Τα είδη των συνδέσμων

1 Συμπλεκτικοί και ούτε μήτε

2 Διαζευκτικοί ή ή-ή είτε είτε-είτε είτε-ή

3 Αντιθετικοί αλλά παρά όμως ωστόσο ενώ αν και μόνο (που) μα (χρησιμοποιείται κυρίως στον

προφορικό λόγο) εντούτοις μολαταύτα εκεί που (κι) έπειτα εξάλλου μάλιστα

4 Συμπερασματικοί λοιπόν ώστε άρα έτσι που έπειτα τότε ύστερα επομένως

5 Επεξηγηματικός δηλαδή

6 Ειδικοί ότι πως που

7 Χρονικοί όταν σαν ενώ καθώς κάθε που αφού αφότου πριν (να) μόλις προτού προτού ώσπου

ωσότου όσο που εφόσον άμα εκεί που (= μόλις) ευθύς ως

8 Αιτιολογικοί επειδή αφού καθώς διότι μια και μια που

9 Υποθετικοί αν εάν (άμα σαν)

10 Τελικοί να για να

11 Αποτελεσματικοί ώστε ώστε να έτσι που που (για να)

12 Διστακτικοί ή ενδοιαστικοί μη(ν) μήπως

13 Εναντιωματικοί παραχωρητικοί αν και μολονότι μόλο που παρrsquo όλο που και που και ας και αν και

αν ακόμη ακόμη και αν έστω και αν παρrsquo ότι ενώ και που και ας

Οι δύο κατηγορίες συνδέσμων

Ανάλογα με το είδος της σύνδεσης μπορούμε να κατατάξουμε τους συνδέσμους (τα είδη που είδαμε προηγουμένως) σε

δύο βασικές κατηγορίες Τους ΠΑΡΑΤΑΚΤΙΚΟΥΣ και τους ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΟΥΣ

Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι συνδέουν ισοδύναμες φράσεις και προτάσεις (κύριες με κύριες και δευτερεύουσες με

δευτερεύουσες)

Οι υποτακτικοί σύνδεσμοι laquoεισάγουνraquo δευτερεύουσες προτάσεις Ονομάζονται laquoυποτακτικοίraquo επειδή οι προτάσεις που

εισάγουν laquoυποτάσσονταιraquo σε κάποια Κύρια

Στους συνδέσμους θα πρέπει να συμπεριλάβουμε μερικές προθετικές και επιρρηματικές φράσεις οι οποίες

συμπεριφέρονται όπως οι σύνδεσμοι Και τούτο επειδή συνδέουν προτάσεις ή μεγαλύτερα τμήματα κειμένου δηλαδή

παραγράφους και ενότητες

1 Η διαδοχική σύνδεση Δευτερευουσών (εξαρτημένων) προτάσεων με υποτακτικούς συνδέσμους ονομάζεται ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΞΗ

bull Είναι λάθος να πιστεύεις ότι οι σεισμολόγοι γνωρίζουν πότε ακριβώς θα γίνει ένας σεισμός

bull Να του πεις ότι είναι καιρός να συναντηθούμε

2 Οι συμπλεκτικοί σύνδεσμοι συνδέουν τις προτάσεις καταφατικά και αποφατικά Η σύνδεση δηλαδή των προτάσεων

είναι ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΗ ή ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ

Καταφατικά συνδέονται οι προτάσεις που ΔΕΝ περιέχουν καμιά άρνηση

bull Οδηγώ και σε σκέφτομαι

Αποφατικά συνδέονται οι προτάσεις που περιέχουν (η μία ή και οι δύο) άρνηση

bull Κοίτα με και μη μιλάς

bull Δεν είδε και δεν άκουσε τίποτα

bull Ούτε την είδα ούτε την ξέρω

3 Η σύνδεση που γίνεται με τους αντιθετικούς συνδέσμους είναι δύο ειδών ΑΠΛΗ και ΕΠΙΔΟΤΙΚΗ

Στην απλή αντιθετική σύνδεση το περιεχόμενο της δεύτερης πρότασης βρίσκεται σε αντιδιαστολή με αυτό της πρώτης

bull Ήρθα αλλά έλειπες

bull Σου μιλάω αλλά δεν μrsquo ακούς

Με την επιδοτική αντιθετική σύνδεση εστιάζουμε την προσοχή του ακροατή ή του αναγνώστη (δίνουμε μεγαλύτερη

