1 1

Психологија за менаџери

Тема 4Интелигенција

Проф.д-р Александра СтоилковскаАсс. м-р Гордана Серафимовиќ

1. Општ осврт

Интелигенцијата е репрезент на способноста да се мисли,резонира, планира, да се решаваат проблеми, да секомпарираат различни идеи, да се носат судови и да сестекнуваат нови знаења и вештини.

Историски, интелигенцијата била сметана како фикснакатегорија, определена од наследните фактори.

Денес се смета дека е детерминирана од личното искуство,стекнатите знаења и интеракцијата на индивидуата сосредината.

Проучувањето на интелигенцијата од аспект на менаџментотна човекови ресурси е значајно бидејќи нуди можности заунапредување на организациската ефикасност преку развој наиндивидуалните потенцијали.

2. Дефинициска определба на концептот на интелигенцијата

Лат. Inteligere – наоѓање врски

IQ како способност за прилагодување на нови

ситуации

IQ како способност за учење

- стекнување нови знаења, способности и користење на

искуствата

IQ како способност за успешно решавање на проблеми кои бараат апстрактно мислење

- Разбирање на причините и односите помеѓу предметите

и појавите

IQ како глобална способност на личноста- Потребна за рационално

мислење, целисходно делување и интеракција со

средината

Дефиниции на интелигенцијата

Структура на интелигенцијата

1. Спирман (1904)

овозможува развој наличноста во сите правциовозможува развој наличноста во сите правци

1. Генерална (општа)

„G“интелигенција

ги одредува специфичните способности (надареност) на личноста

ги одредува специфичните способности (надареност) на личноста

2.Специфична„S“

интелигенција

2. Торндајк и Терстон (1902, 1938)

IQ

„S“ Спацијален

фактор „P“ Перцептивен

фактор

„N“ Нумерички

фактор

„V“ Вербален фактор

„I“ Фактор на

индуктивно заклучување

„M“ Фактор на памтење

„W“ Вербална

флуентност,фактор на речитост

3. Берт (1949)

Постоење на ментални нивоа на кои се манифестираат посебни интелектуални функции

2. Способностите се групираат врз основа на:

А.Сличност на интелектуалните операции

В. Рецептивно-моторни карактеристики на менталните операции

Г. Брзина со која се изведуваат интелектуалните операции

Б. Материјална природа на менталните содржини

Д. Став и ориентација во решавање на тестовите

1.„G“ факторОпштаинтелектуалнафункција(се манифестирана сите нивоа)

4. Кател (Cattell, 1971)

Флуидна интелигенција

Незвисна од воспитувањето и искуството.

Се манифестира во општата способност за откривање на релации во нови искуства.

Се состои од:• Индукција• Обем на помнење• Асоцијативно помнење• Перцепции на односите помеѓу

апстрактните фигури• Способност за класификација на

фигури .

Кристализирана интелигенција

Зависна од воспитувањето и искуството.

Врвот го достигнува по 20-тата година, не опаѓа со староста.

Се состои од:• Вербална способност• Способност за резонирање• Нумеричка способност.

5. Гарднер (Gardner, 1993)

Модел на мултипла интелигенцијаинтелигенцијата е комбинација наразлични таленти, способности иментални вештини кои ги поседуваиндивидуата.

Примена–професионална ориентација и селекција.

Секоја индивидуа го поседува секој тип на интелигенција до одредена мера.

Меѓусебна интеракција на типовите. Секој е роден со уникатен микс на

типовите интелигенција. Секој тип може да се развие до ниво на

адекватна компетентност. Во процесот на учење најзначајни се

вербалната и логичката интелигенција.

Постојат 7 типови на интелигенција:

1. Вербална интелигенција

2.Логичка интелигенција

3. Музичка интелигенција

4. Телесно-кинестетичка интелигенција

5.Интерперсонална интелигенција

6.Интраперсонална интелигенција

7. „Natural“

4. Развој на интелигенцијата

Започнува да се развива со појава на намерата да се извршинекоја работа и со способноста за разликување на средстватаод целта.

Најголем скок во развојот има помеѓу првата и третатагодина, расте сé до 16 или 18 (25) години, а опаѓа со староста,но не подеднакво кај сите луѓе.

