τον ζςτελνε ςτθ μθτζρα τθσ νφφθσ το πρωί τθσ Τρίτθσ. Εξάλλου, το

άπλωμα του ςεντονιοφ αποδείκνυε τθν αγνότθτα τα νφφθσ. Άλλοτε πιγαιναν δφο άνδρεσ

με δυο μπουκάλια οφηο ςτθ μθτζρα τθσ νφφθσ για να τθν διαβεβαιϊςουν τθν αγνότθτα

τθσ κόρθσ τθσ.

Τθν Τετάρτθ το βράδυ θ νφφθ με κορίτςια και από το δικό τθσ ςόι και απ’ το ςόι του

γαμπροφ πιγαινε ςτθ βρφςθ τθσ πλατείασ, για να γεμίςει νερό. Τθν τρίτθ φορά τα παιδιά

προςπακοφςαν να πιάςουν το νόμιςμα που βρίςκονταν εκεί κοντά. Το βράδυ τθσ

Παραςκευισ οι δφο άνδρεσ από το ςόι τθσ νφφθσ ζςτελναν ζνα ψωμί ςτουσ νεόνυμφουσ,

προςκαλϊντασ τουσ ςτο πατρικό ςπίτι τθσ νφφθσ. Εκεί ζτρωγαν και διανυχτζρευαν. Το

ζκιμο αυτό ανάγεται ςτα πανάρχαια χρόνια και ςχετίηεται με κάποια δειςιδαιμονία, όπωσ

χαρακτθριςτικά μασ ανάφεραν κάποιεσ γιαγιάδεσ των δφο χωριϊν. Το βράδυ του Σαββάτου

δφο ςυγγενείσ του γαμπροφ επιςκζπτονταν το πατρικό ςπίτι τθσ νφφθσ και καλοφςαν το

νιόπαντρο ηευγάρι να ξαναγυρίςει ςτο ςπίτι του.

Σε μια εποχι που οι άνκρωποι του χωριοφ δεν μποροφςαν να εξθγιςουν κάποια πράγματα

με τθ λογικι, ζνα γεγονόσ τόςο ςθμαντικό όςο ο γάμοσ δεν μποροφςε να μείνει ζξω από

δειςιδαιμονίεσ. Ζτςι, λοιπόν, δεν ζπρεπε να γίνεται γάμοσ ςε δίςεκτο χρόνο, γιατί

κεωροφνταν γρουςουηιά. Αν όμωσ γινόταν γάμοσ ςε δίςεκτο ζτοσ, οι οικογζνειεσ των

μελλονφμφων ζπρεπε ν’ αφιςουν λίγο απ' όλεσ τισ ςοδειζσ, για να πάει καλά ο γάμοσ.

Ακόμθ, αν θ νφφθ ζβλεπε μαφρθ γάτα τθν θμζρα του γάμου τθσ, πίςτευαν ότι ο γάμοσ δε

κα πιγαινε καλά. Αποφεφγονταν επίςθσ ο γάμοσ ςε περίοδο νθςτείασ, ςυνικεια που

τθρείται και ςτισ μζρεσ μασ.

Σο νιόπαντρο ηεφγοσ Ρίηου ςτουσ Προμάχουσ

Σα παλαιότερα χρόνια ο γαμπρόσ και θ

νφφθ πιγαιναν με άλογο ςτθν εκκλθςία.