έμφαση) στην πρόταση ή τη φράση που βρίσκεται μετά τον αλλά

bull Όχι μόνο ήρθε αλλά και έμεινε με τις ώρες (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και έμεινε με τις ώρες)

bull Όχι μόνο δεν ήρθε στο μάθημα αλλά και δεν τηλεφώνησε (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και δεν τηλεφώνησε)

bull Όχι μόνο πήγε στο χωριό του αλλά και δεν έφυγε ποτέ πια από κει

bull Όχι μόνο δεν ήρθε να με βοηθήσει αλλά και με κορόιδευε που ήμουν ανεβασμένος στο δέντρο

bull Όχι μόνο να ξανάρθεις αλλά και να μείνεις κοντά μου για πάντα

bull Όχι μόνο να μην πας να τον δεις αλλά ούτε και να του τηλεφωνήσεις

bull Όχι μόνο να φύγεις αλλά και να μην ξαναπατήσεις εδώ

bull Όχι μόνο να μη διαμαρτύρεσαι αλλά και να λες κι ευχαριστώ που σε βοηθάω

Ο σύνδεσμος που

1 Ο συμπερασματικός ή αποτελεσματικός σύνδεσμος που εισάγει κατά κανόνα Δευτερεύουσα συμπερασματική ή

αποτελεσματική πρόταση ΔΕΝ πρέπει βέβαια να τον συγχέουμε με την αναφορική αντωνυμία που

bull Ήταν τόσο όμορφη που όλοι την κοιτούσαν (Αποτελεσματικός)

bull Οι τοίχοι στο διαμέρισμά μας είναι τόσο λεπτοί που όταν κάνω μια ερώτηση στη γυναίκα μου παίρνω τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις (Αποτελεσματικός)

bull Είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της ισότητας στο δημοκρατικό πολίτευμα που κανείς δεν μπορεί να τον παραβλέψει (Συμπερασματικός)

Ο σύνδεσμος ώστε

1 Όταν ο σύνδεσμος ώστε βρίσκεται μετά από τελεία και άνω τελεία

εισάγει Κύρια συμπερασματική πρόταση

--- Θέλω να μου δανείσεις χρήματα

--- Ώστε δεν έχεις τίποτα Κι εγώ που νόμιζα πως είσαι πλούσιοςhellip

2 Όταν ο σύνδεσμος ώστε συνοδεύεται από το μόριο να (ώστε να) εισάγει Δευτερεύουσα αποτελεσματική πρόταση

Η πρόταση αυτή μπορεί

bull Μου είπε τόσα ψέματα ώστε να μην τον πιστεύω πια

3 Με τους υπόλοιπους συμπερασματικούς συνδέσμους δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα Εισάγουν μόνο Κύριες

συμπερασματικές προτάσεις

Πολιτική είναι η τέχνη τού να μοιράζεις μια πίτα με τέτοιο τρόπο

ώστε να πιστεύει ο καθένας ότι έχει πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι

LUDVICH ERCHARD (Λούντβιχ Έρκαρντ)

Η διαφορά των (τελικών) συνδέσμων να και για να

Με τον τελικό σύνδεσμο για να εκφράζουμε σκοπό (τέλος στην αρχαία ελληνική σημαίνει σκοπός)

Με τον σύνδεσμο να εκφράζουμε άλλοτε σκοπό και άλλοτε επιθυμία-βούληση Θα πρέπει βέβαια να προσέχουμε τη

σημασία του ρήματος της Κύριας πρότασης Ο τελικός σύνδεσμος έχει βουλητική σημασία όταν το ρήμα της πρότασης

εκφράζει επιθυμία ή προσταγή

bull Πιες καφέ για να μη σε πάρει ο ύπνος (σκοπός)

bull Ήρθα να σε δω (σκοπός)

bull Θέλω να σε ξαναδώ (επιθυμία)

bull Θέλει να μάθω τα λάθη του (επιθυμία)

για να μην κάνω κι εγώ τα ίδια (σκοπός)

Η διαφορά Συμπερασματικών και Αποτελεσματικών προτάσεων

Δημιουργείται συνήθως η εντύπωση πως οι λέξεις συμπέρασμα και αποτέλεσμα είναι συνώνυμες ότι είναι οι δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος Είναι επόμενο λοιπόν να συγχέονται όχι μόνο οι αποτελεσματικοί με τους συμπερασματικούς

συνδέσμους αλλά και οι αποτελεσματικές με τις συμπερασματικές προτάσεις

Η σύγχυση αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι ώστε και που οι οποίοι εισάγουν αυτές τις προτάσεις

είναι ταυτόχρονα συμπερασματικοί και αποτελεσματικοί

Αν εξηγήσουμε όμως τι σημαίνει συμπέρασμα και τι αποτέλεσμα θα είναι εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά που