Интелигенцијата е вродена предиспозиција, т.е. наследствотого одредува можниот опсег за развој, но од средината иактивноста на индивидуата зависи до која мера ќе се развиево тој опсег.

5. Мерење на интелигенцијата

1. Бине – Симонова скала (1905, 1911 год.)Календарска возраст

IQ= ----------------------------- x 100 IQ – количник на интелигенција

Ментална возраст2. Вексклерова скала (1949 год.)- квалитативна категоризација на степенот на ментална развиеност:Генијални IQ 140 и надМногу висока интелигенција IQ 120-140Висока интелигенција IQ 110-120Просечна интелигенција IQ 90-110Подпросечна, ниска интелигенција IQ 80-90Физиолошка тапост IQ 70-89Лесна ментална ретардираност IQ 50-70Умерена ментална ретардираност IQ 20-50Тешка ментална ретардираност IQ 0-20

6. Интелигенцијата во организациски контекст

Тенденција на секоја успешна организација – развој наорганизацијата преку развој на индивидуалнитепотенцијали на вработените=> потреба од стратешки распореден персонал (вистинскилуѓе на вистински места).

Барања кои се поставуваат пред вработените„зона на ефективност“ (летаргичност/анксиозност)

Концепт на Емоционална интелигенција EQ.

6.1.Емоционалната интелигенција во лидерството

Емоционалната интелигенција ги опфаќа следните специфични способности:

Способност за разбирање на самиот себе; Способност за емоционална самоконтрола; Самоувереност, самодоверба, оптимизам; Чувствителност за проблемите и потребите на другите; Способност за разбирање на чувствата на другите – емпатија; Вештина за решавање на интерперсонални конфликти; Способност за воспоставување на хармонични пријателски

односи; Способност за раководење со група.

IQ Е ОНА ШТО ВЕ ВРАБОТУВА, EQ Е ОНА ШТО ВИ ОВОЗМОЖУВА

ПРОФЕСИОНАЛЕН НАПРЕДОК

6.2. Значење на емоционалната интелигенција за работата и лидерството

• Емоционално интелигентното лидерство е најважната димензија која во најголема мерка одредува дали напорите на еден лидер ќе вродат со плод или ќе пропаднат.

• Резонантен лидер/дисонантен лидер.

САМОСВЕСТ* Емоционална самосвест,*Точно проценување на самиот себе* Самодоверба

ОПШТЕСТВЕНА СВЕСТЕмпатија, поттикнување на другитена акција.

УПРАВУВАЊЕ СО САМИОТ СЕБЕ

Транспарентност, прилагодливост,тежнеење за успех, иницијатива,оптимизам.

УПРАВУВАЊЕ СО ОДНОСИТЕСпособност за артикулирање назаедничката визија, способ. заубедување, ефикасно разрешување наконфликти, создавање и одржување наемоционални врски, тимска работа исоработка.

Области на емоционалната интелигенција

6.3. Како се станува успешен (резонантен) лидерОснова за усовршување на лидерските способности е процесот на самонасочено учење кој подразбира систематско, планско развивање на одредени способности

или вештини со цел да станеме онаква личност каква што посакуваме.

1. Откритие на сопственото идеално јасКој сакам да бидам?1. Откритие на сопственото идеално јасКој сакам да бидам?

2. Откритие на сопственото вистинско јас Кој сум јас и кои се моите силни и слаби страни?2. Откритие на сопственото вистинско јас Кој сум јас и кои се моите силни и слаби страни?

3. Изработка на сопствен план за учење Како можам да ги развијам своите предности и да ги намалам недостатоците?

3. Изработка на сопствен план за учење Како можам да ги развијам своите предности и да ги намалам недостатоците?

4. Радикални промени во стилот на лидерството и начинот на живот4. Радикални промени во стилот на лидерството и начинот на живот

5. Развивање на социо-емоционални односи кои ќе дадат доверба и ќе овозможат промени 5. Развивање на социо-емоционални односи кои ќе дадат доверба и ќе овозможат промени

7. Лидер, стилови на лидерство и неопходни компетенции на лидерот

Шест лидерски стилови

1. Визионерски стил2. Тренерски стил Резонантен лидер3. Афилијативен стил4. Демократски стил

5. Диктирање на темпо Дисонантен лидер6. Заповедувачки стил