υπάρχει τόσο μεταξύ αυτών των δύο λέξεων όσο και μεταξύ των συμπερασματικών και των αποτελεσματικών

προτάσεων

Συμπέρασμα Είναι μια κρίση μια γνώμη που διατυπώνουμε οργανώνοντας μια σειρά από προτάσεις οι οποίες έχουν

σκοπό να φανερώσουν --να αποδείξουν-- την ορθότητά της

Αποτέλεσμα είναι ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε κατάληξη ενός άλλου γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

Οι παρατακτικοί σύνδεσμοι συνδέουν ισοδύναμες φράσεις και προτάσεις (κύριες με κύριες και δευτερεύουσες με

δευτερεύουσες)

Οι υποτακτικοί σύνδεσμοι laquoεισάγουνraquo δευτερεύουσες προτάσεις Ονομάζονται laquoυποτακτικοίraquo επειδή οι προτάσεις που

εισάγουν laquoυποτάσσονταιraquo σε κάποια Κύρια

Στους συνδέσμους θα πρέπει να συμπεριλάβουμε μερικές προθετικές και επιρρηματικές φράσεις οι οποίες

συμπεριφέρονται όπως οι σύνδεσμοι Και τούτο επειδή συνδέουν προτάσεις ή μεγαλύτερα τμήματα κειμένου δηλαδή

παραγράφους και ενότητες

1 Η διαδοχική σύνδεση Δευτερευουσών (εξαρτημένων) προτάσεων με υποτακτικούς συνδέσμους ονομάζεται ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ

ΥΠΟΤΑΞΗ

bull Είναι λάθος να πιστεύεις ότι οι σεισμολόγοι γνωρίζουν πότε ακριβώς θα γίνει ένας σεισμός

bull Να του πεις ότι είναι καιρός να συναντηθούμε

2 Οι συμπλεκτικοί σύνδεσμοι συνδέουν τις προτάσεις καταφατικά και αποφατικά Η σύνδεση δηλαδή των προτάσεων

είναι ΚΑΤΑΦΑΤΙΚΗ ή ΑΠΟΦΑΤΙΚΗ

Καταφατικά συνδέονται οι προτάσεις που ΔΕΝ περιέχουν καμιά άρνηση

bull Οδηγώ και σε σκέφτομαι

Αποφατικά συνδέονται οι προτάσεις που περιέχουν (η μία ή και οι δύο) άρνηση

bull Κοίτα με και μη μιλάς

bull Δεν είδε και δεν άκουσε τίποτα

bull Ούτε την είδα ούτε την ξέρω

3 Η σύνδεση που γίνεται με τους αντιθετικούς συνδέσμους είναι δύο ειδών ΑΠΛΗ και ΕΠΙΔΟΤΙΚΗ

Στην απλή αντιθετική σύνδεση το περιεχόμενο της δεύτερης πρότασης βρίσκεται σε αντιδιαστολή με αυτό της πρώτης

bull Ήρθα αλλά έλειπες

bull Σου μιλάω αλλά δεν μrsquo ακούς

Με την επιδοτική αντιθετική σύνδεση εστιάζουμε την προσοχή του ακροατή ή του αναγνώστη (δίνουμε μεγαλύτερη

έμφαση) στην πρόταση ή τη φράση που βρίσκεται μετά τον αλλά

bull Όχι μόνο ήρθε αλλά και έμεινε με τις ώρες (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και έμεινε με τις ώρες)

bull Όχι μόνο δεν ήρθε στο μάθημα αλλά και δεν τηλεφώνησε (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και δεν τηλεφώνησε)

bull Όχι μόνο πήγε στο χωριό του αλλά και δεν έφυγε ποτέ πια από κει

bull Όχι μόνο δεν ήρθε να με βοηθήσει αλλά και με κορόιδευε που ήμουν ανεβασμένος στο δέντρο

bull Όχι μόνο να ξανάρθεις αλλά και να μείνεις κοντά μου για πάντα

bull Όχι μόνο να μην πας να τον δεις αλλά ούτε και να του τηλεφωνήσεις

bull Όχι μόνο να φύγεις αλλά και να μην ξαναπατήσεις εδώ

bull Όχι μόνο να μη διαμαρτύρεσαι αλλά και να λες κι ευχαριστώ που σε βοηθάω

Ο σύνδεσμος που

1 Ο συμπερασματικός ή αποτελεσματικός σύνδεσμος που εισάγει κατά κανόνα Δευτερεύουσα συμπερασματική ή

αποτελεσματική πρόταση ΔΕΝ πρέπει βέβαια να τον συγχέουμε με την αναφορική αντωνυμία που

bull Ήταν τόσο όμορφη που όλοι την κοιτούσαν (Αποτελεσματικός)

bull Οι τοίχοι στο διαμέρισμά μας είναι τόσο λεπτοί που όταν κάνω μια ερώτηση στη γυναίκα μου παίρνω τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις (Αποτελεσματικός)

bull Είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της ισότητας στο δημοκρατικό πολίτευμα που κανείς δεν μπορεί να τον παραβλέψει (Συμπερασματικός)

Ο σύνδεσμος ώστε

1 Όταν ο σύνδεσμος ώστε βρίσκεται μετά από τελεία και άνω τελεία

εισάγει Κύρια συμπερασματική πρόταση

--- Θέλω να μου δανείσεις χρήματα

--- Ώστε δεν έχεις τίποτα Κι εγώ που νόμιζα πως είσαι πλούσιοςhellip

2 Όταν ο σύνδεσμος ώστε συνοδεύεται από το μόριο να (ώστε να) εισάγει Δευτερεύουσα αποτελεσματική πρόταση

Η πρόταση αυτή μπορεί

bull Μου είπε τόσα ψέματα ώστε να μην τον πιστεύω πια

3 Με τους υπόλοιπους συμπερασματικούς συνδέσμους δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα Εισάγουν μόνο Κύριες

συμπερασματικές προτάσεις

Πολιτική είναι η τέχνη τού να μοιράζεις μια πίτα με τέτοιο τρόπο

ώστε να πιστεύει ο καθένας ότι έχει πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι

LUDVICH ERCHARD (Λούντβιχ Έρκαρντ)

Η διαφορά των (τελικών) συνδέσμων να και για να

Με τον τελικό σύνδεσμο για να εκφράζουμε σκοπό (τέλος στην αρχαία ελληνική σημαίνει σκοπός)

Με τον σύνδεσμο να εκφράζουμε άλλοτε σκοπό και άλλοτε επιθυμία-βούληση Θα πρέπει βέβαια να προσέχουμε τη

σημασία του ρήματος της Κύριας πρότασης Ο τελικός σύνδεσμος έχει βουλητική σημασία όταν το ρήμα της πρότασης

εκφράζει επιθυμία ή προσταγή

bull Πιες καφέ για να μη σε πάρει ο ύπνος (σκοπός)

bull Ήρθα να σε δω (σκοπός)

bull Θέλω να σε ξαναδώ (επιθυμία)

bull Θέλει να μάθω τα λάθη του (επιθυμία)

για να μην κάνω κι εγώ τα ίδια (σκοπός)

Η διαφορά Συμπερασματικών και Αποτελεσματικών προτάσεων

Δημιουργείται συνήθως η εντύπωση πως οι λέξεις συμπέρασμα και αποτέλεσμα είναι συνώνυμες ότι είναι οι δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος Είναι επόμενο λοιπόν να συγχέονται όχι μόνο οι αποτελεσματικοί με τους συμπερασματικούς

συνδέσμους αλλά και οι αποτελεσματικές με τις συμπερασματικές προτάσεις

Η σύγχυση αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι ώστε και που οι οποίοι εισάγουν αυτές τις προτάσεις

είναι ταυτόχρονα συμπερασματικοί και αποτελεσματικοί

Αν εξηγήσουμε όμως τι σημαίνει συμπέρασμα και τι αποτέλεσμα θα είναι εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά που

υπάρχει τόσο μεταξύ αυτών των δύο λέξεων όσο και μεταξύ των συμπερασματικών και των αποτελεσματικών

προτάσεων

Συμπέρασμα Είναι μια κρίση μια γνώμη που διατυπώνουμε οργανώνοντας μια σειρά από προτάσεις οι οποίες έχουν

σκοπό να φανερώσουν --να αποδείξουν-- την ορθότητά της

Αποτέλεσμα είναι ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε κατάληξη ενός άλλου γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

3 Η σύνδεση που γίνεται με τους αντιθετικούς συνδέσμους είναι δύο ειδών ΑΠΛΗ και ΕΠΙΔΟΤΙΚΗ

Στην απλή αντιθετική σύνδεση το περιεχόμενο της δεύτερης πρότασης βρίσκεται σε αντιδιαστολή με αυτό της πρώτης

bull Ήρθα αλλά έλειπες

bull Σου μιλάω αλλά δεν μrsquo ακούς

Με την επιδοτική αντιθετική σύνδεση εστιάζουμε την προσοχή του ακροατή ή του αναγνώστη (δίνουμε μεγαλύτερη

έμφαση) στην πρόταση ή τη φράση που βρίσκεται μετά τον αλλά

bull Όχι μόνο ήρθε αλλά και έμεινε με τις ώρες (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και έμεινε με τις ώρες)

bull Όχι μόνο δεν ήρθε στο μάθημα αλλά και δεν τηλεφώνησε (Εστιάζουμε την προσοχή στην πρόταση αλλά και δεν τηλεφώνησε)

bull Όχι μόνο πήγε στο χωριό του αλλά και δεν έφυγε ποτέ πια από κει

bull Όχι μόνο δεν ήρθε να με βοηθήσει αλλά και με κορόιδευε που ήμουν ανεβασμένος στο δέντρο

bull Όχι μόνο να ξανάρθεις αλλά και να μείνεις κοντά μου για πάντα

bull Όχι μόνο να μην πας να τον δεις αλλά ούτε και να του τηλεφωνήσεις

bull Όχι μόνο να φύγεις αλλά και να μην ξαναπατήσεις εδώ

bull Όχι μόνο να μη διαμαρτύρεσαι αλλά και να λες κι ευχαριστώ που σε βοηθάω

Ο σύνδεσμος που

1 Ο συμπερασματικός ή αποτελεσματικός σύνδεσμος που εισάγει κατά κανόνα Δευτερεύουσα συμπερασματική ή

αποτελεσματική πρόταση ΔΕΝ πρέπει βέβαια να τον συγχέουμε με την αναφορική αντωνυμία που

bull Ήταν τόσο όμορφη που όλοι την κοιτούσαν (Αποτελεσματικός)

bull Οι τοίχοι στο διαμέρισμά μας είναι τόσο λεπτοί που όταν κάνω μια ερώτηση στη γυναίκα μου παίρνω τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις (Αποτελεσματικός)

bull Είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της ισότητας στο δημοκρατικό πολίτευμα που κανείς δεν μπορεί να τον παραβλέψει (Συμπερασματικός)

Ο σύνδεσμος ώστε

1 Όταν ο σύνδεσμος ώστε βρίσκεται μετά από τελεία και άνω τελεία

εισάγει Κύρια συμπερασματική πρόταση

--- Θέλω να μου δανείσεις χρήματα

--- Ώστε δεν έχεις τίποτα Κι εγώ που νόμιζα πως είσαι πλούσιοςhellip

2 Όταν ο σύνδεσμος ώστε συνοδεύεται από το μόριο να (ώστε να) εισάγει Δευτερεύουσα αποτελεσματική πρόταση

Η πρόταση αυτή μπορεί

bull Μου είπε τόσα ψέματα ώστε να μην τον πιστεύω πια

3 Με τους υπόλοιπους συμπερασματικούς συνδέσμους δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα Εισάγουν μόνο Κύριες

συμπερασματικές προτάσεις

Πολιτική είναι η τέχνη τού να μοιράζεις μια πίτα με τέτοιο τρόπο

ώστε να πιστεύει ο καθένας ότι έχει πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι

LUDVICH ERCHARD (Λούντβιχ Έρκαρντ)

Η διαφορά των (τελικών) συνδέσμων να και για να

Με τον τελικό σύνδεσμο για να εκφράζουμε σκοπό (τέλος στην αρχαία ελληνική σημαίνει σκοπός)

Με τον σύνδεσμο να εκφράζουμε άλλοτε σκοπό και άλλοτε επιθυμία-βούληση Θα πρέπει βέβαια να προσέχουμε τη

σημασία του ρήματος της Κύριας πρότασης Ο τελικός σύνδεσμος έχει βουλητική σημασία όταν το ρήμα της πρότασης

εκφράζει επιθυμία ή προσταγή

bull Πιες καφέ για να μη σε πάρει ο ύπνος (σκοπός)

bull Ήρθα να σε δω (σκοπός)

bull Θέλω να σε ξαναδώ (επιθυμία)

bull Θέλει να μάθω τα λάθη του (επιθυμία)

για να μην κάνω κι εγώ τα ίδια (σκοπός)

Η διαφορά Συμπερασματικών και Αποτελεσματικών προτάσεων

Δημιουργείται συνήθως η εντύπωση πως οι λέξεις συμπέρασμα και αποτέλεσμα είναι συνώνυμες ότι είναι οι δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος Είναι επόμενο λοιπόν να συγχέονται όχι μόνο οι αποτελεσματικοί με τους συμπερασματικούς

συνδέσμους αλλά και οι αποτελεσματικές με τις συμπερασματικές προτάσεις

Η σύγχυση αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι ώστε και που οι οποίοι εισάγουν αυτές τις προτάσεις

είναι ταυτόχρονα συμπερασματικοί και αποτελεσματικοί

Αν εξηγήσουμε όμως τι σημαίνει συμπέρασμα και τι αποτέλεσμα θα είναι εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά που

υπάρχει τόσο μεταξύ αυτών των δύο λέξεων όσο και μεταξύ των συμπερασματικών και των αποτελεσματικών

προτάσεων

Συμπέρασμα Είναι μια κρίση μια γνώμη που διατυπώνουμε οργανώνοντας μια σειρά από προτάσεις οι οποίες έχουν

σκοπό να φανερώσουν --να αποδείξουν-- την ορθότητά της

Αποτέλεσμα είναι ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε κατάληξη ενός άλλου γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

Ο σύνδεσμος που

1 Ο συμπερασματικός ή αποτελεσματικός σύνδεσμος που εισάγει κατά κανόνα Δευτερεύουσα συμπερασματική ή

αποτελεσματική πρόταση ΔΕΝ πρέπει βέβαια να τον συγχέουμε με την αναφορική αντωνυμία που

bull Ήταν τόσο όμορφη που όλοι την κοιτούσαν (Αποτελεσματικός)

bull Οι τοίχοι στο διαμέρισμά μας είναι τόσο λεπτοί που όταν κάνω μια ερώτηση στη γυναίκα μου παίρνω τέσσερις διαφορετικές απαντήσεις (Αποτελεσματικός)

bull Είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της ισότητας στο δημοκρατικό πολίτευμα που κανείς δεν μπορεί να τον παραβλέψει (Συμπερασματικός)

Ο σύνδεσμος ώστε

1 Όταν ο σύνδεσμος ώστε βρίσκεται μετά από τελεία και άνω τελεία

εισάγει Κύρια συμπερασματική πρόταση

--- Θέλω να μου δανείσεις χρήματα

--- Ώστε δεν έχεις τίποτα Κι εγώ που νόμιζα πως είσαι πλούσιοςhellip

2 Όταν ο σύνδεσμος ώστε συνοδεύεται από το μόριο να (ώστε να) εισάγει Δευτερεύουσα αποτελεσματική πρόταση

Η πρόταση αυτή μπορεί

bull Μου είπε τόσα ψέματα ώστε να μην τον πιστεύω πια

3 Με τους υπόλοιπους συμπερασματικούς συνδέσμους δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα Εισάγουν μόνο Κύριες

συμπερασματικές προτάσεις

Πολιτική είναι η τέχνη τού να μοιράζεις μια πίτα με τέτοιο τρόπο

ώστε να πιστεύει ο καθένας ότι έχει πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι

LUDVICH ERCHARD (Λούντβιχ Έρκαρντ)

Η διαφορά των (τελικών) συνδέσμων να και για να

Με τον τελικό σύνδεσμο για να εκφράζουμε σκοπό (τέλος στην αρχαία ελληνική σημαίνει σκοπός)

Με τον σύνδεσμο να εκφράζουμε άλλοτε σκοπό και άλλοτε επιθυμία-βούληση Θα πρέπει βέβαια να προσέχουμε τη

σημασία του ρήματος της Κύριας πρότασης Ο τελικός σύνδεσμος έχει βουλητική σημασία όταν το ρήμα της πρότασης

εκφράζει επιθυμία ή προσταγή

bull Πιες καφέ για να μη σε πάρει ο ύπνος (σκοπός)

bull Ήρθα να σε δω (σκοπός)

bull Θέλω να σε ξαναδώ (επιθυμία)

bull Θέλει να μάθω τα λάθη του (επιθυμία)

για να μην κάνω κι εγώ τα ίδια (σκοπός)

Η διαφορά Συμπερασματικών και Αποτελεσματικών προτάσεων

Δημιουργείται συνήθως η εντύπωση πως οι λέξεις συμπέρασμα και αποτέλεσμα είναι συνώνυμες ότι είναι οι δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος Είναι επόμενο λοιπόν να συγχέονται όχι μόνο οι αποτελεσματικοί με τους συμπερασματικούς

συνδέσμους αλλά και οι αποτελεσματικές με τις συμπερασματικές προτάσεις

Η σύγχυση αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι ώστε και που οι οποίοι εισάγουν αυτές τις προτάσεις

είναι ταυτόχρονα συμπερασματικοί και αποτελεσματικοί

Αν εξηγήσουμε όμως τι σημαίνει συμπέρασμα και τι αποτέλεσμα θα είναι εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά που

υπάρχει τόσο μεταξύ αυτών των δύο λέξεων όσο και μεταξύ των συμπερασματικών και των αποτελεσματικών

προτάσεων

Συμπέρασμα Είναι μια κρίση μια γνώμη που διατυπώνουμε οργανώνοντας μια σειρά από προτάσεις οι οποίες έχουν

σκοπό να φανερώσουν --να αποδείξουν-- την ορθότητά της

Αποτέλεσμα είναι ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε κατάληξη ενός άλλου γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

Πολιτική είναι η τέχνη τού να μοιράζεις μια πίτα με τέτοιο τρόπο

ώστε να πιστεύει ο καθένας ότι έχει πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι

LUDVICH ERCHARD (Λούντβιχ Έρκαρντ)

Η διαφορά των (τελικών) συνδέσμων να και για να

Με τον τελικό σύνδεσμο για να εκφράζουμε σκοπό (τέλος στην αρχαία ελληνική σημαίνει σκοπός)

Με τον σύνδεσμο να εκφράζουμε άλλοτε σκοπό και άλλοτε επιθυμία-βούληση Θα πρέπει βέβαια να προσέχουμε τη

σημασία του ρήματος της Κύριας πρότασης Ο τελικός σύνδεσμος έχει βουλητική σημασία όταν το ρήμα της πρότασης

εκφράζει επιθυμία ή προσταγή

bull Πιες καφέ για να μη σε πάρει ο ύπνος (σκοπός)

bull Ήρθα να σε δω (σκοπός)

bull Θέλω να σε ξαναδώ (επιθυμία)

bull Θέλει να μάθω τα λάθη του (επιθυμία)

για να μην κάνω κι εγώ τα ίδια (σκοπός)

Η διαφορά Συμπερασματικών και Αποτελεσματικών προτάσεων

Δημιουργείται συνήθως η εντύπωση πως οι λέξεις συμπέρασμα και αποτέλεσμα είναι συνώνυμες ότι είναι οι δύο όψεις

του ίδιου νομίσματος Είναι επόμενο λοιπόν να συγχέονται όχι μόνο οι αποτελεσματικοί με τους συμπερασματικούς

συνδέσμους αλλά και οι αποτελεσματικές με τις συμπερασματικές προτάσεις

Η σύγχυση αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι οι σύνδεσμοι ώστε και που οι οποίοι εισάγουν αυτές τις προτάσεις

είναι ταυτόχρονα συμπερασματικοί και αποτελεσματικοί

Αν εξηγήσουμε όμως τι σημαίνει συμπέρασμα και τι αποτέλεσμα θα είναι εύκολο να καταλάβετε τη διαφορά που

υπάρχει τόσο μεταξύ αυτών των δύο λέξεων όσο και μεταξύ των συμπερασματικών και των αποτελεσματικών

προτάσεων

Συμπέρασμα Είναι μια κρίση μια γνώμη που διατυπώνουμε οργανώνοντας μια σειρά από προτάσεις οι οποίες έχουν

σκοπό να φανερώσουν --να αποδείξουν-- την ορθότητά της

Αποτέλεσμα είναι ένα γεγονός το οποίο θεωρούμε κατάληξη ενός άλλου γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

Ας δούμε τώρα κάθε μια λέξη χωριστά

Συμπέρασμα

Σας αρέσει το ψητό αρνί

Μήπως προτιμάτε το γιουβέτσι

Σας αρέσει η μαγειρίτσα

Σας αρέσει ο πατσάς

Όπως και αν απαντήσετε σrsquo αυτές τις ερωτήσεις (εκτός κι αν πείτε ότι δεν έχετε δοκιμάσει ποτέ αυτά τα εδέσματα)

έχετε εκφράσει μια κρίση μια γνώμη Μπορεί να απαντήσετε μονολεκτικά (με μια ελλειπτική πρόταση) με ένα ναι ή με

ένα όχι Θυμηθείτε όμως ότι γύρω από το ναι και το όχι εννοείται μια ολόκληρη πρόταση

Όχι δεν μου αρέσει το ψητό αρνί

Ναι μου αρέσει ο πατσάς

Σε περίπτωση που σας ρωτήσουν γιατί δεν σας αρέσει ή γιατί σας αρέσει ο πατσάς είναι βέβαιο ότι θα έχετε να

παρουσιάσετε μια ή περισσότερες προτάσεις οι οποίες θα δείχνουν τον λόγο ή τους λόγους που σας οδήγησαν σrsquo αυτό

το συμπέρασμα να σας αρέσει ή να μην σας αρέσει το εν λόγω έδεσμα

Το πρόβλημα δεν είναι

το αν διατυπώνουμε τη γνώμη μας ελεύθερα

αλλά το αν η γνώμη που διατυπώνουμε

είναι δική μας

ΕΡΙΧ ΦΡΟΜ

Αν νομίζετε λοιπόν πως διατυπώνουμε κρίσεις ndashπως εκφράζουμε τη γνώμη μαςndash μόνο όταν γράφουμε ή όταν laquoσυζητάμε

σοβαράraquo κάνετε λάθος

Γνώμη έχουμε και γνώμη διατυπώνουμε συνεχώς και για τα πάντα ndashειδικά εμείς οι Έλληνες Και καλά κάνουμε Το

πρόβλημα όμως είναι πόσο γνωρίζουμε το θέμα για το οποίο εκφέρουμε γνώμη πόσο έχουμε ασχοληθεί μrsquo αυτό πόσο το

έχουμε μελετήσει αν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε ndashμε το κατάλληλο επιχείρημα-- ότι είναι βάσιμη Και το

σημαντικότερο αν η γνώμη που διατυπώνουμε είναι δική μας ή προϊόν υποβολής

Με άλλα λόγια με τις συμπερασματικές προτάσεις διατυπώνουμε μια κρίση ndashμια γνώμηndash η οποία προκύπτει λογικά από

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

μια ή περισσότερες προτάσεις που προηγήθηκαν με σκοπό να την στηρίξουν να δείξουν ότι η γνώμη μας (αυτή που

περιέχει η συμπερασματική πρόταση) δεν είναι αυθαίρετη

Στο παράδειγμα που ακολουθεί βλέπετε με υπογραμμισμένους τους συμπερασματικούς συνδέσμους και τις

συμπερασματικές προτάσεις που εισάγουν

bull hellip Ορισμένες μαθηματικές ιδέες παίζουν τόσο σημαντικό ρόλο στον κόσμο μας που είναι αδύνατον να μείνουν στην αφάνεια οι αριθμοί αποτελούν ένα

εξαιρετικό παράδειγμα Αν δεν είχαμε την ικανότητα λόγου χάρη να πολλαπλασιάζουμε την τιμή κάθε αβγού επί τον συνολικό αριθμό τους για να

υπολογίσουμε πόσο κοστίζουν ούτε καν τρόφιμα δεν θα μπορούσαμε να αγοράσουμε Γιrsquo αυτό διδάσκουμε την αριθμητική Σε όλους Η άγνοιά της όπως και η

άγνοια της γραφής και της ανάγνωσης αποτελούν σοβαρότατο μειονέκτημα στη σύγχρονη εποχή

Ian Stewart (Ιάν Στιούαρτ) Οι αριθμοί της Φύσης

Λέμε συνήθως για ένα συμπέρασμα

bull Οδηγούμαι στο συμπέρασμα

bull Καταλήγω στο συμπέρασμα

bull Είναι σωστό το συμπέρασμά σου

bull Αυτό το συμπέρασμα είναι λανθασμένο

bull Βγάζω αυθαίρετα συμπεράσματα

bull Οδηγούμαι σε παράλογα συμπεράσματα

bull Βγάζω βιαστικά συμπεράσματα

bull Αυτά είναι πρόωρα συμπεράσματα

Δοκιμάστε τώρα να αντικαταστήσετε στις φράσεις που βλέπετε τη λέξη συμπέρασμα με τη λέξη αποτέλεσμα Αν

εξαιρέσουμε τις αριθμητικές πράξεις σε καμιά άλλη περίπτωση δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα αποτέλεσμα

σωστό αυθαίρετο παράλογο κτλ

Για ποιο λόγο Επειδή το αποτέλεσμα αναφέρεται πάντα σε γεγονότα σε πράξεις ποτέ σε επιχειρήματα Τα γεγονότα

λοιπόν δεν μπορούν ναhellip καταλήξουν σε συμπεράσματα

Αποτέλεσμα

Το αποτέλεσμα είναι κι αυτό ένα γεγονός μια πραγματική κατάσταση Όταν παρουσιάζουμε ένα γεγονός περιγράφουμε

κάτι που έγινε κάτι που έχει γίνει κάτι που γίνεται

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς

Η πρόταση λοιπόν που περιγράφει ένα αποτέλεσμα ουσιαστικά παρουσιάζει ένα γεγονός είναι μια αποτελεσματική

πρόταση Αυτό σημαίνει ότι η πρόταση που προηγείται παρουσιάζει ένα άλλο γεγονός το οποίο θεωρούμε αιτία

Προσέξτε ότι οι περίοδοι και στα δύο παραδείγματα εκφράζουν γεγονότα

1 Χιόνισε τόσο πολύ που ήταν δύσκολο να κινηθεί το αυτοκίνητο

2 Είπε τόσο άνοστα ανέκδοτο ώστε δεν γέλασε κανείς